«ΠΙΣΤΟΣ ΑΧΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ» Μητροπολίτης ρυ νουπόλεως, Πωγωνιαν ς κα Κονίτσης ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ (20.6.1922-12.12.1994) -Α- ταν στ ς πτ παρ ε κοσι πέντε τ πρω τ ς ευτέρας 12ης εκεµβρίου 1994, στ Πανεπιστηµιακ Νοσοκοµε ο τ ν ωαννίνων, φηνε τ ν τελευταία του πνο Μητροπολίτης ρυ νουπόλεως, Πωγωνιαν ς κα Κονίτσης κυρ ς ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ, τελείωνε µι ζω δοσµένη λοκληρωτικ στ ν κκλησία κα στ θνος. Πέρασαν δη περισσότερα π ντεκα χρόνια π τ ν σιακ κοίµηση το πολύκλαυστου εράρχου, πο π ρξε µι σπάνια µορφή, ποία ξεσήκωσε κυριολεκτικ τ ν λληνισµό, ξεθάβοντας π τ ν λησµοσύνη κα τ ν γνοια τ θνικ θέµα τ ς Βορείου πείρου κα φέρνοντάς το στ ν πρώτη γραµµ τ ν νδιαφερόντων κα το πολιτικο κόσµου, λλ κα λοκλήρου το λληνισµο. Ποιός, µως, ταν µακαριστ ς ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ ; Ποι ζω του ; Ποι τ ργο του ; Ποιο ο γ νες του ; δο µερικ ρωτήµατα πο πρέπει ν παντηθο ν, ν κα δ ν γνωρίζει κανε ς κατ πόσον θ µπορέσ ν σκιαγραφήσ, στω κα µυδρ ς, τ ν µεγάλη κα νεπανάληπτη προσωπικότητα. Λίγα στοιχε α θ παρατεθο ν π τ ν πολυκύµαντη ζω του. Γιατ ν θ πιχειρο σε κανε ς ν παρουσιάσ τ ν εραποστολικ δράση κα το ς θνικο ς γ νες το οιδίµου εράρχου, θ θελε κα χρόνο πολ, λλ κα κατάλληλη προετοιµασία. Κυριολεκτικά, «πιλείψει µε διηγούµενον χρόνος» ( βρ. ια 32), θ µπορούσαµε ν πο µε κα µε ς, παναλαµβάνοντας τ πόφθεγµα το ποστόλου Παύλου στ ν πρ ς βραίους πιστολή. -Β- κατ κόσµον Σωτήριος Ο κονοµίδης γεννήθηκε τ ν ούνιο το 1922 στ Καλογριαν Καρδίτσης. π ρξε τέκνο ε σεβ ν γονέων ( πατέρας του ταν δάσκαλος), κα π τ ν µικρ του λικία τρεφε τ ν πόθο πρ ς τ ερατικ ξίωµα. τσι, λοιπόν, φο τελείωσε τ ηµοτικ Σχολε ο τ ς διαίτερης πατρίδος του κα τ µιγυµνάσιο Φαρσάλων, φοίτησε στ τ τε εροδιδασκαλε ο Κορίνθου, ταν δ τ εροδιδασκαλε ο α τ καταργήθηκε, φοίτησε στ Γυµνάσιο τ ς Καρδίτσας, π που λαβε τ πολυτήριο τ τος 1941. Στ ν συνέχεια, γράφτηκε στ ν Θεολογικ Σχολ το Πανεπιστηµίου θην ν, παίρνοντας τ πτυχίο του τ ν εκέµβριο το 1949 µ τ ν βαθµ «λίαν καλ ς». Στ διάστηµα α τό, Σωτήριος Ο κονοµίδης πηρέτησε στ ς νοπλες υνάµεις, κατ τ ν περίοδο το συµµοριτοπολέµου, π 28 µ νες, κα µάλιστα στ ν Θρησκευτικ πηρεσία το Στρατο, που νέπτυξε ξιόλογη δράση. π τ ν περίοδο κείνη σώζεται στ ν Βιβλιοθήκη του µία γία Γραφή ( κδοση τ ς Βιβλικ ς ταιρείας), τ ν ποία το τ ν ε χε χαρίσει µ τ ν κόλουθη χαρακτηριστικ φιέρωση, πο πρέπει ν ντυπωθ στ ς καρδι ς λων µας, διαίτερα, µως, στ ς καρδι ς τ ν Θεολόγων, Κληρικ ν κα Λα κ ν, τότε ρχιµανδρίτης (κα σήµερα Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης) Α γουστ νος Καντιώτης, εροκήρυξ το Β Σ.Σ. γραφε, λοιπόν, θερµ κείνη φιέρωση : «Ε ς τ ν γαπητ ν µοι πλίτην - θεολόγον Σωτήριον Ο κονοµίδην, δωρε ται ΙΕΡΑ ΒΙΒΛΟΣ δι ν τ ν µελετ καθηµεριν ς. Ε ναι - κατ. Χρυσόστοµον - ΙΑΤΡΕΙΟΝ, ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟΝ. Λάµβανε λοιπόν κε θεν, γαπητ Σωτήριε, ΦΑΡΜΑΚΑ, ΟΠΛΑ. Μ λησµον ς : Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΝΑΤΑΙ ΕΝ Τ ΜΕΛΕΤ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ. Β Σ.Τ. 904 τ 18-11-48. Α γουστ νος Καντιώτης. εροκήρυξ Β Σ.Σ.». Στ φοιτητικ του χρόνια, γι ν ξοικονοµ τ πρ ς τ ζ ν ναγκα α, ργαζόταν ς νεωκόρος στ ν ερ Να γίου Κωνσταντίνου, στ ν µόνοια, θέση στ ν ποία ε χε πρωτύτερα ργασθ τότε λα κ ς κα µετέπειτα πρωτοπρεσβύτερος, είµνηστος τώρα κα α τός, π. Ε άγγελος Μήτσης, πο πηρέτησε ρκετ χρόνια στ ν. Να τ ς γίας Βαρβάρας Πατρ ν. Τότε, στ ν γιο Κωνσταντ νο, προ στάµενος ταν ρχιµανδρίτης Χρυσόστοµος Ταβλαδωράκης, µετέπειτα Μητροπολίτης ργολίδος κα Πειραι ς, πο ος ε χε σκήσει βαθυτάτη πίδραση στ ν νεαρ νεωκόρο Σωτήριο Ο κονοµίδη, πως τ ε χαµε πανειληµµένως κούσει π τ ν διο τ ν µακαριστ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ, λλ κα πως φαίνεται π πιστολ πο ε χε στείλει στ ν ργολίδος Χρυσόστοµο, π τ ωάννινα, µ µεροµηνία 24 εκεµβρίου 1963. «Πόσα δ ν νθυµο µαι τ ς µέρας α τ ς π τ ν περίοδον τ ς δοκιµασίας το θνους µας!
2 (σηµ. : ννοε τ ν Κατοχ κα τ εκεµβριαν Κίνηµα). Μο µένει πρ παντ ς ζωηρ ε ς τ ν µνήµην µου τ θάρρος Σας, παρρησία Σας, γενναιότης Σας, µ τ πο α ντιµετωπίσατε τ ς σκοτειν ς δυνάµεις τ ν µερ ν κείνων. Πόσον νοσταλγ τ ς µέρας το γίου Κωνσταντίνου!» ( ρχε ον λληλογραφίας το µακαριστο εράρχου). -Γ- Στ ς ρχ ς τ ς δεκαετίας το 1950, νεαρ ς θεολόγος Σωτήριος Ο κονοµίδης βρέθηκε στ ν Καλαµάτα, που, κυριολεκτικά, φησε ποχ µ τ φλογερ κηρύγµατά του, τ πο α πλήθη λαο σπευδαν ν τ παρακολουθήσουν. λλ κα τ κατηχητικ µαθήµατα ε λκυαν πολλο ς νέους, γιατ ε ρισκαν σ α τ σωστ ς κα ξεκάθαρες παντήσεις στο ς νεανικο ς τους προβληµατισµούς. Πέρασαν πάνω π 50 χρόνια π τότε. µως, κόµη κα τώρα, πολλο Καλαµατιανο θυµο νται µ νοσταλγία κα γάπη τ ν νεαρ κε νο ργάτη το Ε αγγελίου Σωτήριο Ο κονοµίδη. Στ µέσα τ ς δεκαετίας το 1950, κάρη µοναχ ς στ ν Μον Πετράκη τ ν θην ν κα µετωνοµάσθηκε π Σωτήριος σ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ, ν στ ς 30 Α γούστου το 1956 χειροτονήθηκε διάκονος π τ ν τότε Μητροπολίτη Λήµνου κα µετέπειτα Τρίκκης κα Σταγ ν κυρ ιονύσιο. Τέλος, στ ς 26 ουνίου 1957 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, λαβε δ κα τ φφίκιο το ρχιµανδρίτου π τ ν είµνηστο Μητροπολίτη ωαννίνων ηµήτριο. Συνέχισε δ τ ργο το εροκήρυκος στ ν στορικ Μητρόπολη, ργο πο τ ε χε ρχίσει µέσως µετ τ ν διορισµ του, τ ν πρίλιο το 1957. Τόσον Μητροπολίτης ηµήτριος, σον κα διάδοχός του (κα µετέπειτα ρχιεπίσκοπος θην ν) Σεραφείµ, νέθεσαν στ ν π. Σεβαστιαν κα τ ν διδασκαλία στ εροδιδασκαλε ο τ ς. Μον ς Βελλᾶς καθ ς κα στ κε Κατώτερο κκλησιαστικ Φροντιστήριο, π διετίαν, θεολογικ ν µαθηµάτων ( µιλητικ ς, Λειτουργικ ς, Κατηχητικ ς κα ρµηνείας τ ς Καιν ς ιαθήκης). κόµη, π. Σεβαστιανός, γι περισσότερο π δ ο χρόνια δίδαξε στο ς σπουδαστ ς τ ς Ζωσιµαίας Παιδαγωγικ ς καδηµίας ωαννίνων τ µάθηµα τ ς Θρησκειολογίας κα τ ς ρµηνείας τ ς Καιν ς ιαθήκης, χωρ ς καθόλου ν παραλείπ τ ν κπλήρωση τ ν καθηκόντων πο ε χε ς εροκήρυξ, Κατηχητ ς κα Πνευµατικ ς τ ς Μητροπόλεως ωαννίνων. Ε δικώτερα, κατ τ τη 1964-1965-1966 π. Σεβαστιαν ς θηριοµάχησε κυριολεκτικ ναντίον τ ν διαφόρων λιστικ ν δε ν, πο ε χαν ρχίσει τ τε ν ε σβάλουν ρµητικά, κυρίως στ Πανεπιστήµια κα µάλιστα στ Πανεπιστήµιο ωαννίνων. Μ λόγο δυνατό, τεκµηριωµένο, πειστικό, κατετρόπωνε τ χυρ τ ς πιστίας νισχύοντας το ς λιγοψύχους καί, γενικ ς, στηρίζοντας το ς νέους, ο πο οι στ πρόσωπό του βλεπαν τ ν πνευµατικ ταγό, τ ν πο ον µπορο σαν ν µπιστεύωνται. Γιατί, πραγµατικά, α τ ς τέλεια κτήµων ργάτης το Ε αγγελίου, φλογερ ς γωνιστ ς τ ς λήθειας, α τ ς πο κέντρο τ ς ζω ς του ε χε τ ν Χριστό, γινόταν τώρα δυνατ ς µαγνήτης κα πόλος λξεως πολλ ν, πάρα πολλ ν νεανικ ν ψυχ ν. Α το ο νέοι, λλ κα ο µεγαλύτερης λικίας νθρωποι συνωστίζονταν στ ν Μητροπολιτικ Να το γίου θανασίου, γι ν κο νε τ θεσπέσια κηρύγµατά του. Κι πως µολογο ν α τόπτες µάρτυρες, ε µεγέθης κε νος να ς δ ν χωρο σε τ πλήθη, στε πολλο ν µένουν στ προαύλιο (χειµ να καιρό! ), π που παρακολουθο σαν τ ν µετάδοση το θείου λόγου π τ µεγάφωνα. τσι, δ ν ε ναι παράξενο, τι στ ν περιλάλητη ιαθήκη του σηµείωνε µακαριστ ς εράρχης : «θητεία µου ε ς ωάννινα ς εροκήρυκος ποτελε τ ν ραιοτέραν ποχ ν τ ς ζω ς µου. Ε χαριστ φίλους, συνεργάτες, καθ ς κα λον τ ν γεννα ον πειρωτικ ν λα ν δι τ ν γάπην τους κα τ ν κτίµησίν τους». - - λα α τά, µως, µέχρι τ 1967. Γιατ τ ν χρονι κείνη, τ ρευνητικ χέρι το ρχιεπισκόπου θην ν ερωνύµου νέσυρε τ ν π. Σεβαστιαν π τ ν κούσια φάνειά του, κα µ τ ς ψήφους τ ς ερᾶς Συνόδου τ ν νέδειξε σ Μητροπολίτη ρυ νουπόλεως, Πωγωνιαν ς κα Κονίτσης. ταπειν ς ργάτης το Ε αγγελίου πόνεσε πολύ, καρδι του σπάραξε γι α τ τ ξερρίζωµα π τ Γιάννινα. πεσε στ γόνατα το ερωνύµου κα µ κλάµατα παρακάλεσε ν µ προαχθ. µως, πόφαση το ρχιεπισκόπου ταν µετάκλητη. τσι, λοιπόν, σεµν ς λευ της τ ν δέχθηκε σ ν θέληµα Θεο κα ποτάχθηκε στ ν βουλ το ψίστου µ ταπείνωση κα πακοή. Ε ναι δ χαρακτηριστικ ς κα χαριτωµένος συνάµα διάλογος το Μητροπολίτου
3 ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ κα το ρχιεπισκόπου ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ, ταν τελευτα ος ε χε πισκεφθ, τ 1985, τ ν κριτικ µας παρχία. Τ ν ρα πο τρωγαν, λθε λόγος γι τ ν κλογ το ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ, πο ος πενθύµισε στ ν ρχιεπίσκοπο τ ν ρνησή του ν δεχθ τ ρχιερατικ ξίωµα. «Τ θυµᾶµαι», ε πε µακαριστ ς ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ. Κα πρόσθεσε : «Ε τυχ ς πο δ ν σ κουσα»! Γιατί, πραγµατικά, είµνηστος Προκαθήµενος κτιµο σε βαθύτατα τ ν ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ κα ναγνώριζε τ ργο του. Θέλοντας, λοιπόν, κα µή, εσπότης µας βαλε «τ χέρι στ λέτρι». Κι ρχισε, µ ζ λο εραποστολικό, πού, λλωστε, ταν γνώριµος σ α τόν, ν ργών τ ν παρχία του µ περιοδε ες συνεχε ς, µ κηρύγµατα, κατηχητικά, γιογραφικο ς κύκλους, χειροτονίες καλ ν κληρικ ν κ.ο.κ. κόµη, δρυσε Φιλανθρωπικ δρύµατα ( πως τ Γηροκοµε ο κα τ δ ο µαθητικ Ο κοτροφε α ρρένων κα θηλέων), καθ ς κα τ «Ράδιο ρυ νούπολη», τ ν Ραδιοφωνικ Σταθµ τ ς Μητροπόλεώς µας. κριτικ παρχία παρουσίαζε να πρωτοφαν πνευµατικ κα εραποστολικ ργασµό. -Ε- λλά, κε πο ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ φάνηκε παράµιλλος κα σθεναρ ς γωνιστής, ταν τ θνικ θέµα τ ς Βορείου πείρου. Μ τ ν συναίνεση τ ν κατ τόπους Σεβασµιωτάτων Μητροπολιτ ν κα µ τ ν φροντίδα πιτοπίων συλλόγων, λλ κα µ τ ν ο σιαστικ συµπαράσταση τ ς Σ.Φ.Ε.Β.Α. κα το ΠΑ.ΣΥ.Β.Α. ε χε πισκεφθ πολλ ς πόλεις τ ς Πατρίδος µας. π τ ν πειρο µέχρι τ ν Λακωνία κι π τ ν Μακεδονία κα τ ν Θράκη µέχρι τ ν λεβεντογέννα Κρήτη, φων του, βροντερ κα φυπνιστική, λέκτρισε τ θνικ φιλότιµο τ ν λλήνων. Κα φάνηκε, γι µι κόµη φορά, τι τ θνικ θέµατα - ταν, βέβαια, προβάλλωνται µ ε λικρίνεια κα νιδιοτέλεια - συγκινο ν βαθει τ ν λα µας. σοι παρακολούθησαν, στω κα γι λίγο, τ σταµάτητο δοιπορικ το κρίτα εράρχη, χουν ν λένε γι να πραγκατικ παλλα κ ξεσηκωµ π ρ τ ς «σταυρωµένης» Βορείου πείρου. Τ παταγώδη χειροκροτήµατα, τ παλµώδη συνθήµατα, τ ναρίθµητα µάτια, πο ταν πληµµυρισµένα µ δάκρυα γι τ δρᾶµα τ ν ποδούλων δελφ ν, πως δρ τ παρουσίαζε ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ στ ς µιλίες του, α τ κριβ ς µαρτυρο σαν. Κι τρεχε κι τρεχε σταµάτητα σεµν ς γωνιστής, λ ς κι ξερε τι «ταχινή» θ ταν ξοδός του π το το τ ν κόσµο, κι θελε ν προλάβ ν φέρ παντο τ µήνυµα, µ τ πο ο κλεινε λες σχεδ ν τ ς µιλίες του: «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! ΚΑΙ Η ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!». Κάποτε, κρινε π ς ταν καιρ ς ν µεταβ κα στ ξωτερικό. Τ µηνύµατα πο φθάνανε στ ν Μητρόπολή του, τ λέγανε ξεκάθαρα : πρεπε ν διαφωτισθ κα πόδηµος λληνισµός, λλ κα ο ιεθνε ς ργανισµοί, πού, βραχυκυκλωµένοι - λλοίµονο - π νθελληνικ ς δυνάµεις, δ ν καταδέχονταν δ ν µπορο σαν ν καταπιαστο ν µ τ Βορειοηπειρωτικ ζήτηµα κι φηναν - χριστιανο α τοί - φηναν να λα µ µακραίωνη στορία, µ κπληκτικ πολιτισµό, µ χριστιανικ παράδοση, ν στενάζ κάτω π τ πάνθρωπο λβανικ καθεστώς, µέσα στ ν καρδι τ ς Ε ρώπης. τσι, δ ν δίστασε. πλωσε τ ς δυνατ ς φτερο γες του κα πέταξε στ Στρασβο ργο, στ Λονδ νο, στ ς Βρυξέλλες. φτασε, κόµη, µέχρι κα στ Κογκρέσσο τ ν νωµένων Πολιτει ν τ ς µερικ ς. Κα ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ - α τ ς πο δ ν ξερε λλη γλ σσα ξω π τ ν λληνική - µετέφερε «τ δρᾶµα κα τ κλάµα» τ ν 400.000 ποδούλων Βορειοηπειρωτ ν στο ς µεγάλους κα στο ς τρανο ς τ ς γ ς, πο συχνά, δυστυχ ς, ποδεικνύονται µικρο κα νάξιοι, πληθωρικο στ λόγια κα φτωχο στ ργα γι τ ν σεβασµ τ ν νθρωπίνων δικαιωµάτων τ ν κατατρεγµένων κα τ ν δυνάτων τ ς γ ς. Γιατί, ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ µπορε - πως ε παµε πρωτύτερα - ν µ ν γνώριζε λλη γλ σσα ξω π τ ν λληνική, γνώριζε, µως, τ ν γλ σσα κείνη, πο συγκινε λους το ς νθρώπους, νεξαρτήτως φυλ ς κα θνους : Τ ν γλ σσα τ ς λήθειας κα τ ς χριστιανικ ς γάπης, πο φέρνει κοντ τ ς καρδι ς κα τ ς κάνει ν χτυπο ν στ ν διο ρυθµό. Συχν λεγε κα πανελάµβανε, τι θ λθ «τ ποθούµενο», πο νέφερε γιος Κοσµᾶς Α τωλός, κα γι τ ν Βόρειο πειρο. Κάποτε, λοιπόν, τ ν ρώτησαν : «Μ, Σεβασµιώτατε, ποι ς ξέρει πότε θαρθ «τ ποθούµενο» γι τ ν Βόρειο πειρο κα σε ς ρά γε, θ ζήσετε µέχρι τότε γι ν τ χαρ τε ;». Σ α τ τ ρώτηµα µακαριστ ς εράρχης πάντησε ρεµα κα ποφασιστικά : «Ρήγας Φερρα ος τραγούδησε τ ν λευθερία τ ς λλάδος, µ δ ν τ ν χάρηκε. Κι Μᾶρκος Μπότσαρης πολέµησε γι α τήν, µ δ ν πρόλαβε ν τ ν δ. Θε ς δ ν θ µο π
4 ν πέτυχα τ ν θνικ ποκατάσταση τ ς Βορείου πείρου. χι. Θ µ ρωτήσ µόνον ν τώρα κανα α τ πο µπορο σα κα πο πρεπε». Κ πως τσι κα µε ς πρέπει ν τοποθετήσουµε τ πράγµατα στ ν ζω µας : Κάνοντας, δηλαδή, τ καθ κον κα τ χρέος πο χουµε τώρα, κι φήνοντας τ µέλλον στ χέρια το Θεο. κε νος γνωρίζει ν κα π ς κα πότε θ λοποιήσ τ σχέδια κα τ ς πιθυµίες µας. Πάντως, µ το τα τ λόγια ναρίθµητες καρδι ς τονώθηκαν. λλ κα πόσοι νθρωποι - κα µάλιστα νέοι νθρωποι - παρακινήθηκαν ν συνεχίσουν ν γωνίζωνται «τ ν καλ ν γ να» γι Χριστ κα λλάδα, λύγιστα, ταλάντευτα, συµβίβαστα! Ν γωνίζωνται κάτω π τ τριµµένο, λλ καθαρ κα τίµιο ράσο το ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ, πο ε χε, γίνει, πραγµατικά, σηµαία κα φλάµπουρο, πως συνθηµατικ κα ρυθµικ τ φώναζαν, σ λες τ ς κδηλώσεις γι τ Βορειοηπειρωτικό, τ παιδι τ ς Σ.Φ.Ε.Β.Α., τ δικ του παιδιά : «ταν τ ράσο γίνεται σηµαία, τ τε νίκη ε ναι βεβαία»! Θ ταν δ σοβαρ παράλειψη ν µ ν ναφέρουµε τ δύο πιστηµονικ Συνέδρια γι τ Βορειοηπειρωτικ ζήτηµα, πο ργάνωσε τ 1987 κα τ 1990, τ πο α ε χαν µεγάλη πήχηση στ ν λλάδα κα στ ξωτερικό. -ΣΤ- στόσο, µως, θ ταν λάθος ν νοµισθ τι τιτάνιος γώνας το οιδίµου Μητροπολίτου ρυ νουπόλεως δεχόταν µόνο παίνους κα πευφηµίες. χι! π ρξαν κα ντιδράσεις πολλ ς κα συχν σκληρ ς κα νελέητες. Καθ λη τ ν διάρκεια τ ς ρχιερατείας του, διαίτερα κατ τ τελευτα α χρόνια, ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ κυριολεκτικ θηριοµάχησε ναντίον τ ν λβαν ν κα - ποιός, λήθεια, θ τ πίστευε - κυρίως ναντίον τ ν ντα θα φιλοαλβαν ν, πο πεδίωκαν µ µανία ν τ ν σπιλώσουν, ν τ ν µειώσουν, ν τ ν ξουθενώσουν, κα πο σ κάποια φάση µεθόδευαν κι α τ τ ν φυσικ ξόντωσή του! λλά, π τ πολ παλι χρόνια Θε ς τ χει βεβαιώσει, κι λόγος Του - θεόπνευστος κα ρα α ώνιος - χει καταχωρηθ στ ν γία Γραφή, δίνοντας λπίδα κα θάρρος στ ν µαχητ το καλο : «Μεγάλη λήθεια κα περισχύει» (Α σδρα δ 4). Κα κριβ ς, καθ ς κυλο σαν τ χρόνια κα ο ξελίξεις ρχόντουσαν πι σ ν χιονοστιβάδες, φάνηκε ξεκάθαρα, τι γώνας το ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ δ ν ε χε ο τε σκοπιµότητες, ο τε διοτέλειες, ο τε κοµµατικο ς πολογισµούς. διος µακαριστ ς εράρχης, λίγους µ νες πρ ν π τ σιακ του τέλος, γραφε στ ν ιαθήκη του : «Ζητ, τώρα, συγγνώµην π λους, σους λύπησα πίκρανα καθ ο ονδήποτε τρόπον. Παρέχω δ κα γ τ ν ξ λης ψυχ ς κα καρδίας µου συγχώρησιν ε ς σους, θελά τους, µ λύπησαν κα µάλιστα ξ α τίας το θνικο θέµατος τ ς Βορείου πείρου. Τώρα σφαλ ς, πως ξελίχθηκαν τ πράγµατα, λοι ποθέτω θ ντελήφθησαν τ ν γνότητα τ ν προθέσεών µου». Τ καυτ δάκρυα κα τ βαρ πένθος λου το λαο τ ς κριτικ ς Μητροπόλεώς του, τ σο κατ τ ν µέρα τ ς ποδοχ ς το σκηνώµατός του, σο κα κατ τ ν µέρα τ ς κηδείας του, πεκύρωσαν κατ τ ν πλέον πανηγυρικ τρόπο τ ν θεόπνευστο λόγο τ ς Γραφ ς, λλ κα τ ν βεβαιότητα το κλίποντος εράρχου γι τ ς λήθειας τ ν ριστικ κα µετάκλητη νίκη! -Ζ- Συχνά, θέλησαν πολλο ν παρασηµοφορήσουν τ ν γωνιστ εράρχη ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ. ρνησή του, µως, ταν πάντοτε κατηγορηµατική : «χι, λεγε. Παράσηµα δ ν δέχοµαι. Κα διότι γώνας δ ν λοκληρώθηκε, λλ κα διότι δ ν θέλω ν δοθ φορµ σ κάποιους ν πο ν, τι ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ γωνίζεται γι ν παίρν παράσηµα, κι τσι ν χωλαίν κα ν πάσχ ερ προσπάθειά µας». Κι α τό, ν τ νοµά του ε χε γίνει µνος κα σύµβολο στ ν λληνισµ το σωτερικο κα το ξωτερικο, κα τ βιβλία πο χε γράψει γι τ Βορειοηπειρωτικ κυκλοφορο σαν σ χιλιάδες ντίτυπα κα διαβαζόντουσαν µ λαχτάρα π το ς λληνες. δειχνε τσι, πέρα τ ν λλων, κα τ ν βαθει ταπείνωσή του, πο κδηλωνόταν κι π τ περιττ κα λιτ µφια, τ πο α φορο σε ταν λειτουργο σε στ γιο Θυσιαστήριο, λλ κα π τ πτωχ πισκοπε ο στ πο ο διέµενε. π ρξε πόλυτα κτήµων, πως, λλωστε, τ βεβαίωνε στ ν ιαθήκη του, που, µεταξ τ ν λλων γραφε : «Περιουσίαν τοµικ ν κινητ ν κίνητον, δ ν χω ν φήσω. Ο τε κληρονόµησα, ο τε πέκτησα µ τ ν ερωσύνην µου.,τι χρήµατα ε ρεθο ν ε ς τ Γραφε ον µου, γνωρίζουν ο στενο µου συνεργάται, τι νήκουν ε ς φιλανθρωπικο ς σκοπούς».
5 Ναί! είµνηστος εράρχης ταν φτωχ ς στ λικά. ταν, µως, πλούσιος στ πνευµατικά. Πραγµατικ ς ρχοντας. Κι ν δ ν ε ναι σεβ ς σύγκριση, θ µπορο σε κα στ ν ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ ν δοθ τίτλος πο δόθηκε λλοτε στ ν πέροχο Πρωθιεράρχη τ ς λλαδικ ς κκλησίας, στ ν ρχιεπίσκοπο θην ν ΧΡΥΣΑΝΘΟ τ ν π Τραπεζο ντος : «Πρίγκηψ τ ς κκλησίας». Γιατί, ντως, κα κρίτας εράρχης π ρξε - χωρ ς περβολή - νας κκλησιαστικ ς νδρας, πο θύµιζε λλοτινο ς καιρο ς κα πο φερνε στ ν µνήµη τ ν θρυλικ ΓΕΡΜΑΝΟ ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΗ, το ς θνοµάρτυρες Μητροπολ τες Σµύρνης ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ, Κορυτσᾶς ΦΩΤΙΟ κα Γρεβεν ν ΑΙΜΙΛΙΑΝΟ, καθ ς κα λη τ ν χορεία τ ν παλαι ν κα λαµπρ ν κείνων εραρχ ν, ο πο οι - χριστιανικ σεµνο κα θνικ περήφανοι - γωνίστηκαν σθεναρά, σ χαλεπο ς καιρούς, «π ρ Πίστεως κα Πατρίδος». Κι ταν πεσαν τ λεκτροφόρα συρµατοπλέγµατα (πο τύλιγαν σφυκτικ κα θανάσιµα τ ν λβανία κα τ ν Βόρειο πειρο), δέχθηκε στ ν Μητρόπολή του πλήθη Βορειοηπειρωτ ν κα λβαν ν, προσφέροντας σ λους διακρίτως περίθαλψη, στοργ κα γάπη. Κι βγαλε φτερ κι τρεχε στο ς καταυλισµούς, που φιλοξενο ντο ο πρόσφυγες, γι ν συµπαρασταθ στ ν πέραντη φτώχεια κα στ ν νείπωτη δυστυχία τους. Βέβαια, οίδιµος εράρχης δ ν ε χε καθόλου κανοποιηθ π τ ν θρόα ε σοδο τ ν Βορειοηπειρωτ ν στ ν λλάδα. Κα γι α τό, µ πανειληµµένα διαβήµατά του φιστο σε τ ν προσοχ τ ν ρµοδίων, λλ, τυχ ς, µιλο σε «ε ς τα µ κουόντων»... -Η- λλ ν πορεία το Μητροπολίτου ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ διαγραφόταν λαµπρή, «λλως δοξε τ Κυρί». πειτα π σύντοµη σθένεια, παρέδωσε τ πνε µα στ ν Κύριό του τ πρω τ ς ευτέρας, 12ης εκεµβρίου 1994, στ Πανεπιστηµιακ Νοσοκοµε ο τ ς πειρωτικ ς πρωτεύουσας. Τ σκήνωµά του µετεφέρθη στ ν Μητροπολιτικ Να τ ν ωαννίνων, που ξετέθη σ λα κ προσκύνηµα, κα στ ν συνέχεια στ ν. Να γίου Κοσµᾶ το Α τωλο τ ς Κονίτσης, µέχρι τ ς 14 το διου µήνα, πότε κα γινε κηδεία του µ τ ν συµµετοχ πλειάδος ρχιερέων, πολλ ν Κληρικ ν κα χιλιάδων λαο. ταφ του, σύµφωνα µ πιθυµία του, πο τ ν ε χε διατυπώσει στ ν ιαθήκη του, πραγµατοποιήθηκε στ ν ερ Μον Κοιµήσεως Θεοτόκου Μολυβδοσκεπάστου, σ πόσταση ναπνο ς π τ ν λύτρωτη γ τ ς Βορείου πείρου, στο ς λληνες κατοίκους τ ς ποίας φησε το τες τ ς βαρυσήµαντες ποθ κες : «Τ ν ε πω δι το ς προσφιλε ς µου δελφο ς κα πονεµένους Βορειοηπειρ τες, το ς ποίους τ σον πολ γάπησα κα γωνίσθην µ λες µου τ ς δυνάµεις, δι τ δικαιώµατά τους ; Λυπο µαι µόνον πικρά, διότι τ πίσηµον κράτος δ ν δειξε τ ρµόζον νδιαφέρον, πότε τ πράγµατα θ σαν σήµερα πολ καλύτερα ε ς τ ν πολυπαθ Β. πειρον. Πάντως, παρακαλ το ς δελφο ς Βορειοηπειρ τες ν µείνουν στ ν τόπο τους κα ν συνεχίσουν νωµένοι κα µονοιασµένοι τ ν γ να τους δι τ ν νάκτησιν τ ν δικαιωµάτων τους. «σχ ς ν τ νώσει». γ δ ταπειν ς θ προσεύχωµαι π ρ το Λυτρωµο των». Τ ν συγκίνηση κα τ ν δύνη, πο προκάλεσε κδηµία το ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ, τ ν µετέδωσαν πανειληµµένως ο κρατικο κα διωτικο ραδιοφωνικο κα τηλεοπτικο σταθµοί, λλ κα µερήσιος κα περιοδικ ς Τύπος, καθ ς κα λα τ κκλησιαστικ ντυπα, µ κτεν ρθρα, ρεπορτάζ κα σχόλια, καθ ς κα µ περιγραφ ς κα ποικίλο φωτογραφικ λικό, τόσον π τ ν ξόδιο κολουθία, σον κα π τ ν ταφ το ερο νδρός. δού, προχείρως, κάποιοι χαρακτηριστικο τίτλοι θηνα κ ν κα παρχιακ ν φηµερίδων κα περιοδικ ν : «ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ κοιµήθη. Κόνιτσα πενθε τ ν Μεγάλο της νεκρό, τ ν εράρχη ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ» («Νέοι γ νες πείρου» 13.12.94). «Σ α τ τ φέρετρο κουµπάει λλάδα» («λεύθερος Τύπος» 13.12.1994). «γωνιστ ς εράρχης φυγε» («Χιακ ς Λαός» 13.12.1994). «Κηδεύεται Μητροπολίτης ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ. παρουσία του π 27 χρόνια στ ν κριτικ Μητρόπολη ( ρυ νουπόλεως, Πωγωνιαν ς κα Κονίτσης) συνδέθηκε µ τ ν γ να του γι τ ν περάσπιση τ ν νθρωπίνων δικαιωµάτων το Βορ/κο λληνισµο, γεγον ς πο τ ν κατέστησε ε ρέως γνωστ στ ν λλάδα κα τ ξωτερικό»(«τα ΝΕΑ» 13.12.94). «πεδήµησε κάµατος µαχητ ς το Βορειοηπειρωτικο γ νος Μητροπολίτης ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ» («ργειακ ν Β µα» 14.12.94). «Μεγάλη πώλεια θάνατος το Μητροπολίτου ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ γι κκλησία κα θνος» («Ναυτεµπορική» 13.12.94). «κκλησία χασε ναν ξιο εράρχη, λλάδα ναν πατριώτη κα Βόρειος πειρος ναν ληθιν γωνιστή» («λεύθερος» 13.12.94). «άκρυσε
6 λλάδα - Χιλιάδες λαο στ «στατο χα ρε» γι τ ν ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ» («Πρω ν Νέα» 15.12.94). «Βόρειος πειρος θρηνε τ ράσο πο γινε σηµαία» (περιοδικ τ ς Σ.Φ.Ε.Β.Α. τ. 3, ανουάριος 1995). λλ, γώνας γι τ ν Βόρειο πειρο συνεχίζεται µ λλες συνθ κες κα µ λλους τρόπους. ν σταµάτησε µ τ ν κδηµία το ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ. Κα, σ ν Θε, δ ν θ σταµατήσ. Γιατ πιστεύω κα γ κα τ διαλαλ µαζ µ τ ν ποιητή, τι ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ «δ ν πέθανε κι ο τε κοιµᾶται, ν πέθανε ετός. Κα ζε κα βασιλεύει κε γι πάντα µέγας εράρχης, τ ν πονεµένων πατέρας, ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ. ν πάρχουν πλέον σύνορα γι α τόν, Μ κάθε βράδυ τ ρα περπατε τ ν γ τ ν τόσων στεναγµ ν. Κα σπίτι - σπίτι κα χωριό - χωριό κι ς πέρα, περνάει τ νύχτα κι ε λογάει. Κι κόµα, κα στ νείρατα κόµα κα τ ν παιδι ν κα τ ν µανάδων φυσάει τ φλόγα δυνατά. Τ φλόγα : Κουράγιο, δέλφια! Ο καµπάνες χτυπο ν νάσταση!». «Χριστ ς νέστη! Κα Βόρειος πειρος νέστη»! ρυ νουπόλεως, Πωγωνιαν ς κα Κονίτσης Α Ν Ρ Ε Α Σ