Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΓΕΝΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ Πληθυσµός 2012 83 εκ. Αύξηση πληθυσµού 2007 1,09% Πληθυσµός κάτω των 15 ετών 2010 31% είκτης ανθρώπινης ανάπτυξης (ανάµεσα σε 177 χώρες) 2009 112 Αριθµός νοσοκοµειακών κλινών 2010 139.619 Αριθµός νοσοκόµων/µαιών ανά 10.000 κατοίκους 2009 35,2 Αριθµός γιατρών ανά 10.000 κατοίκους 2009 28,3 Αριθµός κέντρων υγείας ανά 10.000 κατοίκους 2005 3,8 Βρεφική θνησιµότητα ανά 1.000 γεννήσεις (0-1 έτους) 2010 19 Προσδόκιµο ζωής (µέσος όρος και για τα 2 φύλλα) 2010 71 ηµόσιες δαπάνες υγείας (% ΑΕΠ) 2009 4,8 Πηγές: Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας, Παγκόσµια Τράπεζα Α. ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Γενικές πληροφορίες: Το οικονοµικό έτος 2010/11 η δαπάνη του προϋπολογισµού για την υγεία ανήλθε σε 4,7% του ΑΕΠ. Οι δηµόσιες δαπάνες για την υγεία προορίζονται κατά 60% για τα νοσοκοµεία, 23% για πρωτοβάθµια περίθαλψη, 15% για πρόληψη και 2% για τη διοίκηση. Τα πιο σύγχρονα ιδιωτικά νοσοκοµεία της χώρας βρίσκονται στην περιοχή του Καΐρου. Οι µεταρρυθµίσεις στον τοµέα υγείας της Αιγύπτου έχουν συν-χρηµατοδοτηθεί από την Παγκόσµια Τράπεζα, την USAID, την ΕΕ και την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης. Παρουσίαση: Η Αίγυπτος διαθέτει εκτεταµένο δίκτυο υπηρεσιών υγείας, που καλύπτει το 95% του πληθυσµού. Το σύστηµα υγείας είναι πολύπλοκο. Επίσηµοι φορείς είναι το Υπουργείο Υγείας και Πληθυσµού, που χαρακτηρίζεται από πληθώρα υπαλλήλων, το Υπουργείο Παιδείας και ο Οργανισµός υγειονοµικής ασφάλισης, ενώ συνεχώς πολλαπλασιάζονται οι ιδιωτικοί φορείς υγείας. Συγκεκριµένα: Υπουργείο Υγείας και Πληθυσµού: ιαχειρίζεται το 60% του προϋπολογισµού για την υγεία και εποπτεύει τα δύο ειδών κέντρα υγείας, που είναι: 1. Τα δηµόσια νοσοκοµεία, τα οποία είναι δωρεάν και 2. Τα ιατρεία, τα οποία επιδοτούνται κατά 75-85% από το κράτος. Γενικός Οργανισµός ιδασκαλίας στα Νοσοκοµεία: Έργο του είναι η βελτίωση της ποιότητας τόσο των υπηρεσιών υγείας, όσο και του προσωπικού τους. Οργανισµός υγειονοµικής ασφάλισης: ιαθέτει δικά του νοσοκοµεία, τα οποία λειτουργούν µε τις εισφορές των ασφαλισµένων. Ας σηµειωθεί, πάντως, ότι ο οργανισµός καλύπτει µόνο το 45% του πληθυσµού της χώρας (στοιχεία 2010). Πανεπιστηµιακά νοσοκοµεία: Υπάρχουν 13 πανεπιστηµιακά νοσοκοµεία, που διαθέτουν 16.000 κρεβάτια. Εποπτεύονται τόσο από το Υπουργείο Παιδείας όσο και από το Υπουργείο Υγείας. Στρατιωτικά νοσοκοµεία: 10 στρατιωτικά νοσοκοµεία σε όλη τη χώρα, που προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες ποιότητας στο προσωπικό των ενόπλων δυνάµεων. Αναφορικά µε το βαθµό ιατρικών υπηρεσιών µπορεί να γίνει ο ακόλουθος διαχωρισµός:
Πρωτοβάθµια υγειονοµική φροντίδα: Παρέχεται από υγειονοµικές µονάδες του Υπουργείου Υγείας και αφορά: µητέρες και παιδιά, έλεγχο µεταδοτικών ασθενειών, υγειονοµική εκπαίδευση, έλεγχο παρασιτικών και ενδηµικών ασθενειών, υπηρεσίες υγείας στα σχολεία, έκτακτη φροντίδα, οικογενειακός προγραµµατισµός και οδοντιατρική φροντίδα. Ως προς το είδος και τη γεωγραφική του κατανοµή (στοιχεία 2007): Είδος υγειονοµικής µονάδας Αριθµός Αγροτικά κέντρα υγείας 4.254 Αστικά κέντρα υγείας 298 Αστικές κλινικές 127 Μαιευτικά κέντρα 237 Υγειονοµικά γραφεία 401 Κινητές κλινικές 500+ Πηγή: Παγκόσµια Τράπεζα ευτεροβάθµια και τριτοβάθµια υγειονοµική φροντίδα: Υπάρχουν 139.619 νοσοκοµειακές κλίνες, από τα οποία 33.063 στο Κάιρο, 10.930 στη Γκίζα και 10.092 στην Αλεξάνδρεια. Η συντριπτική πλειοψηφία των κλινών βρίσκεται στα δηµόσια νοσοκοµεία. Ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό (στοιχεία 2009): Κατηγορία ανά 10.000 κατοίκους Γιατροί 28,3 Οδοντίατροι 4,2 Φαρµακοποιοί 16,7 Νοσοκόµοι/ες και µαίες 35,2 Πηγή: Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας «Πρόγραµµα µεταρρυθµίσεων τοµέα υγείας και Αιγύπτιοι 2010»: Το πρόγραµµα µεταρρυθµίσεων του τοµέα υγείας εγκαινιάστηκε το 1997 και αναµένεται να συνεχιστεί έως το 2018. Βασίζεται σε πέντε αρχές: Καθολικότητα: Η βασική ιατρική φροντίδα πρέπει να καλύπτει το σύνολο του πληθυσµού της χώρας. Ποιότητα: Βελτίωση του επιπέδου υπηρεσιών υγείας, βελτίωση της διαγνωστικής και κλινικής αποτελεσµατικότητας συνεχής εκπαίδευση προσωπικού. Το σύστηµα υγείας θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από επαγγελµατική και ηθική θεραπεία και από ικανοποίηση και εµπιστοσύνη των πολιτών προς αυτό. Ισότητα: Ο καθένας θα συνεισφέρει στον τοµέα της υγείας ανάλογα µε την οικονοµική του δυνατότητα. Αποτελεσµατικότητα: Μετακίνηση προσωπικού και υποδοµών ανάλογα µε τις ανάγκες του πληθυσµού. Βιωσιµότητα: ιασφάλιση της συνέχειας, της αυτάρκειας και της διάρκειας των µεταρρυθµίσεων προς όφελος των επόµενων γενεών.
Β. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στατιστικά στοιχεία για εισαγωγές φαρµάκων από Κ-Μ ΕΕ: Κωδικός Προϊόντος: 30 Έτος: 2011 ΧΩΡΑ ΑΞΙΑ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΠΟΣΟΣΤΟ % ( ) 1 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 128.072.540 23,25 2 ΓΑΛΛΙΑ 115.885.880 21 3 ΒΕΛΓΙΟ 89.130.440 16,1 4 ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ 66.726.070 12,1 5 ΑΝΙΑ 44.930.000 8,15 6 ΙΤΑΛΙΑ 26.228.740 4,7 7 ΟΛΛΑΝ ΙΑ 22.512.760 4 8 ΑΥΣΤΡΙΑ 18.413.730 3,34 9 ΙΡΛΑΝ ΙΑ 12.791.870 2,32 10 ΙΣΠΑΝΙΑ 12.506.580 2,27 11 ΣΟΥΗ ΙΑ 8.409.140 1,52 12 ΠΟΛΩΝΙΑ 2.810.540 0,51 13 ΦΙΛΑΝ ΙΑ 593.640 0,1 14 ΤΣΕΧΙΑ 587.020 0,1 15 ΣΛΟΒΕΝΙΑ 536.630 0,06 16 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 228.780 0,04 17 ΟΥΓΓΑΡΙΑ 179.360 0,03 18 ΡΟΥΜΑΝΙΑ 82.250 0,014 19 ΕΛΛΑ Α 56.490 0,01 20 ΜΑΛΤΑ 47.900 0,008 21 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 44.100 0,008 22 ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ 32.890 0,005 23 ΚΥΠΡΟΣ 8.010 0,001 24 ΣΛΟΒΑΚΙΑ 10 ΣΥΝΟΛΟ: 550.815.370 100% Η συνολική αξία των αιγυπτιακών εξαγωγών φαρµάκων προς τις χώρες της ΕΕ ανήλθε το 2011 σε 26.610.480 ευρώ. E
Ελληνικές εξαγωγές φαρµάκων (κωδ. 30) 140 120 100 80 60 40 20 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ιατυπώσεις εισαγωγής: Γενικές: Prior Notice of Arrival Manifest Customs Import Declaration Declaration of Dutiable Value Commercial Invoice Pro Forma Invoice Packing List Certificate of Origin Movement Certificate (EUR.1) Movement Certificate (EUR-MED) Air Waybill Bill of Lading Insurance Certificate Delivery Order Risk Management Commercial Registration Importer Card Tax Registration Card Ειδικές: No Specific requirements for this product code. Εισαγωγικοί δασµοί (µόνο για προϊόντα προερχόµενα από χώρες-µέλη της Ε.Ε.): ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΥΨΟΣ ΑΣΜΟΥ (%) 3001 0 3003.10/20 1,2 3003.31 0 3003.39/40 1,2
3003.90.90 1,2 3004.10/20 3 3004.31 0 3004.32/39/40/50 3 3004.90.90 3 3005.10/90 1,5 3006.10/20/30/40 0 3006.50 0,75 Γενικές πληροφορίες: Η Αίγυπτος παράγει πάνω από το 90% των φαρµάκων, που καταναλώνονται στη χώρα. Παρά ταύτα, τα εγχώρια προϊόντα αντιπροσωπεύουν µόνο το 56% της αξίας των πωλούµενων φαρµάκων. Τα φάρµακα, που παράγονται από κρατικές εταιρείες επιδοτούνται σε µεγάλο βαθµό, γεγονός που εν µέρει εξηγεί την υπερβολική τους χρήση. Το 85% των πρώτων υλών για την Παρασκευή φαρµάκων είναι εισαγόµενες. Οι 8 πολυεθνικές εταιρείες, που έχουν µονάδες παραγωγής στην Αίγυπτο είναι: Pfizer, Novartis, Bristol-Myers-Squibb (BMS), GlaxoSmithkline, Astra Zeneca, Schering-Plough, Sanofi-Aventis και Servier. Παρουσίαση: Η αιγυπτιακή αγορά φαρµάκων είναι χωρισµένη σε 11 κρατικές εταιρείες και 29 ιδιωτικές (εγχώριε και αλλοδαπές). Το µερίδιο της αγοράς φαρµάκων είναι ¼ για τις κρατικές και ¾ για τις ιδιωτικές εταιρείες. Από τις ιδιωτικές εταιρείες, οι 8 πολυεθνικές, που έχουν εγχώρια παραγωγή, πραγµατοποιούν το 1/3 των πωλήσεων του ιδιωτικού τοµέα. Οι αιγυπτιακές ιδιωτικές εταιρείες παράγουν γενόσηµα φάρµακα και ανταποκρίνονται όλο και περισσότερο στα διεθνή στάνταρτς ποιότητας χάρη στην απόκτηση αδειών παραγωγής και κατάφεραν να αυξήσουν τα τελευταία χρόνια τις εξαγωγές τους. Άδεια κυκλοφορίας φαρµάκου Η διαδικασία για την εγγραφή και λήψη άδειας κυκλοφορίας νέου φαρµάκου στην εγχώρια αγορά είναι γενικά πολύπλοκη όταν πρόκειται για πρωτότυπα φάρµακα. Οι αλλοδαπές εταιρείες υποχρεούνται να εκδώσουν ένα πιστοποιητικό φαρµακευτικού προϊόντος, 20 δείγµατα συσκευασίας και 20 δείγµατα τελικού προϊόντος, τα οποία υποβάλλονται προς έγκριση στον εθνικό οργανισµό ελέγχου φαρµάκων και έρευνας. Η εγγραφή ανανεώνεται κάθε 10 χρόνια. Αντίθετα, απλούστερη είναι η διαδικασία εγγραφής και αδειοδότησης γενοσήµων. Έρευνα Η δυνατότητα της εγχώριας φαρµακοβιοµηχανίας για έρευνα είναι πολύ περιορισµένη. Το κόστος θεωρείται απαγορευτικό και αποτρέπει τις εταιρείες, οι οποίες έτσι περιορίζονται σε πολύ µικρό ρόλο στην παγκόσµια αγορά παράγοντας ως επί το πλείστον γενόσηµα. Πνευµατικά ικαιώµατα: Η συµφωνία για τις Εµπορικές Πτυχές των ικαιωµάτων Πνευµατικής Ιδιοκτησίας (TRIPS) υπογράφηκε από την Αίγυπτο το 2002, αλλά τέθηκε σε ισχύ την 1 η Ιανουαρίου 2005. Η εφαρµογή της χαρακτηρίζεται από χαλαρότητα, καθώς η χώρα δεν έχει ακόµα αγοράσει τα δικαιώµατα ευρεσιτεχνίας για τα προϊόντα, τα οποία κατασκευάζει, µε αποτέλεσµα γύρω στα µισά από τα παραγόµενα φάρµακα να παρασκευάζονται µε τους όρους της εν λόγω συµφωνίας.
Φ. Γεωργίου Γραµµατέας ΟΕΥ Α