ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. INNOVATIVE ACTIONS της Περιφέρειας ΗΠΕΙΡΟΥ (ENTI)

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ INNOVATIVE ACTIONS της Περιφέρειας ΗΠΕΙΡΟΥ (ENTI) ΜΕΛΕΤΗ Ανάλυσης καταγραφής καινοτόµων εκπαιδευτικών αναγκών για νέους επιχειρηµατίες ή επιχειρηµατικές δραστηριότητες στον τοµέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2004

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6 1.1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ...7 1.2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ...8 1.3 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ...10 1.4 Η ΟΜΑ Α ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΝΑ ΟΧΟΥ...11 1.5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ...11 2. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ...12 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...12 2.1.1 Συγκέντρωση Τεκµηριωτικού Υλικού & Σχεδιασµός Ερωτηµατολογίου... 12 2.1.2 ιανοµή Συµπλήρωση - Συγκέντρωση των Ερωτηµατολογίων... 13 2.1.3 Καταχώρηση των δεδοµένων σε Η/Υ... 13 2.1.4 Επεξεργασία δεδοµένων Στατιστική Ανάλυση... 14 2.1.5 Παραγωγή Ποσοτικών και Ποιοτικών Αποτελεσµάτων (Πίνακες Γραφική Απεικόνιση)... 14 2.1.6 ιαπίστωση Αναγκών Σχεδιασµός Προτεινόµενων εκπαιδευτικών προγραµµάτων... 14 2.1.7 Συγγραφή της Μελέτης... 15 2.2 ΠΑΡΑ ΟΧΕΣ...15 3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο (ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ)...17 3.1 Η ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΕΚΡΗΞΗ...17 3.2 Η ΙΕΙΣ ΥΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α...18 3.3 ΤΠΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ...22 3.3.1 Γενικά... 22 3.3.2 Υποδοµές που ενισχύθηκαν κατά την προηγούµενη προγραµµατική περίοδο... 22 3.3.3 Μελλοντικά Σχέδια... 23 3.3.4 Παροχείς Υπηρεσιών του ιαδικτύου... 27 Σελ. 2 / 139

3.3.5 Έργα του ΕΠΚτΠ που υλοποιούνται ή πρόκειται να υλοποιηθούν στη Περιφέρεια Ηπείρου... 36 3.3.6 Έργα ΤΠΕ που υλοποιούνται απο το ΠΕΠ Ηπείρου... 41 3.3.7 Το Έργο «Σύζευξις»... 42 3.3.8 Η πορεία του Μέτρου 1.3 «Ανάπτυξη και προώθηση της καινοτοµίας» του ΠΕΠ Ηπείρου... 46 4. ΤΠΕ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ...50 4.1 Ο ΟΡΟΣ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ»...50 4.2 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ...51 4.3 Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ...53 4.3.1 Η µετάβαση στην οικονοµία της εντατικής γνώσης : Γιατί είναι τόσο σηµαντικό για τις ΜΜΕ να επενδύσουν στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων;... 54 4.3.2 Οι ενέργειες των Ευρωπαϊκών φορέων για την ανάπτυξη ανταγωνιστικής πλατφόρµας για τις επιχειρήσεις... 55 5. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. ΟΙ ΝΕΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΟΥ ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ....57 5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...57 5.2 ΟΙ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΜΜΕ. Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΑΤΖΕΡ...58 5.2.1 Επιχειρηµατικές λειτουργίες... 58 5.2.2 Λειτουργίες µάνατζµεντ... 60 6. ΑΠΟ ΕΚΤΕΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ...63 6.1 ΠΙΘΑΝΕΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ...63 6.1.1 Ανάγκες στα διάφορα στάδια του κύκλου ζωής των ΜΜΕ.... 63 7. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕ ΙΟΥ...68 Σελ. 3 / 139

7.1 ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ Η ΤΟΥ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥ...68 7.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ...71 7.3 ΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ...76 8. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ...84 8.1 ΦΟΡΕΙΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ & ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΡΑΣΕΩΝ..84 8.2 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΤΗΛΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ & ΤΗΛΕ ΙΑΣΚΕΨΗ...85 8.3 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ...87 8.3.1 Μεθοδολογία επιλογής Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων... 87 8.3.2 Προτεινόµενα Εκπαιδευτικά Προγράµµατα... 88 8.4 ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ...89 8.5 ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΟΜΕΝΟΥΣ...90 8.5.1 Ειδικές απαιτήσεις εκπαίδευσης και εµπόδια... 90 8.5.2 Προτεινόµενα Κίνητρα... 90 8.6 Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ...92 8.6.1 Σχεδιασµός αποτελεσµατικών Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων... 93 8.6.2 εξιότητες που απαιτούνται από τους εκπαιδευτές και τους οργανωτές Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων... 93 8.6.3 Προδιαγραφές Εκπαιδευτικού Υλικού που θα χρησιµοποιηθεί στα Εκπαιδευτικά Προγράµµατα... 96 8.6.4 Πιστοποίηση Γνώσεων... 97 8.7 ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ & ΧΩΡΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ...98 8.7.1 Εξοπλισµός... 98 8.7.2 Χώροι... 99 Σελ. 4 / 139

9. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ...100 9.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...100 10. ΜΕΣΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ..103 10.1 ΜΕΣΑ ΙΑΧΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ...103 10.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΣΩΝ ΙΑΧΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ...104 11. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...106 11.1 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΝΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ...106 11.2 ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»...113 11.2.1 Αναλυτική παρουσίαση των εκπαιδευτικών ενοτήτων του προτεινόµενου προγράµµατος κατάρτισης... 114 11.3 ΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ»...118 11.3.1 Εκπαιδευτικό περιεχόµενο προγράµµατος... 119 11.3.2 Αναλυτική παρουσίαση των εκπαιδευτικών ενοτήτων του προτεινόµενου προγράµµατος κατάρτισης... 121 11.4 ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ»...132 11.4.1 Αντικείµενο και σκοπός του προγράµµατος... 132 11.4.2 Αναλυτική παρουσίαση των εκπαιδευτικών ενοτήτων του προτεινόµενου προγράµµατος κατάρτισης... 133 Σελ. 5 / 139

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η επαγγελµατική κατάρτιση και η «δια βίου» εκπαίδευση αποτελούν σήµερα κοινές πρακτικές σε κάθε εργασιακό χώρο όχι µόνο διεθνώς αλλά πλέον και στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη σύγχρονων µεθόδων διοίκησης και οργάνωσης των οικονοµικών µονάδων οι σύγχρονες τεχνικές Αναδιοργάνωσης Επιχειρηµατικών ιεργασιών (BPR), η µεταστροφή των επιχειρήσεων από «εσωστρεφείς» σε «πελατοκεντρικές» (εξυπηρέτηση του πολίτη) και η ραγδαία εξέλιξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) κατέστησαν την εκπαίδευση και την κατάρτιση ουσιαστικές παραµέτρους στην επιτυχή εξελικτική πορεία των επιχειρήσεων προς τη Νέα Οικονοµία και την Νέα Κοινωνία. Στον 21ο αιώνα, η πρόοδος της τεχνολογίας δηµιουργεί νέα δεδοµένα και νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη, ευηµερία και ποιότητα ζωής. Η ανάπτυξή βασίζεται στη ραγδαία εξέλιξη τεχνολογιών ιδίως στους τοµείς πληροφορικής και επικοινωνίας που συµπαρασύρουν τους υπόλοιπους τοµείς της οικονοµίας. Με την κωδικοποίηση της πληροφορίας που επιτρέπουν, οι τεχνολογίες αυτές είναι εργαλείο για τον εκσυγχρονισµό των επιχειρήσεων. Οι νέες τεχνολογίες, µαζί µε την παγκοσµιοποίηση, εντείνουν το διεθνή ανταγωνισµό αλλά ταυτόχρονα δίνουν νέες ευκαιρίες, νέες δυνατότητες συµµετοχής στην διεθνή αγορά στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Παράλληλα, αλλάζουν την µορφή της αγοράς εργασίας, δηµιουργούν νέες δεξιότητες, την ανάγκη συνεχούς µάθησης και επιβάλλουν την µεταβολή των συστηµάτων εκπαίδευσης. Σήµερα, ο µεγάλος αριθµός των οργανωτικών και τεχνολογικών αλλαγών και οι µεγάλες προκλήσεις των εφαρµογών της Κοινωνίας των Πληροφοριών σε έργα και δραστηριότητες βρίσκουν ένα µεγάλο πλήθος νέων επιχειρηµατιών απροετοίµαστους και ανέτοιµους να χρησιµοποιήσουν και να αξιοποιήσουν, ο καθένας στο αντικείµενο εργασίας τους, τις απίστευτες δυνατότητες που δίνονται στις µέρες µας από τις σύγχρονες τεχνολογίες - µεθοδολογίες και τεχνικές ιδιαίτερα στον χώρο της Πληροφορικής. Οι ανάγκες εκπαίδευσης που δηµιουργούνται για τους νέους επιχειρηµατίες είναι καταλυτικές καθώς ο όγκος των εργασιών έχει αυξηθεί, έχει γίνει πολύπλοκος και απαιτούνται σύγχρονες µέθοδοι και τεχνικές οργάνωσης της εργασίας προκειµένου το έργο τους να γίνεται πιο γρήγορα και αποδοτικά. Πράγµατι η εξέλιξη της τεχνολογίας, της πληροφορικής αλλά και ο έντονος ανταγωνισµός που συνεπάγεται το άνοιγµα των αγορών κεφαλαίων και προϊόντων Σελ. 6 / 139

εισήγαγαν τεχνολογικές έννοιες, µεθόδους και τεχνικές οργάνωσης διοίκησης / διαχείρισης / αξιολόγησης έργου άγνωστες ή αδιάφορες στους έλληνες επιχειρηµατίες ιδιαίτερα της περιφέρειας. Αυτή η έλλειψη γνώσης δηµιουργεί έντονα προβλήµατα ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων σε σχέση µε αντίστοιχες ευρωπαϊκές στις οποίες η χρήση των τεχνολογιών και των µεθόδων αυτών αποτελεί καθηµερινότητα και κοινή πρακτική. Τα προβλήµατα ανταγωνιστικότητας µπορεί βραχυπρόθεσµα να µην είναι έντονα ορατά, µακροπρόθεσµα όµως υποσκάπτουν τη παραγωγικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων µε αποτέλεσµα την αύξηση του κόστους και τη µειωµένη ανταγωνιστικότητα. Είναι λοιπόν φανερό, ότι οι έλληνες επιχειρηµατίες και ιδιαίτερα οι νέοι, είναι απαραίτητο και αναγκαίο να αντιµετωπίσουν τις υφιστάµενες εκπαιδευτικές τους ανάγκες να εκπαιδευθούν σχετικά µε τις δυνατότητες και τα οφέλη νέων τεχνολογιών, εργαλείων µεθόδων και τεχνικών οργάνωσης / διοίκησης της επιχείρησής τους ώστε να είναι σε θέση να λειτουργήσουν αποτελεσµατικά σε ένα ανταγωνιστικό επιχειρηµατικό περιβάλλον. 1.1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Σκοπός της µελέτης είναι να διαγνώσει, αναλύσει και να προτείνει νέες καινοτόµες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις για τους επιχειρηµατίες ή τις επιχειρηµατικές δραστηριότητες που πρόκειται να υλοποιηθούν σε σχετικούς τοµείς µε την Πληροφορική και τις Τηλεπικοινωνίες. Εππλέον να θέσει τις βάσεις για έναν σωστό και αποτελεσµατικό προγραµµατισµό εκπαιδευτικών δράσεων µε στόχο την κάλυψη των πραγµατικών εκπαιδευτικών αναγκών των επιχειρηµατιών που δραστηριοποιούνται ή σχεδιάζουν να δραστηριοποιηθούν στη Περιφέρεια Ηπείρου στο χώρο της πληροφορικής και των επικοινωνιών. Αναλυτικότερα στοχεύει στα να: 1. ιερευνήσει και να αναλύσει τις νέες ανάγκες κατάρτισης επιµόρφωσης σε θέµατα πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών καθώς και επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων που συνδεόνται µε αυτά. 2. Προτείνει καινοτόµες µεθοδολογίες και τρόπους αντιµετώπισης των νέων εκπαιδευτικών αναγκών µέσω συγκεκριµένων καινοτόµων εκπαιδευτικών προγραµµάτων. Σελ. 7 / 139

3. Εντοπίσει τους αποδέκτες των προτεινόµενων καινοτόµων εκπαιδευτικών προγραµµάτων 4. Αποτελέσει ένα χρήσιµο εγχειρίδιο - οδηγό για ανάλογες µελέτες στο µέλλον. 5. Αποτελέσει βάση πληροφόρησης για την ενηµέρωση της τοπικής επιχειρηµατικής κοινότητας και δυνητικών επιχειρηµατιών σχετικά µε τις νέες ανάγκες και τις προτεινόµενες εκπαιδευτικές λύσεις. 1.2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η εκπόνηση της Μελέτης περιλάµβανε τις παρακάτω ενέργειες / εργασίες: Καταγραφή και αξιολόγηση των γνώσεων των επιχειρηµατιών. Καταγραφή των απαιτούµενων γνώσεων και δεξιοτήτων ιερεύνηση αναγκών για εκπαίδευση Τρόπους αντιµετώπισης υφισταµένων εκπαιδευτικών αναγκών Προτάσεις καινοτόµων εκπαιδευτικών προγραµµάτων σύµφωνα µε τις διαπιστωµένες ανάγκες και το επίπεδο γνώσεων των τελικών αποδεκτών. Ιεράρχηση προτεραιοτήτων υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραµµάτων Μεθοδολογία και εναλλακτικοί τρόποι υλοποίησης των εκπαιδευτικών προγραµµάτων Κίνητρα προς τους επιχειρηµατίες Πιστοποίηση γνώσεων Πιθανές εκπαιδευτικές ανάγκες που θα χρειαστεί να καλυφθούν στο µέλλον Αξιοποίηση σχετικών µελετών Η µελέτη επικεντρώθηκε τις παρακάτω κατηγορίες θεµατικών αντικειµένων: Επιχειρηµατικά Σχέδια Μάρκετινγκ και την πώληση νέων τεχνολογιών αιχµής Εφαρµογή καινοτόµων τεχνικών διαχείρισης ιερεύνηση τρόπων χρηµατοδότησης καινοτόµων ιδεών ηµιουργία Clusters και δικτύωση ιαπεριφερειακή συνεργασία Σελ. 8 / 139

Καλύτερη δυνατή εκµετάλλευση του ΠΕΠ Ηπείρου από τις τοπικές µικροµεσαίες επιχειρήσεις και τους δυνητικούς επιχειρηµατίες Καλύτερη δυνατή εκµετάλλευση του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Ηπείρου για ράσεις στην Κοινωνία της Πληροφορίας Νέα εκπαιδευτικά εγχειρίδια Από την έρευνα πεδίου σε σχέση µε τις απαιτούµενες γνώσεις και δεξιότητες που πρέπει να διαθέτει ο επιχειρηµατίας που δραστηριοποιείται ή σκοπεύει να δραστηριοποιηθεί στον τοµέα της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών διαπιστώθηκαν οι εκπαιδευτικές ανάγκες µε βάση τις οποίες προτάθηκαν συγκεκριµένα εκπαιδευτικά προγράµµατα. Η Μελέτη Εκπαιδευτικών Αναγκών περιελάµβανε: την έρευνα πεδίου µε χρήση δοµηµένων ερωτηµατολογίων την ηλεκτρονική και στατιστική επεξεργασία και αξιολόγηση των δεδοµένων που προέκυψαν από τα ερωτηµατολόγια µε την χρήση σύγχρονων εργαλείων στατιστικής ανάλυσης και επεξεργασίας την παραγωγή ποσοτικών αποτελεσµάτων την παραγωγή ποιοτικών αποτελεσµάτων αναφορικά µε την υφιστάµενη κατάσταση. την υποβολή συγκεκριµένων προτάσεων αντιµετώπισης των εκπαιδευτικών αναγκών. Ο σχεδιασµός των προτεινόµενων καινοτόµων εκπαιδευτικών προγραµµάτων περιείχε για το κάθε πρόγραµµα: Τον προσδιορισµό των στόχων του προγράµµατος Τον καθορισµό του περιεχοµένου του Τον καθορισµό του µηχανισµού - τρόπου υλοποίησης, των µέσων των µεθόδων κατάρτισης, µε στόχο τη βελτιστοποίηση της αποτελεσµατικότητας των διαδικασιών διδασκαλίας και µάθησης Την ενσωµάτωση των εκπαιδευτικών αναγκών Τον προσδιορισµό των βασικών ελλείψεων στα προσόντα των εκπαιδευοµένων επιχειρηµατιών. Σελ. 9 / 139

Την ανταπόκριση της προσφερόµενης κατάρτισης στις ανάγκες της περιοχής παρέµβασης (Περιφέρεια Ηπείρου) Την αναγκαιότητα πιστοποίησης των γνώσεων Τους τρόπους ελέγχου της αποτελεσµατικότητας της εκπαιδευτικής δράσης Τα απαραίτητα προσόντα εµπειρία των εκπαιδευτών 1.3 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Στο πλαίσιο της υλοποίησης του έργου ΙNNOVATIVE ACTIONS ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (ENTI) και της ράσης 7.2 (Καινοτόµος και Ευέλικτη Εκπαίδευση) το και Καινοτοµίας Ηπείρου (BIC Ηπείρου) ανέθεσε στην εταιρία Συµβούλων Μελετητών STRATIS ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ την εκπόνηση της παρούσας µελέτης. Η STRATIS ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ για την υλοποίηση του έργου βασίσθηκε σε βιβλιογραφική έρευνα (desktp research) και έρευνα πεδίου µε χρήση δοµηµένων ειδικά σχεδιασµένων ερωτηµατολογίων, τα οποία σχεδιάστηκαν ειδικά για τις ανάγκες της µελέτης. Η διαδικασία διανοµής των ερωτηµατολογίων, συµπλήρωσης και συγκέντρωσής έγινε υπό την επίβλεψη του BIC Ηπείρου, δεν παρουσίασε ιδιαίτερα προβλήµατα και ολοκληρώθηκε εντός χρονοδιαγράµµατος. Τα ερωτηµατολόγια παραδόθηκαν στη STRATIS ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ σε έντυπη µορφή και καταχωρήθηκαν σε µια ειδικά σχεδιασµένη ηλεκτρονική βάση δεδοµένων αφού προηγουµένως έγινε σχετική προεπεξεργασία που περιελάµβανε αρίθµηση, ελέγχους πληρότητας, κατηγοριοποιήσεις κλπ. Την ολοκλήρωση της καταχώρησης ακολούθησε στατιστική επεξεργασία των δεδοµένων από την οποία προέκυψαν οι διαπιστώσεις σχετικά µε τις εκπαιδευτικές ανάγκες. Τέλος, µε βάση τις διαπιστωµένες ανάγκες για εκπαίδευση, σχεδιάσθηκαν τα απαραίτητα εκπαιδευτικά προγράµµατα για την κάλυψη των αναγκών αυτών και προτάθηκε ένα µοντέλο οργάνωσης των εκπαιδευτικών προγραµµάτων µε έµφαση στη διασφάλιση της ποιότητας και της αποτελεσµατικότητάς τους. Σελ. 10 / 139

1.4 Η ΟΜΑ Α ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΝΑ ΟΧΟΥ Η Οµάδα Έργου του Αναδόχου (STRATIS ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΠΕ) η οποία εκπόνησε την µελέτη περιλάµβανε τους ακόλουθους Συµβούλους / Μελετητές: Γ. Στρογγυλόπουλος, Prject Manager - Υπεύθυνος Έργου N. ηµητριάδης, Prject Manager Αναπληρωτής Υπεύθυνος Έργου Α. Αβρανάς, Οικονοµολόγος Μέλος της Οµάδας Έργου Κ. Οικονοµόπουλος, Ειδικός Σύµβουλος σε θέµατα ΚτΠ Μέλος της Οµάδας Έργου N. Θελερίτης, Κοινωνιολόγος Μέλος Οµάδας Έργου Η οµάδα αυτή υποστηρίχθηκε από έναν αριθµό συνεργατών που συµµετείχαν στην καταχώρηση των δεδοµένων των ερωτηµατολογίων σε Η/Υ, στην επεξεργασία των δεδοµένων, στην εικαστική επιµέλεια των γραφηµάτων / πινάκων, στη µορφοποίηση κειµένων κλπ. 1.5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Οι συντάκτες αυτής της µελέτης κρίνουν σκόπιµο να ευχαριστήσουν το προσωπικό και τα στελέχη του BIC Ηπείρου για την συνεργασία τους στη διανοµή και συλλογή των ερωτηµατολογίων αλλά και για την αποτύπωση της υφιστάµενης κατάστασης και τις προοπτικές σε θέµατα επιχειρηµατικότητας. Πρέπει να τονισθεί ότι όλες οι παρατηρήσεις επισηµάνσεις προτάσεις που υπήρξαν στα ερωτηµατολόγια λήφθηκαν σοβαρά υπόψη, καταγράφηκαν και αξιολογήθηκαν, παρά τη δυσκολία κωδικοποίησης των ελεύθερων κειµένων, και εµφανίζονται µέσα σε αυτή τη µελέτη. Ιδιαίτερη µνεία θα πρέπει να γίνει στον κύριο Βασίλη Ταµπάκη διοικητικό στέλεχος του BIC για τις παρατηρήσεις και επισηµάνσεις του καθ όλη τη διάρκεια της µελέτης και για την πολύτιµη βοήθειά του στην αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης (σχεδιασµός ερωτηµατολογίων, διανοµή, εντοπισµός οµάδας στόχου κλπ). Προβλήµατα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της µελέτης επιλύθηκαν µε τη βοήθεια της κυρίας Κατερίνας Φιλίππου διευθύντριας προγράµµατος ENTI. Τέλος η Οµάδα του Έργου ευχαριστεί τους επιχειρηµατίες της Περιφέρειας Ηπείρου, που συνεργάστηκαν στην έρευνα πεδίου, για την ευσυνείδητη και συνεπή συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων. Σελ. 11 / 139

2. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μεθοδολογικά, η εκπόνηση της µελέτης βασίσθηκε στην χρήση ερωτηµατολογίων για την συλλογή επίκαιρων πληροφορικών δεδοµένων µε στόχο την διαπίστωση των γνώσεων και της επαγγελµατικής εµπειρίας των νέων επιχειρηµατιών της Περιφέρειας Ηπείρου και την διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών. Το έργο της εκπόνησης της µελέτης περιελάµβανε 7 φάσεις: 2.1.1 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ & ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Ως πρώτη ενέργεια η Οµάδα Έργου συγκέντρωσε σχετικό τεκµηρωτικό υλικό από τρεις κυρίως πηγές: 1. Υλικό από το Bic Ηπείρου και από την Περιφέρεια Ηπείρου 2. Σχετικές µελέτες Μεθοδολογιών, Ανάλυσης Εκπαιδευτικών Αναγκών,κλπ 3. Υλικό από εκπαιδευτικά προγράµµατα και σεµινάρια Το υλικό αυτό, εµπλουτιζόµενο διαρκώς κατά τη διάρκεια εκπόνησης της Μελέτης, αξιοποιήθηκε όπου κρίθηκε απαραίτητο για τους σκοπούς του έργου. Για την αποτύπωση των γνώσεων των νέων επιχειρηµατιών στα πεδία ενδιαφέροντος της έρευνας σχεδιάσθηκαν σε συνεργασία µε την Επιτροπή Παρακολούθησης του Έργου του Bic Ηπείρου πλήρως δοµηµένα ερωτηµατολόγια στα οποία ζητούµενο ήταν να καταγραφεί µια σειρά από πληροφοριακά στοιχεία τα οποία κρίθηκαν αναγκαία για τους σκοπούς της µελέτης, όπως ο βαθµός γνώσης, ο βαθµός χρησιµότητας και η αναγκαιότητα επιµόρφωσης για κάθε συγκεκριµένο θεµατικό αντικείµενο. Με κατάλληλες ερωτήσεις προσδιορισµός των εκπαιδευτικών αναγκών. επιδιώχθηκε ο απευθείας Το σηµαντικότερο πλεονέκτηµα της µεθόδου αυτής είναι ότι επιτρέπει τον καθορισµό µε µεγάλη λεπτοµέρεια, από τους ίδιους τους ερωτώµενους (νέους επιχειρηµατίες), των ελλείψεων σε εκπαίδευση συγκεκριµένων ειδικοτήτων και των απαιτούµενων στο µέλλον προσόντων και δεξιοτήτων του προσωπικού ανά ειδικότητα. Οπωσδήποτε έγιναν από την Οµάδα Έργου οι απαραίτητες διασταυρώσεις και επαληθεύσεις. Σελ. 12 / 139

Επίσης συµπεριλήφθηκαν στο ερωτηµατολόγιο πεδία για πληροφορίες που δεν θα αξιοποιούνταν µεν άµεσα από την παρούσα µελέτη, αλλά θα ήταν χρήσιµα για την γενικότερη αποτύπωση της υφιστάµενης κατάστασης σε ότι αφορά στη δυναµική της επιχειρηµατικότητας στο τοµέα των ΤΠΕ. Το έντυπο του ερωτηµατολογίου επισυνάπτεται στο παράρτηµα 1. Το ερωτηµατολόγιο σχεδιάστηκε µε τέτοιο τρόπο ώστε να είναι φιλικό προς τους επιχειρηµατίες που κλήθηκαν να το συµπληρώσουν αλλά και λειτουργικό όσο αφορά την ερευνητική οµάδα. εν κρίθηκε αναγκαίο να υπάρχουν ξεχωριστές οδηγίες συµπλήρωσης καθώς οι όποιες απαραίτητες διευκρινήσεις έγιναν µε τη µορφή υποσηµειώσεων εντός του ερωτηµατολογίου. 2.1.2 ΙΑΝΟΜΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ Στο πλαίσιο ενηµέρωσης των υπεύθυνων του BIC για την πορεία της µελέτης υπήρχε τακτική επαφή και ανταλλαγή απόψεων µε την πλευρά της STRATIS για µια σειρά θεµάτων όπως: Το Πρόγραµµα ΙNNOVATIVE ACTIONS Το έργο της διάγνωσης και ανάλυσης εκπαιδευτικών αναγκών (Σκοπός, Στόχοι, Φάσεις Παραδοτέα) Το ερωτηµατολόγιο και ο τρόπος συµπλήρωσής του Λόγω της σπουδαιότητας του εγχειρήµατος τα στελέχη του BIC ανέλαβαν τη διανοµή των ερωτηµατολογίων, να µεταφέρουν τις οδηγίες συµπλήρωσης των ερωτηµατολογίων και να τονίσουν στους επιχειρηµατίες που συµπλήρωσαν τα ερωτηµατολόγια την αναγκαιότητα της διαδικασίας αυτής. 2.1.3 ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΕ Η/Υ Μετά την συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων από τους επιχειρηµατίες και την παραλαβή τους από τον Ανάδοχο του έργου ακολούθησε προ-επεξεργασία των συµπληρωµένων ερωτηµατολογίων µε στόχο την τυποποίηση των απαντήσεων, τον έλεγχο διόρθωση όπου ήταν απαραίτητο, την τυποποίηση και κατηγοριοποίηση των «ελεύθερων» κειµένων και την εν γένει προετοιµασία τους ώστε να διευκολυνθεί η καταχώρησή τους στον Η/Υ και να ελαχιστοποιηθεί το ενδεχόµενο λαθών κατά την καταχώρηση. Στη συνέχεια έγινε καταχώρηση των στοιχείων σε µια ειδικά σχεδιασµένη ηλεκτρονική βάση δεδοµένων. Σελ. 13 / 139

Υπήρξε ιδιαίτερη πρόβλεψη ώστε κατά τη διάρκεια της καταχώρησης να υπάρχει έλεγχος πιστοποίησης και αυθεντικότητας των δεδοµένων έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται τα λάθη, ενώ υπήρξαν σαφείς και αναλυτικές οδηγίες για το ποια δεδοµένα έπρεπε να καταχωρηθούν, µε ποια σειρά και σε ποια µορφή. Σε όλη τη διάρκεια της καταχώρησης υπήρχε ένας υπεύθυνος συντονιστής ο οποίος επέβλεπε τη σωστή καταχώρηση των δεδοµένων και επέλυε προβλήµατα είτε τεχνικής φύσης είτε προβλήµατα κωδικοποίησης όπως π.χ κωδικοποίηση των «ελεύθερων κειµένων». 2.1.4 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Στη φάση αυτή έγινε επεξεργασία των δεδοµένων της βάσης µε σκοπό την παραγωγή των στατιστικών αποτελεσµάτων. Τα στατιστικά αυτά περιλαµβάνουν τόσο στοιχεία γενικού περιεχοµένου όσο και στοιχεία που αφορούν αποκλειστικά και µόνο τη µελέτη. Για τη στατιστική επεξεργασία και για µεγαλύτερη ακρίβεια και ανάλυση χρησιµοποιήθηκαν λογιστικά φύλα εργασίας (Excel). 2.1.5 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ) Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τα ερωτηµατολόγια διακρίνονταν από µεγάλη ποικιλία. Τα αποτελέσµατα προέκυψαν από τη βάση δεδοµένων µε χρήση ερωτηµάτων (queries) τα κριτήρια των οποίων προσδιορίσθηκαν από την οµάδα έργου. Μερικά από αυτά χρησιµοποιήθηκαν για την επιλογή των εκπαιδευτικών προγραµµάτων αλλά ήταν απλώς βοηθητικά ενώ υπήρχαν και στοιχεία γενικότερου ενδιαφέροντος. Οι πίνακες και τα γραφήµατα που παραθέτονται είναι ενδεικτικά, εξυπηρετούν αποκλειστικά τους σκοπούς της µελέτης και αποτελούν ποσοτικά ένα µικρό κοµµάτι σε σχέση µε το ήταν δυνατό να παραχθεί. Στόχος της οµάδας έργου ήταν να αποφύγει τη χρήση πολλών πινάκων µέσα στη µελέτη για αυτό όπου κρίθηκε αναγκαίο υπάρχει παραποµπή στα παραρτήµατα. 2.1.6 ΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Στη φάση αυτή έγινε αξιολόγηση των ποσοτικών αποτελεσµάτων της προηγούµενης φάσης και σχεδιάστηκαν τα προτεινόµενα εκπαιδευτικά προγράµµατα. Οι προτάσεις για το περιεχόµενο των εκπαιδευτικών προγραµµάτων είναι ενδεικτικές και απεικονίζουν τις ανάγκες των επιχειρηµατιών όπως προέκυψαν από την έρευνα. Η Σελ. 14 / 139

οµάδα έργου θεωρεί ότι κάθε εισηγητής θα πρέπει να προσαρµόσει το εκπαιδευτικό περιεχόµενο ανάλογα µε τις ανάγκες και το επίπεδο του ακροατηρίου του αλλά και σύµφωνα µε την προσωπική του γνώµη και εµπειρία. 2.1.7 ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η συγγραφή της µελέτης ξεκίνησε από τα γενικά και µεθοδολογικά κεφάλαια και ολοκληρώθηκε σταδιακά, µετά την ολοκλήρωση της επεξεργασίας των δεδοµένων των ερωτηµατολογίων. Οι συγγραφείς θεωρούν ότι το παρόν εγχειρίδιο µπορεί να αποτελέσει χρήσιµο οδηγό τόσο για τους ίδιους τους επιχειρηµατίες όσο και για τις δοµές επιχειρηµατικότητας που δραστηριοποιούνται στη Περιφέρεια Ηπείρου, ευελπιστούν να συµβάλλει προς την κατεύθυνση αναβάθµισης του επιχειρηµατικού δυναµικού της Περιφέρειας Ηπείρου. 2.2 ΠΑΡΑ ΟΧΕΣ Προκειµένου να γίνει αρτιότερη και αποτελεσµατικότερη η αποτύπωση, η επεξεργασία και η µελλοντική αξιοποίηση των στοιχείων έγιναν οι ακόλουθες παραδοχές από µέρους της ερευνητικής οµάδας Επειδή η έρευνα ήταν δειγµατοληπτική δεν οι µελετητές ενδιαφέρονταν για το προφίλ των ερωτώµενων και όχι για την ταυτότητά τους. Λόγω του ότι αντικειµενικός σκοπός της έρευνας δεν ήταν να καταγράψει αναλυτικά τους τίτλους σπουδών πτυχία των ερωτώµενων για την καλύτερη κατηγοριοποίηση των αποτελεσµάτων προτιµήθηκε η διάκριση σε επαγγέλµατα πληροφορικής, οικονοµίας και διοίκησης και άλλες ειδικότητες. Ίδια κατηγοριοποίηση µε την παραπάνω ακολουθήθηκε και για το επαγγελµατικό ιστορικό του κάθε ερωτώµενου. T έτος ίδρυσης των επιχειρήσεων κατηγοριοποιήθηκε στην κλίµακα του 5. ( ηλ. 1 έτος, 1 5 έτη, 5 10 έτη, πλέον των 10 ετών) Πέρα από τα θεµατικά αντικείµενα που η οµάδα των µελετητών πρότεινε δεν υπήρχε κάποιο άλλο που προτάθηκε από τους ερωτώµενους και το οποίο είχε έναν τέτοιο αριθµό προτιµήσεων ικανό ώστε να δηµιουργήσει διακριτό θεµατικό αντικείµενο άξιο αναφοράς. Σελ. 15 / 139

Σε όλες τις οµαδοποιήσεις συγχωνεύσεις, παραδοχές που έγιναν, οι ερευνητές φρόντισαν να µην αλλοιώνονται σε καµία περίπτωση τα εξαγόµενα στατιστικά στοιχεία - αποτελέσµατα. Σελ. 16 / 139

3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο (ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ) 3.1 Η ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΕΚΡΗΞΗ Η ευρυζωνικότητα, τα ασύρµατα δίκτυα, η υποκατάσταση της σταθερής τηλεφωνίας από την κινητή, τα πακέτα υπηρεσιών που προσφέρουν φωνή, δεδοµένα και vide (το «περίφηµο» triple play) αλλά και τα νέα πακέτα λογισµικού (custmized λογισµικό για τις ανάγκες των πελατών, λογισµικό ανοικτού κώδικα κτλ.) δείχνουν ότι είναι οι τοµείς εκείνοι όπου δίνουν έµφαση όσοι δραστηριοποιούνται στο χώρο των τηλεπικοινωνιών τόσο στο εξωτερικό όσο και στη χώρα µας. Με δεδοµένο όµως τους εξαιρετικά ταχείς ρυθµούς µε τους οποίους αλλάζει η συγκεκριµένη αγορά, ουδείς µπορεί να αποκλείσει ότι στο όχι πολύ µακρινό µέλλον, κάτι θα κάνει την εµφάνισή του ανατρέποντας για µια ακόµη φορά τα δεδοµένα, όπως έχει γίνει αρκετές φορές στο παρελθόν. Για παράδειγµα ποιος θα περίµενε στις αρχές της δεκαετίας του 90 ότι η κινητή τηλεφωνία θα παρουσίαζε τέτοιους ρυθµούς ανάπτυξης ώστε σήµερα τα ονοµαστικά ποσοστά διείσδυσης να αγγίζουν το 100% στις ανεπτυγµένες χώρες. Η ανάπτυξη της κινητής τηλεφωνίας αναµένεται να συνεχιστεί. Τόσο σε επίπεδο συνδροµητών όσο και σε επίπεδο υπηρεσιών. Όµως η σηµαντικότερη τάση είναι αυτή της υποκατάστασης της σταθερής τηλεφωνίας από την κινητή. Όλο και περισσότεροι καταναλωτές αρχίζουν και χρησιµοποιούν περισσότερο το κινητό τους σε σχέση µε το σταθερό τους. Και µάλιστα δεν πρόκειται απλώς για µια αίσθηση αλλά για µια πραγµατικότητα όπως φαίνεται από στοιχεία πρόσφατων ερευνών. Για παράδειγµα τελευταία έρευνα της εταιρείας IPSOS-IRNA για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε ότι το 15% των νοικοκυριών στα 15 κράτη µέλη της ΕΕ (ή έρευνα έγινε πριν από τη διεύρυνση) διαθέτει µόνο κινητό τηλέφωνο, µε τους Φιλανδούς και τους Πορτογάλους να βρίσκονται στην κορυφή της σχετικής λίστας µε 33%. Στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό αρχίζει και αυξάνεται έχοντας φθάσει στις αρχές του 2004 στο 11%, ενώ αξιοσηµείωτο είναι ότι, σύµφωνα µε στοιχεία της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων περίπου 2 δις. λεπτά κίνησης «µεταφέρθηκαν» από τη σταθερή στη κινητή τηλεφωνία την περίοδο 2001-2003. Και δεν είναι τυχαίο ότι στο εξωτερικό µεγάλοι τηλεπικοινωνιακοί οργανισµοί Σελ. 17 / 139

όπως η British Telecm, αναζητούν τρόπους προκειµένου να συνδυάσουν τη σταθερή µε την κινητή τηλεφωνία. 3.2 Η ΙΕΙΣ ΥΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Μια από τις πιο πρόσφατες έρευνες αναφορικά µε τη διείσδυση των ΤΠΕ στα Ελληνικά νοικοκυριά είναι η ΕΘΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ που έγινε από την εταιρεία VPRC. Σύµφωνα µε την έρευνα αυτή παρατηρείται µια γενικότερη τάση για αύξηση της χρήσης Η /Υ στα ελληνικά νοικοκυριά σε όλες τις ηλικιακές οµάδες. Αναλυτικότερα τα δηµογραφικά χαρακτηριστικά των χρηστών ηλεκτρονικού υπολογιστή στο νοικοκυριό το διάστηµα 2002 2003 παρουσιάζονται στο παρακάτω διάγραµµα. Σύνολο 27,4 28,2 0-4 ετών 10-14 ετών 18-24 ετών 35-44 ετών 55-64 ετών 0,6 2,7 7,2 0,9 1,1 5,7 14,7 18,1 16,8 22,4 25,7 27,5 46 49,5 43,5 48,1 2002 2003 56,5 57,4 59,3 66,9 Μπορεί στο γενικό σύνολο η αύξηση να µην είναι ιδιαίτερα µεγάλη (+0,8 %) στις νέες όµως ηλικίες (οι οποίοι θα είναι και οι αυριανοί δυναµικοί χρήστες) παρουσιάζεται µια άνοδο της τάξης του 7,8 % ιδιαίτερα σηµαντική για το διάστηµα του ενός χρόνου. Τούτο υποδηλώνει µια τη δηµιουργία µιας καινούριας γενιάς που είναι εξοικειωµένοι µε τους Η / Υ και η οποία αναµένεται να αυξήσει τη ζήτηση για υπηρεσίες ΤΠΕ δηµιουργώντας έτσι µια νέα και δυναµικά ανερχόµενη αγορά για νέες επιχειρήσει της οποίας όµως η προσέγγισή της θα είναι αρκετά δύσκολη καθώς θα απαιτεί εξειδίκευση και κατάρτιση από την πλευρά των επιχειρηµατιών. Ανάλογα ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα ήταν τα δηµογραφικά χαρακτηριστικά χρηστών Internet και κατόχων κινητού τηλεφώνου στο Σελ. 18 / 139

νοικοκυριό. Τα στοιχεία αυτά που παρουσιάζονται στα παρακάτω διαγράµµατα δείχνουν την µεγάλη διείσδυση ιδιαίτερα του κινητού τηλεφώνου στα ελληνικά νοικοκυριά κάτι που είναι ένα πρώτο βήµα εξοικείωσης µε τις νέες τεχνολογίες και µια σηµαντική πλατφόρµα πάνω στις οποίες νέες υπηρεσίες µπορούν να δηµιουργηθούν. ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΧΡΗΣΤΩΝ INTERNET ΣΤΟ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟ Σύνολο 15,9 17,7 0-4 ετών 10-14 ετών 18-24 ετών 35-44 ετών 55-64 ετών 0,3 0,3 0,8 3,7 2,7 0,4 0,7 5,7 10 10,3 16,9 15 15,9 25,8 36,3 36,6 27,9 32,6 2002 2003 41,1 45,1 Σελ. 19 / 139

ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΟΧΩΝ ΚΙΝΗΤΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ ΣΤΟ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟ Σύνολο 54,1 60,4 0-4 ετών 10-14 ετών 18-24 ετών 35-44 ετών 55-64 ετών 0 1 3 3 31,9 46,7 35,7 14,2 21,3 44,8 55,6 64,5 2002 2003 69,6 74,4 75,6 88,5 88,9 94,4 83,4 89,9 Από την ίδια έρευνα προέκυψε επίσης ότι το 30,5 % των ελληνικών νοικοκυριών διαθέτει Η /Υ κάτι το οποίο σε απόλυτους αριθµούς µεταφράζεται σε 1.120.686 νοικοκυριά περίπου αριθµός που σηµατοδοτεί µια αρκετά ώριµη αγορά πελατών στην οποία µια επιχείρηση µπορεί να απευθυνθεί. Ο αριθµός αυτός αυξάνεται αν συνυπολογίσουµε και τον αριθµό των 304.974 νοικοκυριών που δήλωσαν ότι σκοπεύουν να αποκτήσουν Η / Υ στο επόµενο εξάµηνο. Η έρευνα της VPRC ανέδειξε επίσης και µια αναντιστοιχεία όσο αφορά τους κατόχους Η/Υ και τους χρήστες του Internet καθώς τα νοικοκυριά που διαθέτουν πρόσβαση στο Internet είναι περίπου το 50% αυτών που διαθέτουν Η /Υ (ποσοστό 15,2% ή σε απόλυτους αριθµούς περίπου 558.506 νοικοκυριά). Θετικό είναι πάντως το γεγονός ότι περίπου 315.997 νοικοκυριά δηλώνουν ότι σχεδιάζουν να αποκτήσουν πρόσβαση στο Internet µέσα στο επόµενο εξάµηνο. Τέλος µε βάση στοιχεία µε περίοδο αναφοράς το πρώτο τρίµηνο του έτους 2004 που ανακοινώθηκαν υπό µορφή δελτίου τύπου από την Γενική Γραµµατεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (Έρευνα Χρήσης Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας (ICT)) προκύπτει ότι: Σελ. 20 / 139

Κινητό τηλέφωνο διαθέτει το 76% των ελληνικών νοικοκυριών. Αυξανόµενο το ενδιαφέρον των κατόχων κινητών τηλεφώνων για υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας νέας γενιάς. Σε σχέση µε τα στοιχεία του 2003 τα κινητά τηλέφωνα µε δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο αυξήθηκαν κατά 6%, ενώ παράλληλα οι κάτοχοι κινητών τηλεφώνων χωρίς δυνατότητα σύνδεσης µειώθηκαν κατά 4%. Το 99,5% των ελληνικών νοικοκυριών διαθέτει τηλεόραση, ενώ το 5% διαθέτει τηλεόραση µε δορυφορικό «πιάτο». Ένα στα τρία ελληνικά νοικοκυριά έχει ηλεκτρονικό υπολογιστή. Το 26% των Ελλήνων χρησιµοποίησε ηλεκτρονικό υπολογιστή το 1ο τρίµηνο του 2004. Ένας στους πέντε Έλληνες χρησιµοποίησε το διαδίκτυο το 1ο τρίµηνο του 2004. «Ηλικίας 16-34 ετών, απόφοιτος λυκείου/ ΙΕΚ και εργαζόµενος» είναι τα χαρακτηριστικά του ατόµου που χρησιµοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή και διαδίκτυο. Το 80% των χρηστών του διαδικτύου αποσκοπεί στην επικοινωνία (ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, συζήτηση, κλπ.), το 94% αναζητά πληροφορίες για προϊόντα και υπηρεσίες, το 10% πραγµατοποιεί τραπεζικές ή άλλες οικονοµικές συναλλαγές, το 40% λαµβάνει πληροφορίες από ιστοσελίδες δηµοσίων υπηρεσιών ή συναλλάσσεται µε αυτές (π.χ. αποστολή φορολογικής δήλωσης) και το 44,5% αναζητά πληροφορίες για θέµατα που σχετίζονται µε την εκπαίδευση. Η µη χρησιµότητα των πληροφοριών που υπάρχουν στο διαδίκτυο, καθώς και το «επιζήµιο» περιεχόµενό τους (ποσοστό 51,6%) και το υψηλό κόστος εξοπλισµού και πρόσβασης (ποσοστό 49%) είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους αποφεύγεται το διαδίκτυο. Το ποσοστό αγορών µέσω διαδικτύου παραµένει σε χαµηλά επίπεδα (6%). Βασικοί λόγοι γι αυτό είναι οι καταναλωτικές συνήθειες των χρηστών και η έλλειψη ασφάλειας στις αγορές µέσω διαδικτύου. Σελ. 21 / 139