Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΟΤ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΟΤ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗΣ Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., Γενικός ιευθυντής ΕΟΤ Ο Τουρισµός, διακεκριµένος σύγχρονος αναπτυξιακός παράγοντας, µε πολύπλευρη σηµασία (οικονοµική, κοινωνική, πολιτιστική και περιβαλλοντική) για την Ελλάδα, χαρακτηρίζεται από δυναµική ανάπτυξη και υπερσυγκέντρωση δραστηριοτήτων κυρίως, στις παράκτιες περιοχές. Το άρθρο αναφέρεται στην προέλευση και την ιστορική εξέλιξη του competent οργανισµού ΕΟΤ (Ελληνικός Εθνικός Οργανισµός Τουρισµού), την αποστολή, το αντικείµενο και την αναπτυξιακή πολιτική του. Κύριες παράµετροι αυτών ήταν η παρουσίαση, προώθηση και κατάλληλη αξιοποίηση των φυσικών πόρων, πέραν των αρχαιολογικών πόρων και της ποιότητας των ξενοδοχειακών παροχών, µέσω της νοµοθεσίας για τον τουρισµό, που µπορούσε να εφαρµοστεί στη διαδικασία τουριστικών εγκαταστάσεων αρχιτεκτονικών µελετών και για τον κατάλογο των λειτουργικών απαιτήσεων και τη θέση προεγκεκριµένων τεχνικών προδιαγραφών (οι πρώτες της προπολεµικής περιόδου), για την ταξινόµησή τους σε κατηγορίες. Κύριες κατευθύνσεις στον τοµέα της τουριστικής βιοµηχανίας αποτέλεσαν οι τεχνικές προδιαγραφές των τουριστικών εγκαταστάσεων και τα τουριστικά δηµόσια έργα, µε την ουσιαστική συµβολή αρχιτεκτόνων (όπως ο. Πικιώνης και ο Α. Κωνσταντινίδης) και άλλων τεχνικών επιστηµόνων. Το 1959 µε ειδική διάταξη (30/5/59), έγινε διαχωρισµός των καταλυµάτων στα εξής είδη: ξενοδοχεία, µοτέλ, ξενώνες (Α, Β τάξης) και επιπλωµένα διαµερίσµατα (Α, Β, Γ τάξης), µε πρόβλεψη, για πρώτη φορά, των ελάχιστων διαστάσεων των δωµατίων, ενώ οι προδιαγραφές του 1968 εστίαζαν σε θέµατα λειτουργικά. Αργότερα, µε τις προδιαγραφές του 1976 καθορίστηκαν τα ισχύοντα για κάµπιγκ (πράσινο, υποδοµή), ενώ στη συνέχεια, προστέθηκαν και ειδικές περιβαλλοντικές διατάξεις, καθώς και οι ισχύουσες µέχρι σήµερα προδιαγραφές του 1987 µε σηµαντικές καινοτοµίες που ελάµβαναν υπόψη τις νέες απαιτήσεις των τουριστών. Οι νεότερες τεχνικές προδιαγραφές αφορούν σε ειδικές τουριστικές κατασκευές που επιδοτούνται από τον αναπτυξιακό νόµο. Στην περίπτωση των γηπέδων γκολφ (προδιαγραφές 1994) υπάρχει άµεση συνάφεια των προδιαγραφών µε την προστασία του περιβάλλοντος (κατάλληλη επιλογή φυτών, δεδοµένη αναλογία δένδρων-θάµνων, εξασφάλιση ποσότητας νερού κλπ.). Κατά το χρονικό διάστηµα 1951-1965, δηµιουργήθηκε µε µέριµνα της τεχνικής υπηρεσίας του Οργανισµού η µεγαλύτερη αλυσίδα ( Ξενία ) δηµόσιας τουριστικής υποδοµής, µε µονάδες σε όλη τη χώρα (µε τη δηµιουργία επιπλέον κλινών σε µη τουριστικές περιοχές, ανάπτυξη του τουρισµού πόλης, προσπάθεια εναρµόνισης των κτιρίων µε το φυσικό περιβάλλον, κλπ.). Ουσιαστική παρέµβαση του ΕΟΤ που αποτέλεσε πρακτικά και την πρώτη σύνδεση της τουριστικής ανάπτυξης µε την αρχιτεκτονική κληρονοµιά έγινε αργότερα, κατά την περίοδο 1975-1985, µε τη µελέτη και τη µετατροπή ιδιωτικών παραδοσιακών κτισµάτων σε τουριστικά καταλύµατα (ξενώνες, µικρά ξενοδοχεία), σε αριθµό παραδοσιακών οικισµών της χώρας (Βάθεια-Αρεόπολη Λακωνίας, Μεστά και Ψαρά Χίου, Οία Κυκλάδων, Βυζίτσα και Μηλιές Μαγνησίας, Κορυσχάδες Ευρυτανίας, Πάπιγγο Ιωαννίνων) µε την κατασκευή άνω των 100 ξενώνων. Η Πολιτεία ενθαρρύνει ανάλογες δράσεις, αφού προβλέπεται η επιδότηση για τη µετατροπή υπαρχόντων παραδοσιακών κτισµάτων σε τουριστικά καταλύµατα, µε ποσοστό 40% της συνολικής δαπάνης, σύµφωνα µε τις διατάξεις του αναπτυξιακού νόµου. Αργότερα, µια καταλληλότερη αξιοποίηση της ενδοχώρας έλαβε χώρα, σε αντίθεση µε τη, µέχρι τότε, συχνά άναρχη ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών. Η διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς είναι σήµερα περισσότερο αναγκαία

παρά ποτέ, αφού αποτελεί και τουριστικό πόρο ανεκτίµητης αξίας. Συµβαδίζει δε απόλυτα µε τις δύο κύριες κατευθύνσεις της τουριστικής πολιτικής: την καλύτερη διαχείριση του µαζικού τουρισµού (µε τη σταδιακή σωστή αξιοποίηση των µη τουριστικά ανεπτυγµένων περιοχών) και την ανάπτυξη των ειδικών µορφών τουρισµού για την προσέλκυση τουριστών ειδικών ενδιαφερόντων (πολιτισµό, τη φύση, την παράδοση). THE CONTRIBUTION OF THE GREEK NATIONAL TOURISM ORGANIZATION TO THE ARCHITECTURE OF TOURISM INSTALLATIONS CONSTANTINOS KATSIGIANNIS Civil Engineer NTUA,General Manager of GNTO Tourism, exceptional current developing factor of multilateral importance for Greece, has been characterized by dynamic development and over concentration of tourism activities, principally in coastal areas of the country. This article discusses the origin and the historic evolution of the competent organization GNTO (Greek National Tourism Organization), the mission, the object and the development policy. Its principal parameters were the presentation, promotion and proper exploitation of natural resources, beyond the archaeological resources and the quality of the hotel offerings, through the legislation for tourism applicable to the process for tourism installation architectural studies and for the checklist of functional requirements and the setting of pre-approved technical specifications (the first-ever specifications occurred in the pre-war period), for their classification into categories. Main directions in the sector of tourism infrastructure constituted the technical specifications of the tourism installations and the tourism public works, with the catalytic contribution of architects (such as D. Pikionis and A. Constandinides) and other technical scientists. In 1959 with a legislative decree was realized the categorization (Α, Β, etc.) of lodgings with establishment of their minimum dimensions, while in parallel the specifications of 1968 focused on functional issues. With the technical specifications of 1976 the regulations for camping were established (greens, infrastructure) while, later other special environmental decrees added innovative technical specifications remaining in effect since 1987 which took into consideration newer demands of the tourism consumer. The newer technical specifications concern tourism construction projects, subsidized by public grants under the Development Legislation (golf courses, spas, etc.), requiring observance of environmental protection conditions and other preconditions. During the period 1951-1965, the largest public tourism infrastructure/hotel chain ( Xenia ) was founded under the care of the technical service of the GNTO, covering most of the country (with the creation of additional hotel beds in non tourism areas, development of city tourism, harmonization effort for buildings with the natural environment, etc.). Essential intervention of the GNTO and simultaneously, first connection of tourism development with the architectural heritage happened during the period 1975-1985, with the conversion of private traditional buildings to tourism lodgings (tourist homes, small hotels) in a number of traditional settlements of the country (Vathia-Areopolis in Laconia, Mesta and Psara in Chios, Oia in Cyclades, Vyzitsa and Milies in Magnesia, Coryschades in Eurytania, Papiggo in Ioannina) with the construction of more than 100 tourist homes. The State encourages relevant actions with a 40% subsidy level of the total expense for the conversion of existing traditional buildings into tourism lodgings, according to the Development Legislation. Lately, a more appropriate exploitation of its mainland has been realized in contrast with, often un-ruled development of coastal areas.

The preservation of architectural heritage is required more than ever, as it constitutes an irreplaceable tourism resource and keeps pace with the two main axis of tourism policy, which are the result of best practices for the management of sustainable forms of tourism including the handling of mass tourism and the development of other forms such as the attraction of tourists with special interests (culture, nature, tradition). ΕΙΣΗΓΗΣΗ Ο τουρισµός αποτελεί για τη χώρα µας το σηµαντικότερο σύγχρονο φαινόµενο. Η σηµασία του είναι πολύπλευρη: οικονοµική, κοινωνική, πολιτιστική και περιβαλλοντική. Πράγµατι, το σύνολο των δαπανών των 12,6 εκατοµµυρίων αλλοδαπών τουριστών που επισκέφθηκαν την Ελλάδα πέρυσι (2000) ανήλθε περίπου σε 10 δισ. δολλάρια ΗΠΑ.Ακόµη, στον τουριστικό τοµέα απασχολείται είτε άµεσα είτε έµµεσα το 20% περίπου του ανθρώπινου δυναµικού της χώρας. Το πολιτιστικό στοιχείο στον τουρισµό είναι έντονο αφού µέσω αυτής της δραστηριότητας µπορεί να επιτευχθεί τόσο η προστασία όσο και η ανάδειξη της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς. Το θέµα αυτό αποτελεί το κεντρικό σηµείο του µηνύµατος του Γενικού Γραµµατέα του Π.Ο.Τ. κ. Francesco Frangialli, µε την ευκαιρία της παγκόσµιας ηµέρας τουρισµού (27/9) όπου, µεταξύ των άλλων, αναφέρει ότι: πρέπει να προωθηθεί η συνεργασία µεταξύ δηµόσιων και ιδιωτικών φορέων στην τουριστική ανάπτυξη µε τη χρησιµοποίηση της πολιτιστικής κληρονοµιάς στο πλαίσιο της οικονοµικής προόδου, εξασφαλίζοντας ότι αυτή η κληρονοµιά προστατεύεται και διατηρείται για τις µελλοντικές γενεές. Επίσης, σηµαντική είναι και η περιβαλλοντική διάσταση του τουρισµού µε τη δυνατότητα ανάδειξης αλλά και προστασίας των περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Σύµφωνα µε ειδική έρευνα του Π.Ο.Τ., µέχρι το 2010 2 στους 3 τουρίστες θα έχουν ειδικό ενδιαφέρον για τη φύση. ύο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του Ελληνικού Τουρισµού: η εξαιρετικά δυναµική ανάπτυξη (30.000 ετήσιες αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στα σύνορα το 1950, 12,6 εκατοµµύρια πέρυσι, ήτοι αύξηση κατά 420 φορές), που προκάλεσε και τη ραγδαία δηµιουργία της τουριστικής υποδοµής, καθώς και η υπερσυγκέντρωση των τουριστικών δραστηριοτήτων σε ορισµένες περιοχές (55% του τουρισµού στις περιφέρειες Ν.Αιγαίου και Κρήτης, 65% στα νησιά και 90% σε παραθαλάσσιες περιοχές). Η πρώτη δηµόσια υπηρεσία που εκλήθη να διαχειριστεί την τουριστική ανάπτυξη της χώρας ήταν η Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων που δηµιουργήθηκε το 1914 και υπαγόταν αρχικά στο ΥΠΕΘΟ. Το 1924 ο τότε Προϊστάµενος της υπηρεσίας αυτής, Νικόλαος Λέκκας, σε µια πραγµατική προφητική έκθεσή του, τόνιζε, µεταξύ των άλλων, τη σηµασία του ξενοδοχείου, αναφέροντας τα εξής: α. την ανεπάρκεια των υφιστάµενων ξενοδοχείων όπως εξυπηρετήσωσι σοβαράν κίνησιν ξένων και β. Την ανάγκη δηµιουργίας νέων µονάδων µε θέσπιση φορολογικών απαλλαγών. Όµως, ο Ν. Λέκκας είχε αναφερθεί ακόµη και σε άλλα θέµατα, όπως στην ανάγκη δηµιουργίας γηπέδων γκολφ και στη σηµασία των φυσικών καλλονών για την τουριστική ανάπτυξη (προστασία και ανάδειξη αυτών -Μετέωρα, Πάρνηθα, Όλυµπος, σπήλαια, κλπ.), αφού πίστευε, όχι άδικα, ότι δεν αρκούν µόνο οι αρχαιότητες για να προσελκύσουµε ξένους τουρίστες. Η πρώτη θεσµοθέτηση κανόνων µελέτης και λειτουργίας των ξενοδοχείων έγινε µε το από 27/1/1937 Π.. περί εκδόσεως αδειών λειτουργίας,κατάταξης και χαρακτηρισµού ξενοδοχείων. Εδώ υπεισέρχεται για πρώτη φορά και η έννοια της καταλληλότητας του κτιρίου µε παραµέτρους τη θέση, την εµφάνιση, τη διαρρύθµιση και τις εγκαταστάσεις.ειδικά, για την καταλληλότητα του κτιρίου εζητούντο πλήρη αντίγραφα των σχεδιαγραµµάτων του κτιρίου, του εσωτερικού και της προσόψεως αυτού, ενώ µε τη θέσπιση ειδικής επιτροπής, όπου συµµετείχαν και διπλωµατούχοι µηχανικοί, προβλεπόταν η δυνατότητα υπόδειξης βελτιώσεων στη φάση έγκρισης της αρχιτεκτονικής µελέτης.

Πρόκειται ουσιαστικά για πρωτοποριακή θεσµοθέτηση συνεργασίας της υπηρεσίας µε τον ιδιώτη µελετητή, κάτι που συνεχίζεται και µέχρι σήµερα. Οι πρώτες προδιαγραφές για 6 κατηγορίες ξενοδοχείων περιελάµβαναν ενδεικτικά για την 1 η κατηγορία (πολυτελείας): Τα µισά δωµάτια να έχουν λουτρό, Τηλέφωνο για ενδοεπικοινωνία σε κάθε δωµάτιο, 1 κατ ελάχιστο εξωτερική τηλεφωνική γραµµή ανά όροφο, κοινόχρηστους χώρους, όπως, πχ. κοµµωτήριο, υποδείξεις για την επίπλωση. ιάδοχος της υπηρεσίας ξένων και εκθέσεων υπήρξε ο ΕΟΤ, που ιδρύθηκε το 1950. Έτσι, η µοναδική αυτή δηµόσια υπηρεσία, υπεύθυνη τόσο για τη χάραξη όσο και για την εφαρµογή της τουριστικής πολιτικής, εκλήθη πλέον να διαχειριστεί την αλµατώδη µεταπολεµική τουριστική εξέλιξη. Η διαχείριση έπρεπε να πραγµατοποιηθεί, τόσο σ επίπεδο αρχικού σχεδιασµού όσο και σε φάση λειτουργίας. ύο υπήρξαν οι κύριες κατευθύνσεις στον τοµέα της τουριστικής υποδοµής:οι τεχνικές προδιαγραφές των τουριστικών εγκαταστάσεων και τα δηµόσια τουριστικά έργα. Το µεγάλο βάρος αυτής της σπουδαίας προσπάθειας ανέλαβε αµέσως η τεχνική υπηρεσία του ΕΟΤ. Χάρη στην κατάρτιση όλων των στελεχών της προχώρησε µε γρήγορα βήµατα στο πρόγραµµα που είχε από την αρχή τεθεί. Σηµαντικό ρόλο στο σχεδιασµό διαδραµάτισαν οι αρχιτέκτονες µηχανικοί. Ο καθένας εξ αυτών έβαλε κι από ένα λιθαράκι στην κοινή προσπάθεια. Μεταξύ αυτών, δύο από τα µεγαλύτερα ονόµατα του ελληνικού τεχνικού κόσµου του 20 ου αιώνα: ο ηµήτριος Πικιώνης και ο Άρης Κωνσταντινίδης. Η θέσπιση των τουριστικών προδιαγραφών για τις αρχιτεκτονικές µελέτες, αρχικά των ξενοδοχείων και στη συνέχεια και άλλων εγκαταστάσεων, αποτέλεσε σταθµό για τον τρόπο δηµιουργίας της τουριστικής υποδοµής. Με ειδική διάταξη (30/5/59) έγινε διαχωρισµός των καταλυµάτων στα εξής είδη:ξενοδοχεία, µοτέλ, ξενώνες (Α, Β τάξης) και επιπλωµένα διαµερίσµατα (Α, Β, Γ τάξης). Για πρώτη φορά προβλέφθηκε διάταξη για τις ελάχιστες διαστάσεις των δωµατίων. Οι προδιαγραφές του 1968 συνοδεύονταν και από υποδείξεις-οδηγίες. Υπήρχε µάλιστα ειδική πρόβλεψη σε θέµατα λειτουργικά, σε σχέσεις µεγέθους µεταξύ των χωρών ενώ γινόταν πιο συγκεκριµένη αναφορά στην καταλληλότητα του γηπέδου. Αργότερα, µε τις προδιαγραφές του 1976 καθορίστηκαν τα ισχύοντα για κάµπιγκ (πράσινο, υποδοµή), ενώ στη συνέχεια προστέθηκαν και ειδικές περιβαλλοντικές διατάξεις, όπως: αυτοφυής δασοκάλυψη, συµπλήρωση πρασίνου, χλοοτάπητας σε κάθε θέση σκηνής, παροχή ύδατος, πρόβλεψη για τη διάθεση λυµάτων. Σηµαντική τοµή στον ελληνικό τουρισµό αποτέλεσαν οι ισχύουσες µέχρι σήµερα προδιαγραφές του 1987 µε σηµαντικές καινοτοµίες που ελάµβαναν υπόψη τις νέες απαιτήσεις των τουριστών. Επιδιώχθηκε να µην αποτελούν ένα ψυχρό κείµενο νόµου, αλλά µέσα απ αυτές να παρέχεται η δυνατότητα στον αρχιτέκτονα µελετητή να λαµβάνει πρωτοβουλίες, αφού σε πολλά σηµεία των προδιαγραφών έχει περιληφθεί η έκφραση κατά την κρίση του επενδυτή (π.χ. δυνατότητα καθορισµού αναλογίας δωµατίων και διαµερισµάτων,κ.ά.).επίσης, δόθηκε µεγάλη σηµασία στη λειτουργικότητα. Ακόµη, στη φάση καταλληλότητας δόθηκε προτεραιότητα σε θέµατα προστασίας περιβάλλοντος, όπως έµφαση στην υποδοµή (εξασφάλιση αναγκαίας ποσότητας νερού, µη γειτνίαση µε ασυµβίβαστες χρήσεις, κ.ά.). Όµως, σαφής αναφορά σε περιβαλλοντικά ζητήµατα γίνεται και στην περίπτωση των κάµπιγκ, όπoυ ζητείται στην αρχική φάση της καταλληλότητας του γηπέδου να προτείνεται από το µελετητή αξιολόγηση-προσδιορισµός της αξίας του τοπίου (υγροβιότοποι, δάση, σπάνια πανίδα). Επίσης, αναφέρονται οι ζώνες ευαισθησίας (αρχαιολογικοί χώροι, παραλίες, οικισµοί), απ όπου µπορεί να είναι ορατή η τουριστική εγκατάσταση. Οι νεότερες τεχνικές προδιαγραφές αφορούν σε ειδικές τουριστικές κατασκευές που επιδοτούνται από τον αναπτυξιακό νόµο.

Στην περίπτωση των γηπέδων γκολφ (προδιαγραφές 1994) υπάρχει άµεση συνάφεια των προδιαγραφών µε την προστασία του περιβάλλοντος. Μεταξύ των άλλων, ζητείται κατάλληλη επιλογή των φυτών, ώστε να προσαρµόζονται προς το κλίµα της περιοχής του έργου, δεδοµένη αναλογία δένδρων-θάµνων, εξασφάλιση ποσότητας νερού που η χρήση της θα είναι σε πλήρη ισορροπία µε τα εδαφικά αποθέµατα της περιοχής. Στα κέντρα θαλασσοθεραπείας η καταλληλότητα γηπέδου χορηγείται µετά από την έγκριση σκοπιµότητας (από τον ΕΟΤ) και την προέγκριση χωροθέτησης από το ΥΠΕΧΩ Ε. Πριν από την έγκριση της αρχιτεκτονικής µελέτης απαιτείται σε κάθε περίπτωση η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι, η τεχνική έκθεση που ζητείται από τον ΕΟΤ στη φάση της καταλληλότητας, εµπεριέχει, πρακτικά, πολλά από τα κύρια στοιχεία της Μ.Π.Ε. Στον τοµέα των δηµόσιων τουριστικών έργων οι παρεµβάσεις του ΕΟΤ έλαβαν πιο συγκεκριµένο χαρακτήρα σε δύο περιόδους κρίσιµες για τον Ελληνικό τουρισµό. Αρχικά, κατά το χρονικό διάστηµα από 1951 µέχρι 1965, οπότε δηµιουργήθηκε µε µέριµνα της τεχνικής υπηρεσίας του Οργανισµού η µεγαλύτερη αλυσίδα δηµόσιας τουριστικής υποδοµής. Πρόκειται, κυρίως, για τα Ξενία, τα οποία κατασκευάστηκαν σε όλη τη χώρα, από τη Σαµοθράκη µέχρι τη Ρόδο και από την Ηγουµενίτσα µέχρι τα Χανιά. Υπήρξε εφαρµογή, για πρώτη φορά, στην πράξη των αρχιτεκτονικών προδιαγραφών ενώ, παράλληλα, τα ξενοδοχεία αυτά αποτέλεσαν παράδειγµα προς µίµηση για τους µηχανικούς µελετητές και τους επιχειρηµατίες. Επίσης, οι χώροι τους χρησίµευσαν για την εκπαίδευση των πρώτων µαθητών των τουριστικών επαγγελµάτων. Τα θετικά του εγχειρήµατος ήταν: η δηµιουργία νέων κλινών σε όλη τη χώρα, ακόµη και σε µη τουριστικές περιοχές, η κατασκευή αυτών και µέσα σε πόλεις (ανάπτυξη του τουρισµού πόλεων), η λειτουργικότητα των µονάδων, οι σχετικά µικροί όγκοι που εντάσσονταν κατά κανόνα στο περιβάλλον (όχι πάντοτε). Ταυτόχρονα, έγιναν ουσιαστικές παρεµβάσεις και µε άλλα ειδικά τουριστικά έργα εξ ίσου πρωτοποριακά, όπως: ακτές, εστιατόρια, οδικοί σταθµοί, κάµπινγκ, µαρίνες, ιαµατικές πηγές, σπήλαια., υπαίθρια θέατρα, κλπ. Μια ακόµη ουσιαστική παρέµβαση του ΕΟΤ που αποτέλεσε πρακτικά και την πρώτη σύνδεση της τουριστικής ανάπτυξης µε την αρχιτεκτονική κληρονοµιά έγινε αργότερα, κατά την περίοδο 1975-1985. Τότε, µε µια οµάδα νέων αρχιτεκτόνων υπό τον Άρη Κωνσταντινίδη εκπονήθηκε ένα φιλόδοξο πρόγραµµα που προέβλεπε τη µελέτη και τη µετατροπή ιδιωτικών παραδοσιακών κτισµάτων σε τουριστικά καταλύµατα (ξενώνες, µικρά ξενοδοχεία). Στη συνέχεια, τη λειτουργία αυτών από τις υπηρεσίες του ΕΟΤ µετά από µίσθωση από τους αντίστοιχους ιδιοκτήτες. Το πρόγραµµα εφαρµόστηκε σε διάφορους παραδοσιακούς οικισµούς της χώρας (Βάθεια-Αρεόπολη Λακωνίας, Μεστά και Ψαρά Χίου, Οία Κυκλάδων, Βυζίτσα και Μηλιές Μαγνησίας, Κορυσχάδες Ευρυτανίας, Πάπιγγο Ιωαννίνων) µε την κατασκευή άνω των 100 ξενώνων. Για πρώτη φορά έγιναν γνωστοί και στο εξωτερικό οι παραδοσιακοί µας οικισµοί ως τουριστικοί προορισµοί. Απεδείχθη ότι ο τουρισµός, υπό προϋποθέσεις, όχι µόνο δεν καταστρέφει το περιβάλλον, αλλά τουναντίον προστατεύει την πολιτιστική µας κληρονοµιά και την αναδεικνύει ως τουριστικό πόρο. Η Πολιτεία ενθαρρύνει ανάλογες δράσεις, αφού προβλέπεται η επιδότηση για τη µετατροπή υπαρχόντων παραδοσιακών κτισµάτων σε τουριστικά καταλύµατα, µε ποσοστό 40% της συνολικής δαπάνης (ενιαίο ποσοστό για όλη τη χώρα), σύµφωνα µε τις διατάξεις του αναπτυξιακού νόµου. Από έρευνα που έγινε στο εξωτερικό, προέκυψε ότι θα υπάρχει ολοένα µεγαλύτερη ζήτηση από τους τουρίστες να επισκέπτονται, αλλά και να διαµένουν σε τουριστικά καταλύµατα. Και τούτο διότι, µε τον τρόπο αυτό, γνωρίζουν καλύτερα τις παραδόσεις και την ιστορία των περιοχών αυτών. Ακόµη, γίνεται πιο σωστή αξιοποίηση της ενδοχώρας σε αντίθεση µε την άναρχη, πολλές φορές, ανάπτυξη των νησιωτικών και των παραθαλάσσιων, γενικά, περιοχών.

Έτσι, η διατήρηση της αρχιτεκτονικής µας κληρονοµιάς είναι σήµερα περισσότερο αναγκαία παρά ποτέ, αφού αποτελεί και τουριστικό πόρο ανεκτίµητης αξίας.συµβαδίζει δε απόλυτα µε την τουριστική µας πολιτική που κινείται προς δύο κατευθύνσεις: την καλύτερη διαχείριση του µαζικού τουρισµού (µε τη σταδιακή σωστή αξιοποίηση των µη τουριστικά ανεπτυγµένων περιοχών) και την ανάπτυξη των ειδικών µορφών τουρισµού για την προσέλκυση τουριστών ειδικών ενδιαφερόντων. Πρόκειται για άτοµα που θα έχουν ειδικό ενδιαφέρον για τον πολιτισµό, τη φύση, την παράδοση (ήθη και έθιµα της πατρίδος µας).