ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέ»α πτυχιακής εργασίας: Συγκριτική και διαχρονική ανάλυση επιχειρήσεων Μακεδονίας και Θράκης στον κλάδο Γ άλακτος Υποβληθείσα στην Καθηγήτρια Λογιστικής Γ. Ελευθεριάδου - Ασημή από τον σπουδαστή ΒΙΑΝΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ (Γιαννιτσά 58100) Έναρξη 08/06/2010 Παράδοση 21/10/2010 ΚΑΒΑΛΑ 2010

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΙΙΙΙΜΙΧΟ.ΜΕΝΩΝ Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ / ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ :...1 ΜΕΡΟΣ Α ΔΟΜΗ, ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ...5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο Α.1.1 : ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝ... 6 Α. 1.2 : ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ... 8 Α. 1.3 : ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ... 9 Α. 1.4 : ΤΙΜΕΣ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ... 9 Α. 1.5 : ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ...12 Σελ.

Α. 1.6 : ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ... 17 Α. 1.7 : ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΙΜΩΝ...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Α.2.1 Α.2.2 Α.2.3 : ΜΕΡΙΔΙΑ ΑΓΟΡΑΣ...21 : ΛΕΥΚΟ ΓΑΛΑ...21 : ΦΡΕΣΚΟ ΠΑΣΤΕΡΙΩΜΕΝΟ ΓΑΛΑ...22 Α.2.4 : ΓΑΛΑ ΥΨΗΛΗΣ ΠΑΣΤΕΡΙΩΣΗΣ... 22 Α.2.5 : ΓΑΛΑ ΜΑΚΡΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ...23 Α.2.6 : ΓΙΑΟΥΡΤΙ... 23 Α.2.7 : ΕΠΙΔΟΡΠΙΑ...24 Α.2.8 : ΒΟΥΤΥΡΟ... 24 Α.2.9 : ΚΡΕΜΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ... 24 Α.2.10 : ΠΟΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΓΑΛΑ... 25 Α.2.11 : ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ...26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Α.3.1 : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΞΑΝΘΗΣ ΡΟΔΟΠΗ Α.Ε... 27 Α.3.2 : ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ... 27 Α.3.3 : ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ...28 Α.3.4 : ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ... 29 Σελ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο Α.4.1 : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΝΕΟΓΑΛ Α.Ε... 30 Α.4.2 : ΔΙΚΤΥΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ... 31 Α.4.3 : ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ... 32 Α.4.4 : ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ... 32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο Α.5.1 : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΜΕΒΓΑΛ Α.Ε... 34 Α.5.2 : ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ... 34 Α.5.3 : Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ... 34 Α.5.4 : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ... 35 Α.5.5 : ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ... 35 Α.5.6 : ΔΙΚΤΥΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ... 36 Α.5.7 : ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ... 36 Α.5.8 : ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ... 37 ΜΕΡΟΣ Β ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ...40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Β. 1.1 : Ο ΟΡΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ...41 Σελ.

Β.1.2 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ...44 Β.1.2.1 : ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΡΟΔΟΠΗΣ...44 Β.1.2.2 : ΧΡΗΜΑΤ ΟΟΙΚΟΝ ΟΜΙΚΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ ΡΟΔΟΠΗΣ...46 Β.1.3 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΝΕΟΓΑΛ... 47 Β.1.3.1 : ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΝΕΟΓΑΛ... 49 Β.1.3.2 : ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ ΝΕΟΓΑΛ... 51 Β.1.4 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΜΕΒΓΑΛ... 53 Β.1.4.1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΕΒΓΑΛ... 54 Β.1.4.2 : ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΜΕΒΓΑΛ... 55 Β.1.4.3 : ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕΒΓΑΛ... 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο Β.2.1 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ... 58 Β.2.1.1 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΡΟΔΟΠΗΣ... 58 Β.2.1.2 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΝΕΟΓΑΛ... 59 Β.2.1.3 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΜΕΒΓΑΛ... 60 Β.2.2.1 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΜΥΝΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΚΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΡΟΔΟΠΗΣ... 61 Β.2.2.2 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΜΥΝΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΝΕΟΓΑΛ...63 Β.2.2.3 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΜΥΝΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΒΓΑΛ... 64 Σελ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο Β.3.1 Β.3.1.1 Β.3.1.2 Β.3.1.3 Β.3.2.1 Β.3.2.2 Β.3.2.3 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ...67 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΡΟΔΟΠΗΣ... 67 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΝΕΟΓΑΛ... 69 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΜΕΒΓΑΛ... 70 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ... 71 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ ΝΕΟΓΑΛ... 73 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ ΜΕΒΓΑΛ... 74 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο Β.4.1 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ...77 Β.4.1.1 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ ΡΟΔΟΠΗΣ... 77 Β.4.1.2 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ ΝΕΟΓΑΛ... 80 Β.4.1.3 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ ΜΕΒΓΑΛ... 82 Β.4.2.1 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΑΣΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΡΟΔΟΠΗΣ... 85 Σελ.

Β.4.2.2 Β.4.2.3 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΝΕΟΓΑΛ... 87 : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΜΕΒΓΑΛ...89 ΜΕΡΟΣ Γ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ... 92 Γ.1 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 93 Γ.2 : ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...100 Γ.3 : ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ...102

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσουμε τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στον κλάδο των γαλακτοβιομηχανιών και να αναλύσουμε την οικονομική κατάσταση τριών γαλακτοβιομηχανιών την τριετία 2007-2009. Τα στοιχεία πάνω στα οποία βασίστηκε η εργασία προέρχονται από ηλεκτρονικές πηγές, από βιβλία, από άρθρα εφημερίδων, από επιστημονικά άρθρα, από την εταιρεία οικονομικών μελετών και από στοιχεία τα οποία δόθηκαν από διοικητικά στελέχη των γαλακτοβιομηχανιών. Η εργασία είναι χωρισμένη σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος γίνεται αναφορά και ανάλυση των γαλακτοβιομηχανιών που μας ενδιαφέρουν. Πιο αναλυτικά εξετάζονται οι παράγοντες εκείνοι που διαμορφώνουν την τελική ζήτηση των προϊόντων. Ειδική ανάλυση γίνεται για τις τιμές της πρώτης ύλης όλων των γαλακτοκομικών προϊόντων, δηλαδή του γάλακτος καθώς αποτελεί βασικό στοιχειό στη διαμόρφωση της τελικής τιμής πώλησης των γαλακτοκομικών προϊόντων. Στο τέλος του πρώτου μέρους γίνεται αναφορά στις αυξομειώσεις των τιμών και των πωλήσεων από το 2008 έως το 2009 αναλυτικά με πίνακες και παρουσιάζονται αναλυτικά οι τρεις γαλακτοβιομηχανίες καθώς και η διαχρονική τους πορεία. Στο δεύτερο μέρος αναλύεται η χρηματοοικονομική κατάσταση των γαλακτοβιομηχανιών με τη χρήση συγκεκριμένων χρηματοοικονομικών δεικτών προκειμένου να διαπιστωθεί η κερδοφορία, η αποτελεσματικότητα και η ρευστότητα των επιχειρήσεων μέσα στην τριετία αλλά και σε σχέση με τον κλάδο. Και στο τρίτο μέρος αναφέρονται αναλυτικά τα αποτελέσματα των γαλακτοβιομηχανιών και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτήν την έρευνα. Με την ανάγνωση του πρώτου μέρους της εργασίας ο αναγνώστης θα διαπιστώσει τον έντονο ανταγωνισμό που επικρατεί μεταξύ των γαλακτοβιομηχανιών και την σαφή εικόνα των τριών γαλακτοβιομηχανιών που θα αναφέρουμε, θα αποκτήσει αρκετά στοιχειά για την κάθε βιομηχανία, την ιστορία της και τις δραστηριότητες της. Στο δεύτερο μέρος θα διαπιστώσει πως μια γαλακτοβιομηχανία καταφέρνει να είναι κερδοφόρα, να διαθέτει επάρκεια σε ρευστότητα και να επιβιώνει μέσα στον ανταγωνισμό σε μια εποχή που οι περισσότερες εταιρείες αντιμετωπίζουν προβλήματα. Τέλος στο τρίτο μέρος θα καταλήξουμε να έχουμε μια σαφή εικόνα των χρημάτων που διακινούν αυτές οι γαλακτοβιομηχανίες και τον ρόλο που κατέχουν στην αγορά. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Κλάδος γαλακτοκομικών προϊόντων, ανταγωνισμός, ρευστότητα, αποτελεσματικότητα, κερδοφορία, γαλακτοβιομηχανίες, μείωση πωλήσεων γαλακτοκομικών προϊόντων, ΡΟΔΟΠΗ, ΜΕΒΓΑΛ, ΝΕΟΓΑΛ, γαλακτοκομικά προϊόντα, διαφήμιση, τζίρος, κυκλοφορούν ενεργητικό, αριθμοδείκτες, αποδοτικότητα των οικονομικών μονάδων, προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΥΣΕΩΝ Μ = χρηματοοικονομική μόχλευση Ε.Ε = Ευρωπαϊκή Ένωση ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ / ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Σελ. 1. Μερίδια αγοράς λευκού γάλακτος... 21 2. Μερίδια αγοράς παστεριωμένου γάλακτος...22 3. Μερίδια αγοράς γιαουρτιού... 23 4. Κύκλος εργασιών βιομηχανίας Ροδόπη... 45 5. Διαμόρφωση ισολογισμού Νεογάλ τριετίας... 47 6. Σύνθεση κυκλοφορούντος ενεργητικού Νεογαλ...48 7. Πωλήσεις και κέρδη προ φόρων Νεογάλ...50 8. Οικονομικά στοιχειά Μεβγάλ... 53 9. Σύνθεση κυκλοφορούντος ενεργητικού Μεβγάλ... 54 10. Σύγκριση βιωσιμότητας Ροδόπης, Νεογάλ, Μεβγάλ... 65 11. Πωλήσεις βιομηχανίας Ροδόπη ν8 Καθαρό κεφάλαιο... 72 12. Καθαρό κεφάλαιο κίνησης Μεβγάλ...74 13. Δείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας καθαρού κεφαλαίου κίνησης Ροδόπης, Νεογάλ, Μεβγάλ...76 14. Ποσοστό καθαρού περιθωρίου κέρδους Νεογάλ και Ροδόπης... 81 Σελ.

15. Καθαρά κέρδη γαλακτοβιομηχανίας Μεβγάλ... 82 16. Δείκτης καθαρού περιθωρίου κέρδους Ροδόπης, Νεογάλ, Μεβγάλ και Κλάδου... 84 17. Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας απασχολούμενων κεφαλαίων Νεογάλ και Ροδόπης... 88 18. Σύνολο απασχολούμενων κεφαλαίων Μεβγάλ... 89 19. Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας απασχολούμενων κεφαλαίων Ροδόπης, Νεογάλ και Μεβγάλ... 91 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ 1. Εισαγωγικές εταιρίες γαλακτοκομικών προϊόντων... 6 2. Μέση τιμή αγελαδινού γάλακτος ανά μηνά έτους 2008-2009...11 3. Μέση τιμή γάλακτος στην αγορά...13 4. Τιμή παραγωγών ν8. τιμή πώλησης φρέσκου γάλακτος...14 5. Προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας... 17 6. Χρηματοοικονομική μόχλευση Ροδόπης... 46 7. Χρηματοοικονομική μόχλευση Νεογάλ... 51 8. Πωλήσεις σε σχέση με καθαρά και μεικτά κέρδη Μεβγάλ... 55 9. Χρηματοοικονομική μόχλευση Μεβγάλ... 56 10. Δείκτης γενικής ρευστότητας Ροδόπης Α.Ε... 58 11. Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Νεογάλ... 59 12. Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Μεβγάλ ανά έτος... 60 13. Δείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος Ροδόπης Α.Ε... 62 14. Αριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος Νεογάλ... 63 15. Δείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος Μεβγάλ... 64 Σελ.

16. Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων Ροδόπης και Κλάδου... 68 17. Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων Νεογάλ και Ροδόπης... 69 18. Αριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων Μεβγάλ και Κλάδου... 70 19. Δείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας καθαρού κεφαλαίου κίνησης Ροδόπης... 71 20. Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας καθαρού κεφαλαίου κίνησης Νεογάλ... 73 21. Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας καθαρού κεφαλαίου κίνησης Μεβγάλ... 75 22. Δείκτης περιθωρίου καθαρού κέρδους Ροδόπης Α.Ε...78 23. Καθαρό περιθώριο κέρδους Νεογάλ και Κλάδου... 80 24. Αριθμοδείκτης περιθωρίου καθαρού κέρδους Μεβγάλ και Κλάδου... 83 25. Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας απασχολούμενων κεφαλαίων Ροδόπης... 86 26. Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας απασχολούμενων κεφαλαίων Νεογάλ... 87 27. Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας απασχολούμενων κεφαλαίων Μεβγάλ... 90

Εισαγωγή ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κλάδος των τροφίμων και των ποτών αποτελείται από πόλους υποκλάδους, ένας εκ των όποιων είναι και αυτός των γαλακτοκομικών προϊόντων. Στα γαλακτοκομικά προϊόντα ανήκουν όλα τα προϊόντα που έχουν ως βάση το γάλα. Ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι ένας πολυσυζητημένος κλάδος και κατά καιρούς έχει απασχολήσει τις αρμόδιες αρχές αλλά και τους καταναλωτές με διάφορα θέματα. Ποιός μπορεί να ξεχάσει τα σκάνδαλα που είχαν ξεσπάσει πριν από κάποια χρόνια με τα <<καρτέλ>> του γάλακτος (συμφωνίες μεταξύ των γαλακτοβιομηχανιών για την χαμηλή τιμή αγοράς του φρέσκου γάλακτος από τους παραγωγούς) αλλά και το σκάνδαλο με τους «γαλάζιους κουμπάρους» με επίκεντρο τη βιομηχανία ΜΕΒΓΑΛ. Ακόμη, στο παρελθόν καταναλωτές λόγω των αυξημένων τιμών πώλησης του φρέσκου γάλακτος μείωσαν τη ζήτηση του με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση των πωλήσεων των επωνύμων γαλακτοκομικών προϊόντων. Οι υψηλές τιμές κυρίως του φρέσκου γάλακτος άλλων εταιριών είχε μια ακόμη αρνητική συνέπεια για τις γαλακτοβιομηχανίες,την στροφή των καταναλωτών στα προϊόντα «ιδιωτικής ετικέτας >> και την αύξηση των πωλήσεων τους. Η αντίδραση των γαλακτοβιομηχανιών ήταν άμεση. Οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες προχώρησαν σε μείωση των τιμών και ακολούθησαν οι μεσαίες και μικρές μη μπορώντας να κάνουν διαφορετικά. Βέβαια η οικονομική κρίση και οι αυξημένες τιμές των προϊόντων <<ιδιωτικής ετικέτας>> είχαν ως συνέπεια τη μείωση των μεριδίων αγοράς των μεγάλων εταιρειών και την αύξηση των μεριδίων αγοράς των προϊόντων «ιδιωτικής ετικέτας». Τέλος μια ακόμη συνέπεια της αύξησης της τιμής του φρέσκου γάλακτος η οποία συνδέεται ταυτόχρονα με την μείωση των εισοδημάτων των καταναλωτών είναι και η αύξηση των πωλήσεων του γάλακτος μακράς διάρκειας 1(IRI HELLAS). Η ανισότητα όσον αφορά το μέγεθος αλλά και την οικονομική δυνατότητα είναι ένα χαρακτηριστικό του κλάδου. Οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας αγοράς και κατέχουν τα μεγαλύτερα μερίδια. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό του κλάδου είναι οι εξαγορές και συγχώνευσης μεταξύ των επιχειρήσεων. 1 (IRI HELLAS). Σελίδα 1 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Γ.ΒΙΑΝΑΣ

Εισαγωγή Συνήθως οι μικρές εταιρείες μη μπορώντας να ανταπεξέλθουν στον έντονο ανταγωνισμό εξαγοράζονται από μεγαλύτερες προκειμένου να συνεχίσουν να υφίστανται στον κλάδο τους. Τέλος ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην ένταση του ανταγωνισμού είναι οι συμφωνίες μεταξύ μεγάλων πολυκαταστημάτων και των γαλακτοβιομηχανιών. Εκτός από τις συμφωνίες για εκπτώσεις, ευνοϊκότερη τοποθέτηση και μεταχείριση των προϊόντων τους εντός του καταστήματος, σχεδόν όλες οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες παράγουν προϊόντα για λογαριασμό μεγάλων πολυκαταστημάτων. Σε τελική ανάλυση οι χαμένοι από το <<παιχνίδι>> των γαλακτοβιομηχανιών είναι οι παραγωγοί γάλακτος αλλά και οι καταναλωτές. Οι μεν πρώτοι αδυνατούν να αντιδράσουν καθότι οι εταιρείες είναι οι μοναδικοί τους πελάτες, οι δε δεύτεροι μπορεί να αντιδράσουν με στροφή προς φθηνότερα προϊόντα αλλά δε μπορούν να αντικαταστήσουν τα προϊόντα αυτά με αλλά γιατί αποτελούν βασικό είδος διατροφής. Μέσα από τον ανταγωνισμό κάποιες μικρές και μεσαίου μεγέθους γαλακτοβιομηχανίες καταφέρνουν όχι μονό να επιβιώσουν από τον έντονο ανταγωνισμό αλλά και να αποκτήσουν σημαντική παρουσία μέσα στον κλάδο (IRI HELLAS). Κάποιες εταιρείες καταφέρνουν να διεισδύσουν στην αγορά των μεγάλων αστικών κέντρων μέσω των μεγάλων αλυσίδων πολυκαταστημάτων όμως η παρουσία τους είναι μικρή. Όμως το μικρό τους μέγεθος, η μικρότερη παραγωγική δυναμικότητα και η μικρότερη οικονομική δυνατότητα σε σύγκριση με τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου δεν αποτελεί εμπόδιο στην επιτυχία των επιχειρήσεων αυτών. Πολλές φόρες τα οικονομικά τους μεγέθη και αποτελέσματα είναι καλύτερα και ξεπερνούν κατά πολύ αυτά των μεγάλων γαλακτοβιομηχανιών. Βέβαια δεν μπορούν να μένουν και ανεπηρέαστες από τις μεταβολές που συμβαίνουν στον κλάδο. Η μείωση των τιμών του γάλακτος από τις μεγάλες βιομηχανίες του κλάδου οδήγησε και τις υπόλοιπες να προβούν σε αναγκαστική μείωση. Τα αποτελέσματα για τις επιχειρήσεις αυτές θα είναι οδυνηρά στο μέλλον καθώς βλέπουν τα έσοδα τους να μειώνονται αφού δεν υπάρχει ανάλογη μείωση των λειτουργικών τους δαπανών (http://www.elog.gr). 23 2 (IRI HELLAS). 3 (http://www.elog.gr). Σελίδα 2 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Γ.ΒΙΑΝΑΣ

Εισαγωγή Η ανάλυση του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι μια ενδιαφέρουσα κίνηση προκειμένου να δούμε πως λειτουργούν όλα τα εμπλεκόμενα μέλη (παραγωγοί, γαλακτοβιομηχανίες, μεσάζοντες, καταστήματα λιανικής πώλησης, καταναλωτές, ανταγωνιστές). Επιπλέον η ανάλυση των οικονομικών μεγεθών των τριών περιφερειακών βορειοανατολικών γαλακτοβιομηχανιών ΡΟΔΟΠΗ, ΝΕΟΓΑΛ, ΜΕΒΓΑΛ, και η σύγκριση τους θα μας επιτρέψει να δούμε τη βιωσιμότητα αυτών των επιχειρήσεων. Αναλυτικά όμως με τον όρο ανάλυση εννοούμαι την άντληση πληροφοριών από τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις αυτών των τριών γαλακτοβιομηχανιών που μας ενδιαφέρουν προκειμένου να διερευνήσουμε να αξιολογήσουμε και να ερμηνεύσουμε τα στοιχειά αυτών των οικονομικών μονάδων 4(Κάντζος, 2002γ). Σκοπός αυτής της ανάλυσης των επιχειρήσεων είναι: 1ουνα δούμε την οικονομική κατάσταση 2ουνα γίνει ο προσδιορισμός της άξιας 3ουνα παρακολουθήσουμε την εξέλιξη τους 4ουνα δούμε κατά πόσο είναι βιώσιμες οι επιχειρήσεις αυτές Θα το δούμε αυτό στους τομείς της ρευστότητας, της σταθερότητας και της αποδοτικότητας. Τα εργαλεία που θα δούμε όμως αυτά τα στοιχειά θα είναι κατά βάση οι αριθμοδείκτες με τους οποίους θα εφαρμόσουμε επάνω στους ισολογισμούς των τριών γαλακτοβιομηχανιών ΡΟΔΟΠΗ, ΝΕΟΓΑΛ και ΜΕΒΓΑΛ για τρία συνεχόμενα έτη. Οι αριθμοδείκτες που θα επεξεργαστούμε για την ανάλυση αυτών των βιομηχανιών είναι: 4 (Κάντζος, 2002γ). Σελίδα 3 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Γ.ΒΙΑΝΑΣ

Εισαγωγή 1ουΑριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας. 2ουΑριθμοδείκτης αμυντικού χρονικού διαστήματος. 3ουΑριθμοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων. 4ουΑριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας καθαρού κεφαλαίου κίνησης. 5ουΑριθμοδείκτης περιθωρίου καθαρού κέρδους. 6ουΑριθμοδείκτης αποδοτικότητας απασχολούμενων κεφαλαίων. Στόχος της εργασίας αυτής είναι η ανάλυση, παρατήρηση και εκτίμηση της περιουσιακής και της κεφαλαιακής δομής των τριών γαλακτοβιομηχανιών. Η ανάλυση της αποδοτικότητας των επιχειρήσεων, των ιδίων κεφαλαίων τους, του συνολικού κεφαλαίου και του κεφαλαίου εκμετάλλευσης ως προς τα κέρδη. Ανάλυση της ρευστότητας τους, της δανειακής επιβάρυνσης σχετικά με των κυκλοφορούντων εργασιών. Όσον αφόρα των κυκλοφορίας εργασιών ανάλυση της ταχύτητας κυκλοφορίας του ίδιου του συνολικού κεφαλαίου και του πάγιου ενεργητικού. Επίσης την ανάλυση των επενδύσεων και αποσβέσεων των βιομηχανιών, της σύνθεσης των δαπανών και των εσόδων και τέλος ανάλυση των κερδών και των τρόπων διάθεσης τους. Σελίδα 4 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Γ.ΒΙΑΝΑΣ

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο Μ ΕΡΟ Σ Α ΔΟ Μ Η, Α Ν Α Λ Υ Σ Η Κ Α Ι Π Α ΡΟ Υ Σ ΙΑ Σ Η ΤΩ Ν Γ Α Λ Α Κ Τ Ο Β ΙΟ Μ Η Χ Α Ν ΙΩ Ν Σελίδα 5

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Α.1.1 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται πολλές, μικρές και μεγάλες βιομηχανίες που παράγουν και εμπορεύονται γαλακτοκομικά προϊόντα. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα καλύπτουν σημαντικό μέρος της κατανάλωσης ειδών διατροφής και είναι μάλιστα η τρίτη κατά σειρά μεγέθους αγοράς, ομάδα ειδών διατροφής, με το κρέας και τα φρούτα και τα λαχανικά. Βέβαια αν κάνουμε σύγκριση του επιπέδου κατανάλωσης των γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ελλάδα σε σχέση με τις χώρες της Ε.Ε εξαιρουμένων των τυροκομικών, η κατανάλωση βρίσκεται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πολύς χώρος για τη διεύρυνση της κατανάλωσης υπό την προϋπόθεση ότι τα προϊόντα που προσφέρονται καλύπτουν πολλαπλές διατροφικές ανάγκες ( γεύμα, επιδόρπιο, snack) απευθύνονται σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού, καλύπτοντας ξεχωριστές, πολλές φόρες ανάγκες και παρέχουν μια ικανοποιητική σχέση ποιότητας και άξιας για τον τελικό καταναλωτή. Εκτός από τις Ελληνικές βιομηχανίες υπάρχουν και εισαγωγικές εταιρίες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο του κλάδου των τροφίμων με ισχυρές επωνυμίες γαλακτοκομικών προϊόντων 5(ICAP). Πινάκας 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ Πηγή: Κλαδική μελέτη γαλακτοκομικών ICAP. 5 (Κλαδική μελέτη ICAP). Σελίδα 6

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο Ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων χαρακτηρίζεται από έντονο ανταγωνισμό καθώς υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του γάλακτος και των όμορων προϊόντων του. Συμφωνά με την κλαδική μελέτη 6 7(ΣΟΛΡ) για τα γαλακτοκομικά προϊόντα υπάρχουν 795 επιχειρήσεις στο σύνολο της χώρας μας οι οποίες ασχολούνται με την παράγωγη γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων. Οι επιχειρήσεις αυτές διαφέρουν ως προς το μέγεθος, τον αριθμό, την ποικιλία προϊόντων που παράγουν δηλαδή την παραγωγική δυναμικότητα, το βαθμό κάλυψης της αγοράς, τα δίκτυα διανομής και τον τρόπο με τον όποιο διανέμουν τα προϊόντα τους. Η εγχώρια αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων κυριαρχείται από τις μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου ( ΔΕΛΤΑ, ΜΕΒΓΑΛ, ΝΟΥΝΟΥ, ΦΑΓΕ και ΟΛΥΜΠΟΣ) στις οποίες παρατηρείται και ο εντονότερος ανταγωνισμός μέσα στην αγορά καθώς ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της. Εκτός από τις μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες υπάρχουν και πολυάριθμες μικρομεσαίες και μικρές επιχειρήσεις οι οποίες αδυνατούν να ανταγωνιστούν τους μεγάλους του κλάδου εξαιτίας κυρίως της περιορισμένης παραγωγικής δυναμικότητας και του περιορισμένου τεχνολογικού εξοπλισμού. Ο εκσυγχρονισμός αυτών των μικρών γαλακτοβιομηχανιών ώστε να καταφέρουν να ανταγωνιστούν τις μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου απαιτεί τεράστια χρηματικά κεφάλαια τα οποία πολλές από αυτές της βιομηχανίες δεν διαθέτουν. Έτσι οι εταιρείες αυτές περιορίζονται στο να καλύπτουν τις ανάγκες της τοπικής αγοράς όπου και εδρεύουν. Στην προσπάθεια τους να ενισχύσουν την παρουσία τους στην αγορά συνάπτουν συμφωνίες με μεγάλες βιομηχανίες του κλάδου ή εξαγοράζονται από αυτές και από άλλες πολυεθνικές. Ένα παράδειγμα εξαγοράς μικρής εταιρείας από μεγαλύτερη είναι η εξαγορά της εταιρείας <<Φάρμα Κουκάκι>> από την βιομηχανία <<ΜΕΒΓΑΛ>>. Το αποτέλεσμα των συμφωνιών αυτών είναι πολλές φόρες δυσάρεστο για τις μικρές εταιρείες. Μερικές συνέπειες μπορεί να είναι η μείωση της παραγωγής τους, ο περιορισμός της παραγωγής σε συγκεκριμένα προϊόντα ή ακόμη η και η διακοπή της λειτουργίας της (http://www.elog.gr). 6 (Κλαδική μελέτη ICAP). 7 (http://www.elog.gr). Σελίδα 7

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο Οι μεγάλες βιομηχανίες του κλάδου, σε αντίθεση με τις μικρομεσαίες εταιρείες, επενδύουν τεράστια χρηματικά ποσά στον εκσυγχρονισμό του μηχανολογικού τους εξοπλισμού αλλά και στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης προκειμένου να πρωτοπορούν και να βρίσκονται ένα βήμα μπροστά από τους ανταγωνιστές τους. Α.1.2 ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου παράγουν μεγάλη ποικιλία προϊόντων τα οποία και διανέμουν σε όλη την Ελλάδα και ταυτόχρονα πραγματοποιούν και εξαγωγές στο εξωτερικό. Τα ιδιόκτητα δίκτυα διανομής διευκολύνουν από οικονομικής πλευράς τη μεταφορά των προϊόντων. Αντίθετα οι μικρομεσαίες εταιρίες έχουν μικρότερο κύκλο διανομής,περιορισμένη γραμμή παραγωγής και τοπικό κυρίως επίπεδο. Για τις περισσότερες μικρομεσαίες γαλακτοβιομηχανίες οι εξαγωγές είναι πολύ δαπανηρές και ταυτόχρονα με μεγάλο οικονομικό ρίσκο. Οι μικρές και μεσαίες εταιρίες διανέμουν τα προϊόντα τους συνήθως μέσω αντιπροσώπων και χονδρεμπόρων στα διάφορα καταστήματα λιανικής ενώ ορισμένες από αυτές διαθέτουν τα προϊόντα τους απευθείας στα λιανικά καταστήματα. Σε αντίθεση με τις μικρές εταιρίες η μεγάλες βιομηχανίες του κλάδου διακινούν τα προϊόντα τους μέσω ιδιόκτητου δικτύου διανομής και σε ένα μικρό μέρος μέσο αντιπροσώπων και χονδρεμπόρων εξυπηρετώντας κυρίως τις απομακρυσμένες γεωγραφικά περιοχές. Η μεσολάβηση των χονδρεμπόρων αλλά και οποιονδήποτε άλλων μεσαζόντων στην εφοδιαστική αλυσίδα μέχρι τα προϊόντα να φράσουν στον τελικό καταναλωτή έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της τελικής τιμής των προϊόντων, όπως γίνεται και σε όλους τους άλλους κλάδους. Έτσι καταλαβαίνουμε ότι με αυτές τις διαφορές ξεχωρίζουν οι μικρές εταιρίες του κλάδου από τις μεγάλες και πολυδαίδαλες γαλακτοβιομηχανίες 8(IRI HELLAS). 8 (IR I H E L L A S). Σελίδα 8

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο Α.1.3 ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Η διαφήμιση είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την προσφορά και την ζήτηση των γαλακτοκομικών προϊόντων. Οι επιχειρήσεις διαθέτουν μεγάλα ποσά στη διαφήμιση των προϊόντων τους. Η διαφήμιση μπορεί να γίνει με διαφορές μορφές. Η πιο διαδεδομένη μορφή διαφήμισης για τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι η τηλεοπτική. Η μορφή αυτής της διαφήμισης είναι και η πιο δαπανηρή για τις βιομηχανίες καθώς πολλές φόρες προκειμένου να είναι όσο πιο ελκυστική γίνεται προσλαμβάνουν διάσημα πρόσωπα ( μοντέλα, ηθοποιούς, τραγουδιστές, παρουσιαστές ). Με αυτών τον τρόπο επιβαρύνεται περισσότερο το κόστος του προϊόντος με έμμεση συνέπεια την αύξηση της τιμής του προϊόντος και επιβάρυνση του τελικού καταναλωτή. Οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου των γαλακτοκομικών διαφημίζουν τα προϊόντα τους σε τηλεοπτικά κανάλια εθνικής εμβέλειας ενώ σε αντίθεση οι μικρομεσαίες και περιφερειακές διαφημίζουν τα προϊόντα τους σε τοπικά κυρίως κανάλια και αυτό με μεγάλη δυσκολία. Άλλες μορφές διαφήμισης, με μικρότερη απήχηση, είναι η έντυπη διαφήμιση η οποία περιλαμβάνει αφίσες στους δρόμους, επάνω σε αστικά και λεωφορεία, σε περιοδικά και εφημερίδες οι οποίες κοστίζουν λιγότερο και στις εταιρίες. Μια ακόμη μορφή διαφήμισης των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι η διαφήμιση μέσα στα καταστήματα λιανικής πώλησης με διάφορους τρόπους 9(IRI HELLAS). Α.1.4 ΤΙΜΕΣ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Οι τιμές των πρώτων υλών, δηλαδή του γάλακτος είναι και ο καθοριστικός παράγοντας που επηρεάζει την τελική τιμή πώλησης των γαλακτοκομικών προϊόντων και έχει αποτελέσει πολλές φόρες κεντρικό σημείο συζήτησης μεταξύ των εμπλεκόμενων στη εφοδιαστική αλυσίδα, δηλαδή των παραγωγών που είναι συνήθως οι χαμένοι αυτών των κλάδων και των εταιριών. Οι τιμές που λαμβάνουν οι παραγωγοί γάλακτος από τις γαλακτοβιομηχανίες είναι ένα ευαίσθητο θέμα για τους ιδίους καθώς τις περισσότερες φόρες θίγονται από τις χαμηλές τιμές που τους προσφέρουν οι βιομηχανίες σε σχέση με την τελική τιμή πώλησης των προϊόντων στο ράφι. 9 (IRI HELLAS). Σελίδα 9

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο Από τη μια πλευρά η έλλειψη συγκέντρωσης και οργάνωσης των παραγωγών και οι συμφωνίες των γαλακτοβιομηχανιών όσον αφόρα την τιμή που προσφέρουν στους παραγωγούς από την άλλη, δυσχεραίνουν τη θέση των παραγωγών ενώ αντίθετα ευνοούν τις γαλακτοβιομηχανίες καθώς αυξάνουν κατά πολύ το περιθώριο κέρδους τους. Η αδυναμία των κρατικών μηχανισμών πολλές φόρες να προστατέψουν τους παραγωγούς από τις χαμηλές τιμές γάλακτος που τους προσφέρουν οι γαλακτοβιομηχανίες δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την ήδη μειονεκτική θέση των παραγωγών 10(IRI HELLAS). Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται αναλυτικά η μέση τιμή γάλακτος για τα έτη 2008-2009. 10 (IR I H E L L A S). Σελίδα 10

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΑΝΑ ΜΗΝΑ ΕΤΟΥΣ 2008-2009 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008 0,43.5 λεπτά το κιλό ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 0,43 λεπτά το κιλό ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 0,42 λεπτά το κιλό \ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 0,41.5 λεπτά το κιλό ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ί f Ϊ 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2009 \ 0,42 λεπτά το κιλό ί 1 ί ί ^,^/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ιβΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/ιΙΙΒ'/*9^ιί Λ Λ 0,40.8 λεπτά το κιλό \ \ 'ψ/μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /Μ /ιιι '/' ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 0,40 λεπτά το κιλό» /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&& /&? /&& /&& /&& /& λ ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 0,39 λεπτά το κιλό f ^ /Μν/ ^/ί^/ί^/ί^/ί^/ί^/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/μτ/αίτ/μτ/μτ/μτ/^ ^ 1ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 0,38 λεπτά το κιλό J ψ/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/μ'/ιβ $ $ ΜΑΙΟΣ 2009 \ 0,37.5 λεπτά το κιλό \ ί 1 ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 1 * 1 s ΙΟΥΛΙΟΣ 2009 1 t ^,,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ,ΜΤ ^,^/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΜ'/ιΙΙ ^ \ \ 1 0,37.5 λεπτά το κιλό \ \ ^^^/ί^/ίί» /ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/αίΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/^ ί ί 0,37 λεπτά το κιλό \ ί ί ί 1 Μι, / Α>&/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/α8 /ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/& /' ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 0,36.7 λεπτά το κιλό 11 Πηγή: (IRI) HELLAS. μ Ϊ&/Μ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΛΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/Μ ^ 11 (IRI HELLAS). Σελίδα 11

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο Παρατηρώντας τον παραπάνω πίνακα βλέπουμε πως η μέση τιμή του γάλακτος μειώνεται από τον Αύγουστο του 2008 κάθε μηνά κατακόρυφα μέχρι των Αύγουστο του 2009. Παρατηρούμαι ότι μέσα σε ένα χρόνο η μέση τιμή του γάλακτος μειώθηκε 14,5% το όποιο σε ευρώ μεταφράζεται στα 0,07 λεπτά το κιλό. Καταλαβαίνουμε με αυτών τον τρόπο την δύσκολη θέση στην οποία βρίσκονται οι παραγωγοί και την χαμηλή τιμή την οποία λαμβάνουν για ένα προϊόν το όποιο μέχρι πριν από μερικούς μήνες πωλούνταν ακριβότερα. Επιπρόσθετα η μείωση της τιμής του παραγόμενου αγελαδινού γάλακτος έρχεται σε μια στιγμή στην οποία οι γαλακτοβιομηχανίες αποφασίζουν μείωση της τιμής του φρέσκου γάλακτος. Μετά από πολλές συζητήσεις που είχαν οι βιομηχανίες και διαβεβαίωσαν ότι το κόστος της μείωσης του των τιμών του γάλακτος δε θα μετακυλήσει στους παραγωγούς, από τα δεδομένα του Ελληνικού Οργανισμού Γάλακτος και Κρέατος φάνηκε πως κάτι τέτοιο δεν έγινε και το πλήγμα για τους παραγωγούς ήταν μεγάλο κυρίως για τα εισοδήματα τους τα οποία βλέπουμε να συρρικνώνονται συνεχώς (http://www.elog.gr). Α.1.5 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ Η μέση τιμή πώλησης για το σύνολο του λευκού γάλακτος, φρέσκο, υψηλής παστερίωσης και μακράς διάρκειας, φαίνονται στον πίνακα 3. Οι τιμές αυτές πρόεκυψαν ως μέσος όρος των τιμών των 20 πιο διαδεδομένων σε πωλήσεις προϊόντων σύμφωνα με ερευνά της (IRI HELLAS). Το δείγμα αυτό θεωρήθηκε αντιπροσωπευτικό του συνόλου των προϊόντων και αποτελείται από φρέσκο γάλα, υψηλής παστερίωσης, μακράς διάρκειας και λειτουργικά πολλών εταιρειών του κλάδου. 1213 12 (http://www.elog.gr). 13 (IRI HELLAS). Σελίδα 12

ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ I ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008 I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 1.43 ευρώ ί ίί ί 1.43 ευρώ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 I ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ί > I ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ί I! ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2009 ι $ I',. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ*,Μ* ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 1.43 ευρώ 1.42 ευρώ \ 9 1.42 ευρώ 4 1.43 ευρώ ί ίi r I 1.43 ευρώ I -Λ 1.42 ευρώ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 1.42 ευρώ P' ΜΑΙΟΣ 2009 1,37 ευρώ 1.34 ευρώ 1.34 ευρώ \ \ Ί 1.34 ευρώ I J 14 Πηγή: (IRI) HELLAS. Στον πίνακα 3 παρατηρούμαι ότι η λιανική τιμή πώλησης του φρέσκου γάλακτος παραμένει σταθερή και αρκετά υψηλή από τον Αύγουστο του 2008 έως και τον Απρίλιο του 2009 ενώ από τον Μάιο του 2009 παρατηρείται μια σταδιακή μείωση έως το τέλος του έτους. Έτσι κατέληξε πάλι στο τέλος του έτους η τιμή πώλησης του φρέσκου γάλακτος να έχει μειωθεί κατά 0,10 λεπτά κοντά στο 7%. Συγκρίνοντας τη μέση τιμή πώλησης τους γάλακτος στα καταστήματα λιανικής με την μέση τιμή που παραλαμβάνει ο παραγωγός από την πώληση του γάλακτος αντιλαμβανόμαστε τη (IR I H E L L A S). Σελίδα 13

Μέρος Α Κεφάλαιο 1ο μειονεκτική θέση στην οποία βρίσκονται οι παραγωγοί και το υψηλό περιθώριο κέρδους το όποιο απολαμβάνουν οι γαλακτοβιομηχανίες αλλά και των χονδρέμπορων και λιανέμπορων. Στον παρακάτω πίνακα διατυπώνονται αναλυτικά οι τιμές που παίρνει ο παραγωγός και οι τιμές πώλησης του λευκού γάλακτος στην αγορά. ΠΙΝΑΚΑΣ 4 ΤΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ Υ8 ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ ΦΡΕΣΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 1 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008 1 ί! ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ( ί)))),/ί)))),/λι8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 /ΛΙ8 / /ΜανΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜί1νΜίινΜί1νΜί1νΜί1νΜί1.^? 1 \ I 0,43.5 λεπτά το κιλό 1,43 ευρώ ί ί $ ί0 ί 1 ί 1 0,43 λεπτά το κιλό I \ 1,43 ευρώ ν \ ί ί 1 1 ΛΧ'/χβ 'ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'/ι&'ι^ /ΟΤ/αΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙΤ/ΛΙτβ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 0,42 λεπτά το κιλό 1,43 ευρώ 'ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/Μτλ'' ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 0,41.5 λεπτά το κιλό 1,42 ευρώ ΜΡ/Μί ^ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ/ΜΤ^ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 1 0,42 λεπτά το κιλό \ 1,42 ευρώ \ β 1 1 1 λ&/λχ,/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α» /α>τ/α>τ/α>τ/α>τϊ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2009 0,40.8 λεπτά το κιλό \ 1,43 ευρώ \! ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 ί ϋ ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 ί1 ί 1 ί 1 0,40 λεπτά το κιλό I \ 1,43 ευρώ ν \ ί ί 1 1 1 0,39 λεπτά το κιλό 1,42 ευρώ \ \, ^ /ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,,ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ,/ΜΙ, / ί ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 0,38 λεπτά το κιλό 1,42 ευρώ /ΛΜ'/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>τ/α>> /α>τ/α>τ/α>τ/α>τλ' ΜΑΙΟΣ 2009 0,37.5 λεπτά το κιλό 1,37 ευρώ λοτ/μ» ^Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/, 1**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'**'*» '**'**'**'***, \ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 0,37 λεπτά το κιλό \ 1,34 ευρώ \ 1ΙΟΥΛΙΟΣ 2009 /μτ/μτ. ^,/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτ/μιτϊ ^ 0,37 λεπτά το κιλό 1,34 ευρώ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ί 1 1 0,36.7 λεπτά το κιλό 1,34 ευρώ 1 1! ^,^'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/Μ'/ /αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα,/αα /αα,/αα,/αα,/αα, / 15Πηγή: http://www.elog.gr. 15 (http://www.elog.gr). Σελίδα 14