ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών : Θεματική Ενότητα : Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών ΔΕΟ 11 Εισαγωγή στη Διοικητική Επιχειρήσεων & Οργανισμών Ακαδ. Έτος: 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΜΑ 1o 1.1. Με τον όρο «παραγωγικό σύστημα», εννοούμε κάθε οργανωμένο σύνολο (φυσικό οργανισμό, κοινωνική ομάδα, επιχείρηση κ.λ.π.), το οποίο μέσα από προκαθορισμένες διεργασίες μετασχηματισμού (παραγωγικές διεργασίες) μετατρέπει τους εισερχόμενους σε αυτό πεπερασμένους πόρους (όπως ανθρώπινη εργασία, πρώτες ύλες, εξοπλισμό, ενέργεια, κεφάλαιο) σε εξερχόμενα προϊόντα και υπηρεσίες. Σχηματικά, ένα «παραγωγικό σύστημα» με τις βασικές συνιστώσες του απεικονίζεται ως εξής: ΕΙΣΡΟΕΣ ΕΚΡΟΕΣ Παραγωγική Διεργασία Ανθρώπινο Δυναμικό, υλικά, κεφάλαιο, εξοπλισμός, ενέργεια Προϊόντα και Υπηρεσίες Παραδείγματα Παραγωγικών Συστημάτων : Νοσοκομείο Εισροές (ενδεικτικά) Παραγωγική Διαδικασία Εκροές Ιατρικό και νοσηλευτικό Ιατρική Περίθαλψη Υγιείς ασθενείς Προσωπικό, διαγνωστικός και φροντίδα Εξοπλισμός, φαρμακευτικό υλικό ΕΑΠ ΔΕΟ 11 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
Εστιατόριο Εισροές Παραγωγική Διαδικασία Εκροές Μάγειροι,σερβιτόροι, Προετοιμασία φαγητού Ικανοποιημένοι πελάτες Εξοπλισμός εστίασης, Τρόφιμα και σερβίρισμα Αυτοκινητοβιομηχανία Εισροές Παραγωγική Διαδικασία Εκροές Εργατικό δυναμικό, Κατασκευή και συναρμολόγηση Αυτοκίνητα Εξαρτήματα, του αυτοκινήτου μηχανολογικός εξοπλισμός (Τόμος Β, ΕΑΠ σελ.19) ΕΑΠ ΔΕΟ 11 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
1.2. Στον επόμενο Πίνακα, σχηματικά, φαίνεται η σύγκριση των τριών μορφών παραγωγικού συστήματος, αναφορικά με τα δεδομένα χαρακτηριστικά της παραγωγής. Μορφή Παραγωγικού Συστήματος Χαρακτηριστικά Παραγωγής Παραγωγή κατά παραγγελία Παραγωγή σε παρτίδες Συνεχούς ροής Ποικιλία Προιόντων Ποσότητα Παραγωγής Ευελιξία Τυποποίηση παραγωγικής διεργασίας Κόστος / μονάδα παραγωγής Οι φοιτητές βέβαια, αντί αυτού του πίνακα, μπορούν να αναπτύξουν με λόγια τα χαρακτηριστικά παραγωγής για κάθε παραγωγικό σύστημα και να κάνουν τη σύγκριση. (Τόμος Β ΕΑΠ, σελ. 21). ΕΑΠ ΔΕΟ 11 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3
1.3. Τα συστήματα αναμονής είναι πάντοτε υπαρκτά τόσο κατά την παραγωγή προϊόντων όσο και κατά την παροχή υπηρεσιών, διότι λόγω του τρόπου άφιξης των πελατών στο σύστημα για εξυπηρέτηση- ο οποίος είναι τυχαίος- είναι φανερό ότι δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια πόσους σταθμούς εξυπηρέτησης πρέπει να διαθέτουμε, ώστε κάθε πελάτης να εξυπηρετείται αμέσως με την άφιξή του. Για να συμβαίνει αυτό, θα πρέπει το σύστημα εξυπηρέτησης να διαθέτει αρκετό αριθμό σταθμών εξυπηρέτησης έτσι ώστε κάθε εισερχόμενος πελάτης στο Σ.Α. να μπορεί να εξυπηρετείται άμεσα. Αυτό όμως ενώ έχει ως συνέπεια τη μείωση του Κόστους Αναμονής (Κα), από την άλλη αυξάνει το Κόστος εξυπηρέτησης (Κε), που επιβαρύνει το Κόστος λειτουργίας της επιχείρησης και βέβαια καμιά επιχείρηση δεν θέλει να έχει μεγάλο κόστος λειτουργίας. Στόχος λοιπόν, κάθε Σ.Α. είναι η ελαχιστοποίηση του Συνολικού Κόστους (Κσ ) αναμονής ή εξυπηρέτησης. ( Τόμος Β ΕΑΠ, Ενότητα 2.2.). 1.4. Στη περίπτωση ενός νοσοκομείου επιλέγουμε χωροταξία τύπου διαδικασίας, επειδή κάποια τμήματα δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν παρά μόνο συγκεκριμένες απαιτήσεις των ασθενών (π.χ. τμήματα ακτινογραφιών και μικροβιολογικά εργαστήρια), ενώ κάποια άλλα μπορούν να πετύχουν υψηλό βαθμό απασχόλησης προσωπικού και κλινών (π.χ. γενικοί θάλαμοι παθολογικής κλινικής του νοσοκομείου). Επίσης, στην περίπτωση ενός Supermarket, επιλέγεται πάλι η χωροταξία τύπου διαδικασίας, διότι αρκετά προϊόντα διατάσσονται όχι με βάση το είδος και τον τρόπο χρήσης τους, αλλά με βάση το πώς εξυπηρετείται η λειτουργία του καταστήματος. Δηλαδή, το γεγονός ότι τοποθετούνται με άλλα παρόμοια προϊόντα στα ράφια του καταστήματος, έχει ως αποτέλεσμα να ανεφοδιάζονται ευκολότερα τα ράφια, να προσελκύουν ευκολότερα περισσότερους πελάτες και να συντηρούνται καλύτερα τα προϊόντα. (Τόμος Β ΕΑΠ, σελ. 128-129). 1.1.Δηλαδή 1 ΘΕΜΑ 2o 2. 1. Πηγές από τις οποίες μπορούν να αντληθούν ιδέες για την ανάπτυξη προιόντων από μια επιχείρηση είναι: Οι πελάτες. Οι περισσότερες επιτυχημένες επιχειρήσεις είναι αυτές που κατανοούν τις απαιτήσεις και τα θέλω των πελατών τους. Έτσι, θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις προτάσεις και τα παράπονα των πελατών. Για να το κάνουν αυτό θα πρέπει να έχουν εκείνους τους μηχανισμού που θα επιτρέπει στους οργανισμούς να αφουγκράζονται τους πελάτες τους, διότι τα προϊόντα δημιουργούνται για να ικανοποιούν τους πελάτες και γι αυτό η προσοχή των οργανισμών θα πρέπει να είναι στραμένει σ αυτούς. Οι ανταγωνιστές. Πολλές φορές οι επιχειρήσεις βασίζονται στην αντιγραφή και εξέλιξη προϊόντων που ήδη διατίθενται στην αγορά από ανταγωνιστές. Τα προϊόντα αυτά είναι δοκιμασμένα και ο κίνδυνος είναι μικρότερος συγκριτικά με την δημιουργία νέων. Έτσι, πολλές επιχειρήσεις προσθέτουν νέα χαρακτηριστικά σ ήδη υπάρχοντα προϊόντα και τα διαθέτουν στην αγορά. ΕΑΠ ΔΕΟ 11 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4
Το προσωπικό. Οι επιχειρήσεις, επίσης, βασίζονται στην άντληση ιδεών από το προσωπικό τους. Έτσι, υπάρχουν επιχειρήσεις που υποκινούν τους εργαζόμενους για το σκοπό αυτό καθώς επίσης να εργάζονται και να συνεργάζονται στενά με τους πελάτες οι οποίοι στη συνέχεια προτείνουν στην επιχείρηση νέα προϊόντα για ανάπτυξη. Το τμήμα έρευνας και ανάπτυξης. Πολλές επιχειρήσεις έχουν τέτοια τμήματα με σκοπό την έρευνα και στη συνέχεια ανάπτυξη νέων προϊόντων. Το τμήμα αυτό συνεργάζεται στενά με άλλα τμήματα της επιχείρησης καθώς επίσης και με πελάτες για το σκοπό αυτό. Άλλα προϊόντα. Για παράδειγμα η ύπαρξη ενός επιτυχημένου προϊόντος παράγεται σε διαφορετικούς τύπους. Τους προμηθευτές. Πολλές επιχειρήσεις συνεργάζονται στενά με τους προμηθευτές διότι αυτοί γνωρίζουν την αγορά και έρχονται σε επαφή με τους ανταγωνιστές τους. 2. 2. Λόγοι για τους οποίους υπάρχει η αναντιστοιχία αυτή είναι ότι τα προϊόντα δεν είναι βιώσιμα εμπορικά. Η επιχείρηση θα πρέπει να παράγει προϊόντα που θα της αποφέρουν κέρδη. Για το λόγο αυτό κατά το σχεδιασμό τους θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην επιλογή των υλικών και των τεχνικών παραγωγής ώστε το κόστος να είναι χαμηλό. είναι αξιόπιστα. Κατά το σχεδιασμό τους θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι ικανοποιούν τις προσδοκίες των πελατών τους. Τα μη αξιόπιστα προϊόντα μπορούν να βλάψουν την εικόνα της επιχείρησης. είναι ασφαλή. Τα προϊόντα θα πρέπει να σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μη θέτουν σε κίνδυνο τους χρήστες τους όταν τα χρησιμοποιούν. μπορούν να συντηρηθούν. Πολλά προϊόντα απαιτούν συντήρηση. Έτσι, κατά το σχεδιασμό τους θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η αναγκαιότητα αυτή. είναι φιλικά με το περιβάλλον. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίνεται στη διαχείριση του περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό τα προϊόντα δεν θα πρέπει να είναι επιβλαβεί για το περιβάλλον. είναι εύκολα και αποτελεσματικά στη χρήση τους. Τα προϊόντα θα πρέπει να σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι λειτουργικά, εύκολα στη χρήση και πρακτικά για τους πελάτες που τα χρησιμοποιούν. μπορούν να παραχθούν. Κατά το σχεδιασμό θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι τα προϊόντα δεν είναι ακριβά και ότι τεχνικά μπορούν να παραχθούν. είναι αισθητικά. Θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη κατά το σχεδιασμό τους η αισθητική διάσταση των προϊόντων όπως το μέγεθος, το χρώμα, η εμφάνιση, το σχήμα κλπ ώστε να είναι ελκυστικά για τους πελάτες. ΕΑΠ ΔΕΟ 11 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5
ΘΕΜΑ 3o α. Το μέγιστο ύψος αποθεμάτων που διατηρεί η επιχείρηση το 2 ο και το 3 ο μήνα αντίστοιχα είναι 60 και 40 τόνοι. β. Η ποσότητα που απαιτεί η παραγωγική διαδικασία ανά μήνα είναι 20 τόνοι. γ. Το ελάχιστο επίπεδο αποθεμάτων που διατηρεί η επιχείρηση είναι 20 τόνοι. δ. Η επιχείρηση παραγγέλνει 40 τόνους κάθε δύο μήνες. ε. Ο χρόνος που μεσολαβεί από τη στιγμή που δοθεί η παραγγελία μέχρι να έρθει στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης και χρησιμοποιηθεί (lead time) είναι ένας μήνας και προκύπτει αν αφαιρέσουμε από το χρονικό σημείο της άφιξης των αποθεμάτων το χρονικό σημείο τοποθέτησης (η τομή μεταξύ της καμπύλης που εκφράζει το ρυθμό μείωσης/ανάλωσης του αποθέματος και της καμπύλης που δείχνει το επίπεδο αναπαραγγελίας) της παραγγελίας ζ. Στο χρονικό αυτό σημείο η στάθμη του αποθέματος πέφτει κάτω από το ελάχιστο επίπεδο κατά 10 τόνους, διότι υπάρχει καθυστέρηση στην άφιξη του αποθέματος κατά 15 ημέρες. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να οφείλεται Στη καθυστερημένη φόρτωση των αποθεμάτων από τον προμηθευτή Σε γραφειοκρατικές και τραπεζικές διαδικασίες Στη κακή επικοινωνία μεταξύ εταιρείας και προμηθευτή Σε απεργίες των μέσων μεταφοράς Σε διακοπή των συγκοινωνιών λόγω καιρικών φαινομένων Η καθυστερημένη άφιξη των αποθεμάτων έχει ως συνέπεια την ευκαιριακή μεταβολή τόσο του ελάχιστου επιπέδου των αποθεμάτων, για το χρονικό διάστημα της καθυστέρησης στην παραλαβή της ποσότητας που παραγγέλθηκε, όσο και του μέγιστου επιπέδου τους, στην προγραμματισμένη περίοδο της παραλαβής της ποσότητας αυτής. Το σύστημα θα επανέλθει στην προηγούμενη κατάστασή του, όπως φαίνεται και στο σχήμα, χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε τίποτα διαφορετικό, με την παραλαβή της επόμενης παραγγελίας, η οποία θα γίνει στο ίδιο επίπεδο στάθμης παραγγελίας (όταν δηλαδή η ποσότητα που υπάρχει στην αποθήκη συν η ποσότητα που παραγγέλθηκε και εκκρεμεί η παραλαβή της είναι ίση με 40 μονάδες) και στην ίδια ποσότητα! η. Αν υποθέσουμε ότι η απαιτούμενη ποσότητα ζήτησης του πολυαιθυλενίου, εκφράζεται από τη μεταβλητή Χ, η οποία ακολουθεί την κανονική κατανομή, είναι δηλαδή Χ ~ Ν (µ,σ ²), όπου σ = 3,5 τόνοι, τότε θα έχουμε για το επίπεδο αναπαραγγελίας: Σ.Α = X + κ σχ (σελ. 182, Τόμος Β ΕΑΠ) Οπότε επίπεδο εξυπηρέτησης κατά 99% σημαίνει : ΕΑΠ ΔΕΟ 11 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6
Ρr (Χ < X + κ σχ) = 0,99 ή Ρr ( X X < κ) = 0,99 Ρ r (z < κ) = 0,99 όπου z ~ N (0,1) δηλ. κ = z 0,99 = 2,33 άρα κ = 2,33 & Απόθεμα Ασφαλείας = κ σχ = 2,33 x 3,5 και Σ.Α. = 25 + 8,15 = 33,15 τόνοι (Τόμος Β ΕΑΠ, Ενότητα 7.3) ΕΑΠ ΔΕΟ 11 2007-08 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7