Φεβρουάριος 2013 Εκπαίδευση στελεχών Δικαιούχων του ΚΑΠΕ «Εισαγωγή στο περιβάλλον των δημοσίων συμβάσεων» Γρηγόρης Μιχαηλόπουλος Προϊστάμενος Μονάδας Νομικής Υποστήριξης
Στόχος Παρουσίασης Έννοια Δημόσιας Σύμβασης Δημόσιες συμβάσεις και ΕΣΠΑ Διαδικασίες ανάθεσης Κριτήρια ποιοτικής επιλογής και ανάθεσης Ειδικότερα ζητήματα δημοσίων συμβάσεων
1η έκθεση Task Force «4.5. Δημόσιες συμβάσεις Η ελληνική κυβέρνηση δαπανά ετησίως ποσοστό περίπου 11% του ΑΕΠ της για την αγορά αγαθών, εργασιών και υπηρεσιών. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των τελευταίων χωρών όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των (άνω του ορίου των κοινοτικών οδηγιών) δημόσιων συμβάσεων. Κατά μέσο όρο απαιτούνται 230 ημέρες για τη σύναψη και ανάθεση μιας δημόσιας σύμβασης αριθμός υπερδιπλάσιος του μέσου όρου στην ΕΕ. Κάθε διαδικασία απαιτεί επένδυση άνω των 60 ανθρωποημερών (40 για την εταιρία και 20 για τους προσφοροδότες).»
Έννοια Δημόσιας Σύμβασης Διάκριση συμβάσεων εργασίας με δημόσιες συμβάσεις Σύμβαση εργασίας: Tα μέρη αποβλέπουν στην εργασία του μισθωτού καθ εαυτή. Δημόσιες συμβάσεις έργου/αγαθών/υπηρεσιών: οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στο αποτέλεσμα της εργασίας με την επίτευξη συγκεκριμένου τελικού αποτελέσματος και όχι μόνο στην εργασία. Διαφορετικές διαδικασίες πρόσληψης και ανάθεσης
Έννοια Δημόσιας Σύμβασης Διοικητική σύμβαση και δημόσια σύμβαση Διοικητική σύμβαση: Κατ αντιδιαστολή με την «ιδιωτική σύμβαση» / κρατούσα «έννοια» στην ελληνική επιστημονική ορολογία. Ένα συμβαλλόμενο μέρος πρέπει να είναι οπωσδήποτε φορέας του Κράτους ή ΝΠΔΔ (οργανικό κριτήριο) Δημόσια σύμβαση: Κρατούσα «έννοια» στην ενωσιακή ορολογία. Με τη σύμβαση να εξυπηρετείται κατά τρόπο άμεσο δημόσιος σκοπός / δημόσιο συμφέρον (λειτουργικό κριτήριο)
Έννοια Δημόσιας Σύμβασης Δημόσιες συμβάσεις είναι : συμβάσεις εξ επαχθούς αιτίας, οι οποίες συνάπτονται γραπτώς μεταξύ ενός ή περισσοτέρων οικονομικών φορέων και μιας ή περισσοτέρων αναθετουσών αρχών και έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση έργων, την προμήθεια προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών. Οι μονομερείς διοικητικές πράξεις που επιβάλλουν υποχρεώσεις σε κάποιο φορέα δεν εμπίπτουν στην έννοια της δημόσιας
Διαρθρωτικά Ταμεία Κανόνες Δημοσίων Συμβάσεων και διαχείριση πόρων της Ε.Ε. Υποχρέωση χρήσης των πόρων κατά νόμιμο και ορθό τρόπο και σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. ΚΑΤA ΣΥΝΕΠΕΙΑ Βασικό εργαλείο για την υλοποίηση των πολιτικών συνοχής
Δημόσιες Συμβάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα προέβη στο συντονισμό των εθνικών διαδικασιών αποσκοπώντας στην ανάπτυξη πραγματικού ανταγωνισμού, στην επίτευξη διαφάνειας κατά τις διαδικασίες σύναψης δημοσίου χρήματος, δημοσίων συμβάσεων και διάθεσης στη δημιουργία συνθηκών ίσης μεταχείρισης και αποτροπή άνισης και διακριτικής μεταχείρισης αλλά και στην κλιμάκωση της δημοσιονομικής αυστηρότητας έναντι ΚΜ.
Νομικό πλαίσιο Η ορθή ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων δημοσίων συμβάσεων δεν είναι πάντα ευχερής. Λόγοι Ευρωπαϊκή Κοινότητα προέβη στο συντονισμό των εθνικών διαδικασιών αποσκοπώντας Έντονη τυπικότητα και μεταβλητότητα διατάξεων Δυναμική Μονάδα και Νομικής κινητικότητα Υποστήριξης δημοσίων συμβάσεων
Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο Ο προσδιορισμός του εφαρμοζόμενου νομικού πλαισίου είναι συνάρτηση των ακόλουθων παραμέτρων: του προϋπολογισμού της υπό ανάθεση σύμβασης, της «φύσης» και της νομικής μορφής της Αναθέτουσας Αρχής και του αντικειμένου της σύμβασης.
Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο Προϋπολογισμός της Σύμβασης Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1251/2011 Κεντρικές Κυβερνητικές Αρχές Μη κεντρικοί φορείς Προμήθειες & υπηρεσίες 130.000 200.000 Έργα 5.000.000 5.000.000
Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο Νομική Μορφή Αναθέτουσας Αρχής Ανάλογα με τη φύση της αναθέτουσας αρχής εφαρμόζονται ειδικότεροι κανόνες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων. Ενδεικτικά: ΟΤΑ α και β βαθμού: N. 3463/2006, Ενιαίος Κανονισμός Προμηθειών ΟΤΑ (ΕΚΠΟΤΑ), ΠΔ 28/1980 Ειδικές Υπηρεσίες ΕΣΠΑ: ΠΔ 4/2002
Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο Αντικείμενο σύμβασης Αν και πλέον σε κοινοτικό επίπεδο με την «κλασική οδηγία» ενοποιήθηκαν σε ένα ενιαίο κείμενο οι επιμέρους διατάξεις, σε εθνικό επίπεδο υπάρχουν διακριτά νομοθετήματα που διέπουν την ανάθεση των συμβάσεων αυτών. Νομοθεσία περί Δημοσίων Έργων: Ν. 3669/2008, Ν. 3316/2005 Νομοθεσία περί Προμηθειών: Ν. 2286/1995 & το ΠΔ 118/2007 Νομοθεσία περί Υπηρεσιών: Αναλογική εφαρμογή Κανονισμού Προμηθειών μέχρι της έκδοσης π.δ/τος άρθρο 239 ν. 4072/2012).
Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο Συμβάσεις άνω των κοινοτικών ορίων Κοινοτική Νομοθεσία (ενσωματωμένη στην εθνική έννομη τάξη): ΠΔ 60/2007 ή 59/2007, Ν. 3886/2010 Εθνική νομοθεσία: ενδεικτικά εφόσον έργα Ν. 3669/2008, εφόσον μελέτες για έργα υποδομής Ν. 3316/2005, εφόσον προμήθειες ΠΔ 118/2007. Γενικές Αρχές Κοινοτικού Δικαίου
Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο Συμβάσεις κάτω των ορίων Εθνική νομοθεσία: Ν. 2362/1995 για κεντρικές αναθέτουσες αρχές ή ειδικότερος κανονισμός ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων φορέα. Γενικές Αρχές Ενωσιακού Δικαίου
Εφαρμοζόμενο νομικό πλαίσιο Νομοθεσία κατά την ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων Ανάθεση συμβάσεων: Συμβάσεις άνω των ορίων: Κοινοτική νομοθεσία, Αρχές Ενωσιακού Δικαίου. Εθνική νομοθεσία & Γενικές Συμβάσεις κάτω των ορίων: Εθνική νομοθεσία & Γενικές Αρχές Ενωσιακού Δικαίου. Εκτέλεση συμβάσεων: Εθνική νομοθεσία Υπηρεσία Θεσμικής & Γενικές Υποστήριξης Αρχές Ενωσιακού
Συμβάσεις Προμηθειών ν. 2286/1995 Νομοθετικό πλαίσιο ν. 3463/2006 (ΚΔΔ) άρθρο 209 Έ.Κ.Π.Ο.Τ.Α (Απόφαση 11389/1993 Υπ. Έσωτερικών) ν. 3614/2007 (άρθρο 25)
Συμβάσεις Παροχής Υπηρεσιών Νομοθετικό πλαίσιο ν. 3463/2006 (ΚΔΔ) άρθρο 209 και 273 π.δ. 28/1980 ν. 3731/2008 (άρθρο 20) ν. 3614/2007 (άρθρο 25)
Συγχρηματοδοτούμενες συμβάσεις Προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας από ΕλΣυν για συμβάσεις άνω των 5 εκατ. Ευρώ Δυνατότητα σύμπτυξης σταδίων ελέγχου δικαιολογητικών και αξιολόγησης τεχνικής προσφοράς Δυνατότητα σύμπτυξης σταδίων αξιολόγησης οικονομικής προσφοράς και ελέγχου δικαιολογητικών προσωρινού αναδόχου
Συγχρηματοδοτούμενες συμβάσεις Δυνατότητα υποβολής Υπεύθυνης Δήλωσης περί μη συνδρομής λόγων αποκλεισμού αντί για δικαιολογητικά Δεν απαιτείται θεώρηση του γνησίου της υπογραφής Ημερομηνία υπογραφής ΥΔ έως και 30 ημέρες πριν την υποβολή της προσφοράς
Βασικές Αρχές
Ίση μεταχείριση & αποφυγή διακρίσεων Απαγόρευση με βάση την ιθαγένεια ή οποιοδήποτε άλλο κριτήριο / συγκαλυμμένη μορφή διακρίσεως. Παρόμοιες καταστάσεις να μην αντιμετωπίζονται κατά τρόπο διαφορετικό και διαφορετικές καταστάσεις να μην αντιμετωπίζονται κατά τον ίδιο τρόπο. Αντικειμενική σύγκριση προσφορών Εφαρμογή σε όλα τα στάδια (ετοιμασίας / αξιολόγησης προσφορών και υλοποίησης της σύμβασης
Διαφάνεια Η αρχή της ίσης μεταχειρίσεως συνεπάγεται υποχρέωση διαφάνειας, προκειμένου να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος τηρήσεώς της. Ευρεία δημοσιότητα προκηρύξεων / Διάχυση πληροφόρησης. Διασφάλιση προσήκοντος βαθμού δημοσιότητας που να καθιστά δυνατό το άνοιγμα της αγοράς δημοσίων συμβάσεων στον ανταγωνισμό καθώς και τον έλεγχο του αμερόληπτου χαρακτήρα. Προσδιορισμός με σαφήνεια των κριτήριων ανάθεσης γεγονός που καθιστά ανεπίτρεπτη τη μεταβολή ουσιωδών όρων της προκήρυξης μετά την δημοσίευση.
Αναλογικότητα Κάθε μέτρο που επιλέγεται πρέπει να είναι αναγκαίο και πρόσφορο και να προκαλεί τα λιγότερα δυνατά «προβλήματα». Οι Αναθέτουσες Αρχές δεν έχουν το δικαίωμα να αξιώνουν τεχνικές, επαγγελματικές ή χρηματοοικονομικές ικανότητες δυσανάλογες και υπερβολικές σε σχέση με το αντικείμενο της σχετικής σύμβασης.
Αμοιβαία αναγνώριση Υποχρέωση της Αναθέτουσας Αρχής να δεχθεί τις τεχνικές προδιαγραφές, τους ελέγχους, καθώς επίσης τους τίτλους, τα πιστοποιητικά και τα προσόντα που απαιτούνται σε άλλο Κράτος Μέλος της Ε.Ε., στο μέτρο που αναγνωρίζονται ως ισοδύναμα με εκείνα τα οποία απαιτούνται στην χώρα, όπου εδρεύει η αναθέτουσα αρχή.
Υποχρέωση αιτιολόγησης βλαπτικών πράξεων Επιβάλει στην αναθέτουσα αρχή να ελέγχει, να στοιχειοθετεί και να δικαιολογεί ειδικώς κάθε δυσμενή ή απορριπτική απόφαση που λαμβάνει. Συνδέεται με την αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας
Χρηστή διοίκηση Διαπνέει τη διεξαγωγή των διαδικασιών αναθέσεως δημόσιων συμβάσεων Απαιτεί οι εξεταστές που καλούνται να αξιολογήσουν τις προσφορές να ενεργούν κατά τρόπο ανεξάρτητο, βαθμολογώντας με βάση πραγματογνωμοσύνη που διενεργούν προσωπικά.
Βασικές Αρχές Ίση μεταχείριση Διαφάνεια Αναλογικότητα Αμοιβαία αναγνώριση Αιτιολόγηση βλαπτικών πράξεων Χρηστή διοίκηση Έλεγχος και αξιολόγηση επί «ίσοις όροις» Αντικειμενική σύγκριση προσφορών Αμεροληψία & αντικειμενικότητα Δημοσιότητα / Διάχυση πληροφόρησης Πρόσβαση σε έγγραφα διαγωνισμού Αμετάβλητοι όροι Επιλογή κριτηρίων Επαγγελματικοί τίτλοι / Τεχνικές προδιαγραφές Στοιχειοθέτηση απορρίψεων Λειτουργία οργάνων διαγωνισμού
Διαδικασίες ανάθεσης Οι διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων είναι: η ανοικτή, η κλειστή (δύο σταδίων), με διαπραγμάτευση με ή χωρίς δημοσίευση προκήρυξης και ο ανταγωνιστικός διάλογος.
Ανοιχτή Διαδικασία Κάθε ενδιαφερόμενος οικονομικός φορέας μπορεί να υποβάλει προσφορά. Η ελάχιστη προθεσμία παραλαβής της προσφοράς μετά τη δημοσίευση προκήρυξης ανέρχεται σε 52 ημέρες. Η αποστολή της προκήρυξης με ηλεκτρονικά μέσα επιτρέπει τη σύντμηση των προθεσμιών έως και κατά επτά ημέρες. Η παροχή άμεσης και πλήρους ηλεκτρονικής πρόσβασης στη συγγραφή υποχρεώσεων και σε όλα τα συμπληρωματικά έγγραφα του διαγωνισμού επιτρέπει τη σύντμηση των προθεσμιών έως και κατά πέντε ημέρες.
Κλειστή (δύο σταδίων) διαδικασία Κάθε οικονομικός φορέας μπορεί να ζητήσει να συμμετάσχει αλλά μόνον εκείνοι που προσκαλούνται μπορούν να υποβάλουν προσφορά. Η ελάχιστη προθεσμία παραλαβής των αιτήσεων συμμετοχής είναι 37 ημέρες και η προθεσμία παραλαβής των προσφορών είναι σαράντα ημέρες. Κατ' εξαίρεση, μπορεί να οριστεί ελάχιστη προθεσμία 15 ημερών (10 ημερών εάν η προκήρυξη είναι ηλεκτρονική) για τις αιτήσεις συμμετοχής και 10 ημερών για την παραλαβή
Διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης Για τις συμβάσεις έργων και υπηρεσιών: εντός του ορίου του 50 % του ποσού της αρχικής σύμβασης, για τα συμπληρωματικά έργα ή τις υπηρεσίες που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχικώς κατακυρωθείσα μελέτη και τα οποία κατέστησαν αναγκαία λόγω μη προβλέψιμων περιστάσεων για νέα έργα ή υπηρεσίες που συνίστανται στην επανάληψη παρόμοιων εργασιών ή υπηρεσιών που ανατέθηκαν στον οικονομικό φορέα ανάδοχο Μονάδα Νομικής της Υποστήριξης αρχικής σύμβασης για τρία έτη κατ' ανώτατο όριο.
Διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης Προσφυγή στις ανωτέρω διαδικασίες ανάθεσης σημαίνει «νέα σύμβαση». Χρήση σε εξαιρετικές και μόνο περιπτώσεις με μεγάλη φειδώ και προσοχή.
Κριτήρια ποιοτικής επιλογής και ανάθεσης Οι συμβάσεις ανατίθενται βάσει των κριτήριων, είτε της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς είτε της χαμηλότερης τιμής, αφού οι αναθέτουσες αρχές ελέγξουν την καταλληλότητα των οικονομικών φορέων που δεν έχουν αποκλεισθεί για λόγους που αφορούν την προσωπική κατάσταση των υποψηφίων.
Κριτήρια ποιοτικής επιλογής και ανάθεσης Η διαδικασία διενέργειας του διαγωνισμού αρθρώνεται σε δύο κύρια και διακριτά μεταξύ τους στάδια, τα οποία βασίζονται σε διαφορετικής φύσης κριτήρια: Α στάδιο: έλεγχος κριτηρίων αποκλεισμού και κριτηρίων ποιοτικής επιλογής. Αφορά και εστιάζει στον ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑ. Β στάδιο: αξιολόγηση κριτηρίων ανάθεσης για την ανάδειξη του αναδόχου που. Αφορά και εστιάζει στην ΠΡΟΣΦΟΡΑ αυτή καθεαυτή.
Κριτήρια ποιοτικής επιλογής Ειδικότερα η διενέργεια των διαδικασιών του α σταδίου διακρίνεται στον έλεγχο: των κριτήριων για την προσωπική κατάσταση ενός οικονομικού φορέα, αναφορικά με την άδεια άσκησης της επαγγελματικής δραστηριότητάς του, των κριτήριων της οικονομικής και χρηματοοιικονομικής επάρκειάς του και των κριτήριων συναφών με τις τεχνικές ή/και επαγγελματικές ικανότητές του. Τα κριτήρια αυτά δεν είναι βαθμολογούμενα.
Κριτήρια ανάθεσης Αποκλειστικά χαμηλότερης τιμής Εξαιρετικά απλοποιημένη διαδικασία. Συνάδει περισσότερο για προμήθεια αγαθών. Πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά. Δύναται να αξιολογηθούν: η ποιότητα, η τιμή, η τεχνική αξία, τα αισθητικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά, τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, το κόστος λειτουργίας, η αποδοτικότητα, η εξυπηρέτηση μετά την πώληση και η τεχνική συνδρομή, η ημερομηνία παράδοσης και η προθεσμία παράδοσης ή εκτέλεσης.
Κριτήρια ανάθεσης Υποχρέωση περιγραφής με σαφήνεια του τρόπου αξιολόγησης με έμφαση στον επακριβή προσδιορισμό της στάθμισης ή της βαρύτητας κάθε κριτηρίου και υποκριτηρίου. Τα κριτήρια ανάθεσης πρέπει να είναι σαφή, μετρήσιμα και αντικειμενικά.
Σύγχυση κριτηρίων ποιοτικής επιλογής & ανάθεσης Τα κριτήρια που δεν σκοπούν στον εντοπισμό της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς, αλλά συνδέονται κυρίως με την εκτίμηση της καταλληλότητας των διαγωνιζομένων να εκτελέσουν την εν λόγω σύμβαση όπως η ΕΜΠΕΙΡΙΑ, τα προσόντα και τα μέσα που μπορούν να διασφαλίσουν την προσήκουσα εκτέλεση της εν λόγω συμβάσεως. δεν αποτελούν «κριτήρια αναθέσεως» ΑΛΛΑ κριτήρια ποιοτικής επιλογής.
Απαγόρευση κατάτμησης Απαγορεύεται η κατάτμηση του προϋπολογισμού των συμβάσεων έργων/προμηθειών/υπηρεσιών σε επιμέρους όμοια ή ομοειδή τμήματα με στόχο την αποφυγή εφαρμογής διαδικασίας ανάθεσης
Απαγόρευση κατάτμησης Ενδείξεις κατάτμησης: Ομοιότητα των συμβάσεων (όμοιο ή ομοειδές αντικείμενο σύμβασης). Οικονομική και τεχνική λειτουργία την οποία εκπληρώνουν οι κατά περίπτωση συμβάσεις. Δυνατότητα εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης από έναν και μόνο ανάδοχο. Ύπαρξη μίας και μόνο Αναθέτουσας Αρχής. Ανάθεση εντός του ιδίου οικονομικού έτους. Ταυτόχρονη έναρξη της σχετικών συμβάσεων. διαδικασίας των Δυνατότητα πρόβλεψης της ανάγκης εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας Γρηγόρης Μιχαηλόπουλος Προϊστάμενος Μονάδας Νομικής Υποστήριξης