Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης (ΕΠΕ)

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ Εκπαιδευτική Ενότητα Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης (ΕΠΕ) Επιμέλεια Miguel Santos Συγγραφείς Banu Duman Ayfer Yıldırım Erişkin Mehtap Coşgun Başar Seda Kıraç Ανάπτυξη εκπαιδευτικού προγράμματος Çetin Toraman 1

Κεφάλαιο 1 Ιατρική και Εκπαιδευτική Αξιολόγηση, τοποθέτηση του παιδιού σε σχολική τάξη Μαθησιακά αποτελέσματα Οι καταρτιζόμενοι θα μπορούν να 1- κατανοούν την ιατρική / εκπαιδευτική αξιολόγηση του μαθητή με εγκεφαλική παράλυση. 2-συζητούν αν ένας μαθητής με Ε.Π. τοποθετήθηκε στη κατάλληλη τάξη Περιεχόμενα του κεφαλαίου: Συνήθως η διαφορά στο παιδί γίνεται αντιληπτή από τους γονείς ή τους δασκάλους. Η απάντηση στο ερώτημα αν το παιδί είναι διαφορετικό από τους συνομηλίκους του έχει μελετηθεί. Η όσο το δυνατό πιο έγκαιρη παρατήρηση των ορατών σωματικών αναπηριών σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση σημαίνει και πιο έγκαιρη ιατρική αξιολόγηση και ιατρική θεραπεία σε σύγκριση με άλλες αναπηρίες. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι η διαδικασία αποκατάστασης (π.χ., χειρουργικές επεμβάσεις, botox ή φυσικοθεραπεία) των παιδιών με εγκεφαλική παράλυση διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε αναστάτωση και ακόμα και σε καθυστέρηση στην διαδικασία εκπαιδευτικής αξιολόγησης αυτών των παιδιών. Μετά τη γέννα στο µαιευτήριο, ο γιατρός µου µας είπε ότι το παιδί έχει εγκεφαλική παράλυση. Ακολούθησαν εγχειρίσεις και θεραπείες. Η κόρη µου σήµερα είναι 13 ετών. Μόλις τώρα σκεφτήκαµε ότι ξεχάσαµε την εκπαίδευση της Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας της ιατρικής διάγνωσης, το πρώτο στάδιο είναι η εκπαιδευτική αξιολόγηση των παιδιών με αναπηρίες. Σε αυτό το στάδιο: Γίνονται τυποποιημένες δοκιμασίες (τεστ) για τα αναπτυξιακά και αισθητηριακά χαρακτηριστικά του παιδιού. Η οικογένεια και τα άτομα που ασχολούνται με το παιδί δίνουν πληροφορίες. Για παράδειγμα; - Τυποποιημένα εργαλεία αναπτυξιακής αξιολόγησης όπως τα Stanford Binet, WISC-R, Leiter, Portage, Peabody, GEÇDA, - Λίστες ελέγχου (έντυπα αξιολόγησης βασισμένα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα) - Έντυπα συνέντευξης με την οικογένεια Ως αποτέλεσμα, αποφασίζεται αν η αναπηρία του παιδιού απαιτεί ένταξή του σε πρόγραμμα ειδικής αγωγής. Στο δεύτερο στάδιο; Με βάση τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν κατά το πρώτο στάδιο, το παιδί με αναπηρία τοποθετείται στο κατάλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. 2

Η τουρκική πρακτική στη διάγνωση, αξιολόγηση και τοποθέτηση. ΙΑΤΡΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ Νοσοκοµείο ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Κέντρο έρευνας και προσανατολισµού ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ Συµβούλιο υπηρεσιών ειδικής αγωγής (Γενική ιεύθυνση Εθνικής Εκπαίδευσης - Περιφερειακό γραφείο) ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Συµβούλιο Αξιολόγησης Ειδικής Αγωγής (GRC) ΜΟΝΑ Α ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΕ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΟΠΟΥ ΘΑ ΦΟΙΤΗΣΕΙ ΤΟ ΠΑΙ Ι 3

Ας σκεφτούμε και να γράψουμε Σύμφωνα με τη άποψή σας, τι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη διαδικασία τοποθέτησης ατόμων με ειδικές ανάγκες σε κατάλληλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα; Οι μαθητές με ειδικές ανάγκες μπορούν να τοποθετηθούν σε "ξεχωριστό περιβάλλον" ή "σε κανονική σχολική τάξη", ανάλογα με τις δυνατότητές τους. Στο ξεχωριστό περιβάλλον οι μαθητές με ειδικές ανάγκες είναι όλοι μαζί, ενώ στην κανονική τάξη τα παιδιά με ή χωρίς αναπηρίες είναι μαζί και έχουν την ίδια εκπαίδευση. Η τοποθέτηση των μαθητών με ειδικές ανάγκες σε κατάλληλο εκπαιδευτικό περιβάλλον, καθοδηγείται από την αρχή της ένταξης τους στο σχολείο έτσι ώστε να βρίσκονται "στο λιγότερο περιοριστικό εκπαιδευτικό περιβάλλον". Το λιγότερο περιοριστικό εκπαιδευτικό περιβάλλον: Είναι το περιβάλλον στο οποίο ο μαθητής μπορεί να επιτύχει ως επί το πλείστον τα περισσότερα επιτεύγματα ενώ είναι μαζί με συνομηλίκους του. Ωστόσο, ο όρος "το λιγότερο περιοριστικό περιβάλλον" ποικίλλει ανάλογα με τις επιμέρους δυνατότητες των μαθητών. Ένα ειδικό οικοτροφείο μπορεί να είναι το λιγότερο περιοριστικό περιβάλλον για ένα μαθητή, ενώ για έναν άλλο να είναι το πλέον περιοριστικό. Ας σκεφτούμε και να γράψουμε Ο μαθητής τοποθετείται στη τάξη σας. Όμως, νομίζετε ότι αυτό δεν είναι το κατάλληλο περιβάλλον για αυτόν. Τι πρέπει να κάνετε; Ακολούθως παρουσιάζονται διάφορες πρακτικές διάγνωσης, αξιολόγησης, και τοποθέτησης μαθητών σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Πρακτική Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Τοποθέτησης στην Τουρκία Η απόφαση για τον εκπαιδευτικό προσανατολισμό λαμβάνεται για τα άτομα των οποίων οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έχουν αναγνωριστεί από την «ομάδα εκπαιδευτικής διάγνωσης, παρακολούθησης και αξιολόγησης". Το Συμβούλιο Υπηρεσιών Ειδικής Αγωγής αποφασίζει για την ένταξη των μαθητών είτε σε γενικά σχολεία και τάξεις ή σε σχολεία και τάξεις ειδικής αγωγής. Η παρακολούθηση των τοποθετήσεων πραγματοποιείται σε συνεργασία με το σχολείο, την ομάδα εκπαιδευτικής διάγνωσης, παρακολούθησης και αξιολόγησης και το Συμβούλιο Υπηρεσιών Ειδικής Αγωγής. Η πρόοδος των μαθητών ελέγχεται σε τακτή βάση. Στο τέλος κάθε τριμήνου παρακολούθησης, μετά την εγγραφή, οι υπηρεσίες προσανατολισμού και ψυχολογικής συμβουλευτικής του σχολείου 4

μπορούν να κάνουν αίτηση απευθείας στο Συμβούλιο υπηρεσιών ειδικής αγωγής για μαθητές που θεωρείται ότι δεν τοποθετήθηκαν σωστά. Η αίτησή τους συνοδεύεται από μια λεπτομερή αναφορά για το μαθητή και τα μέτρα που πάρθηκαν. Αυτή η αναφορά είναι η αναφορά ατομικής προόδου του μαθητή. Αν η αναφορά γίνει δεκτή, το Συμβούλιο υπηρεσιών ειδικής αγωγής σε συνεργασία με την ομάδα εκπαιδευτικής διάγνωσης, παρακολούθησης και αξιολόγησης εκκινούν μια νέα διαδικασία αξιολόγησης και κοινοποιούν τα αποτελέσματα στις υπηρεσίες προσανατολισμού και ψυχολογικής συμβουλευτικής του σχολείου το αργότερο μέσα σε ένα μήνα. Πρακτική Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Τοποθέτησης στην Πορτογαλία Δεν απαιτείται ιατρική διάγνωση σύμφωνα με την πορτογαλική νομοθεσία. Η αξιολόγηση του παιδιού γίνεται από διεπιστημονική ομάδα, που περιλαμβάνει σε κάθε περίπτωση, τον δάσκαλο της τάξης, τον εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής, τους γονείς και, ανάλογα με την περίπτωση, ψυχολόγο, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, γιατρούς, και όποιον άλλο θα μπορούσε να θεωρηθεί χρήσιμος. Το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για τη διαδικασία είναι, πάντοτε, ο δάσκαλος της τάξης. Η διεπιστημονική ομάδα χρησιμοποιεί τη Διεθνή Ταξινόμηση της Λειτουργικότητας, Αναπηρίας και Υγείας, Έκδοση Παιδιού (ICF-CY), ως ένα πλαίσιο για να καθορίσει: 1) τι αξιολόγηση θα πρέπει να γίνει σε κάθε παιδί, 2) ποιος θα είναι υπεύθυνος για ποιες αξιολογήσεις, 3) το είδος των μετρήσεων που θα ληφθούν. Μετά τη συλλογή όλων των δεδομένων, παράγεται ένα λειτουργικό προφίλ του παιδιού και σε αυτό βασίζεται η επιλεξιμότητα για την παροχή υπηρεσιών ειδικής αγωγής. Οι γονείς είναι ελεύθεροι να επιλέξουν το σχολείο που θέλουν και τα παιδιά έχουν προτεραιότητα στην εγγραφή. Παρ'όλα αυτά, το κράτος έχει φροντίσει το σύστημα να διαθέτει ένα δίκτυο σχολείων ιδιαίτερα προετοιμασμένα και εξοπλισμένα για ορισμένες αναπηρίες (σχολεία για τυφλούς, κωφούς, για παιδιά με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού και για παιδιά με σοβαρές αναπηρίες). Παρόλα αυτά, οι γονείς μπορούν να επιλέξουν ένα σχολείο που δεν ανήκει σε αυτό το δίκτυο. Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος είναι το παιδί να τοποθετείται σε κανονική σχολική τάξη και το πρόγραμμά του να εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό. Για κάποια παιδιά, λόγω των ιδιαίτερων ικανοτήτων τους και των χαρακτηριστικών της ομάδας, η διεπιστημονική ομάδα μπορεί να αποφασίσει να αποσύρει το παιδί για ορισμένες περιόδους για να εξασκηθεί σε συγκεκριμένες δεξιότητες. Ο δάσκαλος και η διεπιστημονική ομάδα συζητούν και αποφασίζουν από κοινού. Οι γονείς έχουν τον τελευταίο λόγο σε αυτή τη διαδικασία, διότι πρέπει να συμμετέχουν στην ανάπτυξη του εξατομικευμένου προγράμματος εκπαίδευσης (ΕΠΕ) και να το αποδεχθούν και να το υπογράψουν. Πρακτική Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Τοποθέτησης στην Ιταλία Η ιατρική διάγνωση γίνεται από κοινωνικό λειτουργό σε συνεργασία με τις τοπικές ιατρικές μονάδες (ανάλογα με τον τύπο της αναπηρίας) που διορίζονται από την Ιατρική Επιτροπή για την Αναπηρία. Για την εκπαιδευτική αξιολόγηση του μαθητή χρησιμοποιείται το σύστημα ICD-10 (η 10η Αναθεώρηση της Διεθνούς Στατιστικής Αξιολόγησης για προβλήματα υγείας και ασθένειες). Οι οικογένειες, αφού λάβουν συστάσεις από τους ειδικούς, αποφασίζουν για το σχολείο στο οποίο θα τοποθετηθεί ο μαθητής. Πρακτική Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Τοποθέτησης στην Ρουμανία Η αρχική ενημέρωση για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες γίνεται συνήθως από τις ιατρικές υπηρεσίες, νοσοκομεία ή τους οικογενειακούς γιατρούς. Κάθε παιδί αξιολογείται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και λαμβάνει μια διάγνωση. Αυτή η διάγνωση κοινοποιείται μόνο στις οικογένειες των παιδιών. Μετά την διάγνωση, τα ενδιαφερόμενα άτομα εγγράφονται με τη χρήση ενός κωδικού ταξινόμησης για αναπηρίες (ήπια, μέση, βαριά, πολύ βαριά). Αυτός ο κωδικός δεν επιτρέπει τον προσδιορισμό του ονόματος της ασθένειας ή άλλων ειδικών πληροφοριών. Η κατανομή των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα γίνεται σύμφωνα με τον κωδικό αναπηρίας χωρίς καμία αναφορά στη διάγνωση. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση ή άλλες μορφές ψυχικών ή 5

σωματικών παθήσεων αντιμετωπίζονται από το εκπαιδευτικό σύστημα με τον ίδιο τρόπο, χωρίς καμία δυνατότητα για εξειδικευμένη προσέγγιση. Προτεινόμενη βιβλιογραφία: http://www.european-agency.org/country-information Jessica M. Kramer & Joy Hammel (2011): I Do Lots of Things : Children with cerebral palsy s competence for everyday activities, International Journal of Disability, Development and Education, 58:2, 121-136 http://dx.doi.org/10.1080/1034912x.2011.570496 Kargın, T. (2007):Eğitsel Değerlendirme ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Süreci, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8 (1) 1-13 http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/39/927/11547.pdf Ataman, A. (Editor), (2003). Özel Gereksinimli Çocuklar Ve Özel Eğitime Giriş. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. 6

Κεφάλαιο 2 Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης (ΕΠΕ) : ορισμοί και πλεονεκτήματα Μαθησιακά αποτελέσματα Οι καταρτιζόμενοι θα μάθουν 1- τον ορισμό του ΕΠΕ 2- τα πλεονεκτήματα του ΕΠΕ Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης (ΕΠΕ) Το Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης είναι ένα πρόγραμμα που αναπτύσσεται σύμφωνα με τις ατομικές ανάγκες κάθε παιδιού και περιέχει τους ετήσιους μετρήσιμους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους, τις υποστηρικτικές υπηρεσίες, τον χώρο, χρόνο και το αρμόδιο προσωπικό. Οφέλη του ΕΠΕ: η ανάπτυξη ενός ΕΠΕ έχει διάφορα οφέλη για τον μαθητή με εγκεφαλική παράλυση, την οικογένειά του, τον εκπαιδευτικό και την κοινότητα στην οποία ζει. Ας σκεφτούμε και να γράψουμε! Σε ποια ζητήματα ωφελείται ο μαθητής από την προετοιμασία ενός ΕΠΕ; Ας σκεφτούμε και να γράψουμε! Σε ποια ζητήματα ωφελείται η οικογένεια ενός μαθητή από την προετοιμασία ενός ΕΠΕ; Ας σκεφτούμε και να γράψουμε! Σε ποια ζητήματα ωφελείται ο εκπαιδευτικός από την προετοιμασία ενός ΕΠΕ; ------------------------------------------------------------------------------------------------- Ο μαθητής ωφελείται επειδή: Διευκρινίζονται οι διαφορετικές ανάγκες του οι οποίες προέρχονται από την αναπηρία του. Οργανώνονται οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός και η πρόοδος του παρακολουθούνται και αξιολογούνται Δίνεται η ευκαιρία στο μαθητή να είναι ένα ανεξάρτητο και παραγωγικό μέλος της κοινότητας. 7

Η οικογένεια του μαθητή ωφελείται επειδή: Καθιερώνεται αποτελεσματική επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των γονέων και του σχολείου. Οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν για τα εκπαιδευτικά δικαιώματα των παιδιών τους. Οι γονείς μαθαίνουν για τα καθήκοντα και τις ευθύνες τους στην εκπαίδευση των παιδιών τους Ο δάσκαλος του μαθητή ωφελείται επειδή: Βλέπει καθαρά τις ικανότητες αλλά και τις ανάγκες του μαθητή. Αναπτύσσει διεπιστημονικές δεξιότητες στην εργασία του Παρέχεται αποτελεσματική διαχείριση της εκπαιδευτικής και αξιολογητικής διαδικασίας Λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για τον σχεδιασμό της μετάβασης του μαθητή. Προτεινόμενη βιβλιογραφία: Özyürek, M., (2004)Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Temelleri ve Geliştirilmesi, Kök Yayıncılık, Ankara Lewıs,R.,B., Doorlag, D.H. (2010); Teachıng Specıal Students In General Educatıon Classrooms. 8. Edition, Prentice Hall Tekin, E.(1996) İşlevsel ve Etkili Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları,Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6, 111-122 8

Κεφάλαιο 3 Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης: μέλη του ΕΠΕ, καθήκοντά τους και διεπιστημονική συνεργασία Μαθησιακά αποτελέσματα: Οι καταρτιζόμενοι θα μπορούν; 1- Να προσδιορίζουν τα μέλη της ομάδας ΕΠΕ, τα καθήκοντά τους και να κατανοούν την διεπιστημονική συνεργασία. Περιεχόμενα κεφαλαίου: Ας γράψουμε Ποιοι συμμετέχουν στην ομάδα ΕΠΕ; Στο παρακάτω διάγραμμα γράψτε την εκτίμησή σας. ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΠΕ 9

Ομάδα ΕΠΕ Στα μέλη της ομάδας ΕΠΕ έχει ανατεθεί η προετοιμασία του ΕΠΕ των μαθητών με ειδικές ανάγκες του σχολείου. Μετά την προετοιμασία του ΕΠΕ για κάθε μαθητή, η ομάδα ΕΠΕ θα πρέπει να συνεδριάζει τακτικά, ανά μήνα ή δίμηνο. Στις συναντήσεις αυτές, αξιολογείται η βελτίωση του μαθητή και γίνονται οι απαραίτητες αλλαγές. Καθήκοντα του Συντονιστή / Πρόεδρου της ομάδας ΕΠΕ Προεδρεύει των συνεδριάσεων. Καθορίζει τα μέλη της ομάδας ΕΠΕ Δημιουργεί μονάδες ανάπτυξης ΕΠΕ Παρέχει κίνητρα και αποτελεσματική επικοινωνία στα μέλη της ομάδας ΕΠΕ με σκοπό να εργαστούν από κοινού. Καλεί τα μέλη να συμμετάσχουν στις συνεδριάσεις της ομάδας ΕΠΕ, όταν είναι απαραίτητο. Λαμβάνει μέτρα στο σχολείο, σύμφωνα με τις ανάγκες του μαθητή όπως αυτές καθορίζονται στο ΕΠΕ. Καθήκοντα του δασκάλου / εκπαιδευτικού συμβούλου Αναλαμβάνει αποτελεσματικό ρόλο στην προετοιμασία, υλοποίηση, αξιολόγηση και υποβολή εκθέσεων σχετικά με το ΕΠΕ. Συνεργάζεται με τα άλλα μέλη. Καθήκοντα της οικογένειας: Κατά τη διαδικασία ανάπτυξης του ΕΠΕ προσδιορίζει τις ανάγκες του παιδιού και τις δικές της ανάγκες Οργανώνει δραστηριότητες εντός και εκτός του σχολείου για την υποστήριξη των ωφελειών από την εφαρμογή του ΕΠΕ Καθήκοντα του μαθητή Υποδεικνύει τα οφέλη που θέλει να συμπεριληφθούν στο ΕΠΕ, και κάνει ό,τι απαιτείται για την επίτευξη αυτών των ωφελειών. Προτεινόμενη βιβλιογραφία: Smith, T. E. C., Polloway, E.A., Patton,J.R., Dowdy, C.,A. (2011); Teaching Students With Special Needs In Inclusive Settings, Prentice Hall, 6. Edition 10

Κεφάλαιο 4 Βήματα ανάπτυξης του ΕΠΕ Μαθησιακά αποτελέσματα: Οι καταρτιζόμενοι θα μπορούν να: 1 - Καθορίζουν τα βήματα της ανάπτυξης ενός ΕΠΕ 2 - Προσδιορίζουν τις ανάγκες του μαθητή 3 Περιγράφουν την επίδοση του μαθητή 4 Καθορίζουν τους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους 5 - Καθορίζουν τις ημερομηνίες έναρξης και λήξης του ΕΠΕ και τους υπεύθυνους ΕΠΕ Περιεχόμενα του κεφαλαίου Κατά τη προετοιμασία ενός ΕΠΕ, διακρίνονται τα ακόλουθα βήματα. ΕΠΕ Βήμα 1: Προσδιορισμός των αναγκών του μαθητή Βήμα 2: Περίληψη των επιδόσεων Βήμα 3: Ανάπτυξη μακροπρόθεσμου και βραχυπρόθεσμου στόχου Βήμα 4: Προσδιορισμός των ημερομηνιών έναρξης λήξης του ΕΠΕ και των αρμόδιων ατόμων Βήμα 1: Προσδιορισμός των αναγκών του μαθητή Σε αυτό το βήμα, προσδιορίζεται η διαφορά μεταξύ των συμπεριφορών που απαιτούνται σύμφωνα με την τάξη του μαθητή και των συμπεριφορών που στην πραγματικότητα παρουσίασε ο μαθητής. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, Πρώτον, οι στόχοι και οι συμπεριφορές που υπάρχουν στο πρόγραμμα θα πρέπει να είναι καταγεγραμμένοι και να έχουν μετατραπεί σε μορφή λίστας ελέγχου. Κατά την καταγραφή των στόχων, μπορούν να χρησιμοποιηθεί το πρόγραμμα σπουδών και λοιπές συμπληρωματικές πηγές. Ο κατάλογος των στόχων παρουσιάζεται στο αναλυτικό πρόγραμμα. Οι λίστες αυτές μπορούν να προσαρμοστούν και να χρησιμοποιηθούν. Οι στόχοι στο αναλυτικό πρόγραμμα πρέπει να είναι γραμμένοι με ρήματα που δηλώνουν ενέργειες, με άλλα λόγια, αυτοί θα πρέπει να είναι εμφανείς και ποσοτικοί. Ο παρακάτω πίνακας περιέχει παραδείγματα για κατάλληλες και ακατάλληλες ενέργειες. 11

Κατάλληλες ενέργειες Γράφει Λέγει Ξεχωρίζει Ζωγραφίζει Ταιριάζει Αφαιρεί Μετρά Συγκρίνει Επαναλαμβάνει Επιλέγει Ταξινομεί Ακατάλληλες ενέργειες Γνωρίζει Καταλαβαίνει Αισθάνεται Πιστεύει Αναπτύσσει Εκτιμά Του / της αρέσει να Λίστα ελέγχου: Είναι ένα έντυπο που χρησιμοποιείται για την γενική αξιολόγηση του μαθητή. Το έντυπο αποτελείται από τμήματα που αναφέρονται στις ωφέλειες, στα αποτελέσματα, και σε εξηγήσεις. Οι στόχοι στο πρόγραμμα σπουδών αναγράφονται στο τμήμα που αναφέρεται στις ωφέλειες. Δεδομένου ότι λίστες ελέγχου μπορούν να διαμορφωθούν για κάθε μάθημα, μπορούν επίσης να σχεδιαστούν αποκλειστικά για την αυτοεξυπηρέτηση και τις δεξιότητες της καθημερινής ζωής. Στη συνέχεια, η λίστα ελέγχου που καταρτίστηκε σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του μαθητή. Τα πράγματα που ο μαθητής μπορεί να κάνει υποδεικνύονται με "+" στη στήλη των αποτελεσμάτων, ενώ τα πράγματα που ο μαθητής δεν μπορεί να κάνει υποδεικνύονται με "-". Αν ο μαθητής αντιμετωπίζει μια ιδιαίτερη κατάσταση, αυτό αναφέρεται στο τμήμα της λίστας με τις εξηγήσεις. (για παράδειγμα, "το πρόβλημα γραφής προέρχεται από τους αδύναμους μύες του χεριού" κλπ.) Στο τέλος της διαδικασίας, προκύπτουν τα πράγματα που ο μαθητής μπορεί και δεν μπορεί να κάνει. Τα πράγματα που ο μαθητής μπορεί να κάνει μας δείχνουν την επίδοση του μαθητή, ενώ τα πράγματα που ο μαθητής δεν μπορεί να κάνει μας δείχνουν τις ανάγκες του. Εξετάζουμε τις δυνατότητες του μαθητή με αναπηρία που σχετίζονται με την επικοινωνία, την κοινωνική και μαθησιακή συμπεριφορά που θέλουμε ο μαθητής να επιδείξει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Παράδειγμα: Ο δάσκαλος μελετά με τους μαθητές στην τάξη την πράξη της πρόσθεσης με μεταφορά κρατούμενου. Αξιολογώντας τους μαθητές στο μάθημα των μαθηματικών, παρατηρεί ότι ο Αλί δεν μπορεί να κάνει ακόμα και μια απλή πρόσθεση χωρίς μεταφορά κρατούμενου. Για το λόγο αυτό, ο δάσκαλος καθορίζει την πράξη της πρόσθεσης χωρίς μεταφορά κρατούμενου ως ανάγκη του Αλί. Εκτός από τα μαθήματα, οι ανάγκες του μαθητή προσδιορίζονται μέσω των λιστών ελέγχου που αφορούν την ατομική φροντίδα και τις δεξιότητες της καθημερινής ζωής του μαθητή. Παράδειγμα: Στις μελέτες αξιολόγησης που σχετίζονται με τις δεξιότητες ατομικής φροντίδας του Αλί, ο δάσκαλος παρατηρεί ότι ο Αλί δεν μπορεί να πλύνει τα χέρια του. Για το λόγο αυτό, ο δάσκαλος καθορίζει το πλύσιμο των χεριών ως ανάγκη του Αλή. Παράλληλα, οι συνεντεύξεις που γίνονται με τους γονείς του μαθητή και συνοδεύονται από τις λίστες ελέγχου μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε τις σημαντικές ανάγκες του μαθητή. Σε αυτές τις μελέτες, πολλές ανάγκες του μαθητή μπορεί να προσδιοριστούν. Σε μια τέτοια περίπτωση, πρέπει να καθοριστούν και οι προτεραιότητες για τον μαθητή. (Παραδείγματα λιστών ελέγχου υπάρχουν στο συμπληρωματικό υλικό του εγχειριδίου) Δραστηριότητα 1: Συμπληρώστε την παρακάτω λίστα σχετικά με τα οφέλη για ένα μάθημα που θα επιλέξετε στο πλαίσιο των γενικών στόχων που καθορίζονται για τους μαθητές στη χώρα σας ή κάνοντας χρήση οποιουδήποτε προγράμματος σπουδών. Στη συνέχεια, επιλέξτε στη στήλη των αποτελεσμάτων υποθετικά αποτελέσματα για έναν μαθητή. 12

ΛΙΣΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ No ΟΦΈΛΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΞΗΓΗΣΗ 1. 2 3 4 5 6 7 8 Βήμα 2: Περίληψη των επιδόσεων Τα στοιχεία που προκύπτουν από τη διαδικασία εκπαιδευτικής αξιολόγησης του μαθητή τεκμηριώνονται. Το σημαντικό ζήτημα όταν γράφεται η περίληψη των επιδόσεων του μαθητή είναι να αναφέρονται τα δυνατά σημεία του σε κάθε τομέα και στη συνέχεια να αναφέρονται τα κενά και οι ελλείψεις. «Ο Αλή, με διάγνωση εγκεφαλικής παράλυσης, μπορεί να καθίσει στην τάξη κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας και να παρακολουθήσει ήσυχα το μάθημα. Ωστόσο, μπορεί να επικοινωνήσει με χαμηλού επιπέδου ολοκληρωμένες προτάσεις που σχηματίζονται από το πολύ δύο λέξεις. Χρειάζεται την επανάληψη των οδηγιών που του δόθηκαν». (παραδείγματα περιλήψεων επιδόσεων βρίσκονται στην προτεινόμενη βιβλιογραφία) Δραστηριότητα 2: Περιγράψτε την επίδοση του υποθετικού μαθητή σύμφωνα με την λίστα ελέγχου που συμπληρώσατε στη δραστηριότητα 1. ------------------------------------- ------------------------------------- ------------------------------------- Βήμα 3: Ανάπτυξη μακροπρόθεσμου και βραχυπρόθεσμου στόχου Ανάπτυξη μακροπρόθεσμου στόχου Ο μακροπρόθεσμος στόχος αναπτύσσεται σύμφωνα με τις ανάγκες του μαθητή. Δείχνει την επιτυχία που αναμένεται από το μαθητή εντός ενός έτους. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η επίτευξη πολλών στόχων μπορεί να πάρουν περισσότερο από ένα χρόνο. Το ΕΠΕ θα πρέπει να θεωρείται ως ένα σχέδιο που έχει ως στόχο ο μαθητής να αποκτήσει όλες τις δεξιότητες μέσα σε ένα χρόνο. Ο μακροπρόθεσμος στόχος μπορεί να προσδιοριστεί σύμφωνα με τους τομείς ανάπτυξης που χρειάζεται ο μαθητής. Ο μακροπρόθεσμος στόχος για τους μαθητές που έχουν ειδικές ανάγκες στο μαθησιακό τομέα μπορεί να επικεντρώνεται στον τομέα της νοητικής ανάπτυξης. Σε γενικές γραμμές, οι στόχοι που αναπτύσσονται στους τομείς της ανάγνωσης, μαθηματικών, γλώσσας και κατανόησης περιλαμβάνονται στο νοητικό τομέα. Παράδειγμα; Σέβεται τους κανόνες για τα κεφαλαία γράμματα και τα σημεία στίξης στις εργασίες του. 13

Ο μακροπρόθεσμος στόχος για τους μαθητές που έχουν δυσκολίες προσαρμογής της συμπεριφοράς καθώς και της κοινωνικής και της συναισθηματικής ανάπτυξης μπορεί να είναι ο τομέας της συναισθηματικής ανάπτυξης. Παράδειγμα; Συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια Ο μακροπρόθεσμος στόχος για τους μαθητές που υστερούν σε κινητικές δεξιότητες όπως μικρά ή μεγάλα προβλήματα συντονισμού των κινήσεων, έλεγχος των μυών, χρόνος αντίδρασης και άλλες σωματικές δραστηριότητες μπορεί να είναι ο ψυχοκινητικός τομέας. Παράδειγμα; Μπορεί και τρώει μόνος του. Συμμετέχει σε ομαδικές σωματικές δραστηριότητες Δραστηριότητα 3 Εξετάστε κάθε ένα από τους παρακάτω μακροπρόθεσμους στόχους, και σημειώστε (Σ) για Σωστό και (Λ) για Λάθος. 1... Συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια 2... Κόβει ένα απλό σχήμα με το ψαλίδι. 3... Γράφει ένα σύντομο κείμενο που του υπαγορεύεται 4... Κάνει μπάνιο μόνος του 5... Ξεχωρίζει το κόκκινο χρώμα ανάμεσα από διάφορα άλλα χρώματα 6... Ξεχωρίζει τα βασικά χρώματα. ( 1-Σ, 2-Λ, 3-Σ, 4-Σ, 5-Λ, 6-Σ) Ανάπτυξη βραχυπρόθεσμου στόχου: Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι είναι τα μετρήσιμα ενδιάμεσα βήματα μεταξύ των τρεχόντων επιπέδων επίδοσης του μαθητή και του μακροπρόθεσμου στόχου. Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι διαμορφώνονται με τη λογική διαίρεση των ετήσιων στόχων στα κύρια μέρη τους. Ο μακροπρόθεσμος στόχος αναπτύσσεται για ένα τρίμηνο, εξάμηνο ή έτος, ενώ ο βραχυπρόθεσμος στόχος αφορά τους ημερήσιους, εβδομαδιαίους ή μηνιαίους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν. Στους βραχυπρόθεσμους στόχους, τα ενδιάμεσα βήματα ξεκινούν από το επίπεδο ικανοτήτων του μαθητή μέχρι το επίπεδο που αναμένεται να έχει στο τέλος της χρονιάς. Ο βραχυπρόθεσμος στόχος σχεδιάζεται με μια συγκεκριμένη εκπαιδευτική σειρά για να επιτευχθούν οι ετήσιοι στόχοι. Δίνεται προσοχή ώστε κάθε μια υπο ικανότητα να ακολουθεί μια λογική σειρά και η ανάλυση να έχει συνοχή με την σειρά διδασκαλίας. Για παράδειγμα στα μαθηματικά, πριν τη διδασκαλία της πρόσθεσης και της αφαίρεσης, δεν μπορεί να διδαχθεί ο πολλαπλασιασμός. Στην εκμάθηση δεξιοτήτων, για έναν μαθητή που δεν μπορεί να βάλει τα παπούτσια του, δεν θα πρέπει να τεθεί ως στόχος το δέσιμο των κορδονιών. Μάθημα Μαθηματικών Μακροπρόθεσμος στόχος Βραχυπρόθεσμοι στόχοι Προσθέτει διψήφιο αριθμό 1. Προσθέτει μονοψήφιο αριθμό με άλλο με άλλο διψήφιο με μονοψήφιο χωρίς μεταφορά κρατουμένου μεταφορά κρατουμένου 2. Προσθέτει διψήφιο αριθμό με μονοψήφιο αριθμό, χωρίς μεταφορά κρατουμένου 3. Προσθέτει διψήφιο αριθμό με μονοψήφιο αριθμό, με μεταφορά κρατουμένου 4. Προσθέτει διψήφιο αριθμό με άλλο διψήφιο χωρίς μεταφορά κρατουμένου 5. Προσθέτει διψήφιο αριθμό με άλλο διψήφιο με μεταφορά κρατουμένου 14

Δραστηριότητα 4 Εξετάστε κάθε ένα από τους παρακάτω βραχυπρόθεσμους στόχους, και σημειώστε (Σ) για Σωστό και (Λ) για Λάθος. 1... Ο μαθητής σχηματίζει ένα μοτίβο από σύμβολα. 2... Ο μαθητής σύρει τις βασικές γραμμές. 3... Ο μαθητής απαντά στις ερωτήσεις που του τίθενται 4... Ο μαθητής τραβά μόνος του μια γραμμή μεταξύ των διαστημάτων των στίχων 5... Ο μαθητής κόβει μόνος του με το ψαλίδι ένα περίπλοκο σχήμα. (1-Σ, 2-Λ, 3-Λ, 4-Σ, 5-Λ ) Δραστηριότητα 5 Αναπτύξτε τους βραχυπρόσθεσμους στόχους και τον μακροπρόθεσμο στόχο για τον υποθετικό μαθητή για τον οποίο κάνατε τη Δραστηριότητα 2. Μακροπρόθεσμος στόχος Βραχυπρόθεσμοι στόχοι 1 1 2 3 Βήμα 4: Προσδιορισμός των ημερομηνιών έναρξης λήξης του ΕΠΕ και των αρμόδιων ατόμων Η ανάπτυξη ενός ρεαλιστικού χρονοδιαγράμματος στη διαδικασία ανάπτυξης του ΕΠΕ είναι σημαντική από την άποψη της υλοποίησης των στόχων έγκαιρα, το σχεδιασμό και την αναθεώρηση των υπηρεσιών. Κατά τον καθορισμό των ημερομηνιών αυτών, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι διαφορετικές ανάγκες απαιτούν διάφορες χρονικές διάρκειες μαθημάτων. Για την υλοποίηση του μακροπρόθεσμου στόχου χρειάζεται ένα τρίμηνο ή έτος ενώ για ένα βραχυπρόσθεσμο στόχο απαιτούνται λίγες εβδομάδες ή μήνες. Παρά το γεγονός ότι ο δάσκαλος της τάξης θεωρείται ως το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για το ΕΠΕ, θα μπορούσε να υπάρχει η ανάγκη για κάποια άλλα αρμόδια πρόσωπα με σκοπό την επίτευξη κάποιων συγκεκριμένων στόχων. Για το λόγο αυτό, οι κύριοι υπεύθυνοι θα πρέπει να αναφέρονται στο ΕΠΕ του μαθητή. Προτεινόμενη βιβλιογραφία: Özyürek, M., (2004)Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Temelleri ve Geliştirilmesi, Kök Yayıncılık, Ankara Lewıs,R.,B., Doorlag, D.H. (2010) Teachıng Specıal Students In General Educatıon Classrooms. 8. Edition, Prentice Hall Tekin, E.(1996) İşlevsel ve Etkili Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları,Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6: 111-122 Smith, T. E. C., Polloway, E.A., Patton,J.R., Dowdy, C.,A. (2011) Teaching Students With Special Needs In Inclusive Settings, Prentice Hall, 6. Edition. Weıshaar, P.,M., (2010) What s New In Twelve Ways to Incorporate Strengths-Based Planning into the IEP Process. The Clearing House, 83: 207 210. 15

Κεφάλαιο 5 Τα άλλα συνθετικά στοιχεία του ΕΠΕ Μαθησιακά Αποτελέσματα: Οι εκπαιδευόμενοι αναμένεται να μπορούν να: 1 - Καθορίζουν τις υπηρεσίες υποστήριξης 2 Καθορίζουν τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν 3 - Κάνουν περιβαλλοντική προσαρμογή 4 Καθορίζουν τις σωστές εκπαιδευτικές μεθόδους Περιεχόμενα του κεφαλαίου Οι ανάγκες του μαθητή, οι επιδόσεις του, ο μακροπρόσθεσμος και οι βραχυπρόθεσμοί στόχοι, οι ημερομηνίες έναρξης-ολοκλήρωσης και τα υπεύθυνα πρόσωπα είναι τα βασικά περιεχόμενα του ΕΠΕ. Ο προσδιορισμός των υπηρεσιών υποστήριξης, τα υλικά, οι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, οι μέθοδοι και οι τεχνικές διδασκαλίας και η αξιολόγηση του είναι οι άλλες συνιστώσες του ΕΠΕ. Προσδιορισμός των υπηρεσιών υποστήριξης: Ένα από τα στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνονται στο ΕΠΕ είναι οι υπηρεσίες υποστήριξης που παρέχονται στο μαθητή, αν υπάρχουν. Θα πρέπει να αναγράφεται στο ΕΠΕ αν το παιδί ωφελείται από υπηρεσίες όπως χώρος υποστηρικτικής εκπαίδευσης, υποστήριξη στην τάξη, λογοθεραπεία, φυσικοθεραπεία, μεταφορά, γονική εκπαίδευση και εκπαίδευση στο σπίτι. Προσδιορισμός υλικών: Ένα άλλο ζήτημα που δεν πρέπει να παραμεληθεί κατά την προετοιμασία του ΕΠΕ είναι ο καθορισμός των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν στην εκπαίδευση. Πρέπει να επιλέγονται τα κατάλληλα υλικά που θα επιτρέψουν την επίτευξη των αναμενόμενων ωφελειών. Για παράδειγμα, προκειμένου να υποστηριχθεί η ικανότητα κατανόησης ενός παιδιού που πέραν της εγκεφαλικής παράλυσης έχει και νοητική υστέρηση, θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματικό να χρησιμοποιούνται πραγματικά υλικά. Επιπλέον, το σκίσιμο του τετραδίου ή των χαρτιών που χρησιμοποιεί το παιδί, λόγω των ακούσιων σπασμών του θα μπορούσε να δημιουργήσει διστακτικότητα στο παιδί. Για το λόγο αυτό αντί του χαρτιού μπορεί να χρησιμοποιείται ένα παχύτερο χαρτόνι ή ένας υπολογιστή με πληκτρολόγιο. Περιβαλλοντικές Ρυθμίσεις: Η ενημέρωση των ατομικών διαφορών καθιστά την προετοιμασία του ΕΠΕ υποχρεωτική. Ο τύπος μάθησης του κάθε μαθητή είναι διαφορετικός. Για παράδειγμα, όταν ετοιμάζουμε το ΕΠΕ με τις πληροφορίες που μας λένε ότι τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση έχουν δυσκολία στη διαδικασία της εκπαίδευσης σε θορυβώδη περιβάλλοντα με δυνατούς και στιγμιαίους θορύβους, η απόφαση ότι η εκπαίδευση θα λάβει χώρα σε ένα ήσυχο περιβάλλον μπορεί να συμπεριληφθεί στο ΕΠΕ. Ενα άλλο παράδειγμα, στη περίπτωση μαθητή με Ε.Π. και διάσπαση προσοχής, μπορεί να είναι ότι δεν θα υπάρξει κανένα άλλο ερέθισμα στο περιβάλλον της εκπαίδευσης εκτός από το υλικό που χρησιμοποιείται για την εκμάθηση της συμπεριφοράς - στόχου το οποίο μπορεί να αναφέρεται στο ΕΠΕ. Καθορισμός των κατάλληλων μεθόδων και τεχνικών διδασκαλίας: Εκτός από τον χώρο, τη διάρκεια, τα υλικά και τις διδακτικές δραστηριότητες που αφορούν στην εκπαιδευτική διαδικασία, είναι επίσης σημαντικό να προσδιοριστούν εκ των προτέρων οι μέθοδοι και οι τεχνικές διδασκαλίας. Η ευκολία εφαρμογής αυτών των μεθόδων και τεχνικών που έχουν καθοριστεί για το μαθητή αποτελεί επίσης ένα ερώτημα. Τα πράγματα που μαθαίνει κανείς καλύτερα είναι αυτά που το άτομο κάνει και βιώνει. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να λάβει αυτή τη μέθοδο ως βάση για κάθε δραστηριότητα. Προσοχή θα πρέπει να δίνεται στη χρήση της εμπειρίας, της πραγματοποίησης και των μεθόδων επίδειξης. Εκτός από την προφορική μέθοδο, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της μάθησης θα ήταν χρήσιμο να χρησιμοποιούνται και άλλες μέθοδοι διδασκαλίας, όπως η παρατήρηση, η εμπειρία, η μοντελοποίηση, η επίλυση προβλημάτων, ερώτηση-απάντηση, η συζήτηση, η ομαδική εργασία κλπ. Αξιολόγηση του ΕΠΕ: Ο ρόλος της αξιολόγησης είναι σημαντικός για την επιτυχή υλοποίηση του ΕΠΕ. Τα αποτελέσματά της αξιολόγησης θα είναι χρήσιμα για την προετοιμασία και την υλοποίηση του νέου ΕΠΕ στο μέλλον. Με τον τρόπο αυτό, η αξιολόγηση μας δίνει πληροφορίες για το αν τα οφέλη 16

στα οποία στοχεύει το ΕΠΕ έχουν επιτευχθεί ή όχι, αν αυτά είναι κατάλληλα για το παιδί, καθώς και ποια μπορεί να είναι τα μελλοντικά οφέλη. Το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή του ΕΠΕ του μαθητή είναι επίσης υπεύθυνο για τη συνεχή αξιολόγηση της πορείας του μαθητή στο προτεινόμενο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Οι επιμέρους εκθέσεις που δείχνουν την ατομική πρόοδο του μαθητή πρέπει να είναι εκπονούνται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Οι εκθέσεις ατομικής ανάπτυξης μπορούν να εκπονούνται μετά από τις ενδιάμεσες αξιολογήσεις. Προτεινόμενη βιβλιογραφία Choate, J.,S., (2004) Successful Inclusıve Teachıng Prowen Ways To Detect And Correct Specıal Needs, 4. Baskı. Allyn & Bacon Özyürek, M., (2004)Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Temelleri ve Geliştirilmesi, Kök Yayıncılık, Ankara 17

Κεφάλαιο 6 Ανάπτυξη του Εξατομικευμένου Σχεδίου Διδασκαλίας Μαθησιακά αποτελέσματα Οι καταρτιζόμενοι θα μπορούν να: 1- Προσδιορίζουν το Εξατομικευμένο Σχέδιο Διδασκαλίας 2- Προετοιμάζουν το Εξατομικευμένο Σχέδιο Διδασκαλίας 3- Αξιολογούν χρησιμοποιώντας το Εξατομικευμένο Σχέδιο Διδασκαλίας 4- Γράφουν διδακτικούς στόχους Περιεχόμενα Κεφαλαίου: Το Εξατομικευμένο Σχέδιο Διδασκαλίας (ΕΣΔ) είναι η λεπτομερής προετοιμασία των πραγμάτων που πρέπει να γίνουν σε σχέση με τα αναμενόμενα οφέλη για τον μαθητή. Το ΕΣΔ είναι ένας οδηγός για τον εκπαιδευτικό. Η υλοποίηση των στόχων του ΕΠΕ είναι δυνατή μόνο με την προετοιμασία του ΕΣΔ. Το ΕΠΕ αναπτύσσεται ανά έτος, ενώ το ΕΣΔ αναπτύσσεται σε ημερήσια, εβδομαδιαία και μηνιαία βάση. Η λεπτομερής αξιολόγηση είναι απαραίτητη για την προετοιμασία του ΕΣΔ και πραγματοποιείται μέσω εξετάσεων (τεστ) βάσει κριτηρίων. Εξέταση (τεστ) βάσει κριτηρίων Τα τεστ βάσει κριτηρίων είναι τα εργαλεία λεπτομερούς αξιολόγησης που αποτελούνται από τους εκπαιδευτικούς στόχους και τις ερωτήσεις που αφορούν αυτούς. Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι μας επιτρέπουν την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι πρέπει να αναγράφονται ώστε να επιτυγχάνονται οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι αναπτύσσονται με την ανάλυση των βραχυπρόθεσμων στόχων. Τα τεστ βάσει κριτηρίων περιέχουν ανακοινώσεις, οδηγίες, κριτήρια, αποτελέσματα και εξηγήσεις. Στο τμήμα των ανακοινώσεων, αναφέρονται οι αναλυμένοι υπο στόχοι των βραχυπρόθεσμων στόχων. Στο τμήμα των οδηγιών, εισάγονται οι ερωτήσεις που αναφέρονται σε κάθε ανακοίνωση. Τρεις ερωτήσεις πρέπει να τίθενται για κάθε ανακοίνωση. Το κριτήριο αξιολόγησης ορίζεται στα 2/3 ανάλογα με τον αριθμό των ερωτήσεων. Στο τμήμα των αποτελεσμάτων, αναγράφεται το σύμβολο (-) ή (+) ανάλογα με το αν ο μαθητής πληροί ή όχι το κριτήριο. Για παράδειγμα, αν ο μαθητής απαντήσει λάθος στις δύο από τις τρεις ερωτήσεις, και σωστά στην μία, τότε αναγράφεται το σύμβολο (-) στα αποτελέσματα. Ο μαθητής εξετάζεται βάσει του τεστ βάσει κριτηρίων που έχει ετοιμαστεί. Τα πράγματα που κάνει ο μαθητής αποτελούν το αρχικό του βήμα. Σύμφωνα με το αρχικό βήμα, προσδιορίζονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι. Στη συνέχεια, οι εμπειρίες που απαιτούνται από τους στόχους, τα εποπτικά μέσα και οι μέθοδοι προσδιορίζονται αντίστοιχα. Δημιουργώντας εμπειρίες για τον μαθητή χρησιμοποιώντας την επιλεγμένη μέθοδο και μέσα, ο εκπαιδευτικός παρέχει ευκαιρίες για επίτευξη του εκπαιδευτικού στόχου. Μετά τη διδασκαλία, επαναλαμβάνεται η εξέταση με χρήση του τεστ και ολοκληρώνεται η αξιολόγηση. Με τον τρόπο αυτό, προσδιορίζεται η πρόοδος του μαθητή. Δραστηριότητα 8 Αναλύοντας ένα από τους βραχυπρόθεσμους στόχους που αναπτύξατε στη Δραστηριότητα 7, αναπτύξτε τους εκπαιδευτικούς στόχους. Γράφοντας στον πίνακα της Εξέτασης βάσει Κριτηρίων, ετοιμάστε τις οδηγίες που αφορούν στην ανακοίνωση. 18

ΕΞΕΤΑΣΗ (ΤΕΣΤ) ΒΑΣΕΙ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Ανακοινώσεις Οδηγίες Κριτήριο Αποτέλεσμα Εξήγηση 1. 1. 2. 3. 2/3 2. Εξατομικευμένο Σχέδιο Διδασκαλίας (ΕΣΔ) Τα στοιχεία που συμπεριλαμβάνονται στο ΕΣΔ είναι τα εξής: Έντυπο ΕΣΔ Ονοματεπώνυμο : Τάξη : Μάθημα Επίπεδο επίδοσης του μαθητή Μακροπρόθεσμος στόχος Βραχυπρόθεσμος στόχος Μαθησιακός στόχος Διαδικασία διδασκαλίας Χώρος διδασκαλίας Εργαλεία και εξοπλισμός Μέθοδοι / τεχνικές διδασκαλίας Διάρκεια Παράδοση του μαθήματος: Αξιολόγηση Μάθημα: Αναγράφεται το όνομα του μαθήματος σύμφωνα με το αποτέλεσμα της αξιολόγησης που έγινε επί του μαθήματος. Επίπεδο επίδοσης μαθητή: Αναγράφεται το επίπεδο επίδοσης του μαθητή σύμφωνα με το αποτέλεσμα της αξιολόγησης που έχει γίνει σε σχέση με το μάθημα. Μακροπρόθεσμος στόχος: Αναγράφεται ο μακροπρόθεσμος στόχος που υπάρχει στο ΕΠΕ του μαθητή και συνδέεται με το επιλεγμένο μάθημα. Βραχυπρόθεσμος στόχος: Αναγράφεται ο βραχυπρόθεσμος στόχος που προσδιορίζεται σύμφωνα με τον μακροπρόθεσμο στόχο στο ΕΠΕ του μαθητή. Μαθησιακός στόχος: Αναγράφονται τα βήματα που απαιτούνται για την επίτευξη του/των βραχυπρόθεσμου/ων στόχου/ων. Κατά τη διδασκαλία των βραχυπρόθεσμων στόχων, όλοι οι εκπαιδευτικοί στόχοι αναφέρονται σε ένα ΕΣΔ. Διδακτική διαδικασία α) Χώρος διδασκαλίας: Αναγράφεται ο χώρος διδασκαλίας. β) Εργαλεία και εξοπλισμός: Αναγράφεται κάθε είδος υλικού εργαλείου ή εξοπλισμού που θα 19

χρησιμοποιηθεί κατά τη διδασκαλία αναφέρεται εδώ. γ) Μέθοδοι / τεχνικές διδασκαλίας: Αναγράφονται οι μέθοδοι / τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν κατά τη διδασκαλία. δ) Διάρκεια: Αναγράφεται η διάρκεια της διδασκαλίας. ε) Παράδοση του μαθήματος: Ξεκινώντας από την προετοιμασία για το μάθημα, ο τρόπος της διδασκαλίας (οδηγίες, βοήθεια, ανατροφοδότηση και διακρίσεις) είναι καταγεγραμμένα λεπτομερώς εδώ. στ) Αξιολόγηση: Η πρώτη αξιολόγηση, που γίνεται με εργαλείο μέτρησης βάσει κριτηρίων, μας παρέχει τη δυνατότητα να καθορίσουμε το αρχικό επίπεδο (ΑΕ) του μαθητή. Μετά την εκπαίδευση, γίνεται πάλι μέτρηση με το ίδιο εργαλείο και προκύπτει μια νέα αξιολόγηση. Θέματα που πρέπει να εξεταστούν κατά τη διαδικασία εφαρμογής του ΕΠΕ: Πρέπει να δοθεί προσοχή στη διδασκαλία ενός στοχευμένου οφέλους του ΕΠΕ, ιδιαίτερα στα επίπεδα της απόκτησης της γνώσης, της ευχέρειας, της συνέπειας και της γενίκευσης. Για παράδειγμα, το παιδί μαθαίνει μια έννοια στην τάξη κατά τη διάρκεια του σταδίου απόκτησης της γνώσης, στο στάδιο της ευχέρειας ο μαθητής δίνει σωστές απαντήσεις σε μια ερώτηση σχετικά με την έννοια αυτή στα επόμενα λεπτά του μαθήματος, στο στάδιο της συνέπειας, ο μαθητής δίνει πάλι σωστές απαντήσεις σχετικά με αυτήν την έννοια, αν και η εκπαίδευση έχει ολοκληρωθεί και ένα ορισμένο χρονικό διάστημα έχει περάσει. Στο στάδιο της γενίκευσης, ο μαθητής παρέχει σωστές απαντήσεις στα ερωτήματα που σχετίζονται με την έννοια αυτή, τα οποία τίθενται περιστασιακά και σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Για να γίνει δεκτή η επίτευξη της διδασκαλίας, τα στάδια που αναφέρονται παραπάνω θα πρέπει να πληρούνται. Επιπλέον, η καλύτερη μέθοδος διδασκαλίας είναι από την εξατομίκευση στην κοινωνικοποίηση, από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, από το γνωστό στο άγνωστο και από το κοντινό στο μακρινό. Θα είναι χρήσιμο οι δάσκαλοι να διαχειρίζονται τα πεδία της γνώσης που θα παρουσιάσουν στο μαθητή σύμφωνα με αυτές τις εκπαιδευτικές αρχές. Η εκπαίδευση πρέπει να συνεχίζεται σε περιβάλλοντα έξω από το σχολείο, όπως είναι και μέσα στο σχολείο. Για το λόγο αυτό, οι στόχοι που αναφέρονται στο ΕΠΕ και οι δραστηριότητες που διεξάγονται θα πρέπει να γνωστοποιούνται τακτικά στους γονείς και θα πρέπει να δίνονται εργασίες για το σπίτι για να υποστηρίξουν τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται εκεί ή στο κοινωνικό περιβάλλον. Προετοιμασία για το ΕΠΕ ΛΙΣΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΕ Αποτέλεσμα Συνέντευξη με την οικογένεια του μαθητή και με τον ίδιο τον μαθητή. Προσδιορίζονται οι ανάγκες της οικογένειας Συνεργασία με άλλα πρόσωπα και φορείς που σχετίζονται με τον μαθητή - συλλέγονται πληροφορίες Γίνεται η εκπαιδευτική αξιολόγηση Προσδιορίζεται το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει ο μαθητής. Αποφασίζονται οι υποστηρικτικές υπηρεσίες Προσδιορίζονται οι ημερομηνίες των συναντήσεων για το ΕΠΕ Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του ΕΠΕ Γράφεται το ΕΠΕ βάσει των πληροφοριών που αποκτήθηκαν κατά τη προπαρασκευαστική διαδικασία. Ξεκινά και συνεχίζεται η εκπαιδευτική διαδικασία (ΕΠΕ) 20