ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ www.ecogreens.gr - email: ecogreen@otenet.gr Αθήνα: Κολοκοτρώνη 31, 10562, τηλ. 210.3241001, fax 210 3241825 Θεσσαλονίκη: Φιλίππου 51, 54631, τηλ. 2310.222503, fax 2310.421196 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ: ΟΡΙΟΘΕΤΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗ ΟΠΤΙΚΗ ΓΙΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Πολιτική Απόφαση του Πανελλήνιου Συµβουλίου των Οικολόγων Πράσινων Το ασφαλιστικό είναι κατ εξοχήν θέµα βιωσιµότητας, θέµα κατανοµής των ασφαλιστικών βαρών και παροχών ανάµεσα στις γενεές: πώς να παρέχουµε στην επόµενη γενιά την ίδια ποιότητα ζωής και την ίδια κοινωνική προστασία µε τους εαυτούς µας. Ως ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ έχουµε χρέος να συνεισφέρουµε τις προτάσεις και τις ιδέες µας στο δηµόσιο διάλογο. Στοχεύουµε σε δίκαιες και αποτελεσµατικές λύσεις διάρκειας για το ασφαλιστικό. Μόνο µια λύση διάρκειας µπορεί να θεωρηθεί αειφορική. Για το ασφαλιστικό δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Πιστεύουµε, όµως, ότι η χώρα µας θα µπορούσε να έχει πολύ καλύτερο σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης, µε πολύ ισχυρότερη προστασία στους πιο ευάλωτους πολίτες. Κατάθεση προτάσεων από ένα µικρό κόµµα, όπως οι Οικολόγοι Πράσινοι, δε σηµαίνει ότι (πρέπει να) έχουµε απαντήσεις και θέσεις για κάθε επιµέρους λεπτοµέρεια. Η συµβολή µας θα κριθεί από την ικανότητά µας να προωθήσουµε προτάσεις που να συγκεντρώνουν ευρύτερο ενδιαφέρον και να πιέζουν σε θετικές κατευθύνσεις. Ι. ΣΥΝΥΠΟΛΟΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ «ΑΘΕΑΤΕΣ ΟΨΕΙΣ» 1. Η συζήτηση για το ασφαλιστικό οριοθετείται από δύο βασικά δεδοµένα: Ότι το σηµερινό επίπεδο παροχών θα µπορέσει να διατηρηθεί τις επόµενες δεκαετίες µόνο αν η κοινωνική ασφάλιση τροφοδοτηθεί µε επιπλέόν οικονοµικούς πόρους. Ότι κάθε µείωση συντάξεων ή αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, µας κάνει αυτόµατα φτωχότερους. 2. Στην Ελλάδα, η κρίση της κοινωνικής ασφάλισης παρουσιάζει σοβαρές ιδιαιτερότητες: Η κοινωνική ασφάλιση στη χώρα µας γενικεύτηκε από το 1950 και µετά (πολύ αργότερα από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες), ενώ µείωση γεννήσεων εµφανίζεται µόλις τις 3-4 τελευταίες δεκαετίες και κατά συνέπεια η επιρροή της στις εξελίξεις είναι ακόµη πρόσφατη και σχετικά περιορισµένη. Οι ιδιαιτερότητες αυτές στηρίζουν την εκτίµηση ότι στην Ελλάδα τα προβλήµατα των ασφαλιστικών ταµείων οφείλονται λιγότερο σε δηµογραφικούς παράγοντες και περισσότερο σε άλλες αιτίες. Ενδεικτική είναι άλλωστε η σύγκριση µε χώρες µε ακόµη πιο δυσµενή δηµογραφικά δεδοµένα από τα δικά µας: η Ιταλία, µε χαµηλότερα ποσοστά ασφαλιστικών εισφορών από την Ελλάδα, διασφαλίζει για όλους πλήρη σύνταξη στα 61 χρόνια ακόµη και µετά την πρόσφατη ασφαλιστική της µεταρρύθµιση. 3. Στη χώρα µας, πάγια πολιτική των κυβερνήσεων της τελευταίας 15ετίας για το ασφαλιστικό ήταν η επιβολή αποσπασµατικών ρυθµίσεων, που συρρίκνωναν δικαιώµατα χωρίς να λύνουν σε µακροπρόθεσµη βάση κανένα από τα προβλήµατα οικονοµικής βιωσιµότητας των Ταµείων. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι τωρινές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, ανεξάρτητα από τα πρόσωπα των υπουργών που τις υλοποιούν: Το ασφαλιστικό απογυµνώνεται τεχνητά από την πολιτική και κοινωνική του διάσταση, για να περιοριστεί στη διαχείριση και τον επιµερισµό των επιπτώσεων από τις πολιτικές που οδήγησαν σε αδιέξοδο τα Ταµεία.
Όσο επικίνδυνος είναι όµως ένας διάλογος που περιορίζεται στις κυβερνητικές προτάσεις, άλλο τόσο επικίνδυνη είναι και η άρνηση του διαλόγου: Χωρίς ριζική παρέµβαση στους παράγοντες που υπονοµεύουν σήµερα τη βιωσιµότητα της κοινωνικής ασφάλισης, η πίεση για περικοπές δικαιωµάτων θα είναι διαρκής και θα επανέρχεται κάθε λίγα χρόνια όσες πετυχηµένες αντιστάσεις και αν οργανώσουµε. Θεωρούµε λοιπόν απαραίτητο ένα ευρύ κοινωνικό διάλογο µε τα συνδικάτα, τους κοινωνικούς φορείς και τα κόµµατα, ώστε να διαµορφωθεί η «αντιπρόταση της κοινωνίας» για µια σειρά θέµατα-κλειδιά, όπως οι πόροι της κοινωνικής ασφάλισης και τα νέα ασφαλιστικά δικαιώµατα. Μόνο έτσι µπορεί η κοινωνική ασφάλιση να διατηρήσει και να διευρύνει τον κοινωνικό και δηµόσιο χαρακτήρα της. 4. Από τις πληγές του ασφαλιστικού, η δηµόσια συζήτηση έχει µέχρι τώρα φωτίσει κυρίως την κακή διαχείριση και το έλλειµµα διαφάνειας, την εισφοροδιαφυγή, το µεγάλο λειτουργικό κόστος λόγω της πολυδιάσπασης των ταµείων αλλά και την πρακτική όλων των κυβερνήσεων να χρηµατοδοτούν µέτρα κοινωνικής πολιτικής µε έξοδα των ταµείων, χωρίς να καταβάλλουν το κόστος από τον κρατικό προϋπολογισµό. Στο περιθώριο µένουν όµως ακόµη αρκετές αθέατες όψεις: Από το 1950 µέχρι και τη δεκαετία του 1980, τα αποθεµατικά των Ταµείων (δηλαδή οι εισφορές της πρώτης και δεύτερης γενιάς ασφαλισµένων) δεσµεύονταν ως υποχρεωτικές καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος µε συµβολικά επιτόκια. Τα χρήµατα χρησιµοποιήθηκαν ως φθηνά κεφάλαια για δηµόσια έργα και βιοµηχανικές επενδύσεις και τελικά εξανεµίστηκαν από τον πληθωρισµό. Από τις πολιτικές που χρηµατοδοτήθηκαν, µας έµεινε τελικά η περιθωριοποίηση του σιδηροδρόµου, η συγκέντρωση της γεωργίας στις λίγες µεγάλες πεδιάδες και η ανάδειξη του λιγνίτη σε «εθνικό καύσιµο»: στην πράξη οι εισφορές των ασφαλισµένων χρηµατοδότησαν την οικολογική κρίση αντί για την κοινωνική ασφάλιση. Αποτέλεσµα ήταν, οι πρώτες γενιές συνταξιούχων να πάρουν τη σύνταξή τους από τις εισφορές των νεώτερων εργαζοµένων, καθώς οι δικές τους εισφορές είχαν στο µεταξύ εξανεµιστεί. Οι ευρύτατες κοινωνικές και πολιτικές συναινέσεις που είχε συναντήσει η απογύµνωση των Ταµείων από τα αποθεµατικά τους, στηρίζονταν στην ηγεµονία των αντιλήψεων για ανάπτυξη µε κάθε τίµηµα. Στηρίζονταν όµως και στην καθολική τότε αίσθηση ότι οι συντάξεις ήταν σε κάθε περίπτωση εγγυηµένες, ανεξάρτητα από τα οικονοµικά των ασφαλιστικών ταµείων. Η εκ των υστέρων ανατροπή του δεδοµένου αυτού, από το 1990 και µετά, είναι φυσικό να δηµιουργεί εκρηκτικές αντιδράσεις. Η τριµερής χρηµατοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης (κράτος, εργοδότες, εργαζόµενοι) που στην υπόλοιπη Ευρώπη θεωρείται δεδοµένη, εδώ θεσµοθετήθηκε µόλις τα τελευταία χρόνια. Ακόµη και έτσι, όµως, το κράτος αποφεύγει συστηµατικά να εκπληρώσει τις οικονοµικές του υποχρεώσεις. Τα φαινόµενα ανασφάλιστης εργασίας πολλαπλασιάστηκαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες, µε την απροθυµία του κράτους να διασφαλίσει δυνατότητες νόµιµης παραµονής στους µετανάστες και πρόσφυγες. Ευκαιρίες νοµιµοποίησης άρχισαν να δίνονται µε πολλά χρόνια καθυστέρηση, µε όρους που απέκλειαν πλήθος ενδιαφεροµένων. Η αναγκαστική παρανοµία των µεταναστών σήµανε τεράστια διαρροή πόρων για τα ασφαλιστικά ταµεία ενώ δηµιούργησε µονιµότερους θύλακες ανασφάλιστης εργασίας ακόµη και για αρκετούς Έλληνες. Η επιρροή του δηµογραφικού είναι πιο περίπλοκη από ό,τι συνήθως φανταζόµαστε. Επίπεδα γεννήσεων χαµηλότερα από τα όρια ανανέωσης του πληθυσµού αλλά και από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο, είναι φαινόµενο κοινό σε όλες τις µεσογειακές (και τις περισσότερες βαλκανικές) χώρες. Οι συγκριτικά υψηλότεροι δείκτες γεννήσεων στη υτική και Βόρεια Ευρώπη προέρχονται κυρίως από τις γεννήσεις εκτός γάµου (31,40% στην ΕΕ το 2003, έναντι 4,30% εδώ), που στη χώρα µας αποθαρρύνονται από τις κοινωνικές αντιλήψεις και το έλλειµµα κοινωνικού κράτους. Το ασφαλιστικό όµως δεν επηρεάζεται µόνο από τους δείκτες γεννήσεων, αλλά και από το ποσοστό όσων µένουν εκτός αγοράς εργασίας, ιδίως µε την ανεργία των γυναικών και των νέων. Το ποσοστό γυναικών που συµµετέχουν στην αγορά εργασίας (και τη συνταξιοδοτική ασφάλιση) είναι από τα χαµηλότερα στην Ευρώπη. Η εργασία και η ασφάλιση των γυναικών καθορίζονται από ιδιαίτερους όρους, που αφορούν όχι µόνο την ιδιαίτερα υψηλή ανεργία των
γυναικών, αλλά και την απλήρωτη εργασία τους σε οικογενειακές επιχειρήσεις όπως και την αδυναµία τους να εργαστούν λόγω «οικογενειακών υποχρεώσεων» που δηµιουργούνται από το έλλειµµα κοινωνικού κράτους σε τοµείς όπως η φροντίδα των ηλικιωµένων, των παιδιών και των αρρώστων. ΙΙ. ΙΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΠΟΡΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ Οι θέσεις µας για το ασφαλιστικό δε µπορούν να εξαντλούνται στην επισήµανση ευθυνών για το παρελθόν, ούτε στην υπεράσπιση του σηµερινού καθεστώτος. Νέες ιδέες για τους οικονοµικούς πόρους που χρειάζονται, είναι απαραίτητο να αποτελέσουν την πράσινη συµβολή στην υπεράσπιση της κοινωνικής ασφάλισης: Τίποτα από όσα υπονόµευσαν την κοινωνική ασφάλιση δε µπορεί να θεωρηθεί «τετελεσµένο» και να παραγραφεί, ώστε να συζητάµε τρόπους επιµερισµού των επιπτώσεων στο κοινωνικό σύνολο. Ένα κράτος που οργανώνει Ολυµπιάδες αστρονοµικού κόστους και που διατηρεί τα υψηλότερα ποσοστά εξοπλιστικών δαπανών σε όλη την Ευρώπη (περιλαµβανοµένης και της Τουρκίας), αλλά και που απαλλάσσει από ασφαλιστικές υποχρεώσεις δισεκατοµµυρίων ευρώ επιχειρήσεις όπως η ΕΗ ή η Εµπορική Τράπεζα, δεν έχει κανένα ηθικό δικαίωµα να αρνείται να επιστρέψει τα κεφάλαια που ουσιαστικά υπεξαίρεσε από την κοινωνική ασφάλιση. Με δεδοµένες τις περιπλοκές που θα δηµιουργούσε η απευθείας αναγνώρισή τους ως δηµόσιου χρέους, προτείνεται να αναλάβει το κράτος σε µόνιµη βάση το κόστος µιας Εθνικής Σύνταξης για όλους όσους συµπληρώνουν το εθνικό όριο συνταξιοδότησης και η συνολική τους σύνταξη δεν υπερβαίνει το διπλάσιο του κατώτατου µισθού. Η Εθνική Σύνταξη θα αποτελεί τον πρώτο πυλώνα της κοινωνικής ασφάλισης (οι άλλοι δύο θα είναι τα ταµεία κύριας και επικουρικής), θα είναι ανεξάρτητη από ασφαλιστικές εισφορές και θα συνδέεται µε το όριο της φτώχειας, στα πλαίσια ενός συστήµατος ελάχιστου εγγυηµένου εισοδήµατος για όλους. Το ποσό της Εθνικής Σύνταξης θα συµψηφίζεται µε τις συντάξεις που παρέχουν τα Ταµεία, εξοικονοµώντας τους αντίστοιχα έξοδα. Η καθιέρωση της Εθνικής Σύνταξης θα επέτρεπε στα ταµεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης να λειτουργήσουν µε περισσότερο ανταποδοτικό χαρακτήρα, ως δεύτερος και τρίτος πυλώνας αντίστοιχα. H σηµερινή τριµερής χρηµατοδότηση (εργαζόµενοι, εργοδότες, κράτος) διατηρείται για όλα τα ταµεία στα επίπεδα που προβλέπονται σήµερα. Το σηµερινό σύστηµα εργοδοτικών εισφορών, ως ποσοστό της µισθοδοσίας, δηµιουργεί αντικίνητρα για την απασχόληση εργαζοµένων και επιβραβεύει την ανασφάλιστη εργασία και την εισφοροδιαφυγή. Η αντικατάστασή του από ένα τέλος κοινωνικής ασφάλισης σε όλες τις επιχειρήσεις υπολογισµένο µε βάση τον κύκλο εργασιών τους, θα µείωνε τη διαρροή πόρων από τα Ταµεία και θα τόνωνε την απασχόληση περιορίζοντας το κόστος των νέων προσλήψεων. Βελτίωση της διαχείρισης των πόρων και ενίσχυση της διαφάνειας, είναι επίσης απαραίτητες. Εδώ ανήκουν ενοποιήσεις ταµείων, αξιοποίηση της περιουσίας τους, θεσµικές εγγυήσεις και δικλείδες ελέγχου από ανεξάρτητη Αρχή για τη διαχείριση των αποθεµατικών τους, διαφάνεια και αποτελεσµατικοί έλεγχοι στη χορήγηση αναπηρικών συντάξεων, αναλυτική ετήσια ενηµέρωση των ασφαλισµένων κάθε Ταµείου για τη διαχείριση και την πορεία των αποθεµατικών. Η διοίκηση των Ταµείων οφείλει να απεξαρτηθεί από το κράτος και να ανήκει κατά κύριο λόγο στους ασφαλισµένους. Ταµεία που ενοποιούνται, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν την αυτοτέλεια των αποθεµατικών και των παροχών τους ως ξεχωριστοί κλάδοι στον αντίστοιχο νέο φορέα. Ενισχυµένο πλαίσιο κοινωνικής προστασίας θα απέτρεπε µεγάλο µέρος των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων που επιβάλλονται ως λύση ανάγκης σε ανέργους µεγάλης ηλικίας µε δυσκολία να ξαναβρούν δουλειά. Πολιτικές που θα δίνουν ευκαιρίες ισότιµης εργασίας στα άτοµα µε αναπηρίες, µπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο και στα ασφαλιστικά ταµεία. Συντονισµένες παρεµβάσεις σε παράγοντες που προκαλούν αναπηρίες, όπως τα τροχαία, θα µπορούσαν να προσφέρουν ακόµη περισσότερα.
Η καθιέρωση διαύλων νόµιµης µετανάστευσης προς τη χώρα µας, µε τριετείς άδειες παραµονής που θα εκδίδονται στη χώρα προέλευσης, µπορεί να συνδυαστεί µε ένα τέλος για τα ασφαλιστικά ταµεία πολύ µικρότερο από τα ποσά που αναγκαστικά πληρώνουν σήµερα οι µετανάστες και οι πρόσφυγες στα κυκλώµατα παράνοµης διακίνησής τους. Αν η ανανέωση της άδειας παραµονής συνδυαστεί µε ένα ελάχιστο όριο ενσήµων, το συνολικό όφελος για τα ασφαλιστικά ταµεία θα είναι ακόµη µεγαλύτερο. Φόροι σε προϊόντα που επιβαρύνουν τη δηµόσια υγεία, όπως ο καπνός και το αλκοόλ αυξάνονται σε ευρωπαϊκά επίπεδα και χρησιµοποιούνται αποκλειστικά για την κάλυψη δαπανών των ασφαλιστικών ταµείων για αντίστοιχη περίθαλψη. Αντίστοιχα οι δαπάνες για περίθαλψη θυµάτων από τροχαία καλύπτονται απευθείας από την ασφαλιστική εταιρεία του υπεύθυνου οχήµατος. Σε συνολικότερη βάση, οι πολιτικές υγείας αναπροσανατολίζονται προς την πρόληψη των προβληµάτων υγείας, µέσω παρεµβάσεων στους παράγοντες που τα προκαλούν. Τα ποσά που εξοικονοµούνται από τη µείωση της ανάγκης για περίθαλψη, µεταφέρονται στους κλάδους συντάξεων των Ταµείων. Η εµπειρία άλλων χωρών έχει να παρουσιάσει και άντληση πόρων για την κοινωνική ασφάλιση από φορολογίες δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Με τη βασική επιφύλαξη ότι τέτοιοι πράσινοι φόροι οφείλουν κατά προτεραιότητα να διοχετεύονται σε αποκατάσταση των επιβαρύνσεων για τις οποίες εισπράττονται και σε επενδύσεις για εναλλακτικές λύσεις, πιστεύουµε ότι και η εµπειρία αυτή αξίζει να αποτιµηθεί υπό το φως της ελληνικής πραγµατικότητας. ΙΙΙ. ΟΡΙΟΘΕΤΩΝΤΑΣ ΝΕΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Πολλές από τις σηµερινές κοινωνικές ανάγκες δε µπορούν να χωρέσουν στο σηµερινό ασφαλιστικό σύστηµα. Μια σειρά νέα ασφαλιστικά δικαιώµατα είναι απαραίτητα για να εκφράσουν τις σύγχρονες απαιτήσεις: Ανταποδοτικό χαρακτήρα στην κοινωνική ασφάλιση και για όσους φθάνουν σε ηλικία για πλήρη συνταξιοδότηση χωρίς να συµπληρώνουν το ελάχιστο όριο ασφαλιστικών εισφορών. Στις περιπτώσεις αυτές υπολογίζεται σύνταξη µε βάση τα υπάρχοντα ένσηµα, ως συµπλήρωµα της Εθνικής Σύνταξης. Προσωρινή σύνταξη, για τον ένα µόνο από τους δύο γονείς, για τα πρώτα χρόνια µετά τη γέννηση κάθε παιδιού. Η χρήση αυτού του δικαιώµατος θα συνδέεται µε αναγνώριση αντίστοιχου χρόνου ασφάλισης και διατήρηση του δικαιώµατος επιστροφής στη θέση εργασίας, θα αποκλείει όµως την πρόωρη συνταξιοδότηση λόγω ανήλικου παιδιού. Μερική συνταξιοδότηση, µε καταβολή της µισής σύνταξης σε όσους έχουν συµπληρώσει το ελάχιστο όριο συνταξιοδότησης και θέλουν να διατηρήσουν µερική απασχόληση. Αντίστοιχο δικαίωµα θα έχει και ο ένας από τους γονείς κάθε παιδιού για τα αµέσως επόµενα χρόνια µετά την προσωρινή σύνταξη. υνατότητα εργασίας σε όσους συνταξιούχους θέλουν να εργαστούν, µε καταβολή µειωµένης ασφαλιστικής εισφοράς που θα υπολογιστεί αργότερα για τη βελτίωση της σύνταξής τους. Αλλαγές στις ρυθµίσεις για τη διαδοχική ασφάλιση, µε τις ασφαλιστικές εισφορές να µεταφέρονται όλες στο τελευταίο Ταµείο και τη σύνταξη να υπολογίζεται µε βάση το σύνολό τους. IV. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ Για ένα πράσινο κίνηµα, σηµαντικότερα είναι πάντα αυτά που δεν πουλιούνται ούτε αγοράζονται. Πέρα λοιπόν από τη διασφάλιση των σηµερινών και αυριανών συντάξεων, έχει σηµασία να τονίσουµε ορισµένα ακόµη στοιχεία που συνήθως περνούν απαρατήρητα: Σε κοινωνίες όπου οι αξίες της παραγωγής επισκιάζουν όλες τις υπόλοιπες, η συνταξιοδότηση και η έξοδος από την ενεργή οικονοµική ζωή συχνά οδηγούν σε άτυπη περιθωριοποίηση, ακόµη και αν το εισόδηµα παραµένει εξασφαλισµένο. Το
ίδιο βιώνουν άλλωστε και άλλες κοινωνικές οµάδες, όπως νέοι, άνεργοι ή νοικοκυρές. Η προσπάθεια να ξεπεράσουµε τη «λατρεία της παραγωγής» συνδέεται άµεσα µε την ενίσχυση της Κοινωνίας των Πολιτών και την αναζήτηση µιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισµούς. Οι επενδύσεις των Ταµείων συχνά επηρεάζουν καθοριστικά µεγάλους τοµείς της οικονοµίας. Τα χρήµατα λοιπόν των ασφαλισµένων οφείλουν να τοποθετούνται µε κριτήριο όχι µόνο την οικονοµική απόδοση και την ελαχιστοποίηση του ρίσκου, αλλά και το σεβασµό στα ανθρώπινα δικαιώµατα και το περιβάλλον. Αυστηρός και δεσµευτικός κώδικας δεοντολογίας θα πρέπει να αποκλείει τοποθετήσεις σε τοµείς όπως η πετρελαϊκή βιοµηχανία και οι εξοπλισµοί, αλλά και σε επιχειρήσεις που δεν αποδέχονται τις διεθνείς συµβάσεις εργασίας. Για να ζήσουµε δε χρειάζεται µόνο εισόδηµα, αλλά και φυσικοί πόροι και ποιότητα ζωής. Με δεδοµένο ότι η Ελλάδα ανήκει πια στο ανεπτυγµένο 20% του παγκόσµιου πληθυσµού που καταναλώνει το 80% των πόρων όλου του πλανήτη, είναι απαραίτητο να αναζητήσουµε άµεσα τρόπους ζωής και καταναλωτικά πρότυπα που δε θα υποθηκεύουν το µέλλον όλων µας. Αν δεν το κάνουµε, οι νεώτερες γενιές κινδυνεύουν να στερηθούν τις επόµενες δεκαετίες πράγµατα τουλάχιστον εξίσου σηµαντικά µε τις συντάξεις τους. 15.12.2007 Το Πανελλαδικό Συµβούλιο των Οικολόγων Πράσινων