1 ο Διεθνές Συνέδριο Δημιουργική Γραφή

1

2

1 ο Διεθνές Συνέδριο Δημιουργική Γραφή Πρόεδρος : Αντιπρόεδρος: Μέλη: Επιστημονική Επιτροπή Κωτόπουλος Η. Τριαντάφυλλος (Επιστημονικά Υπεύθυνος Π.Μ.Σ. «Δημιουργική Γραφή», Επίκουρος Καθηγητής Ελληνικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας) Τσελέντης Διονύσιος (Συνδιευθυντής και Διευθυντής Λυκείου Κολλεγίου Αθηνών) Andrew Cowan (Professor, Director of Creative Writing, Deputy Head of the School of Literature, Drama and Creative Writing, University of East Anglia, UK) Robin Hemley (Director of Nonfiction Writing Program, Department of English, University of Iowa, USA) Caleshu Anthony (Professor, School of Humanities and Performing Arts, Faculty of Arts, Plymouth University, Plymouth, Devon, UK) Lan Samantha Chang (Director of The University Of Iowa Writers' Workshop, College of Liberal Arts and Sciences, University of Iowa, USA) Hervé Le Tellier ( Ecrivain, Oulipo) Αθανασόπουλος Απόστολος (Συντονιστής Σχολικών Μονάδων και Διευθυντής Λυκείου Κολλεγίου Ψυχικού) Βαλτινός Θανάσης (Ακαδημαϊκός Συγγραφέας) Γιατρομανωλάκης Γιώργης (Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών) Ιωσηφέλλης Παναγιώτης (Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Κινηματογράφου, Α.Π.Θ.) Καλογήρου Γεωργία (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών) Καρακίτσιος Αντρέας (Καθηγητής Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Α.Π.Θ.) Κοντογιάννη Άλκηστις (Καθηγήτρια, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου) Νικολαΐδου Σοφία (Φιλόλογος Συγγραφέας) Ντίνας Κωνσταντίνος (Καθηγητής, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας) Παπαδοπούλου Σμαράγδα (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) Παπαντωνάκης Γιώργος (Αναπληρωτής Καθηγητής, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου) Πατρίκιος Τίτος (Ποιητής) Σακελλίου Ευαγγελία (Καθηγήτρια, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Σαμαρά Ζωή (Ομότιμη Καθηγήτρια, Α.Π.Θ.) Σκούρτου Ελένη (Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου) Τσιλιμένη Τασούλα (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) 3

1 ο Διεθνές Συνέδριο Δημιουργική Γραφή Οργανωτική Επιτροπή Κωτόπουλος Η. Τριαντάφυλλος Αναγνώστου Νόρα Βακάλη Άννα Νάνου Βασιλική Παπαγεωργίου Ευθυμία Χαρισιάδης Στέργιος Θανασούλας Ανδρέας Κουταβάκη Αλεξάνδρα Μάνη Μαριάνθη Μαρτίνης Χρήστος Μωυσιάδου Παναγιώτα Νικολακοπούλου Χαρά Ντερπούλης Αλέξανδρος Ξηρίδου Αδαμαντία Παναγιωτίδης Γιώργος Παπαστεργιοπούλου Κωνσταντίνα Παρασύρη Μαρίζα Ρώσση Αθηνά Σπαθάρα Εύα Σπυρέλη Χρυσούλα Τσουρέλη- Νικήτα Εύη Χατζηλία Χρύσα Γραμματειακή Υποστήριξη 4

5 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Παρασκευή (απόγευμα) 4 Οκτωβρίου 2013 16:00-18:30 ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΥΝΕΔΡΩΝ 18:30 19:00 ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ - ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΤΕΛΗΣ Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας ΣΠΥΡΟΣ Ν. ΠΟΛΛΑΛΗΣ Διευθυντής/ President Koλλεγίου Αθηνών-Κολλεγίου Ψυχικού ΚΩΣΤΑΣ Δ. ΝΤΙΝΑΣ Διευθυντής Προγράμματος Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» - Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 19:00-20:30 ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ : ΧΑΤΖΗΠΑΝΤΕΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Η. ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΣ «Ο Μίμης Σουλιώτης και η μοναδική περίπτωση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών (Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας) «Δημιουργική Γραφή» ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΠΑΛΑΚΗ «Δημιουργική γραφή και εγκλεισμός»: μια δράση του ΠΜΣ «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας της Δικαστικής Φυλακής Διαβατών (3ο ΣΔΕ). ΑΝΝΑ ΒΑΚΑΛΗ «Η Δημιουργική Γραφή πάει σχολείο» ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ «Η Διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής» 6

Σάββατο (πρωί) 5 Οκτωβρίου 2013 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ 9:00 10:45 ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ Α - Δ.Γ. ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΛΑΞΙΖΗΣ - ΑΡΤΕΜΙΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ 09:00-09:15 ΣΠΥΡΟΣ ΚΙΟΣΣΕΣ «Προς μια "παιδαγωγική " της Δημιουργικής Γραφής» 09:15-09:30 ΑΝΝΑ ΒΑΚΑΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΖΩΓΡΑΦΟΥ «Η Δημιουργική Γραφή στο Νηπιαγωγείο» 09:30-09:45 ΚΑΚΙΑ ΠΑΥΛΙΔΟΥ «Εκπαίδευση και Διδακτική της Δημιουργικής Γραφής» 09:45-10:00 ΕΛΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΠΑΤΑΡΙΔΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ «Ο κινηματογράφος ως μέσο ανάπτυξης της Δημιουργικής γραφής στους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου: «Γράφοντας από την κάμερα τον Εμφύλιο»- Το παράδειγμα του Παντελή Βούλγαρη, Ψυχή βαθιά» ΑΙΘΟΥΣΑ Β - ΕΙΔΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΓΑΒΡΙΕΛΛΑ ΜΑΚΡΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Η. ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΑΛΙΟΥ «Flash fiction- όταν η μυθοπλασία γίνεται αστραπιαία» ΝΟΡΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ «Sms poetry: Οι ποιητικοί διαγωνισμοί της εφημερίδας The Guardian» ΜΑΡΙΑ ΒΑΡΑ «Εγκλήματα "Δευτέρου Βαθμού": Ιχνηλατώντας την αντι-αστυνομική λογοτεχνία» ΝΙΚΗ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗ «Ένα ποίημα στην οθόνη (βιντεοποίηση/videopoetry)» ΑΙΘΟΥΣΑ Γ - Δ.Γ. ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΚΙΤΣΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ «Η παιδαγωγική σκέψη ως συνιστώσα της ποιητικής του παιδικού αναγνώσματος» ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΛΑΙΤΖΗ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΚΙΤΣΙΟΣ «Νεοτερικότητα στις Ελληνικές Παιδικές Αφηγήσεις Βραχείας Φόρμας : δημιουργική γραφή και παιδική μικροαφήγηση» ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ «Στους δρόμους της Νεωτερικής Ποίησης : Γράφοντας Ποιήματα για Παιδιά» ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ «Λαϊκό Επώνυμο Παραμύθι και Δημιουργική Γραφή» 10:00-10:15 ΦΩΤΕΙΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΨΥΧΟΓΥΙΟΠΟΥΛΟΥ «Παραμύθια: μια απόπειρα δημιουργικής γραφής στο δημοτικό σχολείο» 10:15-10:30 ΔΑΝΑΗ ΣΟΥΛΙΩΤΗ «Δημιουργική Γραφή στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: η διδακτική αξιοποίηση ενός ελληνικού λαϊκού παραμυθιού στο Δημοτικό σχολείο» ΝΙΚΟΣ ΤΣΙΩΤΣΟΣ "Δημιουργική Γραφή και Εκπαιδευτικό Δράμα: μία σχέση προς διερεύνηση" ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΡΕΝΟΣ «Από τη Γη στη Σελήνη, από την αφάνεια στην καταξίωση: η λογοτεχνία της επιστημονικής φαντασίας» 10:30-10:45 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 10:45-11:00 - ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΚΑΦΕΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ «Η αποδόμηση του Ποιητικού Λόγου στις μυθικές αφηγήσεις για παιδιά» ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΣ - ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΑΣΗ «Οι τέσσερις φάσεις συγγραφής θεατρικών έργων για παιδιά: από την αρχική ιδέα έως το τέλος της συγγραφής» 7

Σάββατο (πρωί) 5 Οκτωβρίου 2013 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ 11:00 12:30 ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ Α - Δ.Γ. ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΙΘΟΥΣΑ Β - ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ ΑΙΘΟΥΣΑ Γ - Δ.Γ. ΚΑΙ ΆΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΤΙΝΑΣ ΜΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΡΟΥΣΗ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΝΙΚΟΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΒΙΚΥ ΠΑΤΣΙΟΥ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΑΡΤΕΜΙΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΑΚΗΣ 11:00-11:15 ΈΛΕΝΑ ΑΡΤΖΑΝΙΔΟΥ - ΧΡΥΣΑ ΚΟΥΡΑΚΗ «Φιλαναγνωσία και Δημιουργική Γραφή» 11:15-11:30 ΙΩΑΝΝΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ «Η Δημιουργική Γραφή στο δημοτικό σχολείο: από τις λέξεις στο κείμενο» 11:30-11:45 ΒΑΛΙΑ ΛΟΥΤΡΙΑΝΑΚΗ «Όμιλοι δημιουργικής γραφής και προφορικής έκφρασης: επιστρέφοντας στις λέξεις το νόημά τους» 11:45-12:00 ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΟΤΤΕΑΣ «Η Δημιουργική Γραφή στη σχολική πράξη και πραγματικότητα: η περίπτωση ενός "εργαστηρίου"» 12:00-12:15 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΤΙΝΑΣ ΟΛΓΑ ΜΟΥΣΙΟΥ - ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΟΓΙΑΝΝΗ «Το πέρασμα από τη διδασκαλία των πολυγραμματισμών στη διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής» ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΡΟΣΔΟΣ «Εικόνα και Δημιουργική Γραφή: Τα ζωγραφικά έργα, οι εικονογραφήσεις των λογοτεχνικών βιβλίων και οι εικόνες του κινηματογράφου» ΠΕΤΡΟΣ ΑΛΜΠΑΝΗΣ «Συγκριτική εξέταση της αφηγηματικής λειτουργίας στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο» ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΑΝΤΑΚΗΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΑΝΤΑΚΗΣ «Συγκριτική ανάλυση της χρονικής εμφάνισης του "μεγάλου γεγονότος" στην πρώτη πράξη κινηματογραφικού σεναρίου» ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΙΔΟΥ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗΣ - ΝΙΚΟΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ «Δημιουργική γραφή και ελληνικό ροκ στη δεκαετία του 90 :κοινωνιολογικές και σημειολογικές προεκτάσεις» ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΠΟΥΜΠΟΥΡΗΣ «Άδιμη Μετάφραση Φωνητικής Μουσικής» 12:15-12:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 12:30-13:00 - ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΚΑΦΕΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ «Στενές Επαφές Δυσδιάκριτου Τύπου: Μετάφραση, Αναδημιουργία και Δημιουργική Γραφή στο THE FIRST PERSON AND OTHER STORIES της Ali Smith» ΠΕΝΥ ΦΥΛΑΚΤΑΚΗ «Οι Δυο Όψεις του Νομίσματος: Ο Συγγραφέας ως Μεταφραστής και ο Μεταφραστής ως Συγγραφέας» ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ «Προσεγγίζοντας Μεταφραστικά τη γλώσσα της Ιστορίας» ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΛΑΞΙΖΗΣ «Από την κραυγή μέχρι τη δημιουργική πολυμεσική Γραφή» ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΛΛΙΟΥ «Three classic children s stories from another point of view» 8

Σάββατο (πρωί) 5 Οκτωβρίου 2013 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ 13:00-15:00 ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ Α - Δ.Γ. ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΜΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΡΟΥΣΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ 13:00-13:15 ΜΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΡΟΥΣΗ ΝΙΚΗ ΜΗΛΙΝΗ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ «Παραγωγές δημιουργικής γραφής και ιδεολογία: διερευνώντας τα όρια της φαντασίας και των κοινωνικο-πολιτισμικών υπαγωγών σε ένα εργαστήριο δημιουργικής γραφής» 13:15-13:30 ΜΑΡΙΑ ΣΒΟΡΩΝΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ «Στο κάτω κάτω της γραφής: η Δ.Γ. ως όχημα για μια δημιουργική σχέση με την Ιστορία και με την Ιστορία της Τάξης» 13:30-13:45 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΕΛΙΟΠΟΥΛΟΣ «ΠΑΡΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ: Διδασκαλία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Δημιουργική Γραφή στο 1ο Γυμνάσιο Πτολεμαΐδας (Πιλοτικό Σχολείο)» 13:45-14:00 ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΣΠΥΡΕΛΗ - ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ «Η Δημιουργική Γραφή ως εκπαιδευτική δραστηριότητα. Εφαρμογή με προϋποθέσεις: «Λογοτεχνική Συγγραφική φιλαλληλία ανάμεσα στον διδάσκοντα και στους μαθητές του» ΑΙΘΟΥΣΑ Β - ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΤΖΙΝΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΚΙΤΣΙΟΣ ΧΑΡΙΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ «Νίνα Παπακωνσταντίνου: (Σ)τα χνάρια της Γραφής» ΤΖΙΝΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ ΒΙΚΥ ΠΑΤΣΙΟΥ «Η τέχνη της μυθοπλασίας και η τεχνική της δημιουργικής γραφής» ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΚΟΥΜΑΣΙΔΗΣ «Δημιουργική Γραφή και Ύπαρξη» ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΚΙΤΣΙΟΣ «Η μυθική Μέθοδος και οι εφαρμογές της στη Δημιουργική Γραφή» ΑΙΘΟΥΣΑ Γ - Δ.Γ. ΚΑΙ ΆΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΒΙΚΥ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΚΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΑΡΑΝΤΖΗ «Δημιουργική Γραφή και Δραματοθεραπεία : Ένα ζευγάρι ταιριαστό» ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ «Δημιουργική Γραφή και Ψυχολογία: Θεραπευτική Γραφή» ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΟΝΙΔΑΡΗ «Η επίδραση των γραπτών αφηγήσεων ζωής στην ταυτότητα των μελών της θεραπευτικής κοινότητας απεξάρτησης και η διαμόρφωση εναλλακτικών αφηγήσεων μέσω της δημιουργικής γραφής ΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ «Ο εαυτός στην άκρη της πένας. Δημιουργική γραφή και εκφραστικές - δημιουργικές θεραπείες» 14:00-14:15 ΣΤΕΛΛΑ ΝΑΚΗ «Η θεωρία της αναγνωστικής ανταπόκρισης και η διδασκαλία της δημιουργικής γραφής: Θεωρία και πράξη» ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ - ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Η. ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΣ «Διατριβή σαν μυθιστόρημα» 14:15-14:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 14:30-17:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΓΕΥΜΑ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ «Μετουσίωση: Μεταξύ ψυχανάλυσης και φιλοσοφίας» 9

Σάββατο (απόγευμα) 5 Οκτωβρίου 2013 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Η. ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΣ 17:00-17:30 Τίτος Πατρίκιος «Σκέψεις Περί Δημιουργικής Γραφής» 17:30-18:00 Caleshu Anthony "Writing Poetry: Play, Posture, and Perversity" 18:00-18:30 Lan Samantha Chang "The Iowa Writers' Workshop: 77 Years of Creative Writing" 18:30-19:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΚΑΦΕΣ 19:00-19:30 Hervé Le Tellier "Écrire sous la contrainte" 19:30-20:00 Robin Hemley "A Writing Workshop is only as Good as the person Leading it: Some cautions and advice on the art of peer critiquing." 20:00-20:30 Andrew Cowan "The institutionalisation of writing: creativity and the academy" 10

Κυριακή (πρωί) 6 Οκτωβρίου 2013 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ 9:00 11:00 ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ Α - Δ.Γ. ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΙΘΟΥΣΑ Β - ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΙΘΟΥΣΑ Γ - Δ.Γ. ΚΑΙ ΆΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΒΙΚΥ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ- ΤΑΣΟΥΛΑ ΤΣΙΛΙΜΕΝΗ 09:00-09:15 ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΛΟΒΕΛΩΝΗ «Διδάσκοντας Δημιουργική Γραφή σε μαθητές Λυκείου μέσα από ένα Πολιτιστικό Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων» 09:15-09:30 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ «Αναζητώντας τη χαμένη έμπνευση» 09:30-0945 ΓΙΟΥΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ «Συν-γράφοντας αστυνομική νουβέλα» 09:45-10:00 ΒΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ «Η διδακτική της Γραφής ως ψυχογεωγραφικό παιχνίδι: από την προβληματική στο πείραμα και από αυτό στις διαπιστώσεις 10:00-10:15 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΑΚΗΣ «Αξιοποιώντας τα δεδομένα του λεξιλογίου και της σύνταξης στη λογοτεχνική μυθοπλασία» 10:15-10:30 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ «Ερευνητικά Δεδομένα διδασκαλίας της αυτόματης γραφής, του Χαικού και της πολυμεσικής ποίησης στην Α' Λυκείου» 10:30-10:45 ΑΛΙΚΗ ΣΥΜΕΩΝΑΚΗ «Δημιουργική Γραφή και Κλασική Γραμματεία» ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΘΑΡΡΕΝΟΣ ΜΠΡΑΤΙΤΣΗΣ - ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΣΚΑΛΗΣ ΧΑΡΑ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ «Η δημιουργική γραφή σε υπερκειμενική και τρισδιάστατη εκδοχή» ΟΛΓΑ ΚΟΥΤΣΙΜΠΕΛΗ «Δημιουργική Γραφή και Χρήση των ΤΠΕ στην ανάπτυξη σεναρίων Διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής: Περιθώρια Εφαρμογών στο Πιλοτικό Νέο Γυμνάσιο» ΜΑΡΙΑ ΝΕΖΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΡΙΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ «Δημιουργική Γραφή στη σχολική αίθουσα με την αξιοποίηση ψηφιακών περιβαλλόντων» ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΝΑΝΟΥ «Software Δημιουργικής Γραφής: Μπορεί ο Η/Υ να γράψει;» ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΑΛΠΑΝΤΙΔΗΣ - ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΣΚΑΛΗΣ «Ηλεκτρονική Λογοτεχνία: Συγγραφικές Ιδιαιτερότητες και καλλιτεχνικές Προοπτικές» ΘΑΡΡΕΝΟΣ ΜΠΡΑΤΙΤΣΗΣ - ANNA ΜΟΥΤΑΦΙΔΟΥ «Ψηφιακή Αφήγηση και δημιουργική γραφή: δύο παράλληλοι κόσμοι με κοινό τόπο» ΑΝΤΙΟΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ «Η δημιουργικότητα της γραφής» ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ - ΤΖΙΝΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ ΜΑΙΡΗ ΜΑΡΓΑΡΩΝΗ «Γράφοντας (για) ιστορίες του Ολοκαυτώματος: μνήμη, φύλο και ταυτότητα» ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΡΟΥ- ΣΟΦΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΙΔΟΥ «Προσφυγιά και Μετανάστευση: Η διαλεκτική του χώρου και του χρόνου, η ουτοπία του Μετανάστη και οι αναπαραστάσεις τους στην τέχνη» ΚΛΕΟΝΙΚΗ ΔΡΟΥΓΚΑ - ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΛΑΝΔΙΝΟΣ «Δημιουργική Γραφή και Ιστορία: Τα σικελικά. «Δελτίο τύπου» Αθηναίων για την κατάσταση του στρατεύματός τους τη Σικελία» ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ «Η Απουσία της δημιουργικής γραφής ως αντίκτυπος του αποικιακού περιβάλλοντος: το παράδειγμα του θεατρικού έργου Mémoires à la dérive (Ακυβέρνητες αναμνήσεις) του γαλλόφωνου Αλγερινού δραματουργού Slimane Benaïssa.» ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΤΑΜΗΣ «Το ψέμα ως μορφή αφήγησης και ως μέθοδος ανάγνωσης της πραγματικότητας» ΜΠΕΛΙΚΑ ΚΟΥΜΠΑΡΕΛΗ «Το βουβό δεξί ημισφαίριο και η γραφή» ΕΥΑ ΣΠΑΘΑΡΑ «Το σώμα ως εργαλείο και τόπος γραφής και συν-γραφής: Το παράδειγμα στο πεζογραφικό έργο του Γ. Βιζυηνού Μια απόπειρα εν-σώματης δημιουργικής γραφής» 10:45 11:00 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 11:00-11:15 - ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΚΑΦΕΣ 11

Κυριακή (πρωί) 6 Οκτωβρίου 2013 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ 11:15 12:45 ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ Α - Δ.Γ. ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΙΘΟΥΣΑ Β - ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΙΘΟΥΣΑ Γ - Δ.Γ. ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΘΑΡΡΕΝΟΣ ΜΠΡΑΤΙΤΣΗΣ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΚΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ - ΟΛΓΑ ΜΟΥΣΙΟΥ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΤΑΣΟΥΛΑ ΤΣΙΛΙΜΕΝΗ 11:15-11:30 ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΙΔΟΥ «Τα παιδία γράφει: Τρία χρόνια συνεργασίας του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Δημιουργική Γραφή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με το Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης» ΜΑΙΡΗ ΚΛΙΓΚΑΤΣΗ «Δημιουργική Γραφή και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης: Θραύσμα και Εντύπωση» ΕΛΕΝΟΣ ΧΑΒΑΤΖΑΣ «Ο Επιτελεστικός Λόγος και η διάδρασή του με άλλες Τέχνες» 11:130-11:45 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΟΤΑΡΙΝΟΥ - ΧΑΡΟΥΛΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ - ΕΛΕΝΗ ΓΚΑΝΑ «"Η Γεωμετρία στην Υπερβολή της"- Δημιουργική Γραφή και Μαθηματικά σε μια τάξη Β' Λυκείου» ΣΥΜΕΩΝ ΝΙΚΟΛΙΔΑΚΗΣ - ΗΛΙΑΝΑ ΦΡΑΓΚΟΥ «Δημιουργική Γραφή και διαδίκτυο: το παράδειγμα της σχολικής εφημερίδας» ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ «Η Υλικότητα του Παιδικού Βιβλίου: Διαβάζοντας και Δημιουργώντας τα παιδικά βιβλία» 11:45 12:00 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΘΗ ΚΑΒΒΑΔΑ «Δημιουργική Γραφή και Έφηβοι: η Περίπτωση του Καλλιτεχνικού Γυμνασίου Γέρακα με Λυκειακές Τάξεις» 12:00-12:15 ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΩΤΟΥΛΑΣ «Διδάσκοντας Γραφή κατασκευάζοντας Leporellos (Δημο)» 12:15-12:30 ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΦΗ «ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ: η αμφίδρομη πορεία κειμένου και αντικειμένου. Το πείραμα του "Εργαστηρίου Αγωγής για το βιβλίο" (ΠΔΜ)» ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΒΑΙΤΣΑΚΗΣ - ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΝΑΝΟΥ «Οι δράσεις και τα μέσα των βιβλιοθηκών στην προώθηση προγραμμάτων δημιουργικής γραφής» ΧΑΡΙΣΙΑΔΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ «Δημιουργική Γραφή και πολιτιστική ανάπτυξη - το επόμενο ταξίδι.» ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΖΗΣ «Μια δικιά σου φωνή: δημιουργική γραφή και έφηβοι» ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΤΕΡΠΟΥΛΗΣ «Συναισθηματική και σωματική δράση των χαρακτήρων στην δραματική αφήγηση» ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ «ΣΤΙΧΟ ΣΤΙΧΟ,ΒΗΜΑ ΒΗΜΑ, ΑΥΘΩΡΕΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΗΜΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΑΕΙ Η ΡΙΜΑ ΚΡΙΜΑ. Χάρτης πορείας στη τέχνη της στιχουργικής του τραγουδιού» ΤΑΣΟΥΛΑ ΤΣΙΛΙΜΕΝΗ «Μικρές Περιπλανήσεις στο δάσος των λέξεων : Δημιουργική Γραφή και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» 12:30-12:45 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 12:45-13:00 - ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΚΑΦΕΣ 12

Κυριακή (πρωί) 6 Οκτωβρίου 2013 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ 13:00 14:45 ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ Α - Δ.Γ. ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΙΘΟΥΣΑ Β - ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΚΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΣΗΦΕΛΗΣ ΑΙΘΟΥΣΑ Γ - Δ.Γ. ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Η. ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΣ 13:00-13:15 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΚΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ «Πραγμάτωση μιας λογοτεχνικής δημιουργίας : πώς να συνθέσουμε ένα ποιητικό «πορτρέτο» και πώς να το διδάξουμε στους μαθητές/ φοιτητές» 13:15-13:30 ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ - ΑΝΔΡΕΑΣ ΘΑΝΑΣΟΥΛΑΣ «Η αναγνωστική πρακτική ως συνιστώσα της Δημιουργικής Γραφής: Το παράδειγμα των κειμένων του Γεώργιου Βιζυηνού» 13:30-13:45 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΚΟΥΝΗ «Η δημιουργική Γραφή αρωγός στην ερμηνεία Λογοτεχνικών Κειμένων» 13:45-14:00 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ «Δραστηριότητες δημιουργικής γραφής ως εργαλεία βελτίωσης της κριτικής κοινωνικο-πολιτικής εγγραμματοσύνης των μαθητών» 14:00-14:15 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ «Μια δοκιμή δημιουργικής γραφής σε μαθητές γυμνασίου με μαθησιακές δυσκολίες» 14:15 14:30 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΣ ΣΥΜΕΩΝ ΝΙΚΟΛΙΔΑΚΗΣ- ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΤΣΑΝΤΑΛΗ «Η δημιουργική γραφή μέσω της μεθόδου project: αποτύπωση του συναισθηματικού κόσμου των μαθητών μέσα από το οδοιπορικό στα λογοτεχνικά μονοπάτια της πόλης τους. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΣΗΦΕΛΗΣ «Η διαχείριση του τραύματος στη διδακτική της Δημιουργικής Γραφής» ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ «Η δημιουργική Γραφή στη ξενόγλωσση Εκπαίδευση: σύγχρονες πρακτικές γραφής και δημιουργικές δραστηριότητες» ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΟΥ Η δημιουργική Γραφή στο Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας της Μέσης Εκπαίδευσης στην Κύπρο ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΕΙΔΑΣ «Χτίζοντας χαρακτήρες στον 21 ο αιώνα» ΜΑΡΕΤΤΑ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ «Προκαλώντας εικονικές και αφηγηματικές ανατροπές στην τάξη: η εφαρμογή ενός σχεδίου μαθήματος δημιουργικής γραφής με έμπνευση την τέχνη του collage» ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΩΤΗ - ΠΑΠΑΝΤΩΝΑΚΗ «Γράφοντας Εικονοβιβλίο ή Εικονογραφημένο Βιβλίο για Παιδιά με Ήρωες Παιδιά με Αναπηρίες» ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΛΩΛΗ «Η αξιοποίηση της παιδικής λογοτεχνίας για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής στην Πρώτη Τάξη του Δημοτικού Σχολείου.» ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ «Δημιουργική Γραφή: Μια συγγραφική στάση» ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΟΥΛΗΣ «Από τη στατικότητα στη δημιουργικότητα: επαναπροσδιορίζοντας τη διδασκαλία των κατευθυντικών κειμένων με αφετηρία τη δημιουργική γραφή και την ανάπτυξη της φαντασίας» ΑΝΤΩΝΙΑ ΠΑΤΣΙΟΔΗΜΟΥ «Χαρακτήρες στην ανακύκλωση: Η περίπτωση της κυρίας Έρσης του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη» ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ «Αφηγήσεις λαϊκών και έντεχνων ιστοριών. Εσωτερικές ανταποκρίσεις και διδακτικές προσεγγίσεις» ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ «Το σκάκι ως λογοτεχνική έμπνευση και στοιχείο δομής του λογοτεχνικού έργου Το παράδειγμα του Vladimir Nabokov» 14:30 14:45 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΛΗΞΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 13

14

15 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

16

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (ΑΠΟΓΕΥΜΑ) 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013 ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 17

Η μοναδική περίπτωση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών (Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας) «Δημιουργική Γραφή» Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος tkotopou@uowm.gr Στην Ελλάδα για πρώτη φορά από την ακαδημαϊκή χρονιά 2008 2009 στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας λειτουργεί Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο «Δημιουργική Γραφή». Ο αείμνηστος ποιητής και πανεπιστημιακός δάσκαλος Μίμης Σουλιώτης υπήρξε ο εμπνευστής, δημιουργός και πρώτος Επιστημονικά Υπεύθυνος του Προγράμματος. Το Πρόγραμμα στελεχώθηκε από μία σειρά πολύ αξιόλογων συνεργατών, εξειδικευμένων σε διάφορα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα (Τίτος Πατρίκιος, Θανάσης Βαλτινός, Στρατής Χαβιαράς, Μάνος Ελευθερίου, Σώτη Τριανταφύλλου, Γιώργος Ξενάριος, Σοφία Νικολαΐδου, Νάσος Βαγενάς, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Θόδωρος Παπαγγελής, Ζωή Σαμαρά, Πένυ Φυλακτάκη, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Σαββίνα Γιαννάτου κ.ά.). Το συγκεκριμένο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα επιχειρεί να κατοχυρώσει σε θεσμικό επίπεδο το πνεύμα της μη συμμόρφωσης και της ανοιχτής σκέψης, της ουσιαστικής ανάπτυξης της διεπιστημονικότητας, της ομαδικής εργασίας και της διαλογικής μάθησης. Στοχεύει δηλαδή, όπως άλλωστε και η ίδια η Δημιουργική Γραφή, στην «έμπρακτη μάθηση», στην άσκηση της λογοτεχνικής πρακτικής, σηματοδοτώντας ταυτόχρονα μία λογική ρήξης με τον καθιερωμένο τρόπο προσέγγισης και διδασκαλίας της Λογοτεχνίας. Οι ίδιες αυτές ιδέες διαμόρφωσαν διαχρονικά το πλαίσιο για την επιλογή συγγραφέων ως δασκάλων της Λογοτεχνίας και την τελική επιλογή του εργαστηρίου ως τρόπου διδασκαλίας της Δημιουργικής Γραφής. Στη δική μας εργασία θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε τον τρόπο λειτουργίας του Προγράμματος, το οποίο αρχικά αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό, αλλά είναι αυτό που «νομιμοποίησε» στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα τη διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής και την καθιέρωσε ως γνωστικό αντικείμενο στην ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας μας, απαντώντας με τον ιδανικότερο τρόπο στις όποιες απλουστευτικές πολεμικές και αίροντας τις καλοπροαίρετες αντιρρήσεις και ενστάσεις μέσα από επιστημονικές απαντήσεις. Λέξεις κλειδιά: Δημιουργική Γραφή, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Δημιουργική Γραφή 18

«Δημιουργική γραφή και εγκλεισμός»: μια δράση του ΠΜΣ «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας της Δικαστικής Φυλακής Διαβατών (3 ο ΣΔΕ). Μαρία Γιαπαλάκη mchalaza@gmail.com Την άνοιξη του 2013 το ΠΜΣ «Δημιουργική Γραφή» οργάνωσε πιλοτικά, τη δράση «δημιουργική γραφή και εγκλεισμός», στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας της Δικαστικής Φυλακής Διαβατών (3 ο ΣΔΕ). Στη διοργάνωση της δράσης αυτής οδηγηθήκαμε από την πεποίθησή ότι η Δημιουργική Γραφή δεν εδράζεται σε προαπαιτούμενες γνώσεις και ομοιογένεια των συμμετεχόντων, ενώ μόνο κερδισμένη μπορεί να βγει από την εμπειρία ομάδων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, όπως οι κρατούμενοι, και από τη δυναμική που αναπτύσσεται στο εσωτερικό τέτοιων ομάδων. Η πιλοτική λειτουργία της δράσης επιβεβαίωσε την πεποίθησή μας αυτή, απέδωσε αποτελέσματα (συγγραφικές απόπειρες) και επέδρασε ευεργετικά στην ψυχοσύνθεση των κρατουμένων. «Ήταν πραγματικά μια εξαιρετική εμπειρία για το σχολείο και ευκαιρία ενδυνάμωσης των στόχων μας : ενεργοποίηση των μαθητών μας στην εκπαιδευτική διαδικασία, συνεργατικότητα και ομαδικότητα, ενίσχυση της δυναμικής της ομάδας, εξέλιξη και ανάπτυξη δεξιοτήτων, ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης, δημιουργικότητα και συνύπαρξη μέσα στη διαφορετικότητα.» αναφέρει εκ μέρους εκπαιδευόμενων και εκπαιδευτικών η Διευθύντρια του σχολείου κ. Φιλιώ Μαρινοπούλου, όταν της ζητήθηκε να την αξιολογήσει. Η εισήγηση αυτή ασχολείται με την πορεία, τα προβλήματα, την αντιμετώπισή τους, και τα αποτελέσματα του εγχειρήματος αυτού. 19

Η Δημιουργική Γραφή πάει σχολείο Άννα Βακάλη avakali@otenet.gr Η Δημιουργική Γραφή μέχρι σήμερα συναντάται στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα ως πρακτική μόλις την τελευταία δεκαετία και αρχικά σε επίπεδο άτυπης, μη θεσμοποιημένης εκπαίδευσης. Στην τυπική εκπαίδευση στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση συναντάμε την ιδέα της δημιουργικής γραφής στα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ. 2002) και στο Πρόγραμμα Σπουδών του 2011 για την Α Λυκείου (ΦΕΚ 1562/27-6-11) για πρώτη φορά εμφανίζεται επίσημα η Δημιουργική Γραφή με προτεινόμενες δραστηριότητες. Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας από το σχολικό έτος 2010-2011 σε συνεργασία με την Περιφέρεια Εκπαίδευσης Δυτικής Μακεδονίας, και με σχολεία της υπόλοιπης Ελλάδας εφαρμόζει ένα πρόγραμμα διδασκαλίας της Δημιουργικής Γραφής στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Λογοτεχνίας (στο Γυμνάσιο και το Λύκειο) και του ενιαίου γλωσσικού μαθήματος (στο Δημοτικό). Μεταπτυχιακοί φοιτητές συνεργάζονται με τους διδάσκοντες των σχολείων, προετοιμάζουν, σχεδιάζουν και διδάσκουν Δημιουργική Γραφή υπό την εποπτεία του Π.Μ.Σ. σε επιλεγμένες σχολικές τάξεις. Στην εισήγησή μας παρουσιάζουμε τις παραπάνω δράσεις, τόσο σε σχέση με τον προγραμματισμό και την υλοποίησή τους από το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, όσο και σε σχέση με τη θέση και τη λειτουργικότητά τους στο σχολικό πρόγραμμα. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται σύντομα οι δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης, η διαδικασία ένταξής τους στο πρόγραμμα του σχολείου και σύνδεσής τους με αυτό και με το αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας σε κάθε τάξη, οι δυσκολίες υλοποίησης των δράσεων και τα αποτελέσματά τους, όπως αυτά τα εισέπραξαν οι φοιτητές μας, οι μαθητές των σχολικών τάξεων και οι εκπαιδευτικοί που συνεργάστηκαν. Παράλληλα, γίνονται προτάσεις για τη βελτίωση της δράσης και των εφαρμογών της Δημιουργικής Γραφής στην εκπαίδευση με στόχο την ευρύτερη και πιο οργανωμένη συμμετοχή σε σχολικά προγράμματα, αλλά και τη θεωρητική στήριξη και καθοδήγησή τους μέσα από τη διαμόρφωση διδακτικών οδηγιών και προτάσεων δραστηριοτήτων. 20

ΣΑΒΒΑΤΟ (ΠΡΩΙ) 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013 ΑΙΘΟΥΣΑ Α ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ: 9:00 10:45 Προς μια «παιδαγωγική» της δημιουργικής γραφής 21

Σπύρος Κιοσσές spkiosses@yahoo.gr Η ανακοίνωση εγγράφεται σε μια απόπειρα διερεύνησης βασικών εννοιών, όρων και προϋποθέσεων που αφορούν την κίνηση ένταξης της δημιουργικής γραφής σε παιδαγωγικά συμφραζόμενα, η οποία λαμβάνει τελευταία σημαντικούς υποστηρικτές στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα. Όπως υποστηρίζεται, η ένταξη στην εκπαίδευση ενός λιγότερο ή περισσότερο συστηματικού προγράμματος δημιουργικής γραφής, τόσο ως μεθόδου προσέγγισης της λογοτεχνίας, όσο και ως διαδικασίας μύησης των μαθητών σε συγκεκριμένες τεχνικές παραγωγής λόγου, προϋποθέτει τον επαναπροσδιορισμό θεμελιωδών εννοιών, όπως λ.χ. της δημιουργικότητας, της πρωτοτυπίας, της «γραφής», της κειμενική σύνθεσης και των κριτηρίων αξιολόγησής της, καθώς, ευρύτερα, της λογοτεχνίας και του αισθητικά «ωραίου». Παράλληλα, είναι απαραίτητη η αναθεώρηση βασικών εκπαιδευτικών διεργασιών, που αφορούν την προετοιμασία, τη διεξαγωγή και την αξιολόγηση του μαθήματος, ή την ανάθεση συγκεκριμένων εκπαιδευτικών ρόλων, καθώς επίσης θεωρητικών ζητημάτων με άμεσες ωστόσο πρακτικές συνέπειες όπως αυτό της εξουσίας και της αυθεντίας: πώς επικυρώνεται η πράξη «επέμβασης» στα λογοτεχνικά κείμενα, αλλαγής στο περιεχόμενο και στη μορφή τους; Ποιος θα κρίνει την «επιτυχία» σε παρόμοιες απόπειρες, εκ μέρους των μαθητών, ή την αποτελεσματικότητα της συγγραφής δικών τους κειμένων; Ποιες εγγενείς και εξωτερικές δυσκολίες καλούνται να αντιμετωπίσουν οι μαθητές και οι διδάσκοντες; Ποιος δύναται να ορίσει τα όρια μεταξύ συγγραφικής δημιουργίας και συνειδητής ή μη απομίμησης προτύπων, γραπτής ή προφορικής έκφρασης βιωμάτων/συναισθημάτων/σκέψεων και λογοτεχνικής παραγωγής; Επιπρόσθετα, ποιες ειδικές γνώσεις ή ταλέντο οφείλει να διαθέτει ο εκπαιδευτικός προκειμένου να «επιβλέψει» ένα πρόγραμμα δημιουργικής γραφής, ή τουλάχιστον να ενισχύσει την προσπάθεια των μαθητών στο δημιουργικό γράψιμο; Σε τελική ανάλυση, σε ποιο βαθμό η δημιουργική γραφή είναι ένα διδακτό ή διδακτέο αντικείμενο; Η υποβολή και ο σχολιασμός ερωτημάτων, όπως τα παραπάνω, προέρχονται συνδυαστικά από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας και από την εμπειρία προγραμμάτων δημιουργικής γραφής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Λέξεις κλειδιά: θεωρία, κριτική και διδακτική της δημιουργικής γραφής, δημιουργική γραφή και δευτεροβάθμια εκπαίδευση Η Δημιουργική Γραφή στο Νηπιαγωγείο 22

Βακάλη Άννα avakali@otenet.gr Μαρία Ζωγράφου Η γλωσσική αγωγή στο Νηπιαγωγείο παραμένει βασικό συστατικό του περιεχομένου σπουδών των Αναλυτικών Προγραμμάτων. Η προσέγγιση της Λογοτεχνίας και η είσοδος του λογοτεχνικού κειμένου στην προσχολική εκπαίδευση εμφανίζεται αρχικά ως μέσο για τη διδασκαλία της γλώσσας και τη γλωσσική αγωγή του νηπίου. Για πρώτη φορά πλέον στο Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα Νηπιαγωγείου αναφέρεται η «δημιουργική γραφή» ως έκφραση και ως πρόταση δραστηριοτήτων για την παραγωγή λόγου. Στην εισήγηση αυτή παρουσιάζουμε το πλαίσιο των Προγραμμάτων Σπουδών μέσα στο οποίο μπορεί να ενταχτεί και να λειτουργήσει η Δημιουργική Γραφή και συγκεκριμένες ασκήσεις Δημιουργικής Γραφής, κατάλληλες για την προσχολική ηλικία, ως προτάσεις για εφαρμογή στο καθημερινό ημερήσιο πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου. Έχει γίνει προσπάθεια να διατρέχονται από τις βασικές αρχές του Δ.Ε.Π.Π.Σ και του Νέου πιλοτικού Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών για το Νηπιαγωγείο και σχεδιάστηκαν με βάση συγκεκριμένα κριτήρια που αποτελούν και προϋποθέσεις για την επιτυχή υλοποίησή τους, όπως η προσέγγιση μέσα από τη διαθεματικότητα, από θεματικές ενότητες, με σχέδια εργασίας, με εργασία σε ομάδες, με την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών και με διαφοροποιημένη Παιδαγωγική. Κατανέμουμε τις προτεινόμενες δραστηριότητες, που ακολουθούν, σε σύνολα-κατηγορίες για ευκολότερη επιλογή από κάθε νηπιαγωγού ώστε να τις εντάξει ή να τις προσαρμόσει σε ανάλογα πλαίσια εργασίας και με άνεση να αντλήσει δραστηριότητα από όποια κατηγορία επιθυμεί: Α. Παραμύθια- ιστορίες και άλλα κειμενικά είδη Β. Παιχνιδίσματα με την ποίηση Γ. Εικαστικά και άλλες Τέχνες δυνατότητες για ασκήσεις δημιουργικής γραφής Δ. Δραστηριότητες που μπορούν να ενταχθούν σε θεματικές ενότητες Στις προτεινόμενες δραστηριότητες περιλαμβάνονται τρία βασικά στοιχεία για να τις προσεγγίσει ο ενδιαφερόμενος: η πορεία της δραστηριότητας, οι στόχοι που μπορεί να πετύχει και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν. (δραστηριότητα, τι πετυχαίνετε, τι χρειάζεστε αντίστοιχα). Σε ορισμένες προτείνονται εναλλακτικές προτάσεις, παραλλαγές ή προεκτάσεις (άλλες ιδέες). Εκπαίδευση και Διδακτική της Δημιουργικής Γραφής 23

Παυλίδου Κάκια kakiapavlidoy@gmail.com Θα αγγίξω το θέμα της Εκπαίδευσης και Διδακτικής της Δημιουργικής Γραφής ξεκινώντας από τον πυρήνα προς την περιφέρεια. Ίσως να μην καταφέρω να φτάσω στην περιφέρεια, απλά γιατί οι ομόκεντροι κύκλοι της Σκέψης δεν έχουν περιφέρεια, σύνορο και περιορισμούς. Η δημιουργική γραφή δεν είναι μιμητισμός, ούτε εφαρμογή κανόνων λεκτικής αποτύπωσης. Είναι άμεση συνυφασμένη με τη Δημιουργία. Απαιτεί να δημιουργηθεί πρωτότοκη Ιδέα στο Νου του μαθητή. Απαιτεί ο κηδεμόνας Νους ν αποκτήσει ιδιότητα πολυτεκνίας, καθώς η Σκέψη θα εκπαιδευτεί να γεννά. Η Σκέψη γονιμοποιείται μέσα από αξιοποιήσεις των ερεθισμάτων της Ζωής. Ο μαθητής πρέπει να διδαχτεί την κατάδυση στην ουσία των πραγμάτων. Η μαιευτική του Σωκράτη σκάβει με τις χούφτες στο έδαφος της Ύπαρξης. Αν ο μαθητής δεν μυηθεί στην Αυτογνωσία, δεν μπορεί ταπεινά να προσεγγίσει και ν αφομοιώσει τη μαγεία του θαύματος της Ζωής. Δεν μπορεί μέσα στο θόρυβο και στην πολυκοσμία των γεγονότων της αγχωμένης καθημερινότητας να διακρίνει το θαύμα της τρυφερής μαργαρίτας που ραγίζει το τσιμέντο για να αντικρίσει ήλιο και να μεταγγίσει Ενέργεια. Κάποιος που δεν μπορεί να διακρίνει το θαύμα, πώς θα μπορέσει να το περιγράψει ακόμη κι αν έχει διδαχθεί τεχνικές αποτύπωσης και να συνδέσει την αλληγορία του με τη Ζωή μέσα από τη δημιουργική γραφή; Η δημιουργική γραφή πρέπει ν αλλάξει τη νοοτροπία του μαθητή. Ο μαθητής να μεταμορφωθεί εξολοκλήρου σε δημιουργό. Δημιουργός είναι αυτός που δύναται την «μελέτη» ενός εγχειρήματος να την κάνει πράξη. Ο δημιουργός ζει στο μεταβατικό στάδιο αυτού του κόσμου και ενός νέου που εξυμνεί τα ιδανικά του Ανθρώπου και της Ζωής. Δεν είναι εύκολο να διδάξεις δημιουργική γραφή, γιατί στην ουσία καλείσαι να διδάξεις δημιουργική Ζωή. 24