Κέντρο Ημέρας Βαβέλ (μονάδα ψυχικής υγείας για μετανάστες)

Κέντρο Ημέρας Βαβέλ (μονάδα ψυχικής υγείας για μετανάστες) Ι. Δροσοπούλου 72, 112 57 Αθήνα Τηλ. 2108616280-210861266, φαξ 2108616102, e-mail: babel@syn-eirmos.gr, URL: www.syn-eirmos.gr, skype: babeldc ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 1

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΗΜΕΡΑΣ ΒΑΒΕΛ Φορέας Κύρια αποστολή του Βαβέλ Στόχος Φιλοσοφία φροντίδας Η ευθύνη λειτουργίας του Κέντρου Ημέρας Βαβέλ ανήκει στην Συνειρμός ΑμΚΕ Κοινωνικής Αλληλεγγύης (www.syn-eirmos.gr) Η φροντίδα της ψυχικής υγείας μεταναστών (ανεξαρτήτως καθεστώτος παραμονής) που ζουν στην Αθήνα. Η κατάλληλη φροντίδα ανθρώπων που διακρίνονται μεταξύ άλλων για την τριπλή ετερότητά τους (μεταναστευτική συνθήκη, διαφορετική εθνοπολιτισμική προέλευση και εμπειρία ψυχικής διαταραχής). Για το σκοπό αυτό επιχειρείται η δημιουργία ενός οικείου χώρου (περιλαμβάνεται η μέριμνα για τις υλικές συνθήκες διαβίωσης) ικανού ν' αφουγκραστεί, να κατανοήσει, να υποστηρίξει κάθε άνθρωπο (άτομο, ζευγάρι, οικογένεια, ομάδα) που απευθύνεται στο Βαβέλ με αίτημα ψυχικής υγείας. Στο χώρο αυτό μπορεί να συγκρατηθεί/ συντεθεί το νόημα που έχει για το άτομο η απώλεια της πατρίδας και οι προσδοκίες για μια νέα ζωή σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό/ πολιτισμικό επίπεδο. Δίνεται έμφαση στην εξατομικευμένη προσέγγιση και το ατομικό σχέδιο φροντίδας που εκπονείται και εφαρμόζεται προκύπτει ως αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης μεταξύ του πλαισίου και του εξυπηρετούμενου. Συγκροτείται κάθε φορά ένα δίκτυο επικεντρωμένο στον πελάτη για την κάλυψη των αναγκών του Σεβασμός στο άτομο Εστίαση στις ανάγκες - Ολοκληρωμένη προσέγγιση Υποδοχή όλων των αιτημάτων Προσπάθεια κατανόησης Κάθε αίτημα παίρνει μια απάντηση Διασφάλιση συνεχούς της φροντίδας Διαμεσολάβηση Πολιτισμική ευαισθησία/επάρκεια 2

Ανθρώπινο δυναμικό Αυτή την περίοδο το προσωπικό του Κέντρου Ημέρας Βαβέλ είναι το ακόλουθο: Ψυχίατρος (1) Ψυχολόγοι (5) Κοιν. Λειτουργοί (1) Επισκ. Υγείας (1) Νοσηλεύτρια (1) Διοικητικοί (2) Γλωσσικοί διευκολυντές Εθελοντές Οι εργαζόμενοι του Βαβέλ λειτουργούν βάσει των αρχών της διεπαγγελματικής ομάδας Η διεπαγγελματική ομάδα του Βαβέλ Δεδομένα κλινικού έργου Κατά το χρονικό διάστημα Ιανουάριος 2008 - Δεκέμβριος 2013 το Βαβέλ υποδέχτηκε 2210 αιτήματα, ανέλαβε 1256 περιστατικά, πραγματοποίησε 18858 επισκέψεις και 20539 πράξεις (διαγνωστικές, θεραπευτικές και αποκαταστασιακές). Στις 31/12/2013 εξακολουθούσαν να παρακολουθούνται 533 περιστατικά. Από το σύνολο των πράξεων, περισσότερες από 25% έχουν λάβει χώρα με τη βοήθεια γλωσσικού διευκολυντή. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εξυπηρετουμένων Οι εξυπηρετούμενοι του Βαβέλ: Προέρχονται από όλο το ηλικιακό φάσμα Τα 55,4% δεν γνωρίζει την ελληνική γλώσσα (προέλευση από 74 διαφορετικές χώρες του κόσμου) Το 18,75% έχει προβλήματα με το καθεστώς παραμονής στη χώρα μας Το 58,70% είναι ανασφάλιστοι και το 54% άνεργοι Το 1/4 έχει σύνθετα προβλήματα Από τους εξυπηρετούμενους που έχουν ψυχική διαταραχή, το 29% έχει διάγνωση συναισθηματικής διαταραχής (φθάνει το 37% σε συνδυασμό με αγχώδεις κλπ διαταραχές), το 28% έχει διάγνωση αγχώδους διαταραχή ενώ το 9% έχει διάγνωση ψυχωτικής διαταραχής. 3

Παρεχόμενες υπηρεσίες Η διεπαγγελματική ομάδα του Βαβέλ, σε συνεργασία με τους εθελοντές και τους γλωσσικούς διευκολυντές παρέχουν στους εξυπηρετούμενους υπηρεσίες ευρέος φάσματος, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται: Διάγνωση, εκτίμηση αναγκών, εκτίμηση λειτουργικότητας, εκτίμηση ανθεκτικότητας/ευαλωτότητας Ψυχιατρική παρακολούθηση Ψυχολογική υποστήριξη Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεία (τα περισσότερα μέλη της διεπαγγελματικής ομάδας του Βαβέλ είναι εκπαιδευμένα ή εκπαιδεύονται σε ψυχοθεραπευτικές τεχνικές συστημική, γνωσιακοσυμπεριφορική, ψυχαναλυτική, κλπ- και ειδικές ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως η ψυχοτραυματοθεραπεία EMDR). Σύνδεση με υπηρεσίες, συνοδεία, διαμεσολάβηση Ψυχοκοινωνική αποκατάσταση Για τους εξυπηρετούμενους που δεν ομιλούν την ελληνική ή άλλες γλώσσες τις οποίες κατέχουν τα μέλη της ομάδας και οι εθελοντές (αγγλική, γαλλική, αραβική, ιταλική, ισπανική) διατίθεται διερμηνεία μέσω γλωσσικών διευκολυντών οι οποίοι εκπαιδεύονται και εποπτεύονται από το προσωπικό του Βαβέλ. Στόχος είναι η γλώσσα να μην αποτελεί ποτέ εμπόδιο στην πρόσβαση. Οι υπηρεσίες παρέχονται σε ατομικό, οικογενειακό και ομαδικό επίπεδο. Οι ομαδικές δραστηριότητες απευθύνονται κυρίως σε παιδιά και εξυπηρετούν την ανάγκη κοινωνικοποίησης, ενδυνάμωσης και ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητάς τους. Στην παροχή υπηρεσιών διαμέσου της διεξαγωγής ομαδικών δραστηριοτήτων σημαντικός είναι ο ρόλος των εθελοντών (εξειδικευμένοι επαγγελματίες) και των ασκούμενων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών. Ομαδικές δραστηριότητες με παιδιά 4

Άλλες δραστηριότητες του Βαβέλ Δικτύωση Συνάντηση στο Βαβέλ με εκπροσώπους της Ελληνικής Μουσουλμανικής Ένωσης Η δικτύωση του Βαβέλ με άλλους οργανισμούς (μονάδες του κρατικού, του αυτοδιοικητικού και του μη κερδοσκοπικού τομέα) επιτρέπει την επίτευξη σειράς στόχων οι οποίοι είναι καίριας σημασίας για την επιτέλεση της αποστολής του κέντρου. Σε αυτούς τους στόχους συμπεριλαμβάνονται οι: Οργάνωση και εφαρμογή ολοκληρωμένων παρεμβάσεων στην κοινότητα Ολοκληρωμένη ανταπόκριση στις πολλαπλές και σύνθετες ανάγκες των εξυπηρετουμένων (διαμέσου της δημιουργίας δικτύων επικεντρωμένων στον πελάτη ) Ευαισθητοποίηση / εκπαίδευση επαγγελματιών και της κοινότητας Κοινές πολιτικές δράσεις Ανταλλαγή τεχνογνωσίας Διεπαγγελματική συμβουλευτική Υποβολή προτάσεων για από κοινού υλοποίηση έργων Σημαντική επιτυχία θεωρείται η εδραίωση στη συνείδηση των επαγγελματιών του χώρου η θεσμοθέτηση της συνάντησης «Γύρω γύρω όλοι». Πρόκειται για συνάντηση μεταξύ επαγγελματιών που εργάζονται σε φορείς οι οποίοι συνεργάζονται με το Βαβέλ, διεξάγεται σε τακτική βάση (ανά 6μηνο), η δε θεματολογία της αφορά σε πρακτικά θέματα που απασχολούν το χώρο. Στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας της συνεργασίας ώστε να βελτιώνεται και η ποιότητα των παροχών στους εξυπηρετούμενους. Η συνάντηση αυτή μετεξελίχθηκε στην οργάνωση ενός δικτύου φορέων που δραστηριοποιούνται ή έχουν έδρα στην Κυψέλη και εκπρόσωποί τους συναντιούνται σε μηνιαία βάση προσπαθώντας να διατηρήσουν ανοικτή την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων φορέων καθώς επίσης την ανάπτυξη κοινών δράσεων στην περιοχή. Αξίζει να αναφερθεί πως περισσότεροι από 200 οργανισμοί έχουν κινητοποιηθεί από το προσωπικό του Βαβέλ για την απάντηση σε ανάγκες των εξυπηρετουμένων (ανάγκες που αφορούν στις υλικές συνθήκες διαβίωσης -στέγη, ένδυση, διατροφή, στην υγεία, την εκπαίδευση, την απασχόληση, την ψυχαγωγία και τον ελεύθερο χρόνο). 5

Εκπαίδευση Η εκπαίδευση και η συνεχιζόμενη κατάρτιση αποτελούν συστατικά στοιχεία της λειτουργίας του Βαβέλ. Σε αυτόν τον τομέα συμπεριλαμβάνονται τα ακόλουθα: Οργάνωση εσωτερικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το προσωπικό, τους ασκούμενους και τους εθελοντές του Βαβέλ Υποστήριξη του προσωπικού ώστε να έχει τη δυνατότητα να εκπαιδεύεται σε αντικείμενα που βελτιώνουν τις τεχνικές δεξιότητες (ψυχοθεραπευτικές τεχνικές), να ακολουθεί μεταπτυχιακές σπουδές, να παρακολουθεί επιστημονικές εκδηλώσεις, κλπ (η υποστήριξη λαμβάνει τη μορφή χορήγησης υποτροφιών, ανάληψης εξόδων εγγραφής σε συνέδρια, σεμινάρια και συναφή, διευκόλυνσης διαμέσου της χορήγησης αδειών) Αρχική/συνεχιζόμενη κατάρτιση επαγγελματιών που είτε έχουν ως κύριο αντικείμενο εργασίας τους μετανάστες (εργαζόμενοι στα σώματα ασφαλείας, σε κέντρα κράτησης, σε μονάδες φιλοξενίας, σε οργανισμούς υγείας, σε οργανισμούς υποστήριξης αιτούντων άσυλο), είτε στη δουλειά τους έρχονται σε επαφή με μετανάστες (εκπαιδευτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, άλλοι) Εκπαίδευση φοιτητών προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου (διαμέσου της συμμετοχής στα προγράμματα σπουδών και της παροχής δυνατοτήτων πρακτικής άσκησης) από την Ελλάδα και το εξωτερικό Κατάρτιση εκπαιδευτικών πακέτων (τα εκπαιδευτικά πακέτα που έχει καταρτίσει το Βαβέλ αφορούν σε θέματα όπως η αποτελεσματική συνεργασία με διερμηνείς, η ένταξη αλλοδαπών μαθητών στο σχολείο, η φροντίδα της ψυχικής υγείας μεταναστών) Εκδόσεις (βλ. και στη συνέχεια) οι οποίες αποσκοπούν στη συνεχή βελτίωση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών του χώρου - Διασχίζοντας σύνορα: Διαιώνιση ή φροντίδα του τραύματος; (2008) - Οδηγός Επίγνωσης Πολιτισμικής Ετερότητας (2009) - Πολιτισμική Ικανότητα Ένας πρακτικός οδηγός για εργαζόμενους στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας (2009) - Αναζητώντας προστασία και ασφάλεια Ένας πρακτικός οδηγός για την υποστήριξη των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων ώστε να ασκούν τα δικαιώματά τους και να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους στην Ελλάδα (2011) - Κατευθυντήριες οδηγίες για την αποτελεσματική συνεργασία με διερμηνείς στην ψυχική υγεία (συνοδεύεται από DVD, αφίσας αναγνώρισης γλώσσας και αφίσα σύνοψης των οδηγιών) (2011) - Ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας σε συνθήκες ευαλωτότητας (2012) 6

Εκπαίδευση επαγγελματιών με τον καθ. Ρένο Παπαδόπουλο (Πανεπιστήμιο του Essex) τον Μάιο του 2012 Έρευνα και επιστημονικό έργο Σημαντικό μέρος του έργου του Βαβέλ αποτελεί η έρευνα. Για το σκοπό αυτό έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη δημιουργία και λειτουργία Βάσης Δεδομένων που αξιοποιείται για την κατανόηση τόσο των χαρακτηριστικών των ανθρώπων που απευθύνονται ή/και εξυπηρετούνται από τη μονάδα όσο των υπηρεσιών που παρέχονται. Δίνεται (και αξιοποιείται) η δυνατότητα σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές από πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού να διεξάγουν ποσοτικές και ποιοτικές μελέτες. Ως προς το επιστημονικό έργο, αυτό αφορά στη συμμετοχή σε επιστημονικές εκδηλώσεις, δημοσίευση άρθρων, συγγραφή εγχειριδίων κλπ. Συχνή είναι επίσης η διοργάνωση επιστημονικών ημερίδων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες: - Διασχίζοντας σύνορα: διαιώνιση ή φροντίδα του τραύματος, Αθήνα, Ιούνιος 2008 - Μετανάστευση, φύλο, αστικός χώρος, ψυχική υγεία: αντανακλάσεις στην μεταβαλλόμενη καθημερινότητα της γειτονιάς Η περίπτωση της Κυψέλης (σε συνεργασία με τη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, Αθήνα, Δεκέμβριος 2008 - «Το Κύμα» - δημόσια συζήτηση με αφορμή μια ταινία (σε συνεργασία με το Τμήμα Πολιτικής Ψυχολογίας της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας), Αθήνα, Ιούνιος 2009 - Μετανάστες και ψυχική υγεία - Οι «άλλοι» δίπλα μας: Πτυχές της μεταναστευτικής πραγματικότητας στην Ελλάδα, ανάγκες ψυχικής υγείας και οι απαντήσεις των υπηρεσιών (σε συνεργασία με το Σύλλογο Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων ΕΣΥ Αττικής), Αθήνα, Δεκέμβριος 2009 - Invisible wounds Dignity, Vulnerability, Participation, Integration (Διεθνής συνάντηση σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Sante Mentale Exclusion Sociale και μεγάλο αριθμό ελληνικών οργανώσεων), Αθήνα, Φεβρουάριος 2010 - Άνθρωποι σε κίνηση, κοινωνίες σε κρίση: μεταξύ ευαλωτότητας και ανθεκτικότητας (σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διεθνής Ιατρική-Διαχείριση Κρίσεων Υγείας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ), Αθήνα, Μάιος 2012 7

Αφίσα επιστημονικής ημερίδας που οργανώθηκε σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Ιατρικής Σχολής Αθήνας «Διεθνής Ιατρική-Διαχείριση Κρίσεων Υγείας» τον Μάιο του 2012 Χρηματοδότηση Άλλα έργα Η χρηματοδότηση των δράσεων και δραστηριοτήτων του Βαβέλ προέρχεται από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων, το ΕΣΠΑ, δωρεές ιδιωτών και ιδρυμάτων. Αυτήν την περίοδο ο φορέας υλοποιεί 2 έργα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με το Βαβέλ: 1. Προμηθέας Ταυτοποίηση και Αποκατάσταση Θυμάτων Βασανιστηρίων. Υλοποιείται από κοινού με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και το Ινστιτούτο ενάντια στα βασανιστήρια Dignity (Δανία). Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το Βαβέλ έχει την ευθύνη της παροχής υπηρεσιών ψυχολογικής εκτίμησης, υποστήριξης και ψυχοθεραπείας σε αυτή την ομάδα πληθυσμού. 2. Στις Γραμμές των Οριζόντων. Αφορά στην προώθηση στην απασχόληση ατόμων με ψυχικές διαταραχές διαμέσου της ίδρυσης και λειτουργίας κοινωνικού συνεταιρισμού. Ο φορέας συμμετέχει σε Αναπτυξιακή Σύμπραξη. Χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ (ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού) 8

Εκδόσεις του Κέντρου Ημέρας Βαβέλ 9