ΠΔΡΗΛΖΨΖ. επηηξέπνπλ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ γηα ειεθηξνπαξαγσγή κε ρξήζε αλεκνγελλεηξηψλ.

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 2 ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ... 4 SUMMARY... 5 Ζ ΤΜΒΟΛΖ ΣΖ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ... 9 ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ... 13 ΑΗΘΖΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ... 14 ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ... 16 ΑΝΑΛΤΖ ΚΤΚΛΟΤ ΕΧΖ... 18 Ζ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΗ ΑΠΔ ΚΑΗ ΣΖΝ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ... 19 ΣΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΣΖ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΧΝ ΑΗΟΛΗΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ... 29 Ζ ΔΚΜΔΣΑΛΛΔΤΖ ΣΖ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ... 30 ΣΟ ΚΑΝΟΝΗΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΧΝ ΑΠΔ... 40 Ζ ΥΧΡΟΘΔΣΖΖ ΣΧΝ ΑΗΟΛΗΚΧΝ ΠΑΡΚΧΝ... 52 ΣΟΜΔΗ ΣΖ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΓΗΑ ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΧΓΖ ΠΟΤ ΥΡΗΕΟΤΝ ΚΑΝΟΝΗΣΗΚΧΝ ΡΤΘΜΗΔΧΝ... 61 ΣΑ ΤΒΡΗΓΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΑ... 61 ΣΑ ΤΠΔΡΑΚΣΗΑ ΑΗΟΛΗΚΑ ΠΑΡΚΑ... 61 ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 62 ΠΛΑΗΗΟ 1. ΠΑΛΑΗΟΣΔΡΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ... 67 ΠΛΑΗΗΟ 2. ΗΥΤΟΤΑ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ... 74 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 90 ΔΛΛΖΝΗΚΖ... 90 ΞΔΝΟΓΛΧΖ... 93 ΚΔΗΜΔΝΑ ΣΖ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ... 95 1

ΠΔΡΗΛΖΨΖ Ζ Διιάδα είλαη ε ηξίηε ρψξα ζηελ Δπξψπε ζε δηαζέζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ 1, κεηά ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ηελ Ηξιαλδία. Ζ εθκεηάιιεπζε φκσο ηνπ δπλακηθνχ απηνχ δελ έγηλε κε ξπζκνχο αλάινγνπο κε απηνχο πνπ παξαηεξήζεθαλ ζε ρψξεο φπσο ε Γαλία, ε Γεξκαλία θαη ε Ηζπαλία. Ζ Διιάδα σο ην 2001 θαηείρε ηελ ηέηαξηε ζέζε ζηελ ΔΔ φζνλ αθνξά εγθαηεζηεκέλε ηζρχ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνλ άλεκν, αιιά κε κεγάιε δηαθνξά απφ ηηο ηξεηο πξψηεο ρψξεο πνπ πξναλαθέξζεθαλ. Ζ ππνρψξεζή ηεο ζηελ έβδνκε ζέζε δειψλεη φηη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν πινπνηήζεθαλ νη θνηλέο θαηεπζχλζεηο πνπ απνθαζίζηεθαλ ζηα πιαίζηα ηεο ΔΔ θαη αθνξνχλ ηελ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (ΑΠΔ) δελ επέηπρε ηελ ζεκαληηθή δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο Διιάδαο. Οη ρψξεο πνπ θαηέρνπλ ηηο πξψηεο ζέζεηο ζηελ εγθαηεζηεκέλε ηζρχ γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο εκθαλίδνπλ νξηζκέλα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά: εθάξκνζαλ ην ζχζηεκα ηεο νξηζκέλε ηηκήο πψιεζεο ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ γηα ηελ απνξξφθεζε ηεο ζην ζχζηεκα κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (feed-in tariff), νη ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο ήηαλ ππεχζπλεο γηα ηελ ρσξνζέηεζε ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ θαη ε αλάπηπμε ησλ αηνιηθψλ εθαξκνγψλ αληηκεησπηδφηαλ ζεηηθά απφ ηελ θνηλή γλψκε. ηελ Διιάδα αληίζεηα, ην λνκηθφ πιαίζην πνπ αλαπηχρζεθε κε ζθνπφ λα δηεπθνιχλεη ηελ δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ απέηπρε λα δεκηνπξγήζεη ζεηηθφ επελδπηηθφ θιίκα. Ζ αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία, αλ θαη αλαζεσξήζεθε ηξεηο θνξέο παξακέλεη πνιχπινθε θαη απνηειεί εκπφδην ζηελ δηνρέηεπζε επελδχζεσλ πξνο ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αηνιηθή. ηελ ηζρχνπζα δηαδηθαζία πνπ πεξηγξάθεηαη ζηελ ΤΑ 2000/13.02.200 2 δηαθξίλνληαη ηξία ζηάδηα αδεηνδφηεζεο (άδεηα παξαγσγήο, εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο). Γηα ηελ έθδνζε ησλ ζρεηηθψλ αδεηψλ απαηηείηαη εκπινθή δηαθφξσλ δηνηθεηηθψλ ππεξεζηψλ θαη θνξέσλ θαη αληίζηνηρνο αξηζκφο δηθαηνινγεηηθψλ. Γηα ηελ ρνξήγεζε ηεο άδεηαο παξαγσγήο εμεηάδνληαη ηα ηερλννηθνλνκηθά ζηνηρεία ηεο επέλδπζεο απφ ηελ Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο θαη ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο. Ζ άδεηα εγθαηάζηαζεο αθνξά ηελ δπλαηφηεηα δέζκεπζεο κηαο έθηαζεο ψζηε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ ή αλεκνγελλεηξηψλ. 1 αηνιηθφ δπλακηθφ: πςειή κέζε εηήζηα έληαζε αλέκνπ θαη αλεκνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηέηνηα, πνπ επηηξέπνπλ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ γηα ειεθηξνπαξαγσγή κε ρξήζε αλεκνγελλεηξηψλ. 2

Απνηειεί ην πην πνιχπινθν κέξνο ηεο αδεηνδνηηθήο δηαδηθαζίαο δηφηη ζηα πιαίζηα ηνπ πξέπεη λα απνηηκεζνχλ νη επηπηψζεηο πνπ ζα έρεη ε αλάπηπμε ηεο δξαζηεξηφηεηαο απηήο ζην πεξηβάιινλ. Σα αηνιηθά πάξθα θαηαηάζζνληαη ζχκθσλα κε ηελ ΚΤΑ15393/2002 ζηελ νκάδα 10 εηδηθά έξγα θαη κε βάζε ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ζηηο θαηεγνξίεο Α1, γηα αηνιηθή ηζρχ >40 MW, Α2 γηα 5-40 MW θαη Β3 γηα <5MW, εθφζνλ ηα έξγα πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ εγθαηάζηαζε δελ ηελ ζπκπαξαζχξνπλ ζε πςειφηεξε ππνθαηεγνξία. Αλάινγε ηεο θαηεγνξίαο ζηελ νπνία αλήθεη ην έξγν ε έθηαζε είλαη ησλ απαηηνχκελσλ ζηνηρείσλ θαη ε ππεξεζία πνπ είλαη ππεχζπλε γηα ηελ εθηίκεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ. Απαηηείηαη δε ηελ ζχκθσλε γλψκε 9 θνξέσλ φπσο δηεπθξηλίζηεθε κε ηελ ΚΤΑ 1726/2003 : ην Γαζαξρείν, ε Πνιενδνκηθή Τπεξεζία, νη Δθνξίεο Αξραηνηήησλ, ε ΤΠΑ, ην ΓΔΝ, ν ΟΣΔ, ν ΔΟΣ. Ζ άδεηα ιεηηνπξγίαο δίδεηαη αθφηνπ έρεη πινπνηεζεί ε επέλδπζε θαη έρεη κεζνιαβήζεη κηα πεξίνδνο δνθηκαζηηθήο ιεηηνπξγίαο, νπφηε ειέγρεηαη εάλ έρεη πιεξσζεί ην ζχλνιν ησλ δεζκεχζεσλ πνπ έρνπλ αλαιεθζεί ζηα πξνεγνχκελα ζηάδηα. Οη λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο εηζήρζεζαλ κε ηηο ΤΑ 10200/2002 θαη ΚΤΑ 1726/2003 απινπνίεζαλ ζεκαληηθά ηελ αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία. Αλαδεηθλχνπλ δε σο ξπζκηζηή ηεο δηαδηθαζίαο ηελ Πεξηθέξεηα. Ζ Πεξηθέξεηα επηθνξηίδεηαη κε ηελ δηαθίλεζεο ησλ εγγξάθσλ αιιά θαη νη πεξηθεξεηαθέο ππεξεζίεο ησλ γλσκνδνηνχλησλ θνξέσλ έρνπλ αλαιάβεη ζεκαληηθφ κέξνο ησλ αξκνδηνηήησλ πνπ αλήθαλ ζηελ θεληξηθή δηνίθεζε. Γεζκεχνληαη δε λα απαληήζνπλ εληφο νξηζκέλσλ ρξνληθψλ νξίσλ, δηαθνξεηηθά ε απάληεζε ηνπο ζεσξείηαη απηφκαηα ζεηηθή. Γεδνκέλνπ φηη νη πεξηθέξεηεο δελ δηαζέηνπλ αθφκε ηελ απαξαίηεηε εκπεηξία θαη ηερλνγλσζία πνπ έρνπλ αλαπηχμεη νη θεληξηθέο ππεξεζίεο, πξνηείλεηαη λα αλαπηπρζεί έλαο κεραληζκφο ζπγθέληξσζεο ηεο ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ εκπεηξηψλ πνπ αθνξνχλ θπξίσο ηηο επηπηψζεηο απφ ηελ εγθαηάζηαζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ ζην πεξηβάιινλ. Ζ επεμεξγαζία ησλ πιεξνθνξηψλ απηψλ ζα ζπληειέζεη ζηελ εληαία αληηκεηψπηζε θαη ηελ ηαρχηεξε επεμεξγαζία ησλ επελδπηηθψλ αηηεκάησλ. Ζ εγθαηάζηαζε αηνιηθνχ πάξθνπ Κερξηνχ Ρνδφπεο ζηε Θξάθε ζε 1έηνο δεδνκέλνπ φηη ν κέζνο ρξφλνο εγθαηάζηαζεο είλαη 2-3 έηε, απνηειεί ειπηδνθφξν δείγκα θαιήο δηνηθεηηθήο πξαθηηθήο. 2 αληηθαηέζηεζε ηελ παιαηφηεξε δηαδηθαζία ηεο ΤΑ 18295/95 3

ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ αηνιηθή ελέξγεηα, αηνιηθφ δπλακηθφ, αηνιηθά πάξθα, αλεκνγελλήηξηα, αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (ειεθηξνπαξαγσγή), ειιεληθφ ελεξγεηαθφ ζχζηεκα, θαλνληζηηθφ πιαίζην, δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο 4

SUMMARY Greece has substantial energy wind energy potential, ranking third among EU member states, after Ireland and the UK. The rate of development of wind farms, which would utilize this potential for electricity production, has not been as high as in Denmark, Germany or Spain. Greece held up to 2001 the fourth place in installed wind power capacity (though in some distance from the first three) but has recently fallen in seventh place. This fact is an indication that the way the EU policies were implemented through national law and administrative practice, did not encourage the development of wind farms in the same extend as other countries. Countries that have successfully integrated wing energy in their energy portfolio have some common characteristics: they use the feed-in tariff system, land planning decisions are taken are taken in local or regional level, and public opinion was positive, regarding wind power installations. In Greece, the legal framework that was introduced in order to promote the use of renewable energy in electricity production has failed to create a positive investment climate, due mainly to lengthy licensing procedures. The licensing procedures, though reviewed and changed several times, is still complex and creates an obstacle in attracting private investment and promoting the increase of installed wind power capacity. The licensing procedure consists of three stages: production, establishment and operation licenses. These licenses are largely based on the positive opinion of several administrative bodies, thus extensive documentation is needed, from both the investor s and the administration s part. The ministry of Development, based on the opinion of the Energy Regulatory Authority (RAE), grates the production license. RAE bases its opinion on the technical and economical characteristics of the project. The most complicated part of the licensing procedure is obtaining an establishment license. That this stage, the environmental implications, that follow the establishment and operation of a wind farm, need to be evaluated. Wind farms belong to group no10 : special projects, as specified by the Common Ministerial Decision MD 15393/2002. Depending on the capacity that is planned to be installed, they fall into either A1, A2 or B3 categories for capacities of >40MW, 5-40MW or <5MW respectively. The detail of required data and the responsible body depend on the category. The evaluation requires the written opinion of 9 administrative bodies, within a certain time frame; otherwise 5

they are supposed to arise no objections. An operational license is granted after the completion of the project and a successful test period. It is checked whether all terms and conditions imposed have been fulfilled. The ministerial decisions MD 2000/13.02.200 (as amended by MD 10200/2001) and CMD 1726/2003 have simplified the licensing procedure. The Regional Authorities are given a key role in the establishment licensing procedure. The necessary documents and the intermediate stages, such as the collection of the opinions of the relevant administrative bodies regarding the project, are searched and collected by the regional authorities. Also, several decisive responsibilities of the central government are decentralized. The regional authorities do not yet have the necessary experience and knowhow that the central authorities have gained. To tackle this problem, a mechanism of collection of information needs to be established. The scope of this mechanism would be to summarize the experiences gained by the establishment and operation of wind farms, in regard to their environmental impact. The establishment of a large wind park in Thrace, in Kechri- Rodopi site, that took only a year, instead of the usual 2-3 years, is a hopeful step towards better administrative procedures. 6

ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ - ΟΡΗΜΟΗ Αηνιηθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη ε θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ άλεκνπ, ε νπνία πξνέξρεηαη απφ ηελ κεηαηξνπή κέξνπο (~ 0.2 %) ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο. Ηζηνξηθά, ε αηνιηθή ελέξγεηα έρεη αμηνπνηεζεί κε ηελ βνήζεηα αηνιηθψλ κεραλψλ, φπσο νη αλεκφκπινη, πνπ ηελ κεηαηξέπνπλ ζε κηα πην πξφζθνξε κνξθή. Σππηθά παξαδείγκαηα απνηεινχλ ε κεηαηξνπή ηεο ζε ελέξγεηα ηεο ηχξβεο, γηα ην άιεζκα ησλ ζηηεξψλ, θαη ζε δπλακηθή ελέξγεηα, φηαλ ρξεζηκνπνηψληαο αληιεηηθνχο αλεκφκπινπο κπνξεί λα αληιεζεί λεξφ θαη λα κεηαθεξζεί ζε κεγαιχηεξν πςφκεηξν. Ζ δηάηαμε πνπ απνηειείηαη απφ αληιεηηθνχο αλεκφκπινπο θαη δεμακελή, επηηξέπεη ηελ απνζήθεπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο κε ηελ κνξθή δπλακηθήο. Αληίζηνηρεο δηαηάμεηο βξίζθνπλ αθφκα θαη ζήκεξα εθαξκνγή ζηα πβξηδηθά ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο (Μπέηδηνο 2002). Ζ πιένλ φκσο ελδηαθέξνπζα κεηαηξνπή ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κε ρξήζε αλεκνγελλεηξηψλ. Γηα ην ιφγν απηφ ζπρλά ζηε βηβιηνγξαθία ν φξνο «αηνιηθή ελέξγεηα» απνδίδεηαη ζηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηηο εγθαηεζηεκέλεο αλεκνγελλήηξηεο. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα θαηαηάζζεηαη ζηηο ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο δηφηη ε κεηαηξνπή ηεο ζε άιιεο κνξθέο δελ ζπλνδεχεηαη απφ έθιπζε πξντφλησλ πνπ βιάπηνπλ ην πεξηβάιινλ, φπσο αέξηα ζεξκνθεπίνπ ή ηνμηθά απφβιεηα. Καηαηάζζεηαη επίζεο ζηηο αλαλεψζηκεο πήγεο ελέξγεηαο δηφηη ε παξαγσγή ηεο βαζίδεηαη ζε έλα αέλαν κεηεσξνινγηθφ θαηλφκελν, ηνλ άλεκν. Γεδνκέλνπ φκσο φηη ν άλεκνο δελ έρεη πάληνηε ηελ ίδηα θνξά θαη έληαζε, νχηε εκθαλίδεη πξνβιέςηκε πεξηνδηθφηεηα, ε αηνιηθή ελέξγεηα ραξαθηεξίδεηαη σο ελέξγεηα ρακειήο ππθλφηεηαο θαη απαηηνχληαη λα αλαγεξζνχλ κεγάιεο θαηαζθεπέο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο (Καιδέιιεο 1999). Σν πνζφ ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο πνπ κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα εηεζίσο απνηειεί κέξνο ηεο πξσηνγελνχο παξαγσγήο θάζε ρψξαο θαη κεηξηέηαη ζε W ή ηφλνπο ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ. Ζ δπλαηφηεηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη έλα ζεκεηαθφ ραξαθηεξηζηηθφ θάζε γεσγξαθηθήο ζέζεο. Απνδίδεηαη κε ηνλ φξν «αηνιηθφ δπλακηθφ». Σν αηνιηθφ δπλακηθφ κηαο ζέζεο εθθξάδεηαη σο πνζφηεηα ελέξγεηαο αλά κνλάδα ρξφλνπ θαη επηθάλεηαο πνπ πξνζβάιιεηαη απφ ηνλ άλεκν. Ζ εθηίκεζε ηνπ γίλεηαη κέζσ ηεο κέηξεζεο θαη θαηαγξαθήο ηεο ηαρχηεηαο θαη εο δηεχζπλζεο ηνπ αλέκνπ. ε πεξηνρέο πνπ δηαζέηνπλ αμηφινγν δπλακηθφ κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ κηα ή πεξηζζφηεξεο αλεκνγελλήηξηεο, εθφζνλ ηα ππφινηπα 7

ραξαθηεξίζηεθα ηνπο (ινηπά κεηεσξνινγηθά ζηνηρεία, θπζηθφ αλάγιπθν αιιά θαη δεζκεχζεηο γεο) ην επηηξέπνπλ. Έλα ζχλνιν αλεκνγελλεηξηψλ πνπ εγθαζίζηαηαη ζηελ ίδηα επξχηεξε πεξηνρή γηα λα αμηνπνηεζεί ην δηαηηζέκελν αηνιηθφ δπλακηθφ είλαη γλσζηφ σο «αηνιηθφ πάξθν» (wind farm). Σν πνζφ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ ζα παξαρζεί απφ κηα αλεκνγελλήηξηα ή απφ έλα αηνιηθφ πάξθν εμαξηάηαη εθηφο απφ ηνλ άλεκν θαη απφ ηελ ηζρχ ησλ θηλεηήξσλ ησλ εγθαηεζηεκέλσλ αλεκνγελλεηξηψλ πνπ κεηαηξέπνπλ ηελ θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ άλεκνπ ζε ειεθηξηθή. Ζ ηζρχο απηή απνδίδεηαη κε ηνλ φξν «αηνιηθή ηζρχο». Ζ εγθαηεζηεκέλε αηνιηθή ηζρχο εθθξάδεη ηελ δπλαηφηεηα κηαο επξχηεξεο πεξηνρήο ή κηαο ρψξαο λα αμηνπνηήζεη ην δηαηηζέκελν αηνιηθφ δπλακηθφ, θαη ε κεηαβνιή ηεο απνηειεί κέηξν αλάπηπμεο ηνπ θιάδνπ ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αηνιηθή ελέξγεηαο ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο (wind power market). Πεξηνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ αλεκνγελλεηξηψλ θαη ηελ αχμεζε ηεο ηζρχνο απνηειεί ην δίθηπν κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ην ζχλνιν ή κέξνο ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο δηνρεηεχεηαη ζην δίθηπν κεηαθνξάο ή δηαλνκήο απφ ην νπνίν δηέξρεηαη θαη ε ειεθηξηθή ηζρχο πνπ παξάγεηαη απφ άιιεο, ζπκβαηηθέο θαη ήπηεο πήγεο ελέξγεηαο. Σν εγθαηεζηεκέλν δίθηπν, γηα ιφγνπο επζηαζείαο ζέηεη πεξηνξηζκνχο σο πξνο ην πνζφ ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο πνπ κπνξεί λα απνξξνθήζεη ζε θάζε ζεκείν ηνπ, άξα θαη ηεο αηνιηθήο ηζρχνο πνπ κπνξεί λα αλαπηπρζεί ζηα ζεκεία απηά. 8

Ζ ΤΜΒΟΛΖ ΣΖ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ Ζ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή ζεσξείηαη ζήκεξα ζεσξείηαη κηα ψξηκε ηερλνινγία (Καιδέιιεο, Εεξβφο 2002). Σν θφζηνο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο είλαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο αληαγσληζηηθφ ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο απφ ζπκβαηηθέο ηηκέο θαη βαίλεη δηαρξνληθά κεηνχκελν (ζρήκα 1). Πάλησο ν αληαγσληζκφο αλάκεζα ζηηο δηάθνξεο πεγέο ελέξγεηα ζηε βάζε ηνπ θφζηνπο θαη κφλν παξαβιέπεη ζεκαληηθά νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εηζαγσγή θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ κεξηδίνπ ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην. ζσήμα 1. Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αηνιηθή ζηελ ΔΔ, 1980-1995. Κακπχιεο ηνπ κέγηζηνπ θαη ειάρηζηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ελέξγεηαο θαηά ηνλ ρξφλν εγθαηάζηαζεο. Σα ζηνηρεία πξνέξρνληαη απφ ην πξφγξακκα ATLAS ηεο ΔΔ (Marsh, 1998). Επεξεργασία IEA/ OECD 2000 Σν ζεκαληηθφηεξν φθεινο είλαη ε ζπκβνιή κηαο αλαλεψζηκεο πεγήο ελέξγεηαο ζηελ ελεξγεηαθή ηζνξξνπία θαη ηελ ελεξγεηαθή αζθάιεηα. Απνηειεί επίζεο κηα επηινγή πνπ ελδείθλπηαη πεξηβαιινληηθά, γηα δχν ιφγνπο : δελ ζπλνδεχεηαη απφ εθπνκπέο αεξίσλ θαη ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία ελφο δηαλεκεκέλνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο ελέξγεηαο, φπνπ ιφγσ ηεο εγγχηεηαο κεηαμχ παξαγσγνχ θαη θαηαλαισηή, εμνηθνλνκείηαη ελέξγεηα κε κείσζε ησλ απσιεηψλ θαηά ηελ κεηαθνξά. Σέινο, κπνξεί 9

λα ζπκβάιιεη ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, βειηηψλνληαο ηελ απφδνζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, θαη δεκηνπξγψληαο επθαηξίεο απαζρφιεζεο θαη επέλδπζεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ζπλερή ηαρεία αλάπηπμε αγνξάο. Ζ ελεξγεηαθή ηζνξξνπία, δειαδή ε ηθαλφηεηα ππνθαηάζηαζεο κηαο ελεξγεηαθήο πεγήο απφ κηα άιιε είλαη ν βαζηθφο ζπληειεζηήο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο. Γηα λα επηηεπρζεί ελεξγεηαθή ηζνξξνπία απαηηείηαη ε δεκηνπξγία ελφο ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ πνπ ζα βαζίδεηαη ζε κηα πνηθηιία ελεξγεηαθψλ πεγψλ. ηηο Δπξσπατθέο νηθνλνκίεο πνπ ραξαθηεξίδνληαη «νηθνλνκίεο ελεξγεηαθήο έληαζεο», ιφγσ ηεο εμάξηεζεο ηνπο απφ ην ειεθηξηθφ ξεχκα ε αληηθαηάζηαζε ησλ εηζαγφκελσλ θαπζίκσλ είλαη ζεκαληηθή γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε. Ζ αμηνπνίεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή ζπλδέεηαη αθξηβψο κε ηελ πξνζπάζεηα ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο λα εμαζθαιίζνπλ ηελ αδηάιεηπηε θαη νηθνλνκηθή παξνρή ελέξγεηαο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ νηθνλνκηψλ ηνπο. Ζ ζεκαζία ηεο ελεξγεηαθήο απηάξθεηαο έγηλε εκθαλήο ζε πεξηφδνπο φπσο νη πεηξειατθέο θξίζεηο ηνπ 1973 θαη 1979, ε απεξγία ησλ αλζξαθσξχρσλ ζηελ Βξεηαλία ην 1984 θαη ν πφιεκνο ηνπ Κφιπνπ ην 1991. ηηο πεξηφδνπο απηέο ε απμεκέλε δήηεζε νδήγεζε ζε ζεκαληηθή αχμεζε ησλ ηηκψλ ησλ ζπκβαηηθψλ θαχζηκσλ κε αληίζηνηρε νηθνλνκηθή δπζπξαγία έσο θαη ζεκαληηθή χθεζε. Ζ ζηξνθή πξνο ηελ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηα γηα ειεθηξνπαξαγσγή απαληά ζε ηέηνηνπ είδνπο πξνβιήκαηα αχμεζεο ηηκψλ θαη κεηαβνιήο ησλ απνζεκάησλ πνπ απαληψληαη ζηα ζπκβαηηθά θαχζηκα: πξφθεηηαη γηα κηα αθίλδπλε, αεηθφξν θαη ειεχζεξα δηαζέζηκε πεγή ελέξγεηαο. Μπνξεί ινηπφλ λα ζπκκεηάζρεη ζηελ αζθάιεηα θαη ηελ ππθλφηεηα ηεο πξνζθεξφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηα, ρσξίο ηηο ζπλαθφινπζεο εθπνκπέο αέξησλ ξχπσλ πνπ ζπλνδεχνπλ ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα. Σα δηαλεκεκέλα ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο πνπ θέξλνπλ ηελ παξαγσγή πην θνληά ζηελ ηειηθή ρξήζε, ειαρηζηνπνηνχλ ηφζν ηηο αλεζπρίεο γηα αζηνρία ησλ ζπζηεκάησλ κεηαθνξάο ελέξγεηαο αιιά θαη ηηο αληίζηνηρεο απψιεηεο θαη δαπάλεο. Ο δηεζλήο νξγαληζκφο ελέξγεηαο (international energy agency IEA) ζεσξεί φηη ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, κηα εθ ησλ νπνίσλ είλαη θαη ε αηνιηθή πξέπεη λα απμήζνπλ ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ζην εζληθφ ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ψζηε λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη γεληθέο δαπάλεο παξαγσγήο, ιακβαλνκέλνπ ππφςε θαη ηνπ θηλδχλνπ δηαθνπήο. Ζ ελεξγεηαθή πνιηηηθή πξέπεη λα εζηηάζεη ζηελ αλάπηπμε ησλ απνδνηηθψλ παξαγσγηθψλ ηζνδπγίσλ, πνπ δελ ζηεξίδνληαη απιψο ζηελ 10

ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο, αιιά θαη ζηνλ αλακελφκελν θίλδπλν, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ησλ εηήζησλ δηαθπκάλζεσλ ησλ κεηεσξνινγηθψλ ζπλζεθψλ Ζ αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ησλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ έρεη θαη κηα δεπηεξνγελή επίπησζε. Οη ρψξεο απηέο είλαη ζηελ πιεηνςεθία ηνπο εηζαγσγήο θαη φρη παξαγσγνί νξπθηψλ θαχζηκσλ. Με ηελ ρξήζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή απνδεζκεχνληαη πνζφηεηεο νξπθηψλ θαχζηκσλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηηο κεηαθνξέο, φπνπ δελ ππάξρνπλ ελαιιαθηηθέο πήγεο ελέξγεηαο, ή σο πξψηε χιε ζηελ πεηξνρεκηθή βηνκεραλία. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο είλαη κηα δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία έρεη δπν δηαζηάζεηο: ηελ νηθνλνκηθή- αλαπηπμηαθή θαη ηελ πεξηβαιινληηθή. Ζ αλάγθε ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ γηα ελέξγεηα απμάλεη ζπλερψο ηε δήηεζε. Ο ξπζκφο αχμεζεο ηεο δήηεζεο, θαη ε δπλαηφηεηα ηεο παξαγσγήο λα αληαπνθξηζεί ζε απηφλ, επεξεάδεη ηελ απξφζθνπηε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ νκαιή εμέιημε ηεο θνηλσληθήο δσήο. Οη πξνζπάζεηεο λα ηθαλνπνηεζνχλ νη ελεξγεηαθέο αλάγθεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο θαη λα δηαηεξεζνχλ πςεινί ξπζκνί αλάπηπμεο νδήγεζαλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ζηελ ππνηίκεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηα απφ νξπθηά θαη ππξεληθά θαχζηκα ζπλνδεχεηαη απφ δηαδηθαζίεο εμφξπμεο, θαηαζηξνθή ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, εθπνκπέο αέξησλ ζεξκνθεπίνπ, εθπνκπέο αέξησλ ππεχζπλσλ γηα ηνλ ζρεκαηηζκφ ηεο φμηλεο βξνρήο, παξαγσγή ηνμηθψλ ή επηθίλδπλσλ απφβιεησλ πνπ απαηηνχλ εηδηθή κεηαρείξηζε. Οη επηπηψζεηο φκσο απηέο ζεσξήζεθαλ γεληθά ιηγφηεξν ζεκαληηθέο απφ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο νηθνλνκίαο, δηφηη ε δηαζέζηκε ελέξγεηα απνηειεί πξνυπφζεζε θαη δείθηε αλάπηπμεο. Οη αλεζπρίεο γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο πνπ εκθαλίζηεθαλ ζηελ δεθαεηία ηνπ 80 έρνπλ δεκηνπξγήζεη κηα λέα ψζεζε γηα ηηο «θαζαξέο» ηερλνινγίεο, φπσο νη ελεξγεηαθέο ηερλνινγίεο πνπ αμηνπνηνχλ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ζ αλαλεψζηκε ελέξγεηα έιαβε ηε ζεκαληηθή ππνζηήξημε απφ ηε δηάζθεςε αιιαγήο θιίκαηνο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ ηνπ Κηφην ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 1997. Οη ζηφρνη κείσζεο εθπνκπψλ αεξίνπ ζεξκνθεπίνπ ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην ππνλννχλ φηη νη αλαπηπγκέλεο ρψξεο ζα δψζνπλ ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο, γηαηί κε ηνλ ηξφπν απηφ είλαη δπλαηφλ λα κεησζνχλ νη εθπνκπψλ αεξίνπ ζεξκνθεπίνπ. 11

Ζ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή ζπγθαηαιέγεηαη ζηηο νηθνλνκηθφηεξεο κεζφδνπο πεξηνξηζκνχ ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ. Οη εθπνκπέο CO 2 πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ ειεθηξνπαξαγσγή κηαο κνλάδαο ειεθηξηθήο ελέξγεηα απφ ζπκβαηηθά (νξπθηά) θαχζηκα κεηψλνληαη ζην 1% ζηελ πεξίπησζε πνπ ε ελέξγεηα απηή παξαρζεί απφ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. (πίλαθαο 1)Τπνινγίδεηαη φηη ε ζεκεξηλή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηα απφ ηνλ άλεκν ζηελ Δπξψπε κφλν πεξηνξίδεη ηηο εηήζηεο εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαηά 6.3 εθ. ηφλνπο CO 2, 21 ρηι. ηφλνπο SO 2 θαη 17.5 ρηι. ηφλνπο NO X. ΠΙΝΑΚΑ 1. Δηδηθέο εθπνκπέο [Kg/MWh]απφ κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο πνπ ιεηηνπξγνχλ κε νξπθηά θαχζηκα ζε ζχγθξηζε κε αηνιηθέο κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο Αέξηνο Οιιαλδία Ζλ. Γαλία Διιάδα Αηνιηθή Ρχπνο Βαζίιεην Δλέξγεηα CO 2 872 936-1079 850 1054 7 SO 2 0,38 14,0-16,4 2,9 6,4 0,087 NO x 0,89 2,5-5,3 2,6 4,3 0,036 ΠΖΓΖ: Καιδέιιεο, Καβαδίαο 2001 Τπάξρνπλ θαη αιιά πιενλεθηήκαηα ηεο αμηνπνίεζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή: αληίζεηα κε άιιεο κνξθέο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ηα αηνιηθά πάξθα δελ παξάγνπλ επηθίλδπλνπο ξχπνπο πνπ απαηηνχλ εηδηθή δηαρείξηζε. Δληνχηνηο, ελψ νη αλαλεψζηκεο ελέξγεηεο κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ επίιπζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ δεηεκάησλ, κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ πξνβιήκαηα θαη νριήζεηο ζε ηνπηθφ επίπεδν. Σα πξνβιήκαηα απηά, φπσο ε ρξήζε εδάθνπο, ε δηαθνπή ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ νδψλ δψσλ θαη πνπιηψλ, ν ζφξπβνο θαη νη νπηηθέο επηδξάζεηο αλαιχνληαη ζηελ επφκελε παξάγξαθν. Σέινο ε αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο έρεη θαη ζεκαληηθά νηθνλνκηθά νθέιε. Σα θπξηφηεξα είλαη δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρφιεζεο θαη ηελ αλάπηπμε ηερλνγλσζίαο, ηελ δεκηνπξγία ή ηελ ελίζρπζε κεηαπνηεηηθψλ θιάδσλ θαη ησλ ζπλαθψλ ππεξεζηψλ. Οη ζέζεηο απαζρφιεζεο πνπ δεκηνπξγνχληαη αθνξνχλ ηελ θαηαζθεπή θαη εγθαηάζηαζε εμαξηεκάησλ, ηελ κεραληθή θαη ηελ ζπλαξκνιφγεζε αεξνζηξνβίισλ, ηελ θαηαζθεπή θαη ζχλδεζε δηθηχνπ κεηαθνξάο, ηελ ιεηηνπξγία αηνιηθψλ πάξθσλ, ηηο ζρεηηθέο κειέηεο, ηελ έξεπλα θαη αλάπηπμε, ηελ έγθξηζε θαη 12

πηζηνπνίεζε, αιιά θαη ηελ ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε. εκαληηθφο αξηζκφο ζέζεσλ εξγαζίαο δεκηνπξγείηαη ζηελ πεξηνρή εγθαηάζηαζεο ζπκβάιινληαο θαη κε απηφ ηνλ ηξφπν ζηελ αλάπηπμε ησλ πεξηνρψλ πνπ εγθαζίζηαληαη αλεκνγελλήηξηεο. Ο ζπλνιηθφο αξηζκφο ζέζεσλ εξγαζίαο, πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ζηελ Δπξψπε ζηελ δεθαεηία 1990-2000 θαη ζρεηίδνληαη άκεζα ή έκκεζα κε ηελ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αηνιηθή ελέξγεηα, αλέξρεηαη ζε 70 ρηιηάδεο (Wagner 2002) Σν ραξαθηεξηζηηθφηεξν ίζσο παξάδεηγκα αλάπηπμεο θαη εκπνξίαο ππεξεζηψλ απνηειεί ε βηνκεραλία αλεκνγελλεηξηψλ ηεο Γαλίαο. Ζ Γαλία θαηέρεη πεξηζζφηεξν απφ ην 40% ηεο παγθφζκηαο αγνξάο θαη νη αληίζηνηρεο επηρεηξήζεηο ηεο απμήζεθαλ 10 θνξέο ζε νλνκαζηηθνχο φξνπο κεηαμχ ησλ εηψλ 1988 θαη 1997. ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Γεληθά, ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο έρεη επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. ηελ πεξίπησζε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αηνιηθή νη επηπηψζεηο απηέο είλαη κηθξφηεξεο απφ θάζε άιιε πεξίπησζε. Πεξηνξίδνληαη δε ζηελ πεξηνρή εγθαηάζηαζεο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Οη επηπηψζεηο απηέο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε δπν κεγάιεο θαηεγφξηεο: ηηο αηζζεηηθέο θαη ηηο νηθνινγηθέο. Οη αηζζεηηθέο επηπηψζεηο δηαξθνχλ φζν θαη ε δηάξθεηα δσήο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο εγθαηάζηαζεο. Πεξηιακβάλνπλ ζέκαηα νπηηθήο (αηζζεηηθήο) ξχπαλζεο θαη αηζζεηηθήο ηνπ ηνπίνπ, ζνξχβνπ θαη ειεθηξνκαγλεηηθψλ παξεκβνιψλ (electromagnetic interference EMI). Οη επηπηψζεηο απηέο είλαη αληηζηξεπηέο θαη κπνξνχλ λα απνθαζίζηαληαη κεηά ηελ απνκάθξπλζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Μπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ηελ δηακφξθσζε ηεο θνηλήο γλψκεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ηνπνζεζία. ηηο αηζζεηηθέο επηπηψζεηο ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιεθζεί θαη ε δηάζεζε κηαο έθηαζεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ, δηφηη απνθιείεη ή πεξηνξίδεη ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο έθηαζεο απηήο ζε άιιεο ρξήζεηο Με ηνλ φξν «νηθνινγηθέο επηπηψζεηο» πεξηγξάθνληαη ην ζχλνιν ησλ άκεζσλ ή έκκεζσλ επηπηψζεσλ ζηελ ρισξίδα θαη παλίδα ηεο πεξηνρήο. Οη επηπηψζεηο απηέο είλαη κε αληηζηξεπηέο θαη απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ησλ πξνυπνζέζεσλ εγθαηάζηαζεο αλεκνγελλεηξηψλ. Πεξηιακβάλνπλ επηπηψζεηο ζηελ νξληζνπαλίδα, ζε ζπάληα είδε ρισξίδαο θαη αιιαγέο ζηελ ηνπηθή πδξνινγία. 13

ην ζχλνιν ησλ αηζζεηηθψλ θαη νηθνινγηθψλ επηπηψζεσλ κειεηήζεθαλ ζηα πιαίζηα ηεο άζθεζεο ExternE 3 πνπ ππνζηεξίρζεθε απφ ηελ ΓΓ ΥΗΗ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ην Ακεξηθαληθφ Τπνπξγείν Δλέξγεηαο, φπνπ θαη ππνινγίζηεθαλ ηα εμσηεξηθά θφζηε παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε δηάθνξεο κεζφδνπο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. εκεηψλεηαη πάλησο φηη είλαη δχζθνιν λα απνηηκεζεί ε άπνςε ηεο θνηλήο γλψκεο γηα ηα αηνιηθά πάξθα, ε νπνία επεξεάδεηαη ζρεδφλ εμίζνπ απφ ηελ ζπκπεξηθνξά ή ηελ πξνδηάζεζε θαη απφ ηα γεγνλφηα. ΑΗΘΖΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΥΡΖΖ ΓΖ Πεξίπνπ ηη 99% ηεο γεο ζηελ νπνία βξίζθεηαη εγθαηεζηεκέλν έλα αηνιηθφ πάξθν απνκέλεη ειεχζεξν κεηά ηελ εγθαηάζηαζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θαη κπνξεί λα αμηνπνηεζεί γηα γεσξγηθή ή θηελνηξνθηθή ρξήζε. Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα ε γεσξγηθή εθκεηάιιεπζε λα ζπλερίδεηαη έσο θαη ηελ βάζε ηνπ πχξγνπ ζηήξημεο, εάλ ηα ζεκέιηα ησλ αλεκνγελλεηξηψλ, πνπ εθηείλνληαη ζε απφζηαζε 5 m γχξσ απφ ηνλ πχξγν, ζαθηνχλ πιήξσο. Γελ ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη ε εγθαηάζηαζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ επεξεάδεη ηελ αλάπηπμε ηεο θηελνηξνθίαο ή ηηο αξνηξαίεο θαιιηέξγεηεο. Ζ έθηαζε πνπ απαηηείηαη γηα ηελ παξαγσγή 1 GWh ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αηνιηθή είλαη 3 θνξέο κηθξφηεξε απφ απηήλ πνπ θαιχπηνπλ ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ άλζξαθα ή ειηαθή ελέξγεηα 4 Οη απαηηήζεηο ζε γε ζηελ πεξίπησζε ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ άλζξαθα είλαη ζεκαληηθέο, ιφγσ ησλ δξαζηεξηνηήησλ εμφξπμεο ηεο πξψηεο χιεο. Σν 10% ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο Γαλίαο ζα κπνξνχζε λα θαιπθζεί κε ηελ ρξήζε 1000 αλεκνγελλεηξηψλ λέαο ηερλνινγίαο. Οη αλεκνγελλήηξηεο απηέο έρνπλ κεγαιχηεξν κέγεζνο πηεξπγίσλ, πςειφηεξε θέξνπζα θαηαζθεπή (πχξγν) θαη βειηησκέλε ελεξγεηαθή απφδνζε. Ζ εγθαηάζηαζε ηνπο ζα απαηηνχζε έθηαζε 100km². κε πνζνζηφ θάιπςεο 1%, γηα ηηο αλάγθεο ηεο ζεκειίσζεο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. 3 ExternE Vol.6: Wind & Hydro Report EUR 16525 EN (1995) 4 Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο απαηηνχκελεο έθηαζεο ζεσξήζεθε φηη νη εγθαηαζηάζεηο ζα ιεηηνπξγνχλ επί 30 έηε (reference Beyond the petroleum age: designing the solar economy C Flavin, N Lenssen, Worldwatch Institute Report No. 100 (December 1990) and additional EWEA calculations for wind) 14

ΟΠΣΗΚΖ ΑΗΘΖΣΗΚΖ ΡΤΠΑΝΖ Ζ νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα ησλ αλεκνγελλεηξηψλ επηβάιεη ηελ εγθαηάζηαζε ηνπο ζε ππαίζξηνπο αλνηρηνχο ρψξνπο, κε απνηέιεζκα, ιφγσ θαη ηνπ κεγάινπ χςνπο ηνπο λα είλαη νξαηέο απφ κεγάιε απφζηαζε. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν αληηκεησπίδεηαη ε ζέα κηαο ή ελφο ζπλφινπ αλεκνγελλεηξηψλ θαζνξίδεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απφ ηελ γεληθφηεξε ζηάζε ηεο θνηλσλίαο ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνλ άλεκν ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή. Δπεηδή ε αηζζεηηθή ηνπ ηνπίνπ είλαη άπνςε ελ πνιινίο ππνθεηκεληθή, ε έξεπλα ηεο ExternE απέηπρε λα θαηαιήμεη ζε ζπκπεξάζκαηα ζε ζρέζε κε ην εμσηεξηθφ θφζηνο ηεο παξακέηξνπ απηήο. Αλεμάξηεηεο έξεπλεο ζηελ Γαλία απέδεημαλ φηη ε πιεηνςεθία ησλ αλζξψπσλ πνπ δνπλ θνληά ζε αλεκνγελλήηξηεο ή επηζθέπηνληαη αηνιηθά πάξθα δηαηίζεληαη ζεηηθά πξνο απηά. εκαληηθφ είλαη πάλησο ην γεγνλφο φηη νπηηθά ιίγν δηαθέξεη κηα αλεκνγελλήηξηα ησλ 500kW απφ κηα ηνπ 1,5MW, κε απνηέιεζκα ε ηάζε γηα κεγαιχηεξεο αλεκνγελλήηξηεο λα κεηψλεη ηαπηφρξνλα θαη ηηο νπηηθέο (αηζζεηηθέο) επηπηψζεηο γηα κηα δεδνκέλε παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα. Ζ κειέηε ηεο ΓΓ ΥΗΗ ζρεηηθά κε ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αηνιηθή ελέξγεηα επηζεκαίλεη φηη αλ θαη ππάξρεη ε ηάζε γηα αλεκνγελλήηξηεο κε κεγαιχηεξν κέγεζνο, ε θαηαζθεπαζηηθή κνξθή ησλ αλεκνγελλεηξηψλ δελ αλακέλεηαη λα αιιάμεη. Ζ ηππηθή αλεκνγελλήηξηα πνπ ζπλαληάηαη ζήκεξα ζηελ Δπξψπε θαη κπνξεί λα ζπλδεζεί κε ην δίθηπν κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο έρεη ηζρχ πεξίπνπ 60kW, ππνζηεξίδεηαη απφ έλαλ πχξγν 40-60m θαη έρεη έιηθα κε 3 πηεξχγηα δηακέηξνπ 42-48m. Σν θνηλφ έρεη ζπλεζίζεη νπηηθά απηνχ ηνπ ηχπνπ ηεο αλεκνγελλήηξηεο. Ζ επηινγή ησλ ειίθσλ κε ηξία αληί δχν πηεξχγηα ππνζηεξίδεηαη θαη απφ αηζζεηηθήο θχζεο επηρεηξήκαηα: θαηά ηελ ιεηηνπξγία νη πξψηεο θαίλνληαη λα πεξηζηξέθνληαη ζε ζρέζε κε ηνλ νξίδνληα, ελψ νη δεχηεξεο λα θιίλνπλ σο πξνο απηφλ. Σν νπηηθφ απνηέιεζκα ζηελ πξψηε πεξίπησζε είλαη ηθαλνπνηεηηθφηεξν. ΘΟΡΤΒΟ Τπάξρνπλ δχν ελ δπλάκεη πεγέο ζνξχβνπ ζε κία αλεκνγελλήηξηα: Ο κεραληθφο ζφξπβνο, πνπ πξνέξρεηαη απφ ην θηβψηην ησλ ηαρπηήησλ θαη ηε γελλήηξηα θαη ν αεξνδπλακηθφο ζφξπβνο, πνπ πξνέξρεηαη απφ ηα πηεξχγηα. 15

Ο κεραληθφο ζφξπβνο έρεη πεξηνξηζηεί ζεκαληηθά ζε ζρέζε κε απηψλ ησλ αλεκνγελλεηξηψλ παιαηφηεξεο ηερλνινγίαο. Απηφ είλαη απνηέιεζκα ηεο βειηίσζε ηνπ κεραλνινγηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη εηδηθφηεξα ζηελ εμάιεηςε ησλ θξαδαζκψλ. Πεξαηηέξσ ηερληθέο βειηηψζεηο πνπ ζπληεινχλ ζηελ εμάιεηςε ηνπ κεραληθνχ ζνξχβνπ αθνξνχλ ηελ ειαζηηθή απφζβεζε ησλ ζηεξεψζεσλ θαη δεχμεσλ ησλ βαζηθψλ εμαξηεκάησλ ηνπ θνπβνπθιίνπ (nacelle), θαη, κέρξη έλα βαζκφ, ηελ ερνκφλσζε. Σέινο, ν ζρεδηαζκφο ησλ βαζηθψλ εμαξηεκάησλ ηεο αλεκνγελλήηξηαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θηβσηίνπ ησλ ηαρπηήησλ, έρνπλ ηξνπνπνηεζεί ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ, ιακβάλνληαο ππφςε θαη ηηο απαηηήζεηο γηα ηελ θαηά ην δπλαηφλ αζφξπβε ιεηηνπξγία. Ο αεξνδπλακηθφο ζφξπβνο, δει. ν ζφξπβνο πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ πεξηζηξνθήο ησλ πηεξπγίσλ ηεο αλεκνγελλήηξηαο, εκθαλίδεηαη θπξίσο ζηα άθξα θαη ζηελ πίζσ πιεπξά ηνπ πηεξπγίνπ. Ο ζφξπβνο είλαη ηζρπξφηεξν φζν απμάλεη ε ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο. Ζ βειηίσζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ πηεξπγίσλ (ηδηαίηεξα ησλ άθξσλ θαη ηεο πίζσ πιεπξάο ηνπο) έρεη πάλησο πεξηνξίζεη δξαζηηθά ηνλ αεξνδπλακηθφ ζφξπβν (Βνπηζηλάο 2002). ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΔ ΔΠΗΠΣΩΔΗ ΟΡΝΗΘΟΠΑΝΗΓΑ Σα πνπιηά έρνπλ ηελ ηάζε λα ζπγθξνχνληαη κε θαηαζθεπέο πνπ δπζθνιεχνληαη λα δνπλ, ηδηαίηεξα θαιψδηα πςειήο ηάζεο, ηζηνχο θαη ζηχινπο, ηδάκηα παξαζχξσλ. Μπνξνχλ επίζεο λα ζθνησζνχλ θαηά ηελ πξφζθξνπζή ηνπο κε θηλνχκελα νρήκαηα ζην δξφκν. Ζ ζπκπεξηθνξά ησλ πηελψλ θαη ηα πνζνζηά ζλεζηκφηεηαο εμαξηψληαη απφ ην είδνο ησλ πηελψλ θαη ηελ ηνπνζεζία. Γεδνκέλνπ φηη ε αλεκνγελλήηξηεο έρνπλ θηλνχκελα κέξε θαη εγθαζίζηαληαη ζηε χπαηζξν, είλαη πηζαλφλ λα απνηεινχλ θίλδπλν γηα ηνπο πιεζπζκνχο ησλ ελδεκηθψλ θαη απνδεκεηηθψλ πηελψλ πνπ δηέξρνληαη απφ ηελ πεξηνρέο πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλεο αλεκνγελλήηξηεο. Οη ζρεηηθέο εθηηκήζεηο ηνπ Γαληθνχ ππνπξγείνπ πεξηβάιινληνο θαη νιιαλδηθήο κειέηεο ζπκθσλνχλ φηη ν θίλδπλνο γηα ηα πνπιηά είλαη πνιχ κεγαιχηεξνο απφ ηα θαιψδηα πςειήο ηάζεο παξά απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο. Παξαηεξήζεηο κε 16

ξαληάξ ζην αηνιηθφ πάξθν Tjaereborg ηεο Γαλίαο 5 έδεημαλ φηη ηα πνπιηά ηείλνπλ λα απνθεχγνπλ ηηο αλεκνγελλήηξηεο πεηψληαο καθξηά ή πάλσ απφ απηέο, ηφζν θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εκέξαο φζν θαη ηεο λχρηαο. ηελ Γαλία παξαηεξήζεθε ην θαηλφκελν ηα γεξάθηα λα επηιέγνπλ λα ζηήζνπλ ηε θσιηά ηνπο ζε θισβνχο πνπ είραλ ηνπνζεηεζεί ζηνπο ππιψλεο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Γεδνκέλνπ φηη ην πξφβιεκα απαζρνιεί ηφζν ηελ βηνκεραλία φζν θαη ηνπο ζρεδηαζηέο, εμαηξνχλ ζπλήζσο κε δηθή ηνπο πξσηνβνπιία απφ ηνπο ρψξνπο εγθαηάζηαζεο πεξηνρέο κε εηδηθφ θαζεζηψο πξνζηαζίαο ηεο νξληζνπαλίδαο φπσο π.ρ. νη πεξηνρέο Ramsar. Έρεη πξνηαζεί λα θαηαξηηζζνχλ εηδηθέο κειέηεο ζρεηηθά κε ηνπο ηφπνπο δηέιεπζεο θαη ελδηαίηεζεο ησλ πηελψλ ψζηε λα εγθαηαζηαζνχλ ηα αηνιηθά πάξθα καθξηά απφ θξίζηκα ελδηαηηήκαηα πνπ ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ ρψξνπο ζπγθέληξσζεο ηεο νξληζνπαλίδαο θαη λα αληηκεησπίδνληαη κε πξνζνρή πεξηνρέο πνπ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ε ρακειή νξαηφηεηα κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ηεο νξληζνπαλίδαο. ε έλα αηνιηθφ πάξθν, νη αλεκνγελλήηξηεο γεληθψο πξέπεη λα εγθαζίζηαληαη ζε απφζηαζε κεηαμχ ηνπο ηνπιάρηζηνλ ίζε κε ηξεηο έσο ελλέα δηακέηξνπο ηνπ ξφηνξα, έηζη ψζηε λα απνθεχγνληαη έληνλα θαηλφκελα "ζθίαζεο" ηνπ αλέκνπ (ε πιένλ ζπλήζεο απφζηαζε πνπ εθαξκφδεηαη, είλαη πέληε έσο επηά θνξέο ηε δηάκεηξν ηνπ ξφηνξα). ΑΛΛΔ ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ Δπηπηψζεηο ζε άιια ρεξζαία νηθνζπζηήκαηα πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηηο εξγαζίεο εγθαηάζηαζεο, ηελ θάιπςε ηνπ εδάθνπο θαη ηελ κεηαβνιή ηεο πδξνινγίαο ηεο πεξηνρήο. Ζ έθηαζε ησλ επηπηψζεσλ απηψλ εμαξηψληαη απφ ηνλ ηχπν ηνπ νηθνζπζηήκαηνο, ηνλ ηξφπν απνξξνήο ησλ πδάησλ, ηηο ηερληθέο θαη ηνλ ρξφλν εγθαηάζηαζεο θαη ηηο πξαθηηθέο απνθαηάζηαζεο. Όινη απηνί νη παξάγνληεο θαη ηα δηνξζσηηθά κέηξα πνπ απαηηνχληαη ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζηελ δηαδηθαζία εθηίκεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ. Πάλησο, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο έρεη αλαθεξζεί ηαρεία επαλεγθαηάζηαζε ησλ ελδεκηθψλ πιεζπζκψλ ηνπ νηθνζπζηήκαηνο ζηελ έθηαζε πνπ εγθαηαζηάζεθαλ νη αλεκνγελλήηξηεο. Τπάξρνπλ ελδείμεηο φηη νχηε 5 Landelijk Bureau voor Windenergie with the cooperation of the Dutch Foundation for Bird Protection, Netherlands 17

ηα ππάξρνληα νηθνζπζηήκαηα νχηε ε άγξηα παλίδα επεξεάδνληαη απφ ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ. ΑΝΑΛΤΖ ΚΤΚΛΟΤ ΕΩΖ Έλαο άιινο ηξφπνο απνηίκεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ είλαη ε αλάιπζε ηνπ θχθινπ δσήο (Ecotec 1997). Ζ αλάιπζε απηή απνηηκά ην ζχλνιν ησλ απαηηήζεσλ ζε πιηθά θαη ελέξγεηα απφ ηελ παξαγσγή κηα αλεκνγελλήηξηαο έσο θαη ηελ αλάθηεζε θαη αλαθχθισζε ησλ πιηθψλ κεηά ηελ απνζπλαξκνιφγεζε θαη απνθνκηδή ηεο. χκθσλα κε ηελ αλάιπζε απηή πνπ έγηλε απφ ην ζχλδεζκν παξαγσγψλ αηνιηθήο ελέξγεηαο ηεο Γαλίαο 6 ε απαίηεζε ζε ελέξγεηα γηα ηελ θαηαζθεπή, ηνπνζέηεζε, ιεηηνπξγία, ζπληήξεζε θαη αλαθχθισζε κηαο αλεκνγελλήηξηαο πνπ ιεηηνπξγεί επί 20 έηε αλέξρεηαη ζηηο 821MWh. Γειαδή ε ελέξγεηα πνπ απαηηείηαη γηα ηελ θαηαζθεπή κηαο ζχγρξνλεο αλεκνγελλήηξηαο παξάγεηαη απφ ηελ ιεηηνπξγία ηεο ζε δηάζηεκα 3-4 κελψλ. εκεηψλεηαη φηη ην κέγεζνο απηφ δελ επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ην θφζηνο κεηαθνξάο ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Ζ κεηαθνξά κηαο αλεκνγελλήηξηαο 65 tn γηα 10.000 λαπηηθά κίιηα επηβαξχλεη ηελ ζπλνιηθή ελεξγεηαθή απαίηεζε θαηά 1.5%. Οη απαηηήζεηο ζε πιηθά κεηξήζεθαλ ζηελ πεξίπησζε ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ Baix Ebre ζηελ Ηζπαλία (Waters 1997) ζηα πιαίζηα ηεο απνηίκεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ηνπ ζπλνιηθνχ θχθινπ δσήο (life-cycle environmental impact assessment LCA) θαη απνηειεί κέξνο ηνπ πξνγξάκκαηνο Thermie ηεο ΓΓ XVII ηεο Δπηηξνπήο ηεο ΔΔ. Αλ θαη πξφθεηηαη γηα αλεκνγελλήηξηεο κηθξφηεξεο απφ απηέο πνπ ζήκεξα απνηεινχλ ην βηνκεραληθφ πξφηππν, ην 73% ησλ πιηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ αθνξνχλ ηελ ζεκειίσζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Ζ αλάιπζε θαηά πιηθφ έδεημε φηη απνηεινχληαλ θαηά 74% απφ ζθπξφδεκα θαη θαηά 22% απφ ζίδεξν θαη αηζάιη, απφ ηα νπνία θαηαζθεπάδεηαη ν νπιηζκφο ηνπ ζθπξνδέκαηνο θαη νη πχξγνη ζηήξημεο αληίζηνηρα. Έλα ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηα επξήκαηα παξαπάλσ έξεπλαο είλαη πσο εάλ έλα αηνιηθφ πάξθν, αληί λα απαμησζεί πιήξσο, αληηθαηαζηαζνχλ ηα θνπβνχθιηα (nacelles) θαη νη έιηθεο (πηεξσηέο) κε λεφηεξεο, κπνξεί λα επεθηαζεί ν ρξφλνο δσήο ηνπ. 6 Vindmolleindustrien (1997) The energy balance of modern wind turbines Draft Wind Power Background Information Note No. 16 18

Ζ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΗ ΑΠΔ ΚΑΗ ΣΖΝ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Ζ αγνξά ηεο ελέξγεηαο επεξεάδεη ην ζχλνιν ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο αιιά θαη ην θφζηνο δσήο ησλ ηδησηψλ, δηφηη επηδξά ζηελ δηακφξθσζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο θαη ζέξκαλζεο. Απφ ηα πξψηα ζηάδηα δεκηνπξγίαο ηεο ε κεηέπεηηα Δπξσπατθή Έλσζε αλαγλψξηζε φηη ε ελέξγεηα απνηειεί έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα ξπζκηζηνχλ, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε νηθνλνκηθή άξα θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ησλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο. Ζ ηάζε ξχζκηζεο θαη ειέγρνπ ηεο αγνξάο ελέξγεηαο είλαη έθδειε απφ ηηο πξφδξνκεο ζπλζήθεο ηεο ΔΚΑΥ θαη ηεο Δπξαηφκ, πνπ αλαθέξνληαη ζε ζέκαηα άλζξαθα θαη αηνκηθήο ελέξγεηαο αληίζηνηρα. Ο άλζξαθαο απνηεινχζε θαηά ηελ πξψηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν ηελ θχξηα πξψηε χιε παξαγσγήο ελέξγεηαο θαη κνριφ αλάπηπμεο ηεο επξσπατθήο βηνκεραλίαο. Ζ αηνκηθή ελέξγεηα απνηεινχζε ηφηε ηελ αλαθπφκελε ηερλνινγία πνπ αλακελφηαλ λα εμαζθαιίζεη ηελ απξφζθνπηε παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη πξνο ηελ νπνία αλακελφηαλ λα ζηξαθεί ηφζν ην εξεπλεηηθφ φζν θαη ην επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ. Αιιά ε δεθαεηία ηνπ 60 ραξαθηεξίζηεθε απφ ηελ επηθξάηεζε ηνπ πεηξειαίνπ σο θχξηα πξψηε χιε παξαγσγήο ελέξγεηαο, ιφγσ εμέιημε φκσο ηεο ηερλνινγίαο θαη ησλ ρακειψλ ηηκψλ. Γεδνκέλνπ φηη ν Δπξσπατθφο ρψξνο δελ δηέζεηε εθείλε ηελ επνρή θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ, απφ ελεξγεηαθά απηάξθεο ηελ πξνεγνχκελε δεθαεηία, έκεηλε λα εμαξηάηαη απφ πεγέο ελέξγεηαο πνπ βξίζθνληαλ εθηφο ησλ ζπλφξσλ ηνπ. πλέπεηα ηνπ γεγνλφηνο απηνχ ήηαλ ε αδπλακία ζπλφινπ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο λα απνηξέςνπλ ηελ νηθνλνκηθή χθεζε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70, ζπλεπεία ησλ επάιιεισλ πεηξειατθψλ θξίζεσλ. Ζ ήδε δηακνξθσκέλε Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα δελ ήηαλ ζε ζέζε λα ειέγμεη ηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ, απηέο δηακνξθψζεθαλ ησλ νπνίσλ ζε πςειά επίπεδα, επηβαξχλζεθε ηφζν ην θφζηνο παξαγσγήο αιιά θαη ην θφζηνο δσήο θαη εβιήζε ζεκαληηθά ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ επξσπατθψλ πξντφλησλ ζε ζχγθξηζε κε ηα ακεξηθαληθά (Μνχζεο 1999). Ζ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα θαη κεηέπεηηα ε Δπξσπατθή Έλσζε γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηνλ θίλδπλν κηαο λέαο θξίζεο θαη ηελ παξεπφκελε χθεζε ελδηαθέξζεθαλ ηελ αζθάιεηα ησλ ελεξγεηαθψλ πξνκεζεηψλ. ηελ αζθάιεηα ησλ 19

ελεξγεηαθψλ πξνκεζεηψλ εληάζζεηαη θαη ην ελδηαθέξνλ παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ελαιιαθηηθέο πεγέο, ζε αληηδηαζηνιή κε ηα ζπκβαηηθά νξπθηά θαχζηκα. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα απνηειεί κηα ηέηνηα πεγή. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνλ άλεκν πνπ απαηηεί κελ ζεκαληηθφ θφζηνο εγθαηάζηαζεο αιιά ην θφζηνο θαπζίκνπ είλαη κεδεληθφ. Ζ ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο απνηειεί ηνλ δεχηεξν άμνλα πάλσ ζηνλ νπνίν δνκείηαη ε Δπξσπατθή ελεξγεηαθή πνιηηηθή. Ζ Δπξσπατθή έλσζε ζηνρεχεη κε ηελ αλάπηπμε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ εθπιήξσζε θπξίσο ησλ δεζκεχζεσλ πνπ αλαιήθζεθαλ κε ηελ ππνγξαθή ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην 7. Οη δεζκεχζεηο αθνξνχλ ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ 8 : εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ, ηελ πεξίνδν 2008-2012 ζα πξέπεη λα κεησζνχλ θαηά 8% ζε ζχγθξηζε κε ηα επίπεδα ηνπ 1990. Γηα λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο απηφο ηνπ πεξηνξηζκνχ ησλ εθπνκπψλ ζα πξέπεη ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην λα αλέξρεηαη ζε 12 % ην έηνο 2010 απφ 6 % ην έηνο αλαθνξάο 1995. Ζ κεηαβνιή ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ είλαη απαξαίηεην λα ζπλνδεχεηαη θαη κε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο θαηά 18% κέρξη ην έηνο 2010 ζε ζχγθξηζε κε απηή ηνπ 1995. ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο εληάζζεηαη θαη ε κεηαβνιή ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ θεληξηθά ζε δηαλεκεκέλα. ηα θεληξηθά ζπζηήκαηα παξαγσγήο ε ελέξγεηα παξάγεηαη κελ κε νηθνλνκηθνχο φξνπο παξαγσγήο αιιά ε απφζηαζε απφ ην ζεκείν θαηαλάισζεο ζπλεπάγεηαη κεγάιεο απψιεηεο θαηά ηελ κεηαθνξά. Αληίζεηα ζηελ πεξίπησζε ηνπ δηαλεκεκέλνπ ζπζηήκαηνο ζηφρνο είλαη ε παξαγσγή ηεο ελέξγεηαο ζε πνιιά ζεκεία, θαηά ην δπλαηφλ εγγχηεξα ζην ζεκείν θαηαλάισζεο. Ζ ελίζρπζε ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα ζην ζχλνιν ηνπ Δπξσπατθνχ ρψξνπ ζεκαίλεη ηαπηφρξνλα φηη ζηα ζεκεία ζπγθέληξσζεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ηνκέα απηνχ, δειαδή ζηα αζηηθά θέληξα, φπνπ νη πηέζεηο γηα θαζαξφηεξν πεξηβάιινλ είλαη εληνλφηεξεο, εληζρχνληαο ηα επηρεηξήκαηα αλάπηπμεο ΑΠΔ. Οη παξαπάλσ δεζκεχζεηο δελ ζα πξέπεη λα ζέηνπλ ζε θίλδπλν ηελ αζθάιεηα ηεο παξνρήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ έρνπλ ζεζπηζηεί απφ ηελ ΔΔ έλαο αξηζκφο απφ κεζνδνινγηθά εξγαιεία, πνπ αλαθέξνληαη ζηελ θαηεχζπλζε ηεο 7 Απφθαζε 2002/358/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ [Δπίζεκε Δθεκεξίδα L 130, 15.05.2002]. 8 Σν Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην αθνξά ηηο εθπνκπέο έμη αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ: δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO 2 ), κεζάλην (CH 4 ), πξσηνμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ (N 2 O), πδξνθζνξάλζξαθεο (HFC), ππεξθζνξησκέλνπο πδξνγνλάλζξαθεο (PFC) θαη εμαθζνξηνχρν ζείν (SF 6 ). 20