ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ

Transcript

1 ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΘΔΜΑ:ΠΗΓΔ ΔΝΑΛΛΑΚΣΙΚΗ ΔΝΔΡΓΔΙΑ ΚΑΙ ΔΠΙΠΣΩΔΙ ΣΟ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΤΓΑΣΔ: ΔΙΗΓΗΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΓΔΛΗΑΒΒΑ ΔΤΓΟΞΙΑ ΓΡΑΜΑΛΗ ΔΤΑΓΓΔΛΟ ΠΑΠΑΓΟΠΟΤΛΟΤ ΚΑΣΔΡΙΝΑ ΜΑΡΜΑΝΗ ΓΗΜΗΣΡΙΟ

2

3 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ειίδα ΠΔΡΗΛΖΦΖ 4 ΠΡΟΛΟΓΟ 10 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1:ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 1.1 Ηζηνξηθφ Αηνιηθά πάξθα Αλεκνγελλήηξηεο 45 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΖΛΗΑΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 2.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Φσηνβνιηαηθά 70 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3:ΒΗΟΜΑΕΑ 3.1 Γεληθά 93 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4:ΓΔΧΘΔΡΜΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 4.1 Γεληθά Γεσζεξκία πςειήο, κέζεο θαη ρακειήο ελζαιπίαο 119 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 : ΤΓΡΟΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 1

4 5.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Σξφπνο ιεηηνπξγίαο κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ Μηθξά πδξνειεθηξηθά ζηελ Διιάδα 133 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6: ΧΚΔΑΝΗΑ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 6.1 Δλέξγεηα απφ ηα θχκαηα Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Χθεάληα ηνπνζέηεζε, ζεξκηθφ απφζεκα 152 Πεξηβαληνιινγηθή εθηίκεζε ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7: Ζ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 7.1 Αηνιηθή ελέξγεηα Φσηνβνιηαηθά Βηνκάδα Γεσζεξκία Τδξνειεθηξηθά 173 ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΖ 180 ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΔΤΡΧΠΑΨΚΑ ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ 193 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΔΠΗΛΟΓΟ 220 2

5 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 239 3

6 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ: ήκεξα, ζηε γεληθή ηνπο κνξθή νη αλεκνθηλεηήξεο κεηαηξέπνπλ ηελ θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ ζε άιιεο πην ρξήζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο, φπσο ζεξκηθή, ειεθηξηθή θαη θπζηθά κεραληθή. Γεληθά αηνιηθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ πλένληνο αλέκνπ. Ζ ελέξγεηα απηή ραξαθηεξίδεηαη "ήπηα κνξθή ελέξγεηαο" θαη πεξηιακβάλεηαη ζηηο "θαζαξέο" πεγέο φπσο ζπλεζίδνληαη λα ιέγνληαη νη πεγέο ελέξγεηαο πνπ δελ εθπέκπνπλ ή δελ πξνθαινχλ ξχπνπο. Ζ αξραηφηεξε κνξθή εθκεηάιιεπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ήηαλ ηα ηζηία (παληά) ησλ πξψησλ ηζηηνθφξσλ πινίσλ θαη πνιχ αξγφηεξα νη αλεκφκπινη ζηε μεξά. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα δεκηνπξγείηαη έκκεζα απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, γηαηί ε αλνκνηφκνξθε ζέξκαλζε ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο πξνθαιεί ηε κεηαθίλεζε κεγάισλ καδψλ αέξα απφ ηε κηα πεξηνρή ζηελ άιιε, δεκηνπξγψληαο έηζη ηνπο αλέκνπο. Δίλαη κηα ήπηα κνξθή ελέξγεηαο, θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ, πξαθηηθά αλεμάληιεηε, γη' απηφ θαη είλαη αλαλεψζηκε. ΖΛΗΑΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ: Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία αμηνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ κε δχν ηξφπνπο. Θεξκηθέο θαη θσηνβνιηατθέο εθαξκνγέο. Ζ πξψηε είλαη ε ζπιινγή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα λα παξαρζεί ζεξκφηεηα, θπξίσο γηα ηε ζέξκαλζε ηνπ λεξνχ θαη ηε κεηαηξνπή ηνπ ζε αηκφ γηα ηελ θίλεζε ηνπξκπίλσλ. ηε δεχηεξε εθαξκνγή ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα κεηαηξέπνπλ ην θσο ηνπ ήιηνπ ζε ειεθηξηζκφ κε ηε ρξήζε θσηνβνιηατθψλ θπςειψλ ή ζπζηνηρηψλ. Ζ ειηαθή ελέξγεηα είλαη θαζαξή, αλεμάληιεηε, ήπηα θαη αλαλεψζηκε. Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία δελ ειέγρεηαη απφ 4

7 θαλέλαλ θαη απνηειεί έλα αλεμάληιεην εγρψξην ελεξγεηαθφ πφξν, πνπ παξέρεη αλεμαξηεζία, πξνβιεςηκφηεηα θαη αζθάιεηα ζηελ ελεξγεηαθή ηξνθνδνζία. Τπάξρνπλ δχν ηξφπνη γηα λα αμηνπνηήζεη θαλείο ηελ ειηαθή ελέξγεηα. Παξάγνληαο ειηαθφ ειεθηξηζκφ κέζσ ησλ θσηνβνιηατθώλ ζπζηεκάησλ. Αμηνπνηψληαο ηε ζαιπσξή ηνπ ήιηνπ γηα ζέξκαλζε, ςχμε θαη δεζηφ λεξφ κε ηα ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα. ΒΗΟΜΑΕΑ Με ηνλ φξν βηνκάδα νλνκάδνπκε νπνηνδήπνηε πιηθφ παξάγεηαη απφ δσληαλνχο νξγαληζκνχο (φπσο είλαη ην μχιν θαη άιια πξντφληα ηνπ δάζνπο, ππνιείκκαηα θαιιηεξγεηψλ, θηελνηξνθηθά απφβιεηα, απφβιεηα βηνκεραληψλ ηξνθίκσλ θ.ιπ.) θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο θαχζηκν γηα παξαγσγή ελέξγεηαο. Ζ βηνκάδα είλαη απνηέιεζκα ηεο θσηνζπλζεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ θπηηθψλ νξγαληζκψλ, ρεξζαίαο ή πδξφβηαο πξνέιεπζεο. Σα θπηά κεηαζρεκαηίδνπλ ηελ ελέξγεηα ηνπ νξαηνχ θάζκαηνο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κε κηα ζεηξά ζχλζεησλ δηεξγαζηψλ. Οη βαζηθέο πξψηεο χιεο ηνπ ελ ιφγσ κεηαζρεκαηηζκνχ είλαη ην λεξφ θαη ην CO2, πνπ αθζνλνχλ ζηε θχζε. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε βηνκάδα έρεη ζρεκαηηζηεί κε ηε δηεξγαζία πνπ πξναλαθέξζεθε, απνηειεί κηα αμηνπνηήζηκε αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Οη ρξεζηκνπνηνχκελεο κέζνδνη ηεο ελεξγεηαθήο κεηαηξνπήο ηεο βηνκάδαο, δηαθξίλνληαη ζε ζεξκνρεκηθεο (μεξέο) ή ζε βηνκεραληθέο (πγξέο). Ζ επηινγή ηεο κεζφδνπ κεηαηξνπήο πξνζδηνξίδεηαη θαηά θαλφλα απφ ηελ αλαινγία άλζξαθα θαη αδψηνπ (C/N) ζηε δηαζέζηκε πξψηε χιε θαη απφ ηελ πεξηερφκελε πγξαζία ηελ ψξα ηεο ζπιινγήο. ΓΔΧΘΔΡΜΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ: 5

8 Γεσζεξκηθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη ε ζεξκηθή ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο θαη εκθαλίδεηαη κε ηε κνξθή ζεξκνχ λεξνχ ή αηκνχ. Ζ ελέξγεηα απηή ζρεηίδεηαη κε ηελ εθαηζηεηφηεηα θαη ηηο εηδηθφηεξεο γεσινγηθέο θαη γεσηεθηνληθέο ζπλζήθεο ηεο θάζε πεξηνρήο. Δίλαη κηα ήπηα θαη ζρεηηθά αλαλεψζηκε ελεξγεηαθή πεγή, πνπ κε ηα ζεκεξηλά ηερλνινγηθά δεδνκέλα κπνξεί λα θαιχςεη ζεκαληηθέο ελεξγεηαθέο αλάγθεο. Οη γεσζεξκηθέο πεξηνρέο ζπρλά εληνπίδνληαη απφ ηνλ αηκφ πνπ βγαίλεη απφ ζρηζκέο ηνπ θινηνχ ηεο γεο ή απφ ηελ παξνπζία ζεξκψλ πεγψλ. Γηα λα πθίζηαηαη δηαζέζηκν ζεξκφ λεξφ ή αηκφ ζε κηα πεξηνρή πξέπεη λα ππάξρεη θάπνηνο ππφγεηνο ηακηεπηήξαο απνζήθεπζεο ηνπ θνληά ζε έλα ζεξκηθφ θέληξν. Τπάξρνπλ δπν θχξηεο εθαξκνγέο ηεο γεσζεξκηθή ελέξγεηαο. Ζ πξψηε βαζίδεηαη ζηε ρξήζε ηεο ζεξκφηεηαο ηεο γεο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη άιιεο ρξήζεηο (ζέξκαλζε θηεξίσλ, ζεξκνθεπίσλ). Απηή ε ζεξκφηεηα κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ γεσζεξκηθά γθάηδεξ πνπ θζάλνπλ κε θπζηθφ ηξφπν σο ηελ επηθάλεηα ηεο γεο ή γεψηξεζε ζηνλ θινηφ ηεο γεο ζε πεξηνρέο πνπ ε ζεξκφηεηα βξίζθεηαη αξθεηά θνληά ζηελ επηθάλεηα. Απηέο νη πεγέο είλαη ζπλήζσο απφ κεξηθέο εθαηνληάδεο κέρξη 3000 κέηξα θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Ζ δεχηεξε εθαξκνγή ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο εθκεηαιιεχεηαη ηηο ζεξκέο κάδεο εδάθνπο ή ππνγείσλ πδάησλ γηα λα θηλήζνπλ ζεξκηθέο αληιίεο γηα εθαξκνγέο ζέξκαλζε θαη ςχμεο. ΤΓΡΟΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ: Ζ νλνκαζηηθή εγθαηαζηεκέλε ηζρχο ελφο κηθξνχ πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ θαη ε ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ απηφ, είλαη αλάινγε ηεο παξνρήο πνπ πεξλά κέζα απφ ηνλ πδξνζηξφβηιν θαη ηεο πςνκεηξηθήο δηαθνξάο πνπ θαιχπηεη ην λεξφ, ζηελ πνξεία ηνπ πξνο ηνλ πδξνζηξφβηιν κέζα απφ ηνλ αγσγφ πίεζεο. Δίλαη 6

9 πξνθαλέο φηη αλάινγε ηζρχο κπνξεί λα παξαρζεί ηφζν απφ κηα κεγάιε πνζφηεηα λεξνχ πνπ πέθηεη απφ κηθξφ χςνο, φζν θαη απφ κηα κηθξή πνζφηεηα λεξνχ πνχ πέθηεη φκσο απφ κεγάιν χςνο. ζηελ πξψηε πεξίπησζε νη δηαζηάζεηο ησλ επηκέξνπο ζπληζησζψλ ηνπ κηθξνχ πδξνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ ζα είλαη πνιχ κεγαιχηεξεο απφ απηέο ηεο δεχηεξεο πεξίπησζεο Σν λεξφ ηνπ πνηακνχ, ηεο πεγήο ή ηνπ ρείκαξξνπ αθήλνληαο ηελ αλαγθαία αξρηθή δεμακελή ή ηνλ αξρηθφ κηθξφ ηακηεπηήξα, νδεχεη κέζα απφ έλα ζχζηεκα αλνηθηψλ θαη θιεηζηψλ αγσγψλ ζην ραιχβδηλν αγσγφ πςειήο πίεζεο θαη ζηε ζπλέρεηα ζηνλ πδξνζηξφβηιν θαη απφ ηνλ αγσγφ θπγήο, ζηε θπζηθή θνίηε ηνπ ξέκαηνο ηεο πεξηνρήο. ΧΚΔΑΝΗΑ ΔΝΔΡΓΔΗΑ: Οη σθεαλνί, πνπ θαιχπηνπλ ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηνπ πιαλήηε καο, είλαη κηα ηεξάζηηα απνζήθε ελέξγεηαο. Τπάξρεη κεραληθή ελέξγεηα ζηα παιηξξνηαθά θχκαηα, ζηα θχκαηα θαη ζηα ζαιάζζηα ξεχκαηα. Τπάξρεη επίζεο ηεξάζηην απφζεκα ζεξκηθήο ελέξγεηαο, ζηε ζεξκφηεηα ηνπ λεξνχ ησλ σθεαλψλ. Σν πξφβιεκα είλαη φηη απηέο νη κεγάιεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο είλαη αξθεηά δηαζθνξπηζκέλεο. Ζ ελέξγεηα ησλ ζαιάζζησλ ξεπκάησλ, ησλ θπκάησλ θαη ησλ σθεαλψλ πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην. Ζ ελέξγεηα ησλ παιηξξνηαθψλ θπκάησλ φκσο πξνέξρεηαη απφ ηελ έιμε πνπ αζθνχλ ην θεγγάξη θαη ν ήιηνο ζηα λεξά ησλ σθεαλψλ. Οη σθεαλνί ηεο γεο δέρνληαη ειηαθή αθηηλνβνιία, κεγάιν κέξνο ηεο νπνίαο κεηαηξέπνπλ θαη απνζεθεχνπλ σο ζεξκηθή ελέξγεηα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ςπρξά ξεχκαηα, κε ζεξκνθξαζία θνληά ζην ζεκείν πήμεο, θπθινθνξνχλ απφ ηηο πνιηθέο πεξηνρέο πξνο ηνλ ηζεκεξηλφ ζε βάζε κηθξφηεξα απφ 1000 κέηξα. Έηζη κηα θάζεηε ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά ζην πνζφ ησλ 21 ν C ή πεξηζζφηεξν ππάξρεη θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο ζε πνιιέο ηξνπηθέο θαη εκηηξνπηθέο πεξηνρέο. Απηή ηε 7

10 ζεξκνθξαζηαθή θιίζε κπνξνχκε λα ηελ εθκεηαιιεπηνχκε ζαλ πεγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, φπσο πξνηάζεθε γηα πξψηε θνξά απφ ηνλ d' Αrsoval ην

11 9

12 -ΠΡΟΛΟΓΟ- (Δλαιιαθηηθέο πεγέο ελέξγεηαο) ήκεξα έλα απφ ηα κεγάια ζέκαηα γηα ην κέιινλ ηεο αλζξσπφηεηαο είλαη θα ην ζέκα ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη παξεκβάζεηο ηνπ αλζξψπνπ, ηδηαίηεξα ηνπο ηειεπηαίνπο 1-2 αηψλεο, δεκηνχξγεζαλ πξνβιήκαηα θαη θαηαζηξνθηθέο πξννπηηθέο γηα ηελ αλζξσπφηεηα. Μηα απφ ηηο παξεκβάζεηο ηνπ αλζξψπνπ, πνπ δεκηνπξγνχλ ηεξάζηηα πξνβιήκαηα γηα ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, είλαη νη αλαγθαίεο ζήκεξα κεγάιεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο, πνπ απαηηνχληαη ζηε ζχγρξνλε θνηλσλία, ζέξκαλζε, ειεθηξηζκφο, κεηαθνξέο είλαη αλαγθαία ζε θάζε λνηθνθπξηφ, ελψ θαη ε παξαγσγή αγαζψλ βαζίδεηαη ζήκεξα ζηελ ελέξγεηα (βηνκεραλία, βηνηερλία, γεσξγία, νξπθηφ πινχην).. Γηα λα πεξηνξηζηεί ε ξχπαλζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο απφ ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο, γίλνληαη πνιιέο πξνηάζεηο, κηα απφ ηηο νπνίεο είλαη νη ΑΠΔ. Καηαξρήλ πξέπεη λα ηνλίζνπκε φηη θαη νη ΑΠΔ έρνπλ αξλεηηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, φκσο ζε κηθξφηεξν βαζκφ. Έλα ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα πνπ έρνπλ νη ΑΠΔ έλαληη ησλ θαπζίκσλ είλαη φηη δελ έρνπλ εκεξνκελία ιήμεο, αθνχ έρνπλ δηαξθή αλαλέσζε. Αληίζεηα ηα θαχζηκα, πνπ ζήκεξα θαιχπηνπλ ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζε ελέξγεηα, έρνπλ εμαληιήζεκα απνζέκαηα. Π.ρ. ηα πγξά θαχζηκα θαη ην θπζηθφ αέξην πξνβιέπεηαη φηη ζα εμαληιεζνχλ ζε ιηγφηεξν απφ 1 αηψλα. ηηο ΑΠΔ ππάγνληαη: 10

13 1. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα 2. Ζ ειηαθή ελέξγεηα 3. Ζ βηνκάδα 4. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα 5. Ζ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα 6. Ζ σθεάληα ελέξγεηα ηε ζπλέρεηα επηγξακκαηηθά ζα αλαθεξζνχλ νη δπλαηφηεηεο ζπλεηζθνξάο ηεο θαζεκηάο θαη νη νηθνλνκηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Μηα πξψηε ζεκαληηθή κνξθή ελέξγεηαο είλαη ε ελέξγεηα ηνπ λεξνύ φπνπ είλαη δπλαηφλ λα θαιχπηνπλ κεγάιν κέξνο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ζε ψξεο αηρκήο, πνπ ην θφζηνο παξαγσγήο ησλ ζηαζκψλ κε θαχζηκα είλαη κεγαιχηεξν, ελψ ηαπηφρξνλα πξνζθέξνπλ θαη άιιεο ππεξεζίεο, φπσο άξδεπζε, χδξεπζε, αιιά θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ, πνπ ηδηαίηεξα ζηε ρψξα καο είλαη άκεζε αλάγθε. Πεξηβαιινληηθά, κε θαηάιιειε κειέηε, φρη κφλν δελ δεκηνπξγνχλ 11

14 αξλεηηθέο επηπηψζεηο, αιιά είλαη δπλαηφλ λα έρνπκε ζεηηθά απνηειέζκαηα. εκεηψλεηαη φηη ζηε ρψξα καο, κε νινθιεξσκέλε αλάπηπμε ησλ πδξνειεθηξηθψλ, κπνξνχκε λα θαιχςνπκε πάλσ απφ 20% ησλ ειεθηξνελεξγεηαθψλ καο αλαγθψλ. εκεηψλεηαη πάλησο φηη, επεηδή ν ρξφλνο δσήο ησλ πδξνειεθηξηθψλ είλαη καθξχο (πάλσ απφ 50 ρξφληα) θαη αληίζηνηρα καθξφρξνλε ε απφζβεζε ηνπο, θαλέλαο θεθαιαηνχρνο δελ δείρλεη πξνζπκία λα ηα πξνηηκήζεη. Ζ ειηαθή ελέξγεηα είλαη κηα δεχηεξε ζεκαληηθή κνξθή ΑΠΔ ηδηαίηεξα ζηε ρψξα καο, κε ηε κεγάιε ειηνθάλεηα. Γηα ζεξκηθέο ρξήζεηο έρεη γίλεη ζρεηηθή αμηνπνίεζε, φκσο ππάξρνπλ αθφκα, κε θαηάιιειε πνιηηηθή, ζεκαληηθά πεξηζψξηα αλάπηπμεο ηεο. Αληίζεηα ζήκεξα κε ηηο ππάξρνπζεο γλσζηέο ηερλνινγίεο, ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνλ ήιην είλαη εμαηξεηηθά αληηνηθνλνκηθή θαη δελ είλαη ινγηθή ε αμηνπνίεζε ηεο. ην κέιινλ ε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο κπνξεί λα καο δψζεη ηέηνηα δπλαηφηεηα. Μηα ηξίηε κνξθή ΑΠΔ είλαη ε αηνιηθή πνπ παξάγεη ειεθηξνελέξγεηα (αλεκνγελλήηξηεο). Σν θφζηνο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ απφ αηνιηθά είλαη πεξίπνπ δηπιάζην απφ ην θφζηνο ηεο ειεθηξελέξγεηαο, πνπ παξάγεηαη απφ ιηγλίηε, φκσο νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο είλαη κηθξφηεξεο απφ ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ θαχζηκα. ηε ρψξα καο ζπκθέξεη νηθνλνκηθά ε αμηνπνίεζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζηα λεζηά, φρη φκσο ζηελ Ζπεηξσηηθή Διιάδα σο ηψξα, φπνπ ε θχξηα παξαγσγή γίλεηαη απφ ιηγλίηε θαη πδξνειεθηξηθά. Έρεη λνκνζεηεζεί λα ρξεκαηνδνηείηαη, φπνηνο αμηνπνηήζεη αηνιηθνχο ζηαζκνχο, κε πάλσ απφ ην 1/3 ηνπ αλαγθαίνπ θεθαιαίνπ, ελψ δφζεθαλ άδεηεο γηα αηνιηθά ζε ηδηψηεο ζηελ Ζπεηξσηηθή Διιάδα γηα πεξίπνπ KW. Απηφ ζεκαίλεη εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα επξψ, επηδνηήζεηο πνπ ζα πιεξψζεη ν ειιεληθφο ιαφο κέζσ ηεο εθνξίαο. Δπηπιένλ θαζηεξψζεθε ηηκνιφγεζε, πνπ ζα αγνξάδεη ε ΓΔΖ (πνπ έρεη ζήκεξα ηε Γηαλνκή ηεο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο) απφ ηνπο ηδηψηεο, κε κεγάιν πνζνζηφ θέξδνπο θη' έηζη θάζε ρξφλν ν ιαφο καο ζα πιεξψζεη 12

15 αξθεηέο δεθάδεο εθαηνκκχξηα επξψ, κφλν γηα λα θεξδνθνξνχλ νη θεθαιαηνχρνη.. Ζ γεσζεξκία είλαη κία άιιε κνξθή ΑΠΔ, πνπ ε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ηεο εμαξηάηαη απφ ηε γεσινγία θάζε πεξηνρήο. ηε ρψξα καο ππάξρνπλ νξηζκέλεο δπλαηφηεηεο θαη γηα ζεξκηθή παξαγσγή, αιιά θαη (ιηγφηεξεο) γηα ειεθηξηθή παξαγσγή.. Σέινο ζηηο ΑΠΔ πεξηιακβάλεηαη θαη ε βηνκάδα, πνπ παξάγεηαη είηε απφ αλάπηπμε εηδηθήο γεσξγηθήο παξαγσγήο είηε απφ παξαπξντφληα μχινπ, απνξξηκκάησλ, θ.ι.π. Οηθνλνκηθά είλαη εμεηαζηέα θαηά πεξίπησζε ε αμηνπνίεζε ηεο, ελψ πεξηβαιινληηθά έρεη θαη αξλεηηθά (π.ρ. θαχζε θαη ξχπαλζε αηκφζθαηξαο), αιιά θαη ζεηηθά (π-ρ. δηεπθφιπλζε απφξξηςεο ζθνππηδηψλ). Πξηλ θιείζνπκε απηή ηε ζχληνκε παξέκβαζε γηα ηηο ΑΠΔ, πξέπεη λα πξνζηεζεί φηη, κε ηηο ζεκεξηλέο ππάξρνπζεο ηερλνινγίεο, νη ΑΠΔ δελ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηηο κεγάιεο αλάγθεο ζε ελέξγεηα ηεο αλζξσπφηεηαο θαη γη' απηφ ππάξρεη ε αλάγθε αλάπηπμεο λέσλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ, επίζεο, ηεξάζηηα πξνζθνξά κπνξεί λα θάλεη ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα, ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, γηαηί ζήκεξα κε θξηηήξην ηελ θεξδνθνξία ηνπ θεθαιαίνπ, γίλεηαη κεγάιε ζπαηάιε ελέξγεηαο ρσξίο λα είλαη αλαγθαία γηα ην βηνηηθφ επίπεδν ησλ ιαψλ. Παξαθάησ ζα αλαπηχμνπκε κηα γεληθφηεξε εηθφλα φισλ ησλ κνξθψλ ελαιιαθηηθήο ελέξγεηαο (ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο) κε ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηά ηνπο. 13

16 Ήπιες μορφές ενέργειας Οη ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο ή "αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο" (ΑΠΔ) ή "λέεο πεγέο ελέξγεηαο" είλαη κνξθέο εθκεηαιιεχζηκεο ελέξγεηαο πνπ πξνέξρεηαη απφ δηάθνξεο θπζηθέο δηαδηθαζίεο, φπσο ν άλεκνο, ε γεσζεξκία, ε θπθινθνξία ηνπ λεξνύ θαη άιιεο. Ο φξνο "ήπηεο" αλαθέξεηαη ζε δπν βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Καηαξρήλ, γηα ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο δελ απαηηείηαη θάπνηα ελεξγεηηθή παξέκβαζε, φπσο εμόξπμε, άληιεζε, θαύζε, φπσο κε ηηο κέρξη ηψξα ρξεζηκνπνηνχκελεο πεγέο ελέξγεηαο, αιιά απιψο ε εθκεηάιιεπζε ηεο ήδε ππάξρνπζαο ξνήο ελέξγεηαο ζηε θχζε. Γεχηεξν, πξφθεηηαη γηα "θαζαξέο" κνξθέο ελέξγεηαο, πνιχ θηιηθέο ζην πεξηβάιινλ, πνπ δελ απνδεζκεχνπλ πδξνγνλάλζξαθεο, δηνμείδην ηνπ άλζξαθα ή ηνμηθά θαη ξαδηελεξγά απφβιεηα φπσο νη ππφινηπεο πεγέο ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε κεγάιε θιίκαθα. Χο "αλαλεψζηκεο πεγέο" ζεσξνχληαη γεληθά νη ελαιιαθηηθέο ησλ παξαδνζηαθψλ πεγψλ ελέξγεηαο (π.ρ. ηνπ πεηξειαίνπ ή ηνπ άλζξαθα), φπσο ε ειηαθή θαη ε αηνιηθή. Ο ραξαθηεξηζκφο "αλαλεψζηκεο" είλαη θάπσο θαηαρξεζηηθφο, κηα θαη νξηζκέλεο απφ απηέο ηηο πεγέο, φπσο ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα δελ αλαλεψλνληαη ζε θιίκαθα ρηιηεηηψλ. Σειεπηαία απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε πηνζεηνχληαη λέεο πνιηηηθέο γηα ηε ρξήζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, πνπ πξνάγνπλ ηέηνηεο εζσηεξηθέο πνιηηηθέο θαη γηα ηα θξάηε κέιε. 14

17 Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ o o 1 Γεληθά 2 Δίδε ήπησλ κνξθώλ ελέξγεηαο 3 Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα 3.1 Πιενλεθηήκαηα 3.2 Μεηνλεθηήκαηα Γεληθά Οη ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο βαζίδνληαη ζηελ νπζία ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, κε εμαίξεζε ηε γεσζεξκηθή ελέξγεηα, ε νπνία είλαη ξνή ελέξγεηαο απφ ην εζσηεξηθφ ηνπ θινηνύ ηεο γεο, θαη ηελ ελέξγεηα απ' ηηο παιίξξνηεο πνπ εθκεηαιιεχεηαη ηε βαξύηεηα. Οη βαζηδφκελεο ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία ήπηεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη αλαλεψζηκεο, κηαο θαη δελ πξφθεηηαη λα εμαληιεζνχλ φζν ππάξρεη ν ήιηνο, δειαδή γηα κεξηθά αθφκα δηζεθαηνκκχξηα ρξφληα. Οπζηαζηηθά είλαη ειηαθή ελέξγεηα "ζπζθεπαζκέλε" θαηά ηνλ έλα ή ηνλ άιιν ηξφπν: ε βηνκάδα είλαη ειηαθή ελέξγεηα δεζκεπκέλε ζηνπο ηζηνχο ησλ θπηψλ κέζσ ηεο θσηνζύλζεζεο, ε αηνιηθή εθκεηαιιεχεηαη ηνπο αλέκνπο πνπ πξνθαινχληαη απ' ηε ζέξκαλζε ηνπ αέξα ελψ απηέο πνπ βαζίδνληαη ζην λεξφ εθκεηαιιεχνληαη ηνλ θχθιν εμάηκηζεοζπκπχθλσζεο ηνπ λεξνχ θαη ηελ θπθινθνξία ηνπ. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα δελ είλαη αλαλεψζηκε, θαζψο ηα γεσζεξκηθά πεδία θάπνηα ζηηγκή εμαληινχληαη. 15

18 Υξεζηκνπνηνχληαη είηε άκεζα (θπξίσο γηα ζέξκαλζε) είηε κεηαηξεπφκελεο ζε άιιεο κνξθέο ελέξγεηαο (θπξίσο ειεθηξηζκφ ή κεραληθή ελέξγεηα). Τπνινγίδεηαη φηη ην ηερληθά εθκεηαιιεχζηκν ελεξγεηαθφ δπλακηθφ απ' ηηο ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο είλαη πνιιαπιάζην ηεο παγθφζκηαο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Ζ πςειή φκσο κέρξη πξφζθαηα ηηκή ησλ λέσλ ελεξγεηαθψλ εθαξκνγψλ, ηα ηερληθά πξνβιήκαηα εθαξκνγήο θαζψο θαη πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζθνπηκφηεηεο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηε δηαηήξεζε ηνπ παξφληνο ζηάηνπο θβν ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα εκπφδηζαλ ηελ εθκεηάιιεπζε έζησ θαη κέξνπο απηνχ ηνπ δπλακηθνχ. Δηδηθά ζηελ Διιάδα, πνπ έρεη κνξθνινγία θαη θιίκα θαηάιιειν γηα λέεο ελεξγεηαθέο εθαξκνγέο, ε εθκεηάιιεπζε απηνχ ηνπ ελεξγεηαθνχ δπλακηθνχ ζα βνεζνχζε ζεκαληηθά ζηελ ελεξγεηαθή απηνλνκία ηεο ρψξαο. Σν ελδηαθέξνλ γηα ηηο ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο αλαθηλήζεθε ηε δεθαεηία ηνπ 1970, σο απνηέιεζκα θπξίσο ησλ απαλσηψλ πεηξειατθψλ θξίζεσλ ηεο επνρήο, αιιά θαη ηεο αιινίσζεο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο απφ ηε ρξήζε θιαζηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο. Ηδηαίηεξα αθξηβέο ζηελ αξρή, μεθίλεζαλ ζαλ πεηξακαηηθέο εθαξκνγέο. ήκεξα φκσο ιακβάλνληαη ππφςε ζηνπο επίζεκνπο ζρεδηαζκνχο ησλ αλεπηπγκέλσλ θξαηψλ γηα ηελ ελέξγεηα θαη, αλ θαη απνηεινχλ πνιχ κηθξφ πνζνζηφ ηεο ελεξγεηαθήο παξαγσγήο, εηνηκάδνληαη βήκαηα γηα παξαπέξα αμηνπνίεζή ηνπο. Σν θφζηνο δε ησλ εθαξκνγψλ ήπησλ κνξθψλ ελέξγεηαο πέθηεη ζπλέρεηα ηα ηειεπηαία είθνζη ρξφληα θαη εηδηθά ε αηνιηθή θαη πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα, αιιά θαη ε βηνκάδα, κπνξνχλ πιένλ λα αληαγσλίδνληαη ζηα ίζα παξαδνζηαθέο πεγέο ελέξγεηαο φπσο ν άλζξαθαο θαη ε ππξεληθή ελέξγεηα. Δλδεηθηηθά, ζηηο Ζ.Π.Α. έλα 6% ηεο ελέξγεηαο πξνέξρεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο, ελψ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ην 2010 ην 25% ηεο ελέξγεηαο ζα πξνέξρεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο (θπξίσο πδξνειεθηξηθά θαη βηνκάδα). 16

19 Δίδε ήπησλ κνξθώλ ελέξγεηαο Αηνιηθή ελέξγεηα. Υξεζηκνπνηήζεθε παιηφηεξα γηα ηελ άληιεζε λεξνχ απφ πεγάδηα θαζψο θαη γηα κεραληθέο εθαξκνγέο (π.ρ. ηελ άιεζε ζηνπο αλεκφκπινπο). Έρεη αξρίζεη λα ρξεζηκνπνηείηαη πιαηηά γηα ειεθηξνπαξαγσγή. Ζιηαθή ελέξγεηα. Υξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν γηα ζεξκηθέο εθαξκνγέο (ειηαθνί ζεξκνζίθσλεο θαη θνχξλνη) ελψ ε ρξήζε ηεο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ έρεη αξρίζεη λα θεξδίδεη έδαθνο, κε ηελ βνήζεηα ηεο πνιηηηθήο πξνψζεζεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο απφ ην ειιεληθφ θξάηνο θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Τβξηδηθφ απηφλνκν ζχζηεκα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, απνηεινχκελν απφ θσηνβνιηατθή ζπζηνηρία, αλεκνγελλήηξηα, εθεδξηθφ Ζ/Ε θαη ζπζζσξεπηέο Τδαηνπηώζεηο. Δίλαη ηα γλσζηά πδξνειεθηξηθά έξγα, πνπ ζην πεδίν ησλ ήπησλ κνξθψλ ελέξγεηαο εμεηδηθεχνληαη πεξηζζφηεξν ζηα κηθξά πδξνειεθηξηθά. Δίλαη ε πην δηαδεδνκέλε κνξθή αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Βηνκάδα. Υξεζηκνπνηεί ηνπο πδαηάλζξαθεο ησλ θπηψλ (θπξίσο απνβιήησλ ηεο βηνκεραλίαο μχινπ, ηξνθίκσλ θαη δσνηξνθψλ θαη ηεο βηνκεραλίαο δάραξεο) κε ζθνπφ ηελ απνδέζκεπζε ηεο ελέξγεηαο πνπ δεζκεχηεθε απ' ην θπηφ κε ηε θσηνζχλζεζε. Αθφκα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ αζηηθά απφβιεηα θαη απνξξίκκαηα. Μπνξεί λα δψζεη βηναηζαλόιε θαη βηναέξην, πνπ είλαη θαχζηκα πην θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ απφ ηα παξαδνζηαθά. Δίλαη κηα πεγή ελέξγεηαο κε πνιιέο δπλαηφηεηεο θαη εθαξκνγέο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί πιαηηά ζην κέιινλ. Γεσζεξκηθή ελέξγεηα. Πξνέξρεηαη απφ ηε ζεξκφηεηα πνπ παξάγεηαη απ' ηε ξαδηελεξγφ απνζχλζεζε ησλ πεηξσκάησλ ηεο γεο. Δίλαη εθκεηαιιεχζηκε εθεί φπνπ ε ζεξκφηεηα απηή αλεβαίλεη κε θπζηθφ ηξφπν ζηελ επηθάλεηα, π.ρ. ζηνπο 17

20 ζεξκνπίδαθεο ή ζηηο πεγέο δεζηνχ λεξνχ. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί είηε απεπζείαο γηα ζεξκηθέο εθαξκνγέο είηε γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Ζ Ηζιαλδία θαιχπηεη ην 80-90% ησλ ελεξγεηαθψλ ηεο αλαγθψλ κε γεσζεξκηθή ελέξγεηα. Δλέξγεηα από παιίξξνηεο. Δθκεηαιιεχεηαη ηε βαξχηεηα ηνπ Ήιηνπ θαη ηεο ειήλεο, πνπ πξνθαιεί αλχςσζε ηεο ζηάζκεο ηνπ λεξνχ. Σν λεξφ απνζεθεχεηαη θαζψο αλεβαίλεη θαη γηα λα μαλαθαηέβεη αλαγθάδεηαη λα πεξάζεη κέζα απφ κηα ηνπξκπίλα, παξάγνληαο ειεθηξηζκφ. Έρεη εθαξκνζηεί ζηελ Αγγιία, ηε Γαιιία, ηε Ρσζία θαη αιινχ. Δλέξγεηα από θύκαηα. Δθκεηαιιεχεηαη ηελ θηλεηηθή ελέξγεηα ησλ θπκάησλ ηεο ζάιαζζαο. Δλέξγεηα από ηνπο σθεαλνύο. Δθκεηαιιεχεηαη ηε δηαθνξά ζεξκνθξαζίαο αλάκεζα ζηα ζηξψκαηα ηνπ σθεαλνχ, θάλνληαο ρξήζε ζεξκηθψλ θχθισλ. Βξίζθεηαη ζην ζηάδην ηεο έξεπλαο. Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα [Πιενλεθηήκαηα] Δίλαη πνιχ θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ, έρνληαο νπζηαζηηθά κεδεληθά θαηάινηπα θαη απφβιεηα. Γελ πξφθεηηαη λα εμαληιεζνχλ πνηέ, ζε αληίζεζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα. 18

21 Μπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηελ ελεξγεηαθή απηάξθεηα κηθξψλ θαη αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ, θαζψο θαη λα απνηειέζνπλ ηελ ελαιιαθηηθή πξφηαζε ζε ζρέζε κε ηελ νηθνλνκία ηνπ πεηξειαίνπ. Δίλαη επέιηθηεο εθαξκνγέο πνπ κπνξνχλ λα παξάγνπλ ελέξγεηα αλάινγε κε ηηο αλάγθεο ηνπ επί ηφπνπ πιεζπζκνχ, θαηαξγψληαο ηελ αλάγθε γηα ηεξάζηηεο κνλάδεο παξαγσγήο ελέξγεηαο (θαηαξρήλ γηα ηελ χπαηζξν) αιιά θαη γηα κεηαθνξά ηεο ελέξγεηαο ζε κεγάιεο απνζηάζεηο. ρξφλν δσήο. Ο εμνπιηζκφο είλαη απιφο ζηελ θαηαζθεπή θαη ηε ζπληήξεζε θαη έρεη κεγάιν [Μεηνλεθηήκαηα] Έρνπλ αξθεηά κηθξφ ζπληειεζηή απφδνζεο, ηεο ηάμεο ηνπ 30% ή θαη ρακειφηεξν. πλεπψο απαηηείηαη αξθεηά κεγάιν αξρηθφ θφζηνο εθαξκνγήο ζε κεγάιε επηθάλεηα γεο. Γη απηφ ην ιφγν κέρξη ηψξα ρξεζηκνπνηνχληαη ζαλ ζπκπιεξσκαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο. Γηα ηνλ παξαπάλσ ιφγν πξνο ην παξφλ δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ. Ζ παξνρή θαη απφδνζε ηεο αηνιηθήο, πδξνειεθηξηθήο θαη ειηαθήο ελέξγεηαο εμαξηάηαη απφ ηελ επνρή ηνπ έηνπο αιιά θαη απφ ην γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη ην θιίκα ηεο πεξηνρήο ζηελ νπνία εγθαζίζηαληαη. Γηα ηηο αηνιηθέο κεραλέο ππάξρεη ε άπνςε φηη δελ είλαη θνκςέο απφ αηζζεηηθή άπνςε θη φηη πξνθαινχλ ζφξπβν θαη ζαλάηνπο πνπιηψλ. Με ηελ εμέιημε φκσο ηεο ηερλνινγίαο ηνπο θαη ηελ πξνζεθηηθφηεξε επηινγή ρψξσλ εγθαηάζηαζεο (π.ρ. ζε πιαηθφξκεο ζηελ αλνηρηή ζάιαζζα) απηά ηα πξνβιήκαηα έρνπλ ζρεδφλ ιπζεί. Γηα ηα πδξνειεθηξηθά έξγα ιέγεηαη φηη πξνθαινχλ έθιπζε κεζαλίνπ απφ ηελ απνζχλζεζε ησλ θπηψλ πνπ βξίζθνληαη θάησ απ' ην λεξφ θη έηζη ζπληεινχλ ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. 19

22 20

23 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Ηζηνξηθό Ο άλζξσπνο έρεη εθκεηαιιεπηεί ηελ αηνιηθή ελέξγεηα απφ λσξίο ζηελ ηζηνξία ηνπ. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά γηα ηελ θίλεζε ησλ πινίσλ. Οη Κηλέδνη, νη Πέξζεο, νη Έιιελεο θαη νη Αηγχπηηνη έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη ηνπο αλεκφκπινπο γηα πνιινχο αηψλεο ΠΥ θαη θπξίσο γηα ην άιεζκα ησλ δεκεηξηαθψλ. πγθεθξηκέλα νη Πέξζεο, ρξεζηκνπνηνχζαλ αλεκφκπινπο θάζεηνπ άμνλα. Δπηπιένλ, νη αλεκφκπινη ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα άληιεζε λεξνχ. Απηή ε εθαξκνγή ππήξρε θπξίσο ζηελ Οιιαλδία φπνπ νη αλεκφκπινη ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ηελ άληιεζε λεξνχ απφ ηηο πιεκκπξηζκέλεο πεξηνρέο θαη ηελ κεηαθνξά ηνπο ζηε ζάιαζζα. ηελ Διιάδα νη αλεκφκπινη άληιεζεο λεξνχ (πεξίπνπ 6000) ρξεζηκνπνηνχληαλ θπξίσο ζηελ Αλαηνιηθή Κξήηε. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ 17νπ αηψλα ε αλαθάιπςε ησλ αηκνζηξφβηισλ άξρηζε λα αληηθαζηζηά ηνπο αλεκφκπινπο, παξά φια απηά ζηελ Ακεξηθή ην 1860, νη πνιππηέξπγνη αλεκφκπινη γηα άληιεζε ζπλέρηδαλ λα θαηαζθεπάδνληαη ζην ηθάγν, ην βηνκεραληθφ θέληξν παξαγσγήο ηνπο. Σν 1900, νη Γαλνί παξήγαγαλ ειεθηξηζκφ απφ ηνλ άλεκν. Σν 1940 ζην Βεξκφλη (ΖΠΑ) θαηαζθεπάζηεθε κηα δνθηκαζηηθή αλεκνγελλήηξηα κε δχν πηεξχγηα. Αιιά ε αηνιηθή ελέξγεηα δελ ζεσξήζεθε ζεκαληηθή κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 70' φηαλ ν άλζξσπνο ζπλεηδεηνπνίεζε ην ελεξγεηαθφ θαη πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα ηνπ πιαλήηε καο θαη πξνζπάζεζε λα μαλαζρεδηάζεη ηελ αλεκνγελλήηξηα 21

24 Παλαιοί ανεμόμςλοι ζηην Χίο (Δλλάδα) Έναρ καηεζηπαμμένορ ανεμόμςλορ και μία ζύγσπονη ανεμογεννήηπια. Ζ ζςνέσεια ηηρ ιζηοπίαρ ηος ανθπώπος και οι πποζπάθειερ εκμεηάλλεςζηρ ηηρ αιολικήρ ενέπγειαρ. Αλεκνινγηθή Μέηξεζε Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ 1νπ αηψλα ΠΥ ρηίζηεθε ζηελ Αζήλα έλα αξραίν Αζηεξνζθνπείν, ν "Πχξγνο ησλ Αλέκσλ". ηηο 8 πιεπξέο ηνπ, θέξεη θηγνχξεο ησλ νρηψ αλέκσλ πνπ ν Αξηζηνηέιεο δηέθξηλε ηξεηο αηψλεο λσξίηεξα. 22

25 1.1.2 Γεληθά Ζ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη απφ ηηο πιένλ γλσζηέο θαη απφ ηηο παιαηφηεξεο ρξεζηκνπνηνχκελεο κνξθέο ελέξγεηαο. Ζ ηερλνινγία ησλ αλεκφκπισλ, κε ηελ βνήζεηα ησλ νπνίσλ ε ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ κεηαηξεπφηαλ ζε κεραληθή ελέξγεηα, ήηαλ αξθεηά γλσζηή απφ αηψλεο. Δίλαη αθφκα γλσζηφ φηη νη αξραίνη Έιιελεο αλάπηπμαλ ηνπο πνιηηηζκνχο ηνπο βαζηζκέλνη ζηε δχλακε ηνπ αλέκνπ, ν νπνίνο Αναηολικόρ Άνεμορ (Απηλιώηηρ) Γςηικόρ Άνεμορ (Εέθςπορ) Βόπειορ Άνεμορ (Βοπειάρ) Νόηιορ Άνεμορ (Νοηιάρ) Αιολικόρ Πύπγορ ζηην Αθήνα θηλνχζε ηα πινία κε ηα νπνία έθαλαλ ην εκπφξην ζηνλ ηφηε γλσζηφ θφζκν. ήκεξα, ζηε γεληθή ηνπο κνξθή νη αλεκνθηλεηήξεο κεηαηξέπνπλ ηελ θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ ζε άιιεο πην ρξήζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο, φπσο ζεξκηθή, ειεθηξηθή θαη θπζηθά κεραληθή. 23

26 . Γεληθά αηνιηθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ πλένληνο αλέκνπ. Ζ ελέξγεηα απηή ραξαθηεξίδεηαη "ήπηα κνξθή ελέξγεηαο" θαη πεξηιακβάλεηαη ζηηο "θαζαξέο" πεγέο φπσο ζπλεζίδνληαη λα ιέγνληαη νη πεγέο ελέξγεηαο πνπ δελ εθπέκπνπλ ή δελ πξνθαινχλ ξχπνπο. Ζ αξραηφηεξε κνξθή εθκεηάιιεπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ήηαλ ηα ηζηία (παληά) ησλ πξψησλ ηζηηνθφξσλ πινίσλ θαη πνιχ αξγφηεξα νη αλεκφκπινη ζηε μεξά. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα απνηειεί ζήκεξα κηα ειθπζηηθή ιχζε ζην πξφβιεκα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο. Σν «θαχζηκν» είλαη άθζνλν, απνθεληξσκέλν θαη δσξεάλ. Γελ εθιχνληαη αέξηα ζεξκνθεπίνπ θαη άιινη ξχπνη, θαη νη επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ είλαη κηθξέο ζε ζχγθξηζε κε ηα εξγνζηάζηα ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα. Δπίζεο, ηα νηθνλνκηθά νθέιε κηαο πεξηνρήο απφ ηελ αλάπηπμε ηεο αηνιηθήο βηνκεραλίαο είλαη αμηνζεκείσηα. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα δεκηνπξγείηαη έκκεζα απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, γηαηί ε αλνκνηφκνξθε ζέξκαλζε ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο πξνθαιεί ηε κεηαθίλεζε κεγάισλ καδψλ αέξα απφ ηε κηα πεξηνρή ζηελ άιιε, δεκηνπξγψληαο έηζη ηνπο αλέκνπο. Δίλαη 24

27 κηα ήπηα κνξθή ελέξγεηαο, θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ, πξαθηηθά αλεμάληιεηε, γη' απηφ θαη είλαη αλαλεψζηκε. Αλ ππήξρε ε δπλαηφηεηα, κε ηελ ζεκεξηλή ηερλνινγία, λα θαηαζηεί εθκεηαιιεχζηκν ην ζπλνιηθφ αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο γεο, εθηηκάηαη φηη ε παξαγφκελε ζε έλα ρξφλν ειεθηξηθή ελέξγεηα ζα ήηαλ ππεξδηπιάζηα απφ ηηο αλάγθεο ηηο αλζξσπφηεηαο ζην ίδην δηάζηεκα. Τπνινγίδεηαη φηη ζην 25% ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο επηθξαηνχλ άλεκνη κέζεο εηήζηαο ηαρχηεηαο πάλσ απφ 5,1m/sec, ζε χςνο 10m πάλσ απφ ην έδαθνο. ηαλ νη άλεκνη πλένπλ κε ηαρχηεηα κεγαιχηεξε απφ απηή ηελ ηηκή, ηφηε ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηνπ ηφπνπ ζεσξείηαη εθκεηαιιεχζηκν θαη νη απαηηνχκελεο εγθαηαζηάζεηο κπνξνχλ λα θαηαζηνχλ νηθνλνκηθά βηψζηκεο, ζχκθσλα κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα. Άιισζηε ην θφζηνο θαηαζθεπήο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ έρεη κεησζεί ζεκαληηθά θαη κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη ε αηνιηθή ελέξγεηα δηαλχεη ηελ πξψηε πεξίνδν σξηκφηεηαο, θαζψο είλαη πιένλ αληαγσληζηηθή ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Ζ ρψξα καο δηαζέηεη εμαηξεηηθά πινχζην αηνιηθφ δπλακηθφ θαη ε αηνιηθή ελέξγεηα κπνξεί αλ γίλεη ζεκαληηθφο κνριφο αλάπηπμήο ηεο. Απφ ην 1982, νπφηε εγθαηαζηάζεθε απφ ηε ΓΔΖ ην πξψην αηνιηθφ πάξθν ζηελ Κχζλν, κέρξη θαη ζήκεξα έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζηελ Άλδξν, ζηελ Δχβνηα, ζηελ Λήκλν, Λέζβν, Υίν, άκν, θαη ζηελ Κξήηε εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνλ άλεκν ζπλνιηθήο ηζρχνο πάλσ απφ 30MW. Μεγάιν ελδηαθέξνλ επίζεο δείρλεη θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο εθκεηάιιεπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, ηδηαίηεξα ζηελ Κξήηε, φπνπ ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο έρεη εθδψζεη άδεηεο εγθαηάζηαζεο γηα λέα αηνιηθά πάξθα ζπλνιηθήο ηζρχνο δεθάδσλ MW. 25

28 1.1.3 Ο άλεκνο Ο άλεκνο, φκσο, είλαη κηα αλεμέιεγθηε θαη ρξνληθά κεηαβαιιφκελε ζε φιεο ηεο ηηο παξακέηξνπο πεγή ελέξγεηαο. Ζ δέζκεπζε θαη ρξεζηκνπνίεζε ηεο ελέξγεηαο απηήο, είλαη σο εθ ηνχηνπ κηα πνιχ δαπαλεξή δηαδηθαζία. Ζ ζρεδίαζε θαη ε θαηαζθεπή κηαο απνδνηηθήο θαη παξάιιεια νηθνλνκηθήο αλεκνκεραλήο δελ είλαη εχθνιε δνπιεηά. Παξφια απηά, νη ζχγρξνλεο αλεκνκεραλέο (πνπ ε επηζηεκνληθή νλνκαζία ηνπο είλαη ζπζηήκαηα κεηαηξνπήο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, ή πην απιά αλεκνθηλεηήξεο, ή φηαλ παξάγνπλ ειεθηξηθή ελέξγεηα αλεκνγελλήηξηεο, ρξεζηκνπνηψληαο ηα πξφζθαηα επηηεχγκαηα ζηελ ηερλνινγία ησλ πιηθψλ, ζηε κεραλνινγία, ζηελ ειεθηξνληθή θαη ζηελ αεξνδπλακηθή, έρνπλ αλεβάζεη ζε πςειά επίπεδα ηελ απφδνζε ηνπο, κεηψλνληαο ζπλερψο ην θφζηνο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο Οη άλεκνη ηεο γεο παξάγνληαη θπξίσο απφ ηελ άληζε ζέξκαλζε ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο απφ ηνλ ήιην. Οη ζάιαζζεο παξνπζηάδνπλ κεγάιε ζεξκνρσξεηηθφηεηα αθνχ εθηφο απφ ηελ εμάηκηζε, ε ζεξκφηεηα κεηαθέξεηαη πξνο ην εζσηεξηθφ ησλ πδάηηλσλ καδψλ. Έηζη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο ν αέξαο πάλσ απφ ιίκλεο, θαη ζάιαζζεο παξακέλεη ζρεηηθά θξχνο, ζε ζρέζε κε ηνλ αέξα ηηο ζηεξηάο πνπ ζεξκαίλεηαη πεξηζζφηεξν. Έηζη έρνπκε θαη κηα κείσζε ηεο ππθλφηεηαο ηνπ κε απνηέιεζκα ηελ αλχςσζε ηνπ θαη ηα θξχα βαξχηεξα ζηξψκαηα ηνπ αέξα πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο θηλνχληαη γηα λα πάξνπλ ηε ζέζε ηνπ πάλσ απφ ηελ μεξά. Με ηνλ ηξφπν απηφλ παξάγνληαη ηα ηνπηθά παξαιηαθά ξεχκαηα πνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο ηα ξεχκαηα απηά αληηζηξέθνληαη επεηδή ε ζεξκνθξαζία ηεο μεξάο ειαηηψλεηαη πνιχ γξεγνξφηεξα απφ απηή ηνπ λεξνχ θαη έηζη ν ςπρξφηεξνο 26

29 άξα θαη βαξχηεξνο αέξαο ηεο μεξάο θηλείηαη πξνο ηε ζάιαζζα φπνπ αλαπιεξψλεη απηφλ πνπ αλπςψλεηαη απφ ηελ επηθάλεηα ηεο. Παξφκνηα ηνπηθά ξεχκαηα ζπκβαίλνπλ ζηηο βνπλνπιαγηέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο φηαλ ν ζεξκφο αέξαο αλπςψλεηαη θαηά κήθνο ησλ ζεξκψλ πιαγηψλ ππφ ηελ επίδξαζε ηνπ ήιηνπ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο ν ζρεηηθά θξχνο αέξαο ησλ πιαγηψλ θηλείηαη πξνο ηηο πεδηάδεο. 27

30 Καηά ηνλ ίδην ηξφπν παξάγνληαη θαη νη πιαλεηηθνί άλεκνη ιφγν ηεο κεγαιχηεξεο ζέξκαλζεο ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο θνληά ζηνλ ηζεκεξηλφ απφ φηη ζηνπο πφινπο. Δπίζεο έρνπκε θαη ηνπο επνρηαθνχο αλέκνπο φπσο νη Μνπζζψλεο θαζψο θαη ηνπο εηήζηνπο ή Μειηέκηα. Οη ηειεπηαίνη έρνπλ κεγαιχηεξν ελδηαθέξσλ αθνχ ε παξνπζία ηνπο είλαη πνιχ ζπρλή ζηελ πεξηνρή ηνπ Αηγαίνπ. Δίλαη άλεκνη ηνπ θαινθαηξηνχ, Βφξεην- Βνξεηναλαηνιηθνί κέρξη θαη Βνξεηνδπηηθήο δηεχζπλζεο πνπ αξρίδνπλ λα πλένπλ απφ ηηο αξρέο ηνπ Μαΐνπ θαη εμαζζελνχλ ζηα κέζα ηνπ Οθησβξίνπ. Σε κεγαιχηεξε έληαζε θαη ζπρλφηεηα ηε παξνπζηάδνπλ απφ ηα κέζα ηνπ Ηνπιίνπ έσο ηα κέζα ηνπ επηεκβξίνπ κε κέγηζηε εκεξήζηα δηαθχκαλζε ηηο απνγεπκαηηλέο ψξεο ελψ ε έληαζε ηνπο ειαηηψλεηαη ηε λχρηα. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη απφ ηηο πιένλ γλσζηέο θαη απφ ηηο παιαηφηεξεο ρξεζηκνπνηνχκελεο κνξθέο ελέξγεηαο. Ζ ηερλνινγία ησλ αλεκφκπισλ, κε ηελ βνήζεηα ησλ νπνίσλ ε ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ κεηαηξεπφηαλ ζε κεραληθή ελέξγεηα, ήηαλ αξθεηά γλσζηή απφ αηψλεο. Δίλαη αθφκα γλσζηφ φηη νη αξραίνη Έιιελεο αλάπηπμαλ ηνπο πνιηηηζκνχο ηνπο βαζηζκέλνη ζηε δχλακε ηνπ αλέκνπ, ν νπνίνο θηλνχζε ηα πινία κε ηα νπνία έθαλαλ ην εκπφξην ζηνλ ηφηε γλσζηφ θφζκν. ήκεξα, ζηε γεληθή ηνπο κνξθή νη αλεκνθηλεηήξεο κεηαηξέπνπλ ηελ θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ ζε άιιεο πην ρξήζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο, φπσο ζεξκηθή, ειεθηξηθή θαη θπζηθά κεραληθή. O άλεκνο, φκσο, είλαη κηα αλεμέιεγθηε θαη ρξνληθά κεηαβαιιφκελε ζε φιεο ηεο ηηο παξακέηξνπο πεγή ελέξγεηαο. Ζ δέζκεπζε θαη ρξεζηκνπνίεζε ηεο ελέξγεηαο απηήο, είλαη σο εθ ηνχηνπ κηα πνιχ δαπαλεξή 28

31 δηαδηθαζία. Ζ ζρεδίαζε θαη ε θαηαζθεπή κηαο απνδνηηθήο θαη παξάιιεια νηθνλνκηθήο αλεκνκεραλήο δελ είλαη εχθνιε δνπιεηά. Παξφια απηά, νη ζχγρξνλεο αλεκνκεραλέο (πνπ ε επηζηεκνληθή νλνκαζία ηνπο είλαη «ζπζηήκαηα κεηαηξνπήο» ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, ή πην απιά «αλεκνθηλεηήξεο», ή φηαλ παξάγνπλ ειεθηξηθή ελέξγεηα «αλεκνγελλήηξηεο», ρξεζηκνπνηψληαο ηα πξφζθαηα επηηεχγκαηα ζηελ ηερλνινγία ησλ πιηθψλ, ζηε κεραλνινγία, ζηελ ειεθηξνληθή θαη ζηελ αεξνδπλακηθή, έρνπλ αλεβάζεη ζε πςειά επίπεδα ηελ απφδνζε ηνπο, κεηψλνληαο ζπλερψο ην θφζηνο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο Υξεζηκόηεηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο Ζ ζπζηεκαηηθή εθκεηάιιεπζε ηνπ πνιχ αμηφινγνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο καο ζα ζπκβάιεη: ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ηαπηφρξνλε εμνηθνλφκεζε ζεκαληηθψλ πνζνηήησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ, πνπ ζπλεπάγεηαη ζπλαιιαγκαηηθά νθέιε. ε ζεκαληηθφ πεξηνξηζκφ ηεο ξχπαλζεο ηνπ πεξηβάιινληνο, αθνχ έρεη ππνινγηζζεί φηη ε παξαγσγή ειεθηξηζκνχ κηαο κφλν αλεκνγελλήηξηαο ηζρχνο 550KW ζε έλα ρξφλν, ππνθαζηζηά ηελ ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηελ θαχζε βαξειηψλ πεηξειαίνπ, δειαδή απνηξνπή ηεο εθπνκπήο 735 πεξίπνπ ηφλσλ CO2 εηεζίσο θαζψο θαη 2 ηφλσλ άιισλ ξχπσλ ζηε δεκηνπξγία πνιιψλ λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, αθνχ εθηηκάηαη φηη γηα θάζε λέν MW αηνιηθήο ελέξγεηαο δεκηνπξγνχληαη 14 λέεο ζέζεηο εξγαζίαο. 29

32 Μεηνλεθηήκαηα Οη αλεκνγελλήηξηεο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ ηξαπκαηηζκνχο ή ζαλαηψζεηο πνπιηψλ, θπξίσο απνδεκεηηθψλ γηαηί ηα ελδεκηθά «ζπλεζίδνπλ» ηελ παξνπζία ησλ κεραλψλ θαη ηηο απνθεχγνπλ. Γη απηφ θαιχηεξα λα κελ θαηαζθεπάδνληαη αηνιηθά πάξθα ζε δξφκνπο κεηαλάζηεπζεο πνπιηψλ. ε θάζε πεξίπησζε, πξηλ ηε δεκηνπξγία ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ή θαη νπνηαζδήπνηε εγθαηάζηαζεο ΑΠΔ ζα πξέπεη λα έρεη πξνεγεζεί Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ). Πάλησο ε ζπρλφηεηα αηπρεκάησλ πνπιηψλ ζε αηνιηθά πάξθα είλαη πνιχ κηθξφηεξε απηήο ησλ αηπρεκάησλ κε απηνθίλεηα. Με ηελ εμέιημε φκσο ηεο ηερλνινγίαο θαη ηελ απζηεξφηεξε επηινγή ηνπ ηφπνπ εγθαηάζηαζεο (π.ρ. πισηέο πιαηθφξκεο ζε αλνηθηή ζάιαζζα) ην παξαπάλσ πξφβιεκα, αιιά θαη ν ζφξπβνο απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ, έρνπλ ζρεδφλ ιπζεί Άξζξν εθεκεξίδαο ζρεηηθό κε ηελ ηξαγηθή θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα!!! ηελ Αηνιηθή ελέξγεηα δελ... θνπλάεη θχιιν! ηελ Διιάδα αληηκεησπίδνπκε ππεξβνιηθά... ςχρξαηκα ην δήηεκα ηεο ελέξγεηαο, αθήλνληαο αλεθκεηάιιεπην ην θαιχηεξν αηνιηθφ πεδίν ηεο Δπξψπεο. ην κεηαμχ, ε Ηζπαλία, παξά ην φηη κπήθε έπεηηα απφ εκάο ζην ρνξφ, ζήκεξα βξίζθεηαη ζηελ παγθφζκηα πξσηνπνξία. Σν κπζηηθφ ηεο; Αληηκεηψπηζε ην ζέκα κε ζνβαξφηεηα θαη ζπλέπεηα. 30

33 Πιήξεο λελεκία ζην κέησπν ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο επηθξαηεί ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ζηελ Eιιάδα, παξά ην γεγνλφο φηη δηαζέηεη ην θαιχηεξν αηνιηθφ πεδίν ηεο Eπξψπεο, καδί κε ηε θσηία. Aπφ ηνλ επηέκβξην ηνπ 2004 δελ έρεη δνζεί νχηε κηα θαηλνχξγηα άδεηα γηα ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθνχ πάξθνπ, κε απνηέιεζκα ε εγθαηεζηεκέλε ειεθηξηθή ηζρχο λα παξακέλεη θαζεισκέλε ζηα 605 MW, ηελ ψξα πνπ άιιεο ρψξεο αμηνπνηνχλ ηνπο νχξηνπο αλέκνπο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. Ζ Πνξηνγαιία ηνπνζέηεζε ην 2005 πάλσ απφ 500 MW, φζα δειαδή εκείο ζε ζρεδφλ είθνζη ρξφληα. Κη απηφ παξά ην γεγνλφο φηη «ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ '80 ε ΓEH ήηαλ ζηελ επξσπατθή (αλ φρη ζηελ παγθφζκηα) πξσηνπνξία ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο», φπσο καο ιέεη ν δξ Nίθνο Bαζηιάθνο, αληηπξφεδξνο ηεο Δπξσπατθήο πλνκνζπνλδίαο Παξαγσγψλ Δλέξγεηαο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (EREF). «Έγηλαλ αηνιηθά πάξθα ζε πνιιά λεζηά, κπήθαλ θσηνβνιηατθά ζηελ Aγία Pνπκέιε, ελψ ην 1986 έγηλε κηα ζπκθσλία-πιαίζην κε ηελ EAB γηα ηελ θαηαζθεπή ειιεληθψλ αλεκνγελλεηξηψλ. Σψξα ζα ήκαζηαλ πνιχ κπξνζηά ζηελ αηνιηθή ελέξγεηα, αιιά θαη ζηελ παξαγσγή εμνπιηζκνχ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, φπσο έγηλε κε ηνπο ειηαθνχο ζεξκνζίθσλεο.» Γπζηπρψο, φκσο, θπξηάξρεζε ε αληίιεςε φηη νη αλαλεψζηκεο πεγέο είλαη απιψο γηα ην ζεαζήλαη. Ο ιηγλίηεο εκθαληδφηαλ σο ε πην θζελή ιχζε, ελψ ην ιφκπη ηνπ πεηξειαίνπ (θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζήκεξα) δηεθδηθνχζε ην δηθφ ηνπ κεξίδην. 31

34 Έπξεπε λα θηάζνπκε ζην 2000 γηα λα μαλαξρίζεη νπζηαζηηθά ε πξνζπάζεηα γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, απηή ηε θνξά κέζσ ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο. Πάιη φκσο θξελάξακε. Ση θηαίεη απηή ηε θνξά; Ξερσξίδνπλ ηξία βαζηθά πξνβιήκαηα: 1. H Διιάδα πιεξψλεη ηε καθξφρξνλε έιιεηςε ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ. Γελ ππάξρεη ζήκεξα θάπνην ζρέδην ηεο Πνιηηείαο γηα ην πνχ κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ ΑΠΔ. Σν απνηέιεζκα ήηαλ ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο, κε ηελ απφθαζε 2569/ , λα αθπξψζεη ηελ άδεηα εγθαηάζηαζεο αηνιηθνχ πάξθνπ, ιφγσ ηεο απνπζίαο ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ. Απφ ηφηε ζηακάηεζε θάζε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο, κέρξη λα εθπνλεζεί εηδηθφ ρσξνηαμηθφ απφ ην ΤΠΔΥΧΓΔ. Δλψ φκσο ππήξρε δηαβεβαίσζε φηη ην ζρέδην ζα είλαη έηνηκν θέηνο ηελ άλνημε, ην ΤΠΔΥΧΓΔ δελ έρεη ηππηθά παξαιάβεη αθφκα νχηε ην πξνζρέδην, πνπ δηακνξθψζεθε απφ αλάδνρν εηαηξεία θαη είλαη έηνηκν απφ ηνλ Φεβξνπάξην. Τπάξρνπλ θφβνη φηη ζα ρξεηαζηνχλ κήλεο δηαβνπιεχζεσλ 2. Ζ γάγγξαηλα ηεο γξαθεηνθξαηίαο εμαθνινπζεί λα ρηππάεη. Παξά ην γεγνλφο φηη ε Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 1726/03 απινπνίεζε ηηο αδεηνδνηηθέο δηαδηθαζίεο, «αξθεηνί γλσκνδνηνχληεο ή αδεηνδνηνχληεο δεκφζηνη θνξείο δελ εθαξκφδνπλ ζηελ πξάμε βαζηθέο ξπζκίζεηο ηεο», ζχκθσλα κε ηνλ θ. Bαζηιάθν. Δλ νιίγνηο, θέξλνπλ δηαξθψο εκπφδηα Ο θνξεζκφο ησλ ειεθηξηθψλ δηθηχσλ κεηαθνξάο, εηδηθά ζηηο πεξηνρέο φπνπ παξαηεξείηαη άλζεζε ησλ «αηνιηθψλ πάξθσλ», ιφγσ πνιχ θαινχ αηνιηθνχ δπλακηθνχ (Νφηηα Δχβνηα, Λαθσλία, Κπθιάδεο θαη Θξάθε). Σα δίθηπα δελ κπνξνχλ λα αληέμνπλ πνιινχο λένπο ζηαζκνχο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Τπάξρεη, ινηπφλ, άκεζε αλάγθε κειεηψλ θαη έξγσλ αλαβάζκηζεο ηνπ δηθηχνπ. Γηα θάζε θηινβαηψξεο απφ ΑΠΔ θεξδίδεηαη έλα επξψ! Δίλαη φκσο ηειηθά ε αηνιηθή ελέξγεηα θζελή; ήκεξα κηα KWH απφ AΠE αγνξάδεηαη αθξηβφηεξα απφ κηα «ζπκβαηηθή». Κνζηίδεη 0,073 επξψ, φηαλ ε 32

35 ηξέρνπζα ηηκή ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη 0,060 επξψ. Ζ δηαθνξά φκσο είλαη πιένλ πνιχ κηθξή θαη δελ ζα απμεζεί φζν παξακέλεη ζηα χςε ε ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ. Δπηπιένλ, φκσο, πξέπεη λα ζπλππνινγηζηεί ην θφζηνο ησλ δηθαησκάησλ ξχπσλ θαη ησλ πξνζηίκσλ πνπ άξρηζε λα πιεξψλεη ε ΓΔΖ ιφγσ ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Kηφην, θαζψο ε ελέξγεηα απφ νξπθηά θαχζηκα είλαη ξππνγφλα. Hδε πέξπζη ε ΓΔΖ θαηέβαιε 12,6 εθαη. επξψ γηα δηθαηψκαηα ξχπσλ, πνζφ πνπ αλακέλεηαη λα θηάζεη κέρξη ην 2010 ηα 70 εθαη. επξψ! Αλ κεηαηξέςνπκε απηά ηα πνζά ζε επηβάξπλζε ηνπ θαηαλαισηή, ζχκθσλα κε ηνλ θ. Βαζηιάθν, γηα θάζε θηινβαηψξεο πνπ πξνέξρνληαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο θεξδίδεηαη έλα επξψ! Αιιά εθηφο απφ ην άκεζν θφζηνο ηεο ελέξγεηαο ππάξρεη θαη ην ιεγφκελν «εμσηεξηθφ», ην νπνίν ππνινγίδεη ηηο πνζνηηθέο εθθξάζεηο ησλ ζπλεπεηψλ ζηε δεκφζηα πγεία, ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θ.α. χκθσλα κε ηε κειέηε EXTERNE (2001) ε αηνιηθή ελέξγεηα πξνθαιεί επηπιένλ εμσηεξηθφ θφζηνο κφιηο 2,5 επξψ αλά θηινβαηψξεο, φηαλ ν ιηγλίηεο πξνθαιεί επξψ, ην πεηξέιαην επξψ θαη ην θπζηθφ αέξην 10 επξψ. Δμάιινπ, πνηνο ζα ππνινγίζεη ην φθεινο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ θνηλσλία, φηαλ -ζχκθσλα κε ηνλ θ. Bαζηιάθν- έλα αηνιηθφ πάξθν 50 MW απνηξέπεη ηελ έθιπζε ζηελ αηκφζθαηξα πεξίπνπ ηφλσλ ην ρξφλν δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ, 180 ηφλλσλ νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ, 120 ηφλσλ αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ θαη ηφλλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα; Υξεηάδεηαη επηηάρπλζε. Γπζηπρψο, ε θπβέξλεζε απνγνεηεχεη ζηνλ ζπγθεθξηκέλν ηνκέα. Ηδηαίηεξα αξλεηηθή εληχπσζε πξνθάιεζε ε πξφζθαηε άξλεζε ηνπ πξσζππνπξγνχ λα ππνζηεξίμεη ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην, ζηα ηέιε Mαξηίνπ, ηελ εηζήγεζε γηα αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ησλ AΠE ζην 15% ζηε ζπλνιηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο γηα ην 2015 (απφ 12% ην 2010). Τπάξρεη αθφκα θαηξφο γηα λα θπζήμεη αέξαο ζηα παληά καο; 33

36 Ζ Ηζπαλία κάο έβαιε ηα γπαιηά! Ζ Ηζπαλία απνηειεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ηελ πην δπλακηθά αλαπηπζζφκελε παγθφζκηα δχλακε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. Με ζρεδφλ ΜW εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο απφ αηνιηθή ελέξγεηα έρεη ήδε θαηαθηήζεη ηε δεχηεξε ζέζε ζηνλ θφζκν, πίζσ απφ ηε Γεξκαλία ησλ ΜW, μεπεξλψληαο πιένλ ηηο ΖΠΑ (6.500 ΜW) αλεκνγελλήηξηεο ηνπνζεηήζεθαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα. Σν εληππσζηαθφ ζηνηρείν ηνπ ηζπαληθνχ παξαδείγκαηνο είλαη ε εθξεθηηθφηεηα. Σα πξψηα κεγάια πξνγξάκκαηα αλάπηπμεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο άξρηζαλ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ '90, ζρεηηθά θαζπζηεξεκέλα δειαδή. Αιιά απφ ηφηε νη Ηζπαλνί κπήθαλ ζαλ ηαχξνο ελ παινπσιείν, επηηπγράλνληαο αχμεζε 30% εηεζίσο! Σν κπζηηθφ ηεο επηηπρίαο ήηαλ ε κεγάιε κείσζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο φζνλ αθνξά ηελ αδεηνδφηεζε θαη ηα ζεκαληηθά θίλεηξα (εηδηθά κεγάιεο θνξναπαιιαγέο) ζε φζεο εηαηξείεο ζηξέθνληαλ ζηηο ΑΠΔ. Καη δελ ζηακαηνχλ εδψ. Έρνπλ εγθξηζεί θνλδχιηα γηα ην δηπιαζηαζκφ ζρεδφλ ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο, κε ζηφρν ην «εμσπξαγκαηηθφ» λνχκεξν ησλ ΜW κέρξη ην Οη Ηζπαλνί θηινδνμνχλ λα παίξλνπλ ην 30% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ κέρξη ην 2010, εμαζθαιίδνληαο έηζη κεγαιχηεξε ελεξγεηαθή απηνλνκία θαη κείσζε ησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά 77 εθαηνκκχξηα ηφλνπο. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο «πξάζηλεο ελέξγεηαο» ζα πξνέξρεηαη απφ ηα αηνιηθά. ρεδηάδεηαη κάιηζηα ε δεκηνπξγία πιαηθνξκψλ ζηε ζάιαζζα, φπνπ ζα ηνπνζεηεζνχλ αλεκνγελλήηξηεο, θαζψο νη ηνπνζεζίεο κε θαιφ αηνιηθφ δπλακηθφ ζα έρνπλ ήδε θαηαιεθζεί. Τπάξρνπλ βεβαίσο αληηδξάζεηο απφ ςαξάδεο θαη ηε λαπζηπινΐα, πνπ ρξεηάδνληαη κειέηε. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη φηη ε ηζπαληθή έθνδνο ζηα αηνιηθά ζπλδπάζηεθε κε ηε δεκηνπξγία κεγάισλ ηζπαληθψλ εηαηξεηψλ, πνπ, αθνχ δνχιεςαλ κέζα ζηε ρψξα, 34

37 απέθηεζαλ ηελ ηερλνγλσζία θαη ηελ θεθαιαηαθή ζπζζψξεπζε γηα λα θαηαθηήζνπλ ηνλ θφζκν. ήκεξα, πέληε ζηηο δέθα κεγαιχηεξεο δηεζλψο εηαηξείεο ηνπ θιάδνπ είλαη ηζπαληθέο! Θεηηθά επεξεάδνληαη θαη πεξίπνπ βηνκεραλίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αηνιηθή ελέξγεηα. ήκεξα δηαζέηνπλ ζέζεηο εξγαζίαο, πνπ ππνινγίδεηαη λα δηπιαζηαζηνχλ ην Ζ αηνιηθή ελέξγεηα, ινηπφλ, δελ έδσζε κφλν θζελφ θαη νηθνινγηθφ ξεχκα, απνηέιεζε θαη εθαιηήξην νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. 35

38 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1.2 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Γεληθά Σα αηνιηθά πάξθα (ΑΓ) απνηεινχληαη απφ ζεηξέο αλεκνγελλεηξηψλ (ΑΓ) πνπ κεηαηξέπνπλ ηελ αηνιηθή ελέξγεηα ζε ειεθηξηθή έηζη γίλεηαη ε εθκεηάιιεπζε ηνπ ηνπηθνχ αηνιηθνχ δπλακηθνχ πνπ απνηειείηαη απφ κηα αλεμάληιεηε θπζηθή πεγή. Ζ ιεηηνπξγία ησλ ΑΓ δελ απαηηεί πξψηεο χιεο, εθηφο απφ ηελ αηνιηθή ελέξγεηα, θαη δελ εθπέκπεη θακία κνξθή ξχπνπ ή απνβιήησλ επίζεο, ην παξαγφκελν πξντφλ 36

39 κεηαθέξεηαη απεπζείαο ζην δίθηπν ηεο ΓΔΖ πξνο θαηαλάισζε θαη, επνκέλσο, δελ απαηηείηαη θαλελφο είδνπο κεηαηξνπή πξψηεο χιεο ή πξντφληνο Ννκνζεζία-Αδεηνδόηεζε χκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία (Ν. 2244/94 θαη 2773/99) ε ΓΔΖ είλαη ππνρξεσκέλε λα αγνξάδεη ηελ παξαγφκελε ελέξγεηα απφ αλεμάξηεην παξαγσγφ. Ζ ηηκή πψιεζεο ηεο KWh ζπλδέεηαη κε ηα ηηκνιφγηα ησλ θαηαλαισηψλ. πγθεθξηκέλα, γηα ην δηαζπλδεδεκέλν δίθηπν θαη γηα ηνλ Αλεμάξηεην Παξαγσγφ ε ηηκή πψιεζεο θαζνξίδεηαη ζην 90% ηνπ ηηκνινγίνπ B2. Δπηπιένλ, παξέρεηαη έλα ζηαζεξφ επηρεηξεζηαθφ πεξηβάιινλ, αθνχ ππνγξάθνληαη καθξνρξφληεο (10 εηψλ) ζπκβάζεηο πψιεζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Δπηπιένλ, κέζσ ηνπ αλαπηπμηαθνχ λφκνπ 2601/98 ηα Αηνιηθά Πάξθα ρξεκαηνδνηνχληαη κε έλα πνζνζηφ 40% πνπ νδεγεί ζηελ πιήξε απφζβεζε ηεο επέλδπζεο απφ 2-7 ρξφληα, αλάινγα κε ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο πεξηνρήο θαη ηελ νλνκαζηηθή ηζρχ ηνπ ζηαζκνχ. Μηα ελαιιαθηηθή πεγή ρξεκαηνδφηεζεο κπνξεί λα είλαη ηα Κνηλνηηθά Πξνγξάκκαηα (Δλεξγεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα). Ζ ρσξνζέηεζε απνηειεί κία απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ έθδνζε ηεο άδεηαο εγθαηάζηαζεο γηα ηνλ αηνιηθφ ζηαζκφ. Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ αηνιηθνχ ζηαζκνχ απαηηείηαη επίζεο θαη ε άδεηα εγθαηάζηαζεο, ε ιήςε ηεο νπνίαο απαηηεί 1 κε 2 ρξφληα, ελψ ε άδεηα ιεηηνπξγίαο εθδίδεηαη κεηά ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ ζηαζκνχ. ζνλ αθνξά ζηε ιήςε ηεο άδεηαο παξαγσγήο, βάζεη ηνπ λφκνπ 2773/99, ηδξχζεθε κηα αλεμάξηεηε αξρή ελέξγεηαο (ΡΑΔ), φπνπ νη ελδηαθεξφκελνη επελδπηέο / 37

40 εηαηξείεο / θνηλνπξαμίεο κπνξνχλ λα θαηαζέηνπλ κία αίηεζε θαη έλα θάθειν κειέηεο. Ζ ΡΑΔ, κε ηε ζεηξά ηεο, εμεηάδεη θάζε αίηεζε μερσξηζηά θαη δηακνξθψλεη κηα γλψκε γηα απηή απηή ε γλψκε θνηλνπνηείηαη ζηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο, ν νπνίνο ιακβάλεη θαη ηελ ηειηθή απφθαζε γηα ηελ έθδνζε άδεηαο παξαγσγήο ή φρη Κξηηήξηα γηα ηελ θαηάιιειε ζέζε εγθαηάζηαζεο ελφο ΑΠ Σν πςειφ αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο εμεηαδφκελεο πεξηνρήο δελ απνηειεί ην κφλν θξηηήξην γηα ηελ επηινγή ηεο. Άιινη παξάκεηξνη πνπ ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζηελ εμέηαζε είλαη: Σα γεηηνληθά δίθηπα κε ηε ΓΔΖ αλάινγεο ηζρχνο θαη ε χπαξμε δξφκσλ πξφζβαζεο. Απνζηάζεηο απφ ηηο θνληηλφηεξεο θνηλφηεηεο. Σν αξραηνινγηθφ ελδηαθέξνλ γηα ηελ εμεηαδφκελε πεξηνρή. Ζ ζέζε ηεο ΑΓ ζε ζρέζε κε ηνπο αλακεηαδφηεο ηεο ΔΡΣ θαη ηνπ ΟΣΔ. Απνζηάζεηο απφ ηα αεξνδξφκηα. Δηδηθά πξνγξάκκαηα πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο (NATURA, RAMSAR, θιπ.) Ζ Διιάδα έρεη ζεκαληηθφ εθκεηαιιεχζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ, ην νπνίν πξνζθέξεη έδαθνο γηα πνιχ ειθπζηηθέο επελδχζεηο. Ζ εηαηξεία καο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ θαη κεηά απφ ηε λνκνζεηηθά ζεζπηζκέλε έγθξηζε γηα εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ απφ ηδηψηεο, αλαιακβάλεη φιεο ηηο απαξαίηεηεο δξάζεηο γηα ηελ έθδνζε ηεο άδεηαο εγθαηάζηαζεο απφ ηα Σνπηθά Σκήκαηα ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο θαη, ηελ ππαγσγή ηεο επέλδπζεο ζηνλ Αλαπηπμηαθφ Νφκν 38

41 γηα ηε ιήςε επηρνξήγεζεο 40% ή ηελ έθδνζε θνξναπαιιαγήο. πγθεθξηκέλα, πξνζθέξνπκε ηηο αθφινπζεο Τπεξεζίεο: Βέληιζηη σωποθέηηζη Δγκαηάζηαζη ανεμολογικών ιζηών και ανάλςζη αιολικού δςναμικού Σσεδιαζμόρ Αιολικών Πάπκων Δξαζθάλιζη δικαιωμάηων ζε γη Μελέηερ ππαγμαηοποιηζιμόηηηαρ Πεπιβαλλονηικέρ μελέηερ Ζλεκηπομησανολογικέρ μελέηερ Αιηήζειρ ζηιρ Απμόδιερ Υπηπεζίερ Ζ επιμέλεια για ηην έκδοζη ζςμβολαίος πώληζηρ ηηρ παπαγόμενηρ ενέπγειαρ ζηη ΓΔΖ Ζ ςπαγωγή ηηρ επένδςζηρ ζηον Δλληνικό Αναπηςξιακό Νόμο 39

42 Φσηνξεαιηζηηθφ αηνιηθνχ πάξθνπ ρεδηαζκφο αηνιηθνχ πάξθνπ Γεκηνπξγνύλ πξνβιήκαηα ηα αηνιηθά πάξθα; Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα ζεακαηηθή άλνδνο ηεο εγθαηεζηεκέλεο ειεθηξηθήο ηζρχνο απφ αλεκνγελλήηξηεο ζηε ρψξα καο (Κξήηε, Δχβνηα, λεζησηηθή ρψξα). Ο κεγάινο ξπζκφο αλάπηπμεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζπλνδεχηεθε, φπσο ήηαλ επφκελν, απφ ηελ αλεζπρία ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζρεηηθά κε ηηο πηζαλέο επηπηψζεηο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ ζην πεξηβάιινλ. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο νη θφβνη πνπ εθθξάζηεθαλ αθνχγνληαη κάιινλ ππεξβνιηθνί θαη, θάπνηεο θνξέο, εμσπξαγκαηηθνί.. ε άιιεο πάιη πεξηπηψζεηο, νη ελζηάζεηο πνπ ππάξρνπλ ζηελ εγθαηάζηαζε αλεκνγελλεηξηψλ ή αηνιηθψλ πάξθσλ έρνπλ θάπνηα βάζε θαη ρξεηάδνληαη επηπιένλ δηεξεχλεζε. ε θάζε πεξίπησζε, πάλησο, ε απνδνρή ή κε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο πξνυπνζέηεη ηελ αληηθεηκεληθή ηνπο πιεξνθφξεζε γηα ηα νθέιε θαη ηηο 40

43 επηπηψζεηο πνπ απηή ζα κπνξνχζε λα έρεη σο κία αθφκε επέκβαζε ηνπ αλζξψπνπ ζηε θχζε. Αιιά αο δνχκε πξψηα πνπ αθξηβψο νθείιεηαη ε ξαγδαία απηή αλάπηπμε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, φρη κφλν ζηελ Διιάδα αιιά θαη ζηνλ ππφινηπν θφζκν. ήκεξα είλαη θνηλά απνδεθηφ φηη ε παγθφζκηα αιιαγή ηνπ θιίκαηνο απνηειεί κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο απεηιέο γηα ην κέιινλ ηεο αλζξσπφηεηαο. Ζ αιιαγή απηή νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηηο εθπνκπέο ησλ ιεγνκέλσλ «αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ» πνπ ζπλνδεχνπλ αλαπφθεπθηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα. Θεσξείηαη, ινηπφλ, δεδνκέλν φηη ε αλάπηπμε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηδηαίηεξα ηεο αηνιηθήο είλαη ε κνλαδηθή κε ππξεληθήκεζνπξφζεζκε ιχζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ. 41

44 1.2.5 Ζ θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα Αηνιηθά πάξθα ζην κέγεζνο ηεο Διιάδαο ζα θαιχπηνπλ ηηο ελεξγεηαθέο αλάγθεο ηεο Δπξψπεο. Τπεξάθηηα αηνιηθά πάξθα κε ζπλνιηθή έθηαζε κηθξφηεξε απφ ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα ζα κπνξνχζαλ λα θαιχςνπλ ζην κέιινλ ηηο ελεξγεηαθέο αλάγθεο νιφθιεξεο ηεο Δπξψπεο κε κεδεληθέο εθπνκπέο αέξησλ ξχπσλ, ππνζηεξίδεη ε Δπξσπατθή Έλσζε Αηνιηθήο Δλέξγεηαο (EWEA). Ζ βηνκεραλία αηνιηθήο ελέξγεηαο βξίζθεηαη ζε άλζεζε, θαζψο ε δηεζλήο θνηλφηεηα έξρεηαη αληηκέησπε κε ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, ζπλέπεηα ηεο θαχζεο νξπθηψλ θαπζίκσλ. Χζηφζν ε επέθηαζε ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζπλαληά αληηζηάζεηο, θαζψο πνιινί ζεσξνχλ φηη νη αλεκνγελλήηξηεο αζρεκαίλνπλ ην ηνπίν θαη απεηινχλ ηα δηεξρφκελα πνπιηά. Ζ EWEA αλαθνίλσζε πάλησο φηη ζχληνκα ζα μεθηλήζεη ελεκεξσηηθή θακπάληα κε ζηφρν λα θαζεζπράζεη ηνπο θφβνπο ησλ πνιηηψλ. Ζ εθζηξαηεία ζα πεξηιακβάλεη αθίζεο, θαηαρσξήζεηο ζε εθεκεξίδεο θαη εθζέζεηο θσηνγξαθίαο αθηεξσκέλεο ζηελ «νκνξθηά ησλ ηνπξκπίλσλ». Ζ Έλσζε επειπηζηεί φηη κέρξη ην 2010 ε ηζρχο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ Δπξψπε ζα έρεη απμεζεί ζηα 75 Gigawatt (ηα 10GW απφ ππεξάθηηεο ηνπξκπίλεο) θαη ζα θαιχπηεη ην 5,5% ηεο δήηεζεο. Καζψο νη πεξηζζφηεξεο επξσπατθέο ρψξεο ζα πξέπεη λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, φπσο πξνβιέπεη ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην, ην λνχκεξν απηφ ζα κπνξνχζε λα απμεζεί ζην 12% έσο ην

45 ζνλ αθνξά ηηο επηπηψζεηο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζηα πνπιηά, αθφκα θαη πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο, φπσο νη Φίινη ηεο Γεο, παξαδέρνληαη φηη ην ζέκα απηφ είλαη δεπηεξεχνλ, ζπγθξηλφκελν κε ηελ απεηιή ηεο παγθφζκηαο ζέξκαλζεο. 43

46 44

47 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1.3 ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΣΡΙΕ Γεληθά ήκεξα ε εθκεηάιιεπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γίλεηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά κε κεραλέο πνπ κεηαηξέπνπλ ηελ ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ ζε ειεθηξηθή θαη νλνκάδνληαη αλεκνγελλήηξηεο. Ζ ζεκεξηλή ηερλνινγία βαζίδεηαη ζε αλεκνγελλήηξηεο 45

48 νξηδνληίνπ άμνλα 2 ή 3 πηεξπγίσλ, κε απνδηδφκελε ειεθηξηθή ηζρχ kW. ηαλ εληνπηζηεί κηα αλεκψδεο πεξηνρή θαη εθφζνλ βέβαηα έρνπλ πξνεγεζεί νη απαξαίηεηεο κεηξήζεηο θαη κειέηεο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ αηνιηθνχ ηεο δπλακηθνχ ηνπνζεηνχληαη κεξηθέο δεθάδεο αλεκνγελλήηξηεο, νη νπνίεο απαξηίδνπλ έλα «αηνιηθφ πάξθν». Ζ εγθαηάζηαζε θάζε αλεκνγελλήηξηαο δηαξθεί 1-3 κέξεο. Αξρηθά αλπςψλεηαη ν πχξγνο θαη ηνπνζεηείηαη ηκεκαηηθά πάλσ ζηα ζεκέιηα. Μεηά αλπςψλεηαη ε ηάηξαθνο ζηελ θνξπθή ηνπ πχξγνπ. ηε βάζε ηνπ πχξγνπ ζπλαξκνινγείηαη ν ξφηνξαο ή δξνκέαο (νξηδνληίνπ άμνλα, πάλσ ζηνλ νπνίν είλαη πξνζαξηεκέλα ηα πηεξχγηα), ν νπνίνο απνηειεί ην θηλεηφ κέξνο ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Ζ άηξαθηνο πεξηιακβάλεη ην ζχζηεκα κεηαηξνπήο ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. ηε ζπλέρεηα ν ξφηνξαο αλπςψλεηαη θαη ζπλδέεηαη ζηελ άηξαθην. Σέινο, γίλνληαη νη απαξαίηεηεο ειεθηξηθέο ζπλδέζεηο Γηαθξίλνπκε δχν είδε αλεκνγελλεηξηψλ: ηηο δίπηεξεο θαη ηηο ηξίπηεξεο. Οη ηξίπηεξεο, κε ξφηνξα κηθξφηεξν ησλ 10 κέηξσλ, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα εθκεηάιιεπζεο αζζελνχο αηνιηθνχ δπλακηθνχ. ηηο κεραλέο κεγάινπ κεγέζνπο επηθξαηνχλ νη δίπηεξεο, κε θφζηνο θαηαζθεπήο θαη ζπληήξεζεο κηθξφηεξν απ' απηφ ησλ ηξίπηεξσλ αληίζηνηρνπ κεγέζνπο. Ζ ζχγρξνλε ηερλνινγία ρξήζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο μεθίλεζε κε κηθξέο Α/Γ δπλακηθφηεηαο 20 σο 75 KW. ήκεξα ρξεζηκνπνηνχληαη Α/Γ δπλακηθφηεηαο 200 σο KW. Δδώ θαίλνληαη ηα 2 είδε αλεκνγελλεηξηώλ (δίπηεξεο, ηξίπηεξεο). 46

49 Σξίπηεξεο αλεκνγελλήηξηεο Γίπηεξεο αλεκνγελλήηξηεο Ανεμογεννήτριες νέου τύπου 47

50 1.3.2 Αληηθεξαπληθή αζπίδα Ζ δεκηνπξγία νξγαλσκέλσλ αηνιηθψλ πάξθσλ γηα ηελ εκπνξηθή εθκεηάιιεπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζεσξείηαη πιένλ ζήκεξα νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα θαη ηελ θαζηζηά απφ ηηο πιένλ δηαδεδνκέλεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Χζηφζν, παξά ηε καθξνρξφληα εκπεηξία πνπ έρεη απνθηεζεί, ηερληθά πξνβιήκαηα δελ έρνπλ βξεη αθφκα ηε ιχζε ηνπο ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ, ην ζεκαληηθφηεξν απφ ηα νπνία είλαη ε πξνζηαζία ηνπο απφ θεξαπλνχο, επηβαξχλνληαο ζεκαληηθά ην ιεηηνπξγηθφ ηνπο θφζηνο. Γηα ηε κεγαιχηεξε ιεηηνπξγηθή απφδνζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ (Α/Γ), παξάθηηεο θαη νξεηλέο πεξηνρέο επηιέγνληαη γηα ηελ εγθαηάζηαζή ηνπο νη νπνίεο φκσο είλαη απφ ηηο πιένλ εθηεζεηκέλεο ηνπνζεζίεο ζε θεξαπληθά πιήγκαηα. Σν επηβαξπληηθφ απηφ ζηνηρείν πξνζηηζέκελν ζην χςνο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ πνπ μεπεξλά ηα 150m ζηηο αλεκνγελλήηξηεο (Α/Γ) λέαο γελεάο, δεκηνπξγνχλ ηδαληθέο ζπλζήθεο ψζηε λα δέρνληαη ζπρλά θεξαπληθά πιήγκαηα κε απνηέιεζκα λα πξνμελνχληαη εθηεηακέλεο βιάβεο ζηα πηεξχγηα, ζην κεραληθφ κέξνο ηνπο, ζην ειεθηξηθφ θαη ζην 48

51 ειεθηξνληθφ ζχζηεκά ηνπο.. χκθσλα κε ζηνηρεία πνπ έρνπλ ζπγθεληξσζεί απφ ηε Γεξκαλία, Γαλία θαη νπεδία, βιάβεο απφ θεξαπλνχο πξνμελνχληαη ζε 4 έσο 8 Α/Γ ζηηο 100 θάζε ρξφλν, πνζνζηφ ην νπνίν ζεσξείηαη πνιχ πςειφ, κε ζνβαξφ νηθνλνκηθφ θφζηνο επηζθεπψλ θαη απψιεηαο παξαγφκελεο ελέξγεηαο πνπ αληηπξνζσπεχεη ην 40% ηνπ ζπλφινπ ησλ απσιεηψλ.. Αμηνζεκείσην είλαη ην κεγάιν πνζνζηφ ησλ βιαβψλ ζηα ειεθηξηθά θαη ζηα ειεθηξνληθά ζπζηήκαηα, θαζψο επίζεο ε ζεκαληηθή απψιεηα παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ηελ αηηία απηή. Ο ιφγνο ηνπ κεγάινπ πιήζνπο ηέηνησλ βιαβψλ νθείιεηαη ζην φηη ηα ζπζηήκαηα απηά είλαη πην επαίζζεηα ζε ππεξηάζεηο νη νπνίεο αλαπηχζζνληαη ζην ελεξγεηαθφ δίθηπν θαη ζην δίθηπν γείσζεο θαη νη νπνίεο είλαη ζπρλφηεξεο απφ εθείλεο πνπ αλαπηχζζνληαη απφ άκεζν θεξαπληθφ πιήγκα. Ζ κεγάιε έθηαζε επίζεο πνπ θαηαιακβάλνπλ θαη ε δηαζχλδεζή ηνπο κε ηηο ππφινηπεο Α/Γ απμάλνπλ ηελ πηζαλφηεηα επίδξαζήο ηνπο απφ ηα θεξαπληθά πιήγκαηα ζηε γχξσ πεξηνρή ζε αθηίλα κέρξη θαη έλα ρηιηφκεηξν απφ ηελ Α/Γ.. Λφγσ ηεο ξαγδαίαο αχμεζεο δεκηνπξγίαο αηνιηθψλ πάξθσλ πνπ θαιχπηνπλ έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηεο δήηεζεο ηνπ δηθηχνπ δηαλνκήο ελέξγεηαο, θαζψο θαη ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ιεηηνπξγίαο ζχγρξνλσλ Α/Γ κεγάιεο ηζρχνο, θαζηζηά πνιχ θξίζηκε ηελ απξφβιεπηε δηαθνπή ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη θξίλεηαη ηδηαίηεξα ρακειφο ν βαζκφο αμηνπηζηίαο ηνπο κε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ηα νπνία θαη έρνπλ γίλεη απνδεθηά απφ ηε δηεζλή θνηλφηεηα, σο αληηπξνζσπεπηηθά γηα ηηο βφξεηεο επξσπατθέο ρψξεο Μεηνλεθηήκαηα 49

52 Οη αλεκνγελλήηξηεο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ ηξαπκαηηζκνχο ή ζαλαηψζεηο πνπιηψλ, θπξίσο απνδεκεηηθψλ γηαηί ηα ελδεκηθά «ζπλεζίδνπλ» ηελ παξνπζία ησλ κεραλψλ θαη ηηο απνθεχγνπλ. Γη απηφ θαιχηεξα λα κελ θαηαζθεπάδνληαη αηνιηθά πάξθα ζε δξφκνπο κεηαλάζηεπζεο πνπιηψλ. ε θάζε πεξίπησζε, πξηλ ηε δεκηνπξγία ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ή θαη νπνηαζδήπνηε εγθαηάζηαζεο ΑΠΔ ζα πξέπεη λα έρεη πξνεγεζεί Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ). Πάλησο ε ζπρλφηεηα αηπρεκάησλ πνπιηψλ ζε αηνιηθά πάξθα είλαη πνιχ κηθξφηεξε απηήο ησλ αηπρεκάησλ κε απηνθίλεηα. Με ηελ εμέιημε φκσο ηεο ηερλνινγίαο θαη ηελ απζηεξφηεξε επηινγή ηνπ ηφπνπ εγθαηάζηαζεο (π.ρ. πισηέο πιαηθφξκεο ζε αλνηθηή ζάιαζζα) ην παξαπάλσ πξφβιεκα, αιιά θαη ν ζφξπβνο απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ, έρνπλ ζρεδφλ ιπζεί Ζ ιεηηνπξγία ηεο αλεκνγελλήηξηαο Ο άλεκνο πεξηζηξέθεη ηα πηεξχγηα κηαο αλεκνγελλήηξηαο, ηα νπνία είλαη ζπλδεδεκέλα κε έλα πεξηζηξεθφκελν άμνλα. Ο άμνλαο πεξλάεη κέζα ζε έλα θηβψηην κεηάδνζεο ηεο θίλεζεο φπνπ απμάλεηαη ε ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο. Σν 50

53 θηβψηην ζπλδέεηαη κε έλαλ άμνλα κεγάιεο ηαρχηεηαο πεξηζηξνθήο ν νπνίνο θηλεί κηα γελλήηξηα παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Αλ ε έληαζε ηνπ αλέκνπ εληζρπζεί πάξα πνιχ, ε ηνπξκπίλα έρεη έλα θξέλν πνπ πεξηνξίδεη ηελ ππεξβνιηθή αχμεζε πεξηζηξνθήο ησλ πηεξπγίσλ γηα λα πεξηνξηζηεί ε θζνξά ηεο θαη λα απνθεπρζεί ε θαηαζηξνθή ηεο. Ζ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ πξέπεη λα είλαη πεξηζζφηεξν απφ 15Kph γηα λα κπνξέζεη ε κηα θνηλή ηνπξκπίλα λα παξάγεη ειεθηξηζκφ. πλήζσο παξάγνπλ KW ε θάζε κηα. Έλα KW ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κπνξεί λα αλάςεη 100 ιάκπεο ησλ 100W. Καζψο ε γελλήηξηα πεξηζηξέθεηαη παξάγεη ειεθηξηθφ ξεχκα ηάζε Volt. Σν ειεθηξηθφ ξεχκα πεξλάεη πξψηα απφ έλαλ Μ/ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγηθή κνλάδα ν νπνίνο αλεβάδεη ηελ ηάζε ηνπ ζηα Volt. ηαλ ην ειεθηξηθφ ξεχκα δηαλχεη κεγάιεο απνζηάζεηο είλαη θαιχηεξα λα έρνπκε πςειή ηάζε. Σα κεγάια ρνληξά ζχξκαηα ηεο κεηαθνξάο ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο είλαη θαηαζθεπαζκέλα απφ ραιθφ ή αινπκίλην γηα λα ππάξρεη κηθξφηεξε αληίζηαζε ζηε κεηαθνξά ηνπ ξεχκαηνο. ζν κεγαιχηεξε είλαη ε αληίζηαζε ηνπ ζχξκαηνο ηφζν πην πνιχ ζεξκαίλεηαη. Έηζη θάπνην πνζφ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ράλεηαη επεηδή κεηαηξέπεηαη ζε ζεξκηθή ελέξγεηα. Σα ζχξκαηα κεηαθνξάο θαηαιήγνπλ ζε έλα ππνζηαζκφ φπνπ νη Μ/ ηνπ κεηαηξέπνπλ ηελ πςειή ηάζε ζε ρακειή γηα λα κπνξέζνπλ λα ιεηηνπξγήζνπλ νη ειεθηξηθέο ζπζθεπέο. 51

54 Ο αλεκνθηλεηήξαο απφ ηελ επνρή ηεο εκθάληζεο ηνπ κέρξη ζήκεξα έρεη πεξάζεη απφ πνιιά ζηάδηα εμέιημεο, ηφζν σο πξνο ηνλ ηχπν ηνπ (νξηδνληίνπ ή θάζεηνπ άμνλα) φζν θαη σο πξνο ηα ππνζπζηήκαηα ηνπ (πηεξχγηα, θηβψηην ηαρπηήησλ, πχξγνο, απηνκαηηζκνί, γελλήηξηα θ.α.). Δμειίμεηο έρνπλ επίζεο ζεκεησζεί θαη ζηνλ ηξφπν δέζκεπζεο, αμηνπνίεζεο, απνζήθεπζεο ή κεηαθνξάο ηεο ελέξγεηαο ηνπ αλέκνπ πνπ κεηαηξέπεηαη απφ ηελ Α/Γ ζε άιιε κνξθή ελέξγεηαο. Μηα εηθφλα ησλ βαζηθψλ κεξψλ πνπ απνηεινχλ κηα δηάηαμε εθκεηάιιεπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαζψο θαη ηεο ξνήο ελέξγεηαο παξνπζηάδεηαη ζην ζρήκα2. Ζ δηάηαμε απηή είλαη κηα γεληθή πεξίπησζε φπνπ ε θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ κεηαηξέπεηαη ζε κεραληθφ έξγν κε ηε βνήζεηα αεξνδπλακηθήο δηάηαμεο (π.ρ. κηαο έιηθαο). Απηφ ην κεραληθφ έξγν κπνξεί λα είλαη εθκεηαιιεχζηκν επί 52

55 ηφπνπ ή λα ρξεηαζηεί λα κεηαηξαπεί ζε κηα άιιε κνξθή ελέξγεηαο θαη λα κεηαθεξζεί ζηνλ ηφπν ηεο δήηεζεο. Παξαδείγκαηα εθκεηάιιεπζεο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο επί ηφπνπ είλαη απηφ ηεο παξαγσγήο πδξνγφλνπ κε ειεθηξφιπζε ηνπ λεξνχ πνπ κπνξεί λα απνζεθεπηεί, κεηαθεξζεί, θαη λα θαεί σο αέξην θαχζηκν κε κεδακηλή επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. ηε δεχηεξε πνπ είλαη θαη πην επξέσο δηαδεδνκέλε είλαη απηή ηεο κεηαηξνπήο ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα ιφγσ ηεο εχθνιεο κεηαθνξάο αιιά θαη ηεο δπλαηφηεηαο πνπ έρεη λα κεηαηξέπεηαη ζε νπνηαδήπνηε άιιε κνξθή ζέινπκε. Βέβαηα νη κεγάιεο δηαθπκάλζεηο ηεο ελέξγεηαο ηνπ αλέκνπ κε ην ρξφλν πνιιέο θνξέο έρνπλ ρξνληθή αζπκθσλία κε ηελ δήηεζε ελέξγεηαο κε απνηέιεζκα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο απνζήθεπζεο ηεο ελέξγεηαο γηα ηηο ρξνληθέο ζηηγκέο ζηηο νπνίεο ε ηζρχο ηνπ αλέκνπ πέθηεη θάησ απφ έλα φξην. Έηζη ν βέιηηζηνο ζρεδηαζκφο ελφο ζπζηήκαηνο εθκεηάιιεπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο πξέπεη λα πεξηιακβάλεη: 1.Μειέηε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ αλέκνπ κε ζθνπφ ηελ εθινγή ηεο βέιηηζηεο ηνπνζεζίαο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηεο Α/Γ θαη ηελ πηζαλή παξαγσγή ελέξγεηαο. 2. ρεδηαζκφο ηεο αεξνδπλακηθήο δηάηαμεο πνπ λα κεηαηξέπεη θαηά ηνλ απνδνηηθφηεξν ηξφπν ηελ θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ ζε κεραληθφ έξγν. 3.Μειέηε ηεο πεξίπησζεο κεηαηξνπήο ηνπ κεραληθνχ έξγνπ ζε άιιε πην ζπκθέξνπζα κνξθή ελέξγεηαο θαη βέιηηζην ζρεδηαζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο κεηαηξνπήο ηνπ κεραληθνχ έξγνπ ηνπ δξνκέα. 53

56 4. εχξεζε ηνπ θαιχηεξνπ ηξφπνπ αληηκεηψπηζεο ησλ δηαθπκάλζεσλ ηεο ελέξγεηαο ηνπ αλέκνπ. 5. Μειέηε ηνπ βέιηηζηνπ ηξφπνπ κεηαθνξάο, αλ απαηηείηαη 6. Γηεχξπλζε ηεο θαιχηεξεο πξνζαξκνγήο ηεο κεηαβαιιφκελεο παξαγσγήο ελέξγεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο πξν ηελ θαηαλάισζε. ια ηα παξαπάλσ γηα λα είλαη εθηθηά ζα πξέπεη ην ηειηθφ πξντφλ πνπ ζα δηαηεζεί ζηελ αγνξά θαηαλάισζεο πάλσ απφ φια λα είλαη νηθνλνκηθά αληαγσλίζηκν έλαληη ζηηο άιιεο ζπκβαηηθέο πεγέο ελεξγείαο έηζη ψζηε κηα νπνηαδήπνηε επηζηεκνληθή πξνζέγγηζε λα κελ ράζεη ηελ αμία ηεο αιιά θαη ην ζθνπφ ηεο Σύπνη ζπιινγήο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο Μέρξη ζήκεξα έρνπλ επηλνεζεί θαη ιεηηνπξγήζεη απφ αξραηφηαησλ ρξφλσλ πεξηζζφηεξνη ηχπνη αλεκνκεραλψλ απφ νπνηαδήπνηε άιιν ηχπν εθεχξεζεο. Οη αλεκνθηλεηήξεο κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζχκθσλα κε ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ αμφλσλ ηνπο ζε ζρέζε κε ηε ξνή ηνπ αλέκνπ ζε: Οξηδνληίνπ άμνλα (Head on) ζηνπο νπνίνπο ν άμνλαο πεξηζηξνθήο ηνπ δξνκέα είλαη παξάιιεινο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ (ζρήκα 3.) Οξηδνληίνπ άμνλα (Cross Wind) ζηνπο νπνίνπο ν άμνλαο πεξηζηξνθήο είλαη παξάιιεινο πξνο ηελ επηθάλεηα ηεο Γεο αιιά θάζεηνο ζηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. 54

57 Κάζεηνπ άμνλα ζηνπο νπνίνπο ν άμνλαο πεξηζηξνθήο είλαη θάζεηνο ζηελ επηθάλεηα ηεο Γεο φπσο θαη ζηελ ξνή ηνπ αλέκνπ (Savonius, Darrieus, Giromill θ.α) ρ.4 55

58 1.3.6 Πεξηγξαθή κνλάδαο αλεκνγελλήηξηαο (1) Πηεξύγην. (2) Φπγνθεληξηθόο κεραληζκόο αεξνδπλακηθνύ θξέλνπ. (3) Πιήκλε. (4) Κάιπκκα πιύκλεο. (5) Πιαίζην αηξάθηνπ. (6) Κηβώηην πνιιαπιαζηαζκνύ. (7) Γηζθόθξελν. (8) Τδξαπιηθή κνλάδα ειέγρνπ ηνπ θξέλνπ. (9) Διαζηηθόο ζύλδεζκνο. (10) Γελλήηξηα. (11) Μνλάδα πξνζαλεκηζκνύ αηξάθηνπ. 56

59 (12) Σξάπεδα νιίζζεζεο. (13) Ππιώλαο. (14) Κάιπκκα αηξάθηνπ. Ζ πεξηγξαθή αληηζηνηρεί ζε κηα Α/ Γ ηνπ ηχπνπ «ΒW 10» ε νπνία είλαη ζρεδηαζκέλε γηα λα παξέρεη ξεχκα 220/150 ΖΕ θπξίσο γηα ηελ εμππεξέηεζε εγθαηαζηάζεσλ πνπ ε ζχλδεζή ηνπο κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ δελ είλαη δπλαηφλ λα γίλεη.ην (ζρήκα 5 ), πνπ αθνινπζεί θαίλεηαη ε γεληθή κνξθή ηεο αηξάθηνπ ηεο Α/Γ,ε νπνία απνηειείηαη απφ ηα εμήο κέξε. Δπίζεο ζην (ζρήκα 6 ),ην νπνίν είλαη πην απιφ, θαίλνληαη θαιχηεξα ηα εμαξηήκαηα ηεο αηξάθηνπ κηαο Α/Γ νξηδφληηνπ άμνλα ηα νπνία είλαη : (1) Πιαίζην αηξάθηνπ. (2) Γελλήηξηα. (3) Γεπηεξνγελήο θηλεηήξηνο άμνλαο. (4) Κηβώηην πνιιαπιαζηαζκνύ. (5) Έδξαλν άμνλα. (6) Πξνζθόιιεζε ππιώλα. (7) Ππιώλαο. (8) Φξέλν. (9) Κύξηνο άμνλαο. (10) Κύξην έδξαλν άμνλα. 57

60 (11) Πηεξύγην,ζην (ζρήκα 7 θαίλεηαη ε κνξθή ηνπ). (12) Βάζε πηεξπγίνπ. (13) Πιύκλε. Κίλεζε αλεκνθηλεηήξα : Ζ θίλεζε ηνπ αλεκνθηλεηήξα αξρίδεη ιφγσ ησλ δπλάκεσλ θαη ξνπψλ πνπ ελεξγνχλ ζην ζηξεθφκελν ηκήκα ηνπ θαζψο ν άλεκνο δηέξρεηαη δηα κέζνπ ηνπ δξνκέα. Οη δπλάκεηο απηέο κπνξεί λα νθείινληαη ζηελ αληίζηαζε πνπ ν δξνκέαο ηνπ αλεκνθηλεηήξα πξνβάιεη ζηε ξνή ηνπ αλέκνπ ή ζε δπλάκεηο άλσζεο. Οη δπλάκεηο αληίζηαζεο έρνπλ ηελ ίδηα θνξά κε ηελ θαηεχζπλζε πλνήο ηνπ αλέκνπ, ελψ νη δπλάκεηο άλσζεο έρνπλ θνξά θάζεηε πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. Δπίζεο είλαη γλσζηφ απφ ηελ Αεξνδπλακηθή φηη ε δχλακε άλσζεο πνπ αλαπηχζζεηαη πάλσ ζε κηα αεξνηνκή (πηέξπγα) πνπ βξίζθεηαη ζε γσλία 58

61 πξφζπησζεο σο πξνο ην ξεχκα ηνπ αέξα είλαη πνιιαπιάζηα ηεο δχλακεο αληίζηαζεο πνπ εθαξκφδεηαη ζηελ αεξνηνκή. Γη'απηφ θαη θαηαξρήλ νη αλεκνθηλεηήξεο ησλ νπνίσλ ε ιεηηνπξγία βαζίδεηαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ησλ δπλάκεσλ άλσζεο είλαη απνδνηηθφηεξνη απφ ηνπο αλεκνθηλεηήξεο ησλ νπνίσλ ε ιεηηνπξγία βαζίδεηαη ζε δπλάκεηο αληίζηαζεο. 59

62 60

63 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΗΛΙΟΣ Ηζηνξηθή αλαδξνκή Κάζε πξφγξακκα πνπ ε εθηέιεζή ηνπ θαίλεηαη απίζαλε ή αδχλαηε, ραξαθηεξίδεηαη αξρηθά θαληαζηηθφ, ψζπνπ λα πεξηιεθζεί, κεηά ηελ πξαγκαηνπνίεζή ηνπ, ζηα πνιιά απηνλφεηα γεγνλφηα ηεο θαζεκεξηλήο δσήο. Αλ νη πξφγνλνί καο ηνπ 1600 θαη 1700 μαλαγχξηδαλ ζε καο, ζα εχξηζθαλ αζθαιψο πνιιά "θαληαζηηθά ζηνλ αηψλα καο, φπσο ηνπο θηλεηήξεο, ην ειεθηξηθφ θσο, ην ξαδηφθσλν, ηελ ηειεφξαζε, ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο, ηα ηαμίδηα κε απηνθίλεην, αεξνπιάλν θαη ζηδεξφδξνκν, ηηο δηαζηεκηθέο πηήζεηο, θ.ά. 61

64 ια απηά έρνπλ δεκηνπξγεζεί κε ην αλζξψπηλν κπαιφ θαη επηθξαηεί ζρεδφλ ε αληίιεςε φηη ε θχζε κπνξεί λα δακαζηεί. ηελ εμέιημε απηή, ζπληέιεζαλ νη δηάθνξεο ηερληθέο κεηαηξνπήο ηεο ελέξγεηαο. Γλσξίδνπκε ηηο θπζηθέο ελεξγεηαθέο πεγέο, πνπ θξχβνληαη ζηα ζπιάρλα ηεο γεο, αιιά ειάρηζηνη γλσξίδνπλ φηη ν ήιηνο είλαη βαζηθά ε πξσηαξρηθή πεγή ελέξγεηαο. Καίκε θάξβνπλν, μχια ή πξντφληα πεηξειαίνπ θαη δελ ζθεπηφκαζηε φηη θαη απηέο νη χιεο πξνέξρνληαη απφ ηελ ειηαθή ελέξγεηα. Μέζα ζε 100 κφλν ρξφληα θαηαλαιψζεθε κεγάιν κέξνο ησλ γλσζηψλ απνζεκάησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ (άλζξαθα, πεηξειαίνπ, θπζηθψλ αεξίσλ) ηα νπνία ζρεκαηίζηεθαλ ζε εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα ρξφληα απφ θπηηθέο χιεο πνπ απαλζξαθψζεθαλ κε ηνπο γεσινγηθνχο κεηαζρεκαηηζκνχο. Ίζσο θάπνηε ηα εγγφληα καο ζα καο θαηαθξίλνπλ επεηδή δελ θπιάμακε θάηη θαη γη απηά! Δπίζεο ε ρξεζηκφηαηε πδξνδπλακηθή ελέξγεηα νθείιεηαη ζηελ επίδξαζε ηνπ ήιηνπ, γηαηί κε ην θπζηθφ θχθιν εμάηκηζεο πνπ εμαξηάηαη απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, ην λεξφ νδεγείηαη ζηα πςειφηεξα ζεκεία ηεο γεο, απ' φπνπ ηξέρεη ζηνπο πνηακνχο θαη ζηηο ιίκλεο θαη απφ εθεί ζηνπο ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο. Ζ γε δέρεηαη απφ ηνλ ήιην κηα πνζφηεηα ελέξγεηαο ίζε πεξίπνπ κε 7 x KWh ην ρξφλν. Ζ πνζφηεηα αθηηλνβνιίαο πνπ θζάλεη ζηε γε, θπκαίλεηαη κεηαμχ 80 θαη 300 Watt/m 2, αλάινγα κε ηελ ψξα ηεο εκέξαο θαη ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Αληίζεηα ν άλζξσπνο κπνξεί λα παξάγεη κε ηνπο ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο θαη κε άιιεο δηαηάμεηο κφλν 4 x KWh. H ελέξγεηα απηή δε καο ζηνηρίδεη ηίπνηα θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαηά πνιινχο ηξφπνπο: γηα ζέξκαλζε ζπηηηψλ, γηα παξαγσγή θαη απνζήθεπζε δεζηνχ λεξνχ, γηα καγείξεκα, γηα απφζηαμε λεξνχ θαη νηλνπλεχκαηνο,αθαιάησζε, θιηκαηηζκφ, παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θ.ι.π Γεληθά 62

65 Ο ήιηνο εθπέκπεη ηεξάζηηα πνζφηεηα ελέξγεηαο εκεξεζίσο. Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία αμηνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ κε δχν ηξφπνπο. Θεξκηθέο θαη θσηνβνιηατθέο εθαξκνγέο. Ζ πξψηε είλαη ε ζπιινγή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα λα παξαρζεί ζεξκφηεηα, θπξίσο γηα ηε ζέξκαλζε ηνπ λεξνχ θαη ηε κεηαηξνπή ηνπ ζε αηκφ γηα ηελ θίλεζε ηνπξκπίλσλ. ηε δεχηεξε εθαξκνγή ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα κεηαηξέπνπλ ην θσο ηνπ ήιηνπ ζε ειεθηξηζκφ κε ηε ρξήζε θσηνβνιηατθψλ θπςειψλ ή ζπζηνηρηψλ. Απηή ε ηερλνινγία πνπ εκθαλίζηεθε ζηηο αξρέο ηνπ 1970 ζηα δηαζηεκηθά πξνγξάκκαηα ησλ ΖΠΑ έρεη κεηψζεη ην θφζηνο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ κε απηφλ ηνλ ηξφπν απφ $300 ζε $4 ην Watt. Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζε αγξνηηθέο θαη απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο φπνπ ε ζχλδεζε κε ην δίθηπν είλαη πνιχ αθξηβή. Αλ θαη φιε ε γε δέρεηαη ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, ε πνζφηεηά ηεο εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηε γεσγξαθηθή ζέζε, ηελ εκέξα, ηελ επνρή θαη ηε λεθνθάιπςε. Ζ έξεκνο δέρεηαη πεξίπνπ ην δηπιάζην πνζφ ειηαθήο ελέξγεηαο απφ άιιεο πεξηνρέο. πσο μέξνπκε ν ήιηνο είλαη ε βαζηθή πεγή ελέξγεηαο ηνπ πιαλήηε καο. Ο Ήιηνο (εθ ηνπ αβέιηνο - αέιηνο - εέιηνο = ν αθηηλνβνιώλ, ν ππξπνιώλ) είλαη απιαλήο αζηέξαο κέζνπ κεγέζνπο πνπ ιφγσ ησλ κεγάισλ ζεξκνθξαζηψλ ησλ ζηνηρείσλ πνπ ηνλ ζπλζέηνπλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ην πδξνγφλν, ηα κφξηα αιιά θαη ηα άηνκά ηνπο βξίζθνληαη ζε κηα θαηάζηαζε " λέθνπο " ζεηηθψλ θαη αξλεηηθψλ θνξηίσλ ή θαηάζηαζε πιάζκαηνο, φπσο νλνκάζηεθε. ' απηέο ηηο ζεξκνθξαζίεο, κεξηθψλ εθαηνκκπξίσλ C, νη ηαρχηαηα θηλνχκελνη ππξήλεο πδξνγφλνπ (H) ζπζζσκαηψλνληαη, ππεξληθψληαο ηηο κεηαμχ ηνπο απσζηηθέο ειεθηξνκαγλεηηθέο δπλάκεηο θαη δεκηνπξγνχλ ππξήλεο ηνπ ζηνηρείνπ ειίνπ (Ζe). Ζ ππξεληθή απηή αληίδξαζε -ζχληεμε ππξήλσλ- είλαη εμψζεξκε θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε γλσζηή καο έθιπζε ηεξάζηησλ πνζνηήησλ ελέξγεηαο ή ζεξκφηεηαο ή φπσο ζπλεζίδεηαη λα ιέγεηαη, ειηαθήο ελέξγεηαο, πνπ αθηηλνβνιείηε πξνο φιεο ηηο θαηεπζχλζεηο ζην δηάζηεκα. Αλ θαη απηφ ζπκβαίλεη ζπλερψο εδψ θαη 5 δηζεθαηνκκχξηα ρξφληα πεξίπνπ, ν 63

66 ήιηνο δηαζέηεη ηεξάζηηεο πνζφηεηεο πδξνγφλνπ θαη δελ αλακέλεηαη λα ππάξμεη κείσζε ηεο ελέξγεηαο πνπ αθηηλνβνιείηε απφ απηφλ. ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο ρψξα καο ε ειηνθάλεηα δηαξθεί πεξηζζφηεξεο απφ 2700 ψξεο ην ρξφλν. ηε Γπηηθή Μαθεδνλία θαη ηελ Ήπεηξν εκθαλίδεη ηηο κηθξφηεξεο ηηκέο θπκαηλφκελε απφ 2200 σο 2300 ψξεο, ελψ ζηε Ρφδν θαη ηε λφηηα Κξήηε μεπεξλά ηηο 3100 ψξεο εηεζίσο Ο ήιηνο καο Ο ήιηνο καο απνηειείηαη σο επί ην πιείζηνλ απφ ην πδξνγφλν (70%), ην ήιηνλ (28%) θαη ην ππφινηπν 2% απφ βαξέα ζηνηρεία. Δίλαη επίζεο έλα θίηξηλν λάλνο αζηέξαο. Φπζηθά είλαη ην κφλν αζηέξη αξθεηά θνληά καο, ψζηε λα εμεηάζνπκε ηα εμσηεξηθά θαη ηα εζσηεξηθά ζηξψκαηά ηνπ ιεπηνκεξψο. 64

67 Ο Ήιηνο είλαη ην κφλν άζηξν πνπ επεξεάδεη θαλεξά ηε δσή καο, φρη κφλν ηελ εκέξα αιιά θαη ηε λχθηα, κε ειηνθάλεηα αιιά θαη ηηο λεθνζθεπείο εκέξεο. Ο ήιηνο παξάγεη θαη αθηηλνβνιεί ηεξάζηηεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο. ε θάζε δεπηεξφιεπην πνπ πεξλά, ν ήιηνο εθπέκπεη ελέξγεηα ίζε κε κεξηθέο εθαηνληάδεο δηζεθαηνκκχξηα ηξηζεθαηνκκπξίσλ θηινβαηψξεο. Καη καο παξέρεη ζρεδφλ φιε ηελ ελέξγεηα πνπ ρξεζηκνπνηνχκε ζηε Γε. Αθφκε θαη ν άλεκνο θαη ηα λέθε είλαη απνηέιεζκα ηεο επίδξαζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζηε Γε. Απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία πξνέξρεηαη ε αηνιηθή ελέξγεηα, ν θχθινο ηνπ λεξνχ, ε βηνινγηθή ελέξγεηα, ην πεηξέιαην, ην θπζηθφ αέξην, ν άλζξαθαο θαη ζρεδφλ φιε ε ελέξγεηα ζην ειηαθφ ζχζηεκα. Δμαίξεζε απνηειεί ε ππξεληθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ρεκηθά ζηνηρεία πνπ δεκηνπξγήζεθαλ σο απνηέιεζκα εθξεθηηθψλ θαηλνκέλσλ πνπ έγηλαλ θαηά ηνλ ζάλαην νξηζκέλσλ κεγάισλ άζηξσλ. Ο Ήιηνο είλαη έλαο ζπλεζηζκέλνο λάλνο αζηέξαο δεχηεξεο γεληάο πνπ παξάγεη ελέξγεηα απφ ζχληεμε πδξνγφλνπ ζην εζσηεξηθφ ηνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα κε ηελ αιπζηδσηή αληίδξαζε πξσηνλίνπ-πξσηνλίνπ, κε ηελ νπνία θαηαλαιψλεη ην πδξνγφλν ηνπ κε έλα ξπζκφ ηφλσλ, αλά δεπηεξφιεπην, παξάγνληαο ήιην Ζιηαθή αθηηλνβνιία Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία έρεη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία επεξεάδνπλ ηηο κεηαβνιέο πνπ πξνθαιεί ζηα δηάθνξα πιηθά. Γεληθά ε ειηαθή αθηηλνβνιία πξνέξρεηαη απφ ηηο ζεξκνππξεληθέο αληηδξάζεηο πνπ ζπκβαίλνπλ ζην εζσηεξηθφ ηνπ ήιηνπ. αλ απνηέιεζκα ησλ αληηδξάζεσλ απηψλ κεγάιεο πνζφηεηεο πδξνγφλνπ κεηαηξέπνληαη ζε ήιην κε ηε ζχγρξνλε ειεπζέξσζε κεγάισλ πνζψλ ελέξγεηαο θαη κε ζπλέπεηα ηελ ειάηησζε ηεο κάδαο ηνπ ήιηνπ πνπ ζπληειείηαη κε ξπζκφ ηφλνπο ην δεπηεξφιεπην. ε απηά ηα πνζά ελέξγεηαο πνπ έθηαζαλ ζηε 65

68 γε θαηά ην παξειζφλ, νθείιεηαη θαη ε δεκηνπξγία φισλ ησλ πνζνηήησλ πεηξειαίνπ θαη άλζξαθα πνπ ππάξρνπλ ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο. Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία ηαμηδεχεη πξνο ηε γε κε ηαρχηεηα ρηιηφκεηξα ην δεπηεξφιεπην θαη κεηαθέξεη ελέξγεηα κε ηα θχκαηα (ή θσηφληα ) ηεο. ηαλ γίλεη θαζκαηνζθνπηθή αλάιπζε ηεο αθηηλνβνιίαο, εκθαλίδνληαη ηα δηάθνξα ρξψκαηα πνπ πεξηέρνληαη ζε απηή. Σν ζχλνιν απηψλ ησλ ρξσκάησλ απνηειεί ην ειηαθφ θάζκα. ε θάζε ρξψκα αληηζηνηρεί κηα ζπρλφηεηα. ην έλα άθξν ηνπ θάζκαηνο ππάξρεη ην θφθθηλν ρξψκα κε ζπρλφηεηα 4, ηαιαληψζεηο ην δεπηεξφιεπην θαη ζην άιιν άθξν ην ηψδεο ρξψκα κε ζπρλφηεηα 7, ηαιαληψζεηο ην δεπηεξφιεπην Ζιηαθή ελέξγεηα Ζ ειηαθή ελέξγεηα είλαη θαζαξή, αλεμάληιεηε, ήπηα θαη αλαλεψζηκε. Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία δελ ειέγρεηαη απφ θαλέλαλ θαη απνηειεί έλα αλεμάληιεην εγρψξην ελεξγεηαθφ πφξν, πνπ παξέρεη αλεμαξηεζία, πξνβιεςηκφηεηα θαη αζθάιεηα ζηελ ελεξγεηαθή ηξνθνδνζία. Τπάξρνπλ δχν ηξφπνη γηα λα αμηνπνηήζεη θαλείο ηελ ειηαθή ελέξγεηα. Παξάγνληαο ειηαθφ ειεθηξηζκφ κέζσ ησλ θσηνβνιηατθώλ ζπζηεκάησλ. Αμηνπνηψληαο ηε ζαιπσξή ηνπ ήιηνπ γηα ζέξκαλζε, ςχμε θαη δεζηφ λεξφ κε ηα ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα Ηλιοθερμικά συστήματα 66

69 Δδψ θαη κηα εηθνζαεηία νη Έιιελεο θαηαλαισηέο έρνπλ εμνηθεησζεί κε ηνπο ειηαθνύο ζεξκνζίθσλεο γηα ηελ παξαγσγή δεζηνχ λεξνχ. Δθείλν φκσο πνπ αγλνεί ε πιεηνςεθία ησλ θαηαλαισηψλ είλαη, φρη κφλν νη ηερλνινγηθέο βειηηψζεηο ησλ ειηνζεξκηθψλ ζπζηεκάησλ γηα δέζηακα ηνπ λεξνχ, αιιά θπξίσο νη ινηπέο ρξήζεηο ησλ ειηνζεξκηθψλ ηερλνινγηψλ φπσο ε ζέξκαλζε ρώξσλ, ε ηειεζέξκαλζε νηθηζκώλ, ν ειηαθόο θιηκαηηζκόο θαη ε ειηνζεξκηθή παξαγσγή ειεθηξηζκνύ ιόγνη γηα λα ζηξαθνύκε ζηελ ειηαθή ελέξγεηα 1. Αμηνπηζηία Δίλαη κηα θαζ φια ψξηκε θαη δνθηκαζκέλε ηερλνινγία. 2. Απνθέληξσζε Ζ ζεξκηθή ελέξγεηα παξάγεηαη ζηα ζεκεία δήηεζήο ηεο. Απνθεχγνληαη έηζη νη ηεξάζηηεο απψιεηεο κεηαθνξάο ελέξγεηαο κέζσ ηνπ ειεθηξηθνχ δηθηχνπ (πνπ ζηελ Διιάδα θηάλνπλ θαηά κέζν φξν ην 12%). 3. Απηνλνκία 67

70 Απνηξέπνληαη νη ηεξάζηηεο δαπάλεο γηα εηζαγσγή ελέξγεηαο θαη ε αλαζθάιεηα ιφγσ εμάξηεζεο απφ εηζαγφκελνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο. ην 70% ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ πνπ θαηαλαιψλεη, ηε ζηηγκή πνπ ν ήιηνο είλαη δσξεάλ θαη ππάξρεη παληνχ. 4. Αλάπηπμε Ζ ελίζρπζε ηεο εγρψξηαο αγνξάο ζα απμήζεη ηελ πνηφηεηα ησλ ειιεληθψλ πξντφλησλ πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζνπλ ην αληαγσληζηηθφηεξν πεξηβάιινλ ησλ εμαγσγψλ. 5. Θέζεηο εξγαζίαο Ήδε πάλσ απφ άηνκα απαζρνινχληαη ζηε βηνκεραλία ειηνζεξκηθψλ ζπζηεκάησλ ζηελ Διιάδα. Ζ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηεο αγνξάο ζπλεπάγεηαη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο ζε κηα θαζαξή ηερλνινγία. 6. Δπθνιία Ζ ηνπνζέηεζε ελφο ειηαθνχ ζπιιέθηε είλαη απιή. Ζ δε ζπληήξεζε πνπ απαηηεί είλαη ειάρηζηε. 7. Δμνηθνλόκεζε ρξεκάησλ Γηα ηνλ απιφ θαηαλαισηή, ν ειηαθφο ζεξκνζίθσλαο είλαη ε πην απιή θαη ζπκθέξνπζα ιχζε γηα λα πεξηθφςεη ηνπο ινγαξηαζκνχο ξεχκαηνο. Σν κέζν εηήζην θέξδνο ηνπ κπνξεί λα θηάζεη έσο 100 επξψ πεξίπνπ. 8. Δμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο Γηα ηελ Διιάδα, ε εμνηθνλφκεζε πνπ ήδε ζπληειείηαη είλαη πνιχ ζεκαληηθή. Οη εγθαηεζηεκέλνη ειηαθνί ζεξκνζίθσλεο εμνηθνλνκνχλ ήδε 1,1 δηζεθαηνκκχξηα θηινβαηψξεο ην ρξφλν, φζε ελέξγεηα παξάγεη δειαδή έλαο ζπκβαηηθφο ζηαζκφο ειεθηξνπαξαγσγήο, ηζρχνο 200 κεγαβάη. Υσξίο ηνπο ειηαθνχο ζεξκνζίθσλεο ζα ππήξρε έλα ζεκαληηθφ έιιεηκκα ηζρχνο, ηδηαίηεξα ζηα απνκνλσκέλα ειεθηξηθά δίθηπα ησλ λεζηψλ πνπ ζα αληηκεηψπηδαλ έηζη ζπρλέο δηαθνπέο ξεχκαηνο, ηδίσο θαηά ηελ θαινθαηξηλή ηνπξηζηηθή πεξίνδν. 68

71 9. Πξνζηαζία πεξηβάιινληνο Απνηξέπεηαη ε έθιπζε κεγάισλ πνζνηήησλ ξχπσλ πνπ επηβαξχλνπλ ην πεξηβάιινλ θαη ηε δεκφζηα πγεία. 10. Κιηκαηηθέο αιιαγέο Απνηξέπεηαη ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ νξπθηά θαχζηκα θαη θαηά ζπλέπεηα νη εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) πνπ πξνθαινχλ ηηο παγθφζκηεο θιηκαηηθέο αιιαγέο. Έλα ηππηθφ ζεξκνζηθσληθφ ζχζηεκα γηα νηθηαθή ρξήζε παξάγεη ζηελ Διιάδα εηεζίσο θηινβαηψξεο θαη απνζνβεί ηελ έθιπζε θηιψλ CO 2 ην ρξφλν, φζν δειαδή ζα απνξξνθνχζε 1,5 ζηξέκκα δάζνπο. Κόζηος ησπικών ηλιοθερμικών ζσζηημάηων ζηην Ελλάδα Αηομικά ηλιακά ζσζηήμαηα Κενηρικά ηλιακά ζσζηήμαηα Κόστος ( /τ.μ.) Τυπικό μέγεθος συστήματος (τ.μ.) 2,

72 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2.2 ΥΩΣΟΒΟΛΣΑΪΚΑ 70

73 2.2.1 Γεληθά Ζ χπαξμε δσήο ζηε γε νθείιεηαη ζηνλ ήιην. Σα θπηά, γηα ηελ θσηνζχλζεζε, ρξεηάδνληαη ειηαθφ θσο. Σα θπηνθάγα δψα ηξέθνληαη κε θπηά, ηα ζαξθνθάγα κε θπηνθάγα, άξα φια εμαξηψληαη απφ ηνλ ήιην. Ο άλζξσπνο εθκεηαιιεχεηαη ηελ ειηαθή ελέξγεηα ρξεζηκνπνηψληαο ειηαθά ειεθηξηθά ζηνηρεία, πιαίζηα ειηαθψλ θπςειίδσλ θαη γηγαληηαία θάηνπηξα. Έηζη ζεξκαίλεηαη λεξφ θαη παξάγεηαη ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο έρεη πάξα πνιιά ζεηηθά ζηνηρεία, γηαηί ζα ππάξρεη γηα πάληα θαη δελ κνιχλεη θαζφινπ ηελ αηκφζθαηξα ηεο γεο. Ζ ελέξγεηα πνπ ζηέιλεη ζηε γε ν ήιηνο, ηζνδπλακεί κε ηελ ελέξγεηα πνπ ζα έπξεπε λα παξάγνπλ πεξηζζφηεξνη απφ 150 εθαηνκκχξηα κεγάινη ζηαζκνί παξαγσγήο. Σν θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν πξσηναλαθαιχθζεθε ην 1839 αιιά ην πξψην ειηαθφ ειεθηξηθφ ζηνηρείν θαηαζθεπάζηεθε ην 1954 ζηα εξγαζηήξηα Mπέι ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο γηα δηαζηεκηθέο εθαξκνγέο. Καζψο ην θφζηνο ησλ Φ/Β πιαηζίσλ ζπλερίδεη λα κεηψλεηαη, φιν θαη πεξηζζφηεξα είδε εθαξκνγψλ κε Φ/β ζπζηήκαηα γίλνληαη νηθνλνκηθά αληαγσληζηηθά, έλαληη ηεο ρξήζεο ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο.παξάιιεια, ε 71

74 απμαλφκελε επαηζζεζία ηεο θνηλήο γλψκεο, ιφγσ ησλ δπζκελψλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηηο ζπκβαηηθέο κεζφδνπο παξαγσγήο θαη ρξήζεο ελέξγεηαο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα πιενλεθηήκαηα ησλ Φ/β ζπζηεκάησλ, έρεη ζαλ απνηέιεζκα απηά λα απνηεινχλ κηα απφ ηηο πην πνιιά ππνζρφκελεο ελεξγεηαθέο ηερλνινγίεο Σν ζνβαξφηεξν εκπφδην, απηή ηε ζηηγκή, γηα ηε ζε κεγάιε θιίκαθα δηείζδπζε ησλ Φ/β ζεσξείηαη κφλν ην θφζηνο. Ζ Διιάδα παξνπζηάδεη αμηνζεκείσηεο πξνυπνζέζεηο, ηδίσο ζρεηηθά κε ηηο άιιεο Δπξσπατθέο ρψξεο, γηα αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ησλ Φ/β ζπζηεκάησλ Τςειά επίπεδα ειηνθάλεηαο Πιήζνο-λεζησηηθψλ θπξίσο-πεξηνρψλ, κε ζπλδεδεκέλσλ κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ. Παξφια απηά, ε Διιάδα εκθαλίδεηαη ζε κία απφ ηηο ρακειφηεξεο ζέζεηο κεηαμχ ησλ ρσξψλ κειψλ ηνπ Γηεζλνχο Οξγαληζκνχ Δλέξγεηαο απφ πιεπξάο εγθαηεζηεκέλσλ Φ/β ζπζηεκάησλ Δηδηθόηεξα ηαλ ηα θσηνβνιηατθά εθηεζνχλ ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία κεηαηξέπνπλ έλα 5-17% ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή (κε ηε ζεκεξηλή ηερλνινγία, ε νπνία ζπλερψο βειηηψλεηαη). Σν πφζν αθξηβψο είλαη απηφ ην πνζνζηφ εμαξηάηαη απφ ηελ ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. Τπάξρνπλ π.ρ. ηα ιεγφκελα κνλνθξπζηαιιηθά θσηνβνιηατθά, ηα πνιπθξπζηαιιηθά θσηνβνιηατθά, θαη ηα άκνξθα. Σα ηειεπηαία έρνπλ ρακειφηεξε απφδνζε είλαη φκσο θζελφηεξα. Ζ επηινγή ηνπ είδνπο ησλ θσηνβνιηατθψλ είλαη ζπλάξηεζε ησλ αλαγθψλ, ηνπ δηαζέζηκνπ ρψξνπ ή αθφκα θαη ηεο νηθνλνκηθήο επρέξεηαο ηνπ ρξήζηε. 72

75 Σα θσηνβνιηατθά κπνξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ ζε νηθφπεδα, ζηέγεο (επίπεδεο θαη θεθιηκέλεο) ή θαη ζε πξνζφςεηο θηηξίσλ. Τπάξρνπλ δχν ηξφπνη λα ηα ρξεζηκνπνηήζεη θαλείο. Αλεμάξηεηα απφ ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ ή ζε ζπλεξγαζία κ απηφ. Μηα θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε κπνξεί λα απνηειεί ινηπφλ έλα απηόλνκν ζύζηεκα πνπ λα θαιχπηεη ην ζχλνιν ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ελφο θηηξίνπ ή κηαο επαγγεικαηηθήο ρξήζεο. Γηα ηε ζπλερή εμππεξέηεζε ηνπ θαηαλαισηή, ε εγθαηάζηαζε ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη θαη κηα κνλάδα απνζήθεπζεο (κπαηαξίεο) θαη δηαρείξηζεο ηεο ελέξγεηαο. 1. θσηνβνιηατθά πιαίζηα<br>2. πίλαθαο ειέγρνπ<br>3. αληηζηξνθέαο (inverter)<br>4. κεηξεηήο ΓΔΖ Δλαιιαθηηθά, έλα ζχζηεκα παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ κε θσηνβνιηατθά κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζπλδπαζκφ κε ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ (δηαζπλδεδεκέλν ζύζηεκα). ηελ πεξίπησζε απηή, θαηαλαιψλεη θαλείο ξεχκα απφ ην δίθηπν φηαλ ην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα δελ επαξθεί (π.ρ. φηαλ έρεη ζπλλεθηά ή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο) θαη δίλεη ελέξγεηα ζην δίθηπν φηαλ ε παξαγσγή ππεξθαιχπηεη ηηο αλάγθεο ηνπ, π.ρ. ηηο ειηφινπζηεο εκέξεο ή φηαλ ιείπεη θαλείο. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ηα θσηνβνιηατθά ρξεζηκνπνηνχληαη γηα παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο εθεδξείαο (δειαδή σο ζπζηήκαηα αδηάιεηπηεο παξνρήο UPS). ηελ πεξίπησζε απηή, ην ζχζηεκα είλαη κελ δηαζπλδεδεκέλν κε ηε ΓΔΖ, αιιά δηαζέηεη θαη κπαηαξίεο (ζπλ φια ηα απαξαίηεηα ειεθηξνληθά) γηα λα αλαιακβάλεη ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζε πεξίπησζε δηαθνπήο ηνπ ξεχκαηνο θαη γηα φζν δηαξθεί απηή. 73

76 Έλα ηππηθφ θσηνβνιηατθφ ηζρχνο 1 θηινβάη (kw) παξάγεη θαηά κέζν φξν θηινβαηψξεο ην ρξφλν (αλάινγα κε ηελ ειηνθάλεηα ηεο πεξηνρήο) θαη απνηξέπεη θαηά κέζν φξν θάζε ρξφλν ηελ έθιπζε θηιψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, φζν δειαδή ζα απνξξνθνχζαλ δχν ζηξέκκαηα δάζνπο. Σα θσηνβνιηατθά εγγπψληαη: κεδεληθή ξχπαλζε αζφξπβε ιεηηνπξγία αμηνπηζηία θαη κεγάιε δηάξθεηα δσήο (πνπ θζάλεη ηα 30 ρξφληα) απεμάξηεζε απφ ηελ ηξνθνδνζία θαπζίκσλ γηα ηηο απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο δπλαηφηεηα επέθηαζεο αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ειάρηζηε ζπληήξεζε Σα θσηνβνιηατθά κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ θαη σο δνκηθά πιηθά, ππνθαζηζηψληαο άιια παξαδνζηαθά πιηθά (π.ρ. θεξακνζθεπέο ή παινζηάζηα ζε πξνζφςεηο). Καη απηφ ηνλ ηξφπν εμνηθνλνκνχληαη ρξήκαηα θαη θπζηθνί πφξνη. ηελ πεξίπησζε κάιηζηα ησλ παινζηαζίσλ ζε πξνζφςεηο εκπνξηθψλ θηηξίσλ, δηαηίζεληαη ζήκεξα δηαθαλή θσηνβνιηατθά κε ζεξκνκνλσηηθέο ηδηόηεηεο αληίζηνηρεο κε απηέο ησλ παινζηαζίσλ ρακειήο εθπεκςηκφηεηαο (low-e), ηα νπνία επηηπγράλνπλ (πέξαλ ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο) θαη εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο 15-30% ζε ζρέζε κε έλα θηίξην κε ζπκβαηηθά παινζηάζηα. 74

77 2.2.3 Παξάγνληεο πνπ ζπληεινύλ ζηελ αλάπηπμε ησλ Φ/Β ζηελ Διιάδα Ζ Διιάδα παξνπζηάδεη αμηνζεκείσηεο πξνυπνζέζεηο γηα αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ησλ Φ/Β ζπζηεκάησλ. Οη ιφγνη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο Φ/Β ηερλνινγίαο, ηεο έξεπλαο θαη ησλ εθαξκνγψλ ζηελ Διιάδα ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο: Αμηνπνίεζε κηαο εγρψξηαο θαη αλαλεψζηκεο πεγήο ελέξγεηαο πνπ είλαη ζε αθζνλία, κε ζπκβνιή ζηελ αζθάιεηα παξνρήο ελέξγεηαο. Τπνζηήξημε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα γηα αλάπηπμε θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ θαη νηθνινγηθφ ηνπξηζκφ, ηδηαίηεξα ζηα λεζηά. Ζ ελεξγεηαθή εμάξηεζε ησλ λεζησηηθψλ ζηαζκψλ παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ην πεηξέιαην θαη ην ηεξάζηην θφζηνο κεηαθνξάο ηεο, έρνπλ άκεζν αξλεηηθφ αληίθηππν ζηελ πνηφηεηα δσήο ησλ θαηνίθσλ, ζηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη ζην θφζηνο παξαγσγήο ελέξγεηαο, ην νπνίν ηειηθψο ρξεψλεηαη ε ΓΔΖ. Δλίζρπζε ηνπ ειεθηξηθνχ δηθηχνπ ηηο ψξεο ησλ κεζεκβξηλψλ αηρκψλ, φπνπ ηα Φ/Β παξάγνπλ ην κεγάιν κέξνο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ηδηαίηεξα θαηά ηε ζεξηλή πεξίνδν πνπ παξαηεξείηαη έιιεηςε ή πνιχ πςειφ θφζηνο ελέξγεηαο. Μείσζε ησλ απσιεηψλ ηνπ δηθηχνπ, κε ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο ζηνλ ηφπν ηεο θαηαλάισζεο, ειάθξπλζε ησλ γξακκψλ θαη ρξνληθή κεηάζεζε ησλ επελδχζεσλ ζην δίθηπν. Πεξηνξηζκφο ηνπ ξπζκνχ αλάπηπμεο λέσλ θεληξηθψλ ζηαζκψλ ηζρχνο ζπκβαηηθήο ηερλνινγίαο. πκβνιή ζηε κείσζε ησλ δηαθνπψλ ειεθηξνδφηεζεο ιφγσ ππεξθφξησζεο ηνπ δηθηχνπ ΓΔΖ. ηαδηαθή απεμάξηεζε απφ ην πεηξέιαην θαη θάζε κνξθήο εηζαγφκελε ελέξγεηα θαη εμαζθάιηζε ηεο παξνρήο ελέξγεηαο κέζσ απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο. 75

78 Κνηλσληθή πξνζθνξά ηνπ παξαγσγνχ / θαηαλαισηή θαη ζπκβνιή ζηελ αεηθφξν αλάπηπμε, ηελ πνηφηεηα δσήο θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζηα αζηηθά θέληξα θαη ζηελ πεξηθέξεηα. Αλάπηπμε νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζεκαληηθή ζπκβνιή ζε αλαπηπμηαθνχο θαη θνηλσληθνχο ζηφρνπο. Αλάπηπμε ηεο Διιεληθήο Βηνκεραλίαο Φ/Β πζηεκάησλ κε άξηζηεο πξννπηηθέο γηα πιήξε θάιπςε ηεο Διιεληθήο αγνξάο θαη εμαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Γεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη αλάπηπμε Διιεληθήο ηερλνγλσζίαο. Δθηίκεζε 2004: 2 βηνκεραλίεο γηα θαηαζθεπή Φ/Β, 3 ΜΜΔ γηα αλάπηπμε ειεθηξνληθψλ ηζρχνο θαη 3 κνλάδεο παξαγσγήο κπαηαξηψλ γηα Φ/Β εθαξκνγέο. Πξνψζεζε ησλ ζηφρσλ ηεο ΔΔ θαη ηνπ Kyoto ζρεηηθά κε ηε κείσζε ησλ αεξίσλ ξχπσλ θαη ηε δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ ζηε ζπλνιηθή ειεθηξνπαξαγσγή, ζε πνζνζηφ 20% έσο ην

79 2.2.4 Υαξαθηεξηζηηθά θ/β ζπζηεκάησλ Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Φ/β ζπζηεκάησλ, πνπ ηα δηαθξίλνπλ απφ ηηο άιιεο κνξθέο ΑΠΔ είλαη: Απεπζείαο παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, αθφκε θαη ζε πνιχ κηθξή θιίκαθα, π.ρ ζε επίπεδν κεξηθψλ δεθάδσλ Watt ή θαη mwatt Δίλαη εχρξεζηα. ε κηθξά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο ρξήζηεο. Μπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ κέζα ζηηο πφιεηο θαη δελ πξνζβάιινπλ αηζζεηηθά ην πεξηβάιινλ Μπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ κε άιιεο πεγέο ελέξγεηαο (πβξηδηθά ζπζηήκαηα) Μπνξνχλ λα επεθηαζνχλ αλά πάζα ζηηγκή γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηηο απμεκέλεο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ. Έρνπλ αζφξπβε ιεηηνπξγία θαη κεδεληθέο εθπνκπέο ξχπσλ Οη απαηηήζεηο ζπληήξεζεο είλαη ζρεδφλ κεδεληθέο Έρνπλ κεγάιε δηάξθεηα δσήο θαη αμηνπηζηία Τςειφ θφζηνο επέλδπζεο. Ζ ελεξγεηαθή αλεμαξηεζία ηνπ ρξήζηε, φπνπ θαη λα βξίζθεηαη απηφο είλαη ην κεγαιχηεξν πιενλέθηεκα ησλ Φ/β ζπζηεκάησλ. Σν θφζηνο ησλ Φ/β πιαηζίσλ είλαη ζήκεξα ην κεγαιχηεξν κεηνλέθηεκα ησλ Φ/β ζπζηεκάησλ. κσο πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ππάξρνπλ ζήκεξα αξθεηνί ρξήζηεο γηα ηνπο νπνίνπο ην Φ/β ζχζηεκα είλαη ε πιένλ ελδεδεηγκέλε νηθνλνκηθή ιχζε. 77

80 Πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ε Φ/β ηερλνινγία, φπσο άιισζηε θαη νη πεξηζζφηεξεο ηερλνινγίεο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, παξνπζηάδεη ηδηαηηεξφηεηεο πνπ θάλνπλ δχζθνιε ηε ζχγθξηζε ηεο κε ηηο ζπκβαηηθέο ηερλνινγίεο π.ρ : Γελ ππάξρεη ζαθήο ηξφπνο απνηίκεζεο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ θφζηνπο ησλ ζπκβαηηθψλ ηερλνινγηψλ. Σν θφζηνο ηεο ελέξγεηαο απφ Φ/β ζπζηήκαηα εμαξηάηαη πάξα πνιχ απφ ην θφζηνο ηνπ ρξήκαηνο Κόζηνο ιεηηνπξγίαο Μία ηππηθή Φ/β ζπζηνηρία απνηειείηαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα Φ/β πιαίζηα ειεθηξηθά ζπλδεδεκέλα κεηαμχ ηνπο. ηαλ ηα Φ/β πιαίζηα εθηεζνχλ ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, κεηαηξέπνπλ έλα 10% πεξίπνπ ηεο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. Δπηπιένλ, ε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή γίλεηαη αζφξπβα, αμηφπηζηα θαη δίρσο θακία επηβάξπλζε ζην πεξηβάιινλ. Γεδνκέλνπ φηη ζηελ Διιάδα ε πξνζπίπηνπζα ειηαθή αθηηλνβνιία είλαη πεξίπνπ 1800 KWh αλά ηεηξαγσληθφ κέηξν ην έηνο, έλα Φ/β ζχζηεκα 3 KWp εγθαηεζηεκέλν ζε νξνθή θαηνηθίαο ζηε Κξήηε ζα κπνξνχζε λα παξέρεη 4700 ΚWh/έηνο, φζε πεξίπνπ θαη ε κέζε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κηαο ηεηξακεινχο νηθνγέλεηαο. Σν θφζηνο ελφο απηφλνκνπ νηθηαθνχ ζπζηήκαηνο κε απνζήθεπζε ζε κπαηαξίεο, είλαη ηεο ηάμεο ησλ 8 κε 9 ρηιηάδεο επξψ /KWp ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ΦΠΑ. Δπίζεο απφ ππνινγηζκνχο ηνπ ΚΑΠΔ θαίλεηαη φηη ην επηπεδνπνηεκέλν θφζηνο ελέξγεηαο απφ Φ/β θπκαίλεηαη, απφ 0,50 επξψ/κwh (δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ) έσο 0,70 επξψ/kwh (Απηφλνκν ζχζηεκα AC) γηα Φ/β ζπζηήκαηα ηάμεσο κεγέζνπο νιίγσλ KWp. 78

81 2.2.6 Δθαξκνγέο Σα Φ/β ζπζηήκαηα απεπζχλνληαη ζε πεξηνρέο εθαξκνγψλ, φπνπ ην ζρεηηθά πςειφ θφζηνο ηνπο δελ απνηειεί ζεκαληηθφ εκπφδην. Οη εθαξκνγέο απηέο ζπλήζσο ραξαθηεξίδνληαη απφ: ρακειέο ελεξγεηαθέο αλάγθεο έιιεηςε ελαιιαθηηθψλ ηξφπσλ παξνρήο ελέξγεηαο ή, φπνπ ππάξρνπλ, απηνί είλαη πνιχ αθξηβνί (π.ρ. ζχλδεζε κε έλα απνκαθξπζκέλν δίθηπν) απαηηήζεηο πςειήο αμηνπηζηίαο ή θαη ρακειέο αλάγθεο ζπληήξεζεο αλ θπξηφηεξεο θαηεγνξίεο εθαξκνγψλ Φ/Β ζπζηεκάησλ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ νη εμήο: α) Καηαλαισηηθά πξντόληα ( Wp) Σα ζπζηήκαηα ηεο θαηεγνξίαο απηήο ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πεξηνρέο πνπ δελ είλαη ζπλδεδεκέλεο κε ην δίθηπν ή ζε ηξνρφζπηηα, ζθάθε αλαςπρήο, θιπ., γηα ηελ εμππεξέηεζε αλαγθψλ θσηηζκνχ θαη ςχμεο θαη γηα πξντφληα φπσο ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο, θαλνί θ.ά. β) Απηόλνκα ή απνκνλσκέλα ζπζηήκαηα (100Wp 200KWp) ηελ θαηεγνξία απηή ζπγθαηαιέγνληαη ζπζηήκαηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα θαηνηθίεο θαη κηθξνχο νηθηζκνχο πνπ δελ είλαη ζπλδεδεκέλνη ζην δίθηπν. Αθφκε ρξεζηκνπνηνχληαη γηα : αθαιάησζε / άληιεζε / θαζαξηζκφ λεξνχ θσηηζκφ (δξφκσλ, πάξθσλ, αεξνδξνκίσλ) ζπζηήκαηα ηειεπηθνηλσληψλ, ηειεκεηξήζεσλ θαη ζπλαγεξκνχ ζπζηήκαηα ζεκαηνδφηεζεο (νδηθήο θπθινθνξίαο, λαπηηιίαο, αεξνλαπηηιίαο) ςχμε (αγξνηηθψλ πξντφλησλ, θαξκάθσλ θ.ιπ.) 79

82 γ) πζηήκαηα ζπλδεδεκέλα κε ην δίθηπν ( 200 ΚWp - αξθεηά ΜWp) ηελ θαηεγνξία απηή, πνπ ζχκθσλα κε ηηο ζπκβαηηθέο ζεσξήζεηο πξνο ην παξφλ δελ αμηνινγείηαη ζαλ νηθνλνκηθά βηψζηκε, δηαθξίλνληαη δχν θαηεγνξίεο ζπζηεκάησλ. Φ/Β ζπζηήκαηα κεγέζνπο έσο κεξηθψλ εθαηνληάδσλ ΚWp πνπ ηξνθνδνηνχλ θαηνηθίεο, ζπγθξνηήκαηα θαηνηθηψλ ή άιια θηίξηα θαη φπνπ ε ηπρφλ πιενλάδνπζα ελέξγεηα ηξνθνδνηείηαη (πσιείηαη) πξνο ην δίθηπν Φ/Β ζηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, φπνπ ε παξαγφκελε ελέξγεηα δηνρεηεχεηαη απεπζείαο ζην δίθηπν Γηα ηα Φ/Β ζπζηήκαηα πνπ αλαξηψληαη ζε θηίξηα (ζε πξνζφςεηο, νξνθέο, θιπ.), ζε ζχλδεζε κε ην δίθηπν, ηειεπηαία έρεη εθδεισζεί ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ. Σα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ είλαη: ζπγρξνληζκφο Φπθηηθψλ θνξηίσλ θηηξίσλ κε κεγίζηε παξαγφκελε ηζρχ απφ Φ/Β απνθπγή ρξήζεο γεο απνθεληξσκέλε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Δπίζεο, γίλεηαη πξνζπάζεηα γηα ρξήζε ησλ Φ/Β θαη σο δνκηθψλ ζηνηρείσλ ζηα θηίξηα, απμάλνληαο έηζη ηα νηθνλνκηθά νθέιε, εθηφο απφ απηά πνπ ήδε αλαθέξζεθαλ Απηόλνκα θσηνβνιηαηθά ζπζηήκαηα 80

83 1. Ζ ΤΓΚΡΟΣΖΖ ΣΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ Ζ ζπλεζέζηεξε, αιιά θαη ίζσο ε πιεξέζηεξε, εθαξκνγή ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο είλαη ε θαηαζθεπή απηφλνκσλ θσηνβνιηατθψλ Φ/Β ζπζηεκάησλ Γειαδή εγθαηαζηάζεσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ απηνδχλακα γηα ηελ ηξνθνδφηεζε θαζνξηζκέλσλ θαηαλαιψζεσλ, ρσξίο λα ζπλδένληαη κε κεγάια θεληξηθά δίθηπα δηαλνκήο, απφ ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα αληινχλ ζπκπιεξσκαηηθή ελέξγεηα ή λα ζηέιλνπλ ηελ ελδερφκελε πεξίζζεηα ηεο παξαγφκελεο θσηνβνιηατθήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν βαζηθφ ζπζηαηηθφ ελφο απηφλνκνπ Φ/β ζπζηήκαηνο, φπσο άιισζηε θάζε Φ/β εγθαηάζηαζεο, είλαη ε Φ/β γελλήηξία, ζηνπο ειηαθνχο ζπιιέθηεο ηεο νπνίαο γίλεηαη ε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. πλήζσο, φπσο δείρλεη ην (ζρήκα 1), ην ζχζηεκα πεξηιακβάλεη επίζεο, αλάινγα κε ην είδνο ηεο θαηαλάισζεο θαη ην βαζκφ ηεο απαηηνχκελεο αμηνπηζηίαο, ζπζζσξεπηέο γηα ηελ απνζήθεπζε ηεο πεξίζζεηαο ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηα, ψζηε λα ρξεζηκνπνηεζεί φηαλ ε έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο είλαη αλεπαξθήο ή αλχπαξθηε, δηαηάμεηο γηα ξχζκηζε θαη ηε κεηαηξνπή ηεο ηάζεο θαη ηε ξχζκηζε ηεο ηζρχνο ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ψζηε λα απμεζεί ε απφδνζε ηνπ 81

84 ζπζηήκαηνο, άιιεο δηαηάμεηο πξνζηαζίαο θαη ειέγρνπ θαη ζπρλά κηα βνεζεηηθή γελλήηξία, ζπλήζσο έλα ειεθηξνπαξαγσγφ δεχγνο πνπ λα ιεηηνπξγεί κε θαχζε βελδίλεο, ή πεηξειαίνπ γηα ηελ αληηκεηψπηζε έθηαθησλ πεξηζηάζεσλ (ζπληήξεζε ή βιάβε ηνπ ζπζηήκαηνο, ηξνθνδφηεζε πξφζζεησλ θνξηίσλ θιπ). Ο ζπκπιεξσκαηηθφο εμνπιηζκφο ησλ Φ/β ζπζηεκάησλ πέξα απφ ηε Φ/β γελλήηξηα, νλνκάδεηαη ζπλήζσο B.O.S, απφ ηα αξρηθά ηεο αγγιηθήο έθθξαζεο Balance of the system (ππφινηπα ηνπ ζπζηήκαηνο). ηνλ πίλαθα 7 δείρλεηαη πσο πεξίπνπ ζπκβάιινπλ ηα δηάθνξα κέξε πνπ ζπγθξνηνχλ έλα απηφλνκν Φ/β ζχζηεκα, ζηε ζπλνιηθή δηακφξθσζε ηνπ θφζηνπο ηνπ. Γελ αλαγξάθνληαη νη δαπάλεο γηα ηελ αγνξά θαη ηε δηακφξθσζε ηεο απαηηνχκελεο εδαθηθήο έθηαζεο θαη γηα ηελ νηθνδφκεζε ηνπ θηηξίνπ ηνπνζέηεζεο ησλ ζπζζσξεπηψλ θιπ, θαζψο θαη ηα δηάθνξα κεηαθνξηθά, εξγαηηθά θαη ρξεκαηννηθνλνκηθά έμνδα, δηφηη θπκαίλνληαη πνιχ αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε. Δπίζεο, δελ αλαθέξεηαη ε δαπάλε γηα ηελ εθηέιεζε ηεο κειέηε. χκθσλα κε ηνπο θαλνληζκνχο πνπ ηζρχνπλ ε ακνηβή γηα ηελ πξνκειέηε, κε ηνλ πξνθαηαξηηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθηίκεζε ηνπ θφζηνπο ηεο εγθαηάζηαζεο, είλαη πεξίπνπ ην 1,75% κέρξη 2,5% ηεο ζπλνιηθήο δαπάλεο, αλάινγα θαη κε ην ηειηθφ χςνο ηεο. Έλα πξφζζεην πνζνζηφ πεξίπνπ 2,4% πξνβιέπεηαη γηα ηελ ακνηβή ηεο πιήξνπο κειέηεο θαη ηνπ ειέγρνπ ησλ πξνζθνξψλ γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ έξγνπ. Πίλαθαο 7. Παξάδεηγκα ηεο δηακφξθσζεο ηνπ θφζηνπο ελφο απηφλνκνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο. Παξάγνληαο θόζηνπο πκβνιή ζην ζπλνιηθό θόζηνο 82

85 Φ/β πιαίζηα ή πάλεια γηα ηε Φ/β γελλήηξηα 65% ηεξίγκαηα ησλ Φ/β ζπιιεθηώλ θαη ειεθηξηθέο θαισδηώζεηο ησλ Φ/β ζηνηρείσλ. πζζσξεπηέο απνζήθεπζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Γηαηάμεηο ξπζκίζεσλ ηάζεο θαη ηζρύνο, κεηαηξνπήο ηάζεο, πξνζηαζίαο ειέγρνπ θ.ι.π 5% 15% 12% Βνεζεηηθή γελλήηξηα 3% 2. ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ Ζ κειέηε θαη ζρεδηαζκφο ελφο απηφλνκνπ Φ/β ζπζηήκαηνο ζηνρεχεη ζην βέιηηζην ζπζρεηηζκφ ησλ πξνβιέςεσλ γηα ηα κεγέζε ηεο ειεθηξηθήο δήηεζεο απφ ην ζχζηεκα θαη ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ ζα δέρνληαη νη ζπιιέθηεο ηνπ. Γειαδή, επηδηψθεηαη ε απνθπγή ησλ ππεξβνιηθψλ δαπαλψλ πνπ ζα ζπλεπάγνληαλ ν ππεξζρεδηαζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο π.ρ. κε ζπιιέθηεο θαη ζπζζσξεπηέο κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο απφ ηα απνιχησο απαξαίηεηα. Γηα ηνλ πξνθαηαξηηθφ ζρεδηαζκφ ελφο απηφλνκνπ Φ/β ζπζηήκαηνο απαηηείηαη θαη ζπλήζσο επαξθεί, ε χπαξμε κηαο θαιήο εθηίκεζεο ηεο δήηεζεο πνπ πξέπεη λα ηθαλνπνηήζεη (π.ρ. ε κέζε εκεξήζηα ειεθηξηθή θαηαλάισζε ηνπο δηάθνξνπο κήλεο ηνπ έηνπο, θ.η.ι) θαη κηαο αμηφπηζηεο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηελ έληαζε θαη ηελ δηαθχκαλζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηελ πεξηνρή (π.ρ. ε κέζε εκεξήζηα έληαζε ηεο αθηηλνβνιίαο αλά κνλάδα επηθαλείαο ηα δηαζηήκαηα ζπλερνχο ζπλλεθηάο θ.η.ι.). Έλα παξάδεηγκα νδεγφο ηνπ πξνθαηαξηηθνχ ζρεδηαζκνχ δίλεηαη ζηνλ πίλαθα 8. 83

86 Πίλαθαο 8. Παξάδεηγκα ππνδείγκαηνο ησλ δηαδνρηθψλ βεκάησλ γηα ηνλ πξνθαηαξθηηθφ ζρεδηαζκφ ελφο απηφλνκνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο 1. Δπηινγή ηεο θξίζηκεο ρξνληθήο πεξηόδνπ γηα ηελ αμηόπηζηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο 2. Δθηίκεζε ηεο κέζεο ειεθηξηθήο θαηαλάισζεο πνπ δεηείηαη λα ηθαλνπνηεί ην ζύζηεκα 3. Τπνινγηζκόο ηεο κέζεο δηαζέζηκεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζηελ ππόςε ηνπνζεζία, ζηελ επηιεγκέλε ρξνληθή πεξίνδν θαη γηα ηελ βέιηηζηε θιίζε ησλ ζπιιεθηώλ 4. Τπνινγηζκόο ηεο απαηηνύκελεο ζπλνιηθήο επηθάλεηαο ή ηεο ζπλνιηθήο ηζρύνο αηρκήο ησλ Φ/β ζπιιεθηώλ θαη εύξεζε ηνπ αληίζηνηρνπ πιήζνπο θαη ηεο θαηάιιειεο ζπλδεζκνινγίαο ησλ ηππνπνηεκέλσλ Φ/β πιαηζίσλ ή παλέισλ. 5. Καζνξηζκόο ησλ επηζπκεηώλ εκεξώλ απηνδπλακίαο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη εύξεζε ηεο αληίζηνηρεο ρσξεηηθόηεηαο ησλ ζπζζσξεπηώλ απνζήθεπζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο δήηεζεο ζην δηάζηεκα ησλ πηζαλώλ εκεξώλ ζπλερνύο ζπλλεθηάο. 6. Τπόδεημε ησλ δηαθόξσλ αλαγθαίσλ δηαηάμεσλ ξύζκηζεο θαη ειέγρνπ, θαη ηεο ηζρύνο ηεο βνεζεηηθήο ελεξγεηαθήο πεγήο 84

87 Γηα ηελ πιήξε φκσο νηθνλνκηθνηερληθή κειέηε, κε ιεπηνκεξεηαθφ ζρεδηαζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε κε άιιεο ελαιιαθηηθέο ελεξγεηαθέο πεγέο (δειαδή, αληί γηα ηελ εγθαηάζηαζε Φ/β γελλήηξηαο, ηελ επηινγή ελφο ειεθηξνπαξαγσγνχ, δεχγνπο ή κίαο αλεκνγελλήηξηαο ή ηελ ηνπνζέηεζε ελαέξηαο ή ππνβξχρηαο γξακκήο κεηαθνξάο γηα ηελ ζχλδεζε κε ην θεληξηθφ ειεθηξηθφ δίθηπν ηεο ρψξαο θ.η.ι.), ρξεηάδνληαη πνιιά άιια ηερληθά θαη νηθνλνκηθά δεδνκέλα. π.ρ. ε εθηίκεζε γηα ελδερφκελεο κειινληηθέο επεθηάζεηο ηεο εγθαηάζηαζεο ε απαηηνχκελε αμηνπηζηία ηνπ ζπζηήκαηνο, ν ιεπηνκεξήο ππνινγηζκφο ησλ ειεθηξηθψλ απσιεηψλ, ην θφζηνο ησλ Φ/β πιαηζίσλ θαη πάλει θαη νη δαπάλεο γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ζηεξηγκάησλ ηνπο ζην έδαθνο ή πάλσ ζηε ζηέγε ελφο ζπηηηνχ νη δαπάλεο δηακφξθσζεο ηνπ ρψξνπ θαη πξνζηαζίαο ησλ ζπιιεθηψλ απφ αλέκνπο, ραιάδη, θεξαπλνχο, ή θαη βαλδαιηζκνχο. Δπίζεο, ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ην κέγεζνο θαη ην θφζηνο ησλ άιισλ ζπζηαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο (ζπζζσξεπηέο, δηαηάμεηο ξχζκηζεο,πξνζηαζίαο θαη ειέγρνπ, βνεζεηηθή γελλήηξηα) θαη ν θαζνξηζκφο ησλ απαηηνχκελσλ αληαιιαθηηθψλ. Γηα ηε ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε ρξεηάδεηαη ην θφζηνο θαη ε αμηνπηζηία ησλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ, νη δαπάλεο ζπληήξεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ην θφζηνο πξνκήζεηαο θαη κεηαθνξάο πεηξειαίνπ θ.η.ι. Δκείο εδψ, ζα αζρνιεζνχκε θπξίσο κε ηνλ πξνθαηαξθηηθφ ζρεδηαζκφ ησλ απηφλνκσλ Φ/β ζπζηεκάησλ, πνπ καο εηζάγεη ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ θαη ηε κειέηε ησλ Φ/β εγθαηαζηάζεσλ θαη δίλεη κηα θαιή εηθφλα ησλ δπλαηνηήηψλ ηνπο. 85

88 3. ΒΑΗΚΔ ΔΠΗΛΟΓΔ ΚΑΗ ΠΡΟΫΠΟΘΔΔΗ ην ζρεδηαζκφ ελφο απηφλνκνπ Φ/β ζπζηήκαηνο πξέπεη λα έρνπλ γίλεη απφ πξηλ νξηζκέλεο βαζηθέο επηινγέο, φπσο αλ ε Φ/β γελλήηξηα θαη νη ζπζζσξεπηέο ζα πξέπεη λα θαιχπηνπλ πιήξσο ηηο αηρκέο ηεο δήηεζεο ηζρχνο αλ ζα ππάξρεη ηεξάξρεζε ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ θαηαλαιψζεσλ, αλ ην ξεχκα πνπ παξέρεη ην ζχζηεκα ζα είλαη ζπλερέο ή ελαιιαζζφκελν θαη ζε πνηα ηάζε θιπ. Κπξίσο, ζα πξέπεη λα έρεη θαζνξηζηεί ε επνρή ηνπ έηνπο, ζηε δήηεζε ηεο νπνίαο λα αληαπνθξίλεηαη αμηφπηζηα ην ζχζηεκα. Γειαδή, ζην εκβαδφλ ηεο επηθάλεηαο ησλ ειηαθψλ ζπιιεθηψλ θαη ζηα κεγέζε ησλ άιισλ ζπζηαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο (θπξίσο ζηε ρσξεηηθφηεηα ησλ ζπζζσξεπηψλ) δίλνληαη ηέηνηεο ηηκέο, ψζηε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηε ζπγθεθξηκέλε επνρή, λα θαιχπηνληαη ηθαλνπνηεηηθά νη αληίζηνηρεο ειεθηξηθέο θαηαλαιψζεηο. Οη αηηίεο γηα αμηφπηζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζπζηήκαηνο κπνξνχλ λα έρνπλ θπζηθή πξνέιεπζε, φπσο π.ρ. ην ππεξβνιηθφ πιήζνο δηαδνρηθψλ ζπλλεθηαζκέλσλ εκεξψλ θαη ε πξνβνιή ηεο Φ/β γελλήηξηαο απφ θεξαπλφ, ή λα νθείινληαη ζε θαθφ ζρεδηαζκφ, πνπ κπνξεί λα ζηεξίρηεθε ζε εζθαικέλα κεηεσξνινγηθά δεδνκέλα, θαθή εθηίκεζε ηεο ειεθηξηθήο θαηαλάισζεο θιπ. ηελ πεξίπησζε, πνπ ην ζχζηεκα ζρεδηάδεηαη γηα λα ιεηηνπξγεί νιφθιεξε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ηα κεγέζε ησλ ζπιιεθηψλ θαη ησλ άιισλ ζπζηαηηθψλ θαη δηαηάμεσλ πξνζαξκφδνληαη ζηηο ζπλζήθεο ηνπ κήλα κε ηελ κηθξφηεξε ειηαθή αθηηλνβνιία (Γεθέκβξηνο ή Ηαλνπάξηνο) θαη αθνινπζεί δηεξεχλεζε γηα ηνλ έιεγρν ηεο επάξθεηαο ηνπο ζηνπο ππφινηπνο κήλεο ηνπ έηνπο. π.ρ. αλ πξφθεηηαη λα ηξνθνδνηεζεί κηα θαηνηθία, ζα πξέπεη λα εμεηαζηεί αλ ε απμεκέλε θσηνβνιηατθή ειεθηξηθή παξαγσγή ην θαινθαίξη, ιφγσ ηεο ηζρπξφηεξεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, θαιχπηεη ηελ ελδερνκέλσο απμεκέλε θαηαλάισζε, ιφγσ ηεο ζπρλφηεξεο 86

89 ιεηηνπξγίαο ηνπ ειεθηξηθνχ ςπγείνπ ή ηεο πξφζζεηεο ιεηηνπξγίαο ελφο θιηκαηηζηηθνχ κεραλήκαηνο. Ζ εγθαηάζηαζε ησλ απηφλνκσλ Φ/β ζπζηεκάησλ γίλεηαη ζπλήζσο ζε απνκνλσκέλεο πεξηνρέο, πνπ δελ ππάξρεη ηδηαίηεξα εηδηθεπκέλν ηερληθφ πξνζσπηθφ γηα λα ηα ιεηηνπξγήζεη θαη λα ηα ζπληεξήζεη, νχηε εχθνιε πξφζβαζε ζε νξγαλσκέλα επηζθεπαζηηθά θέληξα κε απνζέκαηα αληαιιαθηηθψλ, εμεηδηθεπκέλα κεραλνπξγεία θιπ, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ελδερνκέλσλ βιαβψλ. Δπνκέλσο, ζην ζρεδηαζκφ πξέπεη λα έρεη ιεθζεί κέξηκλα ψζηε ε ιεηηνπξγία ησλ ζπζηεκάησλ λα είλαη απιή ή εληειψο απηνκαηνπνηεκέλε θαη επίζεο λα έρνπλ εμαζθαιηζηεί ηνπιάρηζηνλ νη παξαθάησ πξνυπνζέζέηο γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ ρξφλνπ κέρξη ηελ επηζθεπή κηαο βιάβεο θαη ηελ απνθαηάζηαζε ηεο θαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. 1 Δχθνινο εληνπηζκφο ηεο αηηίαο ηεο ειαηησκαηηθήο ιεηηνπξγίαο θαη ηνπ ζεκείνπ πνπ έρεη εθδεισζεί ε βιάβε. 2. Δχθνιε θαη αζθαιή πξφζβαζε ζηηο ζέζεηο πνπ πξέπεη λα γίλεη επέκβαζε γηα ηελ επηζθεπή. 3. Σα αληαιιαθηηθά λα είλαη ζε ζρεηηθά κηθξέο δηζηάζεηο θαη βάξε (π.ρ. κέρξη 40 θg), ψζηε λα κπνξνχλ λα κεηαθεξζνχλ θαη λα ηνπνζεηεζνχλ απφ έλα άλζξσπν, xσξίο άιια ηερληθά κέζα. 4. Σα δηάθνξα εμαξηήκαηα λα είλαη ηππνπνηεκέλσλ κεγεζψλ, ψζηε λα βξίζθνληαη εχθνια ζηελ αγνξά. 4. H δήηεζε : ΟΗ HΛEΚΣΡΗΚΔ ΚΑΣΑΝΑΛΧΔΗ πσο αλαθέξζεθε ν ζρεδηαζκφο μεθηλά κε ηελ εθηίκεζε ησλ ειεθηξηθψλ θαηαλαιψζεσλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Έλα απηφλνκν Φ/β ζχζηεκα κπνξεί λα ηξνθνδνηεί κία κφλν θαηαλάισζε ή πεξηζζφηεξεο. 87

90 Παξάδεηγκα ηεο πξψηεο πεξίπησζεο είλαη έλαο θάξνο ή έλαο ηειεπηθνηλσληαθφο αλακεηαδφηεο. Σεο δεχηεξεο πεξίπησζεο κηα θαηνηθία ή έλαο νιφθιεξνο νηθηζκφο. Όζηεξα απφ πξνζεθηηθή έξεπλα, απαξηζκνχληαη νη δηάθνξεο ελδερφκελεο ρξήζεηο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη θαηαγξάθνληαη φιεο νη ειεθηξηθέο ζπζθεπέο, ε ηζρχο ηνπο θαη ν πηζαλφο ρξφλνο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο ζηε δηάξθεηα ελφο 24ψξνπ (πίλαθαο 9). Δπίζεο, ζπρλά είλαη ρξήζηκν λα θαηαγξάθεηαη ε πηζαλφηεηα ηεο ηαπηφρξνλεο ιεηηνπξγίαο πεξηζζφηεξσλ ζπζθεπψλ, ψζηε λα ππνινγηζηεί ε κέγηζηε ηζρχο ζηε δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο είλαη ζθφπηκν λα γίλεηαη πξνγξακκαηηζκέλε θαηαλνκή θαη ηεξάξρεζε ηεο δήηεζεο απφ ηηο δηάθνξεο ζπζθεπέο, γηα ηελ απνθπγή ππεξβνιηθψλ αηρκψλ. Πάλησο, ε πείξα έρεη δείμεη φηη είλαη παξάινγε ρξεζηκνπνίεζε Φ/β γελλεηξηψλ γηα ηελ ηξνθνδφηεζε ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ κε κεγάιε ζεξκηθή θαηαλάισζε. Έηζη απνθεχγεηαη π.ρ. ην καγείξεκα κε ειεθηξηθέο θνπδίλεο, ε ζέξκαλζε ρψξνπ κε ειεθηξηθά θαινξηθέξ ή αεξφζεξκα, ε ζέξκαλζε λεξνχ κε ειεθηξηθνχο ζεξκνζίθσλεο θιπ. Γηα ηηο αλάγθεο απηέο είλαη ζθφπηκν λα ρξεζηκνπνηνχληαη άιιεο ζπζθεπέο, φπσο θνπδίλεο θαη ζεξκάζηξεο πγξαεξίνπ ή πεηξειαίνπ, ειηαθνί ζεξκνζίθσλεο θιπ. Πίλαθαο 9. Παξάδεηγκα ησλ εκεξήζησλ ειεθηξηθψλ θαηαλαιψζεσλ ζε κηα θαηνηθία κε κηα νηθνγέλεηα. 88

91 πζθεπή Ηζρύο Ώξεο ιεηηνπξγ. Ζιεθηξηθή θαηαλάι. Φώηα 1,0 ΚW 3,0 h 3,0 KWh Φπγείν 0,3 KW 9,0 h 2,7 KWh Σειεόξαζε 0,2 KW 4,0 h 0,8 KWh Ζιεθηξηθή ζθνύπα 0,6 KW 0,5 h 0,3 KWh ηεγλσηήξαο καιιηώλ 0,4 KW 0,5 h 0,2 KWh Φξπγαληέξα 1,5 KW 0,2 h 0,3 KWh Πιπληήξην ξνύρσλ 3,5 KW 0,2 h 0,7 KWh ύλνιν 7,5 8,0 KWh KW 5. Ζ Πξνζθνξά :Ζ ΖΛΗΑΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 89

92 ηε ζπλέρεηα, βξίζθνπκε ζε πίλαθεο, ράξηεο ή δηαγξάκκαηα, ηε κέζε έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο αλά κνλάδα επηθαλείαο (νξηδφληηαο ή ζε δηάθνξεο θιίζεηο), ζηε ζπγθεθξηκέλε ηνπνζεζία θαη ζηελ επηιεγκέλε ρξνληθή πεξίνδν. Γηα παξάδεηγκα, ζηνλ ράξηε ηνπ (ζρήκαηνο 2) δίλνληαη νη κέζεο ηηκέο ηεο εηήζηαο έληαζεο ηεο αθηηλνβνιίαο γηα δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. 90

93 Αλ δελ ππάξρνπλ ηηκέο γηα ηελ ηνπνζεζία ή ηε ρξνληθή πεξίνδν πνπ καο ελδηαθέξεη, θαηαθεχγνπκε αλαγθαζηηθά ζε πξνζεγγηζηηθφ ππνινγηζκφ κε ηε βνήζεηα ησλ ηηκψλ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε γεηηνληθέο ή φκνηεο ηνπνζεζίεο. ηελ Διιάδα ε θιίζε ησλ ζπιιεθηψλ β ζ είλαη ζπλήζσο πεξίπνπ 45 ν. ηαλ ελδηαθέξεη πεξηζζφηεξν ε Φ/β παξαγσγή ησλ ζεξηλψλ κελψλ, επηιέγεηαη κηθξφηεξε θιίζε, κέρξη πεξίπνπ 20 ν. Αληίζεηα, γηα ηηο ρεηκεξηλέο εθαξκνγέο, ε βέιηηζηε θιίζε ησλ ζπιιεθηψλ κπνξεί λα θηάζεη κέρξη πεξίπνπ 60 ν, αιιά ην θέξδνο ζε ζχγθξηζε κε ηελ θιίζε 45 ν είλαη κηθξφ. 91

94 92

95 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΒΙΟΜΑΖΑ 3.1 Γεληθά Ζ βηνκάδα απνηέιεζε γηα ζεηξά αηψλσλ ηελ θπξηφηεξε πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηνπ αλζξψπνπ(ρξήζε μχινπ). Με ηελ εληαηηθνπνίεζε ηεο ρξήζεο άλζξαθα θαη πεηξειαίνπ πεξηνξίζηεθε ζεκαληηθά ή ζπκκεηνρή ηεο βηνκάδαο ζηα ελεξγεηαθά ηζνδχγηα ησλ βηνκεραληθά αλαπηπγκέλσλ ιαψλ. Ζ βηνκάδα είλαη απνηέιεζκα ηεο θσηνζπλζεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ θπηηθψλ νξγαληζκψλ, ρεξζαίαο ή πδξφβηαο πξνέιεπζεο. Σα θπηά κεηαζρεκαηίδνπλ ηελ ελέξγεηα ηνπ νξαηνχ θάζκαηνο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κε κηα ζεηξά ζχλζεησλ δηεξγαζηψλ. Οη βαζηθέο πξψηεο χιεο ηνπ ελ ιφγσ κεηαζρεκαηηζκνχ είλαη ην λεξφ θαη ην CO2, πνπ αθζνλνχλ ζηε θχζε. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε βηνκάδα έρεη ζρεκαηηζηεί κε ηε δηεξγαζία πνπ πξναλαθέξζεθε, απνηειεί κηα αμηνπνηήζηκε αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Οη ρξεζηκνπνηνχκελεο κέζνδνη ηεο ελεξγεηαθήο κεηαηξνπήο ηεο βηνκάδαο, δηαθξίλνληαη ζε ζεξκνρεκηθεο (μεξέο) ή ζε βηνκεραληθέο (πγξέο). Ζ επηινγή ηεο κεζφδνπ κεηαηξνπήο πξνζδηνξίδεηαη θαηά θαλφλα απφ ηελ αλαινγία άλζξαθα θαη αδψηνπ (C/N) ζηε δηαζέζηκε πξψηε χιε θαη απφ ηελ πεξηερφκελε πγξαζία ηελ ψξα ηεο ζπιινγήο. 93

96 Οη ζεξκνρεκηθεο δηεξγαζίεο πεξηιακβάλνπλ νμεηδσηηθέο αληηδξάζεηο, πνπ εμαξηψληαη απφ ηε ζεξκνθξαζία, γηα δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο νμείδσζεο. Οη δηεξγαζίεο απηέο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηα είδε ηεο βηνκάδαο κε ζρέζε ( C/N) >30 θαη πγξαζία <50%. ηηο δηεξγαζίεο απηέο πεξηιακβάλνληαη: α) Ζ Ππξφιπζε (ζέξκαλζε απνπζία αέξα) β) Ζ Απεπζείαο Καχζε γ) Ζ Αεξηνπνίεζε δ) Ζ Τδξνγνλνδηαζπαζε Οη βηνρεκηθέο δηεξγαζίεο, πνπ νλνκάδνληαη έηζη επεηδή είλαη απνηέιεζκα κηθξνβηαθήο δξάζεο, ρξεζηκνπνηνχληαη γηα πξντφληα θαη ππνιείκκαηα, φπσο ιαραληθά, θνπξηά θ.ι.π., κε ζρέζε C/N<30 θαη πγξαζία >50%. Οη βηνρεκηθέο δηεξγαζίεο δηαθξίλνληαη ζηηο: α) Αεξφβηα Εχκσζε (παξνπζία νμπγφλνπ) β) Αλαεξφβηα Εχκσζε (απνπζία εμσηεξηθνχ νμπγφλνπ). Βηνκάδα Από ηε Βηθηπαίδεηα, ηελ ειεύζεξε εγθπθινπαίδεηα Jump to: navigation, search Με ηνλ φξν βηνκάδα νλνκάδνπκε νπνηνδήπνηε πιηθφ παξάγεηαη απφ δσληαλνχο νξγαληζκνχο (φπσο είλαη ην μχιν θαη άιια πξντφληα ηνπ δάζνπο, ππνιείκκαηα θαιιηεξγεηψλ, θηελνηξνθηθά απφβιεηα, απφβιεηα βηνκεραληψλ ηξνθίκσλ θ.ιπ.) θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο θαχζηκν γηα παξαγσγή ελέξγεηαο. 94

97 Μηα κνξθή βηνκάδαο: pellets (ζπζζσκαηψκαηα) ηα νπνία πξνθχπηνπλ απφ ηε κεραληθή ζπκπίεζε πξηνληδηνχ, ρσξίο ηελ πξνζζήθε ρεκηθψλ ή ζπγθνιιεηηθψλ νπζηψλ Ζ ελέξγεηα πνπ είλαη δεζκεπκέλε ζηηο θπηηθέο νπζίεο πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην. Με ηε δηαδηθαζία ηεο θσηνζχλζεζεο, ηα θπηά κεηαζρεκαηίδνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα ζε βηνκάδα. Οη δσηθνί νξγαληζκνί απηή ηελ ελέξγεηα ηελ πξνζιακβάλνπλ κε ηελ ηξνθή ηνπο θαη απνζεθεχνπλ έλα κέξνο ηεο. Απηή ηελ ελέξγεηα απνδίδεη ηειηθά ε βηνκάδα, κεηά ηελ επεμεξγαζία θαη ηε ρξήζε ηεο. Δίλαη κηα αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο γηαηί ζηελ πξαγκαηηθφηεηα είλαη απνζεθεπκέλε ειηαθή ελέξγεηα πνπ δεζκεχηεθε απφ ηα θπηά θαηά ηε θσηνζχλζεζε. Ζ βηνκάδα είλαη ε πην παιηά θαη δηαδεδνκέλε αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Ο πξσηφγνλνο άλζξσπνο, γηα λα δεζηαζεί θαη λα καγεηξέςεη, ρξεζηκνπνίεζε ηελ ελέξγεηα (ζεξκφηεηα) πνπ πξνεξρφηαλ απφ ηελ θαχζε ησλ μχισλ, πνπ είλαη έλα είδνο βηνκάδαο. Αιιά θαη κέρξη ζήκεξα, θπξίσο νη αγξνηηθνί πιεζπζκνί, ηφζν ηεο Αθξηθήο, ηεο Ηλδίαο θαη ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο, φζν θαη ηεο Δπξψπεο, γηα λα δεζηαζνχλ, λα καγεηξέςνπλ θαη λα θσηηζηνχλ ρξεζηκνπνηνχλ μχια, θπηηθά ππνιείκκαηα (άρπξα, πξηνλίδηα, άρξεζηνπο θαξπνχο ή θνπθνχηζηα θ.ά.) θαη δσηθά απφβιεηα (θνπξηά, ιίπνο δψσλ, άρξεζηα αιηεχκαηα θ.ά.). ια ηα παξαπάλσ πιηθά, πνπ άκεζα ή έκκεζα πξνέξρνληαη απφ ην θπηηθφ θφζκν, αιιά θαη ηα πγξά απφβιεηα θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο απφ ηα αζηηθά απνξξίκκαηα 95

98 (ππνιείκκαηα ηξνθψλ, ραξηί θ.ά.) ησλ πφιεσλ θαη ησλ βηνκεραληψλ, κπνξνχκε λα ηα κεηαηξέςνπκε ζε ελέξγεηα. Υαξαθηεξηζηηθά Ζ ελέξγεηα ηεο βηνκάδαο (βηνελέξγεηα ή πξάζηλε ελέξγεηα) είλαη δεπηεξνγελήο ειηαθή ελέξγεηα. Ζ ειηαθή ελέξγεηα κεηαζρεκαηίδεηαη απφ ηα θπηά κέζσ ηεο θσηνζχλζεζεο. Οη βαζηθέο πξψηεο χιεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, είλαη ην λεξφ θαη ν άλζξαθαο, πνπ είλαη άθζνλα ζηε θχζε. Ζ κφλε θπζηθά επξηζθφκελε πεγή ελέξγεηαο κε άλζξαθα πνπ ηα απνζέκαηά ηεο είλαη ηθαλά ψζηε λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ππνθαηάζηαην ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, είλαη ε βηνκάδα. Αληίζεηα απφ απηά, ε βηνκάδα είλαη αλαλεψζηκε θαζψο απαηηείηαη κφλν κηα ζχληνκε ρξνληθή πεξίνδνο γηα λα αλαπιεξσζεί φ,ηη ρξεζηκνπνηείηαη σο πεγή ελέξγεηαο. Δλ γέλεη, γηα ηηο δηάθνξεο ηειηθέο ρξήζεηο πηνζεηνχληαη δηαθνξεηηθνί φξνη. Έηζη, ν φξνο "βηνηζρχο" πεξηγξάθεη ηα ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ πξψηεο χιεο βηνκάδαο αληί ησλ ζπλήζσλ νξπθηψλ θαπζίκσλ (θπζηθφ αέξην, άλζξαθα) γηα ειεθηξνπαξαγσγή, ελψ σο "βηνθαχζηκα" αλαθέξνληαη θπξίσο ηα πγξά θαχζηκα κεηαθνξψλ πνπ ππνθαζηζηνχλ πεηξειατθά πξντφληα, π.ρ. βελδίλε ή ληίδει. Βαζηθφ πιενλέθηεκα ηεο βηνκάδαο είλαη φηη είλαη αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο θαη φηη παξέρεη ελέξγεηα απνζεθεπκέλε κε ρεκηθή κνξθή. Ζ αμηνπνίεζε ηεο κπνξεί λα γίλεη κε κεηαηξνπή ηεο ζε κεγάιε πνηθηιία πξντφλησλ, κε δηάθνξεο κεζφδνπο θαη ηε ρξήζε ζρεηηθά απιήο ηερλνινγίαο. αλ πιενλέθηεκά ηεο θαηαγξάθεηαη θαη ην φηη θαηά ηελ παξαγσγή θαη ηελ κεηαηξνπή ηεο δελ δεκηνπξγνχληαη νηθνινγηθά θαη πεξηβαιινληνινγηθά πξνβιήκαηα. Απφ ηελ άιιε, ζαλ κνξθή ελέξγεηαο ε βηνκάδα ραξαθηεξίδεηαη απφ πνιπκνξθία, ρακειφ ελεξγεηαθφ πεξηερφκελν, ζε ζχγθξηζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα, ιφγσ ρακειήο ππθλφηεηαο θαη/ή πςειήο πεξηεθηηθφηεηαο ζε λεξφ, επνρηθφηεηα, κεγάιε δηαζπνξά, θιπ. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά ζπλεπάγνληαη πξφζζεηεο, ζε ζρέζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα, δπζθνιίεο ζηε ζπιινγή, κεηαθνξά 96

99 θαη απνζήθεπζή ηεο. αλ ζπλέπεηα ην θφζηνο κεηαηξνπήο ηεο ζε πην εχρξεζηεο κνξθέο ελέξγεηαο παξακέλεη πςειφ. Πιενλεθηήκαηα 1. Ζ θαχζε ηεο βηνκάδαο έρεη κεδεληθφ ηζνδχγην δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) δελ ζπλεηζθέξεη ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ - επεηδή νη πνζφηεηεο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) πνπ απειεπζεξψλνληαη θαηά ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο δεζκεχνληαη πάιη απφ ηα θπηά γηα ηε δεκηνπξγία ηεο βηνκάδαο. 2. Ζ κεδακηλή χπαξμε ηνπ ζείνπ ζηε βηνκάδα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ (SO2) πνπ είλαη ππεχζπλν γηα ηελ φμηλε βξνρή. 3. Δθφζνλ ε βηνκάδα είλαη εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο, ε αμηνπνίεζή ηεο ζε ελέξγεηα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ εηζαγφκελα θαχζηκα θαη βειηίσζε ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ, ζηελ εμαζθάιηζε ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ θαη ζηελ εμνηθνλφκεζε ηνπ ζπλαιιάγκαηνο. 4. Ζ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο ζε κηα πεξηνρή, απμάλεη ηελ απαζρφιεζε ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο κε ηε ρξήζε ελαιιαθηηθψλ θαιιηεξγεηψλ (δηάθνξα είδε ειαηνθξάκβεο, ζφξγν, θαιάκη, θελάθ) ηε δεκηνπξγία ελαιιαθηηθψλ αγνξψλ γηα ηηο παξαδνζηαθέο θαιιηέξγεηεο (ειίαλζνο θ.ά.), θαη ηε ζπγθξάηεζε ηνπ πιεζπζκνχ ζηηο εζηίεο ηνπο, ζπκβάιινληαο έηζη ζηε θνηλσληθν-νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο. Μειέηεο έρνπλ δείμεη φηη ε παξαγσγή πγξψλ βηνθαπζίκσλ έρεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο ηφζν ζηνλ αγξνηηθφ φζν θαη ζην βηνκεραληθφ ρψξν. Μεηνλεθηήκαηα 1. Ο απμεκέλνο φγθνο θαη ε κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε πγξαζία, ζε ζρέζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα δπζρεξαίλνπλ ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο. 97

100 2. Ζ κεγάιε δηαζπνξά θαη ε επνρηαθή παξαγσγή ηεο βηνκάδαο δπζθνιεχνπλ ηελ ζπλερή ηξνθνδνζία κε πξψηε χιε ησλ κνλάδσλ ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο. 3. Βάζε ησλ παξαπάλσ παξνπζηάδνληαη δπζθνιίεο θαηά ηε ζπιινγή, κεηαθνξά, θαη απνζήθεπζε ηεο βηνκάδαο πνπ απμάλνπλ ην θφζηνο ηεο ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο. 4. Οη ζχγρξνλεο θαη βειηησκέλεο ηερλνινγίεο κεηαηξνπήο ηεο βηνκάδαο απαηηνχλ πςειφ θφζηνο εμνπιηζκνχ, ζπγθξηλφκελεο κε απηφ ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Σειεπηαίεο εμειίμεηο Ο Νφκνο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο Ν. 3468/06 παξέρεη θίλεηξα γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο βηνκάδαο γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο, ελψ ν νξηζκφο πνπ δίλεη (ΦΔΚ Α'129/ ) έρεη σο εμήο: Βηνκάδα: Σν βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα πξνϊόληωλ, απνβιήηωλ θαη θαηαινίπωλ πνπ πξνέξρνληαη από ηηο γεωξγηθέο, ζπκπεξηιακβαλνκέλωλ θπηηθώλ θαη δωηθώλ νπζηώλ, ηηο δαζνθνκηθέο θαη ηηο ζπλαθείο βηνκεραληθέο δξαζηεξηόηεηεο, θαζώο θαη ην βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα βηνκεραληθώλ απνβιήηωλ θαη αζηηθώλ ιπκάηωλ θαη απνξξηκκάηωλ. Σα pellets απφ πξηνλίδη ρξεζηκνπνηνχληαη εδψ θαη αξθεηά ρξφληα σο θαζαξή θαχζηκε χιε ζηελ Δπξψπε, ελψ ηειεπηαία έρεη αξρίζεη λα δηαδίδεηαη ε ρξήζε ηνπο θαη ζηελ Διιάδα. ηελ αγνξά πξνσζνχληαη εηδηθέο ζφκπεο πνπ ιεηηνπξγνχλ κε ηελ θαχζε ηέηνησλ pellets, νη νπνίεο δηαηίζεληαη ηφζν ζε θιαζηθφ, φζν θαη ζε κνληέξλν ζρεδηαζκφ, θαη αλαπαξάγνπλ ηελ ζαιπσξή ελφο ηδαθηνχ κε μχια ρσξίο ηηο δπζθνιίεο ζηελ εγθαηάζηαζε θαη ζπληήξεζε πνπ παξνπζηάδνπλ ηα ηδάθηα. Πξνο ην παξφλ - δπζηπρψο - ε θαχζηκε χιε είλαη θαη'εμνρήλ εηζαγφκελε, αθνχ νη κνλάδεο παξαγσγήο pellets ζηελ Διιάδα είλαη ειάρηζηεο θαη ε ηερλνινγία δελ έρεη δηαδνζεί αθφκε αξθεηά ψζηε λα είλαη αληαγσληζηηθή ε εγρψξηα παξαγσγή. Μηα ηέηνηα ζφκπα θαίεη θαηά κέζν φξν απφ 0,6 έσο 2,5 θηιά θαπζίκνπ ηελ ψξα, ελψ ην θφζηνο ησλ pellets απηή ηε ζηηγκή είλαη πεξίπνπ 0,30 Δπξψ αλά θηιφ. 98

101 99

102 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Γενικά Βαζηά θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο ην ζεξκφ κάγκα δεζηαίλεη ην λεξφ θαη ν αηκφο πνπ παξάγεηαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα παξάγεη ειεθηξηθφ ξεχκα. Οη γεσζεξκηθέο πεγέο δηαθέξνπλ ζηε ζεξκνθξαζία. Πεγέο ρακειήο ή κέηξηαο ζεξκνθξαζίαο ( C) ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα παξέρνπλ άκεζα ζεξκφηεηα ζηα ζπίηηα θαη ζηηο βηνκεραλίεο, ελψ νη πςειήο ζεξκνθξαζίαο (πάλσ απφ 150 C) γεσζεξκηθέο πεγέο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Οη γεσζεξκηθέο κνλάδεο παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο είλαη πνιχ νηθνλνκηθέο θαη έρνπλ πνιχ κηθξή αξλεηηθή επίδξαζε ζην πεξηβάιινλ θαζψο παξάγνπλ κφλν ην 1/6 ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα απφ φηη ζα παξήγαγε κηα κνλάδα πνπ ιεηηνπξγεί κε θπζηθφ αέξην. Σν θφζηνο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο πνηθίιεη. Μπνξεί λα είλαη απφ $ 0,015 κέρξη $ 0.35 αλά θηινβαηψξα. 100

103 Γεσζεξκηθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη ε ζεξκηθή ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο θαη εκθαλίδεηαη κε ηε κνξθή ζεξκνχ λεξνχ ή αηκνχ. Ζ ελέξγεηα απηή ζρεηίδεηαη κε ηελ εθαηζηεηφηεηα θαη ηηο εηδηθφηεξεο γεσινγηθέο θαη γεσηεθηνληθέο ζπλζήθεο ηεο θάζε πεξηνρήο. Δίλαη κηα ήπηα θαη ζρεηηθά αλαλεψζηκε ελεξγεηαθή πεγή, πνπ κε ηα ζεκεξηλά ηερλνινγηθά δεδνκέλα κπνξεί λα θαιχςεη ζεκαληηθέο ελεξγεηαθέο αλάγθεο. Οη γεσζεξκηθέο πεξηνρέο ζπρλά εληνπίδνληαη απφ ηνλ αηκφ πνπ βγαίλεη απφ ζρηζκέο ηνπ θινηνχ ηεο γεο ή απφ ηελ παξνπζία ζεξκψλ πεγψλ. Γηα λα πθίζηαηαη δηαζέζηκν ζεξκφ λεξφ ή αηκφ ζε κηα πεξηνρή πξέπεη λα ππάξρεη θάπνηνο ππφγεηνο ηακηεπηήξαο απνζήθεπζεο ηνπ θνληά ζε έλα ζεξκηθφ θέληξν. ηελ πεξίπησζε απηή, ην λεξφ ηνπ ηακηεπηήξηα πνπ ζπλήζσο είλαη βξφρηλν λεξφ πνπ έρεη δηεηζδχζεη ζηνπο βαζχηεξνπο νξίδνληεο ηεο γεο, ζεξκαίλεηαη θαη αλεβαίλεη πξνο ηελ επηθάλεηα. Σα ζεξκηθά απηά ξεπζηά εκθαλίδνληαη ζηελ επηθάλεηα είηε κε ηε κνξθή ζεξκνχ λεξνχ ή αηκνχ φπσο πξναλαθέξζεθε είηε αληινχληαη κε γεψηξεζε θαη αθνχ ρξεζηκνπνηεζεί ε ζεξκηθή ηνπο ελέξγεηα, γίλεηαη επαλέγρπζε ηνπ ξεπζηνχ ζην έδαθνο κε δεχηεξε γεψηξεζε. Έηζη εληζρχεηαη ε καθξνβηφηεηα ηνπ ηακηεπηήξηα θαη απνθεχγεηαη ε ζεξκηθή ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο Ση είλαη ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα Δίλαη κηα αλαλεψζηκε κνξθή ελέξγεηαο πνπ πεγάδεη απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο. Μεηαθέξεηαη ζηελ επηθάλεηα κε ζεξκηθή επαγσγή θαη κε ηελ είζνδν ζηνλ θινηφ 101

104 ηεο γεο ιεησκέλνπ κάγκαηνο απφ ηα βαζχηεξα ζηξψκαηά ηεο. Γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, δεζηφ λεξφ ζε ζεξκνθξαζίεο πνπ θπκαίλνληαη απφ 150νC κέρξη πεξηζζφηεξν απφ 370νC κεηαθέξεηαη ζε γεσηξήζεηο απφ ππφγεηεο δεμακελέο ζε εηδηθέο δεμακελέο θαη κε ηελ απειεπζέξσζε ηεο πίεζεο κεηαηξέπεηαη ζε αηκφ. Ο αηκφο δηαρσξίδεηαη απφ ηα ξεπζηά δηνρεηεχνληαη ζε πεξηθεξεηαθά ηκήκαηα ηεο δεμακελήο γηα λα βνεζήζνπλ λα δηαηεξεζεί ε πίεζε. Αλ ε δεμακελή ρξεζηκνπνηεζεί γηα άκεζε ρξήζε ηεο ζεξκφηεηαο ηα γεσζεξκηθά ξεπζηά ηξνθνδνηνχλ έλαλ ελαιιαθηήξα ζεξκφηεηαο θαη λα επηζηέςνπλ ζηε γε. Σν δεζηφ λεξφ απφ ηελ έμνδν ηνπ ελαιιαθηήξα ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ζέξκαλζε θηεξίσλ, ζεξκνθεπίσλ θ.α Δθαξκνγέο Τπάξρνπλ δπν θχξηεο εθαξκνγέο ηεο γεσζεξκηθή ελέξγεηαο. Ζ πξψηε βαζίδεηαη ζηε ρξήζε ηεο ζεξκφηεηαο ηεο γεο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη άιιεο ρξήζεηο (ζέξκαλζε θηεξίσλ, ζεξκνθεπίσλ). Απηή ε ζεξκφηεηα κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ γεσζεξκηθά γθάηδεξ πνπ θζάλνπλ κε θπζηθφ ηξφπν σο ηελ επηθάλεηα ηεο γεο ή γεψηξεζε ζηνλ θινηφ ηεο γεο ζε πεξηνρέο πνπ ε ζεξκφηεηα βξίζθεηαη αξθεηά θνληά ζηελ επηθάλεηα. Απηέο νη πεγέο είλαη ζπλήζσο απφ κεξηθέο εθαηνληάδεο κέρξη 3000 κέηξα θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Ζ δεχηεξε εθαξκνγή ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο εθκεηαιιεχεηαη ηηο ζεξκέο κάδεο εδάθνπο ή ππνγείσλ πδάησλ γηα λα θηλήζνπλ ζεξκηθέο αληιίεο γηα εθαξκνγέο ζέξκαλζε θαη ςχμεο Θεξκηθέο εθαξκνγέο Ζ θπξηφηεξε ζεξκηθή ρξήζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ζήκεξα, ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη παγθφζκηα, αθνξά ζηε ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ. Μπνξεί επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηηο πδαηνθαιιηέξγεηεο, δεδνκέλνπ φηη πνιιά είδε πδξνβίσλ 102

105 νξγαληζκψλ, φπσο ρέιηα, γαξίδεο ή θχθηα αλαπηχζζνληαη γξεγνξφηεξα ζε απμεκέλεο ζεξκνθξαζίεο(25 έσο 30νC). Άιιε δηαδεδνκέλε ρξήζε ηεο γεσζεξκίαο είλαη ε ζέξκαλζε νηθηζκψλ. Ζ ζεξκηθή ελέξγεηα πνπ δεζκεχεηαη απφ ηε γεσζεξκηθή πεγή δηνρεηεχεηαη πξνο ηνπο ρξήζηεο κε ηελ βνήζεηα ελφο δηθηχνπ αγσγψλ (ηειεζέξκαλζε). ηηο άλπδξεο λεζησηηθέο θαη παξαζαιάζζηεο πεξηνρέο, κηα άιιε εθαξκνγή κπνξεί λα είλαη ζεξκηθή αθαιάησζε ζαιαζζηλνχ λεξνχ, ελψ ζηηο πεξηπηψζεηο γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ πςειήο ζεξκνθξαζίαο (>150νC) κπνξεί λα γίλεη παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κε ηελ εθηφλσζε αηκνχ. Ζ Διιάδα δηαζέηεη κεγάιν αξηζκφ επηβεβαησκέλσλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ πνπ είλαη δηάζπαξηα ζε νιφθιεξε ζρεδφλ ηε ρψξα, φπσο ζηε Ν.Κεζζάλε Ξάλζεο, Νηγξίηα εξξψλ, Λαγθαδά, Θεζζαινλίθε, Διαηνρψξα Υαιθηδηθήο, ηχςε θαη Άξγελλν Λέζβνπ, Μήιν, αληνξίλε θαη Νίζπξν. Ζ ζπζηεκαηηθή εθκεηάιιεπζε ηνπο κπνξεί λα επηθέξεη ζηε ρψξα καο ζεκαληηθά νθέιε Υξεζηκόηεηα γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκίαο ζπκβάιεη ζηελ: 1. Δμνηθνλφκεζε ζπλαιιάγκαηνο, κε κείσζε ησλ εηζαγσγψλ πεηξειαίνπ. 2. Δμνηθνλφκεζε θπζηθψλ πφξσλ, θπξίσο κε ηελ ειάηησζε θαηαλάισζεο ησλ εγρψξησλ απνζεκάησλ ιηγλίηε. 3. Καζαξφηεξε αηκφζθαηξα 103

106 Από την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας είναι ενδεχόμενο να προκύψουν: Πξνβιήκαηα απφ ηελ απφξξηςε ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ζην πεξηβάιινλ ηεο πεξηνρήο ή δχζνζκα αέξηα (πδξφζεην), πνπ αληηκεησπίδνληαη κε ηελ επαλέγρπζε ησλ ξεπζηψλ ζηνλ ηακηεπηήξα κέζσ γεψηξεζεο επαλεηζαγσγήο θαη δέζκεπζεο ησλ αεξίσλ κε εηδηθέο ζπζθεπέο. Πξνβιήκαηα δηάβξσζεο θαη δεκηνπξγίαο αιάησλ ζηηο ζσιελψζεηο κεηαθνξάο ησλ ξεπζηψλ, πνπ αληηκεησπίδνληαη κε ηελ πξνζζήθε εηδηθψλ ρεκηθψλ ζηα γεσζεξκηθά ξεπζηά θαη κε ηε ρξήζε αλζεθηηθψλ ζσιελψζεσλ. 104

107 4.1.6 πλζήθεο πνπ επλννύλ ηε δεκηνπξγία γεσζεξκηθώλ πεδίσλ Ζ ζπγθεληξσκέλε ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο ζεξκφηεηα κεηαθέξεηαη θνληά ζηελ επηθάλεηά ηεο κέζσ γεσινγηθψλ θαηλνκέλσλ, δεκηνπξγψληαο έηζη ππέξζεξκεο πεξηνρέο κε γεσζεξκηθή βαζκίδα κεγαιχηεξε απφ 700 C/km. Σν ζεκαληηθφηεξν απφ απηά ηα γεσινγηθά θαηλφκελα είλαη απηφ ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ: Σ ν εμσηεξηθφ θέιπθνο ηεο γεο, ε ιηζφζθαηξα, δελ είλαη εληαίν αιιά απνηειείηαη απφ πνιιά θνκκάηηα, ηηο ιηζνζθαηξηθέο πιάθεο. Οη πιάθεο απηέο βξίζθνληαη ζε κηα δηαξθή θίλεζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κε πνιχ κηθξή ηαρχηεηα, κεξηθά κφιηο εθαηνζηά ην ρξφλν. Αλάινγα κε ηε ζρεηηθή θίλεζε ησλ πιαθψλ, ζηα φξηά ηνπο παξαηεξνχληαη ηξία δηαθνξεηηθά θαηλφκελα: 1. Οη δχν πιάθεο απνθιίλνπλ, δειαδή θηλνχληαη έηζη πνπ λα απνκαθξχλνληαη ε κηα απφ ηελ άιιε. ην θελφ πνπ αθήλνπλ, αλαβιχδεη κάγκα πνπ ζηεξενπνηείηαη, γεκίδεη ην θελφ θαη δεκηνπξγεί θαηλνχξγηα ιηζφζθαηξα, Με απηφλ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγνχληαη νη ιεγφκελεο "ξάρεο". 2. Οη δχν πιάθεο ζπγθιίλνπλ έηζη πνπ ε κηα λα βπζίδεηαη θάησ απφ ηελ άιιε θαη ηειηθά λα απνξξνθάηαη απφ ην καλδχα ή λα θαηαζηξέθεηαη. Φαηλφκελα ηξηβήο ζηα φξηα ησλ πιαθψλ έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα, κέξνο ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο λα κεηαηξέπεηαη ζε ζεξκφηεηα. Απηή ε ζεξκφηεηα εθηνλψλεηαη κε ηε κνξθή εθαηζηεηαθήο δξάζεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγνχληαη νη "ηάθξνη". ηηο ηάθξνπο ε ιηζφζθαηξα θαηαζηξέθεηαη κε ην ξπζκφ πνπ δεκηνπξγείηαη ζηηο ξάρεο. 3. Οη δχν πιάθεο "γιηζηξνχλ" ε κηα παξάιιεια ζηελ άιιε κε ηξφπν πνπ νχηε δεκηνπξγείηαη νχηε θαηαζηξέθεηαη ιηζφζθαηξα. Σφζν νη "ηάθξνη" φζν θαη νη "ξάρεο" ζπλδένληαη κε εθαηζηεηαθή δξάζε θαη θαηά ζπλέπεηα κε ππέξζεξκεο πεξηνρέο. Γη' απηφ θαη ηα ζεκαληηθφηεξα γεσζεξκηθά πεδία εληνπίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο, δειαδή ζηα φξηα ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ, ηηο ιεγφκελεο "δψλεο ζεηζκηθψλ εζηηψλ". Πεξηνρέο κε κηθξφηεξν γεσζεξκηθφ ελδηαθέξνλ, δειαδή κε γεσζεξκηθή βαζκίδα ιίγν πςειφηεξε απφ ηε κέζε, κπνξεί λα βξεζνχλ θαη εθηφο ησλ ελ ιφγσ δσλψλ. 105

108 Απηό κπνξεί λα νθείιεηαη ζε θάπνηνλ από ηνπο αθόινπζνπο παξάγνληεο: 1. Σνπηθά πςειή ζεξκηθή ξνή απφ ην καλδχα θαη ηε βάζε ηνπ θινηνχ πξνο ηελ επηθάλεηα, ζε κεγάιεο πεξηνρέο.. 2. Απμεκέλεο ζπγθεληξψζεηο ησλ ξαδηελεξγψλ ζηνηρείσλ νπξαλίνπ, ζνξίνπ θαη θαιίνπ ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ζην θινηφ ηεο γεο, πνπ ζπληεινχλ ζηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη θαηά ζπλέπεηα ζηελ αχμεζε ηεο γεσζεξκηθήο βαζκίδαο. Πεηξψκαηα κε απμεκέλεο απηέο ηηο ζπγθεληξψζεηο είλαη ηα γξαληηηθά κε ppm ζε νπξάλην θαη 80 ppm ζε ζφξην. 3. Φαηλφκελα ζπλαγσγήο πνπ πξνθαινχληαη απφ θπθινθνξία λεξνχ δηακέζνπ πνξσδψλ ζρεκαηηζκψλ ή κέζα απφ ζπζηήκαηα ξεγκάησλ. Με απηφ ηνλ ηξφπν κεηαθέξεηαη ε ζεξκφηεηα ζε κηθξφηεξα βάζε θαη απμάλεηαη ε γεσζεξκηθή βαζκίδα. 4. ε κηα πεξηνρή κε δεδνκέλε ζεξκηθή ξνή ζηε βάζε ηνπ θινηνχ θαη απνπζία άιιεο ζεξκήο πεγήο κέζα ζην θινηφ, ε γεσζεξκηθή βαζκίδα πνηθίιιεη αλάινγα κε ηε ζεξκηθή αγσγηκφηεηα ησλ πεηξσκάησλ πνπ απνηεινχλ ην θινηφ. Σα αξγηιηθά πεηξψκαηα έρνπλ ηε ρακειφηεξε ζεξκηθή αγσγηκφηεηα, ελψ ηα θξπζηαιιηθά ραξαθηεξίδνληαη απφ πςειή ζεξκηθή αγσγηκφηεηα (πεξίπνπ 6 θνξέο απηή ησλ αξγίισλ) Οη παξαπάλσ κεραληζκνί κπνξεί λα δεκηνπξγήζνπλ δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο γεσζεξκηθέο αλσκαιίεο καθξηά απφ ηα φξηα ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ. Έηζη, ελψ ζεκαληηθέο ζεξκηθέο αλσκαιίεο εληνπίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο, πεξηνρέο κε ειαθξά απμεκέλε γεσζεξκηθή βαζκίδα απαληψληαη ζε φιε ηε γε.. Γεδνκέλνπ φηη ε ζεξκφηεηα ηνπ πιαλήηε καο βξίζθεηαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ, πξέπεη λα γίλνπλ γεσηξήζεηο πξνθεηκέλνπ λα πξνζπειαζηεί ζηηο δψλεο ζεηζκηθψλ εζηηψλ, ζεξκνθξαζίεο θαηάιιειεο γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κπνξεί λα βξεζνχλ ζε βάζε 2-3 km, ελψ ζ' απηά ηα βάζε, ζε πεξηνρέο κε κέζε γεσζεξκηθή βαζκίδα, νη ζεξκνθξαζίεο είλαη πνιχ ρακειφηεξεο, ηθαλέο κφλν γηα θάιπςε 106

109 ζεξκηθψλ αλαγθψλ.. ' απηέο ηηο πεξηνρέο ρξεηάδνληαη γεσηξήζεηο βάζνπο 6-7 km γηα λα βξεζνχλ ζεξκνθξαζίεο θαηάιιειεο γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Απηά είλαη θαη ηα κέγηζηα βάζε γεσηξήζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη επεηδή νη βαζηέο γεσηξήζεηο θνζηίδνπλ πνιχ, δελ είλαη ηδηαίηεξα αζθαιείο θαη επηπιένλ ζ' απηά ηα βάζε είλαη πηζαλφλ λα κε ππάξρεη πδξνθνξία Φπζηθά Γεσζεξκηθά πεδία Ζ χπαξμε πςειήο γεσζεξκηθήο βαζκίδαο ζε θάπνηα πεξηνρή δελ είλαη ε κνλαδηθή ζπλζήθε-πξνυπφζεζε γηα ηελ χπαξμε εθκεηαιιεχζηκνπ γεσζεξκηθνχ πεδίνπ. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα είλαη πξσηνγελψο απνζεθεπκέλε κέζα ζηα πεηξψκαηα, είλαη δηαζθνξπηζκέλε κέζα ζηε κάδα ηνπο θαη πξέπεη λα ζπγθεληξσζεί θαη λα κεηαθεξζεί ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηεζεί ην κεηαιιηθφ λεξφ (ζε πγξή ή αέξηα θάζε) πνπ πεξηέρεηαη κέζα ζε πνξψδε πεηξψκαηα ή ζε ζπζηήκαηα ξεγκάησλ απνηειεί ην κέζν πνπ κεηαθέξεη ηε ζεξκφηεηα απφ ηα πεηξψκαηα απηά ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο.. Έηζη, ε παξαγσγηθφηεηα κηαο ζεξκηθήο πεξηνρήο πξνζδηνξίδεηαη θαη ζπρλά θαζνξίδεηαη απφ ηελ πδξνινγία ησλ γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ. Γελ έρνπλ φκσο φιεο νη ζεξκηθέο πεξηνρέο θαηάιιειε πδξνινγία πνπ απνηειεί ηε δεχηεξε ζπλζήθε γηα ηελ χπαξμε εθκεηαιιεχζηκνπ γεσζεξκηθνχ πεδίνπ. Καηά ζπλέπεηα, έλα θπζηθφ γεσζεξκηθφ πεδίν είλαη ζπλδπαζκφο ζεξκψλ πεηξσκάησλ θαη χπαξμεο λεξνχ πνπ λα θπθινθνξεί κέζα ζ' απηά. Σα γεσζεξκηθά πεδία ρσξίδνληαη ζε δχν νκάδεο: ζηα πεδία "πςειήο ελζαιπίαο", φπνπ ην ξεπζηφ (άλσ ησλ 1500 C) κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ή γηα ζέξκαλζε, θαη ζηα πεδία "ρακειήο ελζαιπίαο" φπνπ ην ξεπζηφ (θάησ ησλ 150 C) κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί κφλν γηα ζέξκαλζε.. ηηο δψλεο ζεηζκηθψλ εζηηψλ, ππάξρνπλ πεδία ρακειήο θαη πςειήο ελζαιπίαο πνπ 107

110 ζρεηίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Υαξαθηεξηζηηθφ ηέηνην παξάδεηγκα απνηειεί ε Ηζιαλδία, πνπ βξίζθεηαη πάλσ ζηε κεζν-σθεάληα ξάρε ηνπ Αηιαληηθνχ. Σν γεσζεξκηθφ ξεπζηφ έρεη κεηεσξηθή πξνέιεπζε, δειαδή πξνέξρεηαη απφ ηηο θαηαθξεκλίζεηο. Σν λεξφ απφ ηηο βξνρέο θαη ηα ρηφληα εηζρσξεί ζην έδαθνο θαη ζηγά-ζηγά πξνρσξεί ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο θηάλνληαο ζε βάζε κέρξη θαη 5 km. ηελ πνξεία ηνπ ζεξκαίλεηαη ιφγσ ηεο πςειήο ζεξκηθήο ξνήο θαη ζηε ζπλέρεηα βξίζθεη δηφδνπο κέζα απφ ξήγκαηα θαη ξσγκέο θαη επηζηξέθεη ζηελ επηθάλεηα. Απφ αλαιχζεηο βαζηζκέλεο ζεξαδηνηζφηνπα βξέζεθε φηη ν θχθινο ηνπ λεξνχ ζε έλα γεσζεξκηθφ ζχζηεκα δηαξθεί πεξίπνπ 500 ρξφληα. Ζ πεξηνρή ηξνθνδνζίαο ηνπ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα βξίζθεηαη πνιχ θνληά ζην πεδίν ή ζε κεγάιε απφ απηφ απφζηαζε κέρξη θαη 200 km, νπφηε θαη ε δηαδξνκή ηνπ ξεπζηνχ πνηθίιιεη αλάινγα κε ηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο. Σν λεξφ, ιφγσ ηεο κεγάιεο ηνπ ζεξκνρσξεηηθφηεηαο, ιεηηνπξγεί θαη ζαλ "ζπκππθλσηήο" ζεξκφηεηαο. Ζ κέζε ζεξκνρσξεηηθφηεηα ησλ πεηξσκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζηα πξψηα 1 0 km απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο είλαη 85 kj/kg, ελψ ηνπ λεξνχ ζηελ ίδηα κέζε ζεξκνθξαζία (1300 C) είλαη 420 kj/kg, δειαδή πεληαπιάζηα. Ζ ζεξκνρσξεηηθφηεηα ηνπ θνξεζκέλνπ αηκνχ ζηνπο 2360 C είλαη kj/kg δειαδή ηξηαθνληαπιάζηα απηήο ησλ πεηξσκάησλ. Γηα λα απνξξνθήζεη ην λεξφ απηή ηε ζεξκφηεηα, είηε πξέπεη λα έξζεη ζε επαθή κε πνιχ κεγάιεο κάδεο πεηξσκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζε πςειή ζεξκνθξαζία είηε λα δηαλχζεη πνιχ κεγάιε δηαδξνκή κέρξη λα θηάζεη ζηηο γεσηξήζεηο. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, νη κάδεο ησλ πεηξσκάησλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην ζχζηεκα πξέπεη λα είλαη πνιχ κεγάιεο, ηεο ηάμεο ησλ εθαηνληάδσλ θπβηθψλ ρηιηνκέηξσλ Πνηνη ηύπνη γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ζεσξνύληαη αλαλεώζηκνη θαη γηαηί ινη νη ηχπνη ζεσξνχληαη αλαλεψζηκνη εθφζνλ ν ξπζκφο άληιεζεο ηεο ζεξκφηεηαο δελ ππεξβαίλεη ην ξπζκφ επαλαθφξηηζεο ηεο γεσζεξκηθήο δεμακελήο απφ ηε γε. Γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ κπνξεί λα ρξεηαζηνχλ αξθεηέο 108

111 εθαηνληάδεο ρξφληα γηα λα επαλαθνξηηζηεί κηα γεσζεξκηθή δεμακελή ε νπνία έρεη αδεηάζεη ηειείσο. Σα πεξηθεξεηαθά ζπζηήκαηα ζέξκαλζεο κπνξεί λα πάξνπλ ρξφληα γηα λα επαλαθνξηηζηνχλ ελψ νη γεσζεξκηθέο αληιίεο κφλν 30 ρξφληα. Θα κπνξνχζε λα πεη θάπνηνο φηη ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα δελ είλαη πξαγκαηηθά αλαλεψζηκε, γηαηί κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο ζα θξπψζεη θαη ε ξαδηελεξγή θζνξά ησλ ζηνηρείσλ πνπ θξαηνχλ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο ζεξκφ ζα κεησζεί. κσο, επεηδή νη δεμακελέο γεσζεξκίαο είλαη ηεξάζηηεο ζε κέγεζνο ζπγθξηηηθά κε ηηο αλάγθεο ηνπ αλζξψπνπ, ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα είλαη πξαθηηθά αλαλεψζηκε. Ζ ρξήζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο είλαη έλαο απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο λα κεησζεί ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε. Σα ζεκεξηλά γεσζεξκηθά πεδία παξάγνπλ κφλν ην 1/6 CO2 ζε ζχγθξηζε κε ηηο γελλήηξηεο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο πνπ ιεηηνπξγνχλ κε θπζηθφ αέξην, θαη θαζφινπ ληηξηθά (NΟx) θαη ζεητθά (SOx) αέξηα.. Γηα θάζε MW ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο πνπ πξνέξρεηαη απφ γεσζεξκηθέο πεγέο εθπέκπνληαη 1 εθαηνκκχξην Kg ιηγφηεξα ηνμηθά αέξηα ην ρξφλν θαη 4 δηζεθαηνκκχξηα Kg ιηγφηεξν CO2, ελψ νη ξχπνη απηνί ζα ήηαλ πνιχ πεξηζζφηεξνη αλ ζαλ πξψηε χιε ρξεζηκνπνηνχληαλ άλζξαθαο Ση είλαη νη γεσζεξκηθέο αληιίεο; Οη γεσζεξκηθέο αληιίεο είλαη απφ ηηο πην απνδνηηθέο ελεξγεηηθέο (ζε αληίζεζε κε ηηο παζεηηθέο) ηερλνινγίεο ζηνλ θφζκν γηα ηε ζέξκαλζε θαη ςχμε ησλ ζπηηηψλ, ησλ ζρνιείσλ, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη άιισλ θηεξίσλ. Υξεζηκνπνηνχλ ηε θπζηθή 109

112 ζεξκνθξαζία ηεο γεο γηα ηε ζέξκαλζε ην ρεηκψλα θα ηελ ςχμε ην θαινθαίξη. Δθκεηαιιεχνληαη ην πιενλέθηεκα φηη ε ζεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο δελ πνηθίιεη απφ επνρή ζε επνρή φπσο ν αέξαο. Λεηηνπξγεί φπσο έλα ςπγείν. Σν ρεηκψλα κεηαθέξεη ηε θπζηθή ζεξκφηεηα ηεο γεο ζην θηήξην κε λεξφ πνπ θπθινθνξεί ζε θιεηζηνχο πιαζηηθνχο ζσιήλεο πνπ εηζάγνληαη ζην έδαθνο. Σν θαινθαίξη κεηαθέξεη ηε ζεξκφηεηα ηνπ θηεξίνπ ζηε γε ςχρνληαο έηζη ην ζπίηη. Σν ίδην πιαζηηθφ ζχζηεκα ρξεζηκνπνηείηαη ην θαινθαίξη φπσο θαη ην ρεηκψλα. Απιά αιιάδεη ε θαηεχζπλζε θίλεζεο ηνπ λεξνχ. Δίλαη πην απνηειεζκαηηθά απφ ηα θιηκαηηζηηθά επεηδή βαζηθά "κεηαθηλνχλ" ηε ζεξκφηεηα αληί λα θαηαλαιψλνπλ ελέξγεηα γηα λα ηε δεκηνπξγήζνπλ 110

113 Δθκεηάιιεπζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ε πεξηνρέο κε ζρεηηθά πξφζθαηε εθαηζηεηφηεηα, παξνπζηάδεηαη ην θαηλφκελν δηάππξν πιηθφ απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο λα έρεη θηλεζεί πξνο ηελ επηθάλεηα θαη ην ππέδαθνο λα έρεη ζεξκαλζεί. Ζ ζεξκφηεηα απηή κεηαθέξεηαη ζε ηπρφλ πδξνθφξνπο ζρεκαηηζκνχο ηεο πεξηνρήο. Σα λεξά ζεξκαίλνληαη θαη θπθινθνξνχλ κέζα ζηα πεηξψκαηα θζάλνληαο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο κέρξη ηελ επηθάλεηα, αθνχ πξνεγνπκέλσο έρνπλ εκπινπηηζηεί απφ άιαηα ησλ πεηξσκάησλ (ζεξκέο πεγέο, αηκίδεο), ελψ θάπνηεο άιιεο θνξέο ηα λεξά εγθισβίδνληαη ζε κε πδξνπεξαηά πεηξψκαηα θαη απνθηνχλ ζεξκνθξαζίεο πνπ μεπεξλνχλ ηνπο 350 Ο C Ζ Γεσζεξκηθή ελέξγεηα απνηειεί έλα θπζηθφ εγρψξην πινχην θαη σο εθ ηνχηνπ ε εληαηηθή ηεο έξεπλα θαη αμηνπνίεζε είλαη πνιιαπιά σθέιηκε θαη ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη κε ηδηαίηεξν αλαπηπμηαθφ ραξαθηήξα ζε ηνπηθφ θαη ζε εζληθφ επίπεδν. Ζ απαηηνχκελε ηερλνινγία γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκίαο πνπ εκπεξηέρεηαη ζε ξεπζηά είλαη πιένλ δνθηκαζκέλε ζε επξεία θιίκαθα. 111

114 Σν θάζε γεσζεξκηθφ πεδίν φκσο παξνπζηάδεη ηδηαηηεξφηεηεο θαη απαηηεί εμεηδηθεπκέλεο κειέηεο γηα ηε βέιηηζηε ηερληθά θαη νηθνλνκηθά εθκεηάιιεπζή ηνπ. ζνλ αθνξά φκσο ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκίαο πνπ εκπεξηέρεηαη ζηα ζεξκά μεξά πεηξψκαηα θαη ησλ ζε εμέιημε εθαηζηείσλ ε ηερλνινγία δελ έδσζε αθφκα πξαθηηθά απνδεθηέο ιχζεηο. Οη αβεβαηφηεηεο θαη ηα ζπλαθή επελδπηηθά ξίζθα πνπ ζπλδένληαη κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαη ηε ζσζηή εθηίκεζε ηεο ππφγεηαο ελεξγεηαθήο πεγήο (γεσζεξκηθφο ηακηεπηήξαο), απνηεινχλ δχζθνια πξνβιήκαηα πνπ μεπεξληνχληαη φκσο δηαξθψο επθνιφηεξα ράξε ζηελ πξφνδν ηεο ηερλνινγίαο θαη ζηε ζπζζψξεπζε γλψζεσλ. 112

115 Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκίαο παγθνζκίσο αλαπηχρζεθε ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα, ελψ νη πξννπηηθέο γηα πεξαηηέξσ αλάπηπμε είλαη ηδηαίηεξα κεγάιεο, αθφκα θαη κε ηηο ζεκεξηλέο ρακειέο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ. Σν κεγαιχηεξν γεσζεξκηθφ έξγν παγθφζκηα επξίζθεηαη ζηα Geysers ζηε Β.Καιηθφξληα. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ππεξβαίλεη ηα ΜW πνπ αλακέλεηαη λα δηπιαζηαζηεί ζην ηέινο ηνπ αηψλα. Ήδε ε παξαγσγή θαιχπηεη ην 6% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηεο B.Καιηθφξληαο. Oη έξεπλεο γηα ηελ αλαδήηεζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα άξρηζαλ ην 1970 θαη κέρξη ην 1980 αθνξνχζαλ κφλν ζηηο πεξηνρέο πνπ είραλ θαηαξρήλ ελδηαθέξνλ γηα ηελ πςειή ελζαιπία. Δληνπίζζεθαλ ηα γεσζεξκηθά πεδία ζηε Μήιν θαη ζηε Νίζπξν θαη πξνέθπςαλ πνιιά ή ιηγφηεξα ζηνηρεία γηα πηζαλά πεδία ζηελ Κίκσιν, Πνιχαηγν, αληνξίλε, Κσ θαη Λέζβν. 113

116 Μεξηθέο απφ ηηο παξαπάλσ πεξηνρέο ίζσο απνδεηρζεί φηη δελ έρνπλ ζε νηθνλνκηθά βάζε, γεσζεξκηθά ξεπζηά πςειήο αιιά κφλν κέζεο ελζαιπίαο, φπνπ ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κπνξεί λα απνδεηρζεί ζπκθέξνπζα ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο Γπλαηόηεηεο αλάπηπμεο Με ηελ εμέιημε θαη δηάδνζε ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο θαη ηε ζηαζηκφηεηα ησλ ηηκψλ ησλ κεηάιισλ, φπσο απηήο ηνπ ηηηαλίνπ, ή ηελ αχμεζε ησλ απνζεκάησλ ηνπ ζρεηηθνχ εμνπιηζκνχ, ζα είλαη εθηθηή κία πην νινθιεξσκέλε αμηνπνίεζε ηνπ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ κηαο πεξηνρήο. ' έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα εθαξκνγψλ πνπ ζα αλαπηπρζεί γχξσ απφ κηα πεξηνρή κε γεσζεξκία, δχλαηαη λα εθαξκνζζεί έλα ζχζηεκα εθκεηάιιεπζεο, ζην νπνίν ζα ζπλδπάδεηαη βηνκεραληθή, νηθηζηηθή, αγξνηηθή θαη ηνπξηζηηθή αμηνπνίεζε ηνπ δπλακηθνχ δηφηη: Δίλαη ηερλνινγηθά δπλαηή ε παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κε ρξήζε γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ζεξκνθξαζίαο ησλ 80 ν C θαη άλσ, κε ηελ εθαξκνγή ηνπ θχθινπ ησλ νξγαληθψλ ξεπζηψλ Rankine Με γεσζεξκηθά ξεπζηά ζεξκνθξαζίαο άλσ ησλ 60 ν C είλαη δπλαηή θαη νηθνλνκηθά βηψζηκε ε αθαιάησζε λεξνχ θαη ε ηειεζέξκαλζε θηηξίσλ θαη 114

117 Γχλαηαη λα γίλνπλ θαη γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο είηε ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο πξναλαθεξζείζεο ρξήζεηο (φηαλ ηα λεξά απφξξηςεο είλαη ηεο ηάμεσο ησλ 45 ν C θαη άλσ) είηε απηφλνκα φηαλ ε ζεξκνθξαζία ησλ γεσζεξκηθψλ είλαη θαηψηεξε ησλ 45 ν C. Ζ ηερλνινγία ζήκεξα πξνζθέξεη ηα κέζα θαζηζηψληαο νηθνλνκηθά βηψζηκε θαη αξθεηά πξνζνδνθφξα κία ζπλδπαζκέλε ρξήζε ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ, φπσο επί παξαδείγκαηη ην παξαθάησ ζελάξην ζπλδπαζκέλεο, κε ελ ζεηξά ή παξάιιειε ρξήζε ηνπ γεσζεξκηθνχ λεξνχ: Αθαιάησζε Νεξνχ (ζαιαζζίνπ ή γεσζεξκηθνχ λεξνχ, θαηάιιειεο ζχζηαζεο),δχλαηαη λα ιεηηνπξγεί ε κνλάδα ζπλερψο επί 12 κήλεο ην ρξφλν, αμηνπνηψληαο έλα ΓΣ=15 ν C απφ ηνπο 8Ο ζηνπο 65 ν C, κε παξαγσγή αθαιαησκέλνπ λεξνχ m 3 /day θαη εμνηθνλφκεζε άλσ ησλ Σ Η.Π. ην έηνο. Σειεζέξκαλζε θπξίσο Γεκνζίσλ Κηηξίσλ, θαηά ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο, εθκεηαιιεπφκελνη έλα ΓΣ=15 ν C απφ ηνπο 65 ζηνπο 50 ν C κε εμνηθνλφκεζε φιεο ηεο ελέξγεηαο πνπ ρξεηάδνληαη ηα θηίξηα γηα ζέξκαλζε. Οη γεσζεξκηθέο ζπλζήθεο ζηελ Διιάδα είλαη επλντθέο ιφγσ ηεο δεκηνπξγίαο πνιπαξίζκσλ θαη ζρεηηθά αβαζψλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ ρακειήο ελζαιπίαο ζε πνιιέο αγξνηηθέο πεξηνρέο, ηδίσο ηεο Βφξεηαο Διιάδαο. Ζ γεσζεξκηθή απηή ελέξγεηα φπσο πξναλαθέξζεθε κπνξεί εχθνια λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε πνιππνίθηιεο γεσξγηθέο εθαξκνγέο φπσο αλάπηπμε γεσζεξκηθψλ ζεξκνθεπίσλ κνλάδσλ πδαηνθαιιηεξγεηψλ, μήξαλζεο αγξνηηθψλ πξντφλησλ θ.η.ι. Ζ αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκίαο ρακειήο ελζαιπίαο ζε θάπνηα αγξνηηθή πεξηνρή ζπλεηζθέξεη ζηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή αλαβάζκηζή ηεο κε ηα αθφινπζα άκεζα απνηειέζκαηα : 115

118 Μείσζε ηνπ θφζηνπο ζέξκαλζεο, κε άκεζε ζπλέπεηα ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο αλά κνλάδα παξαγσγήο ηνπ πξντφληνο, κε παξάιιειε αλάπηπμε επελδπηηθψλ γεσξγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη κε ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Γπλαηφηεηα γηα κία δπλακηθή θαη εληαηηθή γεσξγηθή αλάπηπμε, κε εηζαγσγή θαη λέσλ πνηθηιηψλ πξνο θαιιηέξγεηα, θαη ηαπηφρξνλα επέθηαζε ηνπ ρξφλνπ θαιιηεξγεηψλ. Δμνηθνλφκεζε ζεκαληηθψλ πνζνηήησλ ελέξγεηαο κε ππνθαηάζηαζε ζπκβαηηθψλ κνξθψλ θαπζίκσλ, ζπκβάιινληαο ζηελ επίιπζε ηνπ ελεξγεηαθνχ πξνβιήκαηνο θαη κείσζε ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ ηεο ρψξαο καο, κε παξάιιειε κείσζε ησλ εθπνκπψλ ξππνγφλσλ νπζηψλ ζηελ αηκφζθαηξα (φπσο CO 2 ). Μνλάδα ινπηξνζεξαπεπηεξίνπ, θπξίσο θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο, αλ ε ζχζηαζε ηνπ λεξνχ ελδείθλπηαη, κε λεξφ 40 ν C θαη θάησ. Ηρζπνθαιιηέξγεηα, φιν ην έηνο, κε ηειηθή απφξξηςε ηνπ γεσζεξκηθνχ ξεπζηνχ ζηνπο 20 ν C. 116

119 ΓΔΧΘΔΡΜΗΚΔ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΗ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΣΟ 1987 (DI Pippo) Πεξηνρή ή ρώξα Δγθαηεζηεκέλε ηζρύο Ηζρύο ππό εγθαηάζηαζε ή ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην (75% ζε ιεηηνπξγία ην 1992 MWe) EOK (ΗΣΑΛΗΑ)

120 Λνηπή Δπξώπε εθηόο ΔΓ ( Ηζιαλδία) Λνηπόο Κόζκνο (ΖΠΑ) ( Ηαπσλία) πλνιηθή Ηζρύο MWe πλνιηθή ελέξγεηα ρ 10 3 ΣΠ/έηνο ΓΔΧΘΔΡΜΗΚΔ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΗ ΑΝΑ ΣΟΝ ΚΟΜΟ (1987) ΓΗΑ ΓΗΑΦΟΡΔ ΜΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΔ ΥΡΖΔΗ (SOMMARUGA), Δ MW th Πεξηνρή ή ρώξα ύλνιν Σειεζέξκαλζε Γεσξγία Ηακαηηθέο ρξήζεηο Λνηπά ΔΟΚ (ΗΣΑΛΗΑ) (ΓΑΛΛΗΑ) Λνηπή Δπξώπε εθηόο ΔΓ

121 (Ηζιαλδία) (Οπγγαξία) Λνηπόο θόζκνο (ΖΠΑ) (ΗΑΠΧΝΗΑ) πλνιηθή Ηζρύο πλνιηθή ελέξγεηα ρ 10 3 ΣΗΠ/έηνο ΓΔΧΘΔΡΜΗΑ ΤΦΖΛΖ, ΜΔΖ & ΥΑΜΖΛΖ ΔΝΘΑΛΠΗΑ Σξόπνο ιεηηνπξγίαο Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα,αλάινγα κε ηε ζεξκνθξαζία ησλ ξεπζηψλ δηαθξίλεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο : Υακειήο ελζαιπίαο ( ν C) Μέζεο ελζαιπίαο ( ν C) Τςειήο ελζαιπίαο (>150 ν C) H γεσζεξκηθή ελέξγεηα πςειήο ελζαιπίαο ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ γεσζεξκηθψλ κνλάδσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηνλ θφζκν αλέξρεηαη ζε ΜWe πεξίπνπ. 119

122 Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα ρακειήο θαη κέζεο ελζαιπίαο βξίζθεη ζε δηεζλέο επίπεδν πνιιέο εθαξκνγέο ζηε γεσξγία, ηε γεσξγηθή βηνκεραλία, ηελ θηελνηξνθία ηρζπνθαιιηέξγεηα θαη ηε ζέξκαλζε ρψξσλ. Ζ ηερλνινγία πνπ απαηηείηαη γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ απηήο ηεο θαηεγνξίαο έρεη αλαπηπρζεί ζε ζεκαληηθφ βαζκφ θαη είλαη επξχηαηα γλσζηή. πληζηάηαη θπξίσο ζηε ρξήζε ελαιιαθηψλ ζεξκφηεηαο ή ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο, ζηελ απεπζείαο ρξήζε ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ Γεσζεξκία ρακειήο ελζαιπίαο Ζ ρψξα καο παξνπζηάδεη έλα αξθεηά αμηφινγν δπλακηθφ γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ρακειήο ελζαιπίαο. Με ηηο ζεκεξηλέο γλψζεηο καο απφ ηα δεδνκέλα ησλ γεσηξήζεσλ θαη απφ άιιεο ελδείμεηο ζηα γεσζεξκηθά πεδία, εθηηκάηαη φηη ην βεβαησκέλν ζπλνιηθφ δπλακηθφ ηεο γεσζεξκίαο ρακειήο ελζαιπίαο (κε βάζε ηελ απφξξηςε ησλ λεξψλ ζε ζεξκνθξαζίεο πεξίπνπ 25 ν C) αλέξρεηαη ζε ΜW th, πεξίπνπ. Οη νξαηέο εθκεηαιιεχζεηο ηε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ρακειήο ελζαιπίαο ζηελ Διιάδα ζε ρξήζεηο κφλν ζέξκαλζεο (φπσο ηειεζέξκαλζε θηηξίσλ, ζεξκνθήπηα, μεξαληήξηα αγξνηηθψλ πξντφλησλ θαη ηρζπνθαιιηέξγεηεο) κπνξνχλ κέρξη ην έηνο 2000 λα αγγίμνπλ ηα 150 ΜW th,εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο, εμνηθνλνκψληαο πεξίπνπ ηφλνπο ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ (Σ Η.Π.) ην έηνο. ηελ πξάμε φκσο ζήκεξα ε εθκεηάιιεπζε ηνπ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ ρακειήο ελζαιπίαο ζηελ ρψξα καο είλαη αζήκαληε έσο κεδακηλή. ήκεξα ππάξρνπλ εγθαηεζηεκέλα ζηελ ρψξα καο κφιηο 200 ζηξ. γεσζεξκηθψλ ζεξκνθεπίσλ κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ πεξί ηα 20 ΜW th πνπ εμνηθνλνκνχλ 2000T.Η.Π. ην έηνο. 120

123 Απηφ ζπκβαίλεη παξ φιν πνπ νη ζπλζήθεο παξαγσγήο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ είλαη ζπκθέξνπζεο θαη παξ' φιν πνπ ηα γεσζεξκηθά πεδία ζπκπίπηνπλ γεσγξαθηθά κε εχθνξεο πεδηάδεο κε κεγάιε γεσξγηθή παξαγσγή. Οη πιένλ ζπλήζεηο θαη ηερληθννηθνλνκηθά ζπκθέξνπζεο ρξήζεηο πνπ εθαξκφδνληαη θαηά ηελ αμηνπνίεζε γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ρακειήο ελζαιπίαο είλαη: 1.ΣΖΛΔΘΔΡΜΑΝΖ Ζ πεξηθεξεηαθή ζέξκαλζε νηθηζκψλ θαη πφιεσλ επξίζθεη εθαξκνγή ζε πνιιέο ρψξεο. Με ηελ εθαξκνγή ηειεζέξκαλζεο κε γεσζεξκηθή ελέξγεηα δχλαληαη λα δεκηνπξγεζνχλ ηδηαίηεξα επλντθέο ζπλζήθεο εθκεηάιιεπζεο δηφηη ε παξαγσγή ζεξκηθήο ελέξγεηαο εμαζθαιίδεηαη απφ εγθαηαζηάζεηο ρακεινχ θφζηνπο θαηαζθεπήο, ζπληεξήζεσο θαη, θπξίσο, ιεηηνπξγίαο. Οη ζεξκηθέο απαηηήζεηο εμαξηψληαη απφ ηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο, ελψ νη ζεξκνθξαζίεο ζρεδηαζκνχ απφ ηε ρξήζε (θαηνηθίεο Ο C, γξαθεία ν C θ.ιπ.). 121

124 Γηα λα γίλεη ζπλδπαζκφο ηειεζέξκαλζεο θαη θάιπςεο αλαγθψλ ζε δεζηφ λεξφ πξέπεη ε ζεξκνθξαζία ηνπ γεσζεξκηθνχ ξεπζηνχ λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 65 ν C. Γηα λα είλαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα κηα εθκεηάιιεπζε ηειεζέξκαλζεο κε ηε ρξήζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ρακειήο ελζαιπίαο πξέπεη ην θφζηνο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο λα αληηζηνηρεί ζην 50-60% ηνπ θφζηνπο πεηξειαίνπ. 2. ΑΦΑΛΑΣΧΖ ΘΑΛΑΗΝΟΤ ΝΔΡΟΤ Αθαιάησζε ζαιαζζηλνχ λεξνχ κε γεσζεξκηθά ξεπζηά ζαλ ζεξκαληηθφ κέζν δχλαληαη λα επηηεπρζεί κε ηε κέζνδν ηεο πνιπζηαδηαθήο εμάηκηζεο ελ θελφ (ΜΔS). Γηα λα είλαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα ε αθαιάησζε πξέπεη ε ζεξκνθξαζία ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 60 o C. Ζ ζεξκνθξαζία απφξξηςεο ζρεδηάδεηαη λα είλαη Ο C. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη γηα πεξίπησζε αθαιάησζεο ζαιαζζηλνχ λεξνχ κε γεσζεξκηθά ξεπζηά ζεξκνθξαζίαο 75 ν C θαη παξνρήο 100 m 3 /h επηηπγράλεηαη αθαιάησζε 600 m 3 /h ηελ εκέξα, ζε νθηψ δξάζεηο, κε εθηηκψκελν θφζηνο επέλδπζεο ,000 δξρ. θαη θφζηνο αθαιάησζεο λεξνχ πεξί ηεο 350 δξρ./m 3. Γηα λα ζεσξείηαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα κία εθκεηάιιεπζε αθαιάησζεο ζαιαζζηλνχ λεξνχ κε ηε ρξήζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ρακειήο ελζαιπίαο πξέπεη ην θφζηνο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο λα αληηζηνηρεί ην πνιχ ζην 60% ηνπ θφζηνπο αθαιάησζεο κε πεηξέιαην. 122

125 3. ΘΔΡΜΑΝΖ ΘΔΡΜΟΚΖΠΗΧΝ Οη ρξήζεηο θαη ην κέγεζνο ησλ ζεξκνθεπηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ εμαξηάηαη απφ ηε δηαζέζηκε γεσζεξκηθή ελέξγεηα, απφ ηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο, απφ ηα πιηθά θαηαζθεπήο ησλ ζεξκνθεπίσλ θαη απφ ην είδνο ηεο θαιιηέξγεηαο. Μηα πάξα πνιχ θνηλή πεξίπησζε, γηα ηα δεδνκέλα ηνπ ειιαδηθνχ ρψξνπ είλαη ε ζέξκαλζε γπάιηλσλ ζεξκνθεπίσλ κε ληνκάηα θαη κε ζεξκαληηθφ κέζν γεσζεξκηθά ξεπζηά ν C. ηελ πεξίπησζε απηή απαηηνχληαη πεξί ηηο kcal/h ην ζηξέκκα γηα κία πεξίνδν ζέξκαλζεο, θαηά κέζν φξν, σξψλ (Load Factor 14%) δηαηεξψληαο κία εζσηεξηθή ζεξκνθξαζία αέξα ηνπιάρηζηνλ 14 o C. Ζ εηήζηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο πνπ επηηπγράλεηαη ζηελ πεξίπησζε απηή είλαη ηεο ηάμεσο ησλ 24 ηφλσλ Ηζνδχλακνπ Πεηξειαίνπ ην ζηξέκκα ή πεξί ην επξψ/έηνο ην ζηξέκκα. ΓΔΩΘΔΡΜΙΚΟ ΘΔΡΜΟΚΗΠΙΟ ΙΓΗΡΟΚΑΣΡΟΤ ΔΡΡΩΝ 123

126 Σν γεσζεξκηθφ πεδίν ηεο Θεξκνπεγήο ηδεξνθάζηξνπ, ηνπ λνκνχ εξξψλ εθηείλεηαη 10 km βφξεηα ηνπ ηδεξνθάζηξνπ θαη ε βεβαησκέλε έθηαζε ηνπ θαηαιακβάλεη 6 km 2.Σν βάζνο ηνπ ηακηεπηήξα θπκαίλεηαη απφ m κε ζεξκνθξαζηαθφ εχξνο απφ o C, αιαηφηεηα ppm ΣDS θαη κε απμεκέλε πεξηεθηηθφηεηα ζε CO 2, Σν πηζαλφ δπλακηθφ ηνπ πεδίνπ εθηηκάηαη ζε 1000 m 3 /h έρνληαο δπλαηφηεηα παξαγσγήο 28 ΜW th (ζεξκνθξαζία απφξξηςεο ζηνπο 250 ν C). ηελ πεξηνρή ππάξρνπλ γεσζεξκηθά ζεξκνθήπηα ζπλνιηθήο εθηάζεσο 17,5 ζηξεκκάησλ κε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχ 6,64 ΜW th θαη ε επηηπγραλφκελε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο είλαη ηεο ηάμεσο ησλ 1180 ΣΗΠ/έηνο. Απφ απηά ηα ζεξκνθήπηα, απηφ πνπ ιεηηνπξγεί, πιήξσο, εθκεηαιιεπφκελν φιεο ηηο θπηεχζεηο αλά έηνο, είλαη κηα εγθαηάζηαζε γεσζεξκηθνχ ζεξκνθεπίνπ εθηάζεσο 415 ζηξεκκάησλ Σν πιηθφ θάιπςεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη γπαιί. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηνπ είλαη 1,9 ΜW th θαη ε εηήζηα εμνηθνλφκεζε 365,8 ΣΗΠ/ έηνο. Σν γεσζεξκηθφ πεδίν ηεο Θεξκνπεγήο ηδεξνθάζηξνπ έρεη αξθεηέο δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο, θπξίσο γηα ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ Αλ αμηνπνηεζεί νξζνινγηθά φιν ην βεβαησκέλν δπλακηθφ ηνπ πεδίνπ κπνξεί λα πνιιαπιαζηαζζεί ε έθηαζε ησλ εγθαηεζηεκέλσλ ζεξκνθεπίσλ ζε πελήληα ζηξέκκαηα ηνπιάρηζηνλ. 4. ΗΥΘΤΟΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΔ Ζ απαξαίηεηε ζεξκνθξαζία ζην λεξφ ηεο δεμακελήο ηεο ηρζπνθαιιηέξγεηαο θπκαίλεηαη απφ 14 έσο 30 Ο C, αλάινγα κε ην είδνο ηεο. Ζ ηρζπνθαιιηέξγεηα κπνξεί λα γίλεη είηε κεκνλσκέλα κε γεσζεξκηθά ξεπζηά ζαλ ζεξκαληηθφ κέζν, ζεξκνθξαζίαο 25 έσο 35 ν C, είηε απφ ην απνξξηπηφκελν λεξφ απφ ηε ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ. ηε δεχηεξε πεξίπησζε εθηηκάηαη φηη απφ ηα 124

127 απνξξηπηφκελα λεξά 5 ζηξεκκάησλ γπάιηλνπ ζεξκνθεπίνπ κε ηξηαληάθπιια δχλαηαη λα ζεξκαλζεί δεμακελή ρεινηξνθείνπ φγθνπ 500 m

128 126

129 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΤΔΡΟΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 5.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Σα ιφγηα ελφο επξσπαίνπ πεξηεγεηή ηεο Διιάδαο ηνπ 19νπ αηψλα, ραξαθηεξηζηηθά γηα ηνλ πδάηηλφ πινχην ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ παξακέλνπλ δηαρξνληθνί εθθξαζηέο κηαο μεραζκέλεο αιήζεηαο...καο κίιεζαλ γηα κεγάια θνπάδηα πξνβάηωλ, γηα δάζε από βειαληδηέο θαη έιαηα, αιιά θαη γηα ακέηξεηα βνπλίζηα ξέκαηα πνπ πνηέ δελ ζηεξεύνπλ ην θαινθαίξη θαη ην λεξό ηνπο είλαη πνιύ θξύν δελ κπνξείο λα ην πηεηο. 127

130 Δπηρεηξψληαο λα γξάςνπκε γηα ηηο δπλαηφηεηεο κηθξνυδξνειεθηξηθήο αλάπηπμεο ηεο Διιάδαο, ζπλεηδεηνπνηνχκε φηη ε αλάπηπμε δελ είλαη απιή άζθεζε επί ράξηνπ ή δείγκα θαη έθθξαζε ελνρήο γηα ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ ηζηκέληνπ θαη ηεο θαζεκεξηλήο πιήμεο ηνπ θιεηλνχ άζηεσο. Αληίζεηα, είλαη κηα πνιχπινθε ζπλάξηεζε ησλ θπζηθψλ πξνζφλησλ ηεο μεραζκέλεο Διιάδαο, κε ηνπο φγθνπο ησλ βνπλψλ θαη ησλ γιππηψλ ηεο θχζεο, πνπ απξνζπέιαζηνη ζπκίδνπλ επνρέο ηνπ Ζζηφδνπ, ηνπ Οκήξνπ, ηνπ Αιέμαλδξνπ, ηνπ Πχξξνπ, κε ην θειιάξηζκα ηνπ λεξνχ πνπ ηξέρεη, θαη ηε βνή ησλ ρεηκάξξσλ πνπ καο ζπκίδεη φηη ελεγξνζεξεπηήλ δε, πιελ ηεξνίο πνηακνίο ηε θαη έιεζη θαη ιίκλαηο, ελ ηνηο άιινηο εμέζηω ζεξεύεηλ κε ρξώκελνλ νπώλ αλαζνιώζεη κόλνλ. Ζ αλάπηπμε ζρεηίδεηαη άκεζα θαη κε ηα άγξηα θαξάγγηα, ηα πέηξηλα γεθχξηα, ηα κνλαδηθά κλεκεία ηεο θχζεο, ηνπο παξαδνζηαθνχο νηθηζκνχο, ηνπο ηφπνπο πνπ θάπνηε έζθπδαλ απφ δσή ελψ ζήκεξα είλαη πιεζπζκηαθά απνςηισκέλνη, κε απηά ηα ηφζν ζεκαληηθά θεθάιαηα θπζηθψλ, ηζηνξηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πφξσλ πνπ ζήκεξα κνηάδνπλ λα απνηεινχλ αλνξζφδνμα εκπφδηα ζε αληηαλαπηπμηαθφ παηρλίδη αλάπηπμεο, πνπ γηα ηελ Διιάδα ήηαλ πάληνηε πξνζαξκνζκέλν ζην επίπεδν, ελεξγνβφξν αιιά ειέγμηκν ηνπίν ησλ πεδηλψλ πεξηνρψλ.. 128

131 Ζ πδξαπιηθή ελέξγεηα, ν "ιεπθόο άλζξαμ ππεξέηεζε θαη ππεξεηεί πηζηά ηνλ άλζξσπν ζην δξφκν ηεο αλάπηπμεο. Ζ εμέιημε ησλ πξνδξφκσλ ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ ράλεηαη ζηνπο αηψλεο. Αθζνλνχλ νη ζρεηηθέο, κε ηνπο πδξαπιηθνχο ηξνρνχο θαη ηνπο πδξφκπινπο, πεξηγξαθέο απφ Ρσκαίνπο ζπγγξαθείο, βνπδηζηέο θαη ηεζνπΐηεο κνλαρνχο. Οη ξίδεο ηνπο φκσο είλαη θαζαξά ειιεληθέο θαη κάιηζηα καθεδνληθέο. Οη πξψηεο ζρεηηθέο έγγξαθεο πεξηγξαθέο αθνξνχλ ζπζηήκαηα κεηάδνζεο θίλεζεο, θαη κάιηζηα νδνλησηά, ηα νπνία απνδίδνληαη ζηνλ Αξηζηνηέιε, Ζ αξραηφηεξε φκσο δηαζσζείζα απφδεημε χπαξμεο ζρεηηθήο ηερλνινγίαο ησλ θιαζηθψλ ρξφλσλ είλαη ν πεξίθεκνο Μεραληζκφο ησλ 129

132 Αληηθπζήξσλ. Δηθάδεηαη φηη, ην ππάξρνλ απφζεκα ηερλνινγηθήο γλψζεο ησλ Διιεληζηηθψλ ρξφλσλ ζε πξνβιήκαηα κεηάδνζεο θίλεζεο κε νδνλησηνχο ηξνρνχο, ζπλέβαιε ζεκαληηθά ζηε δηακφξθσζε ηεο ηερληθήο ησλ πδξαπιηθψλ ηξνρψλ θαη αλάγεη ηελ πξνέιεπζή ηνπ ζηνπο καζεηέο απιηθή ηνπ Μαθεδφλα θηινζφθνπ θαη ζηνλ Ήξσλα ηνλ Αιεμαλδξέα. ηα θιαζηθά έξγα ηνπ ηειεπηαίνπ ππάξρνπλ πεξηγξαθέο ζεηξάο πδξαπιηθψλ ππεξέηεζε δηαηάμεσλ πέξαλ απηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ γλσζηφ αεξηνζηξφβηιν. Ο Λενλάξλην Νηα Βίληζη μαλααλαθαιχπηεη πνιιέο απφ ηηο πεξηγξαθέο ηνπ Ήξσλα, Ο "ιεπθόο άλζξαμ, κε ηε κνξθή ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο, απνηεινχζε γηα ζεηξά αηψλσλ γηα φινπο ηνπο πνιηηηζκνχο ηελ θηλεηήξηα δχλακε γηα ηελ θίλεζε πδξνηξνρψλ νξηδνληίνπ ή θαηαθφξπθνπ άμνλα κε ζθνπφ θπξίσο ηελ άιεζε δεκεηξηαθψλ. ηελ Διιάδα, ηα πδξνηξηβεία, νη δξηζηέιεο, ηα κπαηάληα, ηα πξηνληζηήξηα μπιείαο νη ζνπζακφκπινη, ηα θισζηνυθαληνπξγεία, ρξεζηκνπνηνχλ ηε δχλακε ηνπ λεξνχ θαη ζπκβάιινπλ ηα κέγηζηα ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία 130

133 Με ηελ πάξνδν ησλ αηψλσλ νη παξαδνζηαθέο απηέο ηερληθέο πδξνθίλεζεο εμειίρζεθαλ θαη αληηθαηαζηάζεθαλ απφ ζχγρξνλεο πεηξειατθέο ή ειεθηξηθέο κεραλέο. Παξαδνζηαθέο θαη ζχγρξνλεο πδξνειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο αμηνπνηνχζαλ θαη αμηνπνηνχλ ηε δπλακηθή θαη θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ λεξνχ γηα ηελ παξαγσγή κεραληθνχ έξγνπ θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Πνιχ πξηλ νη εηδηθνί κεραληθνί εγθαηαζηήζνπλ γηγαληηαία πδξνειεθηξηθά έξγα, ρηιηάδεο κηθξά πδξνειεθηξηθά είραλ ήδε εγθαηαζηαζεί θαη ιεηηνπξγνχζαλ ηφζν ζηελ Δπξψπε θαη ηηο ΖΠΑ φζν θαη ζηελ Αζία. Απηά ηα έξγα ζηήξημαλ ηα πξψηα βήκαηα ηεο βηνκεραληθήο αλάπηπμεο θαη επαλάζηαζεο θαη απεηέιεζαλ ηνπο πξψηνπο αμηφπηζηνπο βαζηθνχο εξγαζηαθνχο βηνηερληθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο ππξήλεο. ηηο αξρέο ηνπ αηψλα ηέηνηα έξγα ζηήξημαλ ηε βηνκεραληθή αλάπηπμε ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο θαη λεκαηνπξγίαο ζεηξάο πφιεσλ ηεο Μαθεδνλίαο. Ζ πξψηε θαη δεχηεξε θξίζε πεηξειαίνπ θαη ν πφιεκνο ηνπ Πεξζηθνχ Κφιπνπ ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά ζηελ αλαζεψξεζε ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θάζε θξάηνπο θαη αλαδσπχξσζαλ ην ελδηαθέξνλ γηα ηα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά Έξγα. πγρξφλσο άξρηζε λα γίλεηαη θνηλή ζπλείδεζε φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ θαη ελδηαθεξνκέλσλ φηη ηα έξγα απηά είλαη πξάγκαηη ηα κφλα αμηφπηζηα. Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη ζε φιεο ηηο ρψξεο κηα πξαγκαηηθή αλαγέλλεζε ηεο πξνψζεζεο θαη ηεο εγθαηάζηαζεο Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ Έξγσλ Ζ παξαηεξνχκελε ηάζε είλαη απνιχησο θπζηνινγηθή ζπλέρεηα ηεο ηζηνξηθήο ζπκβνιήο ησλ Μηθξψλ 131

134 Τδξνειεθηξηθψλ ζηνλ εμειεθηξηζκφ, ζηελ εθβηνκεράληζε θαη ηελ αλάπηπμε φισλ ησλ ρσξψλ ηνπ θφζκνπ. 5.2 Σξόπνο ιεηηνπξγίαο κηθξώλ πδξνειεθηξηθώλ Ζ νλνκαζηηθή εγθαηαζηεκέλε ηζρχο ελφο κηθξνχ πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ θαη ε ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ απηφ, είλαη αλάινγε ηεο παξνρήο πνπ πεξλά κέζα απφ ηνλ πδξνζηξφβηιν θαη ηεο πςνκεηξηθήο δηαθνξάο πνπ θαιχπηεη ην λεξφ, ζηελ πνξεία ηνπ πξνο ηνλ πδξνζηξφβηιν κέζα απφ ηνλ αγσγφ πίεζεο. Δίλαη πξνθαλέο φηη αλάινγε ηζρχο κπνξεί λα παξαρζεί ηφζν απφ κηα κεγάιε πνζφηεηα λεξνχ πνπ πέθηεη απφ κηθξφ χςνο, φζν θαη απφ κηα κηθξή πνζφηεηα λεξνχ πνχ πέθηεη φκσο απφ κεγάιν χςνο. ζηελ πξψηε πεξίπησζε νη δηαζηάζεηο ησλ επηκέξνπο ζπληζησζψλ ηνπ κηθξνχ πδξνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ ζα είλαη πνιχ κεγαιχηεξεο απφ απηέο ηεο δεχηεξεο πεξίπησζεο Σν λεξφ ηνπ πνηακνχ, ηεο πεγήο ή ηνπ ρείκαξξνπ αθήλνληαο ηελ αλαγθαία αξρηθή δεμακελή ή ηνλ αξρηθφ κηθξφ ηακηεπηήξα, νδεχεη κέζα απφ έλα ζχζηεκα αλνηθηψλ θαη θιεηζηψλ αγσγψλ ζην ραιχβδηλν αγσγφ πςειήο πίεζεο θαη ζηε ζπλέρεηα ζηνλ πδξνζηξφβηιν θαη απφ ηνλ αγσγφ θπγήο, ζηε θπζηθή θνίηε ηνπ ξέκαηνο ηεο πεξηνρήο. Σα κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ζε αληίζεζε κε ηα άιια ζπκβαηηθά ελεξγεηαθά έξγα, θαζψο θαη ηηο άιιεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο. Σα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα είλαη ε δπλαηφηεηα άκεζεο ζχλδεζεο - απφδεπμεο ζην δίθηπν ή ε απηφλνκε ιεηηνπξγία ηνπο, ε αμηνπηζηία ηνπο, ε παξαγσγή ελέξγεηαο αξίζηεο πνηφηεηαο ρσξίο δηαθπκάλζεηο, ε άξηζηε δηαρξνληθή ζπκπεξηθνξά ηνπο, ε κεγάιε δηάξθεηα δσήο, ν κηθξφο ρξφλνο απφζβεζεο ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ πνπ νθείιεηαη ζην πνιχ ρακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη ζηελ αλππαξμία θφζηνπο πξψηεο χιεο, ε έιιεηςε 132

135 πξνζηαζίαο ησλ ιηγληηηθψλ απνζεκάησλ, ε θηιηθφηεηα πξνο ην πεξηβάιινλ (κεδεληθέο εθπνκπέο ξχπσλ), ε ηαπηφρξνλε ηθαλνπνίεζε θαη άιισλ αλαγθψλ ρξήζεο λεξνχ (χδξεπζεο, άξδεπζεο, θιπ.), ε δπλαηφηεηα παξεκβνιήο ηνπο ζε ππάξρνπζεο πδξαπιηθέο εγθαηαζηάζεηο, θαη άιια. 5.3 Μηθξά πδξνειεθηξηθά ζηελ Διιάδα O νξηζκφο ησλ Μηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ Έξγσλ πνηθίιεη απφ ρψξα ζε ρψξα. Ζ Διιεληθή Ννκνζεζία (Ν1559/85 θαη Ν.2244/94) νξίδεη σο κηθξνχο, ηνπο ζηαζκνχο κε ηζρχ κηθξφηεξε ησλ 10 MW, κε ηνλ φξν φηη κφλν ηα έξγα εγθαηεζηεκέλεο ηζρχο έσο θαη 2 MW, κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ αληηθείκελν ειεχζεξεο δξάζεο. Δπηζεκαίλεηαη φηη θάησ απφ πξνυπνζέζεηο είλαη δπλαηή θαη αλάιεςε ζρεηηθήο κηθξνπδξνειεθηξηθήο δξάζεο θαη γηα κηθξά έξγα ηζρχνο κεηαμχ 2MW θαη 5MW. Οη πνιχ πςεινί βαζκνί απφδνζεο ησλ πδξνζηξνβίισλ, πνπ κεξηθέο θνξέο ππεξβαίλνπλ θαη ην 90 % θαη ε πνιχ κεγάιε δηάξθεηα δσήο ησλ κηθξνπδξνειεθηξηθψλ έξγσλ πνπ κπνξεί λα ππεξβαίλεη θαη ηα 100 έηε, απνηεινχλ δχν ραξαθηεξηζηηθνχο δείθηεο ελεξγεηαθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηερλνινγηθήο σξηκφηεηαο ησλ κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ. ηελ θξαηνχζα εληχπσζε φηη ε Διιάδα είλαη ρψξα θησρή ζε πδαηηθνχο πφξνπο, εληχπσζε πνπ ζρεηίδεηαη κε ηηο ηζηνξηθέο αθνινπζίεο ζηα ζέκαηα ηεο πδαηηθήο πνιηηηθήο θαη ηεο αλαπηπμηαθήο αζπκκεηξίαο θαη ρσξνηαμηαθήο αζπκβαηφηεηαο, πξέπεη λα αληηηαρζεί ε αιήζεηα ηεο αλνκνηφκνξθεο ρσξνρξνληθήο θαηαλνκήο ησλ πδαηηθψλ πφξσλ αιιά θαη ηεο αζξνηζηηθήο ππεξεπάξθεηαο ηνπ αλαινγνχληνο αλά θάηνηθν εηεζίνπ πεηνχ, Σν γεγνλφο απηφ είλαη απφιπηα ζπκβαηφ ηφζν κε ηνπο ρηιηάδεο λεξφκπινπο πνπ ήηαλ ζε ιεηηνπξγία ζηνλ κεηεπαλαζηαηηθά ζπξξηθλσκέλν ειιαδηθφ ρψξν ηνπ 1821, φζν θαη κε ηηο πνιπάξηζκεο θαη πνιππνίθηιεο 133

136 εγθαηαζηάζεηο πδξνθίλεζεο ησλ αξρψλ ηνπ αηψλα. Ζ εμέιημε ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ άξρηζε ζηελ Διιάδα κε ηελ θαηαζθεπή ησλ πδξαπιηθψλ ηξνρψλ, ησλ πδξφκπισλ ησλ πδξνηξηβείσλ ησλ πξηνληζηεξίσλ μπιείαο, ησλ ζνπζακνκχισλ θαη πθαληνπξγείσλ. Ήδε, απφ ηηο αξρέο ηνπ αηψλα θάπνηεο απφ ηηο εγθαηαζηάζεηο κεραληθήο αμηνπνίεζεο ηνπ ιεπθνχ άλζξαθα εμειίρζεθαλ ζε εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ζηφρν ηελ θάιπςε ηνπηθψλ αλαγθψλ. Ο εμειεθηξηζκφο, ε βηνκεραλνπνίεζε θαη ε αλάπηπμε ηεο ρψξαο βαζίζηεθε θπξίσο ζηα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο. Δμππαθνχεηαη φηη ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ην λεξφ αλαπηχρζεθε ζε νξηζκέλεο πξνλνκηαθέο ηνπνζεζίεο. Γεθάδεο κηθξέο ή κεγάιεο βηνκεραληθέο κνλάδεο, κε ραξαθηεξηζηηθφηεξεο ησλ νπνίσλ νη Βέξκην, Λαλαξάο, Βαξβαξέζνο, Σζίηζη, Δζηία, Καλλαβνπξγείν ηεο Μαθεδνλίαο, ηδξχζεθαλ θαηά κήθνο πνηακψλ ζε αζηηθέο πεξηνρέο ηεο Μαθεδνλίαο κε ζηφρν ηελ αμηνπνίεζε ηεο δχλακεο ηνπ λεξνχ. ην βηνκεραληθφ ηνπίν ησλ πεξηνρψλ απηψλ, ε αξκνληθή ζπλχπαξμε θαη ελαιιαγή ησλ παξαδνζηαθψλ θηηζκάησλ κε ηε ιατθή αξρηηεθηνληθή, ηελ πινχζηα βιάζηεζε θαη ηνπο θαηαξξάθηεο, ζπληζηνχζαλ θέληξα αλάπηπμεο θαη εληαία νηθνινγηθά ζχλνια, πινχζηα ζηνηρεία ηεο πνιηηηζκηθήο καο θιεξνλνκηάο. Ζ κειέηε ηεο εμέιημεο ηεο πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο πεξλά κέζα απφ ηε κειέηε ηεο ηζηνξίαο θαη ησλ εμειίμεσλ κηαο πεξηνρήο, πνπ δελ είλαη άζρεηε κε ηηο ηδηνκνξθίεο ηνπ πιέγκαηνο ησλ βηνηερληθψλ θαη εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ θάζε πεξηνρήο. χκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηνπ Κ.Α.Π.Δ., ιεηηνπξγνχζαλ ζηελ Διιάδα 17 Ηδησηηθά Μηθξά Τδξνειεθηξηθά ζπλνιηθήο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο πεξίπνπ 10 ΜW πξν ηεο αλαγθαζηηθήο ηνπο εμαγνξάο απφ ηε ΓΔΖ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ Ζ ίδξπζε ηεο ΓΔΖ κε απνιχησο κνλνπσιηαθφ ραξαθηήξα, ε εγθαηάζηαζε ελφο εληαίνπ εζληθνχ δηαζπλδεδεκέλνπ ειεθηξηθνχ δηθηχνπ ζην επεηξσηηθφ ηκήκα ηεο ρψξαο θαη νη επηηαγέο ησλ θαηξψλ πνπ ήηαλ πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηελ θαηαζθεπή κεγάισλ ζεξκηθψλ θαη πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ, έζεζαλ ηα εμαγνξαζκέλα κηθξά 134

137 πδξνειεθηξηθά ζην πεξηζψξην θαη ζηε ζπλέρεηα νδήγεζαλ ζηελ ππνβάζκηζε ηνπ ξφινπ ηνπο θαη ζηε δηαθνπή ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ πεξηζζνηέξσλ απφ απηά. Δθηφο απφ ηελ αλαγθαζηηθή εμαγνξά, απφ ηε ΓΔΖ, θάπνησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ε θξίζε ζηνλ ηνκέα ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο, απφ θνηλνχ κε ηελ απνπζία δσηηθήο ελδνρψξαο ζε πνιιέο πεξηνρέο κε πινχζηα κηθξνυδξνειεθηξηθή παξάδνζε, νδήγεζαλ ζηελ επαλαδηνξγάλσζε ηνπηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε πνιιέο πφιεηο ηεο Μαθεδνλίαο κεξηθά εγθαηαιεηκκέλα εξγνζηάζηα παξακέλνπλ αδηάςεπζηνη κάξηπξεο κηαο παιηάο θαιήο επνρήο. Πνιιά απφ ηα πξψελ ιεηηνπξγνχληα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά ζψδνληαη ζήκεξα σο εξείπηα. ε άιιεο πεξηπηψζεηο ε παξνπζία θαηαζιηπηηθψλ αγσγψλ θαη εξεηπσκέλσλ βηνηερληθψλ θαη βηνκεραληθψλ κνλάδσλ ππελζπκίδεη ιάζε θαη θάπνηα αληηαλαπηπμηαθά ηζηνξηθά αηπρήκαηα. Ζ ρψξα καο θαη ζηνλ ηνκέα ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ παξνπζηάδεη ζεκαληηθή πζηέξεζε θαη παξαθνινπζεί ηηο εμειίμεηο κε κεγάιε ρξνληθή δηαθνξά θάζεο, αξά ην γεγνλφο φηη ε ππάξρνπζα λνκνζεζία πεξί ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο επέηξεπε ηε ιεηηνπξγία Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ, ε αθνινπζνχκελε κέρξη πξφηηλνο ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ηεο ΓΔΖ ζπληζηνχζε ηνλ θχξην αλαζηαιηηθφ παξάγνληα γηα ηελ πξνψζεζε ησλ θαηάιιεισλ επελδχζεσλ ζηνλ ηνκέα απηφ. Οη κέρξη ζήκεξα ηξνπνπνηήζεηο ηεο λνκνζεζίαο ηεο ζρεηηθήο κε ηε 135

138 κνλνπσιηαθή παξαγσγή, κεηαθνξά θαη δηαλνκή, απφ ηε ΓΔΖ, ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο είλαη ζεηηθέο εμειίμεηο αιιά απέρνπλ θαηά πνιχ απφ ηελ ελαξκφληζε ηεο Υψξαο κε ηηο νδεγίεο ηεο ΔΟΚ γηα ηελ ειεχζεξε παξαγσγή ελέξγεηαο, ηελ εληαία ράξηα ελέξγεηαο, ηε δηαζχλδεζε ησλ ειεθηξηθψλ δηθηχσλ θαη ηελ πιήξε απνδέζκεπζε ηεο παξαγσγήο απφ ηελ κεηαθνξά θαη ηε δηαλνκή ηεο ελέξγεηαο. Ο λένο Νφκνο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο αλακέλεηαη λα θαιχςεη ην πθηζηάκελν έιιεηκκα κηθξνυδξνειεθηξηθήο σζηηθήο δχλακεο. ήκεξα ην Διιεληθφ δηαζπλδεφκελν ζχζηεκα είλαη θπξίσο πδξνζεξκηθφ, βαζηζκέλν θπξίσο ζηνλ ιηγλίηε θαη ζε ειεθηξνπαξαγσγά δεχγε γηα ην λεζησηηθφ ρψξν. Σα 10εηή θπιηφκελα ζρέδηα αλάπηπμεο ηεο ΓΔΖ, παξά ην γεγνλφο φηη πάληνηε έθαλαλ κλεία ησλ κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ, έκεηλαλ ιφγνη άλεπ νπζίαο θαη ζπλέβαιαλ κφλν ζηνλ εγθισβηζκφ θαη ζηελ έληαμε ζπγθεθξηκέλσλ ζέζεσλ αμηνπνίεζεο πδαηνπηψζεσλ ζηελ θπιηφκελε ινγηθή ηεο ΓΔΖ. Σελ ίδηα ζηηγκή, ην Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (Κ.Α.Π.Δ.) μεθίλεζε ηνπ Αγίνπ ξνπο κηα ζεκαληηθή πξνζπάζεηα πξνψζεζεο ησλ Μηθξψλ ησλ πξαγκαηηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπ Διιεληθνχ Υψξνπ, κηα εθζηξαηεία πιεξνθφξεζεο ησλ Ο.Σ.Α, θαη ησλ ελδηαθεξνκέλσλ ηδησηψλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε πξαγκαηηθψλ έξγσλ θαη κηα ζπζηεκαηηθή δξάζε πινπνίεζεο ησλ πξψησλ πηινηηθψλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ ηαζκψλ γηα ινγαξηαζκφ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ε νπνία έρεη ήδε απνδψζεη θαξπνχο. Ζ πδξνειεθηξηθή αλάπηπμε ζηε Υψξα απέρεη θαηά πνιχ απφ έλα κειινληηθφ πηζαλφ ζεκείν θνξεζκνχ. Ο ζεκαηηθφο ρψξνο ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ είλαη θαζαξά παξζέλνο. Δθαηνληάδεο ζέζεηο, καθξηά απφ ην αελάσο λεθφπιεθην θαη πξνζθάησο Πιεκκπξφπιεθην θιεηλφλ άζηπ, πεξηκέλνπλ γηα εγθαηάζηαζε Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ Έξγσλ πνιιαπινχο ζθνπηκφηεηαο ζηελ Διιάδα ησλ ζπλφξσλ, ζηελ άιιε Διιάδα ηεο Μαθεδνλίαο, ηεο Θξάθεο, ηεο Ζπείξνπ θαη ηεο Οξνζεηξάο ηεο Πίλδνπ, αιιά θαη ζε φιε ηελ άιιε νξεηλή Διιάδα πνπ, δελ εμαηξεί ηε Θεζζαιία, ηε ηεξεά, ηελ Πεινπφλλεζν, ηελ Κξήηε θαη ζεηξά απφ δηάθνξα λεζηά. 136

139 Καη εάλ πξάγκαηη ν αξηζκφο ησλ ζέζεσλ γηα πηζαλή εγθαηάζηαζε Μεγάισλ Τδξνειεθηξηθψλ Μνλάδσλ είλαη ζρεηηθά πεξηνξηζκέλνο, ηδίσο ζε θάπνηα απφ ηα Τδαηηθά Γηακεξίζκαηα ηεο Διιάδνο, απηφ δελ είλαη αιήζεηα γηα ηα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά Έξγα.ήκεξα θαλείο δελ ακθηβάιιεη πιένλ φηη νη ιφγνη πνπ επέβαιαλ ην κνλνπψιην παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ πθίζηαληαη πιένλ ή φηη κέζα απφ ηελ πνξεία αλάπηπμεο δελ εμαθαλίζηεθαλ θαη δελ πθίζηαληαη πιένλ Ζ απνθέληξσζε αθφκε θαη ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνηειεί ζεηηθή πξννπηηθή. Αμηνκλεκφλεπηε είλαη ε πξνζπάζεηα ηεο Ηεξάο Πνιηηείαο ηνπ Άζσ πνπ βξίζθεηαη επηθεθαιήο θάζε άιιεο πεξηνρήο ζηε ρψξα απφ πιεπξάο Μηθξνυδξνειεθηξηθήο αλάπηπμεο. Σα κνλαζηήξηα ηνπ Αγίνπ ξνπο ήηαλ πάληνηε ζηελ πξσηνπνξία ηεο αλάπηπμεο ηνπ ειεθηξηζκνχ. Αο κελ ιεζκνλνχκε φηη ε Μνλή Βαηνπεδίνπ ρξεζηκνπνίεζε πξψηε ζηελ Διιάδα ην ειεθηξηθφ ξεχκα, πνιχ πξηλ απφ ηα βαζηιηθά αλάθηνξα. Ζ επαλάζηαζε ησλ θνηλνβίσλ ηνπ Αγίνπ ξνπο, πέξαλ απφ ηελ αλαθνπή ηνπ ρξφληνπ δεκνγξαθηθνχ καξαζκνχ ηνπ θαη ηελ επάλδξσζή ηνπ κε λένπο κνλαρνχο (Οη πεξηζζφηεξνη εθ ησλ νπνίσλ είλαη επηζηήκνλεο) είρε θαη κηα κηθξή κηθξνυδξνειεθηξηθή ζπληζηψζα. Οδήγεζε ζηε βέιηηζηε αμηνπνίεζε ηνπ ελδνγελνχο δπλακηθνχ (θπζηθνί θαη αλζξψπηλνη πφξνη), ζε ζχγρξνλεο κεζφδνπο δηνίθεζεο. Σα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά ηεο ρεξζνλήζνπ είλαη απνιχησο ζπκβαηά κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο Μνλαζηηθήο Πνιηηείαο, κε ηελ επαλαθνξά ζην πξνζθήλην ηνπ κεηαθπζηθνχ νξζφδνμνπ πξνβιεκαηηζκνχ, ησλ ππαξμηαθψλ αλαδεηήζεσλ θαη ηεο πλεπκαηηθφηεηαο. Ο δξφκνο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ιεπθνχ άλζξαθα ηνπ Άζσ δελ ήηαλ θαζφινπ εχθνινο. Ο ραξαθηεξηζκφο θφθθηλε δεμακελή γηα ηε δεμακελή θφξηηζεο ηνπ Μηθξνχ Τδξνειεθηξηθνχ ηεο Μνλήο Γξεγνξίνπ δελ απνηειεί ινγνηερληθή έθθξαζε αιιά είλαη ελδεηθηηθφο ησλ δπζθνιηψλ, ηεο ζέιεζεο, ηεο ππνκνλήο θαη ηεο επηκνλήο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο δχλακεο ηνπ λεξνχ. ήκεξα νη Τδξνειεθηξηθνί ηαζκνί ησλ Η.Μνλψλ ηεο ηκσλφπεηξαο, Γξεγνξίνπ, Γηνλπζίνπ, Φηινζένπ θαη Αγίνπ Παχινπ απνηεινχλ παξαδείγκαηα πξνο κίκεζε, γηα ηηο Πεξηθέξεηεο, ηηο Ννκαξρίεο, ηνπο ΟΣΑ, ηνπο ηδηψηεο, ηε ΓΔΖ. Αμίδεη θαλείο λα αλαθεξζεί ζην φηη ζρεδφλ ζε φια ηα 137

140 γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα ηεο Υψξαο ππάξρνπλ δηάζπαξηεο κηθξέο πδξνειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο κε δηαζπλδεδεκέλεο ζην εζληθφ δίθηπν πνπ ηξνθνδνηνχλ κε ειεθηξηθή ελέξγεηα νηθίεο, εζηηαηφξηα ή κηθξέο βηνηερληθέο κνλάδεο... Ζ πνηθηιία ησλ ιχζεσλ εθπιήζζεη. Απφ ηε ζπλδπαζκέλε ιεηηνπξγία πδξφκπινπ - κηθξνχ πδξνειεθηξηθνχ θαη ηνλ αξρατθφ πδξαπιηθφ ηξνρφ πνπ παξάγεη ειεθηξηθή ελέξγεηα, κέρξη ηδηάδνπζα δηάηαμε αμηνπνίεζεο ηεο θηλεηηθήο ελέξγεηαο ρεηκάξξνπ θαη κάιηζηα απφ ηεξσκέλν,.. Ζ κεηαπνιεκηθή πεξίνδνο ηεο Διιάδνο απνηειεί ηελ ηξίηε πεξίνδν ηεο ηζηνξίαο ηνπ ειιεληθνχ εμειεθηξηζκνχ, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ πξνζπάζεηα γηα ελνπνίεζε ησλ ππαξρφλησλ ηνπηθψλ δηθηχσλ ζε έλα δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα, ηελ αμηνπνίεζε ησλ εγρψξησλ πινπηνπαξαγσγηθψλ πεγψλ, ηελ εζληθνπνίεζε ηεο παξαγσγήο, ηελ ίδξπζε ηεο Γεκφζηαο Δπηρείξεζεο Ζιεθηξηζκνχ κε κνλνπσιηαθά δηθαηψκαηα, ηελ αλαζπγθξφηεζε ηεο Υψξαο κεηά ην 81 Παγθφζκην Πφιεκν θαη ηνλ Δκθχιην. Αλακθίβνια ξπζκηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο αλάγθεο κνλφδξνκεο εμέιημεο ηεο ειεθηξηθήο βηνκεραλίαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ ζπγθεληξσηηζκνχ θαη ηνπ θξαηηθνχ κνλνπσιίνπ δηαδξακάηηζαλ θαη νη ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ ρεδίνπ Μάξζαι θαη ηεο νηαζδήπνηε άιιεο μέλεο βνήζεηαο. Ο παξάγνληαο απηφο γηα ην ζρεδηαζκφ, ηε ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ εθηέιεζε ησλ κεγάισλ κεηαπνιεκηθψλ έξγσλ αλαζπγθξφηεζεο ήηαλ ηφηε απφιπηα δηθαηνινγεκέλνο, δηφηη ε ελνπνίεζε ηεο παξαγσγήο ζε έλα εληαίν δηαζπλδεδεκέλν δίθηπν ζπλέβαιε ζην λα επηκεξίδνληαη ζε εζληθή θιίκαθα ηφζν ηα θνξηία φζν θαη ην θφζηνο κεηαμχ ησλ θεξδνθφξσλ θαη δεκηνγφλσλ πεξηνρψλ. Αλακθίβνια είρε ηφηε αγλνεζεί ε ππάξρνπζα δπλακηθή ηνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα πνπ ήηαλ ηδηνθηήηεο πεξίπνπ ηεηξαθνζίσλ κνλάδσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ην βσκφ ηεο ζπγθεληξνπνίεζεο ηεο ελέξγεηαο ζπζηάζηεθαλ ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα ιεηηνπξγνχληα ηφηε Μηθξά Τδξνειεθηξηθά Έξγα παξά ηελ αμηνπηζηία ηνπο, ηε βησζηκφηεηα θαη ηηο ηάζεηο άιισλ ρσξψλ νη νπνίεο παξάιιεια κε ην ζπγθεληξσηηζκφ ζηήξημαλ θαη ηα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά Έξγα. Σν εάλ ζα 138

141 κπνξνχζε ηφηε ν Ηδησηηθφο Σνκέαο λα επσκηζηεί ην έξγν ηνπ νιηθνχ εμειεθηξηζκνχ ηεο Υψξαο θαη ηεο αμηνπνίεζεο ησλ εγρψξησλ πινπηνπαξαγσγηθψλ πεγψλ ηεο απνηειεί ίζσο ηζηνξηθφ αίληγκα, ην νπνίν φκσο ζα κπνξέζεη θάπνηε λα απαληεζεί, εθφζνλ ν λένο λφκνο γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο απνδψζεη θαξπνχο θαη κάιηζηα ζχληνκα. 139

142 140

143 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 6 ΩΚΕΑΝΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Δλέξγεηα από ηα θύκαηα Οη σθεαλνί, πνπ θαιχπηνπλ ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηνπ πιαλήηε καο, είλαη κηα ηεξάζηηα απνζήθε ελέξγεηαο. Τπάξρεη κεραληθή ελέξγεηα ζηα παιηξξνηαθά θχκαηα, ζηα θχκαηα θαη ζηα ζαιάζζηα ξεχκαηα. Τπάξρεη επίζεο ηεξάζηην απφζεκα ζεξκηθήο ελέξγεηαο, ζηε ζεξκφηεηα ηνπ λεξνχ ησλ σθεαλψλ. Σν πξφβιεκα είλαη φηη απηέο νη κεγάιεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο είλαη αξθεηά δηαζθνξπηζκέλεο. Ζ ελέξγεηα ησλ ζαιάζζησλ ξεπκάησλ, ησλ θπκάησλ θαη ησλ σθεαλψλ πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην. Ζ ελέξγεηα ησλ παιηξξνηαθψλ θπκάησλ φκσο πξνέξρεηαη απφ ηελ έιμε πνπ αζθνχλ ην θεγγάξη θαη ν ήιηνο ζηα λεξά ησλ σθεαλψλ. 141

144 ηα θχκαηα ππάξρεη ηνπιάρηζηνλ δεθαπιάζηα ελέξγεηα απφ απηή πνπ ππάξρεη ζηελ παιίξξνηα, αιιά είλαη δχζθνιν λα αμηνπνηεζεί. Έρνπλ εθεπξεζεί αξθεηέο ζπζθεπέο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ελέξγεηαο ησλ θπκάησλ. Οξηζκέλεο ρξεζηκνπνηνχλ ηαιαληεπφκελεο ζηήιεο λεξνχ. Άιιεο έρνπλ θαηαζθεπαζηεί ψζηε λα επηπιένπλ θαη λα θηλνχληάη απφ ηα θχκαηα. Μηα απφ ηηο ειπηδνθφξεο θαηαζθεπέο νλνκάδεηαη πάπηα. 142

145 143

146 Απνηειείηαη απφ κηα ζεηξά απφ πηεξχγηα πνπ θηλνχληαη απφ ηα θχκαηα πάλσ-θάησ, φπσο νη πάπηεο. Ζ θίλεζή ηνπο γίλεηαη κε άμνλα κηα θνηιφηεηα πνπ πεξηέρεη ιάδη. Με ηελ θίλεζε ηνπο αληινχλ ην ιάδη θαη δίλνπλ θίλεζε ζε έλαλ ζηξφβηιν πνπ κε ηε ζεηξά ηνπ θηλεί κηα γελλήηξηα. Σν πξφβιεκα είλαη φηη ε γξακκή ησλ πηεξπγίσλ πξέπεη λα έρεη κήθνο κεγαιχηεξν απφ έλα ρηιηφκεηξν Θεξκηθή ελέξγεηα ηηο ηξνπηθέο πεξηνρέο ν ήιηνο ζεξκαίλεη ην λεξφ ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο, κέρξη θαη 25 ν C πνπ αληηζηνηρεί ζε κεγάιεο πνζφηεηεο ζεξκφηεηαο. Έλαο απφ ηνπο πηζαλνχο ηξφπνπο εθκεηάιιεπζεο ζα ήηαλ λα ρξεζηκνπνηεζεί ε ζεξκφηεηα ηνπ λεξνχ, γηα λα κεηαηξέςεη κηα νπζία απφ ηελ πγξή ζηελ αέξηα θαηάζηαζή ηεο. ηε ζπλέρεηα κε ηελ αληίζηξνθε κεηαηξνπή ζα κπνξνχζακε λα αμηνπνηήζνπκε ηελ 144

147 ελέξγεηα. Δδψ παξνπζηάδεηαη έλαο κεηαηξνπέαο ηεο ζεξκηθήο ελέξγεηαο ησλ σθεαλψλ Ζ πγξή ακκσλία, θαζψο ζα ζεξκαίλεηαη απφ ην λεξφ ηνπ σθεαλνχ, ζα κεηαηξέπεηαη ζε αέξην. Ζ ακκσλία ζε αέξηα κνξθή πιένλ, ζα θηλεί κηα γελλήηξηα. ηε ζπλέρεηα ζα μαλακεηαηξέπεηαη ζε πγξή ακκσλία ζε έλαλ ζπκππθλσηή ζην βάζνο ηνπ σθεαλνχ, φπνπ ε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνχ είλαη πνιχ ρακειή Δλέξγεηα από ηελ παιίξξνηα 145

148 ηα πεξηζζφηεξα κέξε ηνπ πιαλήηε καο ηα λεξά ησλ ζαιαζζψλ θάλνπλ δχν θηλήζεηο θάζε εκέξα. Σν θαηλφκελν απηφ νλνκάδεηαη παιίξξνηα θαη νη δχν θηλήζεηο άκπσηε ζαλ πιεκκπξίδα. Ζ δηαθνξά ζηε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί( γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο). Οη πδαηνζηξφβηινη ηνπνζεηνχληαη ζε έλα θξάγκα πνπ θαηαζθεπάδεηαη ζηηο εθβνιέο ελφο πνηακνχ πξνο ηε ζάιαζζα. ε ιίγα φκσο ζεκεία ηεο γεο ε δηαθνξά ηεο ζηάζκεο είλαη ηφζν ζεκαληηθή, ψζηε λα είλαη αμηνπνηήζηκε. Έλα απφ απηά είλαη νη εθβνιέο ηνπ πνηακνχ Ρέηλο (βιέπε παξαπάλσ ζρήκα) ζηε βνξεηνδπηηθή Γαιιία φπνπ ε δηαθνξά ηεο ζηάζκεο θζάλεη ηα 12 κέηξα. Δθεί ιεηηνπξγεί έλαο ζηαζκφο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ην Έλαο άιινο ζηαζκφο ππάξρεη ζηε νβηεηηθή Έλσζε, ζηε ζάιαζζα Μπάξεληο. Έλαο άιινο ζηαζκφο πξφθεηηαη λα θαηαζθεπαζηεί ζηηο εθβνιέο ηνπ πνηακνχ έβεξλ ζηελ Αγγιία 146

149 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 6.2 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Δηζαγσγή Οη σθεαλνί ηεο γεο δέρνληαη ειηαθή αθηηλνβνιία, κεγάιν κέξνο ηεο νπνίαο κεηαηξέπνπλ θαη απνζεθεχνπλ σο ζεξκηθή ελέξγεηα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ςπρξά ξεχκαηα, κε ζεξκνθξαζία θνληά ζην ζεκείν πήμεο, θπθινθνξνχλ απφ ηηο πνιηθέο πεξηνρέο πξνο ηνλ ηζεκεξηλφ ζε βάζε κηθξφηεξα απφ 1000 κέηξα. Έηζη κηα θάζεηε ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά ζην πνζφ ησλ 21 ν C ή πεξηζζφηεξν ππάξρεη θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο ζε πνιιέο ηξνπηθέο θαη εκηηξνπηθέο πεξηνρέο. Απηή ηε ζεξκνθξαζηαθή θιίζε κπνξνχκε λα ηελ εθκεηαιιεπηνχκε ζαλ πεγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, φπσο πξνηάζεθε γηα πξψηε θνξά απφ ηνλ d' Αrsoval ην Μεηαηξνπή ηεο ζεξκηθήο ελέξγεηαο ησλ σθεαλώλ - ΜΧΘE Ζ δηαδηθαζία γηα λα ην επηηχρνπκε απηφ νλνκάδεηαη Μεηαηξνπή Χθεάληαο Θεξκηθήο Δλέξγεηαο (ΜΧΘΔ ) θαη απαηηεί ηα ζεξκά ξεχκαηα ηεο επηθάλεηαο θαη ηα ςπρξά ξεχκαηα απφ ηα βαζηά λα βξεζνχλ ζε εγγχηεηα έηζη ψζηε λα ιεηηνπξγήζνπλ ζαλ Θεξκηθή πεγή θαη δεμακελή αληηζηνίρσο, γηα κηα ζεξκηθή κεραλή. Με άιια ιφγηα, ειηαθή ελέξγεηα (ζπιιεγκέλε θαη απνζεθεπκέλε ζαλ ζεξκφηεηα απφ ηνπο σθεαλνχο) κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε ειεθηξηζκφ κέζσ κηαο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο παξφκνηαο κε απηή ησλ ζπκβαηηθψλ εξγνζηαζίσλ ελέξγεηαο, κε ηε δηαθνξά φηη ζηελ πεξίπησζε ηεο ΜΧΘΔ δελ απαηηείηαη θάπνην αλαιψζηκν 147

150 θαχζηκν. Δπηπιένλ, παξφηη ππάξρεη κηα επνρηαθή δηαθνξά ζην σθεάλην ζεξκηθφ απφζεκα ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ΜΧΘΔ εξγνζηαζίνπ ελέξγεηαο, ππάξρεη κηθξή εκεξήζηα δηαθνξά. Καηά ζπλέπεηα ηα ΜΧΘΔ ειεθηξηθά εξγνζηάζηα είλαη αλάινγα κε ηα ειηαθά εξγνζηάζηα πδξνελέξγεηαο ζην γεγνλφο φηη εμνκαιχλνπλ ηε δηαθνπηφκελε εκεξήζηα αθηηλνβνιία, ζε αληίζεζε κε άιιεο κεζφδνπο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Έηζη ηα ΜΧΘΔ ειεθηξηθά εξγνζηάζηα παξέρνπλ κηα πηζαλά ζεκαληηθή αλαλεψκελε πεγή ειεθηξηζκνχ, παξφηη βξίζθεηαη θπξίσο ζηε ζάιαζζα. Παξφηη είλαη πηζαλφλ λα βξεζνχλ θαιέο επεηξσηηθέο ηνπνζεζίεο φπνπ ειεθηξηθά εξγνζηάζηα ΜΧΘΔ κπνξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ, κεηαθέξνληαο ην δεζηφ θαη θξχν λεξφ ζηελ αθηή δηακέζνπ πδξαγσγείσλ, είλαη θαλεξφ φηη ηέηνηεο επθαηξίεο ζα είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλεο ζε παγθφζκηα βάζε ζε ζρέζε κε ηηο επθαηξίεο γηα παξαγσγή ζεκαληηθήο πνζφηεηαο ειεθηξηζκνχ πάλσ ζε πιαηθφξκεο ΜΧΘΔ πνπ επηπιένπλ. Καη απηφ εμαηηίαο ησλ εηδηθψλ ηερληθψλ απαηηήζεσλ πνπ ππάξρνπλ γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο εξγνζηαζίνπ ΜΧΘΔ ζε κηα αθηή θαη ηνπ πεξηνξηζκέλνπ δπλακηθνχ ηεο αγνξάο (ηνπιάρηζηνλ βξαρππξφζεζκα ) γηα ειεθηξηζκφ ΜΧΘΔ ζε ηέηνηεο ηνπνζεζίεο. Γηα λα είλαη βηψζηκν έλα ειεθηξηθφ εξγνζηάζην ΜΧΘΔ ζε κηα αθηή πξέπεη λα βξίζθεηαη ζε ηνπνζεζία φπνπ ηθαλνπνηνχληαη ηαπηφρξνλα, κε ηθαλνπνηεηηθέο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο, ηξεηο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο : Πξέπεη λα ππάξρεη δηαζέζηκε γε κε δψλε αθηψλ Ζ θιίζε ηνπ ππζκέλα ηεο ζάιαζζαο πξέπεη λα απμάλεη κε αξθεηά γξήγνξν ξπζκφ απφ ηε ζέζε ηνπ εξγνζηαζίνπ ζηελ αθηή Ζ επνρηαθή δηαζεζηκφηεηα ηνπ δεζηνχ θαη θξχνπ λεξνχ (ρσξίο ππεξβνιηθφ ππνβηβαζκφ απφ ηηο απψιεηεο δεζηνχ θαη θξχνπ λεξνχ απφ ην εξγνζηάζην) πξέπεη λα ηθαλνπνηεί νξηζκέλα θξηηήξηα. ε θάζε πεξίπησζε, είλαη πηζαλφ φηη νη δηαζέζηκεο θαη ηθαλνπνηεηηθέο ηνπνζεζίεο γηα ειεθηξηθά εξγνζηάζηα ΜΧΘΔ πάλσ ή θνληά ζε αθηέο ζα 148

151 θαηνηθεζνχλ απφ ηελ αξρή ηεο αλάπηπμεο θαη εθαξκνγήο ηεο αληίιεςεο ΜΧΘΔ. Καη απηφ γηαηί ζα απνηεινχλ βνιηθέο ηνπνζεζίεο γηα εξγνζηάζηα πηιφηνπο θαη επίδεημεο αιιά θαη γηαηί ζα απνηεινχλ ειθπζηηθέο ελδηάκεζεο αγνξέο γηα ηνλ παξαγφκελν ειεθηξηζκφ θαη ηα ππνπξντφληα ηνπ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα νη πηζαλέο λεζησηηθέο ηνπνζεζίεο γηα εξγνζηάζηα ΜΧΘΔ έρνπλ, σο ζπλήζσο, κηθξφ απφζεκα γιπθνχ λεξνχ θαη πξσηεΐλεο ςαξηνχ, ηα νπνία κπνξνχλ λα πξνκεζεπηνχλ σο παξεπφκελα ηεο ιεηηνπξγίαο κηαο ΜΧΘΔ Μειινληηθέο Πξννπηηθέο ηεο Σερλνινγίαο ΜΧΘΔ Απηφ ην θεθάιαην απνηειεί κηα πεξηγξαθή ηεο ηζηνξίαο, ηεο ζέζεο θαη ησλ κειινληηθψλ πξννπηηθψλ ηεο ηερλνινγίαο ΜΧΘΔ. Απηφ είλαη έλα ακθηιεγφκελν ζέκα θαζψο ππάξρνπλ πνιιέο δηαθνξεηηθέο αληηιήςεηο ζρεηηθά κε ην ζσζηφ βαζκφ θαη ηξφπν αλάπηπμεο ηεο ΜΧΘΔ. Δπίζεο, κεξηθνί έρνπλ ακθηβνιίεο γηα ηε βησζηκφηεηα ηεο ΜΧΘΔ παξαγσγήο ελέξγεηαο, νη νπνίεο νθείινληαη ζηηο εμαηξεηηθά ρακειέο ζεξκνθξαζηαθέο δηαθνξέο.γηα παξάδεηγκα, κε δεζηφ λεξφ ζηνπο 26 ν C θαη θξχν ζηνπο 5 ν C, ε ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά ησλ 21 ν C αληαπνθξίλεηαη ζε κηα ζεσξεηηθή απφδνζε Carnot πεξίπνπ 7 %. κσο, εμαηηίαο ηεο απαίηεζεο ηεο ΜΧΘΔ γηα παξαζηηηθή ελέξγεηα ( π.ρ γηα ηελ άληιεζε θξχνπ λεξνχ ) θαη ησλ άιισλ απσιεηψλ, ε ηειηθή νιηθή απφδνζε κεηαηξνπήο είλαη κφιηο 2.5 ν C. Απηφ ζπγθξίλεηαη κε ηηο νιηθέο απνδφζεηο ησλ 30 θαη 40 ν C πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα ζπκβαηηθά ειεθηξηθά εξγνζηάζηα. Μεξηθνί κεραληθνί αλαξσηηνχληαη εάλ κε κηα ηέηνηα ρακειή νιηθή απφδνζε ζα κπνξέζεη πνηέ ε ηερλνινγία ηεο ΜΧΘΔ λα γίλεη νηθνλνκηθά βηψζηκε. Δίλαη φκσο ζεκαληηθφ λα ιάβνπκε ππφςηλ καο ην ζέκα κε βάζε πην πεξίπινθνπο φξνπο απ' φηη ε νιηθή απφδνζε, θαζψο ζηελ πεξίπησζε ηεο ΜΧΘΔ δελ ππάξρεη θφζηνο θαπζίκσλ, κφλν ην θφζηνο γηα ηελ θπθινθνξία πνιχ πεξηζζφηεξνπ δεζηνχ θαη 149

152 θξχνπ λεξνχ απ' φηη είλαη ζπλήζσο ζπλδεδεκέλν κε ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Απηφ ζεκαίλεη φηη κεγάιεο επηθάλεηεο απφ ελαιιάθηεο ζεξκφηεηαο ζα απαηηνχληαη απφ θιεηζηνύ ηύπνπ εξγνζηάζηα ΜΧΘΔ (νη νπνίνη ζα ρξεζηκνπνηνχλ θάπνην εξγαδφκελν ξεπζηφ φπσο ε ακκσλία), ή φηη αεξνπνηεηέο (γηα ηελ απνκάθξπλζε αεξίσλ δηαιπκέλσλ ζην ζαιαζζηλφ λεξφ) θαη ηεξάζηηνη αηκνζηξφβηινη ζα απαηηνχληαη γηα αλνηρηνύ θύθινπ εξγνζηάζηα ΜΧΘΔ πνπ ζα ιεηηνπξγνχλ κε ηε ζηηγκηαία εμάηκηζε ζαιαζζηλνχ λεξνχ. Έηζη, παξφηη ε νιηθή απφδνζε ελφο ηέηνηνπ εξγνζηαζίνπ πξέπεη λα είλαη νπσζδήπνηε ζεηηθή θαη φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε είλαη εθηθηφ, ε θχξηα νηθνλνκηθή εξψηεζε είλαη ην θφζηνο πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα ΜΧΘΔ θαη φρη ε πξαγκαηηθή ηηκή ηεο νιηθήο απφδνζεο. Δπηπιένλ, ηα νηθνλνκηθά ηεο ΜΧΘΔ αξθεηά ζπρλά αληηιακβάλνληαη ζαλ λα είλαη ζπλδεδεκέλα θαη ζρεηηθά κ' απηά ησλ θαηώηεξσλ θύθισλ, νη νπνίνη ρξεζηκνπνηνχλ ηελ απνβαιιφκελε ζεξκφηεηα απφ ηα ζπκβαηηθά ειεθηξηθά εξγνζηάζηα γηα λα ιεηηνπξγήζεη έλαο θχθινο ηζρχνο Rankine παξφκνηνο κε απηφλ ηεο ΜΧΘΔ. κσο ε βησζηκφηεηα απηψλ ησλ θχθισλ θαη ησλ θχθισλ ΜΧΘΔ έρνπλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα δηαθνξεηηθά ηερληθά θαη νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα κε ζρεηηθά αλεμάξηεηεο ιχζεηο. 'απηφ ην ζεκείν κηα απιή ζχγθξηζε κπνξεί λα δψζεη θάπνηα ζηνηρεία γηα ηε δπλακηθφηεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ απνζέκαηνο πνπ είλαη δηαζέζηκφ απφ ηε ΜΧΘΔ. Ζ ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά είλαη αλάινγε κε ην πηεδνκεηξηθφ χςνο, θάζε βαζκφο Κειζίνπ αληηζηνηρεί ζε χςνο 427 m. Έηζη ε ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά ησλ 21 ν C ζα έπξεπε λα αληηζηνηρεί ζε χςνο λεξνχ ίζν κε 8976 m εάλ ήηαλ εθηθηή απφδνζε κεηαηξνπήο 100%. κσο, παξφηη απηφ ην πηεδνκεηξηθφ χςνο κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε ζεξκνθξαζηαθή αχμεζε 21 ν C, ε δηαδηθαζία δελ είλαη αληηζηξέςηκε. Γειαδή κηα ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά 21 ν C δελ κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζην αληίζηνηρν πηεδνκεηξηθφ χςνο, αιιά κφλν ζην πνζνζηφ ηνπ ζεσξεηηθνχ χςνπο πνπ αληηζηνηρεί ζηελ νιηθή ζεξκνδπλακηθή απφδνζε. Έηζη, κε νιηθή απφδνζε κεηαηξνπήο 2.5 ν C έλα χςνο 224 m ζα ήηαλ εθηθηφ. Ζ αλαινγία 150

153 ηεο ΜΧΘΔ κε ηελ ειηαθή πδξνελέξγεηα είλαη πάιη πξνθαλήο. Δίλαη ζαλ κηα κεγάιε πνζφηεηα λεξνχ απφ ηνπο σθεαλνχο ηνπ θφζκνπ λα είλαη παγηδεπκέλε πίζσ απφ αφξαηα ζεξκηθά θξάγκαηα ζεκαληηθνχ χςνπο. Σν εξψηεκα πνπ παξακέλεη είλαη εάλ απηή ε απαξαηήξεηε ζεξκηθή ελ δπλάκεη πίεζε κπνξεί λα ζπιιερζεί ρξήζηκα θαη νηθνλνκηθά. Ζ επηινγή θαηάιιειεο ηνπνζεζίαο γηα ειεθηξηθφ εξγνζηάζην ΜΧΘΔ πεξηιακβάλεη ηφζν ηηο απαηηήζεηο ηνπ σθεάληνπ ζεξκηθνχ απνζέκαηνο γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ εξγνζηάζηνπ φζν θαη ηε δήηεζε ηεο αγνξάο γηα αγαζά ΜΧΘΔ. Ζ κεηαθίλεζε απηψλ ησλ αγαζψλ απφ εξγνζηάζηα ζηε ζάιαζζα κπνξεί λα γίλεη κε δχν ηξφπνπο : Με ππνβξχρηνπο νκθαινχο ( φπσο ειεθηξηθά θαιψδηα, ή ζσιελψζεηο γηα αέξηα φπσο πδξνγφλν, ακκσλία θαη ζπκπηεζκέλνο αέξαο ) Με ζαιάζζηα κεηαθνξά πξντφλησλ κε έληνλν ελεξγεηαθφ πεξηερφκελν ( φπσο ακκσλία, πδξνγφλν, ρεκηθά θαη κέηαιια ) πνπ πξνέξρνληαη απφ ελέξγεηα ΜΧΘΔ. ηηο εθαξκνγέο ηεο ΜΧΘΔ φπνπ απαηηνχληαη ππνβξχρηνη νκθαινί πξέπεη λα πξνβιεθζεί ην επηπιένλ θφζηνο επέλδπζεο παξάιιεια κε ην θφζηνο ζηαζεξνπνίεζεο ηνπ ζηαζκνχ. Δθεί φπνπ ηα πξντφληα κεηαθέξνληαη κε άιια κέζα νη απαηηήζεηο ζηαζεξνπνίεζεο είλαη πνιχ ιηγφηεξν απζηεξέο θαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ην εξγνζηάζην κπνξεί λα εγγίδεη πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζεη ηελ άξηζηε εηζαγσγή ζεξκηθήο ελέξγεηαο. Σψξα αο εμεηάζνπκε ηνλ ηξφπν επηινγήο θαηάιιειεο ηνπνζεζίαο γηα κηα ΜΧΘΔ θαη ην σθεάλην ζεξκηθφ απφζεκα κε κεγαιχηεξε ιεπηνκέξεηα. 151

154 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6.3 ΧΚΔΑΝΗΑ ΣΟΠΟΘΔΣΖΖ, ΘΔΡΜΗΚΟ ΑΠΟΘΔΜΑ, ΠΔΡΗΒΑΝΣΟΛΛΟΓΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ ηελ ηνπνζέηεζε ειεθηξηθψλ εξγνζηαζίσλ ΜΧΘΔ πξέπεη λα ιάβνπκε ππ φςηλ καο ηε δηαζεζηκφηεηα ελφο επαξθνχο ζεξκηθνχ απνζέκαηνο, ηε ζηαζεξνπνίεζε ηνπ ζηαζκνχ, ην πηζαλφ αληίθηππν ζην πεξηβάιινλ, ην πηζαλφ αληίθηππν ηνπ πεξηβάιινληνο ζην ζρεδηαζκφ θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ εξγνζηαζίνπ, ηελ σθεάληα ινγηζηηθή θαη φπνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ππνβξχρηνη νκθαινί ην πξνθίι βαζπκεηξίαο κέρξη ηελ αθηή. Ζ δηαζπνξά ησλ σθεάλησλ ξεπκάησλ είλαη έλα ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ζέζεο. Ηζηνξηθά σθεαλνγξαθηθά ζηνηρεία απφ αξρεηαθέο πεγέο είλαη ζπρλά ρξήζηκα ζην ραξαθηεξηζκφ πηζαλψλ ζέζεσλ γηα ΜΧΘΔ. κσο, επηπιένλ κεηξήζεηο πνπ έρνπλ ζπγθεθξηκέλα δηακνξθσζεί γηα ηηο απαηηήζεηο κηαο ΜΧΘΔ είλαη ζπρλά απαξαίηεηεο γηα λα πξνκεζεχζνπλ ιεπηνκέξεηεο Πηζαλέο ζέζεηο θαηαζθεπήο ΜΧΘΔ Οη επηζθνπήζεηο πηζαλψλ ζέζεσλ γηα ΜΧΘΔ κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνπλ δηαθνξεηηθά επίπεδα ιεπηνκέξεηαο, ηφζν ζην ρψξν φζν θαη ζην ρξφλν. Οη παξάκεηξνη θάπνηνπ ελδηαθέξνληνο πεξηιακβάλνπλ βηνινγηθά, ρεκηθά θαη θπζηθά σθεαλνγξαθηθά ζηνηρεία καδί κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ σθεάληνπ βπζνχ θαη ηεο αηκφζθαηξαο. Δθηφο απφ ηελ αλάγθε γηα βηνινγηθά δείγκαηα πνπ βνεζνχλ ζηελ 152

155 εμαθξίβσζε ησλ επηπηψζεσλ ηνπ βηνινγηθνχ πεξηβάιινληνο ζην εξγνζηάζην θαη ηηο πηζαλέο επηπηψζεηο ηνπ εξγνζηαζίνπ ζ' απηφ ην πεξηβάιινλ, νξηζκέλα δεπηεξεχνληα θαηλφκελα - φπσο ε κνίξα ησλ αλαβιπδφλησλ ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ θαη ν ζρεκαηηζκφο (γλσζηφο σο βηνκφιπλζε) βηνινγηθψλ πιηθψλ ζηα δηάθνξα ηκήκαηα ηνπ ειεθηξηθνχ εξγνζηαζίνπ - πξέπεη λα αλαιπζνχλ θαη λα εθηηκεζνχλ Βαζηθέο Θέζεο Παξάκεηξνη 153

156 Μεξηθέο απφ ηηο βαζηθέο παξακέηξνπο ζέζεο πνπ πξέπεη λα κεηξεζνχλ πεξηιακβάλνπλ ηε δηαζπνξά ζεξκνθξαζίαο, ηελ πεξηεθηηθφηεηα ζε αιάηη, ην δηαιπκέλν νμπγφλν, ην pζ, ηηο ζξεπηηθέο νπζίεο, ηελ θαηεχζπλζε ησλ ξεπκάησλ, ηελ εθπνκπή θσηφο θαη ηε ζχζηαζε ηνπ βπζνχ ηνπ σθεαλνχ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα θαηαιάβνπκε ην πεξηθιείσλ ζαιάζζην πεξηβάιινλ, αιιά αθφκα πην ζεκαληηθφ είλαη λα εμαθξηβψζνπκε πσο ε ιεηηνπξγία ελφο ΜΧΘΔ ειεθηξηθνχ ζηαζκνχ ζα κπνξνχζε λα επεξεάζεη απηφ ην πεξηβάιινλ. Με άιια ιφγηα λα εμαθξηβψζνπκε ηηο επηπηψζεηο σο απνηέιεζκα ηεο θπθινθνξίαο κεγάιεο πνζφηεηαο ζαιαζζηλνχ λεξνχ ( πεξίπνπ Lt / min δεζηνχ θαη άιια ηφζα θξχνπ λεξνχ γηα θάζε 100 ΜW έμνδν δηθηχνπ ) κέζα απφ ην εξγνζηάζην, αθνινπζνχκελε απφ ηελ αληίζηνηρε εθηφλσζε ηεο εθξένπζαο ζεξκφηεηαο. ην πξψην βήκα απηή ε θπθινθνξία πεξηιακβάλεη ηελ αλαδηαλνκή ζεξκνθξαζίαο θαη αιαηηνχ. κσο καδί κε ην λεξφ κεηαθέξνληαη θαη αλαδηαλέκνληαη ζξεπηηθά ζπζηαηηθά,θπηηθέο θαη δσηθέο νπζίεο, θαζψο επίζεο θαη δηαιπκέλα αέξηα. Oζν απηέο νη δηαηαξαρέο είλαη ζεκαληηθέο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ άξηζηε ιεηηνπξγία ηνπ ζηαζκνχ θαη ηηο ηνπηθέο κεηεσξνινγηθέο ζπλζήθεο. Γηα παξάδεηγκα, ε επαλαθπθινθφξεζε ηνπ εθξένληνο δεζηνχ ή θξχνπ λεξνχ δηακέζνπ ηεο εηζαγσγήο δεζηνχ λεξνχ ζα κπνξνχζε λα ππνβηβάζεη ηε ζεξκνθξαζία ηνπ δεζηνχ λεξνχ θαη θαηά ζπλέπεηα ηελ απνδηδφκελε ελέξγεηα. Οη κεηξήζεηο ησλ σθεάλησλ παξακέηξσλ (ζε ζπλδπαζκφ κε αξρεηαθά ζηνηρεία) είλαη ν πην ζαθήο ηξφπνο κειέηεο γηα ηε ζέζε κηαο ΜΧΘΔ, ησλ ζεξκηθψλ απνζεκάησλ θαη ησλ πεξηβαληνινγηθψλ πξνβιεκάησλ. Δλ ηνχηνηο παξαηεξήζεηο απφ δνξπθφξνπο θαη άιιεο ηερληθέο παξαηήξεζεο απφ απφζηαζε κπνξνχλ λα καο πξνκεζεχζνπλ κε ζηνηρεία κεγάιεο αμίαο πνπ αθνξνχλ ηηο κεηαβνιέο ησλ ηηκψλ ησλ ζηνηρείσλ ηεο επηθάλεηαο ηνπ σθεαλνχ ζε ζρέζε κε ην ρξφλν, θπξίσο ησλ ζεξκνθξαζηψλ θαη ησλ ξεπκάησλ επηθάλεηαο, αιιά κε πεξηνξηζκέλε αλάιπζε ζην πεδίν ηνπ ρψξνπ θαη ηνπ ρξφλνπ. 154

157 Ζ δπλακηθή ηεο πηζαλήο ιεηηνπξγίαο ελφο ειεθηξηθνχ ζηαζκνχ ΜΧΘΔ ζε ζπγθεθξηκέλεο ηνπνζεζίεο κπνξεί λα ππνινγηζηεί κε έλα ξεπζηνδπλακηθφ κνληέιν, ηφζν ζεσξεηηθά - κε ηε ρξήζε εμνκνίσζεο ζε ππνινγηζηή - φζν θαη πεηξακαηηθά - κε ηε ρξήζε εξγαζηεξηαθήο εμνκνίσζεο. Έλα δηζδηάζηαην κνληέιν ΜΧΘΔ ζε ππνινγηζηή έρεη αλαπηπρζεί θαη ρξεζηκνπνηεζεί ζην Ναπηηθφ Δξγαζηήξην Δξεπλψλ ησλ ΖΠΑ. Δξγαζηεξηαθφ κνληέιν ηνπ πεδίνπ εμσηεξηθήο ξνήο πνπ πξνθαιείηαη απφ έλα εξγνζηάζην ΜΧΘΔ δηεπζχλεηαη απφ ηελ Τδξνλαπηηθή ΔΠΔ θαη εξγαζηεξηαθέο κειέηεο γηα ηελ αλάκημε θαη επαλαθπθινθνξία ζηελ πεξηνρή κηαο ΜΧΘΔ δηεμάγνληαη απφ ην Ηλζηηηνχην Σερλνινγίαο ηεο Μαζαρνπζέηεο. Έηζη έλα βαζηθφ πξφβιεκα, απηφ ηεο απηνυπνβάζκηζεο ηνπ ζεξκηθνχ απνζέκαηνο δηακέζνπ ηεο επαλαθπθινθφξεζεο ηεο εθξένπζαο ζεξκφηεηαο, είλαη ηψξα, ελ κέξεη, θαηαλνεηφ. Ζ επαλαθπθινθφξεζε κπνξεί λα ειαρηζηνπνηεζεί κε ηε ρξήζε κηθξψλ εθηνλψζεσλ (ρακειήο ηαρχηεηαο) απφ ηνλ εμαηκηζηή θαη κε ην λα απνκνλψλνπκε επαξθψο ηα ζεκεία εηζφδνπ θαη εθηφλσζεο ηνπ εμαηκηζηή. Ζ επαλαθπθινθφξεζε επεξεάδεηαη απφ ηα γεηηνληθά ζαιάζζηα ξεχκαηα θαη κπνξεί λα κεησζεί ζεκαληηθά ( ηαπηφρξνλα κε ηε κείσζε ηνπ σθεάληνπ ζεξκηθνχ απνζέκαηνο ) κε ηελ αλάκεημε ηνπ δεζηνχ θαη θξχνπ εθξένληνο λεξνχ θαη εθηνλψλνληαο ην ζηε ζεξκνθιηλήο πεξηνρή Απνηειέζκαηα Πεηξακαηηθώλ Μνληέισλ Σα απνηειέζκαηα ησλ πεηξακαηηθψλ κνληέισλ, ππνινγηζηηθά θαη εξγαζηεξηαθά, ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο θαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο νξηδφληηαο θαη θάζεηεο δηαζπνξάο ηεο ζεξκνθξαζίαο, ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ζε αιάηη, ησλ ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ, ησλ νξγαληζκψλ θαη άιισλ νπζηψλ (φπσο ην εξγαδφκελν ξεπζηφ θαη ηα βηνθάξκαθα ) πνπ κπνξεί λα εθηνλσζνχλ απφ ην ζηαζκφ. Απηέο νη δηαζπνξέο κπνξνχλ λα ιεθζνχλ ππφςηλ ζηελ άκεζε πεξηνρή ή ( θνληηλό πεδίν ) ελφο ζηαζκνχ ΜΧΘΔ, ή ζην επξύ πεδίν δειαδή ζε απνζηάζεηο πνπ ηα εθξένληα 155

158 ζπζηαηηθά απφ έλα ζηαζκφ ΜΧΘΔ ειέγρνληαη απφ ηηο πεξηθιείνληεο ζπλζήθεο. Δπίζεο, νη ζπλδπαζκέλεο κεγάιεο θιίκαθαο επηπηψζεηο ελφο αξηζκνχ ηέηνησλ ζηαζκψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηε ζσζηή απφζηαζε ρψξνπ κεηαμχ ηνπο κπνξνχλ λα αλαιπζνχλ. Σα κνληέια ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ (ή αξηζκεηηθά κνληέια) δείρλνπλ κεγαιχηεξε πξνζαξκνζηηθφηεηα απφ φηη ηα πεηξακαηηθά (ή θπζηθά) κνληέια ζην ρεηξηζκφ, απνηειεζκάησλ απφ επξύ πεδίν, κεγάιεο θιίκαθαο. Έηζη ηα θπζηθά κνληέια πξνηηκνχληαη γηα ηελ εμνκνίσζε πεξηνρψλ θνληηλνύ πεδίνπ ( κέρξη θαη κεξηθά ρηιηφκεηξα απφ ην ζηαζκφ ΜΧΘΔ ), ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη δελ κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε αξηζκεηηθφ κνληέιν ζε κηα ηέηνηα πεξίπησζε. Δίλαη πξφσξν λα βγάινπκε ζπγθεθξηκέλα ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε φιεο ηηο πηζαλέο επηπηψζεηο ηεο ηερλνινγίαο ΜΧΘΔ ζην πεξηβάιινλ. Δληνχηνηο, απφ, ηα κέρξη ζήκεξα απνηειέζκαηα, θαίλεηαη φηη ε ηνπηθή ζεξκνθξαζία επηθάλεηαο δελ ζα κεηαβιεζεί πεξηζζφηεξν απφ έλα πνζνζηφ ελφο εθαηνληάβαζκνπ βαζκνχ (εάλ ε επαλαθπθινθφξεζε απνθεπρζεί ) θαη έηζη θαλέλα ζεκαληηθφ θιηκαηηθφ αληίθηππν δελ αλακέλεηαη ηνπηθά ή ζηελ επξχηεξε πεξηνρή Θεξκηθό Απόζεκα Οη παξάκεηξνη ηνπ σθεάληνπ πεξηβάιινληνο πνπ πηζαλφλ λα επεξεάζνπλ ηε ζρεδίαζε θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ ζηαζκψλ ΜΧΘΔ έρνπλ θαηαγξαθεί γηα ζρεηηθέο σθεάληεο πεξηνρέο απφ ηνλ Βretschneider. Αλέιπζε ηελ θαηάζηαζε ηεο ζάιαζζαο θαη ησλ θπκάησλ γηα ηηο πηζαλέο ζέζεηο κηαο ΜΧΘΔ ζε παγθφζκηα βάζε θαη ζπκπεξηέιαβε ηηο επηπηψζεηο ηνπ αέξα, ησλ θπκάησλ θαη ησλ επηθαλεηαθψλ ξεπκάησλ. Δπίζεο ην σθεάλην ζεξκηθφ απφζεκα πνπ είλαη δηαζέζηκν γηα ζηαζκνχο ΜΧΘΔ ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο κπνξεί λα δηαηαξαρζεί απφ ηε κνξθνινγία ησλ αθηψλ θαη άιια θαηλφκελα. Δπίζεο ειαηηψλεηαη γηα πεξίνδν κεξηθψλ εκεξψλ ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο πνπ έρνπλ πξνεγεζεί ηπθψλεο, πξάγκα πνπ επίζεο απνζπά σθεάληα ζεξκηθή ελέξγεηα. 156

159 Σν παγθφζκην σθεάλην ζεξκηθφ απφζεκα κπνξεί λα ραξηνγξαθεζεί, ρξεζηκνπνηψληαο ηηο εηήζηεο κέζεο κεληαίεο δηαθνξέο ζεξκνθξαζίαο αλάκεζα ζην λεξφ ηεο επηθάλεηαο θαη απηφ ζε βάζνο 1000 m. Σα πην ρξήζηκα ζεξκηθά απνζέκαηα ζα κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ κηα ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά 20 ν C ή κεγαιχηεξε. Δπνκέλσο κηα ζεκαληηθή πεξηνρή ηεο πδξνγείνπ παξνπζηάδεη κεγάιν ελδηαθέξνλ γηα ηελ εθκεηάιιεπζε κηαο ΜΧΘΔ, πνιιψλ ζέζεσλ κε πξφζβαζε ζηελ μεξά δηακέζνπ ππνβξχρησλ θαισδίσλ θαη εθηεηακέλσλ σθεάλησλ εθηάζεσλ φπνπ πινία κπνξνχλ λα παξάγνπλ έληνλα ελεξγεηαθά πξντφληα ζηε ζάιαζζα. Απηή ε πεξηνρή ηπγράλεη λα ζπκπίπηεη γεσγξαθηθά κε ζέζεηο πνπ βξίζθνληαη πνιιά αλαπηπζζφκελα έζλε θαη, εάλ είλαη εκπνξηθά βηψζηκν, ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιιεη ζην παγθφζκην ελεξγεηαθφ απφζεκα κε κηα ζεκαληηθή πξνζζήθε. Γηα εθαξκνγέο φπνπ απαηηείηαη ε αγθπξνβφιεζε ηνπ ζηαζκνχ, ππάξρνπλ πξαθηηθά αλψηαηα φξηα ζηα 2000 κέηξα πεξίπνπ γηα αλεθηά βάζε αγθπξνβφιεζεο. 'απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, νη ζρεηηθέο ζέζεηο ζα πεξηνξίδνληαη ζηηο πεξηνρέο κε βάζνο απφ 1000 έσο 2000 κέηξα. Παξφηη ην σθεάλην ζεξκηθφ απφζεκα ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο είλαη αξθεηά ζηαζεξφ απφ κέξα ζε κέξα, ππάξρεη κηα επνρηαθή δηαθνξά ζ'απηφ. Σν εχξνο ηεο δηαθνξάο απμάλεη κε ηελ απφζηαζε βφξεηα θαη λφηηα ηνπ ηζεκεξηλνχ. Τπάξρνπλ ζεκαληηθά σθεάληα ζεξκηθά απνζέκαηα ζηνλ Κφιπν ηνπ Μεμηθνχ δηαζέζηκα ζηελ αθηή δηακέζνπ ππνβξχρησλ ειεθηξηθψλ θαισδίσλ. Δπίζεο λεζηά φπσο ην Πνπέξην Ρίθν, νη παξζέλνη λήζνη, ην Γθνπάκ θαη ηα λεζηά ηεο Υαβάεο έρνπλ εμαηξεηηθά σθεάληα ζεξκηθά απνζέκαηα πνιχ θνληά ζηηο αθηέο ηνπο. Έλα παξάδεηγκα ηεο κεληαίαο ζεξκνθξαζηαθήο δηαθνξάο ζε κηα ηνπνζεζία 230 ρηιηφκεηξα είλαη ε πεξηνρή δπηηθά ηεο Tampa ζηε Φιφξηδα παξφκνηεο κεηαβνιέο έρνπλ θαη νη πεξηνρέο ζηε Νέα Οξιεάλε, ζην Key West θαη ζηελ Brownsville ηνπ Σέμαο. Eπίζεο πηζαλέο ζέζεηο ζηνλ Κφιπν ηνπ Μεμηθνχ γηα παξνρή ειεθηξηζκνχ ζηηο αθηέο ησλ ΖΠΑ ζπκπεξηιακβάλνληαη, φπνπ ε σθεάληα πεξηνρή έρεη εηήζηα κέζε ΓΣ>= 20.6 ν C ζε βάζε απφ 1000 έσο 2000 m. 157

160 H επνρηαθή δηαθνξά ηνπ σθεάληνπ ζεξκηθνχ απνζέκαηνο, θαη θαηά ζπλέπεηα ε παξαγφκελε ηζρχο ελφο ειεθηξηθνχ ζηαζκνχ ΜΧΘΔ είλαη,θαηά ηχρε πηζαλψο αξθεηά πιενλεθηηθή γηα λα παξέρεη ηνπιάρηζηνλ ειεθηξηζκφ ζηελ επνρηαθά κεηαβαιιφκελε δήηεζε ειεθηξηζκνχ ζηηο λφηηεο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο. Δθεί, εμαηηίαο ηεο ζεκαληηθήο δηαθνξάο δήηεζεο απφ ρεηκψλα ζε ησξηλή παξνρή απφ ηα ππάξρσλ εξγνζηάζηα είλαη αλεπαξθήο γηα λα αληεπεμέιζεη ζ'απηή ηε δήηεζε. κσο ν ζπλδπαζκφο ησλ ζσζηψλ κηγκάησλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ΜΧΘΔ κε ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ ζπκβαηηθέο πεγέο (φπσο θάξβνπλν θαη ππξεληθή ελέξγεηα) ζα κπνξνχζαλ λα αληεπεμέιζνπλ ζηελ επνρηαθά κεηαβαιιφκελε δήηεζε. 158

161 159

162 Η ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Ζ Διιάδα είλαη κηα ρψξα κε κεγάιε αθηνγξακκή θαη ηεξάζηην πιήζνο λεζηψλ. Χο εθ ηνχηνπ, νη ηζρπξνί άλεκνη πνπ πλένπλ θπξίσο ζηηο λεζησηηθέο θαη παξάιηεο πεξηνρέο πξνζδίδνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηελ αλάπηπμε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηε ρψξα. Σν εθκεηαιιεχζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ εθηηκάηαη φηη αληηπξνζσπεχεη ην 13,6% ηνπ ζπλφινπ ησλ ειεθηξηθψλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο. Δλέξγεηεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο έρνπλ γίλεη ζε νιφθιεξε ηε ρψξα, ελψ ζην γεγνλφο απηφ έρεη ζπκβάιιεη θαη ε πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηηο ΑΠΔ, ε νπνία ελζαξξχλεη θαη επηδνηεί επελδχζεηο ζηηο Ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο. Αιιά θαη ζε εζληθή θιίκαθα, ν λένο αλαπηπμηαθφο λφκνο 3299/04, ζε ζπλδπαζκφ κε ην λφκν γηα ηεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο 3468/06, παξέρεη ηζρπξφηαηα θίλεηξα αθφκα θαη γηα επελδχζεηο κηθξήο θιίκαθαο. Ζ πεξηθέξεηα ηεο Γπηηθήο Διιάδαο αλ θαη έρεη κηθξφηεξν αηνιηθφ δπλακηθφ ζε ζχγθξηζε κε άιιεο πεξηνρέο, δηαζέηεη έλα ηζρπξφ ειεθηξηθφ δίθηπν θαη ην γεγνλφο απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ χπαξμε αλεκσδψλ «λεζίδσλ» (ιφθνη, πςψκαηα θιπ. κε εθκεηαιιεχζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ) ηελ θαζηζηνχλ ελδηαθέξνπζα γηα ηελ αλάπηπμε αηνιηθψλ πάξθσλ. Αηνιηθά πάξθα ππάξρνπλ θαη ζε πιήζνο λεζηψλ, φπσο ην Αηνιηθφ Πάξθν «Μαλνιάηε - Ξεξνιίκπα» ηνπ Γ.Γ. Γηιηλάησλ Γήκνπ Αξγνζηνιίνπ ζηελ Κεθαινληά. ην ίδην λεζί έρεη ήδε δξνκνινγεζεί ε δεκηνπξγία δπν αθφκε αηνιηθψλ πάξθσλ, ζηα πιαίζηα ηνπ κειινληηθνχ ζρεδηαζκνχ 160

163 ΑΠΔ ζην Ννκφ Κεθαιιελίαο: ην Αηνιηθφ Πάξθν ζην φξνο "Αγία Γπλαηή" ηνπ Γήκνπ Ππιαξέσλ, θαη ην Αηνιηθφ Πάξθν ζηε ζέζε "Ζκεξνβίγιη" ζηα δηνηθεηηθά φξηα ησλ Γήκσλ Αξγνζηνιίνπ θαη Ππιαξέσλ. ηαλ νινθιεξσζεί ε εγθαηάζηαζε ησλ δπν λέσλ πάξθσλ, θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην πθηζηάκελν, ν Ννκφο Κεθαιιελίαο ζα ηξνθνδνηεί ην δίθηπν ειεθηξνδφηεζεο ηεο ρψξαο κε ζχλνιν 70,8 MW ειεθηξηθήο ηζρχνο απφ ηα αηνιηθά ηεο πάξθα. Δπηπιένλ, ζε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο βξίζθνληαη πέληε αθφκε κνλάδεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη αλάγθεο ηνπ λεζηνχ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη ζε πεξίνδν αηρκήο (Αχγνπζηνο) αλέξρνληαη ζε 50MW. Ζ αληηζηνηρία κεηαμχ ηεο ηζρχνο πνπ απνδίδεη ε Κεθαινληά ζην δίθηπν θαη ηεο ηζρχνο πνπ θαηαλαιψλεη είλαη εμαηξεηηθά ελζαξξπληηθή γηα ηελ εμάπισζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη ζε πνιιά αθφκε λεζηά ηεο επηθξάηεηαο. ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΗΚΑ Τπάξρνπλ πάλσ απφ 550 ΚWp εγθαηεζηεκέλσλ Φ/Β ζπζηεκάησλ ζε φιε ηε ρψξα. Σα κεγαιχηεξα ζπζηήκαηα έρνπλ εγθαηαζηαζεί απφ ηε ΓΔΖ. Οη εθαξκνγέο απηέο αθνξνχλ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ην δίθηπν ησλ λεζηψλ θαη ηελ ειεθηξνδφηεζε κηθξψλ ρσξηψλ. Μεγαιχηεξν πιήζνο ζπζηεκάησλ, πάλσ απφ 350 άιιά κηθξφηεξεο ηζρχνο, έρεη εγθαηαζηήζεη ε Τπεξεζία Φάξσλ ηνπ Πνιεκηθνχ Ναπηηθνχ. Έλα αθφκα κεγαιχηεξν πιήζνο έρεη εγθαηαζηαζεί απφ ηδηψηεο γηα ειεθηξνδφηεζε εμνρηθψλ θαηνηθηψλ, κηθξψλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ, κνλαζηεξηψλ θ.ιπ. Οη εγθαηαζηάζεηο απηέο έρνπλ γίλεη ρσξίο θακία νηθνλνκηθή ελίζρπζε απφ ηελ Πνιηηεία. Δθηηκάηαη φηη ην ηξέρνλ κέγεζνο ηεο ειιεληθήο αγνξάο θπκαίλεηαη αλάκεζα ζε 20 θαη 40 KWp αλά έηνο. Δθηίκεζε γηα ην αμηνπνηήζηκν δπλακηθφ δελ είλαη δπλαηφλ λα δνζεί, γηαηί ε ειηαθή αθηηλνβνιία κπνξεί λα αμηνπνηεζεί παληνχ, 161

164 θζάλεη λα πξνζθέξεη κηα νηθνλνκηθά βηψζηκε ιχζε. Σν κέζν θφζηνο παξαγσγήο ηεο ΓΔΖ, ζε ηηκέο ηνπ 1994, γηα ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα (Ζπεηξσηηθή Διιάδα) ήηαλ 12,5 δξρ./κwp, ελψ ην κέζν θφζηνο παξαγσγήο ζηα λεζηά θπκάλζεθε απφ 23 κέρξη 100 δξρ./ ΚWp. Αλ, ζπλεπψο, πξνζηεζεί ζηελ ηηκή ηεο ΚWh, ην εμσηεξηθφ θφζηνο πνπ παξάγεηαη λεζησηηθή ρψξα, απηή απμάλεηαη θαη ε ςαιίδα αλάκεζα ζηα Φ/Β θαη ζηα ζπκβαηηθά θαχζηκα θιείλεη. ζν γηα νξηζκέλα απφ ηα λεζηά, ε ηηκή ηεο ηνπηθά παξαγφκελεο ελέξγεηαο είλαη ήδε ηέηνηα, πνπ ε Φ/Β ελέξγεηα είλαη ζήκεξα πηζαλφηαηα ε πιένλ ζπκθέξνπζα ιχζε ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνγξακκαηίδεηαη ελίζρπζε ηνπ ηνπηθνχ δηθηχνπ ηεο ΓΔΖ. Δπίζεο, πξέπεη λα ζεκεησζεί, φηη ην θφζηνο ειεθηξνπαξαγσγήο θαηά ηε δηάξθεηα σξψλ αηρκήο, γηα πνιιά απφ ηα λεζηά πνπ παξνπζηάδνπλ ζρεηηθά ρακειφ κέζν θφζηνο, είλαη δχν θαη ηξεηο θνξέο κεγαιχηεξν απφ απηφ, γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη, φηη θαη ζε απηά ηα λεζηά ε ρξήζε Φ/Β ζπζηεκάησλ πηζαλφλ λα απνηειέζεη κηα αληαγσληζηηθή πξφηαζε ζην κέιινλ. Ο πξφζθαηνο Νφκνο 2244/94 δελ επλνεί ηδηαίηεξα ηα Φ/Β ζπζηήκαηα. Ζ πξνζθεξφκελε ηηκή αγνξάο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ (70-90% ηεο ηηκήο πψιεζεο ηεο ΚWh απφ ηε ΓΔΖ), δελ θάλεη ειθπζηηθέο ηηο ζρεηηθέο επελδχζεηο γηα Φ/Β ζπζηήκαηα. Σέινο, ην Πξφγξακκα Δπηδεηθηηθψλ Έξγσλ (Π.ΔΠ.ΔΡ) ηεο Γ.Γ.Δ.Σ, πνπ πξνθεξχρηεθε πξφζθαηα ζηα πιαίζηα ηνπ ΔΠΔΣ ΗΗ, πεξηιακβάλεη ηα Φ/Β ζπζηήκαηα ζαλ ηδηαίηεξε πεξηνρή εθαξκνγψλ θαη αλακέλεηαη, ζην βαζκφ πνπ εμαζθαιηζηεί ε απαηηνχκελε ρξεκαηνδφηεζε (50%) απφ ηδησηηθνχο θνξείο, λα ζπκβάιεη ζηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε Φ/Β εθαξκνγψλ ζηε ρψξα. 162

165 ΒΗΟΜΑΕΑ Δπεηδή ε αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο αληηκεησπίδεη ζπλήζσο ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο κεγάιεο δηαζπνξάο, ηνπ κεγάινπ φγθνπ θαη ησλ δπζρεξεηψλ ζπιινγήο κεηαπνίεζεο, κεηαθνξάο, απνζήθεπζεο, επηβάιιεηαη θαηά θαλφλα ε αμηνπνίεζή ηεο λα γίλεηαη θνληά ζηνλ ηφπν παξαγσγήο. Έηζη, ε βηνκάδα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί επρεξέζηαηα π,ρ, γηα: Θέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ. Θέξκαλζε θηελνηξνθηθψλ κνλάδσλ. Ξήξαλζε γεσξγηθψλ πξντφλησλ. 163

166 Κάιπςε αλαγθψλ ζεξκφηεηαο, ςχμεσο θαη ειεθηξηζκνχ ζε γεσξγηθέο ή άιιεο βηνκεραλίεο, πνπ βξίζθνληαη θνληά ζε πεγέο παξαγσγήο βηνκάδαο. Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηνπο ηφπνπο παξαγσγήο ηεο βηνκάδαο γηα θάιπςε ηνπηθψλ αλαγθψλ ή γηα ηξνθνδνζία ηνπ εζληθνχ ειεθηξηθνχ δηθηχνπ Κάιπςε αλαγθψλ ηειεζέξκαλζεο θαη ηειέςπμεο ρσξηψλ θαη πφιεσλ πνπ βξίζθνληαη θνληά ζε ηφπνπο παξαγσγήο βηνκάδαο. Οη δχν ηειεπηαίεο ρξήζεηο θαίλεηαη φηη κειινληηθά ζα απνηειέζνπλ ηνπο θχξηνπο ηνκείο αμηνπνίεζεο ησλ ηεξάζηησλ πνζνηήησλ βηνκάδαο απφ γεσξγηθά θαη δαζηθά ππνιείκκαηα, θαζψο θαη ελφο ζεκαληηθνχ κέξνπο ηεο βηνκάδαο ησλ ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ, ζηε ρψξα καο. Δλδεηθηηθά, αλαθέξεηαη φηη ηα δηαζέζηκα γεσξγηθά ππνιείκκαηα ηεο ρψξαο γηα παξαγσγή ελέξγεηαο, απφ ζηηεξά αξαβφζηην, βάκβαθα, θαπλφ, ειίαλζν, θιαδνδέκαηα, θιεκαηίδεο θαη ππξελφμπιν, αλέξρνληαη εηεζίσο ζε ηφλνπο ή πεξίπνπ ζε ΣΗΠ, ελψ ηα δαζηθά κπνξεί λα αλέιζνπλ ζε ηφλνπο ή πεξίπνπ ζε ΣΗΠ. Παξάιιεια κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ δηαθφξσλ γεσξγηθψλ θαη δαζηθψλ ππνιεηκκάησλ είλαη δπλαηφ λα ιεθζεί βηνκάδα απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο, πγθξηηηθά κε ηα γεσξγηθά θαη δαζηθά ππνιείκκαηα, νη θαιιηέξγεηεο απηέο έρνπλ ην πιενλέθηεκα ηεο πςειφηεξεο παξαγσγήο αλά κνλάδα επηθάλεηαο, θαζψο θαη ηεο επθνιφηεξεο ζπιινγήο. ην ζεκείν απηφ, πξέπεη λα ηνληζηεί φηη νη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο απνθηνχλ ζήκεξα ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα αλαπηπγκέλεο ρψξεο, νη νπνίεο πξνζπαζνχλ λα πεξηνξίζνπλ ηφζν ηα νηθνινγηθά πξνβιήκαηα, φζν θαη ηα πξνβιήκαηα επάξθεηαο ελέξγεηαο θαη γεσξγηθψλ πιενλαζκάησλ κε ηηο θαιιηέξγεηεο απηέο. πσο είλαη γλσζηφ, ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηα γεσξγηθά πιενλάζκαηα θαη ηα 164

167 νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγνχλ νδεγνχλ αλαπφθεπθηα ζηε κείσζε ηεο γεσξγηθήο γεο θαη παξαγσγήο. Τπνινγίδεηαη φηη ηελ πξνζερή δεθαεηία εθ, ζηξέκκαηα γεσξγηθήο γεο πξέπεη λα απνδνζνχλ ζηηο ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ ηα πξνβιήκαηα ησλ επηδνηήζεσλ ησλ γεσξγηθψλ πιενλαζκάησλ θαη ησλ ρσκαηεξψλ κε ηαπηφρξνλε αχμεζε ησλ επξσπατθψλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ. ηε ρψξα καο επίζεο, 10 εθ. ζηξέκκαηα θαιιηεξγήζηκεο γεο έρνπλ ήδε ή πξνβιέπεηαη λα πεξηζσξηνπνηεζνχλ θαη λα εγθαηαιεηθζνχλ. Δάλ ε έθηαζε απηή απνδνζεί ζηελ αλάπηπμε ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ ε θαζαξή σθέιεηα ζε ελέξγεηα πνπ κπνξεί λα αλακέλεηαη, ππνινγίδεηαη ζε 5-6 ΜΣΗΠ, δειαδή ζην 5Ο- 6Ο% ηεο εηήζηαο θαηαλάισζεο πεηξειαίνπ. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ 165

168 Ζ ρψξα καο ιφγσ ησλ εηδηθψλ γεσινγηθψλ ζπλζεθψλ ηεο είλαη πινχζηα ζε γεσζεξκηθή ελέξγεηα. Μέρξη ην 1980, νη έξεπλεο ζηε ρψξα καο πεξηνξίδνληαλ ζηνλ εληνπηζκφ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ρακειήο ελζαιπίαο, κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν γεσζεξκηθφ δπλακηθφ πςειήο ελζαιπίαο εληνπίζηεθε θπξίσο θαηά κήθνο ηνπ εθαηζηεηαθνχ ηφμνπ ηνπ Ννηίνπ Αηγαίνπ (Μήινο, Νίζπξνο θ.ιπ.). Παξάιιεια φκσο, είρακε θαη ηνλ εληνπηζκφ ξεπζηψλ κέζεο θαη ρακειήο ελζαιπίαο. ηε ρψξα καο, ην 1985, εγθαηαζηάζεθε κηα κνλάδα πςειήο ελζαιπίαο ηζρχνο 2 ΜWe ζηε Μήιν, πνπ ιεηηνχξγεζε γηα θάπνην δηάζηεκα κέρξη ην Απφ ην 1980 θαη κεηά πξνρψξεζε ζηε ρψξα καο ε έξεπλα γηα ηνλ εληνπηζκφ αμηνπνηήζηκσλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ρακειήο ελζαιπίαο. ΠΔΡΗΟΥΖ ΔΚΣΑΖ ΘΔΡΜ/ΗΑ ΒΔΒΑΗΧΜΔΝΟ ΠΗΘΑΝΟ (km 2 ) ( o C) ΓΤΝΑΜΗΚΟ ΓΤΝΑΜΗΚΟ (m 3 /h) (m 3 /h) N.Kεζζάλε Ξάλζεο N.Eξάζκεην Μάγγαλα Ξάλζεο Υξπζνύπνιε /Δξαηεηλό Καβάιαο ηδεξόθαζηξν εξξώλ Ζξάθιεηα εξξώλ Νηγξίηα εξξώλ Λαγθαδάο Θεζ/θεο

169 Νπκθόπεηξα Θεζ/θεο Ν.Απνιισλία Θεζ/θεο Διαηνρώξηα Υαι/θεο ηύςε/καιινλή Λέζβνπ Πνιύρληηνο Λέζβνπ Άξγελλνο Λέζβνπ νπζάθη Κνξηλζίαο Μήινο Νίζπξνο αληνξίλε Σα γεσζεξκηθά ξεπζηά ρακειήο ελζαιπίαο είλαη δηάζπαξηα ζε νιφθιεξε ηε ρψξα θαη εληνπίδνληαη θπξίσο ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο. ηνλ πίλαθα δίλνληαη ηα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ ρακειήο ελζαιπίαο θαη νη πεξηνρέο γεσζεξκηθνχ ελδηαθέξνληνο αληίζηνηρα, Σν πηζαλφ γεσζεξκηθφ δπλακηθφ ησλ πεδίσλ ρακειήο ελζαιπίαο αλέξρεηαη πεξίπνπ ζε 700 ΜW th θαη ην βεβαησκέλν, πεξίπνπ ζε 300 ΜW th (1 ΜW th κπνξεί λα θαιχςεη ηηο ζεξκηθέο απψιεηεο πεξίπνπ 6 ζηξεκκάησλ γπάιηλσλ ζεξκνθεπίσλ ζηελ πεξηνρή Κνξηλζίαο), Πεξηβαιινληηθά θαη ρσξνηαμηθά ζέκαηα 167

170 Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα απνηειεί θαζαξή κνξθή ελέξγεηαο, εθφζνλ ε ηειηθή δηάζεζε ησλ γεσζεξκηθψλ απνβιήησλ πξαγκαηνπνηείηαη θαηάιιεια. Ήδε έρεη αλαπηπρζεί θαη είλαη δηαζέζηκε ε ζρεηηθή ηερλνινγία γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Δηδηθφηεξα, ζε πεξηπηψζεηο πνπ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ην επηβάιινπλ επηιέγεηαη ε ιχζε ηεο επηζηξνθήο ησλ ξεπζηψλ κεηά ηε ρξήζε ηνπο ζηνλ πδξνθφξνη κέζα απφ κηα δεχηεξε γεψηξεζε (γεψηξεζε επαλεηζαγσγήο). Ζ ιχζε απηή παξνπζηάδεη επηπιένλ ην πιενλέθηεκα ηεο αλαλέσζεο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ απμάλεη ην ρξφλν δσήο θαη ηε δπλακηθφηεηα ηνπ γεσζεξκηθνχ πεδίνπ. Οη γεσηξήζεηο θαη ηα αληιηνζηάζηα επεκβαίλνπλ ειάρηζηα ζηελ αηζζεηηθή ηνπ ηνπίνπ δεδνκέλνπ φηη απνηεινχλ θαηαζθεπέο κηθξνχ φγθνπ. ΓΔΧΘΔΡΜΗΚΟ ΠΔΓΗΟ ΜΖΛΟΤ ην γεσζεξκηθφ πεδίν Μήινπ, κεηά απφ πνιχπιεπξεο έξεπλεο ηνπ ΗΓΜΔ πξνζδηνξίζηεθαλ ην 1973 ζπγθεθξηκέλεο ζέζεηο γηα βαζηέο γεσηξήζεηο. Ζ ΓΔΖ έθαλε ( ) 5 ζπλνιηθά γεσηξήζεηο ζε βάζνο κέηξσλ, πνπ παξάγνπλ ζπλνιηθά 350 t/h (κίγκα ξεπζηψλ, λεξνχ θαη αηκνχ ζε ζρέζε 1 :1 πεξίπνπ). Δγθαηέζηεζε (1985) κηα πεηξακαηηθή γεσζεξκνειεθηξηθή κνλάδα ηζρχνο 2 ΜW ε νπνία έδεημε φηη ην λεξφ ηνπ κίγκαηνο πνπ δηαρσξίδεηαη έρεη κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε άιαηα, πνπ δεκηνπξγνχλ ζνβαξά αιιά φρη αλππέξβιεηα πξνβιήκαηα δηάβξσζεο θαη πεξηιίζσζεο. 168

171 Σν γεσζεξκηθφ δπλακηθφ ηεο Μήινπ ζε ξεπζηά πςειήο ελζαιπίαο θαηά κία πξψηε εθηίκεζε αλέξρεηαη ζε 120 MWe ηνπιάρηζηνλ. Γελ απνθιείνπλ φκσο νη εηδηθνί λα ππεξβεί θαη ηα 200 ΜWe. ην Γεσζεξκηθφ πεδίν Νηζχξνπ, χζηεξα απφ Πνιχπιεπξεο έξεπλεο ζηελ πεξίνδν , εληνπίζηεθαλ νη ζέζεηο γηα ηηο δχν πξψηεο γεσηξήζεηο έξεπλαο - παξαγσγήο. Οη γεσηξήζεηο απηέο εθηειέζζεθαλ θαηά ην Ζ πξψηε, παξ' φιν πνπ ζπλάληεζε πνιχ κεγάιεο ζεξκνθξαζίεο (400 ν C) αιιά θαη πνιχ δχζθνιεο ζπλζήθεο ξεπζηψλ παξάγεη ζήκεξα κηθξέο κφλν πνζφηεηεο κίγκαηνο αηκψλ θαη λεξνχ απφ ην Ρερφηεξν ξεδεξβoπάξ ησλ κ. (Σo βαζχηεξν ξεδεξβνπάξ ζηα κ. έρεη εγθαηαιεηθζεί ιφγσ αλππέξβιεησλ ηερληθψλ πξνβιεκάησλ θαηά ηελ θαηαζθεπή ηεο γεψηξεζεο). Ζ δεχηεξε γεψηξεζε παξάγεη απφ βάζνο κ. (φπνπ ε ζεξκνθξαζία είλαη πεξίπνπ 350 ν C) κίγκα αηκνχ θαη λεξνχ. Ζ παξαγσγή αηκνχ αλέξρεηαη πεξίπνπ ζηνπο 23 t/h θαη ηζνδπλακεί κε 3 Mwe. Σν ζπλνιηθφ γεσζεξκηθφ δπλακηθφ ηεο Νηζχξνπ θαηά κία πξψηε εθηίκεζε αλέξρεηαη ζε 40 MWe πεξίπνπ. Πηζαλά πεδία πςειήο ελζαιπίαο βξίζθνληαη ζηα λεζηά Κίκσινο, Πνιχαηγνο, αληνξίλε, Κσο θαη Λέζβνο. Οη πηζαλφηεηεο είλαη πνιχ κεγάιεο ζηα δχν πξψηα λεζηά θαη κηθξφηεξεο ζηα άιια, γηα ηα νπνία αιινχ ππάξρνπλ εληειψο ειιηπή ζηνηρεία (Κσο) θαη αιινχ πνιιά, αιιά κε κηθξέο πηζαλφηεηεο (Λέζβνο). Πεξηνρέο πςειήο ελζαιπίαο κε ειάρηζηεο πηζαλφηεηεο είλαη απηέο ηνπ νπζαθίνπ Κνξηλζίαο θαη ησλ Μεζάλσλ Σξνηδελίαο. ηα λεζηά Κίκσινο θαη Πνιχαηγνο, νη γεσζεξκηθέο έξεπλεο θαηαιήγνπλ ζην ζπκπέξαζκα φηη νη ζπλζήθεο ζε απηά είλαη εληειψο παξφκνηεο κε απηέο ηεο Μήινπ.Πξφθεηηαη γηα πνιχ πηζαλά πεδία πςειήο ελζαιπίαο. Παξφκνην 169

172 γεσζεξκηθφ ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη θαη ν αβαζήο ππνζαιάζζηνο ρψξνο κεηαμχ ησλ ηξηψλ λεζηψλ φπσο επίζεο θαη απηφο ηνπ ξκνπ Μήινπ. Μειινληηθά ζ' απηνχο ηνπο ρψξνπο κπνξεί λα γίλνπλ θεθιηκέλεο γεσηξήζεηο απφ ηελ παξαιία ή θαη αθφκα ζηε ζάιαζζα. ηε Λέζβν, απφ ηηο κέρξη ηψξα πνιχπιεπξεο θαη εθηεηακέλεο γεσινγηθέογεσζεξκηθέο έξεπλεο θαη ηε ζπλζεηηθή εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ εληνπίζζεθαλ ηξεηο θχξηεο πεξηνρέο ελδηαθέξνληνο: Πέηξαο-Αξγέλνπ, Καιινλήο- ηχςεο θαη Πνιηρλίηνπ. Οη πηζαλέο ζεξκνθξαζίεο ησλ ξεπζηψλ ζηνλ ηακηεπηήξα αλακέλνληαη λα είλαη ηεο ηάμεο ησλ Ο C, ρσξίο λα απνθιείνληαη εληειψο θαη πςειφηεξεο. Ζ πεξηνρή πνπ πξνηάζεθε γηα ηηο πξψηεο βαζηέο γεσηξήζεηο έξεπλαο-παξαγσγήο βξίζθεηαη λφηηα ηνπ ρψξνπ ηχςε. ηε αληνξίλε ε γεσζεξκηθή έξεπλα πξνζδηφξηζε ζαλ ελδηαθέξνπζα ηελ πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη κεηαμχ ησλ νηθηζκψλ Μεγαινρσξίνπ, Δκπνξίνπ θαη Αθξσηεξίνπ. Μεξηθέο ζπκπιεξσκαηηθέο βαζηέο γεσθπζηθέο έξεπλεο ζα βνεζήζνπλ νπζηαζηηθά ζηελ επηινγή ηεο θαιχηεξεο ζέζεο γηα ηελ πξψηε βαζηά γεψηξεζε έξεπλαο-παξαγσγήο, ε νπνία ζα δψζεη θαη ηελ νξηζηηθή απάληεζε ζρεηηθά κε ηελ θαηεγνξία ησλ ξεπζηψλ (πςειήο ή κέζεο ελζαιπίαο). ηελ Κσ ε εληειψο πξνθαηαξθηηθή δηεξεχλεζε έδσζε ελζαξξπληηθά ζηνηρεία. Ζ δπηηθή πεξηνρή ηνπ λεζηνχ ρξεηάδεηαη ζπζηεκαηηθή θαη πνιχπιεπξε γεσζεξκηθή έξεπλα. Ζ πεξηνρή νπζαθίνπ Κνξηλζίαο, κεηά απφ ηε ζπλζεηηθή εξκελεία φισλ ησλ ζηνηρείσλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε γεσζεξκηθή έξεπλα, θαίλεηαη φηη έρεη δπλαηφηεηεο παξαγσγήο ξεπζηψλ κέζεο ελζαιπίαο. Απηά ηα ξεπζηά έρνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα κε ειεθηξηθέο ρξήζεηο, ζχκθσλα κε ηηο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο. 170

173 Ζ πεξηνρή ηνπ εθαηζηείνπ ησλ Μεζάλσλ έρεη θαηαξρήλ ελδηαθέξνλ απφ γεσζεξκηθή άπνςε. Οη δπζκελείο φκσο ζπλζήθεο ηνπνγξαθίαο θαη γεσινγίαο, ηα ιηγνζηά ζηνηρεία θαη νη πξνθαηαξθηηθέο εθηηκήζεηο δελ επηηξέπνπλ αηζηφδνμεο πξνβιέςεηο. Οπσζδήπνηε ε πεξηνρή απηή δελ έρεη πξνηεξαηφηεηα γηα αλαδήηεζε ξεπζηψλ πςειήο ελζαιπίαο. Γελ είλαη δπλαηφλ ζήκεξα λα εθηηκεζεί ην ζπλνιηθφ δπλακηθφ ηεο ρψξαο ζε ξεπζηά πςειήο ελζαιπίαο, γηαηί ιείπνπλ επαξθή εξεπλεηηθά ζηνηρεία, θαη θπξίσο νη πνιπδάπαλεο βαζηέο παξαγσγηθέο γεσηξήζεηο σο θαη ε κειέηε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο ζην ρξφλν. ΓΔΧΘΔΡΜΗΚΟ ΘΔΡΜΟΚΖΠΗΟ ΗΓΖΡΟΚΑΣΡΟΤ ΔΡΡΧΝ Σν γεσζεξκηθφ πεδίν ηεο Θεξκνπεγήο ηδεξνθάζηξνπ, ηνπ λνκνχ εξξψλ εθηείλεηαη 10 km βφξεηα ηνπ ηδεξνθάζηξνπ θαη ε βεβαησκέλε έθηαζε ηνπ θαηαιακβάλεη 6 km 2.Σν βάζνο ηνπ ηακηεπηήξα θπκαίλεηαη απφ m κε ζεξκνθξαζηαθφ εχξνο απφ o C, αιαηφηεηα ppm ΣDS θαη κε απμεκέλε πεξηεθηηθφηεηα ζε CO 2, Σν πηζαλφ δπλακηθφ ηνπ πεδίνπ εθηηκάηαη ζε 1000 m 3 /h έρνληαο δπλαηφηεηα παξαγσγήο 28 ΜW th (ζεξκνθξαζία απφξξηςεο ζηνπο 250 ν C). ηελ πεξηνρή ππάξρνπλ γεσζεξκηθά ζεξκνθήπηα ζπλνιηθήο εθηάζεσο 17,5 ζηξεκκάησλ κε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχ 6,64 ΜW th θαη ε 171

174 επηηπγραλφκελε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο είλαη ηεο ηάμεσο ησλ 1180 ΣΗΠ/έηνο. Απφ απηά ηα ζεξκνθήπηα, απηφ πνπ ιεηηνπξγεί, πιήξσο, εθκεηαιιεπφκελν φιεο ηηο θπηεχζεηο αλά έηνο, είλαη κηα εγθαηάζηαζε γεσζεξκηθνχ ζεξκνθεπίνπ εθηάζεσο 415 ζηξεκκάησλ Σν πιηθφ θάιπςεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη γπαιί. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηνπ είλαη 1,9 ΜW th θαη ε εηήζηα εμνηθνλφκεζε 365,8 ΣΗΠ/ έηνο. Σν γεσζεξκηθφ πεδίν ηεο Θεξκνπεγήο ηδεξνθάζηξνπ έρεη αξθεηέο δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο, θπξίσο γηα ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ Αλ αμηνπνηεζεί νξζνινγηθά φιν ην βεβαησκέλν δπλακηθφ ηνπ πεδίνπ κπνξεί λα πνιιαπιαζηαζζεί ε έθηαζε ησλ εγθαηεζηεκέλσλ ζεξκνθεπίσλ ζε πελήληα ζηξέκκαηα ηνπιάρηζηνλ. 172

175 ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Δθαηνληάδεο κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ ζε πνιιά κηθξά θαη κεγάια πδαηνξξεχκαηα κε ζεκαληηθή ζπκβνιή ζην ειιεληθφ 173

176 ελεξγεηαθφ ηζνδχγην, ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία, ζηελ ηνπηθή, πεξηθεξεηαθή θαη ζηελ εζληθή αλάπηπμε. Δίλαη αιήζεηα φηη πάληνηε νη βφξεηεο πεξηνρέο ηεο Υψξαο ήηαλ πξσηνπφξεο ζε ηέηνηνπ είδνπο πξσηνβνπιίεο. Αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο ηα παξαδείγκαηα ηεο Κεληξηθήο θαη Γπηηθήο Μαθεδνλίαο θαη ηεο Υεξζνλήζνπ ηνπ Άζσ. Ζ Βφξεηνο Διιάδα δηέζεηε θαη δηαζέηεη άιισζηε φια ηα θπζηθά πξνζφληα θαη ηνλ αλαγθαίν δπλακηζκφ απφ πιεπξάο αλζξσπίλσλ πφξσλ. Αο κελ ιεζκνλνχκε ηε κεγάιε εζληθή ζεκαζία ηεο Μαθεδνλίαο, ηεο Θξάθεο θαη ηεο Ζπείξνπ, αιιά θαη ηελ πνιππνίθηιε ζπλεηζθνξά ησλ πεξηνρψλ απηψλ ζηελ εζληθή νηθνλνκία. Απηφ δελ ζεκαίλεη φηη ππνηηκφληαη νη θπζηθέο δπλαηφηεηεο ηεο Πίλδνπ, ηεο Θεζζαιίαο, ηεο ηεξεάο, ηεο Πεινπνλλήζνπ, ηεο Κξήηεο θαη κεξηθψλ λεζηψλ κε πινχζην πδαηηθφ δπλακηθφ θαη κεγάιεο δπλαηφηεηεο αλάπηπμερ. Ο δξφκνο γηα ηε κηθξνυδξνειεθηξηθή αλάπηπμε ηεο Διιάδαο κπνξεί λα απνηειέζεη κηα ζπγθξνηεκέλε ζηαζεξή ηξνρηά θαη λα δηαδξακαηίζεη ην ξφιν ελφο πξαγκαηηθνχ αλαπηπμηαθνχ ειθπζηή, κέζα ζην ρανηηθφ πιέγκα ησλ πξνζπαζεηψλ γηα επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ηεο ελεξγεηαθήο πελίαο ηεο ρψξαο.,. Δίλαη γλσζηφ φηη ην ελεξγεηαθφ ζθεληθφ ηεο ρψξαο παξνπζίαδε πάληνηε αληηθάζεηο θαη ζπλερή κεηαβιεηφηεηα. ήκεξα φκσο, πνπ ν απφερνο ησλ θιπδσληζκψλ ησλ κεηαβνιψλ ηεο γεσπνιηηηθήο ζηνλ πεξίγπξφ καο ζπλερίδεη λα ζηξνβηιίδεη ηα πάληα, δελ ππάξρνπλ πεξηζψξηα θαη πνιπηέιεηα απνπζίαο κηαο ζπλεθηηθήο κηθξνυδξνειεθηξηθήο ζηξαηεγηθήο θαη αλαπηπμηαθήο ζσξάθηζεο απνςηισκέλσλ πεξηνρψλ θαη επαίζζεησλ εζληθά δσλψλ Ζ ηζηνξία κπνξεί λα παίδεη πνιιέο θνξέο πεξίεξγα παηρλίδηα. Πνιιέο θνξέο πξνζθέξεη επθαηξίεο ζε πεξηνρέο λα αλαδεηρζνχλ ζε ζεκαληηθά θέληξα πεξηθεξεηαθήο θαη νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Καη είλαη πξαγκαηηθφ ην νμχκσξν ζρήκα φηη, ελψ ζηηο αξρέο ηνπ αηψλα, ρσξίο θακηά εμσγελή ζηήξημε, ε ηδησηηθή πξσηνβνπιία είρε θάλεη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ζεηξάο Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ Έξγσλ αλά ηελ επηθξάηεηα, ζήκεξα λα παζρίδνπκε θαη λα επηδηψθνπκε κε ηε βνήζεηα ηνπ Ν. 2244/94 λα πεηχρνπκε απηέο ηηο επηδψζεηο πνπ θάπνηε ήηαλ δεδνκέλεο. 174

177 Σν ζπλνιηθφ απνηηκεζέλ απφ ην ΚΑΠΔ ζεσξεηηθφ πδξνδπλακηθφ ηεο ρψξαο είλαη ηεο ηάμεσο ησλ 30 TWh έηνο. Σξηάληα δηζεθαηνκκχξηα κηθξνυδξνειεθηξηθέο KWh/έηνο νδεχνπλ ρακέλεο πξνο ηε ζάιαζζα... Ζ αληηζηνηρνχζα ζεσξεηηθή κηθξνυδξνειεθηξηθή πξνο εγθαηάζηαζε ηζρχο είλαη ηεο ηάμεο ησλ ΜW. Οη κέζεο ηηκέο ηεο εηδηθήο κηθξνυδξνειεθηξηθήο ηζρχνο θαη ηεο εηδηθήο ππθλφηεηαο κηθξνυδξνειεθηξηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο είλαη αληίζηνηρα ίζεο κε 74.3 ΚW/Km 2 θαη GWh/Km 2 θαη απνηεινχλ ελδεηθηηθά κεγέζε ηεο ζπλνιηθήο εμεηαζζείζαο επηθάλεηαο. ην ζεκείν απηφ θξίλεηαη απαξαίηεην λα αλαθεξζεί φηη πξνγελέζηεξεο εθηηκήζεηο ηνπ Committee of Electric Power / Economic Commission for Europe /United Nations, θαηαηάζζνπλ ηε ρψξα καο ζηελ 6ε θαηά ζεηξά ζέζε κεηαμχ φισλ ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ απφ πιεπξάο ζπλνιηθνχ επηθαλεηαθνχ εηδηθνχ πδξνδπλακηθνχ (ζηε ζρεηηθή ηηκή 0.87 GWh/Km 2 ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ην αμηνπνηνχκελν απφ ηηο ππάξρνπζεο πδξνειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο ηεο ΓΔΖ). Σφζν νη εθηηκήζεηο ηνπ ΚΑΠΔ φζν θαη αλσηέξσ αλαθεξζείζεο πξνγελέζηεξεο εθηηκήζεηο δίλνπλ έκθαζε ζηε ζεκαληηθή πζηέξεζε πνπ παξνπζηάδεη ε ρψξα καο ζε ζρέζε κε ηηο επξσπατθέο ρψξεο απφ πιεπξάο ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο ηνπ ειεχζεξνπ κηθξνυδξνειεθηξηθνχ δπλακηθνχ. ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΑ ΚΑΗ ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ Έλα κηθξφ πδξνειεθηξηθφ έξγν είλαη έλα πνιπβάζκην ζχζηεκα κε πνιιέο επηκέξνπο ζπληζηψζεο, πνπ δελ είλαη ζεκεηαθά ηνπνζεηεκέλεο ζην ρψξν, αιιά ζπληζηνχλ έλα ζχλνιν πδξαπιηθψλ πδξνινγηθψλ θαη εδαθνινγηθψλ παξεκβάζεσλ. 175

178 Έλα κηθξφ πδξνειεθηξηθφ έξγν πεξηιακβάλεη ην ζχζηεκα πδξνιεςίαοπδξνκάζηεπζεο, έλαλ απιφ πδαηνθξάρηε πνπ ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιεη θαη ζηελ αχμεζε ηνπ δηαζέζηκνπ χςνπο πηψζεο ή ζηε ξχζκηζε ηεο παξνρήο, ην ζχζηεκα πξνζαγσγήο, απνηεινχκελν απφ έλαλ αλνηρηφ ή θιεηζηφ αγσγφ, ηε δεμακελή θφξηηζεο, ηνλ θαηαζιηπηηθφ αγσγφ, ηνλ θχξην ζηαζκφ παξαγσγήο πνπ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο πδξνζηξνβίινπο, κηα ζχγρξνλε ή επαγσγηθή ειεθηξνγελλήηξηα, έλα θαηάιιειν ζχζηεκα ξπζκίζεσο ειέγρνπ πξνζηαζίαο - παξαθνινχζεζεο, ηε δηψξπγα θπγήο απφ ην ζηαζκφ παξαγσγήο πξνο ην πδαηφξξεπκα θαη ηα ζπζηήκαηα δηαζχλδεζεο κε ηηο γξακκέο κεηαθνξάο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. 176

179 Δμ νξηζκνχ, έλαο κηθξφο πδξνειεθηξηθφο ζηαζκφο απνηειεί έλα έξγν απφιπηα ζπκβαηφ κε ην πεξηβάιινλ πνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη αθφκε θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ πδξνβηνηφπσλ κηθξήο θιίκαθαο ζηα αλάληε ησλ κηθξνηακηεπηήξσλ. Σν ζχλνιν ησλ επί κέξνπο ζπληζησζψλ ηνπ έξγνπ κπνξεί λα εληαρζεί αηζζεηηθά θαη ιεηηνπξγηθά ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεξηβάιινληνο, αμηνπνηψληαο ηα ηνπηθά πιηθά κε παξαδνζηαθφ ηξφπν θαη αλαβαζκίδνληαο πεξηβαιινληηθά ην γχξσ ρψξν. Γεδνκέλνπ φηη ην δεχγνο ηεο ζηξνβηινγελλήηξηαο ζηεγάδεηαη ζην θηίξην ηνπ ζηαζκνχ, δελ ππάξρεη θακία απνιχησο αθνπζηηθή δηαηαξαρή ηεο ζηάζκεο ηνπ ζνξχβνπ ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Ζ πιήξεο απηνκαηνπνίεζε ησλ κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ νδεγεί ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ θαη πεξηνξίδεη ηηο αλάγθεο ζε πξνζσπηθφ, ζηηο απιέο πεξηνδηθέο επηζθέςεηο ειέγρνπ. ΠΡΟΣΑΔΗ Ζ ππάξρνπζα ελεξγεηαθή ζηελφηεηα ηεο Υψξαο κπνξεί λα αληηκεησπηζζεί κφλν κε ξεμηθέιεπηα ηεξαξρεκέλεο θαη αμηφπηζηεο ελεξγεηαθέο ιχζεηο πνπ ζα παξέρνπλ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνηφηεηαο, ζα είλαη δηαρξνληθά αμηφπηζηεο, ζα αμηνπνηνχλ ηνπο ελδνγελείο θπζηθνχο πφξνπο θαη ζα δηαθπιάζζνπλ ππνθαζηζηψληαο ηα δηαζέζηκα νξπθηά ελεξγεηαθά απνζέκαηα. Σν ηνπνγξαθηθφ αλάγιπθν, ε εδαθηθή δηακφξθσζε θαη νη πινχζηεο ελαιιαγέο ηνπ ειιεληθνχ γεσεηδνχο επεξεάδνπλ ηα κέγηζηα ηελ πδξαπιηθνηεηα ησλ δηακεξηζκάησλ ηεο Υψξαο θαη δηακνξθψλνπλ έλα ρσξηθφ θαη ζεκαηηθφ πιαίζην αλάπηπμεο Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ Έξγσλ.Ζ ρψξα καο, παξά ηηο έληνλεο ρσξνρξνληθέο κεηαβνιέο ηνπ πεηνχ ηεο, έρεη ηνλ θαιχηεξν αλά θάηνηθν ζπληειεζηή απνξξνήο πξνο ηε ζάιαζζα επηθαλεηαθψλ πδάησλ,, κεηαμχ φισλ ησλ άιισλ Μεζνγεηαθψλ Υσξψλ-κειψλ ηνπ Ο.Ο..Α. Σν 177

180 γεγνλφο απηφ είλαη ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζεκαληηθήο πζηέξεζεο πνπ παξνπζηάδεη ε Υψξα απφ πιεπξάο Μηθξνυδξνειεθηξηθήο αλάπηπμεο φρη κφλν ζε ζρέζε κε ηηο βνξεηφηεξεο ρψξεο ηεο Δπξψπεο αιιά θαη ζε ζρέζε κε ηηο ρψξεο ηνπ Δπξσπατθνχ Νφηνπ αιιά θαη ησλ Βαιθαλίσλ. Οη πνιπάξηζκεο ζέζεηο γηα εγθαηάζηαζε κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ, ζηελ επεηξσηηθή θπξίσο Διιάδα, πεξηκέλνπλ θαη ππνδεηθλχνπλ ην πιαίζην αλάιεςεο πξσηνβνπιηψλ ην ζθάθη ησλ Βαιθαλίσλ ηεο γεσπνιηηηθήο - γεσζηξαηεγηθήο θαη γεσνηθνλνκίαο ηνπ δσηηθνχ καο ρψξνπ, ην ελεξγεηαθφ πηφλη κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν. Σα Μηθξά θαη ηα Μεγάια Τδξνειεθηξηθά ηεο γεηηνληθήο Σνπξθίαο απνηεινχλ έλα πξαγκαηηθφ ζηξαηεγηθφ φπιν δηείζδπζεο θαη επηξξνήο ζηνλ πεξίγπξφ καο... Καη ελψ ηα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά είλαη επηθεθαιήο θάζε αλαπηπμηαθήο ελεξγεηαθήο πξνζπάζεηαο ζε φιν ηνλ θφζκν, ην ειιεληθφ αδέζκεπην Μηθξφ Τδξνειεθηξηθφ παξακέλεη αλαμηνπνίεην θαη πεξηκέλεη. Γηα λα αμηνπνηεζεί φκσο ην ζπληνκφηεξν δπλαηφλ ην δπλακηθφ απηφ, ζα πξέπεη λα αληαπνθξηζνχκε ζην θάιεζκα ησλ θαηξψλ ηεξαξρψληαο κε αμηνθξαηηθφ ηξφπν ηηο πξνηεξαηφηεηεο θαη ηα θπζηθά πξνζφληα ηεο ρψξαο, δηαρσξίδνληαο ην αλέθηθην, ην ξεαιηζηηθφ απφ ην αλεδαθηθφ, ην πξνζαξκνζκέλν ζηα πξαγκαηηθά ειιεληθά δεδνκέλα απφ ην πξνζθεξφκελν απφ ηνπο ζχγρξνλνπο Γαλανχο. Σα Μηθξά Τδξνειεθηξηθά Έξγα πνιιαπινχο ζθνπηκφηεηαο κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ κέξνο ηνπ ζπξκνχ κηαο πξαγκαηηθήο ηνπηθήο θαη πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο θαη κηαο απνηειεζκαηηθήο κεζφδνπ αλαπηπμηαθήο ζσξάθηζεο ησλ παξακεζφξησλ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ θαη ηεο ππφινηπεο επαξρηαθήο Διιάδαο. Αζθαιψο, ηα ζπληνληζκέλα πξνγξάκκαηα κηθξνυδξνειεθηξηθνχ πεξηερνκέλνπ, απαηηνχλ επξχηεηα ζθέςεο θαη νξηδφλησλ, θηιφδνμε ελαηέληζε ηνπ κέιινληνο, απφξξηςε ηεο ζπκβαηηθήο θαζεκεξηλφηεηαο θαη δελ έρνπλ θακηά ζρέζε κε ηελ ελππάξρνπζα κεξηθέο θνξέο κπσπηθή εζσζηξέθεηα ηεο ήζζνλνο πξνζπάζεηαο θαη ησλ έηνηκσλ πξνθαηαζθεπαζκέλσλ ιχζεσλ.έλα ζπλεθηηθφ Δζληθφ Πξφγξακκα Αλάπηπμεο Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ ηαζκψλ φπσο απηφ ηνπ παξφληνο θεηκέλνπ θηινδνμεί θαη κπνξεί λα απνηειέζεη 178

181 έκπξαθηε έθθξαζε πξνζέγγηζεο ησλ πξαγκαηηθψλ πξνβιεκάησλ θαη ππέξβαζεο ησλ αλαπηπμηαθψλ αδηεμφδσλ πνπ ζην παξειζφλ καο είραλ δεκηνπξγήζεη ηα μέλα εηζαγφκελα πξφηππα αλάπηπμεο θαη αθαίκαμεο ηεο άιιεο μεραζκέλεο Διιάδαο. 179

182 ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Αηνιηθφ κε ξεθφξ Σν πξψην αηνιηθφ πάξθν ζηελ Πεξηθέξεηα ηεο Θεζζαιίαο αιιά ηαπηφρξνλα θαη ην πςειφηεξν πάξθν ζε φιε ηελ Διιάδα, κε κέγηζην πςφκεηξν κ. 180

183 εγθαηλίαζε ηνλ πξνεγνχκελν κήλα (16/9) ν Τπνπξγφο Αλάπηπμεο θ. Γεκήηξεο ηνχθαο. To ελ ιφγσ αηνιηθφ πάξθν βξίζθεηαη ζηε ζέζε «Aινγνξάρε», ζηα φξηα ηεο θνηλφηεηαο Aλάβξαο ηνπ λνκνχ Μαγλεζίαο. H Eλεξγεηαθή Aινγνξάρεο A.E. πνπ είλαη ε εηαηξεία έξγνπ ηνπ πξψηνπ νινθιεξσκέλνπ αηνιηθνχ πάξθνπ ηεο ηζπαληθήο Gamesa ζηελ Eιιάδα, ζηνπο επφκελνπο κήλεο, ζα κεηαβηβαζηεί ζηελ Iberdrola (βαζηθφο κέηνρνο ηεο Gamesa) ζην πιαίζην ζπκθσλίαο πνπ ππνγξάθεθε ην ην πάξθν έρνπλ εγθαηαζηαζεί 20 αλεκνγελλήηξηεο ηζρχνο 850kW ε θαζεκία. H εθηηκψκελε παξαγσγή ελέξγεηαο ζα είλαη 38,180MWh εηεζίσο, πνπ ππνινγίδεηαη φηη θαιχπηεη ηηο αλάγθεο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα λνηθνθπξηψλ. H ζπλνιηθή επέλδπζε θζάλεη ηα 23 εθαη. επξψ θαη επηρνξεγήζεθε απφ πφξνπο ηνπ Γ KΠ κε επξψ. Mε ηε ιεηηνπξγία ηνπ απνθεχγεηαη ε εθπνκπή ζηελ αηκφζθαηξα ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, θαζψο θαη άιισλ αεξίσλ ξχπσλ, κε απνηέιεζκα ηε ζεκαληηθή ζπκβνιή ηνπ έξγνπ θαηά ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ.. 181

184 Σο βουνό του ανέμου Ο Αίνινο -ν ζεφο δηαρεηξηζηήο ησλ αλέκσλ ζχκθσλα κε ηελ ειιεληθή κπζνινγία- ζα θακάξσλε βιέπνληαο ζήκεξα ζηελ Δχβνηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα πλεπκαηηθά ηνπ παηδηά ηίζεληαη ζηελ ππεξεζία ηνπ πεξηβάιινληνο.. Απφ ηνλ άλεκν θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ηέζζεξα αηνιηθά πάξθα ηεο εηαηξίαο «Σέξλα Δλεξγεηαθή ΑΒΔΣΔ» ζηελ Δχβνηα, παξάγεηαη θάζε ρξφλν ην 10% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλεηαη ζηνλ ελ ιφγσ λνκφ.. Υάξε ζε απηά ηα αηνιηθά πάξθα έρεη απνθεπρζεί ε έθιπζε ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα. Γεγνλφο απφ κφλν ηνπ ηθαλφ λα θεληξίζεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ Ecotec, ην νπνίν βξέζεθε ζηελ πεξηνρή πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηάζεη ην έξγν πνπ επηηειείηαη εθεί θαη ην νπνίν εθηφο ησλ άιισλ επηδξά 182

185 ζεηηθά θαη ζηελ νηθνλνκηθή επεκεξία ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ.. ην δξόκν. Σν πάξθν απηφ θαηαζθεπάζηεθε ην 1999 θαη κπήθε ζε ιεηηνπξγία ην Δίλαη ην κεγαιχηεξν απφ ηα ηέζζεξα πάξθα ηεο Σέξλα Δλεξγεηαθή ζηελ Δχβνηα. Απνηειείηαη απφ 17 αλεκνγελλήηξηεο δαλέδηθεο πξνέιεπζεο ηεο εηαηξίαο Vestas θαη ε ζπλνιηθή ηζρχο ηνπ πάξθνπ είλαη 10,2 MW. ηελ θνξπθή. ε πςφκεηξν 650 κ. ην αηνιηθφ πάξθν. Ζ ζέα είλαη θάηη παξαπάλσ απφ καγεπηηθή. Απφ ην Νφην, ηα λεξά ηνπ Νφηηνπ Δπβντθνχ θφιπνπ παίδνπλ κε ηα θινπβηά ησλ ηρζπνηξνθείσλ ζηνπο θνιπίζθνπο, αληαλαθιψληαο ηε ιηαθάδα, ελψ απφ ην Βνξξά νη ρηνληζκέλεο πιαγηέο ηεο Γίξθεο καο ππελζπκίδνπλ φηη βξηζθφκαζηε αθφκα ζηελ θαξδηά ηνπ ρεηκψλα.. Οη εγθαηαζηάζεηο ηφζν ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πάξθνπ, φζν θαη ησλ ππνινίπσλ ηξηψλ είλαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απηνκαηνπνηεκέλεο κε εηδηθφ ζχζηεκα ειέγρνπ πνπ ειέγρεη ηε ιεηηνπξγία ησλ αλεκνγελλεηξηψλ, θαηαγξάθεη ηηο παξακέηξνπο ιεηηνπξγίαο θαη ελεκεξψλεη ηα θεληξηθά ηεο εηαηξίαο ζην Αιηβέξη. Οη αλεκνγελλήηξηεο ηζρχνο kw έθαζηε πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί δηαζέηνπλ: : Ρφηνξα ηξηψλ πηεξπγίσλ δηακέηξνπ κ. ζπλδεδεκέλν κέζσ θηβσηίνπ κε αζχγρξνλε γελλήηξηα Ππιψλα ζσιελσηφ θσληθνχ ζρήκαηνο ηξηψλ ηεκαρίσλ χςνπο κ. ια ηα 183

186 ειεθηξηθά δίθηπα εληφο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ είλαη ππφγεηα θαη δηαηξέρνπλ ηελ εζσηεξηθή νδνπνηία, πνπ θαηαζθεπάζηεθε γηα ηηο αλάγθεο ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ, δηαζπλδένληαο ηηο αλεκνγελλήηξηεο κε ην θηίξην ειέγρνπ ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ.. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο, σζηφζν, ε εηαηξία καο έρεη δεκηνπξγήζεη κηα εθηελήο ππνδνκή απφ πξνζσπηθφ, εμνπιηζκφ θαη αληαιιαθηηθά κε έδξα ην Αιηβέξη ηθαλή λα αληεπεμέιζεη ησλ θαζεκεξηλψλ αλαγθψλ ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ θαη ησλ ππνδνκψλ ηνπ. Σν πξνζσπηθφ πνπ απνηειείηαη απφ κεραληθνχο θαη ηερλίηεο δηαθφξσλ βαζκίδσλ θαη εηδηθνηήησλ πξνέξρεηαη δε ακηγψο απφ ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ θαη έρεη εθπαηδεπηεί θαη απνθηήζεη πνιχηηκε εκπεηξία απηά ηα πέληε ρξφληα ιεηηνπξγίαο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ε ηερλνγλσζία πνπ έρνπκε απνθνκίζεη ζηα ρξφληα πνπ ιεηηνπξγεί ην ζπγθεθξηκέλν πάξθν είλαη ακθίδξνκε. Γειαδή δελ πξνέξρεηαη κφλν απφ ηνπο Γαλνχο θαηαζθεπαζηέο πξνο εκάο, αιιά θαη αληίζηξνθα. Μηα απφ ηηο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ θιεζήθακε λα αληηκεησπίζνπκε ζηελ εγθαηάζηαζε είλαη ην φηη ππάξρνπλ πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο ν άλεκνο δελ έρεη ηελ αλψηεξε ηαρχηεηα ηνπ πηεξπγίνπ, αιιά ζην θαηψηεξν. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα ν ειεθηξνληθφο ειεγθηήο, πνπ επηβιέπεη θάζε ζηηγκή ηελ αλεκνγελλήηξηα λα κεηαθέξεη ιαλζαζκέλεο εληνιέο ζην κεραληζκφ πεξηζηξνθήο. Απηφ ζε κηα πεξίπησζε νδήγεζε αθφκε θαη ζε ζηξέβισζε πηεξπγίνπ. Πξφβιεκα πνπ επηιχζεθε κε ηελ ηνπνζέηεζε θαη δεχηεξνπ αλεκφκεηξνπ ζην θαηψηεξν ζεκείν απφ ην νπνίν δηέξρεηαη ην πηεξχγην θαηά ηελ πεξηζηξνθή ηνπ. Ζ κνλάδα ηνπ Αιηβεξίνπ ιεηηνπξγεί ζχκθσλα κε ην ζχζηεκα πνηφηεηαο ISO πνπ έρεη θαηαξηίζεη ε εηαηξία θαη έρεη θαη επαλάιεςε πηζηνπνηεζεί γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ. ηα πέληε ρξφληα απηά ιεηηνπξγίαο, ράξηο ζην πξνζσπηθφ απηφ, ηελ νξγάλσζε θαη ηελ εκπεηξία ηνπ, ηα αηνιηθά πάξθα έρνπλ επηηχρεη δηαζεζηκφηεηα ηεο εγθαηάζηαζεο άλσ ηνπ 95%.. 184

187 Πνιιαπιά νθέιε. Γηα ηα αηνιηθά πάξθα απηά, πέξαλ ηεο ιεηηνπξγίαο απαζρνιήζεθε ζεκαληηθφ ηνπηθφ εξγαηηθφ δπλακηθφ γηα ηα έξγα ππνδνκήο (νδνπνηίαο, ζεκέιηα, δίθηπα) αιιά θαη γηα ηνλ κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ. Θα πξέπεη δε λα ζεκεησζεί ηδηαίηεξα φηη φινη νη ππιψλεο ησλ αλεκνγλλεηξηψλ απηψλ ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ αιιά θαη άιισλ Α/Π (ζπλνιηθά άλσ ησλ 130 ππιψλσλ έσο ζήκεξα) θαηαζθεπάζηεθαλ εμ νινθιήξνπ ζηελ εηαηξία ΒΗΟΜΔΚ πνπ βξίζθεηαη ζην Αιηβέξη. Οη εξγαζίεο απηέο θαηαζθεπήο ησλ ππιψλσλ απνηέιεζαλ θαη απνηεινχλ αθφκε θαη ζήκεξα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηεο απαζρφιεζεο ησλ 60 εξγαδνκέλσλ ηεο εηαηξίαο ζε κηα πεξηνρή κε ηδηαίηεξα πςειά πνζνζηά αλεξγίαο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Παξάιιεια, ζα πξέπεη λα ηνληζηεί ην γεγνλφο φηη ηα αηνιηθά απηά πάξθα, ζπκβάιινπλ ζεκαληηθά ηφζν ζηε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο φζν θαη ζηελ αλάπηπμε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ αθνχ παξάγνπλ ζε εηήζηα βάζε άλσ ηνπ 10% ηεο θαηαλαιηζθφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηνπ Ννκνχ.. Δπίζεο, παξήγαγαλ ειεθηξηθή ελέξγεηα, πνπ έσο ζήκεξα εάλ παξαγφηαλ απφ ζπκβαηηθνχο ζηαζκνχο, ζα ζήκαηλε ηελ θαηαλάισζε άλσ ηνπ 1 εθ. ηφλσλ ιηγλίηε θαη ηελ εθπνκπή επηπιένλ ηφλσλ CO2, 550 ηφλσλ NOx, 740 ηφλσλ SO2, 180 ηφλσλ ζσκαηηδίσλ θαη ηελ παξαγσγή ηφλσλ ζηεξεψλ απνβιήησλ (ηέθξα) κε ηηο γλσζηέο ζπλέπεηεο ζην πεξηβάιινλ θαη ηελ πγεία ησλ θαηνίθσλ. Σα αηνιηθά πάξθα ηεο Σέξλα Δλεξγεηαθή ζπκβάινπλ κέζα απφ ην ζεζκνζεηεκέλν αληαπνδνηηθφ ηέινο ζηελ ελίζρπζε ησλ ηνπηθψλ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ. πληεινχλ ζηελ ελίζρπζε ησλ ηνπηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ππνδνκψλ φπσο π.ρ. ζηε δηαηήξεζε θαη ελίζρπζε ησλ ηνπηθψλ θηελνηξνθηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, νη νπνίεο ζπλερίδνπλ θαλνληθά δίπια θαη κέζα ζηηο εθηάζεηο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ κεηά απφ ηε δηάλνημε θαη ζπληήξεζε ησλ ρσκάηηλσλ νδψλ πξφζβαζεο ζε απηά.. 185

188 πκβάινπλ ζηελ ελίζρπζε ησλ ειεθηξηθψλ ππνδνκψλ δηαλνκήο ηεο πεξηνρήο αθνχ πξνβιεπφηαλ εληφο ηνπ νηθνπέδνπ ηνπ ππνζηαζκνχ πνπ εμππεξεηεί ηα αηνιηθά πάξθα θαη ήδε θαηαζθεπάδεηαη επέθηαζε ηνπ ππνζηαζκνχ γηα ηηο αλάγθεο δηαλνκήο ηεο πεξηνρήο.. Σέινο, ζπληεινχλ ζηελ ελίζρπζε ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο αθνχ απφ ηελ πξψηε ζηηγκή ηεο θαηαζθεπήο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ απνηέιεζαλ ρψξν επίζθεςεο ηφζν απφ κεκνλσκέλνπο επηζθέπηεο φζν θαη απφ νξγαλσκέλεο πξνζπάζεηεο εθπαηδεπηηθνχ ηνπξηζκνχ απφ ζρνιεία, Παλεπηζηήκηα φπσο απηφ ηεο Πάηξαο, αθφκε θαη απφ ζπνπδαζηέο απφ ηε Γαλία. Με πηιόην ηελ Δύβνηα. Σελ πνιχηηκε εκπεηξία πνπ έρεη απνθνκίζεη ε εηαηξία απφ ηελ Δχβνηα ηε ρξεζηκνπνηεί θαη ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο φπνπ επεθηείλεη κε επηηπρία ηεο δξαζηεξηφηεηέο ηεο, αλαιακβάλνληαο ην πιήξεο θάζκα ησλ απαηηνχκελσλ ελεξγεηψλ... Γειαδή απφ ηνλ αξρηθφ ζρεδηαζκφ, ηελ αλάπηπμε θαη αδεηνδφηεζε, ηελ δηεξεχλεζε ηνπ δπλακηθνχ θαη ηελ ηειηθή ρσξνζέηεζε έσο ηνλ ηειηθφ ζρεδηαζκφ, ηελ εμαζθάιηζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηελ θαηαζθεπή θαη ηελ ιεηηνπξγία ησλ εγθαηαζηάζεσλ. Αλαθέξεηαη: ηε Θξάθε φπνπ έρεη ήδε εγθαηαζηαζεί θαη ιεηηνπξγεί απφ ηα κέζα ηνπ 2004 Α/Π 26 MW πνπ απνηειεί κέξνο ελφο έξγνπ ζπλνιηθήο ηζρχνο 65 MW ην δεχηεξν κέξνο ηνπ νπνίνπ έρεη αδεηνδνηεζεί θαη θαηαζθεπάδεηαη.. ηελ Κξήηε φπνπ έρεη νινθιεξσζεί ε θαηαζθεπή θαη αλακέλεηαη ε ζέζε ζε ιεηηνπξγία 2 Α/Π ζηνπο λνκνχο Ζξαθιείνπ θαη Λαζηζίνπ ζπλνιηθήο ηζρχνο

189 MW... Πέξαλ απηψλ, έρνπλ ήδε αδεηνδνηεζεί θαη μεθηλά ε θαηαζθεπή ηξηψλ αθφκε Α/Π 45 MW ελψ πξνρσξά ε αλάπηπμε θαη λέσλ Α/Π ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο πνπ ζα ηξνθνδνηήζνπλ ηελ αλαπηπμηαθή πνξεία ηεο εηαηξείαο αιιά θαη ηελ εζληθή πξνζπάζεηα γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε θαη ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ Κηφην.. Σέζζεξα αηνιηθά «δηακάληηα»» Ζ «Σέξλα Δλεξγεηαθή» έρεη εγθαηαζηήζεη θαη ιεηηνπξγεί κε επηηπρία απφ ην 2001 ηέζζεξα Αηνιηθά Πάξθα (Α/Π) ζην Ν. Δπβνίαο ζπλνιηθήο ηζρχνο 40 MW: : : Α/Π ηζρχνο 10,2 MW ζηε ζέζε Σζηιηθφθα Γήκνπ Σακπλαίσλ απνηεινχκελν απφ 17 Α/Γ VESTAS V47.. Α/Π ηζρχνο 12 MW ζηε ζέζε Σζνχθα Γήκνπ Γπζηίσλ απνηεινχκελν απφ 16 Α/Γ VESTAS ΝΜ 48 (πξψελ NEG MICON).. Α/Π ηζρχνο 11,22 MW ζηε ζέζε Πξ. Ζιίαο Γήκνπ Γπζηίσλ απνηεινχκελνπ απφ 17 Α/Γ VESTAS V47.. Α/Π ηζρχνο 5,4 MW ζηε ζέζε Ππξγάξη Γήκνπ Γπζηίσλ απνηεινχκελν απφ 9 Α/Γ VESTAS NM 48 (πξψελ NEG MICON).. Καη ηα ηέζζεξα Α/Π είλαη ζπλδεδεκέλα κέζσ γξακκψλ Μέζεο Σάζεο ζε θεληξηθφ Τπνζηαζκφ (Τ/) 20/150 KV πνπ θαηαζθεχαζε ε εηαηξεία θάησ απφ ηελ πθηζηάκελε Γξακκή Μεηαθνξάο (ΓΜ) 150 KV Αιηβεξίνπ - Καξχζηνπ. 187

190 Φσηνβνιηατθόο ηαζκόο ζηνπο Αξθνύο 188

191 Ο ζηαζκφο έρεη εγθαηαζηεκέλε ηζρχ αηρκήο 27 KW, αλήθεη ζηε ΓΔΖ θαηηξνθνδνηεί ην ηνπηθφ δίθηπν ην νπνίν δηαζέηεη θαη κηα ειεθηξνγελλήηξηα ληίδει. Ζ λήζνο Αξθνί βξίζθεηαη θνληά ζηελ Πάηκν θαη έρεη επηθάλεηα πεξίπνπ 7 km 2. Ο πιεζπζκφο ηνπ λεζηνχ θπκαίλεηαη κεηαμχ 40 θαηνίθσλ ην ρεηκψλα θαη 100 ην θαινθαίξη. Oη θάηνηθνη δνπλ ζε δπν ρσξηά κε απφζηαζε 1,2 ρικ. κεηαμχ ηνπο. Ο θσηνβνιηατθφο ζηαζκφο καδί κε ηα δπν θηίξηα, πνπ ζηεγάδνπλ ηηο κπαηαξίεο, ηα ειεθηξνληθά δηαρείξηζεο ηζρχνο θαη ηελ ειεθηξνγελλήηξηα ληίδει, θαιχπηνπλ επηθάλεηα 4000 η.κ. Σα Φ/Β πιαίζηα θαιχπηνπλ επηθάλεηα 320 η.κ. πεξίπνπ. Ο ηαζκόο απνηειείηαη από : ην θσηνβνιηατθφ πεδίν 27 KWp ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο ηζρχνο, κε ην ξπζκηζηή θφξηηζεο θαη ην κεηαηξνπέα ζπλερνχο ξεχκαηνο ζε ελαιιαζζφκελν ην ζχζηεκα απνζήθεπζεο ελέξγεηαο ζε κπαηαξίεο (300 KWh) ην ζχζηεκα ζπιινγήο δεδνκέλσλ, ην νπνίν δελ έρεη ελεξγφ ξφιν ιεηηνπξγία ηνπ ζηαζκνχ, αιιά ζπιιέγεη κεηξήζεηο ησλ θιηκαηνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο, ηελ ελεξγεηαθή απφδνζε ηνπ ζηαζκνχ θαη ην θνξηίν. Με απηά ηα ζηνηρεία κπνξεί λα εμεηαζζεί θαη λα αμηνινγεζεί ε ιεηηνπξγία ηνπ ζηαζκνχ. Σν Φ/Β ζχζηεκα ηέζεθε ζε ιεηηνπξγία ηνλ Απξίιην ηνπ 1988 θαη επί ηέζζεξα ρξφληα έγηλε ζπιινγή δεδνκέλσλ γηα ηελ αμηνιφγεζή ηνπ. Απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ ηεο πεξηφδνπ , πξνθχπηεη φηη ν ζηαζκφο παξήγαγε 10 κε 12 ΜWh ην ρξφλν. Ο ζηαζκφο ζπλερίδεη αθφκε λα ιεηηνπξγεί θαη λα 189

192 ειεθηξνδνηεί ηνπο Αξθνχο. Oη θάηνηθνη ηνπ λεζηνχ ρξεζηκνπνηνχλ ειεθηξηθέο ζπζθεπέο ρακειήο θαηαλάισζεο, π.ρ. έγρξσκε ηειεφξαζε 35 Watt, ή αζπξφκαπξε 25 Watt, ςπγεία ησλ 30 Watt θαη γηα ην θσηηζκφ ιάκπεο θζνξηζκνχ ησλ 18 Watt. Δπίζεο, γηα λα απνθεχγεηαη ε ρξήζε ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ κεγάιεο ηζρχνο θαη γηα λα ππάξρεη δηαζέζηκε ελέξγεηα γηα φινπο ηνπο θαηνίθνπο, ζχκθσλα κε ηηο δπλαηφηεηεο παξαγσγήο ηνπ ζηαζκνχ, νη αζθάιεηεο ζηνπο πίλαθεο ησλ ρξεζηψλ πεξηνξίζηεθαλ ζηα 4 Α (220 Volt).Σν κέζν θφζηνο ηεο ειεθηξηθήο ΚWh απφ ληίδει ζε απνκαθξπζκέλα λεζηά, γηα ηε ΓΔΖ, θπκαίλεηαη κεηαμχ 100 θαη 1000 δξρ., ην δε θφζηνο ηεο ελέξγεηαο απφ θσηνβνιηατθά εθηηκάηαη, απφ ππνινγηζκνχο ηνπ ΚΑΠΔ, φηη γηα απηφλνκα ζπζηήκαηα ελαιιαζζφκελνπ ξεχκαηνο θπκαίλεηαη γχξσ ζην 1 επξψ/κwh (επηπεδνπνηεκέλν θφζηνο ειεθηξηζκνχ). Λακβάλνληαο ππφςε ηα πιενλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ε πξνηίκεζε ηνπο, έλαληη ησλ ζπκβαηηθψλ ζπζηεκάησλ, ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, είλαη πξνθαλήο, φηαλ ν ρξήζηεο πιεξψλεη ηελ πξαγκαηηθή ηηκή ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ έξγνπ απηνχ έγηλε απφ ηε ΓΔΖ, ηνπιάρηζηνλ θαηά 51% θαη ην ππφινηπν εμαζθαιίζηεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε κέζα απφ ην πξφγξακκα ΣΖΔRΜΗΔ. Σα «δώρα» του Κερυνίτη Σνλ Ηνχιην θεξχρζεθε επίζεκα ε έλαξμε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πδξνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ Κεξπλίηε, πνπ βξίζθεηαη ζηνλ Γήκν Αηγίνπ ηνπ Ννκνχ Αραΐαο θαη εθκεηαιιεχεηαη παξνρή 1,6m3/sec ηνπ πνηακνχ Κεξπλίηε θαη χςνο πδαηφπησζεο 190

193 190m, ελψ κάιηζηα δηαζέηεη αγσγφ πξνζαγσγήο κήθνπο 2km πεξίπνπ. Απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπ ελ ιφγσ πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ απνηξέπεηαη ε εθπνκπή αεξίσλ ξχπσλ πνπ απαηηνχλ πεξίπνπ ζηξέκκαηα δάζνπο πξνθεηκέλνπ λα απνξξνθεζνχλ.. Σν πδξνειεθηξηθφ έξγν Κεξπλίηε είλαη απνηέιεζκα επηηπρνχο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο Διιήλσλ επηρεηξεκαηηψλ θαη απνηειεί έλα αθφκα βήκα ζηελ πξνζπάζεηα λα πξνζεγγίζεη ε ρψξα καο ην ζηφρν ηνπ 20,1%, ζηνλ νπνίν πξνβιέπεηαη λα θηάζνπκε, κέρξη ην Καζαξή ελέξγεηα. Ζ Αλάπηπμε ρξεηάδεηαη πνιιή Δλέξγεηα. Σν Πεξηβάιινλ ρξεηάδεηαη θηιηθή, αλαλεψζηκε Δλέξγεηα. Ζ Οηθνλνκία ρξεηάδεηαη ειιεληθή Δλέξγεηα. Ζ Πεξηθέξεηα ρξεηάδεηαη επαξθή, ηνπηθή Δλέξγεηα. Απηέο, νη ηέζζεξηο απιέο εμηζψζεηο ιχλνληαη φρη απφ ζχκπησζε αιιά απφ επζπλείδεηε πνιηηηθή θαη επίκνλε πξνζπάζεηα.. Ζ κνλάδα πνπ εγθαηληάδνπκε ζήκεξα έρεη εγθαηεζηεκέλε ηζρχ 2,6 ΜW θαη αλακέλεηαη λα παξάγεη εηεζίσο 8,2 εθαη. Kwh. Δίλαη απνηέιεζκα επηηπρνχο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο Διιήλσλ επηρεηξεκαηηψλ θαη απνηειεί έλα αθφκα βήκα ζηελ πξνζπάζεηα λα πξνζεγγίζεη ε ρψξα καο ην ζηφρν ηνπ 20,1%, ζηνλ νπνίν πξνβιέπεηαη λα θηάζνπκε, κέρξη ην εκεηψλσ φηη, κε ηε ιεηηνπξγία ηεο λέαο απηήο κνλάδαο ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ Μνλάδσλ ζην επεηξσηηθφ ζχζηεκα, αλεβαίλεη ζηα 69,5 ΜW θαη ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχ ησλ κνλάδσλ Α.Π.Δ. αλέξρεηαη ζε 630 MW, πεξίπνπ, ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ έξγσλ ζπκπαξαγσγήο.. 191

194 Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά Ο Τδξνειεθηξηθφο ηαζκφο Κεξπλίηε έρεη εγθαηεζηεκέλε ειεθηξηθή ηζρχ 2,6 MW θαη αλακέλεηαη λα παξάγεη εηεζίσο 8,2 εθαη. Kwh. Καηά ηνπο πξψηνπο πέληε (5) κήλεο Οη αεξνηνπξκπίλεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ έρεη επηηεπρζεί ήδε ε απζηξηαθήο εηαηξίαο Geppert κε παξαγσγή 4,7 εθαη. Kwh, μεπεξλψληαο ηηο ηνπο δχν ζηξνβίινπο ηχπνπ αξρηθέο πξνζδνθίεο. Ο Τδξνειεθηξηθφο Pelton. ηαζκφο εθκεηαιιεχεηαη παξνρή 1,6m3/sec ηνπ πνηακνχ Κεξπλίηε θαη χςνο πδαηφπησζεο 190m θαη δηαζέηεη αγσγφ πξνζαγσγήο κήθνπο 2km πεξίπνπ. Ζ παξνρή χδαηνο δηνρεηεχεηαη ζε 2 ζηξνβίινπο ηχπνπ Pelton ηεο εηαηξείαο Geppert θαη ε κεηαηξνπή ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα πξαγκαηνπνηείηαη ζηηο ζχγρξνλεο γελλήηξηεο ηεο εηαηξείαο Hitziger. Ο ζηαζκφο δηαζέηεη ζπζηήκαηα απηνκαηηζκνχ, παξαθνινχζεζεο θαη πξνζηαζίαο ηειεπηαίαο ηερλνινγίαο, κε απνηέιεζκα λα επηηπγράλεηαη ε βέιηηζηε ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηνπ πνηακνχ Κεξπλίηε, ε κέγηζηε δηαζεζηκφηεηα θαη πςειά επίπεδα αζθάιεηαο γηα ην ειεθηξηθφ δίθηπν, ην πεξηβάιινλ, ηνλ ίδην ην ζηαζκφ θαη ην πξνζσπηθφ πνπ απαζρνιείηαη ζε απηφλ. Σα νθέιε ηεο ιεηηνπξγίαο. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ Τδξνειεθηξηθνχ έξγνπ Κεξπλίηε ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηελ εζληθή θαη ηελ ηνπηθή νηθνλνκία θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη εληζρχεη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε. πγθεθξηκέλα, απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπ απνηξέπεηαη ε εθπνκπή αεξίσλ ξχπσλ πνπ απαηηνχλ πεξίπνπ ζηξέκκαηα δάζνπο πξνθεηκέλνπ λα απνξξνθεζνχλ. Δπηπιένλ, ην 2% ησλ αθαζάξηζησλ εζφδσλ ηνπ ζηαζκνχ δηαηίζεληαη ζηνπο θνξείο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο πξνθεηκέλνπ λα επελδχζνπλ ζηελ αλάπηπμή ηνπο θαη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ ηνπ. 192

195 ΕΤΡΩΠΑΪΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ 1. ΤΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΘΔΡΜΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΗΛΔΚΣΡΙΜΟΤ ΑΠΟ ΑΔΡΙΟΠΟΙΗΗ ΞΤΛΟΤ, ΗOGILD ΓΑΝΙΑ Ζ δεκφζηα εηαηξεία ηεο Γαλίαο " Γεκνηηθή Δπηρείξεζε ηνπ Ηerning " είλαη ηδηνθηήηεο θαη δηαρεηξίδεηαη δηάθνξα έξγα Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο. ε απηά, ζπκπεξηιακβάλεηαη έλα εξγνζηάζην παξαγσγήο ζεξκφηεηαο κε θαχζηκν ην άρπξν, θαζψο θαη έλαο αξηζκφο ζηαζκψλ ζπκπαξαγσγήο (CΖΡ), ζηνπο νπνίνπο ρξεζηκνπνηνχληαη θαχζηκα, φπσο βηναέξην απφ ρσκαηεξέο, είηε απφ αζηηθά απνξξίκκαηα ή βηναέξην πνπ παξάγεηαη απφ ηελ αλαεξφβηα δχκσζε θνπξηάο δψσλ θαη νξγαληθψλ βηνκεραληθψλ /νηθηαθψλ απνβιήησλ. Σν 1994, ε εηαηξεία αλήγεηξε κία επηδεηθηηθή κνλάδα ζπκπαξαγσγήο ζεξκηθήο θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε αεξηνπνίεζε μχινπ. Ζ παξαγφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα είλαη 120 KW ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, πνπ πσιείηαη γηα ρξήζή κέζσ ηνπ δεκνζίνπ ειεθηξηθνχ δηθηχνπ, ελψ παξάγνληαη θαη 180 ΚW ζεξκφηεηαο, ηα νπνία πσινχληαη κε ηε κνξθή δεζηνύ λεξνύ, ζην δίθηπν ηειεζέξκαλζεο πνπ ηξνθνδνηεί ην ρσξηό ηνπ Ζνgild, φπνπ βξίζθεηαη ην εξγνζηάζην. ην Ζνgild, ππάξρνπλ πεξίπνπ 100 λνηθνθπξηά θαη νη εηήζηεο αλάγθεο ηνπο ζε ζεξκφηεηα είλαη 7 TJ. Ο θαζ' νκνξξνή αεξηνπνηεηήο ηνπ εξγνζηαζίνπ βαζίδεηαη ζε έλα κνληέιν 0,8 ΜW, ην νπνίν θαηαζθεπάζηεθε απφ ηε γαιιηθή εηαηξεία ΜΑRΣΔΕΟ. Ζ πξψηε χιε απνηειείηαη απφ ππνιείκκαηα μπιείαο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ηνπηθή βηνκεραλία θαηαζθεπήο επίπισλ. Tν πνζνζηφ πγξαζίαο πνπ πεξηέρεηαη ζην επηπιένλ ζξπκκαηηζκέλν μχιν, κε ην νπνίν ηξνθνδνηείηαη ν αεξηνπνηεηήο δελ ζα 193

196 πξέπεη λα είλαη πάλσ απφ 20%. Έηζη, έλαο μεξαληήξαο κε ηκάληα θαη ρψξν μήξαλζεο δχν επηπέδσλ κεηψλεη ηελ πγξαζία ηνπ ζξπκκαηηζκέλνπ μχινπ, απφ 40% ζε 18% πεξίπνπ. 273 θηιά ζξπκκαηηζκέλνπ μύινπ αεξηνπνηνύληαη αλά ψξα, παξάγνληαο 460 θπβ.κ. αεξίνπ, ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ κηαο ηξνπνπνηεκέλεο κεραλήο εζσηεξηθήο θαχζεο, ζπλδεδεκέλεο κε κηα ειεθηξηθή γελλήηξηα. Οη θαηάιιεινη ελαιιάθηεο ζεξκφηεηαο είλαη έηζη πξνζαξκνζκέλνη, ψζηε ην λεξφ ςχμεσο απφ ηελ ειεθηξνγελλήηξηα αιιά θαη απφ ηνλ αεξηνπνηεηή λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηειεζέξκαλζε. ην εξγνζηάζην εγθαηαζηάζεθε επίζεο θαη ζπκβαηηθφο ιέβεηαο πεηξειαίνπ κε ζθνπφ λα θαιχπηεηαη ην θνξηίν αηρκήο θαη λα ππάξρεη επαξθήο εθεδξηθή ππνζηήξημε. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ έξγνπ ήηαλ ιίξεο (1,14 εθαη. ΔCU). Oη ιίξεο ( ΔCU) ρνξεγήζεθαλ απφ ηελ Τπεξεζία Δλέξγεηαο ηεο Γαλίαο θαη νη ιίξεο ( ΔCU) απφ ηε Γεκνηηθή Δπηρείξεζε Ζerning. Σα έζνδα απφ ηηο πσιήζεηο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζπκπιεξψζεθαλ απφ κία επηρνξήγεζε 0,31 ιίξεο (πεξίπνπ 0,037 ΔCU) αλά θηινβαηψξα, ε νπνία θαηαβιήζεθε απφ ηελ θπβέξλεζε ηεο Γαλίαο ζην εξγνζηάζην ειεθηξνπαξαγσγήο πνπ ρξεζηκνπνηεί βηνκάδα. Κάπνηα ζηηγκή ζην κέιινλ, ε αλάθηεζε ελέξγεηαο ζα επεθηαζεί θαη ζα ζπκπεξηιάβεη ηα θαπζαέξηα απφ ηελ ηξνπνπνηεκέλε κεραλή εζσηεξηθήο θαχζεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ ζα απμεζεί ην πνζφ ζεξκφηεηαο πνπ ζα δηαηίζεηαη πξνο πψιεζε γηα ην δίθηπν ηειεζέξκαλζεο ηνπ Ζogild ζηα 300 KW πεξίπνπ. 194

197 2. ΠΑΘΗΣΙΚΟ ΗΛΙΑΚΟ ΥΔΓΙΑΜΟ ΣΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΔΙΟ ΚΑΙ ΓΗΜΟΣΙΚΟ ΥΟΛΔΙΟ ΣΟΤ LOOE, ΚΟΡΝΟΤΑΛΗ, ΗΝΩΜΔΝΟ ΒΑΙΛΔΙΟ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ '80, ε Δπηηξνπή Δθπαίδεπζεο ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ ηεο Κνκεηείαο ηεο Κνξλνπάιεο απνθάζηζε ηελ θαηαζθεπή ελφο δεκνηηθνύ ζρνιείνπ κέζεο ρσξεηηθφηεηαο, ζην Looe, ζην νπνίν πξνβιεπφηαλ παζεηηθόο ειηαθόο ζρεδηαζκόο. ηφρνο ήηαλ ε πξνψζεζε ηεο πνιηηηθήο ηνπ Γεκνηηθνχ πκβνπιίνπ γηα ηε κείσζε ηεο ρξήζεο νξπθηψλ θαπζίκσλ ζηελ Κνξλνπάιε. Ο ζρεδηαζκφο πνπ αλαπηχρζεθε ζηε ζπλέρεηα απφ ην Σκήκα Αξρηηεθηνληθήο ηεο Κνκεηείαο πεξηειάκβαλε παζεηηθά ζπζηήκαηα άκεζνπ θέξδνπο, ηα νπνία απμάλνπλ ηελ πνζφηεηα ηεο ειηαθήο ζεξκφηεηαο θαη ηνπ θπζηθνχ θσηφο πνπ εηζέξρνληαη ζην θηίξην. Με ηνλ ηξφπν απηφ ζην ζπγθεθξηκέλν ζρνιείν, εμαζθαιίδεηαη ζεκαληηθά ρακειφηεξν ελεξγεηαθφ θφζηνο απφ ην αληίζηνηρν ελφο " ζπκβαηηθνχ " ζρνιείνπ ρσξίο παζεηηθά ειηαθά ζηνηρεία. εκαληηθφο ζηφρνο ηεο νκάδαο ζρεδηαζκνχ ήηαλ ε ζπγθξάηεζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ε ζπζζψξεπζε ηεο, σο ζεξκηθήο ελέξγεηαο, κέζα ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ παξάιιειε εμαζθάιηζε κηαο ειθπζηηθήο εκθάληζήο ηνπ, θαζψο θαη ηνπ πεξηνξηζκνχ ζην ειάρηζην ησλ πξνβιεκάησλ ηεο ππεξζέξκαλζεο θαη ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ζάκβσζεο. Άιιε κία ζεκαληηθή ζθέςε ήηαλ φηη ε εθαξκνγή ησλ αξρψλ παζεηηθνχ ζρεδηαζκνχ δελ ζα έπξεπε λα επηβαξχλεη ζεκαληηθά ην ζπλνιηθφ θφζηνο θαηαζθεπήο. Γηα ην ιφγν απηφ ππήξμε κέξηκλα, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί φηη ηα ζηνηρεία παζεηηθήο ειηαθήο ελέξγεηαο ζην ζρεδηαζκφ ζα απνηεινχζαλ απιψο βειηηψζεηο θαη ηειεηνπνίεζε ηεο πθηζηάκελεο θαιήο θαηαζθεπαζηηθήο πξαθηηθήο. Σν έξγν ζρεδηάζηεθε ην επηέκβξην ηνπ 1981, νη εξγαζίεο θαηαζθεπήο άξρηζαλ ην 195

198 Μάξηην ηνπ 1983 θαη ε θαηαζθεπή νινθιεξψζεθε ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1984, δειαδή έγθαηξα γηα ηελ έλαξμε ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο 1984/85. Σν λεπηαγσγείν θαη ην δεκνηηθφ ζρνιείν ηνπ Looe θαιχπηνπλ κηα ζπλνιηθή επηθάλεηα 1,374 η.κ. θαη έρνπλ ζηαπξνεηδή δηαξξχζκηζε. ηηο αίζνπζεο δηδαζθαιίαο, νη νπνίεο βξίζθνληαη ζηηο "πηέξπγεο" ηνπ θηηξίνπ, νη λφηηα πξνζαλαηνιηζκέλεο επηθάλεηεο είλαη δηαθαλείο ζε φιε ηνπο ηελ έθηαζε (100%), κε παινπίλαθεο γηα ηε κεγηζηνπνίεζε ησλ άκεζσλ θεξδψλ απφ ηνλ ήιην. Οη δηάδξνκνη θαη νη θνηλφρξεζηνη ρψξνη βξίζθνληαη θαηά κήθνο επηθαλεηψλ βφξεηα πξνζαλαηνιηζκέλσλ θαη κε πεξηνξηζκέλα αλνίγκαηα. Ζ αίζνπζα ζπγθεληξψζεσλ, ε βηβιηνζήθε, νη αίζνπζεο πξνζσπηθνχ θαη ε θνπδίλα βξίζθνληαη ζπγθεληξσκέλεο ζην θεληξηθφ θηίξην. Σν ζρνιείν έρεη θεθιηκέλε θεξακνζθεπή θαη νη εμσηεξηθνί ηνπ ηνίρνη είλαη θαηαζθεπαζκέλνη απφ ηνχβια θαη ηζηκεληφιηζνπο, ελψ ηα παξάζπξα απνηεινχληαη απφ θνηλνχο δηπινχο παινπίλαθεο, πξνζαξκνζκέλνπο ζε ζπξφκελα πιαίζηα απφ αινπκίλην. Ο ζρεδηαζκφο απηφο έρεη σο ζηφρν ηελ εμαζθάιηζε πςειψλ επηπέδσλ κφλσζεο θαη ρακειψλ πνζνζηψλ δηείζδπζεο αέξα ζε νιφθιεξν ην θηίξην. Σν ζπλνιηθό θόζηνο ηνπ ζρνιείνπ αλήιζε ζε ιίξεο (ηηκέο 1986),πεξίπνπ ΔCU - δειαδή ζηα κέζα επίπεδα θφζηνπο θαηαζθεπήο ελφο δεκνηηθνχ ζρνιείνπ. Ζ ελεξγεηαθή απφδνζε είλαη θαιή ζε ζχγθξηζε κε άιια ζρνιεία, σο απνηέιεζκα ηνπ άκεζνπ θέξδνπο απφ ηελ ειηαθή ελέξγεηα, ην νπνίν επηηπγράλεηαη κέζσ ησλ παινζηαζίσλ ησλ λφηηα πξνζαλαηνιηζκέλσλ επηθαλεηψλ, ε κέζε εβδνκαδηαία εμνηθνλφκεζε αεξίνπ πνπ απαηηείηαη γηα ηε ζέξκαλζε ησλ ρψξσλ 196

199 είλαη 40%, επηηπγράλνληαο έηζη ηνλ θχξην ζηφρν ηνπ ζρεδηαζκνχ. ε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ην ζρνιείν ζεξκαίλεηαη πνιχ γξήγνξα θαη ε ζεξκφηεηα δηαηεξείηαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ, ελψ νη ζπλζήθεο ζεξκηθήο άλεζεο γηα ηνπο ρξήζηεο ηνπ θηηξίνπ είλαη πνιχ θαιέο. Γελ αλαθέξζεθαλ πξνβιήκαηα ρακειήο ζεξκνθξαζίαο, παξφιν πνπ ππήξμαλ κεξηθέο πεξηπηψζεηο ππεξζέξκαλζεο. Χζηφζν, ην θπζηθφ θσο ηεο εκέξαο πνπ έθζαλε ζηηο αίζνπζεο δηδαζθαιίαο δελ επαξθνχζε, θαη απηφ νδήγεζε ζε νξηαθή κφλν κείσζε ησλ αλαγθψλ γηα ηερλεηφ θσηηζκφ. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ ην γεγνλφο φηη ην πξνζσπηθφ πνπ εξγάδεηαη ζην ζρνιείν ηνπ Looe, ζεσξεί φηη ην θηίξην απηφ παξέρεη έλα εμαηξεηηθά επράξηζην πεξηβάιινλ εξγαζίαο, 197

200 3. AΔΡΙΑ ΑΠΟ ΥΩΜΑΣΔΡΔ. ΥΔΓΙΟ ΑΝΑΚΣΗΗ ΑΔΡΙΩΝ ΑΠΟ ΣΗ ΥΩΜΑΣΔΡΗ ΣΟΤ MIDDLETON BROOM, ΓΤΣΙΚΟ YORKSHIRE, ΗΝΩΜΔΝΟ ΒΑΙΛΔΙΟ Σν Γεκνηηθφ πκβνχιην ηνπ Leeds θαη ε ηνπηθή επηρείξεζε LAWDC, Γηαρείξηζε Απνβιήησλ ηνπ Γπηηθνύ Τorkshire ζηελ νπνία είλαη κέηνρνο ην πκβνχιην, δηαδξακάηηζαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ελφο έξγνπ γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ βηναεξίνπ πνπ εθιχεηαη ζηε ρσκαηεξή ηνπ Μiddleton Broom. Ζ ρσκαηεξή απηή, ησλ 2 εθαη. m 3, πνπ βξίζθεηαη θνληά ζην Leeds αλήθεη ζηελ ηδηνθηεζία ηνπ πκβνπιίνπ, ελψ ε Δπηρείξεζε Γηαρείξηζεο Απνβιήησλ ηνπ Γπηηθνχ Yorkshire έρεη δηθαίσκα ρξήζεο. Σν 1989, ε Δπηρείξεζε ππέγξαςε ζχκβαζε κε ηελ ΒROOM Energy Ltd, ζπγαηξηθή ηεο Combined Landfill Projects Ltd, βάζεη ηεο νπνίαο επηηξέπεηαη ζηε δεχηεξε, λα εθκεηαιιεχεηαη ηα εθιπφκελα βηναέξηα γηα ελεξγεηαθνχο ζθνπνχο. Tν έξγν αλάθηεζεο ελέξγεηαο πνπ πξνέθπςε θαη ην νπνίν μεθίλεζε ηε ιεηηνπξγία ηνπ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1993, ρξεζηκνπνηεί δνθηκαζκέλεο εθαξκνγέο ζπιινγήο εθιπφκελνπ βηναεξίνπ θαη ηερλνινγία εθκεηάιιεπζεο. Tν βηναέξην, έλα κίγκα θπξίσο κεζαλίνπ θαη CO 2, πνπ παξάγεηαη απφ ηελ απνζχλζεζε νξγαληθψλ απνξξηκκάησλ ζηε ρσκαηεξή, αλαθηάηαη κέζσ θξεαηίσλ πνπ αλνίγνληαη κέζα ζηα απφβιεηα. ηε ζπλέρεηα, δηνρεηεχνληαη, κέζσ ελφο αγσγνχ απφ πνιπαηζπιέλην, ζε έλαλ ζηαζκφ ειεθηξνπαξαγσγήο ηζρχνο 1,2 MW, ν νπνίνο θαηαζθεπάζηεθε ζε ρψξν πνπ αλήθεη ζηελ ηδηνθηεζία ηνπ πκβνπιίνπ ηνπ Leeds, ζε απφζηαζε 1,5 ρικ. Δθεί, θαζαξίδεηαη θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ θαχζηκν γηα ηελ θίλεζε δχν 12- θχιηλδξσλ θηλεηήξσλ αλάθιεμεο πνπ θηλνχλ ζηε ζπλέρεηα γελλήηξηεο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Απηφο ν ζηαζκφο ειεθηξνπαξαγσγήο παξάγεη ειεθηξηθφ ξεχκα πνπ είλαη αξθεηφ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ 700 ζπηηηψλ θαη ην νπνίν πσιείηαη 198

201 βάζεη ησλ φξσλ ηεο ζχκβαζεο ΝFFO 1991, ζηε Τorkshire Electricity Plc.ηελ ηνπηθή Πεξηθεξεηαθή Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ. Tν ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ ζρεδίνπ αλάθηεζεο ελέξγεηαο ήηαλ πεξίπνπ 1,3 εθαη. ΔCU (ηηκέο 1991). ην θφζηνο απηφ πεξηιακβαλφηαλ ε αλαβάζκηζε ηνπ πθηζηάκελνπ ζπζηήκαηνο εμαγσγήο βηναεξίσλ θαη ν αγσγφο αεξίνπ κέρξη ηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ζηαζκνχ παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Tν ζρέδην ρξεκαηνδνηήζεθε κε ζπκβφιαην ρξεκαηνδφηεζεο έξγνπ, κέζσ ελφο ζπλδπαζκνχ ηξαπεδηθνχ δαλείνπ θαη ηδίσλ θεθαιαίσλ ζε αλαινγία 80:20. Tν κέζν ιεηηνπξγηθφ θφζηνο αλήιζε ζε πεξίπνπ 0,14 ΔCU αλά θηινβαηψξα παξαγφκελνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Ζ αξρηθή εθαξκνγή ηνπ ζρεδηαζκνχ έγηλε ζηα κέζα ηνπ Tν θπξηφηεξν δήηεκα πνπ ηέζεθε, ήηαλ ε παξνπζία θαηνηθηψλ θνληά ζηε ρσκαηεξή, γεγνλφο ην νπνίν ζήκαηλε φηη ν ζηαζκφο ειεθηξνπαξαγσγήο δελ ζα κπνξνχζε λα βξίζθεηαη κέζα ή δίπια ζηνλ ίδην ρψξν. Χζηφζν, αθνχ εληνπίζηεθε κηα πηζαλή ηνπνζεζία, ε ππεχζπλε γηα ην ζρεδηαζκφ αξρή ζεψξεζε φηη ήηαλ πηζαλφ λα δεκηνπξγεζνχλ πξνβιήκαηα ιφγσ ηεο έιιεηςεο ρψξσλ ζηάζκεπζεο γηα ην πξνζσπηθφ ζπληήξεζεο. Γηα ην ιφγν απηφ επηιέρζεθε κηα ελαιιαθηηθή ηνπνζεζία θαη ε πξφηαζε ζρεδηαζκνχ ηξνπνπνηήζεθε. Μφιηο ε δηαδηθαζία απηή νινθιεξψζεθε, έγηλε εθ λένπ αίηεζε γηα άδεηα, ε νπνία ρνξεγήζεθε ρσξίο δπζθνιία. Tν ζέκα ηνπ ζνξχβνπ πνπ πξνθαιείηαη απφ ην εξγνζηάζην, αληηκεησπίζηεθε κε ηε ζηέγαζε ησλ ειεθηξνγελλεηξηψλ αιιά θαη ηνπ βνεζεηηθνχ εμνπιηζκνχ ζε θηίξηα κε εηδηθφ ζρεδηαζκφ ερνκφλσζεο. Άκεζα, νινθιεξψζεθε επίζεο θαη ε δηαδηθαζία φζνλ αθνξά ζηηο εξγαζίεο δηφδνπ θαη ηηο εθκηζζψζεηο γηα ηνλ αγσγφ πνπ κεηαθέξεη ην βηναέξην απφ ηε ρσκαηεξή ζην εξγνζηάζην ειεθηξνπαξαγσγήο. 199

202 Παξφιν πνπ ζηα αξρηθά ζηάδηα ηνπ έξγνπ εκθαλίζηεθαλ νξηζκέλα ηερληθά πξνβιήκαηα, απηά ιχζεθαλ κε άκεζεο δηνξζσηηθέο ελέξγεηεο, κε απνηέιεζκα ζήκεξα, ην έξγν λα είλαη ζε ζέζε λα ιεηηνπξγεί ζε πνζνζηφ δηαζεζηκφηεηαο πάλσ απφ 90%, Δθηφο απφ ηελ ελέξγεηα πνπ παξάγεη, απνθέξεη θαη νηθνλνκηθά νθέιε ζηνπο εκπιεθφκελνπο νξγαληζκνχο θαη επεξέαζε ζεηηθά ηελ ηνπηθή νηθνλνκία γεληθφηεξα π.ρ. κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο ζέζεσλ απαζρφιεζεο ζην εξγνζηάζην ειεθηξνπαξαγσγήο. Δπηπιένλ, ε εθκεηάιιεπζε ηνπ εθιπφκελνπ απφ ηε βηναεξίνπ γηα ελεξγεηαθνχο ζθνπνχο, ζπκπιεξψλεη ηα ππφινηπα κέηξα πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ εθαξκφδνληαη ζηε ρσκαηεξή ηνπ Μiddleton Broom. 4. ΣΗΛΔΘΔΡΜΑΝΗ ΜΔ ΣΗ ΥΡΗΗ ΓΔΩΘΔΡΜΙΚΗ ΔΝΔΡΓΔΙΑ, SAINT-GHISLAIN, BEΛΓΙΟ ηα πιαίζηα ελφο αζηηθνχ ζρήκαηνο ηειεζέξκαλζεο ζηε Βειγηθή πφιε Saint- Chislain, ζπλερίδεηαη κε επηηπρία ε άληιεζε γεσζεξκηθνχ ξεπζηνχ, κέζσ κηαο γεψηξεζεο απφ ην βάζνο 2,5 ρικ., φπνπ βξίζθεηαη ν γεσζεξκηθφο ηακηεπηήξαο. Σν ζρέδην απηφ, ην νπνίν αλαπηχρζεθε θαηά ηελ πεξίνδν θαη ηέζεθε ζε εθαξκνγή ην 1986, μεθίλεζε απφ ηελ Intercommunale de Development et d Amenagement (IDEA) ζηελ θεληξηθή πεξηνρή ηεο Μons Borinage, απφ ηε δεκνηηθή αξρή ηνπ Saint-Ghislain θαη ην Τπνπξγείν ηεο Πεξηθέξεηαο ηεο Βαιινλίαο. Σελ επίβιεςε ηεο θαηαζθεπήο αλέιαβε ε IDEA, ζηελ νπνία είλαη ηδηνθηήηεο θαη εθκεηαιιεχεηαη ην ρψξν αλάπηπμεο ηνπ έξγνπ, ηε γεψηξεζε θαη ηελ εγθαηάζηαζε ηειεζέξκαλζεο. 200

203 Ο γεσζεξκηθφο ηακηεπηήξαο είλαη αξθεηά δεζηφο (70 ν C), ψζηε λα κπνξεί λα θαιχπηεη έλα κεγάιν κέξνο ησλ ζεξκηθψλ απαηηήζεσλ. Μέζσ ηεο γεψηξεζεο, ην ξεπζηφ θζάλεη ζηελ επηθάλεηα απ' φπνπ νδεγείηαη ζε ελαιιάθηεο ζεξκφηεηαο, φπνπ θαη απνδίδεη ηε ζεξκφηεηα ηνπ ζε θαζαξφ λεξφ. Σν λεξφ απηφ απνθηά ζεξκνθξαζία 40 ν C, ην νπνίν θαη δηνρεηεχεηαη ζην δίθηπν ηειεζέξκαλζεο. Σν δίθηπν ηειεζέξκαλζεο θαιχπηεη ηηο νηθηαθέο, εκπνξηθέο θαη βηνκεραληθέο αλάγθεο ηεο πφιεο. Σν απνξξηπηφκελν γεσζεξκηθφ ξεπζηφ απφ ηνπο ελαιιάθηεο είλαη αξθεηά δεζηφ (35 ν C), ψζηε λα κπνξεί λα δηνρεηεχεηαη ζε έλα ζπγθξφηεκα ζεξκνθεπηαθήο θαιιηέξγεηαο νπσξνθεπεπηηθψλ, ηξνθνδνηψληαο έλα ππεδαθηθφ ζχζηεκα ζέξκαλζεο απφ ην νπνίν, εμεξρφκελν ζηνπο 30 Ο C, νδεγείηαη ζε έλα εξγνζηάζην θαζαξηζκνχ, φπνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πξνζέξκαλζε ησλ ιπκάησλ πξηλ ηε 201