Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος C.D.A. College Limassol 2014/2015 ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Το νευρικό σύστημα είναι ένα πολύπλοκο σύστημα του οργανισμού, μέσω του οποίου επιτυγχάνεται: α) Η επικοινωνία με το εξωτερικό περιβάλλον και η λειτουργία των αισθήσεων β) Η κίνηση του οργανισμού γ) Η λειτουργία της ανταλλαγής της ύλης και της αναπαραγωγής δ) Οι ψυχικές διεργασίες ε) Η αρμονική συνεργασία των υπολοίπων συστημάτων οργανισμού
Το Νευρικό σύστημα στον άνθρωπο διαιρείται σε εγκεφαλονωτιαίο και αυτόνομο ή φυτικό νευρικό σύστημα. Α)Το εγκεφαλονωτιαίο νευρικό σύστημα διαιρείται σε κεντρικό (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός ) και περιφερικό (εγκεφαλικά νεύρα, νωτιαία νεύρα και νευρικά γάγγλια). Β) Το αυτόνομο ή φυτικό νευρικό σύστημα διαιρείται σε συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό και, το καθένα από αυτά σε κεντρικό μέρος (πυρήνες) και περιφερικό μέρος (νεύρα και γάγγλια).
Η διάκριση των δυο υποσυστημάτων του Νευρικού συστήματος γίνεται με κριτήριο την ανθρώπινη βούληση από την οποία εξαρτάται μόνο το Εγκεφαλονωτιαίο Νευρικό Σύστημα (ΕΝΣ) και όχι το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ) το οποίο λειτουργεί ερήμην της.
Α) Εγκεφαλονωτιαίο Νευρικό Σύστημα (ΕΝΣ) Το ΕΝΣ υποδιαιρείται σε Κεντρικό (ΚΕΝΣ) και Περιφερικό (ΠΕΝΣ). Το ΚΕΝΣ αποτελείται από τον εγκέφαλο και το νωτίαιο μυελό και το ΠΕΝΣ από τα νεύρα (εγκεφαλικά και νωτιαία) και τα εγκεφαλονωτιαία γάγγλια.
ΚΕΝΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ. ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ. ΕΝΣ ΠΕΝΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΥΡΑ. ΝΩΤΙΑΙΑ ΝΕΥΡΑ. ΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΑ ΓΑΓΓΛΙΑ.
Κεντρικό Εγκεφαλονωτιαίο Νευρικό Σύστημα ΚΕΝΣ: 1) Εγκέφαλος Ο εγκέφαλος βρίσκεται μέσα στην κρανιακή κοιλότητα. Έχει βάρος 1300-1400 γραμμάρια στον άνδρα και 1200-1300 στη γυναίκα. Η εμβρυολογική του καταγωγή είναι από το κεφαλικό άκρο του μυελικού σωλήνα το οποιό χωρίζεται, τελικά, σε πέντε κυστίδια, το τελικό, το διάμεσο, το μέσο, το οπίσθιο και το έσχατο από τα οποία διαμορφώνεται τα ομώνυμα πέντε τμήματα του εγκεφάλου.
Εκτός όμως από αυτή την εμβρυολογική διαίρεση συνηθίζεται, για περιγραφικούς λόγους, η διαίρεση του εγκεφάλου σε τρία μέρη, τα δυο ημισφαίρια, το στέλεχος και την παρεγκεφαλίδα
α) Τελικός Εγκέφαλος Ο τελικός εγκέφαλος αποτελείται από: - Τα δυο ημισφαίρια. - Τους συνδέσμους των ημισφαιρίων. - Τις πλάγιες κοιλίες. - Τους πυρήνες του τελικού εγκεφάλου.
Ι. Το ημισφαίριο Φυσιολογικά και οντογονικά το ημισφαίριο παρουσιάζει δυο διαφορετικές μοίρες, το ρινικό εγκέφαλο, ο οποίος στον άνθρωπο είναι υποτυπώδης και το χιτώνα, ο οποίος στον άνθρωπο είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος.
Ο ρινικός εγκέφαλος παρουσιάζει Κεντρική και Περιφερική μοίρα από τις οποίες διαμορφώνονται οι έλικες που αναφέρονται πιο κάτω :
Ρινικός εγκέφαλος 1. Κεντρική μοίρα -Ψαλιδωτή έλικα. -Ιππόκαμπος (Αμμώνειο κέρας). - Οδοντωτή έλικα. - Φαιό ταινίδιο. - - Φαιό ένδυμα του μεσολοβίου.
2. Περιφερική μοίρα (οσφρητικός λοβός) - Πρόσθια μοίρα χωρίζεται σε : - Οσφρητικός βολβός. - Οσφρητική ταινία. - Οσφρητικό φυμα. - Παροσφρητική άλω.
Οπίσθια μοίρα χωρίζεται σε: - Πρόσθια διάτρητη ουσία. - Διαγώνια έλικα. - Υπομεσολόβια έλικα.
Ο χιτώνας των ημισφαιρίων αποτελείται εξωτερικά από φαιή ουσία με πτυχές (φλοιός) και εσωτερικά από λευκή ουσία με μεγάλους πυρήνες. Τα μέρη κάθε χιτώνα ημισφαιρίου είναι τα εξής: - Η Κεντρική μοίρα (λοβός) ή νήσος του Reil. - Ο Μετωπιαίος λοβός. - Ο Βρεγματικός λοβός. - Ο Κροταφικός λοβός. - Ο Ινιακός λοβός.
Ο διαχωρισμός του χιτώνα σε λοβούς γίνεται με τις πρωτογενείς (βαθιές) αύλακες ενώ ο διαχωρισμός των λοβών σε έλικες γίνεται με τις δευτερογενείς (αβαθείς) αύλακες. Οι πρωτογενείς αύλακες είναι τρεις: Η κεντρική ή Ρολάνδειος αύλακα μεταξύ μετωπιαίου και βρεγματικού λοβού, η πλάγια σχισμή του Sylvius μεταξύ μετωπιαίου και βρεγματικού αφενός και κροταφικού λοβού αφετέρου και η βρεγματοϊνιακή σχισμή η οποία, στην έσω επιφάνεια του ημισφαιρίου, εκτείνεται μεταξύ βρεγματικού και ινιακού λοβού
Ο μετωπιαιος λοβος εχει τις εξεις αυλακες: -προσθια κεντρικη -επιχειλια μετωπιαια -ανω μετωπιαια -κατω μετωπιαια. Στο βρεγματικο λοβο υπαρχει η οπισθια κεντρικη και η διαβρεγματια αυλακα.
Στον ινιακο λοβο διακρινουμε εσω, κατω και εξω επιφανεια. Στον κροταφικο λοβο διακρινουμε ανω, εξω και κατω επιφανεια. Ο κεντρικος λοβος των ημισφαιριων η νησος του Reil βρισκεται στο βαθος της πλαγιας σχισμης του Sylvius και καλυπτεται τελειως από τμηματα του μετωπιαιου, του βρεγματικου και του κροταφικου λοβου τα οποια αποτελουν την καλυπτρα της νησου.
ΙΙ.Οι συνδεσμοι των ημισφαιριων: -το μεσολοβιο -η ψαλιδα -το διαφανες διαφραγμα -ο προσθιος συνδεσμος. ΙΙΙ.Οι πλαγιες κοιλιες: Είναι δυο και αποτελουν εξελιξη των κοιλοτητων του τελικου εγκεφαλικου κυστιδιου του εμβρυου. Στο εσωτερικο της κοιλιας βρισκεται μικρη ποσοτητα ενδοκοιλιακου υγρου που παραγεται από το χοριοειδες πλεγμα της. Προς τα κατω η πλαγια κοιλια επικοινωνει διαμεσου του μεσοκοιλιακου τρηματος (η του Monroi) με την 3 η κοιλια η οποια βρισκεται στο διαμεσο εγκεφαλο.
ΙV.Οι πυρηνες του τελικου εγκεφαλου είναι μαζες νευρικων κυτταρων μεσα στη λευκη ουσια του. Είναι τρεις: -το ραβδωτο σωμα -ο ταινιοειδης πυρηνας -ο αμυγδαλοειδης πυρηνας.
Η λευκη ουσια των ημισφαιριων παρουσιαζει σε εγκαρσια διατομη μηνοειδες σχημα. Οι νευρικες ινες που την συγκροτουν χωριζονται σε τρια ειδη: -συνδετικες (συνδεουν μεταξυ τους τις διαφορες περιοχες των ημισφαιριων) -συνδεσμικες (συνδεουν τα 2 ημισφαιρια) -προβλητικες (συνδεουν φυγοκεντρα και κεντρομολα το φλοιο των ημισφαιριων με τα υπολοιπα μερη του εγκεφαλου και με το νωτιαιο μυελο).
Διάμεσος Εγκέφαλος Ο διάμεσος εγκέφαλος αποτελείται από τα εξής στοιχεία: - τους δυο οπτικούς θαλάμους - τον υποθάλαμο - το μεταθάλαμο - τον επιθάλαμο - την τρίτη κοιλία.
Η τρίτη ή μέση κοιλία αποτελεί την εξέλιξη της κοιλότητας του διαμέσου κυστίδιου και επικοινωνεί μπροστά μεν με τις πλάγιες κοιλίες μέσω του τρήματος Monroi, πίσω δε με την τέταρτη κοιλία μέσω του υδραγωγού του Sylvius.
Μέσος εγκέφαλος Ο μέσος εγκέφαλος είναι το μικρότερο τμήμα του εγκεφάλου και αποτελείται από τα εξής στοιχεία: - Το τετράδυμο - Τα σκέλη του εγκεφάλου - Τους βραχίονες του τετραδύμου - Τον υδραγωγό Sylvius
- Το τετράδυμο αποτελείται από τα δυο πρόσθια δίδυμα (που συνδέονται με την οπτική οδό) και τα δυο οπίσθια (που συνδέονται με την ακουστική). Τα σκέλη του εγκεφάλου είναι δυο μικρές μυελινες μάζες μπροστά στη γέφυρα οι οποίες, μετά σύντομη πορεία, μπαίνουν στα ημισφαίρια.
Οι βραχίονες του τετραδύμου αποτελούν συνέχεια των διδυμίων και διακρίνονται σε πρόσθιους και οπίσθιους. Ο υδραγωγός Sylvius συνδέει την τρίτη με την τέταρτη κοιλία.έχει μήκος 15-20 χιλ.και περιβάλλεται εξωτερικά από φαιή ουσία, την κεντρική φαιή ουσία του μέσου εγκεφάλου.
Οπίσθιος εγκέφαλος -Ο οπίσθιος εγκέφαλος αποτελείται από τη γέφυρα (κοιλιακά) και την παραγκεφαλίδα (ραχιαία). Η γέφυρα είναι ένα λευκό και αποπεπλατυσμένο όγκωμα στην πρόσθια επιφάνεια του οποίου υπάρχει η βασική αύλακα που υποδέχεται τη βασική αρτηρία του εγκεφάλου και τα πυραμιδικά ογκώματα τα οποία σχηματίζονται από την πορεία των πυραμιδικών δεματίων μέσα στη γέφυρα.
Η παραγκεφαλίδα είναι κεντρικό νευρικό όργανο το οποίο ρυθμίζει και συντονίζει συνειδητές και αυτόματες κινήσεις του σώματος και εξασφαλίζει την ισορροποία του σε στάση και κίνηση.
Έσχατος εγκέφαλος Ο έσχατος εγκέφαλος αποτελείται από τον προμήκη μυελό και την τετάρτη κοιλία. Ο προμήκης έχει μήκος 2,5 εκ. και χωρίζεται από τη γέφυρα με την οπίσθια γεφυρική αύλακα και από το νωτιαίο μυελό με την έκφυση του πρώτου αυχενικού νεύρου.
Η τέταρτη κοιλία έχει σχήμα ρόμβου και σχηματίζεται από την αρχική κοιλότητα του οπίσθιου και του έσχατου κυστίδιου. Προς τα πάνω επικοινωνεί, μέσω του υδραγωγού του Sylvius, με την τρίτη κοιλία και προς τα κάτω με τον κεντρικό νευρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού.
Αγγεια Εγκεφαλου Η αγγειωση του εγκεφαλου προερχεται απο 2 αρτηριακα συστηματα: Το καρωτιδικο που προερχεται απο τις εσω καρωτιδες με τους εξεις κλαδους: -την προσθια εγκεφαλικη -τη μεση εγκφαλικη -την προσθια χοριοειδη -την οπισθια αναστομωτικη.
Το σπονδυλοβασικο συστημα που αποτελειται απο τις 2 σπονδυλικες αρτηριες απο τις οποιες αναδυεται η οπισθια κατω παρεγκεφαλιδικη αρτηρια, μετα ενουνται οι 2 σπονδυλικες και σχηματιζουν την βασικη αρτηρια η οποια δινει κλαδους στο εγκεφαλικο στελεχος και την παρεγκεφαλιδα και μετα διχαζεται στη δεξια και αριστερη οπισθια εγκεφαλικη αρτηρια.
Η αγγειωση του εγκεφαλου περιλαμβανει αναστομωσεις μεταξυ των αγγειων του. Κυρια αναστομωτικα συστηματα εγκεφαλου: Ι. Αρτηριακος κυκλος η εξαγωνο του Willis. Σχηματιζεται από τις 2 προσθιες εγκεφαλικες αρτηριες, την προσθια αναστομωτικη, τις οπισθιες αναστομωτικες και τις οπισθιες εγκεφαλικες αρτηριες. ΙΙ.Οι αναστομωσεις μεταξυ κλαδων της εξω καρωτιδας και κλαδων της οφθαλμικης αρτηριας.αναστομωσεις ινιακων κλαδων της εξω καρωτιδας με μυικους της σπονδυλικης αρτηριας. ΙΙΙ.Οι πολλαπλες αναστομωσεις φλοιωδων κολπων των εγκεφαλικων αρτηριων μεταξυ τους.
Η παρεγκεφαλιδα αγγειωνεται από την ανω παρεγκεφαλιδικη αρτηρια, την προσθια κατω παρεγκεφαλιδικη αρτηρια και την οπισθια κατω παρεγκεφαλιδικη αρτηρια. Οι φλεβες του εγκεφαλου κατατασσονται σε 3 ομαδες: -ανω εγκεφαλικες φλεβες που εκβαλλουν στον ανω οβελιαιο Κολπο -εσω εγκεφαλικες φλεβες που εκβαλλουν στη Γαληνεια φλεβα και με αυτή στον ευθυ κολπο -κατω εγκεφαλικες φλεβες που εκβαλλουν στον εγκαρσιο και το σηρραγωδη κολπο.
Μηνιγγες εγκεφαλου: Είναι περιβληματα του εγκεφαλου τα οποια αποτελουν συνεχεια των ομωνυμων στοιχειων του Νωτιαιου Μυελου. Είναι 3 από μεσα προς τα εξω: -η χοριοειδης -η αραχνοειδης -η σκληρη. Μεταξυ χοριοειδους και αραχνοειδους μηνιγγος περικλειεται ο υπαραχνοειδης χωρος που περιεχει το Ε.Ν.Υ. και μεταξυ αραχνοειδους και σκληρης ο υποσκληριδιος χωρος με λεμφικο υγρο.το Ε.Ν.Υ. παραγεται από τα χοριοειδη πλεγματα με μηχανισμο διαπυησης του αιματος.
Νωτιαιος Μυελος -Βρισκεται μεσα στο σπονδυλικο σωληνα -καταλαμβανει τα 2/3 αυτου -από τον 1 ο αυχενικο μεχρι τον 2 ο οσφυικο -τελειωνει στον μυελικο κωνο συνεχεια του οποιου είναι η το τελικο νηματιο που προσφυεται στον κοκκυγα -εχει 3 μοιρες (αυχενικη, θωρακικη, οσφυικη) από αυτές εκφυονται τα νωτιαια νευρα
-εχει μηκος 45 εκ. και βαρος 30 γραμ. -τα οσφυικα και ιερα νευρα φερονται λοξα διδουν την εντυπωση σχηματισμου που μοιαζει με ουρα αλογου και ονμαζεται Ιππουρις -υπαρχουν οι 3 μηνιγγες που το περιβαλλουν -από τον Ν.Μ. εκφυονται 31-32 ζευγη νωτιαιων νευρων τα οποια εξερχονται από τα αντιστοιχα μεσοσπονδυλια τρηματα
-το εσωτερικο του Ν.Μ. περιλαμβανει τη φαια ουσια, -το εξωτερικο του Ν.Μ. η γυρω από την φαια ουσια βρισκεται λευκη ουσια
Περιφερικο Εγκεφαλονωτιαιο Νευρικο Συστημα Το Π.Ε.Ν.Σ αποτελειται από τα εξης στοιχεια: Ι.Εγκεφαλονωτιαια γαγγλια. ΙΙ.Εγκεφαλικα νευρα. ΙΙΙ.Νωτιαια νευρα.
Ι.Εγκεφαλονωτιαια γαγγλια. Είναι μικρα ωοειδη σωματια μηκους περιπου 1εκ, ερυθροφαια και συμπαγη τα οποια συναπτονται τοσο με τις οπισθιες ριζες των νωτιαιων νευρων (νωτιαια γαγγλια) οσο και με τις αισθητικες ριζες καποιων εγκεφαλικων νευρων (εγκεφαλικα γαγγλια). Κάθε γαγγλιο αποτελειται από: -ερειστικο υποστρωμα -γαγγλιακα κυτταρα -νευρικες ινες.
ΙΙ.Εγκεφαλικα νευρα (Συζυγιες). Είναι 12 νευρα τα οποια εκκινουν η καταληγουν μεσω των αντιστοιχων οδων, στον εγκεφαλο. Οι 12 εγκεφαλικες συζυγιες είναι οι εξης: 1 η εγκεφαλικη συζυγια-οσφρητικο νευρο 2 η εγκεφαλικη συζυγια-οπτικο νευρο 3 η εγκεφαλικη συζυγια-κοινο κινητικο νευρο 4 η εγκεφαλικη συζυγια-τροχιλιακο νευρο 5 η εγκεφαλικη συζυγια-τριδυμο νευρο 6 η εγκεφαλικη συζυγια-απαγωγο νευρο 7 η εγκεφαλικη συζυγια-προσωπικο νευρο
8 η εγκεφαλικη συζυγια-ακουστικο νευρο 9 η εγκεφαλικη συζυγια-γλωσσοφαρυγγικο νευρο 10 η εγκεφαλικη συζυγια-πνευμονογαστρικο νευρο 11 η εγκεφαλικη συζυγια-παραπληροματικο νευρο 12 η εγκεφαλικη συζυγια-υπογλωσσιο νευρο.
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΥΡΑ I. Οσφρητικο νευρο :οσφρηση (αισθητικο) ΙΙ.Οπτικο νευρο : οπτικη οξυτητα,οπτικα πεδια,βυθος οφθαλμου (αισθητικο), Αυχενικο συμπαθητικο πλεγμα κορες. ΙΙΙ.Οφθαλμοκινητικο νευρο : κινητικοτητα οφθαλμων (κινητικο) IV.Τροχιλιακο νευρο : εξεταση της προσαγωγης και της προς τα κατω κινησης (μυες αναγνωσης).(κινητικο)
VI.Απαγωγο:εξεταση απαγωγης του εγκεφαλου(κινητικο). Τα νευρα III,IV,VI, εξεταζονται μαζι. V.Τριδυμο :(μικτο).εχει 3 κλαδους. -το οφθαλμικο νευρο:εχει μονο αισθητικες ινες για την περιοχη του οφθαλμου -το ανω γναθικο νευρο:είναι αισθητικο για την περιοχη της ανω γναθου -το κατω γναθικο νευρο:εχει αισθητικες ινες για την περιοχη της κατω γναθου και κινητικες για τους μασητηριους μυς.
VII.Προσωπικο νευρο:(μικτο),μιμικοι μυες Ασυμμετρια:εξαφανιση ρινοχειλικων πτυχων: Περιφερικη παραλυση:πληρης λαγοφθαλμος και φαινομενο Bell. Κεντρικη παραλυση;ο μετωπιαιος κλαδος είναι ακεραιος,λειτουργει ο σφιγκτηρας των βλεφαρων.
VIII.Αιθουσαιοακουστικο νευρο:ακοη(αισθητικο) IX.Γλωσσοφαρυγγικο.Φαρυγγικοαντανακλα στικο(προσαγωγος),(μικτο).σε μονοπλευρη παρεση αδυναμια της σταφυλης και του οπισθιου φαρυγγικου τοιχωματος σε συγκριση με την υγιη πλευρα.
ΧΙ.Παραπληρωματικο νευρο:στερνοκλειδομαστοειδης,τραπεζοειδ ης.(κινητικο). ΧΙΙ.Υπογλωσσιο νευρο:κινητικοτητα γλωσσας.(κινητικο):συμμετρια της προσβαλλουσσας γλωσσας;αδυναμια στην πλευρα της παρεσης;ατροφια;δεσμιδωσεις;ινιδισμοι.
Χ.Πνευμονογαστρικο νευρο:φαρυγγικοαντανακλαστικο(απαγωγο ς): Αισθητικη:τραχεια,οισοφαγος,στομαχος: Αυτονομη:καρδια,στομαχος: Βραγχος φωνηςλογω παρεσης της φωνιτικης χορδης,δυσκαταποσια,ταχυκαρδια,αρρυθμιες.
ΙΙΙ.Νωτιαια νευρα. Το επιπεδο εκφυσης από τη φαια ουσια του Ν.Μ. των νευρικων ριζων ονομαζεται μυελοτομιο. Από κάθε μυελοτομιο του νωτιαιου μυελου ξεκινουν 4 ριζες, 2 κινητικες από τα προσθια κερατα και 2 αισθητικες από τα οπισθια.οι ριζες αυτές μετα την εξοδο τους από το Ν.Μ. πορευονται στον υπαραχνοειδη χωρο.
Τα νωτιαια νευρα είναι 31-32 ζευγη και διακρινονται σε 8 αυχενικα, 12 θωρακικα, 5 οσφυικα, 5 ιερα, 1-2 κοκκυγικα. Μετα το σχηματισμο του το νωτιαιο νευρο αναδυεται από το μεσοσπονδυλιο τρημα και διαιρειται αμεσως σε δυο κλαδους τον οπισθιο η ραχιαιο κλαδο και τον προσθιο η κοιλιακο κλαδο οι οποιοι περιεχουν και κινητικες και αισθητικες ινες, αρα είναι και οι δυο μικτοι. Οι οπισθιοι κλαδοι των νωτιαιων νευρων φερονται ανεξαρτητοι ο ενας από τον άλλο στη ραχη και διανεμονται στους μυς και το δερμα της ραχιαιας επιφανειας του κορμου.
Προσθιοι κλαδοι των νωτιαιων νευρων- Πλεγματα: Οι προσθιοι κλαδοι των νωτιαιων νευρων σχηματιζουν μεταξυ των πλεγματα σε ολες τις περιοχες διανομης των πλην της θωρακικης οπου διατηρουν την ανατομικη των αυτονομια και διασπειρονται ο καθενας στο αντιστοιχο μεσοπλευριο διαστημα.
Τα πλεγματα αυτά είναι τα εξης: 1.Αυχενικο πλεγμα 2.Βραχιονιο πλεγμα 3.Οσφυικο πλεγμα 4.Ιερο πλεγμα 5.Αιδοιικο πλεγμα 6.Κοκκυγικο πλεγμα.
Αυχενικο πλεγμα:περιλαμβανει τα τεσσερα πρωτα αυχενικα νευρα και τροφοδοτει τους μυς και το λαιμο, τον ωμο και το δερμα και το φρενικο νευρο το οποιο και στελνει νευρικους παλμους στο διαφραγμα.
Βραχιονιο πλεγμα:περιλαμβανει τα τεσσερα χαμηλοτερα αυχενικα νευρα και το πρωτο θωρακικο νευρο. -τροφοδοτει τους μυες από την βαση του λαιμου μεχρι τις ακρες των δακτυλων και το δερμα. Θωρακικο πλεγμα:τροφοδοτει τους μυες του στηθους και το κυριως μερος του κοιλιακου τοιχωματος.
Οσφυικο πλεγμα:περιλαμβανει τα τρια πρωτα οσφυικα νευρα και μερος του τεταρτου -τροφοδοτει το δερμα και τους μυες της κατω κοιλιας, τους μηρους και τη βουβωνικη χωρα.
Ιερο πλεγμα:περιλαμβανει το τεταρτο και πεμπτο οσφυικο νευρο και τα τρια πρωτα ιερα νευρα -τροφοδοτει τους μυες και το δερμα της λεκανης και τους ιγνυακους τενοντες χωριζομενο στη μεση του μηρου στο κνημιαιο νευρο και στο κοινο περονιαιο. -περιλαμβανει το ισχιακο νευρο που είναι το μεγαλυτερο
Κοκκυγικο πλεγμα:σχηματιζει ένα δευτερο μικρο πλεγμα στο πισω μερος της πυελικης κοιλοτητας -τροφοδοτει τους μυες και το δερμα της πυελικης περιοχης όπως είναι ο εξωτερικος σφιγκτηρας του πρωκτου,οι ιστοι του περινεου και τα εξωτερικα γεννητικα οργανα.
Αυτονομο Νευρικο Συστημα Είναι το τμημα του εγκεφαλου που ελεγχει τις σπλαχνικες λειτουργιες. Βοηθα στον ελεγχο της αρτηριακης πιεσης, της κινητικοτητας και των εκκρισεων του γαστρεντερικου, της εφιδρωσης, της θερμοκρασιας του σωματος και πολλων αλλων δραστηριοτητων. Το ΑΝΣ ενεργοποιειται από κεντρα που βρισκονται στο ΝΜ, στο εγκεφαλικο στελεχος και στον υποθαλαμο. Οι αυτονομες ωσεις μεταβιβαζονται με το συμπαθητικο και το παρασυμπαθητικο συστημα.
Οι πυρηνες του Σ.Ν.Σ βρισκονται στα πλαγια κερατα της θωρακικης και της ανωτερης οσφυικης μοιρας του Ν.Μ. Οι ινες από τους πυρηνες αυτους βγαινουν από την προσθια ριζα μαζι με τις κινητικες ινες των κυτταρων των προσθιων κερατων. Εγκαταλειπουν όμως συντομα το νωτιαιο νευρο σαν λευκος αναστομωτικος κλαδος και μπαινουν στο συμπαθητικο γαγγλιο. Τα συμπαθητικα γαγγλια (20-25 περπου) βρισκονται στα πλαγια της σπονδυλικης στηλης, συνδεονται μεταξυ τους με τους μεσογαγγλιους συνδεσμους (νευρικα στελεχη) και εκτεινονται από τον 1 ο αυχενικο μεχρι τον κοκκυγα, με την μορφη του συμπαθητικου στελεχους. Κάθε συμπαθητικο στελεχος εχει αυχενικη, θωρακικη,κοιλιακη (οσφυικη) και πυελικη (ιερη μοιρα). Η δραση του Φ.Ν.Σ. στην περιφερεια γινεται με την δραση διαβιβαστικων ουσιων στις τελικες συναψεις η οποια είναι για το Σ.Ν.Σ. η νοραδρεναλινη.
Συμπαθητικο Νευρικο Συστημα: Το ΣΝΣ αυξανει με πολλους τροπους την ικανοτητα του σωματος για εντονη μυικη δραστηριοτητα. -αυξηση της αρτηριακης πιεσης -αυξηση της αιματικης ροης στους μυς -αυξηση του ρυθμου του κυτταρικου μεταβολισμου -αυξηση των επιπεδων της γλυκοζης στο αιμα -αυξηση της γλυκολυσης στους μυς -αυξηση της μυικης δυναμης -αυξηση της πνευματικης δραστηριοτητας.
Παρασυμπαθητικο Νευρικο Συστημα: Η αρχη των 2 υποσυστηματων Σ.Ν.Σ και Π.Ν.Σ. γινεται με τους πυρηνες των. Οι πυρηνες του Π.Ν.Σ. βρισκονται στο εγκεφαλικο στελεχος και την ιερη μοιρα του Ν.Μ. Οι παρασυμπαθητικες ινες εξυπηρετουνται σε μεγαλο ποσοστο από την 10 η εγκεφαλικη συζυγια (πνευμονογαστρικο νευρο) και τα πυελικα νευρα. Η δραση του Φ.Ν.Σ. στην περιφερεια γινεται με την εκκριση διαβιβαστικων ουσιων, για το παρασυμπαθητικο ακετυλχολινη.
Δραση Παρασυμπαθητικου Ν.Σ: -καρδια (μειωση ρυθμου). -παγκρεας (διεγερση εκκρισης ενζυμων). -στομαχι-εντερο (διεγερση εκκρισης υγρων). -ουροδοχος κυστη (εξωθηση ουρων). -οφθαλμικη κορη (διαστολη).