ΜΑΘΕΤΕ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ ΤΙ; ΓΙΑΤΙ;

ΕΙΣΑΓΩΓΉ Καλώς ήρθατε στο Memory Coach Βελτιώστε τη μνήμη σας: Εξασκήστε και διατηρήστε μια υπερμνήμη σε 40 μέρες. Αν διαβάζετε μόνο δύο σελίδες τη μέρα και εφαρμόζετε τις δύο περίπου ασκήσεις που σχετίζονται με την κάθε μέρα, μπορείτε να μεταμορφώσετε τις μνημονικές σας δεξιότητες σε λιγότερο από ενάμιση μήνα. Η μνήμη έχει καθοριστική σημασία για όλη μας την ύπαρξη. Χωρίς αυτή δεν θα ξέρατε ποιοι, πού ή τι ήσασταν. Δεν θα μπορούσατε να κάνετε σχέδια για το μέλλον, να θυμόσαστε το παρελθόν ή να διαμορφώνετε μια συνεκτική σκέψη. Γιατί λοιπόν της δίνουμε τόσο λίγη σημασία, τη στιγμή που είναι η ουσία της ύπαρξής μας; Αν μάθετε να χρησιμοποιείτε καλύτερα τη μνήμη σας, θα είστε σε θέση να εμπλουτίσετε τη ζωή σας, και αυτό θα σας βοηθήσω να κάνετε σε αυτό το καθημερινό πρόγραμμα μέσω μιας απλής διαδικασίας βήμα προς βήμα. Θα χρησιμοποιήσω τα πιο πρόσφατα ερευνητικά πορίσματα, καθώς και δοκιμασμένες μεθόδους από πολλά προηγούμενα βιβλία μου για να σας δείξω ότι ακόμα και τα μικρά, εύκολα βήματα μπορούν να οδηγήσουν σε ένα ευρύ φάσμα θετικών οφελών που θα διαρκέσουν σε όλη σας τη ζωή. Το βιβλίο συμπληρώνεται από ένα ειδικά σχεδιασμένο σύνολο παιχνιδιών μνήμης και έτσι μπορείτε να εφαρμόσετε αμέσως πολλές από τις τεχνικές που περιγράφει το βιβλίο. Ασφαλώς, οι 40 μέρες που θα περάσετε με το βιβλίο δεν χρειάζεται να είναι διαδοχικές μπορούν να επεκταθούν και να προσαρμοστούν σύμφωνα με τον χρόνο σας. Στην πραγματικότητα, για να ολοκληρωθούν μερικές από τις δραστηριότητες μπορεί να χρειαστεί πάνω από μία μέρα όσο προχωράει το βιβλίο. Μόλις θα έχετε ολοκληρώσει το κύριο μέρος του βιβλίου, στο τέλος του περιλαμβάνονται μερικές ακόμα ασκήσεις μνήμης. 1

1η ΜΕΡΑ ΜΑΘΕΤΕ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ + + Για να βελτιώσετε τη μνήμη σας, πρέπει να τη χρησιμοποιείτε + + Στη σύγχρονη ζωή σπανίως απομνημονεύουμε σκοπίμως πράγματα + + Όλοι έχουμε τις ίδιες ικανότητες μακροπρόθεσμης μνήμης ΤΙ; Ανεξάρτητα από το πόσο κακή πιστεύετε ότι είναι η μνήμη σας, η μακροπρόθεσμη μνήμη σας η ικανότητα που έχετε να θυμάστε κάτι και να το ανακαλείτε αρκετά αργότερα δεν είναι χειρότερη από εκείνη οποιουδήποτε άλλου. Είναι αυτή που είναι από τον τρόπο με τον οποίο τη χρησιμοποιείτε και αν δεν τη χρησιμοποιείτε πολύ συνειδητά, τότε δεν εκμεταλλεύεστε πλήρως τις έμφυτες μνημονικές σας ικανότητες. ΓΙΑΤΙ; Μέχρι σχετικά πρόσφατα οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνώριζαν ανάγνωση και γραφή και έτσι έπρεπε να διατηρούν τα πάντα στη μνήμη τους γεγονότα, οικογενειακές ιστορίες, γενέθλια, ηλικίες και άλλα. Σήμερα αναθέτουμε αυτές τις διεργασίες σε τηλέφωνα, ημερολόγια και τα σχετικά και δεν χρησιμοποιούμε πολύ συνειδητά τη μνήμη μας. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 15 ΛΕΠΤΑ 2

1η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Προσπαθήστε αυτές τις απλές ασκήσεις μνήμης. Θα προσπαθήσουμε ξανά άλλες παραλλαγές τους σε επόμενες μέρες προκειμένου να διαπιστώσετε πώς έχουν βελτιωθεί οι μνημονικές σας ικανότητες με αυτή την πρακτική. Αρχίστε προσπαθώντας να θυμάστε αυτά τα αντικείμενα: Τώρα καλύψτε τα και δείτε αν μπορείτε να αριθμήσετε αυτά τα αντικείμενα με την ίδια σειρά, γράφοντας «1» για το πρώτο αντικείμενο στην πρώτη σειρά, «2» για το δεύτερο αντικείμενο στην πρώτη σειρά και ούτω καθεξής μέχρι το «6» για το τελευταίο αντικείμενο στην τελευταία σειρά. 3

1η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2 Προσπαθήστε ξανά την ίδια άσκηση, αλλά τώρα με λέξεις. Αρχίστε μελετώντας αυτές τις λέξεις και όταν νομίζετε ότι είστε έτοιμοι, καλύψτε τις και συνεχίστε να διαβάζετε παρακάτω: Διάστημα Ηλεκτρισμός Χρόνος Φαντασία Φυσική Γένεσις Καλύψτε τις παραπάνω λέξεις πριν αριθμήσετε τις επόμενες με τη σειρά με την οποία παρατέθηκαν, από το 1 επάνω μέχρι το 6 στο τέλος. Φυσική Χρόνος Ηλεκτρισμός Φαντασία Διάστημα Γένεσις 4

1η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 3 Στη διεργασία αυτή κάθε εικόνα συσχετίζεται με μια λέξη. Μελετήστε τις εικόνες και τις λέξεις και δείτε αν μπορείτε να θυμάστε τους συσχετισμούς. Μόλις νομίζετε ότι είστε έτοιμοι, καλύψτε τις ξανά και δείτε αν μπορείτε να γράψετε την αρχική συνοδευτική λέξη δίπλα στη σωστή εικόνα από κάτω. Η λίστα με τις λέξεις θα σας δοθεί. Σύγχυση Ημερολόγιο Μυστήριο Ασφόδελος Διασημότητα Γραμματοκιβώτιο Καλύψτε τα παραπάνω πριν συσχετίσετε καθεμία από αυτές τις λέξεις με τη σωστή εικόνα: Διασημότητα Σύγχυση Ασφόδελος Ημερολόγιο Γραμματοκιβώτιο Μυστήριο 5

2η ΜΕΡΑ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΜΝΗΜΗ + + Η βραχυπρόθεσμη μνήμη σας θυμάται μόνο 5-7 αντικείμενα + + Οι βραχυπρόθεσμες μνήμες διαρκούν περίπου 15-30 δευτερόλεπτα + + Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τεχνικές ομαδοποίησης για να θυμάστε περισσότερα ΤΙ; Η βραχυπρόθεσμη μνήμη παραπέμπει στην προσωρινή πληροφορία που κρατάτε στο μυαλό σας και που σύντομα θα την ξεχάσετε, εκτός αν τη μεταφέρετε στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Αν, για παράδειγμα, κάποιος σας πει την ηλεκτρονική του διεύθυνση και μέσα σε είκοσι δευτερόλεπτα την έχετε ξεχάσει, αυτό οφείλεται στο ότι αποθηκεύτηκε μόνο στη βραχυπρόθεσμη μνήμη σας. ΓΙΑΤΙ; Χωρίς τη βραχυπρόθεσμη μνήμη δεν θα μπορούσατε να διαβάσετε αυτή την πρόταση μέχρι να φτάνατε στο τέλος, θα είχατε ξεχάσει όλα όσα έχετε διαβάσει. Το να ξεχνάτε κάτι μπορεί να μη φαίνεται πολύ χρήσιμο, αλλά αν δεν ξεχνούσατε πράγματα, σύντομα θα υπερφορτώνατε τον εγκέφαλό σας με άχρηστες πληροφορίες! Γι αυτόν τον λόγο οι περισσότερες βραχυπρόθεσμες μνήμες δεν μεταφέρονται ποτέ στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 10 ΛΕΠΤΑ 6

2η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Διαβάστε αυτόν τον κατάλογο με αριθμούς αργά, αλλά χωρίς να κάνετε συνειδητή προσπάθεια για να τους απομνημονεύσετε. Μόλις φτάσετε στον τελευταίο αριθμό, γράψτε τους γρήγορα με την ίδια σειρά χωρίς να κοιτάτε πίσω. 5 2 3 7 8 9 4 8 4 7 6 1 Τώρα γυρίστε για να δείτε πώς τα πήγατε. Πόσους θυμηθήκατε από την ακολουθία; 2η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2 Προσπαθήστε μια παρόμοια άσκηση με αυτές τις γελαστές φατσούλες. Κοιτάξτε καθεμία με τη σειρά χωρίς να προσπαθείτε να τη θυμάστε και μετά γυρίστε ανάποδα το βιβλίο και προσπαθήστε να τις αναπαραστήσετε σε ένα κομμάτι χαρτί. 7

ΠΩΣ ΤΑ ΠΗΓΑΤΕ; ΑΝΑΛΥΤΙΚΆ Μήπως καταφέρατε να θυμηθείτε πέντε έως επτά από τους αριθμούς; Μήπως όμως δυσκολευτήκατε να θυμηθείτε εξίσου τόσες φατσούλες; Το πόσους αριθμούς θυμηθήκατε σας δίνει μια ένδειξη για το μέγεθος της βραχυπρόθεσμης μνήμης σας. Μπορείτε να μάθετε να χρησιμοποιείτε τη βραχυπρόθεσμη μνήμη σας πιο αποτελεσματικά και στην πραγματικότητα αυτό μπορεί να αυξήσει το πόσα μπορείτε σύντομα να θυμάστε, αλλά δεν μπορεί να αυξήσει τον απλό, στοιχειώδη αριθμό των αντικειμένων που μπορείτε να θυμάστε. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις μακροπρόθεσμες αναμνήσεις σας, που διαρκούν περισσότερο από 30 δευτερόλεπτα και για τις οποίες φαίνεται να διαθέτουμε απεριόριστο αποθηκευτικό χώρο. Πιθανώς σκεφτήκατε τον κάθε αριθμό σαν ένα και μοναδικό αντικείμενο, αλλά οι φατσούλες σάς ήταν πιο σύνθετες και έτσι, για παράδειγμα, μπορεί να σκεφτήκατε μία στην κάτω σειρά σαν «αυτήν που βγάζει τη γλώσσα και κλείνει το αριστερό μάτι». Αν το κάνατε, τότε αυτό θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιήσει μέχρι δύο «θυρίδες» στη βραχυπρόθεσμη μνήμη σας και έτσι είναι πιο δύσκολο να θυμάστε τόσες φατσούλες όσους αριθμούς θυμηθήκατε. Ο συνδυασμός πολλαπλών σκέψεων σε ένα και μοναδικό μνημονικό «αντικείμενο» είναι ο βασικός τύπος της τεχνικής απομνημόνευσης, την οποία θα εξετάσουμε σε ολόκληρο το βιβλίο. ΑΝΑΜΕΙΚΤΕΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ Φαίνεται ότι έχουμε διαφορετικές βραχυπρόθεσμες αναμνήσεις για δια φορετικές αισθήσεις. Έτσι, μπορεί να είστε σε θέση να θυμάστε για σύντομο διάστημα κάτι που μυρίσατε, μερικά πράγματα που είδατε και μερικά γεγονότα που προσπαθήσατε να θυμηθείτε, και όλα αυτά ταυτόχρονα. Αυτά θα φύγουν πολύ σύντομα από τη βραχυπρόθεσμη μνήμη σας. Δυστυχώς, αν προσπαθήσετε να κοιτάξετε τις φατσούλες και τους αριθμούς της προηγούμενης σελίδας ταυτόχρονα, θα δείτε ότι αυτό δεν λειτουργεί επειδή πιθανώς θα καταλήξετε να περιγράφετε στον εαυτό σας με λέξεις τους αριθμούς και τις φατσούλες ταυτόχρονα. 8

2η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 3 Προσπαθήστε να διαβάσετε αυτή τη δεύτερη λίστα με αριθμούς πολύ αργά, και πάλι χωρίς να κάνετε συνειδητή προσπάθεια να τους απομνημονεύσετε, αλλά αυτή τη φορά χωρίστε τους σε ομάδες. Έτσι, για παράδειγμα, προσπαθήστε να διαβάσετε «15» για τους δύο πρώτους αριθμούς αντί για «1» και «5». Κατόπιν, δείτε πόσους μπορείτε να γράψετε χωρίς να κοιτάζετε πίσω. 1 5 4 2 7 3 6 7 8 0 9 1 Τώρα κοιτάξτε πίσω για να δείτε πώς τα πήγατε. Μήπως αυτό σας βοήθησε να θυμάστε περισσότερα ψηφία έστω ένα παραπάνω; Αν όχι, μην ανησυχείτε δεδομένου ότι οι τεχνικές αυτές απαιτούν πρακτική εξάσκηση, ενώ μπορεί να μην είστε σε θέση να ταιριάξετε αριθμούς με πολλά ψηφία όπως το «42» σε μια «θυρίδα», ανεξάρτητα από το πόσο πολύ έχετε προσπαθήσει. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΤΗ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΜΝΗΜΗ Χρησιμοποιούμε τη βραχυπρόθεσμη μνήμη μας για να κρατάμε σκέψεις στο μυαλό μας και έτσι αυτό είναι βασικό για να συμμετάσχουμε σε μια συζήτηση, να διατυπώσουμε ένα επιχείρημα ή να σκεφτούμε την επόμενη κίνηση. Για όλες, εκτός από τις πιο άμεσες σκέψεις και αναμνήσεις μας όμως, χρειάζεται να μεταφέρουμε αναμνήσεις από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη μας και εκεί ακριβώς θα συγκεντρώσουμε την προσπάθειά μας για το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου βιβλίου. 9

3η ΜΕΡΑ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΜΝΗΜΗ + + Οι μακροπρόθεσμες αναμνήσεις διαρκούν περισσότερο από ένα λεπτό + + Δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός για τη διάρκειά τους + + Με την πάροδο του χρόνου οι περισσότερες μακροπρόθεσμες αναμνήσεις θα ξεθωριάσουν ΤΙ; Οτιδήποτε θέλετε να θυμάστε πέρα από το άμεσο παρόν χρειάζεται να μεταφερθεί στη μακροπρόθεσμη μνήμη σας. Αν θέλετε να «θυμάστε» κάτι, ο στόχος σας είναι να το μεταφέρετε στη μακροπρόθεσμη μνήμη σας. Οι αναμνήσεις αυτές αποθηκεύονται μέσω μεταβολών στον εγκέφαλό σας. ΓΙΑΤΙ; Είναι αδύνατο να ζήσουμε μια φυσιολογική ζωή αν δεν μπορούμε να θυμηθούμε τι κάναμε χθες ή πριν από μερικά λεπτά. Οι αναμνήσεις μας μας κάνουν αυτό που είμαστε και χωρίς αυτές θα ήμασταν ένα άδειο κέλυφος του εαυτού μας. Εκ φύσεως οι μακροπρόθεσμες αναμνήσεις συσσωρεύονται σε όλη μας τη ζωή χωρίς τη συνειδητή μας προσπάθεια, ενώ για να αποκτήσουμε άλλες αναμνήσεις, όπως λίστες με γεγονότα, απαιτείται σημαντικά μεγαλύτερη προσπάθεια. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 12 ΛΕΠΤΑ 10

ΤΙ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ; ΑΝΑΛΥΤΙΚΆ Θυμόμαστε λογιών λογιών πράγματα. Θυμόμαστε πού ήμασταν, τι φάγαμε και με ποιον ήμασταν νωρίτερα σήμερα, χθες, μπορεί και την προηγούμενη εβδομάδα. Όσο πιο ασυνήθιστο είναι το γεγονός, τόσο πιο πιθανό είναι να το θυμόμαστε. Θυμόμαστε μυρωδιές θυμόμαστε αξιοθέατα μπορεί ακόμα να θυμόμαστε σωματικές επαφές. Θυμόμαστε επίσης συναισθήματα και πώς νιώσαμε στη διάρκεια σημαντικών στιγμών της ζωής μας. Οι αναμνήσεις αποθηκεύονται αρχικά μέσω χημικών μεταβολών στον εγκέφαλο αλλά και αργότερα ως πιο ουσιαστικές φυσικές μεταβολές και συλλαμβάνουν μικρά, ξεχωριστά γεγονότα που αφορούν στιγμές της ζωής μας. Είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και έτσι η ανάμνηση ενός τριαντάφυλλου μπορεί να θυμίσει κάποια μυρωδιά, ένα χρώμα ή κάποιο μέρος, έπειτα κάποιο πρόσωπο και ακόμα περισσότερα. Όσο περισσότερο μια ανάμνηση είναι συνδεδεμένη με άλλες, τόσο πιο εύκολο μας είναι να την ανακαλέσουμε. Γι αυτόν τον λόγο οι παλιές αναμνήσεις μπορεί ξαφνικά να επιστρέψουν σαν χείμαρρος, όταν τις ενεργοποιήσει μια άλλη σκέψη ή εμπειρία. Παρομοίως, επειδή οι μεμονωμένες αναμνήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες, αυτό που νομίζουμε ως μοναδική ανάμνηση είναι στην πραγματικότητα συνήθως μια ολόκληρη σειρά από μνήμες που συνδέονται μεταξύ τους. Με την πάροδο του χρόνου οι περισσότερες αναμνήσεις χάνονται, εκτός κι αν επανέλθουμε σε αυτές και τις ενισχύσουμε. Αυτός είναι ο λόγος που σχεδόν πάντα ξεχνάμε εντελώς ένα σχολικό θέμα για το οποίο κάποτε γνωρίζαμε πάρα πολλά, αν δεν συνεχίσουμε να το χρησιμοποιούμε μεταγενέστερα στη ζωή μας. Με την πάροδο του χρόνου οι αναμνήσεις μπορούν να μετατοπιστούν και αναμνήσεις αληθινών γεγονότων μπορούν να αναμειχθούν με ψευδείς αναμνήσεις, οι οποίες έχουν εμφυτευτεί από πράγματα που έχουμε ακούσει ή δει σε μεταγενέστερο χρόνο. Οι αναμνήσεις μας είναι πολύ πιο σφαλερές απ όσο νομίζουμε. 11

3η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Η μακροπρόθεσμη μνήμη έχει κυρίως να κάνει με την εκμάθηση γεγονότων, αλλά είναι χρήσιμο να μπορούμε να απομνημονεύουμε σκοπίμως πληροφορίες που αργότερα θα θέλουμε να ανακαλέσουμε. Προσπαθήστε τις ασκήσεις για να δοκιμάσετε τις αρχικές μακροπρόθεσμες μνημονικές σας δεξιότητες. Μελετήστε αυτή τη λίστα με νικητές του βραβείου Μπούκερ και μετά καλύψτε τους για να δείτε πόσους μπορείτε να θυμηθείτε από την επόμενη λίστα όπου αναφέρονται μόνο οι συγγραφείς. 1980: Μύησις ταξιδευτού του Γουίλιαμ Γκόλντινγκ 1981: Τα παιδιά του μεσονυκτίου του Σαλμάν Ρούσντι 1982: Η Κιβωτός του Σίντλερ του Τόμας Κενίλι 1983: Ο Βίος και η Πολιτεία του Μάικλ Κ του Τζ. Μ. Κούτσι 1984: Hotel du Lac της Ανίτα Μπρούκνερ Τώρα συμπληρώστε τις πληροφορίες που λείπουν: 1980: του Γουίλιαμ Γκόλντινγκ 1981: του Σαλμάν Ρούσντι 1982: του Τόμας Κενίλι 1983: του Τζ. Μ. Κούτσι 1984: της Ανίτα Μπρούκνερ 12

3η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2 Θυμάστε κάποια από τις πληροφορίες των ασκήσεων της πρώτης μέρας; Πιθανώς όχι, εκτός κι αν ξοδέψατε πολύ χρόνο για να τις μάθετε, αφού ειδάλλως δεν είναι ιδιαίτερα ευκολομνημόνευτες και ο εγκέφαλός σας δεν θα σκέφτηκε ότι άξιζε τον κόπο να τις διατηρήσει για καιρό. Δείτε αν μπορείτε να ανακαλέσετε τις παρακάτω διεργασίες για να δείτε τι μπορείτε να θυμηθείτε αν μπορείτε. Ποια ήταν αρχικά η σειρά αυτών των εικόνων; f f Ποια ήταν αρχικά η σειρά αυτών των λέξεων; Φυσική Χρόνος Ηλεκτρισμός Φαντασία Διάστημα Γένεσις Ποια λέξη συνδυάζεται με ποια εικόνα; Διασημότητα Σύγχυση Ασφόδελος Ημερολόγιο Γραμματοκιβώτιο Μυστήριο f f 13

4η ΜΕΡΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ + + Μερικές μακροπρόθεσμες μνήμες μάς επιτρέπουν αυτόματες διαδικασίες + + Με τον καιρό οι φυσικές δεξιότητες απαιτούν λιγότερη συγκέντρωση + + Οι μνήμες αυτές είναι γνωστές ως διαδικαστικές μνήμες ΤΙ; Όταν μαθαίνουμε να περπατάμε, να κάνουμε ποδήλατο, ακόμα και να οδηγούμε αυτοκίνητο, αυτές οι φυσικές δεξιότητες απαιτούν αρχικά σημαντική συγκέντρωση. Με τον καιρό όμως, απαιτούν όλο και λιγότερη, επειδή η διαδικαστική μνήμη μας μαθαίνει να επαναλαμβάνει αυτές τις κεκτημένες δεξιότητες χωρίς τη συνειδητή μας προσοχή. Αυτές μπορούν να συνεχίσουν να βελτιώνονται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, όπως, για παράδειγμα, ένας πιανίστας συνεχίζει να βελτιώνεται σε όλη του τη ζωή. ΓΙΑΤΙ; Αν καθημερινά έπρεπε να σκεφτόμαστε βασικές μορφές συμπεριφοράς, ποτέ δεν θα πετυχαίναμε πολλά πράγματα. Απεναντίας, μαθαίνουμε να τις κάνουμε αυτομάτως. Χωρίς αυτή την ικανότητα θα προσπαθούσαμε σκληρά για να βελτιωθούμε σε οτιδήποτε, επειδή θα έπρεπε να ξοδεύουμε πάρα πολλή συγκέντρωση μόνο στις στοιχειώδεις δεξιότητες. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 10 ΛΕΠΤΑ 14

4η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Υπάρχουν διάφοροι τύποι δραστηριοτήτων με τις οποίες μπορείτε να ασχοληθείτε για να δοκιμάσετε τη διαδικαστική μνήμη σας, αλλά από την ίδια τους τη φύση δεν είναι ασκήσεις που μπορείτε να ολοκληρώσετε μέσα σε μία μόνο μέρα. Παρ όλα αυτά, για να διαπιστώσετε την αποτελεσματικότητα της διαδικαστικής μνήμης σας, μπορεί να χαρείτε μαθαίνοντας κάτι από τα παρακάτω, αν δεν είστε ήδη ικανοί σε αυτούς τους τομείς: Να κάνετε ταχυδακτυλουργίες με μία εβδομάδα πρακτικής εξάσκησης μπορεί να αποκτήσετε αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να κάνετε κόλπα με τρεις μπάλες. Να ανακατεύετε μια τράπουλα ανακατεύοντας μαζί δυο μισά της. Να μάθετε μερικά από τα εντυπωσιακά κόλπα που κάνουν οι μπάρμαν. Να μάθετε μερικά βασικά ακόρντα στην κιθάρα. Να εκτελέσετε μερικά απλά ταχυδακτυλουργικά μαγικά κόλπα. Να μάθετε να γράφετε ή να σχεδιάζετε με το «κακό» σας χέρι. Να μάθετε ποδήλατο. Να μάθετε κολύμπι ή να κολυμπάτε με απλωτές. Να πετάτε μια μπάλα του μπάσκετ σε μια μπασκέτα με μεγαλύτερη ακρίβεια. Να μάθετε δακτυλογράφηση χρησιμοποιώντας όλα τα δάχτυλα των χεριών σας. Να μάθετε καλλιγραφία χρησιμοποιώντας πενάκι. 15

4η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2Α Καλύψτε τη σελίδα στα δεξιά. Έπειτα, ελέγξτε τη μνήμη σας μελετώντας αυτή τη διάταξη των λουλουδιών από κάτω. Κοιτάξτε τα λουλούδια για λιγότερο από ένα λεπτό και αφού τα καλύψετε αποκαλύψτε την ερώτηση στην απέναντι σελίδα. 16

4η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2Β Βεβαιωθείτε ότι έχετε καλύψει τα λουλούδια στην αριστερή σελίδα. Τώρα από κάτω μπορείτε να δείτε μερικά όχι όλα από τα ίδια λουλούδια, αν και είναι σε διαφορετική διάταξη. Όταν είστε έτοιμοι να αρχίσετε, γυρίστε ανάποδα τη σελίδα έτσι ώστε οι εικόνες να είναι οι ίδιες μέχρι επάνω όπως ήταν στην απέναντι σελίδα. Σημειώστε με κύκλο τα λουλούδια που δεν είναι στην απέναντι σελίδα. 17

5η ΜΕΡΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗ + + Για να βελτιώσετε τις μνημονικές σας δεξιότητες, αρχίστε να τις χρησιμοποιείτε περισσότερο + + Προσπαθήστε να απομνημονεύετε πράγματα που συνήθως γράφετε + + Προσπαθήστε πάλι αργότερα για να δείτε τι ακόμη θυμάστε ΤΙ; Οι περισσότεροι κάνουμε ελάχιστη συνειδητή προσπάθεια για να απομνημονεύουμε οτιδήποτε, πέρα από κάποια σχολική ή επαγγελματική εξέταση που μπορεί να αντιμετωπίζουμε. Αυτό συνήθως σημαίνει ότι έχουμε μόνο περιορισμένη αντίληψη του τι είναι αυτό που κάνει κάτι ευκολομνημόνευτο ή τι μπορούμε να κάνουμε για να απομνημονεύσουμε κάτι σκοπίμως. ΓΙΑΤΙ; Όπως κάθε δεξιότητα, όσο περισσότερο εξασκείτε τυχαία την απομνημόνευση πραγμάτων πέρα από ιδιαίτερες καταστάσεις, όπως η επανεξέταση μιας συγκεκριμένης άσκησης, τόσο καλύτερα θα τα καταφέρνετε. Οι τεχνικές που παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο μπορεί να απαιτούν σημαντική συνειδητή προσπάθεια την πρώτη φορά που θα τις εφαρμόσετε, αλλά με τον καιρό θα σας γίνουν δεύτερη φύση. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 15 ΛΕΠΤΑ 18

ΑΝΑΛΥΤΙΚΆ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΣΑΣ Την επόμενη φορά που θα βγείτε για να ψωνίσετε, προσπαθήστε να απομνημονεύσετε τη λίστα με τα ψώνια σας πριν φύγετε. Μπορείτε βέβαια και να τα γράψετε, αλλά χρησιμοποιήστε το ως βοήθημα αντί για δεκανίκι. Υπάρχουν μερικά πράγματα που σίγουρα πρέπει να θυμόμαστε αντί να τα σημειώνουμε, όπως τραπεζικά PIN και κωδικούς. Όταν αρχικά προσπαθείτε να απομνημονεύσετε αυτά τα πράγματα, αρχίστε με κάτι μικρό απομνημονεύοντας ένα μικρό τμήμα ενός κωδικού για να το συνδυάσετε με έναν γραμμένο κωδικό. Για παράδειγμα, μπορεί να καταλήξετε σε μια ασυνήθιστη ακολουθία γραμμάτων (όπως «πζρτζ» ή κάτι τέτοιο) που θα την κολλήσετε στο τέλος αυτού που ήδη έχετε γράψει. Με αυτόν τον τρόπο, ακόμα και αν κάποιος αποκτήσει πρόσβαση στη λίστα των κωδικών σας, είναι απίθανο να μπορέσει να τον χρησιμοποιήσει. ΕΠΑΦΕΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ Μήπως για τους αριθμούς τηλεφώνου των φίλων σας και της οικογένειάς σας βασίζεστε στο τηλέφωνό σας, στις λίστες επαφών σας ή στον υπολογιστή σας; Θα ξέρατε όλους τους αριθμούς τηλεφώνου που σας χρειάζονται αν ποτέ ξεμείνετε από τα μνημονικά σας βοηθήματα; Αν όχι, μια προσπάθεια για να τα μάθετε έχει νόημα. Μπορεί επίσης να θέλετε να μάθετε διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ταχυδρομικές διευθύνσεις, γενέθλια και άλλα πράγματα ανθρώπων που είναι σημαντικοί στη ζωή σας. Ποτέ δεν ξέρετε πότε μπορεί να σας χρειαστούν και είναι καλό να εξασκείτε τις μνημονικές σας δεξιότητες. Επίσης, γενικά η απομνημόνευση δεν έχει να κάνει με μια προσπάθεια μια κι έξω αν δηλαδή μάθετε μερικούς αριθμούς τηλεφώνου, φροντίστε αργότερα να εξετάσετε τον εαυτό σας. Μπορείτε να τους γράψετε αργότερα σήμερα; Ή τι θα λέγατε για αύριο ή για την επόμενη εβδομάδα; Η συχνή εξέταση και επανεξέταση θα βοηθήσει στην παγίωση των αναμνήσεων. 19

5η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Δείτε πόσο καλά μπορείτε να απομνημονεύσετε αυτά τα PIN. Αφιερώστε λίγα λεπτά μαθαίνοντας τους παρακάτω αριθμούς πριν απαντήσετε στην ερώτηση που ακολουθεί. ΤΡΑΠΕΖΑ: 1983 ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ: 7382 ΓΡΑΦΕΙΟ: 4810 ΧΡΗΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΟ: 2284 Μόλις είστε έτοιμοι, καλύψτε τους αριθμούς και τα πράγματα που αντιστοιχούν σε αυτούς και δείτε αν μπορείτε να γράψετε τα τέσσερα PIN στα κατάλληλα κενά από κάτω: Γραφείο: Χρηματοκιβώτιο: Τράπεζα: Γυμναστήριο: 20

5η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2 Εδώ υπάρχουν μερικοί φανταστικοί κωδικοί πρόσβασης. Ρίξτε τους μια ματιά και προσπαθήστε να θυμάστε ποιος κωδικός αντιστοιχεί σε κάθε λογαριασμό. Μόλις νομίζετε ότι είστε έτοιμοι, συνεχίστε να διαβάζετε από κάτω. EMAIL: LETMEINPLEASE ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: MONKEYLOGIN ΤΡΑΠΕΖΑ: QWERTY123 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ: DRAGON ΛΙΣΤΑ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΩΝ: QAZWSX ΒΙΝΤΕΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ: ADMIN123456 Μόλις είστε έτοιμοι, καλύψτε τους λογαριασμούς και τους κωδικούς και δείτε πόσους από αυτούς μπορείτε να θυμηθείτε: Τράπεζα: Λίστα εκκρεμοτήτων: Φωτογραφίες: Ημερολόγιο: Βιντεοπαιχνίδια: Email: 21

6η ΜΕΡΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΑΣ + + Οι μνημονικές σας ικανότητες και η ευφυΐα σας είναι αλληλένδετες + + Είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τις σκέψεις σας + + Αποφύγετε να ξεχνάτε αυτό που σκέφτεστε ή θέλετε να πείτε ΤΙ; Μπορεί να συζητάτε με κάποιους και να νομίζετε ότι έχετε να πείτε κάτι, αλλά περιμένετε ευγενικά για μια παύση προκειμένου να παρεμβάλετε την παρατήρησή σας. Όταν όμως προκύπτει η παύση, το εύστοχο σχόλιό σας έχει ξεχαστεί εγκαταλείποντας τη συνειδητή σκέψη σας. Ή μπορεί να σκεφτείτε κάτι έξυπνο και αργότερα να διαπιστώσετε ότι δεν το θυμόσαστε. ΓΙΑΤΙ; Κάπου κάπου όλοι χάνουμε τον ειρμό των σκέψεών μας. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν κάτι μας αποσπά την προσοχή. Τι συμβαίνει όμως όταν θέλουμε να είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα ξεχάσουμε κάτι; Ο στόχος είναι να συνδέσετε τη σκέψη με κάτι που είναι δύσκολο να ξεχάσετε, έτσι ώστε να έχετε έναν τρόπο για να την ανακαλέσετε. Αυτό σας αναγκάζει να συγκεντρώνεστε σε αυτό, ενισχύοντας κι άλλο τη μνήμη. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 15 ΛΕΠΤΑ 22

ΑΝΑΛΥΤΙΚΆ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΘΕΙΤΕ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ Για να ακολουθείτε τον ειρμό των σκέψεών σας, πόσο μάλλον μια συζήτηση, πρέπει να δίνετε προσοχή και να θυμάστε τι είναι αυτό που σκεφτόσασταν μέχρι τώρα ή αυτό που σας έχουν πει. Με αυτόν τον τρόπο, οι μνημονικές σας ικανότητες συνδέονται αποτελεσματικά με τη βασική νοημοσύνη σας, καθώς όποιος πασχίζει με αυτές τις διεργασίες θα διαπιστώσει ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να κάνει σύνθετες, αλληλένδετες σκέψεις. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να διατηρήσετε τον ειρμό της σκέψης σας: Δώστε προσοχή αποφύγετε πράγματα που σας αποσπούν την προσοχή και προσπαθήστε να συγκεντρωθείτε. Επαναλάβετε σημεία που θέλετε να θυμάστε, επαναδιατυπώνοντάς τα ιδανικά με διαφορετικό τρόπο. Βρείτε έναν τρόπο να συνδέετε πράγματα που μπορεί να ξεχνάτε με κάτι που δεν είναι πολύ πιθανό να ξεχάσετε. Τις επόμενες μέρες θα εξετάσουμε λεπτομερέστερα καθένα από αυτά τα σημεία, αλλά ουσιαστικά συμπυκνώνονται για να εξασφαλίσουν ότι θα πείτε στον εγκέφαλό σας ότι το σημείο είναι σημαντικό και για να σκεφτείτε κάτι συγκεκριμένο, το οποίο αργότερα θα μπορείτε να ανακαλέσετε πιο εύκολα. Μπορεί να είναι δύσκολο να χρησιμοποιήσετε αυτές τις δεξιότητες σε μια συζήτηση, τη στιγμή που δεν θέλετε να χάσετε μέρος της συζήτησης ενόσω συγκεντρώνεστε στο να μην ξεχάσετε κάτι, αλλά με λίγη πρακτική εξάσκηση σύντομα θα διαπιστώσετε κάποια βελτίωση στην ικανότητά σας να ακολουθείτε τον ειρμό των σκέψεών σας. Ακόμα και μια μικρή βελτίωση των ικανοτήτων σας μπορεί να σας βοηθήσει σε πολλές πτυχές της ζωής σας και επιπλέον μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες που μπορεί να αισθάνεστε για την αδυναμία σας να θυμάστε σημεία μιας συζήτησης, απελευθερώνοντάς σας προκειμένου να συνδιαλέγεστε πιο ελεύθερα. 23

6η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Καλύψτε αρχικά το κάτω μισό της σελίδας. Κατόπιν, συγκεντρωθείτε για να μπορέσετε να απομνημονεύσετε τη διάταξη των σχημάτων στο πλέγμα από κάτω. Μόλις είστε έτοιμοι, συνεχίστε το διάβασμα. Καλύψτε το επάνω μισό της σελίδας. Το πλέγμα από κάτω περιέχει μερικά από τα ίδια σχήματα όπως επάνω, κάποια όμως λείπουν. Μήπως μπορείτε να τοποθετήσετε αυτά που λείπουν στα σωστά κενά; 24

6η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2 Κοιτάξτε την παρακάτω λίστα ελληνικών πόλεων και προσέξτε την (αυθαίρετη) σειρά με την οποία είναι καταχωρημένες. Έπειτα, μόλις αισθάνεστε έτοιμοι ότι θα θυμάστε τη σειρά, καλύψτε τις για να διαπιστώσετε αν μπορείτε να αριθμήσετε τη σωστή θέση της κάθε πόλης στη λίστα χωρίς αρίθμηση (και με διαφορετική σειρά) από κάτω. 1: Πάτρα 2: Λιβαδειά 3: Κοζάνη 4: Βόλος 5: Ηράκλειο 6: Καλαμάτα 7: Γύθειο 8: Καβάλα 9: Χανιά 10: Ναύπλιο Αφού καλύψετε τα παραπάνω, προσπαθήστε να γράψετε τον σωστό αρχικό αριθμό δίπλα σε καθεμία από τις παρακάτω πόλεις. Είναι σε διαφορετική σειρά από πριν: f f : Καβάλα f f : Βόλος f f : Γύθειο f f : Χανιά f f : Ναύπλιο f f : Καλαμάτα f f : Κοζάνη f f : Πάτρα f f : Ηράκλειο f f : Λιβαδειά 25

7η ΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ + + Ο εγκέφαλός σας θυμάται ό,τι θεωρείτε πιο σημαντικό + + Οι έντονα συναισθηματικές στιγμές απομνημονεύονται πιο εύκολα + + Το γέλιο μπορεί να προκαλέσει θετικά συναισθήματα ΤΙ; Έχετε προσέξει ποτέ ότι μπορείτε να θυμάστε πού ακριβώς βρισκόσασταν όταν πρωτομάθατε για μια μεγάλη τραγωδία, όπως μια φοβερή καταστροφή ή μια συνταρακτική παγκόσμια είδηση; Οι στιγμές αυτές είναι τόσο συναισθηματικά φορτισμένες, που μπορούν να μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη σας. ΓΙΑΤΙ; Όταν συμβαίνει κάτι υψίστης σημασίας, ο εγκέφαλός σας το προσέχει. Τα έντονα συναισθήματα κάνουν τις αναμνήσεις που φτιάχνετε ιδιαίτερα ισχυρές. Ευτυχώς, αυτό το αποτέλεσμα δεν το προκαλούν μόνο οι καταστροφές μπορούν να το κάνουν και οι ευχάριστες ειδήσεις. Εκείνοι που είναι αρκετά μεγάλοι για να το θυμούνται θα ξέρουν, για παράδειγμα, πού βρίσκονταν όταν έγινε η πρώτη προσελήνωση. Και δεν είναι μόνο οι ευχάριστες ειδήσεις: τα αστεία πράγματα επίσης μπορεί να γίνουν αξέχαστα. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 18 ΛΕΠΤΑ 26

ΚΑΤΙ ΑΣΤΕΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΆ Το γέλιο ανακουφίζει από το στρες και αποδεικνύεται ότι είναι θαυμάσιο για τη δημιουργία αναμνήσεων. Το πηγαίο γέλιο σάς κάνει να αισθάνεστε ευχάριστα, και τα θετικά συναισθήματα κάνουν τα πράγματα που βιώνετε εκείνη τη στιγμή πιο ευκολομνημόνευτα. Στη ζωή δεν είναι όλα ξεκαρδιστικά, αλλά μπορείτε να χρησιμοποιείτε το χιούμορ ως έναν τρόπο για να θυμάστε πράγματα. Μέρος από αυτό είναι ότι η επιδίωξη του χιούμορ στην πεζή καθημερινότητα θα σας βοη θήσει να δίνετε προσοχή, κάτι που είναι βασικό για την απομνημόνευση. Εκτός από αυτό, το χιούμορ μπορεί να βοηθήσει προκειμένου να αποκτήσει κάτι μεγαλύτερο ενδιαφέρον και τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα είναι ουσιαστικά πιο ευκολομνημόνευτα. Την επόμενη φορά που θα προσπαθήσετε να θυμηθείτε, ας πούμε, μια λίστα με ψώνια ή κάποιο άλλο σύνολο αντικειμένων, προσπαθήστε να το συσχετίσετε με γελοία (και ως εκ τούτου χιουμοριστικά) πράγματα. Προφασιστείτε, για παράδειγμα, ότι θέλετε να θυμάστε: Ψωμί Σαπούνι Κοτομπουκιές Μήλα Λουκουμάδες Αντί να προσπαθήσετε να μάθετε μια λίστα με πέντε ξεχωριστά αντικείμενα, θα μπορούσατε να τα συσχετίσετε με έναν αστείο τρόπο. Μπορεί το σαπούνι να απλωθεί στο ψωμί και οι κοτομπουκιές να κοπούν σε μικρότερα κομμάτια και να προσγειωθούν πάνω στα μήλα, τα οποία στη συνέχεια τυλίγονται έτσι ώστε να μοιάζουν σαν λουκουμάδες! Ακόμα κι αν αυτό δεν σας φαίνεται καθόλου διασκεδαστικό, μόνο και μόνο η συγκέντρωση που απαιτείται για να δημιουργηθεί ένας συσχετισμός με αυτόν τον τρόπο θα σας βοηθήσει να απομνημονεύσετε τη λίστα. 27

7η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Προσπαθήστε να απομνημονεύσετε την παρακάτω λίστα αντικειμένων χρησιμοποιώντας χιουμοριστικές ή γελοίες συνδέσεις: ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ ΤΣΙΖΚΕΪΚ ΛΑΧΑΝΟΣΑΛΑΤΑ ΚΑΡΟΤΑ ΚΑΦΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΥΡΙ ΣΑΝΤΙΓΙ ΠΑΤΑΤΑΚΙΑ Αφιερώστε λίγα λεπτά ή όσο νομίζετε ότι χρειάζεται για να μάθετε τη λίστα και κατόπιν καλύψτε την και δείτε με πόση ακρίβεια μπορείτε να γράψετε τα αντικείμενα της λίστας σε μια κόλα χαρτί. 28

7η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 2 Ρίξτε μια ματιά σε αυτή τη λίστα με ανέκδοτα και δείτε πόσα μπορείτε να μάθετε μέσα σε μόλις δύο λεπτά. Όταν τελειώσει ο χρόνος, καλύψτε τα και δείτε πόσα μπορείτε να ξαναγράψετε. Γιατί o Καίσαρας φόραγε σανδάλια; Γιατί ήταν Ιούλιος. Πόσοι μαφιόζοι χρειάζονται να αλλάξουν μία λάμπα; Τρεις. Ο ένας για να την αλλάξει, ο δεύτερος να παρακολουθεί και ο τρίτος να σκοτώσει τον μάρτυρα. Τι βρήκε ένας τράγος που έπεσε μέσα σε ένα πηγάδι; Τραγικό θάνατο Πώς λέγονται οι Μακεδόνες που ψήνουν μπριζόλες; Θρακομακεδόνες Ποιο είναι το αντίθετο του «μηχανόβιος»; Βιομήχανος Γιατί οι γορίλες έχουν μεγάλα ρουθούνια; Γιατί έχουν και μεγάλα δάχτυλα! Τι είναι κόκκινο και γίνεται μοβ; Μια ντομάτα που τη σφίγγουν οι τιράντες Τι είναι κίτρινο και γίνεται άσπρο; Μια μπανάνα που κάνει στριπτίζ Γιατί δεν δοκιμάζετε να τα πείτε σε κάποιον φίλο ή σε κάποιο μέλος της οικογένειάς σας στις επόμενες 24 ώρες για να δείτε αν τα θυμάστε ακόμη; 29

8η ΜΕΡΑ ΕΝΙΣΧΥΣΤΕ ΤΙΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΣΑΣ + + Το κλειδί στη διαδικασία της απομνημόνευσης είναι η επανάληψη + + Αυτό οδηγεί στην ενίσχυση και στην εδραίωση των αναμνήσεων + + Επανεξετάστε πράγματα που θέλετε να μάθετε σε ακατάστατα διαστήματα ΤΙ; Όταν διαβάζετε κάποια πληροφορία με πρόθεση να τη μάθετε, συνήθως την ξεχνάτε πολύ γρήγορα, εκτός κι αν ενισχύσετε τις αναμνήσεις σας επιστρέφοντας αργότερα σε αυτή την πληροφορία. ΓΙΑΤΙ; Μπορεί να χρειάζεται να απομνημονεύσετε κάποιο κείμενο ή μια σειρά από γεγονότα, ίσως αν κάνετε μια παρουσίαση ή χρειάζεται να είστε σε θέση να απαντήσετε σε ερωτήσεις πάνω σε ένα άγνωστο θέμα. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να αρχίσετε να διαβάζετε την πληροφορία ή να βρείτε κάποιον να σας την εξηγήσει. Μπορεί να είστε σε θέση να τα θυμάστε όλα ή σχεδόν όλα δέκα λεπτά ή ακόμα και μία ώρα αργότερα. Τι γίνεται όμως την επόμενη μέρα; Ή την επόμενη εβδομάδα; Το πιθανότερο είναι ότι οι αναμνήσεις θα ξεθωριάσουν πολύ γρήγορα, εκτός κι αν κάνετε κάτι για να τις ενισχύσετε. Αυτό έχει ως προϋπόθεση την επανάληψη μιας συντομότερης μορφής από αυτό που αρχικά μάθατε. Προτεινόμενος χρόνος ενασχόλησης 20 ΛΕΠΤΑ 30

ΑΝΑΛΥΤΙΚΆ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ, ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Όταν ενισχύετε μια ανάμνηση, την κάνετε πιο δυνατή. Έτσι, όταν σκοπεύετε να μάθετε κάτι, επαναλάβετέ το έπειτα από μία ώρα, δύο ώρες, μία μέρα, μία εβδομάδα, ακόμα και έναν μήνα. Η ιδέα να μαθαίνετε κάτι περισσότερο από μία φορά μπορεί να φαίνεται αποκαρδιωτική, αλλά η εμβριθής μελέτη χρειάζεται μόνο την πρώτη φορά που θα το διαβάσετε. Όταν το επαναλάβετε αργότερα, απλώς φρεσκάρετε τη μνήμη σας και μόνο τα μέρη που θα διαπιστώσετε ότι έχετε ξεχάσει θα χρειαστούν ιδιαίτερη προσοχή. ΔΩΣΤΕ ΝΕΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ Το απλό διάβασμα ενός συνόλου στοιχείων για άλλη μία φορά ή η παρακολούθηση ενός εκπαιδευτικού βίντεο για τρίτη φορά δεν είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος μάθησης. Είναι δύσκολο να συγκεντρωθείτε όταν ήδη γνωρίζετε πολλά από αυτά που καλύπτετε. Έτσι, ένας τρόπος για να το αποφεύγετε είναι να φροντίζετε να καλύπτετε αυτό που προσπαθείτε να απομνημονεύσετε μέσα σε ένα νέο πλαίσιο. Για παράδειγμα, διαβάστε φωναχτά αυτό που προηγουμένως διαβάζατε μόνο από μέσα σας ή γράψτε μια περίληψη καθώς προχωράτε. Μια άλλη απρόσμενα χρήσιμη μέθοδος είναι να εξηγείτε αυτό που μάθατε φωναχτά, ακόμα και μόνο στον εαυτό σας. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κρατήστε σημειώσεις για βασικά θέματα και στοιχεία, εκφράζοντάς τα σε μορφή ερωτήσεων που θα δοκιμάσουν τις γνώσεις σας πάνω στο αντικείμενο. Η διαδικασία γραψίματος αυτών των ερωτήσεων θα σας βοηθήσει να μάθετε τα βασικά στοιχεία και έτσι στο μέλλον θα κατέχετε μια γρήγορη μέθοδο ελέγχου, διατηρώντας όλες τις γνώσεις που θα θέλατε να μάθετε. Αυτό θα σας βοηθήσει επίσης να διαπιστώσετε πού χρειάζεται να επικεντρώσετε κάθε μελλοντική προσπάθεια μάθησης. 31

8η ΜΕΡΑ: ΑΣΚΗΣΗ 1 Πόσο καλά γνωρίζετε τα ονόματα των χωρών της Αφρικής; Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ελάχιστα. Γιατί λοιπόν δεν προσπαθείτε να μάθετε (αλφαβητικά) τα ονόματα των πρώτων είκοσι πέντε; Σε μελλοντικές ασκήσεις θα εξετάσουμε και τις υπόλοιπες. Στη σελίδα αυτή επίσης δεν υπάρχει διεργασία «ανάκλησης», επειδή ίσως χρειαστεί να επανέλθετε και να ξαναδιαβάσετε αυτόν τον κατάλογο για να τον απομνημονεύσετε πλήρως. Αγκόλα Αίγυπτος Αιθιοπία Ακτή Ελεφαντοστού Αλγερία Γκάμπια Γκαμπόν Γκάνα Γουινέα Γουινέα-Μπισάου Ερυθραία Ισημερινή Γουινέα Καμερούν Κεντροαφρικανική Δημοκρατία Κένυα Κομόρες Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό Λεσότο Μπενίν Μποτσουάνα Μπουρκίνα Φάσο Μπουρούντι Πράσινο Ακρωτήριο Τζιμπουτί Τσαντ 32