Tεύχος 4 - Aπρίλιος 2011 υγεία > ψυχολογία > διατροφή ΜΙΧΑΛΗΣ ΖΑΜΠΙΔΗΣ Οι μεγάλοι στόχοι κάνουν τον πρωταθλητή ΟΛΓΑ ΚΑΚΑΜΠΑΚΟΥ Ψυχοθεραπεία δεν κάνουν μόνο οι πλούσιοι ΘEPEOEIΔHΣ Tον ελέγξατε τελευταία; SEX & THE BABY O πελαργός έρχεται, το σεξ φεύγει; LIGHT τροφιμα Παχαίνουν; YΠΕΡΚΟΠΩΣΗ Βγάλτε την...νοκ άουτ! www.lifepositive.gr ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΟΝ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
υγεία www.lifepositive.gr Tεύχος 4 - Aπρίλιος 2011 υγεία > ψυχολογία > διατροφή 40 20 44 8 12 14 20 26 30 36 40 44 life positive > life positive > life positive > life positive Περιεχόμενα ΕΙΔΗΣΕΙΣ > Μικρές και ενδιαφέρουσες 10+1 ΑΠΟΡΙΕΣ > Για τα σιδεράκια 36 ΟΛΓΑ ΚΑΚΑΜΠΑΚΟΥ > «Είναι μύθος ότι στον ψυχίατρο πηγαίνουν όσοι είναι τρελοί» ΣΥΝΔΡΟΜΟ BURNOUT > Μήπως σας...έφαγε η δουλειά; ΔΙAΓΝΩΣΗ ΣΥΝΔΡOΜΟΥ DOWN > Μια εξέταση αίματος αρκεί ΥΓΕΙΑ > Τι προσπαθεί να μου πει ο θυρεοειδής μου; ΜΙΧΑΛΗΣ ΖΑΜΠΙΔΗΣ > «Κάθε μου προσπάθεια είναι τιμή, αλλά και ευθύνη» FREEDAY FRIDAY > Οι ποδηλάτες της Παρασκευής SEX & THE BABY > H ερωτική ζωή του ζευγαριού μετά τον... πελαργό
υγεία 52 48 62 www.lifepositive.gr 48 52 58 62 68 70 74 80 82 84 86 88 life positive > life positive > life positive > life positive > life positive > life ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ > Γιατί «κολλάμε» με τις σαπουνόπερες; ΔΙΑΤΡΟΦΗ > Πόσο...παχαίνουν τα light τρόφιμα; > Οδηγός επιβίωσης για το πασχαλινό τραπέζι ΟΜΟΡΦΙΑ > Ιδανικό χρώμα στα μαλλιά ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Βελονισμός > Bάζει τέλος στον πόνο; ΑΠΟΔΡΑΣΗ > Πάσχα στη Μονεμβασιά PET LOVE > Κατοικίδιο και παιδί ΘΕΑΜΑΤΑ > Θεατρικές παραστάσεις και μουσικές αποδράσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΦΟΥΡΟΥΛΗΣ > «Το να βρίσκομαι στην κουζίνα, είναι μια ιερή στιγμή» ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΛΕΞΗ Το επόμενο τεύχος του > Life > Positive < θα κυκλοφορήσει την Κυριακή 8 Mαΐου >Life>Positive< ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚΔΟΣΗ > Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα Τηλ: 210 8947002, Fax: 210 8941551 e-mail: info@lifepositive.gr www.pitsilidis.gr ΕΚΔΟΤΗΣ > Μιχάλης Πιτσιλίδης ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ > Νινέττα Βατικιώτη ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ > Θεόδουλος Παπαβασιλείου ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ > Νεκταρία Καρακώστα ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ > Ειρήνη Πιτσιλίδη ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ > Γιώργος Παναγόπουλος ART DIRECTOR > Μάτα Παρασύρη ΔΗΜΟΣΙOΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ > Ραζμίκ Αγαμπατιάν > Νάντια Γιαννούλη > Ζέφη Κληρονόμου > Βιβέττα Λαϊνιώτη > Ρίτα Προδρόμου ΕΙΔIΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ > Ορέστης Γιωτάκος, ψυχίατρος > Γρηγόρης Λάσκαρης, φαρμακοποιός > Θεόδωρος Ροκκάς, γαστρεντερολόγος > Στέλιος Σπαντιδέας, διατροφολόγος > Κώστας Σπίγγος, νευρολόγος ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ > Βασιλική Κούτσικου ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ > Σοφία Κολοβού ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ > Σταμάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ > Όλγα Κοσσυβάκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ > istockphoto > shutterstock images ΕΚΤΥΠΩΣΗ -ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: > ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ IRIS A.E.Β.Ε. Το >Life>Positive< είναι μηνιαίο περιοδικό και διανέμεται δωρεάν, τη δεύτερη Κυριακή κάθε μήνα, με τον «Τύπο της Κυριακής»
> editοrial του Mιχάλη Πιτσιλίδη pitsilidis@gmail.com 6 Τα «διδάγματα» της Ιαπωνίας Η φυσική καταστροφή που έπληξε την Ιαπωνία, η μεγαλύτερη των τελευταίων 150 ετών για τη χώρα, έφερε στο προσκήνιο, με ακραίο τρόπο, το θέμα της ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας (ΠΕ). Οι «συζητήσεις» αναζωπυρώθηκαν και η ΠΕ δέχτηκε ένα ακόμα «οικολογικό» χτύπημα, όπως πάντα κάτω από τη ζώνη. Είναι σαν να συζητά κανείς το μέλλον των αεροπορικών συγκοινωνιών, την ημέρα που έπεσαν ταυτοχρόνως χίλια αεροπλάνα! Είναι αξιοθαύμαστη η επιτυχία της «οικολογίας» στην επιβολή των απόψεών της ως αξιωμάτων που δεν αμφισβητούνται. Μια από αυτές αφορά την ΠΕ και τους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Κάθε «σκεπτόμενος άνθρωπος» οφείλει να είναι αντίθετος, επειδή οι κίνδυνοι είναι ανεξέλεγκτοι και η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τα ραδιενεργά κατάλοιπα τεράστια. Το γεγονός ότι η ΠΕ είναι, πρακτικά, ανεξάντλητη και ότι η πιθανότητα ατυχήματος είναι μια στο δισεκατομμύριο και διαρκώς μειώνεται, όσο βελτιώνεται η τεχνολογία, δεν ενδιαφέρει κανένα. Μια απλή σύγκριση των θυμάτων από εργατικά ατυχήματα στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας κάθε μορφής, με εκείνα της ραδιενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια, θα έφθανε να καταρριφθεί το «επιχείρημα» της μειωμένης ασφάλειας, αλλά ποιος νοιάζεται; Η σύγχρονη διαγνωστική Ιατρική επιβάλλει καθημερινά εκατομμύρια ανθρώπους σε ιλιγγιώδες λουτρό ακτινοβολίας, μέσω κυρίως των αξονικών τομογραφιών (CT) και άλλων παρόμοιων εξετάσεων, μπροστά στις οποίες το Τσέρνομπιλ είναι αμελητέα ποσότητα. Η ακτινοβολία που δέχεται το σώμα με μια αξονική τομογραφία, είναι 500 φορές μεγαλύτερη της απλής ακτινογραφίας, 100 φορές μεγαλύτερη της μαστογραφίας και ίση με την ραδιενέργεια που δέχτηκαν οι Ιάπωνες από την ατομική βόμβα στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα, σε απόσταση μόλις 2,4 χιλιόμετρα από το σημείο της έκρηξης! Κι όμως, πολλοί συζητούν «σοβαρά» την εκκένωση του Τόκιο που απέχει 250 χιλιόμετρα από τα εργοστάσια τα οποία δεν πρόκειται, βεβαίως, να εκραγούν σαν βόμβες, ούτε έχουν καμία σχέση, από τεχνολογική άποψη, με το Τσέρνομπιλ. Η τρέλα έχει φτάσει στο σημείο να ανησυχούν ορισμένοι για την Ελλάδα! Οι οικολόγοι προωθούν, εμμέσως ή αμέσως, πολλές πηγές ενέργειας όπως π.χ. οι ανεμογεννήτριες. Πέραν της τεράστιας σπατάλης φυσικών πόρων και ενέργειας που απαιτεί η ίδια η κατασκευή, μεταφορά, εγκατάστασή και συντήρησή τους, στη Γαλλία οι αρμόδιοι υπολογίζουν ότι θα χρειάζονταν περίπου 25.000 ανεμογεννήτριες για να καλύψουν μόλις το 1% των ενεργειακών αναγκών τους! Κι ενώ ένα νέος, μεγάλος πυρηνικός αντιδραστήρας κοστίζει 3 δις ευρώ, οι Γάλλοι υπολογίζουν ότι για να πάρουν με ανεμογεννήτριες την ίδια ποσότητα ενέργειας που παράγουν ο αντιδραστήρας τους, θα έπρεπε να δαπανήσουν 30 δις ευρώ ή το 2% του ΑΕΠ της Γαλλίας. Και είναι, τελικά, απορίας άξιον γιατί θεωρούμε συλλήβδην και εκ προοιμίου διαφθαρμένο το λόμπι των πυρηνικών, ενώ το λόμπι της πράσινης οικονομίας θεωρείται παιδική χαρά < > Life > Positive < AΠPIΛIOΣ 2011 # 04
ΦΥΣΙΚΟ ΛΙΠΟ ΙΑΛΥΤΙΚΟ SOLGAR LIPOTROPIC FACTORS Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ISO-PLUS Á.Å. ðñïôåßíåé...öõóéêü! ΒΡΕΙΤΕ ΞΑΝΑ ΤΟΝ ΠΙΟ Α ΥΝΑΤΟ ΕΑΥΤΟ ΣΑΣ ÁÈÇÍÁ: Τ. 210 95 79 707 F. 210 95 72 169 e-mail: info@iso-plus.gr www.iso-plus.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Τ. 2310 028 668 F. 2310 028 668 εσωτ. 2301
> υγεία > Μικρά & ενδιαφέροντα Γιατί στερούμαστε τον ύπνο; Τις τελευταίες 3-4 δεκαετίες, ο ύπνος μελετάται εντατικά από τους επιστήμονες, καθώς η ανάπτυξη της τεχνολογίας έκανε εφικτή την διευρεύνησή του. Όχι, η τεχνολογία δεν προχώρησε τόσο ώστε να καταγράφει τα όνειρά μας. Καταγράφει ωστόσο, όλες τις φυσιολογικές λειτουργίες, όπως την αναπνοή, την εγκεφαλική δραστηριότητα και την καρδιακή λειτουργία στη διάρκεια του ύπνου και μετρά παραμέτρους όπως η αρτηριακή πίεση, ο σφυγμός, η οξυγόνωση, οι κινήσεις των ποδιών, των οφθαλμών, το ροχαλητό. Μια από τις πιο επικίνδυνες διαταραχές του ύπνου είναι το σύνδρομο υπνικής άπνοιας. Μάλιστα, έρευνα της Μονάδα Ύπνου του Σισμανογλείου Νοσοκομείου, έδειξε ότι το 60% των ασθενών με υπνική άπνοια νυστάζει όταν οδηγεί, ενώ το 15% είχε τροχαίο ατύχημα. Η υπνηλία αποτελεί βασικό σύμπτωμα και άλλων διαταραχών ύπνου, «προϊόντων» του σύγχρονου τρόπου ζωής, όπως: του συνδρόμου ανεπαρκούς ύπνου, όπου ο ασθενής δεν προλαβαίνει να κοιμηθεί όσο χρειάζεται ώστε να είναι ξεκούραστος και λειτουργικός την επομένη. Η λύση του συγκεκριμένου προβλήματος είναι, απλώς, λίγος περισσότερος ύπνος. της διαταραχής ύπνου, λόγω εργασίας σε βάρδιες. Αφορά το 10% των εργαζομένων σε βάρδιες που περιλαμβάνουν νύχτα. του jet lag, που είναι η έντονη κακοδιαθεσία και διαταραχή στον ύπνο, που προκαλείται στους ταξιδιώτες από τη χρονολογική διαταραχή των βιολογικών τους ρυθμών. > Φυτεύοντας ανοίγει η όρεξη! Η ενασχόληση με την κηπουρική είναι ο καλύτερος τρόπος να πειστούν οι ηλικίες άνω των 50 να καταναλώνουν περισσότερα λαχανικά. Ξεχάστε τις παραινέσεις για γερή καρδιά και τη μείωση της χοληστερίνης. Δεν πιάνουν. Δώστε το σκαλιστήρι και σπόρους στον πατέρα και στον παππού σας και να είστε σίγουροι πως σε λίγο καιρό, θα απολαμβάνει με περισσή ευχαρίστηση τα βιολογικά αγγουράκια και τα μαρούλια από τον κήπο του! Η έρευνα του Πανεπιστημίου Texas A&M και του Πανεπιστημίου της Πολιτείας του Τέξας προτείνει στα συμπεράσματά της την πραγματοποίηση σεμιναρίων κηπουρικής, ώστε να πειστούν οι μεγαλύτερες ηλικίες να τρώνε περισσότερα κηπευτικά. Παρόλο που η συγκεκριμένη ομάδα του πληθυσμού καταναλώνει ήδη περισσότερα φρούτα και λαχανικά σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, εξακολουθεί να μην «πιάνει» τον περίφημο στόχο των 5 φρούτων και λαχανικών την ημέρα. «Τα αποτελέσματά μας επιβεβαιώνουν προηγούμενες μελέτες που έδειχναν ότι όσοι ασχολούνται με την κηπουρική έχουν περισσότερες πιθανότητες να καταναλώνουν λαχανικά, σε σύγκριση με εκείνους που δεν καλλιεργούν κηπευτικά», τόνισε η ερευνήτρια Tina Waliczek. Ακόμη κι αν ο χρόνος που μπορούν να διαθέσουν στη δραστηριότητα είναι περιορισμένος, ο στόχος πάλι θα επιτευχθεί, τόνισαν οι ειδικοί. AΠPIΛIOΣ 2011 # 04
H Bristol-Myers Squibb είναι µια παγκόσµια βιοφαρµακευτική εταιρεία µε αποστολή της να ανακαλύπτει, να αναπτύσσει και να παρέχει καινοτόµα φάρµακα που συµβάλλουν στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση σοβαρών ασθενειών. Together we can prevail. Together we can prevail. www.bms-greece.gr Bristol-Myers Squibb A.E. Αττικής 49-53 & Προποντίδος 2, Τ.Κ. 152 35 Βριλήσσια, Αττική ΤΘ 63883 - Bριλήσσια, Τ.Κ. 152 03, Αττική Τηλ.: 210 6074 300 & 210 6074 400, Φαξ: 210 6074 333, ΑΡ.Μ.Α.Ε. 62772/01ΑΤ/Β/07/148
> υγεία μικρά & ενδιαφέροντα > > Τι τρώμε έξω; Καλύτερη και πιο υγιεινή τροφή αναζητούν πλέον οι καταναλωτές στις εξόδους τους για φαγητό. Η οικονομική κρίση, αφενός ανάγκασε τα νοικοκυριά να μειώσουν το budget που διαθέτουν για εξόδους σε εστιατόρια, αφετέρου κάνει τους καταναλωτές να επιζητούν καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής. Εννιά στους 10 καταναλωτές απαιτούν περισσότερη πληροφόρηση για τα γεύματα που τους προσφέρουν τα εστιατόρια και συγκεκριμένα πληροφορίες για Την αφαίρεση της μενθόλης από τα τσιγάρα ζητεί με έκθεσή της η Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) για τα προϊόντα καπνού, κάνοντας λόγο για «ζήτημα δημόσιας υγείας». Η επιτροπή αφού ανέλυσε έρευνες και επιστημονικά δεδομένα κατέληξε στο συμπέρασμα την προέλευση των τροφίμων, το πώς έχουν παρασκευαστεί και μαγειρευτεί και τη θρεπτική τους αξία. Πιστεύουν μάλιστα πως, έχοντας αυτήν την πληροφόρηση, θα είναι πλέον σε θέση να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές. Αυτό αποκαλύπτει η μεγάλη έρευνα «World Menu Report», που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 3.500 κατοίκων, σε 7 χώρες του κόσμου. Το 75% των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσαν επίσης ότι θα έβλεπαν θετικά την προσθήκη σήμανσης στο μενού τους, για τη χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, το μειωμένο αλάτι ή τις χαμηλές θερμίδες. Η διεθνής τάση των ανθρώπων να ξέρουν περισσότερα για τα πιάτα που παραγγέλνουν αναφέρεται διεθνώς με τον όρο FOODONOMICS. «Ό,τι είναι το χρήμα για τα οικονομικά (economics) είναι η τροφή (food) για τα FOODONOMICS», τόνισε ο κ. Γιάννης Καπλανέλης, Διευθύνων Σύμβουλος της Unilever Food Solutions στην Ελλάδα και την Κύπρο. Πιο εθιστικά τα τσιγάρα με γεύση μέντα ότι η γεύση της μέντας κάνει τα τσιγάρα πιο εθιστικά, άρα δυσχεραίνει οποιαδήποτε προσπάθεια διακοπής της βλαβερής συνήθειας. Επίσης, επιτρέπει στις καπνοβιομηχανίες, να εκμεταλλευτούν το αβαντάζ της διαφορετικής γεύσης και να φτάσουν ευκολότερα σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως τα παιδιά. > Ρίχνουν οι σπουδές την πίεση; Παλιότερες έρευνες έχουν δείξει πως οι μορφωμένοι άνθρωποι έχουν μικρότερη συχνότητα εμφάνισηςς της καρδιαγγειακής νόσου. Νέα έρευνα, ήλθε πρόσφατα να προσθέσει πόντους σε αυτόν τον ισχυρισμό, υποστηρίζοντας ότι οι ακαδημαϊκοί τίτλοι σχετίζονται επίσης, με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και χαμηλότερα ποσοστά σε όλους τους επιβαρυντικούς για την υγεία παράγοντες, όπως στην κατανάλωση αλκοόλ, στο κάπνισμα και στην αύξηση του σωματικού βάρους. Παρακολουθώντας 3.890 άτομα, για 30 ολόκληρα χρόνια, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως τα μορφωμένα άτομα (με τουλάχιστον 17 έτη εκπαίδευσης) είχαν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), κάπνιζαν και έπιναν λιγότερο σε σχέση με τους λιγότερο μορφωμένους άνδρες. παρομοίως, οι μορφωμένες γυναίκες, κάπνιζαν λιγότερο, είχαν χαμηλότερο ΔΜΣ, αλλά έπιναν περισσότερο από τις λιγότερο μορφωμένες. Κάθε πρόσθετο επίπεδο ακαδημαϊκών σπουδών, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, μείωνε ακόμη περισσότερο την επίπτωση της υπέρτασης. > Life > Positive < AΠPIΛIOΣ 2011 # 04
12 > υγεία 10+1 Aπορίες για τα σιδεράκια Σε ποια ηλικία μπαίνουν τα σιδεράκια; Υπάρχει ορθοδοντική χωρίς σιδεράκια; Τι πρέπει να προσέχει κανείς κατά τη διάρκεια της θεραπείας; Και μετά τα σιδεράκια, τι; Ο ορθοδοντικός Φίλιππος Συνοδινός απαντά σε όλες μας τις απορίες. Σε ποια ηλικία πρέπει να 1 γίνει η πρώτη εξέταση από έναν ορθοδοντικό; H πρώτη επίσκεψη στον ορθοδοντικό, καλό είναι να πραγματοποιείται σε νεαρή ηλικία, ακόμη και αν το υπάρχον πρόβλημα δεν φαίνεται να είναι σημαντικό. Κατάλληλη ηλικία για την έγκαιρη διάγνωση των περισσοτέρων ορθοδοντικών προβλημάτων είναι τα 8 έτη στα αγόρια και τα 7 στα κορίτσια. Αν, βέβαια, παρατηρηθεί κάποιο άλλο προφανές πρόβλημα, η επίσκεψη στον ορθοδοντικό πρέπει να γίνει σε μικρότερη ηλικία. Υπάρχει όριο ηλικίας στην 2 ορθοδοντική θεραπεία; Δεν υπάρχει. Συνήθως, η ορθοδοντική θεραπεία με σιδεράκια ξεκινά στην ηλικία 9-14 ετών. Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις όπου η πρώιμη έναρξη της ορθοδοντικής βοηθά, ιδιαίτερα όταν το πρόβλημα δεν βρίσκεται στα δόντια, αλλά στα οστά των γνάθων. Στις περιπτώσεις αυτές, η πρώτη φάση της θεραπείας που περιλαμβάνει εφαρμογή λειτουργικών ορθοδοντικών μηχανημάτων και μπορεί να δράσει με ορθοπαιδικό τρόπο, οδηγώντας την αύξηση των γνάθων στη φυσιολογική κατεύθυνση. Σε δεύτερο χρόνο, ακίνητοι ορθοδοντικοί μηχανισμοί θα ολοκληρώσουν τη θεραπεία. Σιδεράκια μπαίνουν 3 μόνο για λόγους αισθητικής; Τα «στραβά δόντια» ιδιαίτερα της πρόσθιας περιοχής του στόματος καθίστανται αμέσως αντιληπτά, ως πρόβλημα που χρειάζεται να αντιμετωπισθεί. Σκελετικά ορθοδοντικά προβλήματα, όπως ο προγναθισμός, ο οπισθογναθισμός, η στενή γνάθος και η ασυμμετρία του σκελετού του προσώπου, συμβάλλουν στην εκδήλωση σημαντικών λειτουργικών προβλημάτων του στοματογναθικού συστήματος, επηρεάζοντας δυσμενώς, τόσο τη στοματική, όσο και τη γενική και ψυχική υγεία. Πόσο διαρκεί η θεραπεία; 4 Η ενεργός ορθοδοντική θεραπεία με σιδεράκια διαρκεί από 1,5 μέχρι 2,5 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα, οι επισκέψεις επαναλαμβάνονται κάθε 3-6 εβδομάδες. Σε -σπάνιες- περιπτώσεις εντοπισμένων ορθοδοντικών προβλημάτων ή λόγω συμβιβασμού στους θεραπευτικούς στόχους, μπορεί να διαρκέσει λιγότερο από 1 χρόνο. Σε περιπτώσεις σκελετικών ορθοδοντικών ανωμαλιών, πριν τοποθετηθούν τα σιδεράκια, προηγείται μία πρώτη φάση ορθοδοντικής, με την εφαρμογή κινητών ορθοδοντικών μηχανημάτων. Μετά την ολοκλήρωση της ορθοδοντικής θεραπείας, ακολουθεί το στάδιο της συγκράτησης, οπότε οι επισκέψεις παρακολούθησης επαναλαμβάνονται κάθε 3-6 μήνες. Ποιες είναι οι συχνότερες 5 δυσκολίες; Συχνά παρατηρούνται λειτουργικά προβλήματα, όπως ο ερεθισμός του στοματικού βλεννογόνου από την τριβή του με τα σιδεράκια που μπορεί να δημιουργεί ακόμα και επιφανειακές άφθες. Όμως είναι προσωρινά. Η τοποθέτηση ακίνητων ορθοδοντικών μηχανισμών συνεπάγεται επίσης δυσκολίες στη επίτευξη της βέλτιστης υγιεινής των δοντιών. Η καθημερινή φροντίδα των δοντιών > Life > Positive < AΠPIΛIOΣ 2011 # 04
με τη χρήση οδοντόβουρτσας και οδοντικού νήματος απαιτεί προσοχή και επιδεξιότητα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ενδείκνυται η χρήση συμπληρωματικών μέσων, όπως τα μεσοδόντια βουρτσάκια και τα στοματικά διαλύματα. Σπανιότερα, από την τοποθέτηση των μηχανισμών, μπορεί να επηρεαστεί η ομιλία. Πονάνε τα σιδεράκια; 6 Η διαδικασία τοποθέτησης των ακίνητων ορθοδοντικών μηχανισμών στα δόντια δεν είναι επώδυνη. Αμέσως μετά από την εφαρμογή των ορθοδοντικών δυνάμεων ωστόσο, υπάρχει ευαισθησία στην επαφή των δοντιών μεταξύ τους, σύμπτωμα που στα παιδιά διαρκεί περίπου 2-3 μέρες. Υπάρχουν τροφές που 7 πρέπει να αποφεύγει το παιδί με σιδεράκια; Η εφαρμογή ακίνητων ορθοδοντικών μηχανισμών στα δόντια συνεπάγεται την ευκολότερη προσκόλληση τροφών σε αυτά και δυσκολότερη απομάκρυνσή τους. Έτσι, οι ασθενείς βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ουλίτιδα και τερηδόνα. Για το λόγο αυτό, καλό είναι να αποφεύγεται το τσιμπολόγημα. Tα κυρίως γεύματα πρέπει πάντοτε να ακολουθούνται από προσεκτική στοματική υγιεινή. Για τον ίδιο λόγο, περιορίζεται η λήψη τερηδονογόνων τροφών και τροφών που προσκολλώνται εύκολα στα δόντια. Προκειμένου να αποφευχθεί η αποκόλληση των μηχανισμών συστήνεται επίσης, η αποφυγή κατανάλωσης σκληρών τροφών όπως είναι π.χ. το παξιμάδι ή η κόρα του ψωμιού. Επίσης, συστήνεται στους ασθενείς, να μη δαγκώνουν την τροφή τους, αλλά να την κόβουν στο πιάτο και μετά να την μασούν. Το παιδί μου έχει 8 αλλεργία στο νικέλιο. Μπορεί να υποβληθεί σε ορθοδοντική θεραπεία; Στις περιπτώσεις με ιστορικό υπερευαισθησίας ή όπου εκδηλώνονται κλινικά αλλεργικές αντιδράσεις σε ορθοδοντικά υλικά που περιέχουν νικέλιο, προτείνεται η εναλλακτική εφαρμογή υποκατάστατων υλικών ή κραμάτων που δεν περιέχουν νικέλιο στη σύστασή τους ή/ και η τροποποίηση του θεραπευτικού σχεδίου. Υπάρχει ορθοδοντική 9 χωρίς σιδεράκια; Εναλλακτικά της ορθοδοντικής με σιδεράκια, υπάρχει η δυνατότητα θεραπείας με την εφαρμογή ενδοστοματικών ναρθήκων από πολυμερές ή θερμοπλαστικό υλικό, σε καθέναν από τους οποίους έχει προβλεφθεί η σταδιακή μετακίνηση των δοντιών προς την επιθυμητή θέση. Απαιτείται καθημερινή εφαρμογή των ναρθήκων για 8-10 ώρες. Η μέθοδος πλεονεκτεί σε σχέση με τα σιδεράκια στο ότι επιτρέπει την απρόσκοπτη υγιεινή του στόματος, δεν δημιουργεί προβλήματα δυσανεξίας και ευαισθησίας των δοντιών και δεν φαίνεται. Ενδείκνυται για επιλεγμένες περιπτώσεις, είναι ακριβότερη, διαρκεί περισσότερο και προϋποθέτει την εξαιρετική συνεργασία του ασθενούς. 10 Η ορθοδοντική θεραπεία στους ενήλικες είναι δυσκολότερη; Στο παρελθόν κυριαρχούσε η αντίληψη ότι η ορθοδοντική θεραπεία δεν μπορεί να εφαρμοσθεί με επιτυχία σε ενήλικες. Σήμερα, γίνεται πλέον όλο και περισσότερο γνωστό, ότι κάτι τέτοιο δεν αληθεύει. Η διαφορά είναι, ότι στους ενήλικες ασθενείς, οι μεταβολές των ιστών συντελούνται με βραδύτερο ρυθμό. Κατά συνέπεια απαιτούνται ήπιες δυνάμεις και μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα για τη μετακίνηση των δοντιών. Για τον ίδιο λόγο, τα συμπτώματα πόνου και δυσανεξίας στους ενήλικες είναι πολύ περισσότερα. Όταν ολοκληρωθεί 11 η ορθοδοντική θεραπεία, τι πρέπει να προσέχει κανείς; Οι ιστοί του στόματος και ειδικότερα εκείνοι που εντοπίζονται γύρω από τα δόντια, διαθέτουν ισχυρή μνήμη και επιδιώκουν την επαναφορά των δοντιών στην αρχική τους θέση, μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Όσο μεγαλύτερη είναι μάλιστα, η αρχική ανωμαλία, τόσο περισσότερο χρόνο πρέπει να διαρκέσει η συγκράτηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Με τα κατάλληλα συγκρατητικά μέσα, τα δόντια διατηρούνται παθητικά στις νέες τους θέσεις, στις οποίες έχουν μετακινηθεί με την ορθοδοντική, μέχρι να αποκτήσουν «νέα μνήμη» και να σταθεροποιηθούν. <
> συνέντευξη > Tης Nεκταρίας Kαρακώστα Φωτό: Mιχ. Kωνσταντινίδης Όλγα Κακαμπάκου Έχουμε «κινηματογραφική εικόνα» για τους ψυχικά ασθενείς Είναι ψυχίατρος, είναι αξιωματικός του Στρατού Ξηράς, είναι επιμελήτρια στην Ψυχιατρική Κλινική του 414 Στρατιωτικού Νοσοκομείου. Με βαθιά ριζωμένη την πεποίθηση ότι «πρέπει να εκπαιδεύεσαι και να είσαι όσο το δυνατόν καλύτερος, για να προσφέρεις στον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου», η Όλγα Κακαμπάκου δεν παύει να αναζητά τη γνώση όχι μόνο στην ειδικότητά της, αλλά και έξω από αυτήν, καθώς είναι και φοιτήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών της Νομικής. Αν και αναγνωρίζει πως σήμερα ο κόσμος πηγαίνει πολύ πιο εύκολα στον ψυχίατρο σε σχέση με το παρελθόν, εκτιμά πως ως κοινωνία έχουμε ακόμη βήματα να κάνουμε σε σχέση με το στίγμα που εξακολουθεί να υπάρχει για την ψυχική νόσο. Επιδιώξατε να είστε ψυχίατρος στο στρατό η ήταν κάτι που προέκυψε στη ζωή σας; Το να είμαι στο στρατό δεν προέκυψε. Πήρα την απόφαση να κάνω στρατιωτική Ιατρική στη Β Λυκείου, θεωρώντας πως ήταν κάτι που δεν θα με άφηνε να νιώσω πλήξη στο μέλλον. Μ αρέσει η ενασχόληση με τους ανθρώπους, γι αυτό και επέλεξα την Ψυχιατρική αργότερα. Ήταν μία δύσκολη σχολή, τότε μπαίναμε με ποσόστωση, σε ένα ποσοστό 10% επί των εισαγομένων ανδρών, οπότε οι βάσεις για τις γυναίκες στη στρατιωτική Ιατρική ήταν πολύ υψηλές. Πώς διαφοροποιείται η καθημερινότητά σας σε σχέση με συναδέλφους σας που δουλεύουν π.χ. σε ένα νοσοκομείο η διατηρούν ένα ιατρείο; Στην καθημερινότητά μου, το πρωί υπάρχει η δουλειά στο στρατιωτικό νοσοκομείο και το απόγευμα η δουλειά στο ιδιωτικό ιατρείο. Αρκετοί συνάδελφοί
> Life > Positive < AΠPIΛIOΣ 2011 # 04 15
> συνέντευξη Όλγα Κακαμπάκου μου κάνουν ή το ένα ή το άλλο. Για εμένα, που έχω να συνδυάσω και τα δύο, υπάρχει δυσκολία και από πλευράς χρόνου και από πλευράς των διαφορετικών προβλημάτων και ηλικιακών ομάδων που καλούμαι να αντιμετωπίσω. Στο νοσοκομείο αντιμετωπίζουμε κυρίως οξέα ψυχωσικά επεισόδια, κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές και διαταραχές προσωπικότητας. Το απόγευμα, βλέπω συνήθως χρόνιες ψυχωσικές διαταραχές και αγχώδεις διαταραχές, νοσήματα της τρίτης ηλικίας, όπως άνοια και κατάθλιψη, αλλά και περιστατικά σεξουαλικών διαταραχών και διαταραχών πρόσληψης τροφής. Επίσης, το πρωί είμαι ένστολη, κάτι που διαφοροποιεί την καθημερινότητά μου από αυτήν κάποιου άλλου συναδέλφου. Αισθάνεστε ότι κάνετε μια συνηθισμένη δουλειά; Όχι και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχω να κάνω με ανθρώπους σε ευαίσθητες ηλικίες και με ευαίσθητα νοσήματα. Αν, μάλιστα, συνδυάσεις τα ψυχικά νοσήματα με το στρατιωτικό περιβάλλον, αυτό που προκύπτει είναι κάτι το ιδιαίτερο, ίσως λίγο πιο δύσκολο. Από μόνη της η αλλαγή από την πολιτική, στη στρατιωτική ζωή έχει μια δυσκολία. Αν όμως, η αλλαγή αυτή συμπέσει και με μια ψυχική διαταραχή λόγω της ηλικίας ή άλλων παραγόντων, απαιτείται πολύ προσεκτικός χειρισμός. Όταν όμως τελικά βλέπεις ότι η παρέμβαση που έχεις κάνει βοηθάει τον ασθενή σου και μετά από λίγο καιρό, τον βλέπεις να γίνεται καλά, αυτήν την ικανοποίηση δεν μπορεί να σου την δώσει καμία άλλη δουλειά. Είναι εύθραστη η ψυχολογία ενός νέου ατόμου που πηγαίνει στο στρατό; Το γεγονός ότι οι νέοι σήμερα πηγαίνουν στο στρατό σε μεγάλη ηλικία, αποτελεί μία καινούρια συνθήκη, την οποία πρέπει να διαχειριστούμε. Όσο μεγαλώνουμε, οι προσαρμοστικοί μας μηχανισμοί δεν είναι τόσο ευέλικτοι. Επιπλέον, ένας νέος σε μεγαλύτερη ηλικία αφήνει και αρκετά πράγματα πίσω του. Αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα από μόνο του. Δεν θα έλεγα ότι είναι εύθραυστη η ψυχολογία των νέων. Ο στρατός όμως αποτελεί σίγουρα μία νέα συνθήκη στη ζωή τους, που πρέπει να τη διαχειριστούν και να την διαπραγματευτούν. Υπάρχουν άνθρωποι που τα καταφέρνουν καλά και άνθρωποι που δεν τα καταφέρνουν καλά Ποια είναι τα συνηθισμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι στο στρατό; Όταν καλούνται να καταταγούν, τα κυριότερα προβλήματα είναι οικονομικά, που τους προκαλούν έντονο άγχος, αγχώδεις διαταραχές και διαταραχές προσωπικότητας. Η χρήση ουσιών βεβαίως δεν αποκλείεται. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις νέων που αναπτύσσουν ψυχικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Πρόκειται, συνήθως, για ψυχωσικά επεισόδια. Αυτό ωστόσο έχει να κάνει περισσότερο με το νεαρό της ηλικίας των στρατευμένων κι όχι με 16 > ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟ Υπήρξαν στιγμές που να νιώσατε πως δεν μπορείτε να «επιβληθείτε»; Μέσα από τη φοίτηση στη Σχολή, νομίζω ότι διδασκόμαστε έναν τρόπο να μπορούμε να επιβληθούμε, χωρίς να είναι απόλυτα συνειδητός. Ανεξάρτητα από αυτό, έχω την αίσθηση ότι οι γονείς μου με μεγάλωσαν με τρόπο ώστε να είμαι πιο ανεξάρτητη και αυτόνομη. Δεν ένιωσα ποτέ ότι δεν μπορώ να επιβληθώ και νομίζω ότι το οφείλω και στους γονείς μου αυτό. Πώς σας αντιμετώπισαν στο εργασιακό σας περιβάλλον; Ήταν πολύ θετικά τα πράγματα. Η εμπειρία που είχα ήταν αποδοχής. Άλλωστε και στο νοσοκομείο όπου ήμουν ειδικευόμενη, υπήρχαν πολλές γυναίκες. Αλλά και ως διευθύντρια υγειονομικής μονάδας, όπου πήγα σε μικρή ηλικία, οι διοικητές που είχα με αντιμετώπισαν πολύ καλά. Όταν κάνετε μια νέα γνωριμία, πώς αντιδρούν όταν μαθαίνουν ότι είστε ψυχίατρος στο στρατό; Προκαλούν πολύ μεγάλη εντύπωση και το ότι είμαι ψυχίατρος και το ότι είμαι στο στρατό. Μετά την πρώτη έκπληξη όμως, το συνηθίζουν. > Life > Positive < AΠPIΛIOΣ 2011 # 04
το γεγονός ότι υπηρετούν. Άλλωστε, σ αυτές τις ηλικίες τοποθετείται συχνότερα η έναρξη ψυχωσικών επεισοδίων, σε παγκόσμιο επίπεδο, ανεξαρτήτως της στρατιωτικής θητείας. Υπάρχει κάποια χαρακτηριστική περίπτωση, που να έχει χαραχτεί στη μνήμη σας; Πριν ξεκινήσω την ειδικότητα, σε κέντρο κατάταξης, ένας νεαρός που είχε αρρωστήσει, ήλθε με πυρετό στο ιατρείο της μονάδας. Του έδωσα να βάλει θερμόμετρο κι εκείνος με ρώτησε «πού να το βάλω;». Τότε δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν πάει ποτέ στο γιατρό ή που δεν έχουν δει ποτέ θερμόμετρο. Κάποιες περιοχές στην Ελλάδα είναι απομονωμένες και αποστερημένες από αγαθά όπως η υγεία ή η εκπαίδευση. Αυτό, εμείς που ζούμε στα μεγάλα αστικά κέντρα, το ξεχνάμε. Πώς αντιδρούν οι φαντάροι όταν εμφανίζεται για να τους εξετάσει μια γυναίκα; Τους είναι πιο εύκολο να τους εξετάσω, είναι πιο εύκολο να μου μιλήσουν και εκδηλώνουν πιο εύκολα συναισθήματα. Αισθάνονται πιο κοντά στη μητρική φιγούρα. Νομίζω ότι λειτουργεί ανακουφιστικά για τους ίδιους. Στρατιωτική πειθαρχία. Τι επίδραση έχει στον ψυχισμό του ατόμου; Η πειθαρχία είναι κάτι πολύ χρήσιμο για έναν ψυχισμό, ώστε να αναπτύξει όρια εσωτερικά. Οι κανόνες που χρησιμοποιεί ο στρατός, η στρατιωτική πειθαρχία και η οργάνωση που έχει σαν μοντέλο, χρησιμοποιείται συχνά σε θεραπευτικές κοινότητες και φαίνεται να δουλεύει καλά. Έχετε μεταπτυχιακό στις σεξουαλικές διαταραχές. Ποια είναι τα συχνότερα σεξουαλικά προβλήματα των Ελλήνων; Για τους άνδρες, το πιο συχνό πρόβλημα είναι οι διαταραχές οργασμού, με συχνότερη σε αυτήν την κατηγορία την πρόωρη εκσπερμάτιση και όχι τη διαταραχή στύσης που νομίζουν οι περισσότεροι. Για τις γυναίκες, το συχνότερο πρόβλημα είναι η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία. Το πρόβλημα με τους ανθρώπους που πάσχουν από σεξουαλικές διαταραχές είναι ότι δεν ξέρουν Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Νέο Ηράκλειο. Το 1994 πέρασε στη ΣΣΑΣ Θεσσαλονίκης και το 2009 τέλειωσε την ειδικότητα της Ψυχιατρικής, στην Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Έκανε μεταπτυχιακό στη θεραπεία των σεξουαλικών διαταραχών στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ). Έχει εκπαιδευτεί στην ομαδική και στην γνωσιακή ψυχοθεραπεία και εκπαιδεύεται στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία. Ήταν ειδικευόμενη στο 401 στρατιωτικό νοσοκομείο και έχει διατελέσει διοικητής λόχου υγειονομικού στη Β. Ελλάδα και διευθύντρια υγιειονομικής μονάδας σε Κέντρο Κατάταξης στην Καλαμάτα. Σήμερα είναι λοχαγός ψυχίατρος, επιμελήτρια Ψυχιατρικής Κλινικής στο 414 ΣΝΕΝ. Το 2005 πέρασε στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών της Νομικής, με κατατακτήριες εξετάσεις. πού μπορούν να απευθυνθούν. Συχνά αγνοούν ότι υπάρχουν ψυχίατροι με ειδική εκπαίδευση πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα και ότι στα δημόσια νοσοκομεία, όπως για παράδειγμα στο Αιγινήτειο, υπάρχουν ειδικά ιατρεία σεξουαλικών διαταραχών. Η αντιμετώπιση σε αυτές τις περιπτώσεις ποια είναι; Κατ αρχάς, θα πρέπει να ληφθεί ένα καλό ιστορικό, γιατί πολλά από αυτά τα νοσήματα υποκρύπτουν κάποιο παθολογικό αίτιο (π.χ. πολύ συχνή αιτία στυτικής δυσλειτουργίας είναι ο διαβήτης) είτε κάποια ψυχική διαταραχή. Αν δεν υπάρχει άλλη διαταραχή, 17 > Life > Positive < AΠPIΛIOΣ 2011 # 04
> συνέντευξη Όλγα Κακαμπάκου 18 η παρέμβαση είναι ψυχοθεραπευτική. Το τελευταίο διάστημα που, λόγω της οικονομικής κρίσης, έχουν αυξηθεί οι αγχώδεις διαταραχές και οι καταθλίψεις, εμφανίζονται συχνότερα προβλήματα στη σεξουαλική επιθυμία, εξαιτίας ακριβώς της αύξησης των ψυχικών διαταραχών. Η ψυχοθεραπεία στις σεξουαλικές διαταραχές είναι ατομική ή σε ζευγάρια; Το ιδανικό είναι να γίνεται σε ζευγάρια. Αν όμως κάποιος δεν έχει το ταίρι του τη στιγμή που προσέρχεται σε θεραπεία, μπορούμε να δουλέψουμε και ατομικά. Για πολλούς ανθρώπους, η ψυχοθεραπεία είναι συνώνυμη ενός «ακριβού σπορ των πλουσίων». Αυτό είναι μύθος. Η ψυχοθεραπεία είναι πλέον προσιτή, δεν είναι τόσο ακριβή. Σήμερα, υπάρχουν αρκετές μορφές ψυχοθεραπείας, η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία, η συμπεριφορική, η γνωσιακή, η ατομική και πολλές ακόμη. Υπάρχουν ψυχοθεραπείες που γίνονται με περιορισμένο αριθμό συνεδριών, άρα και με περιορισμένο κόστος. Η προσέγγιση εξαρτάται από τη διαταραχή και από την εκπαίδευση του κάθε γιατρού. Πέρα από αυτό, μπορεί κανείς να μπει σε ψυχοθεραπευτική διαδικασία και σε δημόσιο νοσοκομείο. Το Αιγινήτειο προσφέρει κάτι τέτοιο. Οι συμμετέχοντες καλούνται να καταβάλουν ένα συμβολικό ποσό. Σήμερα, πηγαίνουν ευκολότερα οι άνθρωποι στον ψυχίατρο; Ευτυχώς, πηγαίνουν ευκολότερα από ό,τι στο παρελθόν. Τα στατιστικά στοιχεία της ΠΟΥ δείχνουν ότι το 2020 η κατάθλιψη θα είναι δεύτερη νόσος. Επίσης, ανάμεσα στις 10 νόσους που προκαλούν τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στη ζωή του ανθρώπου, οι 4 είναι ψυχικά νοσήματα. Αυτό δείχνει πόσο μεγάλη επιβάρυνση προκαλούν τα ψυχιατρικά νοσήματα στη ζωή ενός ανθρώπου. Είναι πολύ μεγάλος μύθος ότι στον ψυχίατρο πηγαίνουν όσοι είναι τρελοί. Είναι πολύ μεγάλος μύθος ότι στον ψυχίατρο πηγαίνουν όσοι είναι τρελοί. Και είναι κρίμα να υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης και να μην τους χρησιμοποιούμε. Και είναι κρίμα να υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης, είτε φαρμακευτικοί, είτε ψυχοθεραπευτικοί, είτε συνδυασμός και των δύο και να μην τους χρησιμοποιούμε. Θα πρέπει αυτό το στίγμα για την ψυχική ασθένεια να το καταπολεμήσουμε ως κοινωνία. Το πρόβλημα είναι ότι η εικόνα που έχουμε για τους ψυχικά ασθενείς είναι λίγο κινηματογραφική. Πολλοί αρνούνται να πάρουν ψυχιατρικά φάρμακα από φόβο ότι θα αλλάξει η προσωπικότητά τους. Πώς το σχολιάζετε; Τα ψυχιατρικά φάρμακα είναι σημαντικά όπλα. Ευτυχώς που υπάρχουν και μπορούμε να βοηθήσουμε σε πολύ σοβαρές καταστάσεις, όπως οι μείζονες καταθλίψεις, όπου οι άνθρωποι αυτοκτονούν και τα μεγάλα ψυχωσικά επεισόδια, όπου οι άνθρωποι έχουν μια πολύ άσχημη ποιότητα ζωής. Τα φάρμακα δεν μεταβάλλουν την προσωπικότητά μας. Aντίθετα, βοηθούν κάποιον να ξαναβρεί τον εαυτό του. Σαφώς, ένα φάρμακο έχει και επιθυμητές και ανεπιθύμητες ενέργειες, αλλά εκεί έγκειται και το ταλέντο του γιατρού, να μπορέσει να σταθμίσει ποιο είναι το καλύτερο για τον ασθενή του, να ζυγίσει το θεραπευτικό όφελος με το κόστος από τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Και μετά την Ψυχιατρική, οι Πολιτικές Επιστήμες στη Νομική Αθηνών. Πώς αποφασίσατε να στραφείτε σε ένα τόσο διαφορετικό αντικείμενο; Όταν τέλειωσα την Ιατρική, σκεφτόμουν πώς θα μπορούσα να διευρύνω τους ορίζοντές μου, για να έχω την ικανότητα να κατανοώ καλύτερα διαφορετικούς ανθρώπους, από διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια. Η ενασχόληση με κοινωνιολογικά θέματα, που μου προσφέρει η σχολή αυτή, με βοήθησε να αποκτήσω μια ευρύτερη αντίληψη για και να κατανοήσω περισσότερο κοινωνικά μοντέλα, που μπορούν να επηρεάζουν τον άνθρωπο. Εξάλλου, και στην Ψυχιατρική πλέον, κυρίαρχο είναι το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο στην προσέγγιση μιας διαταραχής, το πώς αυτή εκφράζεται στον ψυχισμό ενός ανθρώπου και ποιες είναι οι συνιστώσες της κοινωνίας. < > Life > Positive < AΠPIΛIOΣ 2011 # 04