Ψυχοκοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος. Γ. Ραχιώτης Ειδικός ιατρός εργασίας Λέκτορας Επιδημιολογίας ΠΘ

Transcript

1 Ψυχοκοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος Γ. Ραχιώτης Ειδικός ιατρός εργασίας Λέκτορας Επιδημιολογίας ΠΘ

2 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τροποποίηση της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον. Ο διαλεκτικός χαρακτήρας της εργασίας: o Αναγκαία για την επιβίωση & τη δημιουργία πολιτισμού. o Αιτία νοσηρότητας & θνησιμότητας.

3 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Εργασιακό περιβάλλον είναι ο χώρος, στον οποίο διεξάγονται διάφορες παραγωγικές δραστηριότητες, αποτελεί συνάρτηση επενδύσεων & εργατικής δύναμης & εμπερικλείει δυναμική πρόκλησης νοσηρότητας και θνησιμότητας

4 κεφάλαιο κέρδος Μέσα παραγωγής αγαθά εργατική δύναμη νοσηρότητα

5 Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα αυξημένη καταγράφεται η σημασία των λεγόμενων ψυχοκοινωνικών βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος, δηλαδή παραγόντων που σχετίζονται με την οργάνωση της εργασίας και δημιουργούν στον εργαζόμενο stress.

6 Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες «Η αλληλεπίδραση μεταξύ των εργασιακών σχέσεων (συνόλου) και των ικανοτήτων/αναγκών αναγκών των εργαζομένων» Διεθνές Γραφείο Εργασίας,, 1986

7 Stress Τι είναι το stress; Όταν ένας εργαζόμενος αισθάνεται ότι οι προσωπικές του δυνάμεις και ικανότητες είναι ανεπαρκείς για να ανταπεξέλθει στις συγκεκριμένες συνθήκες της εργασίας του, τότε αρχίζει να βιώνει stress, να είναι δηλαδή υπό πίεση.

8 Stress Ένας στους τρεις εργαζόμενους στην Ευρωπαϊκή Ένωση βιώνουν εργασιακό stress, ενώ το 16% των ανδρών και το 22% των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση που πάσχουν από καρδιαγγειακές παθήσεις έχουν βιώσει ισχυρό εργασιακό stress.

9 Burn-out, Mobbing Κεντρική θέση στο πλαίσιο της παθολογίας του εργασιακού stress κατέχουν τα σύνδρομα Burn- out και Mobbing.

10 To σύνδρομο Burn-out. 1930, HΠΑH καμένοι αθλητές Στη δεκαετία του 70 ο όρος χρησιμοποιήθηκε στις ΗΠΑ: μείωση των επαγγελματικών αποδόσεων και γρήγορη κατανάλωση των ενεργειακών ψυχικών και σωματικών αποθεμάτων σε γιατρούς και νοσηλευτές.

11 Συνιστώσες του burn-out η εξάντληση (stress-- -- σωματική και ψυχική εξάντληση) ο κυνισμός (αρνητική στάση του εργαζομένου έναντι της εργασίας του, αλλά και των άλλων κυρίως αυτών οι οποίοι έχουν ανάγκη τις υπηρεσίες του (π.χ. ο γιατρός ή ο νοσηλευτής έναντι των ασθενών σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου). αίσθημα μειωμένων προσωπικών επιτεύξεων (αναποτελεσματικότητα).

12 Συνέπειες Μειωμένη ικανότητα αυτοελέγχου Κατάθλιψη Χρήση ψυχοτρόπων ουσιών Απώλεια εργασίας

13 Σύνδρομο Μοbbing (Ηθική παρενόχληση) Μια σημαντική μορφή νέου τύπου επαγγελματικής νοσηρότητας.

14 Το σύνδρομο mobbing δεν αποτελεί μια αυτούσια νοσολογική οντότητα αλλά το πλαίσιο άσκησης επανειλημμένων ψυχολογικών ή άλλου τύπου και βαθμού επιθέσεων που περιλαμβάνουν διαρκείς και αδικαιολόγητες επικρίσεις και συκοφαντίες, ανάθεση άχαρων και υποτιμητικών καθηκόντων, καθώς και για ενέργειες που θα μπορούσαν να θίξουν την επαγγελματική και κοινωνική εικόνα του θύματος στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων.

15 Μοbbing : άσκηση στο πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ συναδέλφων ή μεταξύ ανώτερου και κατώτερου στην ιεραρχία, μιας συστηματικής και διαρκούς επίθεσης σε βάρος ενός προκαθορισμένου θύματος θύματος, με στόχο να εγκαταλείψει τη θέση εργασίας του.

16 Mobbing Το mobbing από μόνο του δεν συγκροτεί μια ασθένεια, μπορεί όμως να οδηγήσει στην ανάπτυξη νόσων Κατάθλιψη Διαταραχές ύπνου Αρτηριακή Υπέρταση Εργατικά ατυχήματα

17 Μοbbing Σύμφωνα με Ευρωπαϊκή έρευνα το 8% των εργαζομένων στις χώρες της ΕΕ, αναφέρουν ότι έχουν πέσει θύματα ηθικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας.

18 Παράγοντες κινδύνου & Μοbbing αυξανόμενος αριθμός συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου τα ελαστικά ωράρια γυναίκες

19 Επιπτώσεις Μοbbing Yγεία Απώλεια θέσης εργασίας

20 Μοbbing 500 σχετιζόμενα με την εργασία ψυχικά νοσήματα, που προσδιορίζονται ως «mobbing» INAIL, 2008

21 France Telecom- Mobbing Στις 8/3/2010, κατατέθηκε η έκθεση για τις διαδικασίες πρόληψης του εργασιακού stress στην France Telecom, μετά από 40 συνολικά αυτοκτονίες από τα τέλη του 1990, εκ των οποίων 7 από τις αρχές του 2010

22 France Telecom Περίπου εργαζόμενοι της FT (σύνολο ) απάντησαν σε ερωτηματολόγιο Τα 2/3 των εργαζομένων αναφέρουν ότι τατελευταίαχρόνιαοιεργασιακές συνθήκες έχουν γίνει απάνθρωπες

23 Ελλάδα- Mobbing Πρώτες εμπειρικές καταγραφές Ιατρική και νομική υποστήριξη των θυμάτων Έλεγχος αιτιών στο εργασιακό περιβάλλον

24 Απόφαση Εφετείου Αθηνών «προσέβαλε την προσωπικότητα αυτού και προκάλεσε αμφισβήτηση της υπηρεσιακής του επάρκειας, γεγονός που επέφερε διαταραχή της ψυχικής του ηρεμίας αλλά και υπηρεσιακή μείωση στο επαγγελματικό του περιβάλλον, έτσι αυτός υπέστη ηθική βλάβη, για την οποία δικαιούται να αξιώσει χρηματική ικανοποίηση»

25 Νέες μορφές εργασιακής παθολογίας

26 Ανεργία και υγεία Ενδείξεις συσχέτισης με Αυξημένη θνησιμότητα λόγω Καρδιαγγειακών νόσων Αυτοκτονιών Ατυχήματα Καρκίνο Υψηλός κίνδυνος σε μεσήλικες

27 Ανεργία και υγεία Υψηλή θνησιμότητα στις συζύγους των ανέργων Υψηλή περιγεννητική και βρεφική θνησιμότητα στα παιδιά των ανέργων

28 Ανεργία και υγεία Evaluated on an epidemiologic basis, the evidence suggests a strong, positive association between unemployment and many adverse health effects CMAJ 1995; 153 (5): Jin et al, The impact of unemployment on health: a review of the evidence.

29 Aνεργία και θνησιμότητα Μartikainen PT. Unemployment and mortality among Finish men, BMJ 1990;301: Γενική θνησιμότητα:rr:1,93 (1,82-2,05) 2,05) Ατυχήματα και βίαια αίτια: RR:2,51(2,28-2,76) 2,76) Κυκλοφορικό: RR:1.54 ( ) ΟΕΜ: RR:1,36 (1,18-1,56)

30 Aνεργία και θνησιμότητα Nylen, et al. Occup Environ Med 2001; 58 (1): RR 1.98 ( ) γυναίκες, 1.43 ( ) άνδρες

31 Ανεργία και υγεία Is unemployment pathogenic? A review of current concepts with lessons for policy planners. Short SE. Int J Health Serv 1996: 26 (3): Διαταραχές του συναισθήματος και καρδιοπνευμονικές νόσοι

32 Το παράδειγμα της ΕΑΣ θάνατοι μεταξύ των απολυμένων Ανάλυση θνησιμότητας (SMR=200)