ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ III

Transcript

1 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ III ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ KAI ΛΙΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ/JIT Ι. Γιαννατσής ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΡΟΗ Ροή Για τη διαχείριση ενός συστήματος παραγωγής και τη βελτίωσή του, από άποψη μέγιστης απόδοσης / ποσότητας παραγωγής (δυναμικότητας), είναι χρήσιμο να θεωρείται η παραγωγική διαδικασία ως μία διαδικασία ροής υλικών/πελατών και πληροφοριών 1

2 ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Περιορισμός (Constraint): Οποιοσδήποτε παράγοντας περιορίζει την απόδοση ενός συστήματος παραγωγής να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ζήτησης (ποσότητα, αυξομειώσεις, διαφοροποίηση προϊόντων) Σημείο Συμφόρησης/«Μποτιλιαρίσματος» (Bottleneck): Ένα στοιχείο του συστήματος ή της διαδικασίας παραγωγής του οποίου ο ρυθμός (ικανότητα) παραγωγής περιορίζει τη συνολική ικανότητα του συστήματος (σε συστήματα παραγωγής με ποικιλία προϊόντων δεν είναι σταθερά) Παραγωγικός ρυθμός ή παραγωγική ικανότητα (Capacity): Ο μέγιστος ρυθμός παραγωγής ενός συστήματος ή μιας διαδικασίας Θεωρία (παραγωγικών) Περιορισμών (Theory of constraints): Συστηματική μέθοδος διαχείρισης των σημείων συμφόρησης για την βελτίωση του βαθμού ανταπόκρισης του συστήματος παραγωγής στη ζήτηση μέσω ελέγχου του ρυθμού παραγωγής ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Κατά τη διαχείριση η εστίαση είναι στην ομαλοποίηση της ροής και όχι της ικανότητας Η μεγιστοποίηση της παραγωγής/αποδοτικότητας κάθε στοιχείου δεν μεγιστοποιεί την παραγωγή του συστήματος (απλά μπορεί να συσσωρεύσει ενδιάμεσα αποθέματα) Κάθε ώρα που χάνεται σε σημείο συμφόρησης είναι απώλεια για την παραγωγική ικανότητα του συστήματος Απόθεμα είναι απαραίτητο μόνο στην είσοδο των σημείων συμφόρησης για να παραμένουν ενεργά και στο τέλος της διαδικασίας για να εξυπηρετούνται χωρίς κίνδυνο οι πελάτες 2

3 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Υλικά, πληροφορίες και εργασίες πρέπει να απελευθερώνονται στο σύστημα μόνο όταν υπάρχει αντίστοιχη ζήτηση στα σημεία συμφόρησης, η οποία πρέπει να ταυτίζεται με την αναμενόμενη ζήτηση στην αγορά (Ο ρυθμός ορίζεται από τα σημεία συμφόρησης) Η πλήρης εκμετάλλευση μη κρίσιμων στοιχείων του συστήματος δεν αυξάνει την παραγωγικότητα ούτε μειώνει το κόστος Κάθε επένδυση σε κεφάλαιο πρέπει να αξιολογείται με βάση την επίδρασή της στην παραγωγική ικανότητα, το συνολικό απόθεμα και τα λειτουργικά κόστη ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ Διαδικασία συνολικής βελτίωσης 1. Αναγνώριση σημείων συμφόρησης 2. Εκμετάλλευση όλης της δυναμικότητας στα σημεία συμφόρησης (100% βαθμός απασχόλησης/απόδοσης) 3. Προγραμματισμός άλλων στοιχείων σύμφωνα με τη διαθεσιμότητα και το ρυθμό του σημείου μποτιλιαρίσματος 4. Βελτίωση ρυθμού παραγωγής στο σημείο μποτιλιαρίσματος 5. Επανάληψη της διαδικασίας από την αρχή (ειδικά σε συστήματα κατά παραγγελία) 3

4 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΗΜΕΙΩΝ ΣΥΜΦΟΡΗΣΗΣ Σημείο συμφόρησης είναι συνήθως το σημείο ή υπο-διαδικασία με το χαμηλότερο ρυθμό παραγωγής ή ισοδύναμα το μέγιστο χρόνο επεξεργασίας ανά τμήμα/παρτίδα/τεμάχιο παραγωγής Θεωρείται ότι η παραγωγική διαδικασία κυλά κανονικά και έτσι προβλήματα λόγω ποιότητας, βλαβών και κακής χρήσης εκτιμώνται στατιστικά με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία Η αναγνώριση και η εκμετάλλευση των σημείων μποτιλιαρίσματος βραχυπρόθεσμα (εβδομαδιαίος/μηνιαίος προγραμματισμός) είναι δυσκολότερη: όταν υπάρχουν μεγάλοι χρόνοι προετοιμασίας των μηχανών (setup time) ή όταν υπάρχει μεγάλη διακύμανση στην ποσότητα παραγωγής και μεγάλη ποικιλία προϊόντων ΛΙΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Η κεντρική ιδέα της λιτής παραγωγής είναι σχετικά απλή για να γίνει κατανοητή: σημαίνει τη μετάβαση προς μια κατάσταση πλήρους εξάλειψης της σπατάλης ώστε να επιτευχθεί μια λειτουργία παραγωγής που είναι ταχύτερη και περισσότερο αξιόπιστη, παράγει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης ποιότητας και, πάνω από όλα, λειτουργεί με χαμηλό κόστος. Φιλοσοφία γνωστή και ως: Παραγωγή συνεχούς ροής, Παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας, Παραγωγή χαμηλών αποθεμάτων, Παραγωγή ταχείας διεκπεραίωσης, Παραγωγή βραχέως χρόνου κύκλου, Σύστημα παραγωγής της Toyota 4

5 Σπατάλη (muda) Ποιο από αυτά τα σύμβολα παριστάνει δραστηριότητες που δεν προσθέτουν αξία; Δραστηριότητες: λειτουργία κίνηση επιθεώρηση καθυστέρηση αποθήκευση Είδη σπατάλης: υπερπαραγωγή χρόνος αναμονής μεταφορά επεξεργασία απόθεμα κίνηση ελαττωματικά προϊόντα επηρεάζουν την επίδοση της διεκπεραίωσης Ρυθμός προσφοράς από τη διαδικασία εισροών Αποθέματα Τα ενδιάμεσα αποθέματα (ημιεπεξεργασμένες μονάδες, ουρές αναμονής) δημιουργούνται για να εξισορροπήσουν τις διαφορές χρονισμού μεταξύ δύο σταδίων μια διαδικασίας παραγωγής. Ρυθμός ζήτησης από τη διαδικασία εκροών Διαδικασία εισροών Διαδικασία εκροών Αποθέματα Αρχικά αποθέματα (πρώτες ύλες, εξαρτήματα): Εξασφάλιση της αδιάλειπτης λειτουργίας της παραγωγής. Τελικά αποθέματα (τελικά προϊόντα): Εξισορρόπηση διαφορών χρονισμού παραγωγής και ζήτησης. 5

6 Παραδοσιακή προσέγγιση ΡΟΗ ΥΛΙΚΩΝ ΤΥΠΟΥ JUST IN TIME (JIT) Στάδιο A Ενδιάμεσο απόθεμα Στάδιο B Ενδιάμεσο απόθεμα Στάδιο Γ Προσέγγιση JIT Παραγγελίες Παραγγελίες Στάδιο A Στάδιο B Στάδιο Γ Παραδόσεις Παραδόσεις N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «Διοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθμος Το πρόβλημα του αποθέματος Προβλήματα παραγωγικότητας Απόθεμα στην παραγωγή Ελαττωματικά υλικά Σκάρτα Ανενεργός χρόνος Επανεπεξεργασία Ελάττωση του επιπέδου του αποθέματος (νερό) για να εμφανιστούν τα προβλήματα της λειτουργίας παραγωγής Προβλήματα παραγωγικότητας Απόθεμα στην παραγωγή Ελαττωματικά υλικά Επανεπεξεργασία Σκάρτα Ανενεργός χρόνος N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «Διοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθμος 6

7 JIT και εκμετάλλευση δυναμικότητας Εστίαση στην παραγωγή μόνον όταν χρειάζεται Παραδοσιακή προσέγγιση Εστίαση στην υψηλού βαθμού εκμετάλλευση της δυναμικότητας Περισσότερα σταματήματα λόγω προβλημάτων Προσέγγιση JIT Χαμηλότερη εκμετάλλευση της δυναμικότητας, αλλά Λιγότερα σταματήματα Χαμηλά αποθέματα ώστε τα προβλήματα να αποκαλύπτονται και να λύνονται Περισσότερη παραγωγή σε κάθε στάδιο Τα υψηλά αποθέματα σημαίνουν μικρότερες πιθανότητες αποκάλυψης των προβλημάτων και επίλυσής τους Η επιπλέον παραγωγή καταλήγει στα αποθέματα λόγω των συνεχιζόμενων σταματημάτων Καμιά επιπλέον παραγωγή δεν πηγαίνει στα αποθέματα N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «Διοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθμος ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ JIT Η μέθοδος JIT στοχεύει στην ακαριαία ικανοποίηση της ζήτησης, με τέλεια ποιότητα και καθόλου σπατάλη Βελτιωμένη συνολικά ποιότητα και εξάλειψη της σπατάλης Παραγωγή χαμηλού κόστους και παράδοση μόνο της απαραίτητης ποσότητας κομματιών στη σωστή ποιότητα, στο σωστό χρόνο και μέρος με τη χρήση του ελάχιστου δυνατού χώρου, εξοπλισμού, υλικών και ανθρώπινων πόρων Η μέθοδος JIT εξαρτάται από την ισορροπία μεταξύ της ευελιξίας του προμηθευτή και της ευελιξίας του χρήστη Η μέθοδος JIT υλοποιείται με την εφαρμογή στοιχείων που απαιτούν την πλήρη συμμετοχή των εργαζομένων και ομαδική εργασία Βασική φιλοσοφία της μεθόδου JIT είναι η απλοποίηση 7

8 Η λιτή φιλοσοφία παραγωγής είναι η βάση των τεχνικών JIT που περιλαμβάνουν μεθόδους JIT για τον προγραμματισμό και τον έλεγχο Η λιτή φιλοσοφία της παραγωγής Εξάλειψη σπατάλης Συμμετοχή όλων Συνεχής βελτίωση Η μέθοδος JIT ως σύνολο τεχνικών για τη διοίκηση της παραγωγής Βασικές εργασιακές πρακτικές ΟΠΣ Σχεδιασμός για παραγωγή Μείωση χρόνου προετοιμασίας Εστίαση στην παραγωγή Καθολική συμμετοχή προσωπικού Μικρά, απλά μηχανήματα Διαφάνεια Χωροταξία ροής Εφοδιασμός με τη λογική JIT N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «Διοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθμος Η παράδοση μικρότερων ποσοτήτων σε συχνότερα διαστήματα μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των αποθεμάτων Επίπεδα αποθεμάτων Επίπεδα αποθεμάτων N.Slag, S.Chambers, R.Johnston, «Διοίκηση Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών», 5 η έκδ., Κλειδάριθμος 8

9 Μικρές μηχανές Η συμβατική προσέγγιση της Δύσης είναι η αγορά μεγάλων μηχανών για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας. Αυτές οι μηχανές συνήθως απαιτούν χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες, παράγουν μεγάλες παρτίδες, και γρήγορα δημιουργούν «σπατάλη». Η χρήση διάφορων μικρών μηχανών αντί μιας μεγάλης επιτρέπει την ταυτόχρονη επεξεργασία, είναι περισσότερο αξιόπιστη και πιο ευέλικτη Η προσέγγιση των μικρών μηχανών της μεθόδου JIT: εύκολη μετακίνηση (χωροταξία) ταχεία προετοιμασία ευελιξία στις επιλογές χρονοπρογραμματισμού φθηνότερα εργαλεία ευκολότερη προγραμματισμένη συντήρηση λιγότερες προετοιμασίες έμφαση: ευελιξία οικονομίες φάσματος 9

10 Στα συστήματα JIT: Ορατή, επιβαλλόμενη βελτίωση Τα «παραδοσιακά» συστήματα παραγωγής συνήθως αποδέχονται τη σπατάλη και χρησιμοποιούν την ασφάλεια που προσφέρουν οι διάφοροι τύποι αποθέματος σταδιακή μείωση αποθεμάτων αναγνώριση των προβλημάτων που αποκαλύπτονται εξάλειψη αυτών των προβλημάτων επανάληψη του κύκλου έμφαση: Συνεχής βελτίωση σε μικρά βήματα, για να αποκαλυφθεί και να εξαλειφθεί η σπατάλη 10