ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΙΚΑΠΑΒ «Ολική προσέγγιση για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από ορισμένα Έργα: νομοθεσία, διαδικασίες, σημαντικότερα προβλήματα και η νέα σχετική Οδηγία της Ειρήνη Κωνσταντίνου Τμήμα Περιβάλλοντος Το Έργο με Αρ. Πρωτοκόλλου ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ/ΠΡΟΙΟΝ/0609/74 συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΕΕ
Χρονική Αναδρομή Εξέλιξη της διαδικασίας εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον για ορισμένα έργα στην Κύπρο - 1990 ΜΕΕΠ για δημόσια και ημικρατικά έργα - 1991 ΜΕΕΠ με Απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου για έργα με βάση το κόστος του έργου - 2001 Νομοθετική Ρύθμιση της Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από έργα με εναρμόνιση σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας
Ο Περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Έργα Νόμος 140(Ι)/2005 έως 2014 Πεδίο εφαρμογής (άρθρα 3, 16) Πεδίο μελέτης (άρθρα 12, 14, 17) Υποβολή μελέτης (άρθρα 13, 15) Διαλογή έργου με βάση Παράρτημα Ι και ΙΙ Πληροφορίες που περιλαμβάνονται στη ΜΕΕΠ / ΠΕΕΠ Υποβολή ΜΕΕΠ / ΠΕΕΠ στην Περιβαλλοντική Αρχή και δημοσίευση Διαβούλευση / Δημόσια Συμμετοχή (άρθρο 21) Εξέταση μελέτης (άρθρα 13, 15) Ενημέρωση (άρθρο 22) Αξιολόγηση της ΜΕΕΠ / ΠΕΕΠ από την Επιτροπή και Γνωμάτευση/Έγκριση Περιβαλλοντικής Αρχής Η Αρμόδια Αρχή ενημερώνει την Περιβαλλοντική Αρχή για την απόφαση της
Πεδίο Εφαρμογής (άρθρο 3) Εφαρμόζεται για έργα: -Υποκείμενα σε Πολεοδομική Άδεια π.χ. εμπορικό κέντρο - Μη υποκείμενα σε Πολεοδομική Άδεια π.χ. μαρίνα, λιμάνι - Δημόσια Έργα π.χ. δρόμοι, κυματοθραύστες Δεν εφαρμόζεται για έργα: Εθνικής άμυνας Δημόσιο έργο εξαιρετικώς ιδιάζουσας φύσης Πεδίο μελέτης ΜΕΕΠ / ΠΕΕΠ (άρθρα 12, 14) Περιεχόμενα ΜΕΕΠ -Τρίτο Παράρτημα του Νόμου (πληροφορίες που περιέχονται υποχρεωτικά στη ΜΕΕΠ) -Κ.Δ.Π. 420/2008 (Οδηγίες για την ετοιμασία ΜΕΕΠ) Περιεχόμενα ΠΕΕΠ -Έντυπο
Υποβολή ΜΕΕΠ (άρθρα 13 και 15) -Επιστολή από αρμόδια Αρχή -Ηλεκτρονική μορφή ΜΕΕΠ συμπεριλαμβανομένων χαρτών, σχεδίων, φωτογραφιών, μη τεχνικής περίληψης της ΜΕΕΠ. -Έντυπη μορφή ΜΕΕΠ. -Δημοσιεύσεις σε δύο ημερήσιες κυκλοφορίας εφημερίδες «Περίοδος 30 ημερών για υποβολή απόψεων στην Περιβαλλοντική Αρχή από οποιοδήποτε πρόσωπο» -Δήλωση ορθότητας πληροφοριών Υποβολή ΠΕΕΠ -Επιστολή από αρμόδια Αρχή -Αντίγραφα ΠΕΕΠ με χάρτες, σχέδια, κ.λπ. Η Περιβαλλοντική Αρχή εξετάζει αν οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται είναι επαρκείς, αν όχι υποβάλλονται συμπληρωματικά στοιχεία ή ζητείται υποβολή νέας συμπληρωμένης μελέτης.
Εξέταση ΜΕΕΠ/ΠΕΕΠ (άρθρα 13,15) -Η Περιβαλλοντική Αρχή συγκαλεί συνεδρία της Επιτροπής (10 μέλη) για αξιολόγηση της ΜΕΕΠ / ΠΕΕΠ. -Εξέταση ΠΕΕΠ με βάση το άρθρο 15(7). Η Περιβαλλοντική Αρχή ετοιμάζει Γνωμάτευση ή Έγκριση η οποία διαβιβάζεται στην αρμόδια αρχή, και περιλαμβάνει: Αν το έργο εμπίπτει στο Πρώτο Παράρτημα (ΜΕΕΠ): (α) Το έργο να μην εκτελεστεί (β) Να συμπεριληφθούν όροι στην Πολεοδομική Άδεια (ιδιωτικό έργο) (γ) Να εφαρμοστούν μέτρα για μείωση των επιπτώσεων (δημόσιο έργο) Αν το έργο εμπίπτει στο Δεύτερο Παράρτημα (ΠΕΕΠ): (α) Να ετοιμαστεί ΜΕΕΠ (β) Να συμπεριληφθούν όροι στην Πολεοδομική Άδεια (ιδιωτικό έργο) (γ) Να εφαρμοστούν μέτρα για μείωση των επιπτώσεων (δημόσιο έργο) Η Περιβαλλοντική Αρχή καταχωρεί τη Γνωμάτευση ή Έγκριση στο αρχείο που τηρεί και δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Τμήματος Περιβάλλοντος.
Διαφωνίες (άρθρο 19) Σε περίπτωση που η Αδειοδοτούσα Αρχή η οποία θα αποφασίσει για την χορήγηση της άδειας για εκτέλεση του έργου ή κρατική υπηρεσία η οποία θα προβεί σε εκτέλεση του ή θα εγκρίνει την εκτέλεση δημοσίου έργου δε συμφωνεί με την εφαρμογή οποιασδήποτε από τις εισηγήσεις της Περιβαλλοντικής Αρχής (α. μη εκτέλεση του έργου, β. επιβολή συγκεκριμένων ουσιώδη όρων, γ. εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων σε περίπτωση δημοσίου έργου) τότε οι εισηγήσεις παραπέμπονται στην Υπουργική Επιτροπή για εξέταση. Παραδείγματα: - διαμόρφωση παραλίας ξενοδοχείου - δημόσιοι δρόμοι
Θετικά / Πλεονεκτήματα Διαφανές Σύστημα -Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών και Οικολογικών Οργανώσεων: πλήρες μέλος της Επιτροπής -Τοπικές Αρχές παρούσες στην Επιτροπή -Ανακοινώσεις/δημοσιεύσεις στην εφημερίδα -Ενημέρωση από διαδίκτυο -Τήρηση αρχείου -Σύμφωνα με το άρθρο 6(1) του Νόμου η Επιτροπή μπορεί μέσω του Προέδρου της να καλέσει στην συνεδρία οποιοδήποτε πρόσωπο οι απόψεις ή οι εξειδικευμένες γνώσεις του να κριθούν χρήσιμες ή αναγκαίες σε συγκεκριμένο θέμα.
Η διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον συνεισφέρει θετικά στη λήψη απόφασης: Στην Κύπρο, φαίνεται ότι τα έργα που έχουν υποστεί τη διαδικασία έχουν εκτελεστεί καλύτερα από τα άλλα, παρόλο που δεν υπάρχει ακόμη το στάδιο της παρακολούθησης και του ελέγχου για την αξιολόγηση του βαθμού εκτέλεσης τους.
-Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής καλύπτοντας ευρύ φάσμα έργων -Μειώνει το μακροπρόθεσμο κόστος του έργου αφού βελτιώνει το σχεδιασμό του έργου. Το κόστος της ετοιμασίας μιας ΕΠΕ ως μερίδιο του κόστους του έργου κυμαίνεται από 0.1% για μεγάλα έργα και σε 1% για μικρά έργα. -Η διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον φέρνει στο φως σημαντικές ελλείψεις -Βελτίωση του σχεδιασμού και των τεχνολογιών για προστασία του περιβάλλοντος και μείωση των επιπτώσεων
Δυσκολίες / ελλείψεις Ποιότητα των πληροφοριών που δίδονται στις περιβαλλοντικές μελέτες όπως λανθασμένα ή ελλιπή στοιχεία, έλλειψη εξέτασης εναλλακτικών επιλογών/λύσεων, αξιολόγηση επιπτώσεων από χωροθέτηση έργου, μέγεθος, διεργασία λειτουργίας, ο εντοπισμός και αναφορά στην μελέτη των σημαντικών φυσικών στοιχείων του περιβάλλοντος που ενδέχεται να επηρεαστούν, εκτίμηση των επιπτώσεων σε σύγκριση με την μηδενική λύση, δηλαδή την πιθανή εξέλιξη του περιβάλλοντος χωρίς το έργο. Η περίοδος/διάρκεια αξιολόγησης του έργου (π.χ. σε προστατευόμενη ή οικολογικά ευαίσθητη περιοχή). Εφαρμογή πρακτικής «σαλαμοποιήσης» έργων, κυρίως για μεγάλα επενδυτικά έργα.
-Αλληλοεπικαλύψεις σε απαιτήσεις εκτίμησης από άλλες περιβαλλοντικές νομοθεσίες (WFD, IED, κλπ). -Καθυστέρηση (μη τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων στα διάφορα στάδια ΕΠΕ). -Υποβολή ΠΕΕΠ/ΜΕΕΠ για έργα που δεν έχουν σημαντικές επιπτώσεις ενώ άλλα έργα με σημαντικές επιπτώσεις δεν απαιτείται η υποβολή μελέτης. -Μη τήρηση περιβαλλοντικών όρων κατά την κατασκευή των έργων. -Έλλειψη πόρων και γνώσεων στην αρμόδια αρχή οδηγεί σε καθυστερήσεις, μη ολοκληρωμένες αξιολογήσεις ή/και γνωματεύσεις. -Απουσία συστήματος παρακολούθησης, ελέγχου και επιθεώρησης της εφαρμογής των περιβαλλοντικών όρων που τίθενται στις σχετικές άδειες (πολεοδομικές, οικοδομής). -Μη διαπίστευση/πιστοποίηση των εμπειρογνωμόνων. -Η μη αναγνώριση και παρακολούθηση των αθροιστικών/συσσωρευτικών αλλαγών σε ένα οικοσύστημα.
ΟΔΗΓΙΑ 2014/52/EU της 16 ης Απριλίου 2014 που τροποποιεί την Οδηγία 2011/92/EU για την εκτίμηση επιπτώσεων στο περιβάλλον από ιδιωτικά και δημόσια έργα Κενά στην εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας Διαδικασία ελέγχου κατά πόσον ένα έργο του Παρ. ΙΙ θα πρέπει να περάσει από την διαδικασία ΕΠΕ (screening) Ανεπαρκής ποιότητα της τεκμηρίωσης της απόφασης Ανεπαρκής ποιότητα ΕΠΕ (scoping) Ανεπαρκής συμμετοχή του κοινού Τα πιο πάνω αντιπροσωπεύουν το 12% των παραβάσεων που σχετίζονται με τη νομοθεσία της ΕΕ για το περιβάλλον.
Ειδικοί Εισαγωγή ή/και ενίσχυση των σχετικών με την ποιότητα στοιχείων της οδηγίας ΕΠΕ Βελτίωση της πολιτικής συνοχής και των συνεργειών με άλλα ενωσιακά/διεθνή νομοθετήματα και απλούστευση των διαδικασιών Επιχειρησιακοί Διευκρίνιση του περιεχομένου και αιτιολόγηση της έκθεσης ΕΠΕ και της οριστικής απόφασης Διευκρίνιση του περιεχομένου και αιτιολόγηση της απόφασης ελέγχου (screening) Προσαρμογή της οδηγίας ΕΠΕ στα νέα περιβαλλοντικά προβλήματα Οργάνωση των περιβαλλοντικών εκτιμήσεων (one stop shop) Καθορισμός χρονοδιαγραμμάτων για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας ΕΠΕ
Νέες πρόνοιες της οδηγίας ΕΠΕ Ποιότητα και ανάλυση των ΕΠΕ Υποχρεωτική εκτίμηση των εναλλακτικών λύσεων Πρόσθετα περιβαλλοντικά θέματα (climate/biodiversity) Περιεχόμενα μελέτης (scoping) Προσόντα και ικανότητες ειδικών (πιστοποίηση) Ποιοτικός έλεγχος των πληροφοριών ΕΠΕ Αιτιολόγηση των τελικών αποφάσεων Υποχρεωτική παρακολούθηση Xρoνικά πλαίσια για τη λήψη αποφάσεων
Κίνδυνος ασυνεπειών Συντονισμένη / ολοκληρωμένη διαδικασία (one-stop shop) Ειδικά χρονικά πλαίσια για δημόσια διαβούλευση Screening (έλεγχος) Τροποποίηση των κριτηρίων του Παραρτήματος ΙΙΙ (περιεχόμενο ΕΠΕ) Εναλλακτική διαδικασία για τα έργα του Παραρτήματος II (screening) Αιτιολόγηση των αρνητικών αποφάσεων ελέγχου
Χρονοδιάγραμμα 25 Απρ 2014 - δημοσίευση στην ΕΕ 15 Μαΐου 2014 - ημερομηνία έναρξης ισχύος της οδηγίας 2014/52 / ΕΕ Μέχρι 16 του Μάη του 2017 - μεταφορά / εφαρμογή στα κράτη μέλη Ειδικές Δράσεις Διαβουλεύσεις για τα πιο κάτω: Παραρτήματα Ι και ΙΙ One-stop shop εμπειρογνώμονες (competent experts) περιεχόμενα ΜΕΕΠ Διάχυση και ανταλλαγή πληροφοριών