ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΝΤΗΡΙΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Ανεπίσηµο έγγραφο των υπηρεσιών της Γ Ανταγωνισµού προς συζήτηση στην πρώτη πολυµερή συνάντηση µε εµπειρογνώµονες από τα κράτη µέλη 1. ΕIΣΑΓΩΓΗ Μετά από άτυπες διµερείς επαφές µε τα κράτη µέλη κατά τη διάρκεια του 2003, ένα πρώτο έγγραφο διαβούλευσης που περιλαµβάνει ορισµένες αρχικές ιδέες σχετικά µε τις µελλοντικές κατευθυντήριες γραµµές για τις περιφερειακές ενισχύσεις (στο εξής ΚΓΠΕ) εστάλη στις 30 Απριλίου 2004 από την Γ COMP σε όλους τους µόνιµους αντιπροσώπους και στην Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ. Μέσω του εν λόγω εγγράφου ζητήθηκε η υποβολή σχολίων από τους εµπειρογνώµονες των κρατών µέχρι την 30ή Ιουνίου και εκφράστηκε η επιθυµία µας να συζητήσουµε το έγγραφο σε διµερή βάση. Μέχρι σήµερα 22 κράτη µέλη έχουν στείλει γραπτές παρατηρήσεις. Επιπλέον, πραγµατοποιήθηκαν 40 περίπου συναντήσεις µε αντιπροσώπους κρατών µελών, περιφερειών και περιφερειακών οργανισµών. Γραπτά σχόλια εστάλησαν επίσης από την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ και τη Νορβηγία. Όλα τα γραπτά σχόλια που παραλήφθηκαν δηµοσιοποιήθηκαν µέσω του CIRCA. Το έγγραφο διαβούλευσης καταχωρήθηκε επίσης στο δικτυακό τόπο της Γ COMP στις 11 υπάρχουσες γλωσσικές αποδόσεις και γνωστοποιήθηκε ευρέως στα ενδιαφερόµενα µέρη. Μεγάλος αριθµός περιφερειών και περιφερειακών οργανισµών διατύπωσαν τις απόψεις τους. Μετά από προσεκτική ανάλυση των σχολίων που παραλήφθηκαν, το παρόν έγγραφο παρουσιάζει συνοπτικά τα προσωρινά συµπεράσµατα στα οποία κατέληξαν οι υπηρεσίες της Γ COMP από τη µέχρι σήµερα διαδικασία διαβούλευσης, προκειµένου να συζητηθούν στην πρώτη πολυµερή συνάντηση µε τους εµπειρογνώµονες των κρατών µελών. Λαµβάνοντας υπόψη τα αποτελέσµατα της συζήτησης αυτής και τα ενδεχόµενα περαιτέρω γραπτά σχόλια που θα υποβληθούν από τα κράτη µέλη το αργότερο µέχρι την 1 η Μαρτίου του 2005, οι υπηρεσίες της Γ COMP σκοπεύουν να καταρτίσουν αναλυτική πρόταση για τις νέες ΚΓΠΕ, που θα αποτελέσει το αντικείµενο περαιτέρω διµερών επαφών και διαβουλεύσεων µε τα κράτη µέλη σε µια δεύτερη πολυµερή συνάντηση που θα πραγµατοποιηθεί αργότερα εντός του 2005. Το παρόν έγγραφο θα καταχωρηθεί επίσης στο CIRCA και στον δικτυακό τόπο της Γ COMP, προκειµένου να ενθαρρυνθεί η υποβολή περαιτέρω σχολίων από άλλα ενδιαφερόµενα µέρη.. 2. TΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΓΠΕ Η αναθεώρηση των ΚΓΠΕ δεν πρέπει να αντιµετωπισθεί ως µεµονωµένο ζήτηµα, αλλά πρέπει να θεωρηθεί αναπόσπαστο µέρος της γενικής µεταρρύθµισης των πολιτικών για τις κρατικές ενισχύσεις σκοπός της οποίας είναι να εφαρµοστούν στην πράξη τα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου στα οποία γίνεται έκκληση για µείωση και - 1 -
καλύτερη στοχοθέτηση των κρατικών ενισχύσεων. Τούτο συνεπάγεται αυστηρό έλεγχο των µορφών ενισχύσεων που ενδέχεται να προκαλέσουν περισσότερες στρεβλώσεις, ενώ παράλληλα πρέπει να παρέχεται στα κράτη µέλη επαρκής βαθµός ευελιξίας για να εκπονήσουν µέτρα ενισχύσεων που προωθούν την υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της διαδικασίας εφαρµογής του Προγράµµατος ράσης της Λισσαβόνας. Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της τής 20ής Απριλίου 2004 σχετικά µε µια προδραστική πολιτική ανταγωνισµού για µια ανταγωνιστική Ευρώπη, καθορίζει τα βασικά στοιχεία ενός νοµοθετικού προγράµµατος µε στόχο την αναθεώρηση σχεδόν όλων των µέσων χορήγησης κρατικών ενισχύσεων, εξαιρουµένων των κατευθυντηρίων γραµµών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις, πριν τα τέλη του 2006. Τα κύρια στοιχεία του προγράµµατος αυτού, εκτός από την αναθεώρηση των ΚΓΠΕ, είναι τα εξής: µια ανακοίνωση για τις κρατικές ενισχύσεις και την καινοτοµία (µέχρι τα µέσα του 2005) καταρχήν η ανακοίνωση αυτή θα αποτελέσει κυρίως το αντικείµενο διαβούλευσης και θα προσδιορίσει τις βασικές αλλαγές στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις που απαιτούνται προκειµένου να θεσπισθεί ένα περισσότερο φιλικό προς την καινοτοµία σύστηµα, το οποίο θα εφαρµοστεί στη συνέχεια, µε ορισµένες αλλαγές, στους κανόνες που αφορούν τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, την Ε&Α, τα επιχειρηµατικά κεφάλαια, τις ΜΜΕ, κλπ. η αναθεώρηση των κατευθυντηρίων γραµµών για την έρευνα και ανάπτυξη (µέχρι τα τέλη του 2005) η αναθεώρηση της ανακοίνωσης για τα επιχειρηµατικά κεφάλαια (µέχρι τα τέλη του 2005) η απλούστευση όλων των υφιστάµενων απαλλαγών κατά κατηγορία (που καλύπτουν τις ενισχύσεις στις ΜΜΕ, περιλαµβανοµένης της έρευνας και ανάπτυξης για ΜΜΕ, στην απασχόληση και στην επαγγελµατική εκπαίδευση) µε την ενοποίησή σε έναν ενιαίο κανονισµό, που θα προβλέπει νέα απαλλαγή για ορισµένους τύπους ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα (έκδοση αναλυτικού σχεδίου κανονισµού από την Επιτροπή πριν το τέλος του 2005, µε στόχο την ολοκλήρωση της νοµοθετικής διαδικασίας µέχρι το τέλος του 2006). η ανάγκη για περαιτέρω διαδικαστική µεταρρύθµιση, η οποία θα αναλυθεί ιδίως µε βάση την εµπειρία που θα έχει αποκτηθεί από την εφαρµογή του κανονισµού ο οποίος τίθεται τώρα σε ισχύ. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει προτείνει σχέδιο µέτρων για τις κρατικές ενισχύσεις και τις υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος και κατά το παρόν στάδιο εξετάζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή/οι υπηρεσίες της Γ COMP σκοπεύουν να αναπτύξουν λεπτοµερέστερα τις ιδέες τους για τις απαιτούµενες αλλαγές στους κανόνες για τις οριζόντιες κρατικές ενισχύσεις που θα εφαρµοστούν σε όλο το έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης µετά το 2006, σε µια ανακοίνωση που θα διαβιβασθεί στα κράτη µέλη το συντοµότερο δυνατόν. - 2 -
3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΚΓΠΕ Οι προτάσεις για την αναθεώρηση των ΚΓΠΕ που παρατίθενται κατωτέρω βασίζονται σε δύο βασικές αρχές: τη συγκέντρωση της χορήγησης ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα αυστηρά στις περιφέρειες που έχουν περισσότερη ανάγκη και την ουσιαστική µείωση της έντασης των ενισχύσεων για περιφερειακά προγράµµατα επενδύσεων. 3.1. Ορισµός των περιοχών που υπάγονται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο α) Περιοχές του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο α) θα είναι εκείνες µε κατά κεφαλήν ΑΕΠ(Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) (µετρούµενο σε µονάδες αγοραστικής δύναµης) χαµηλότερο ή ίσο µε το 75% του µέσου όρου της ΕΕ των25. Προκειµένου να καθοριστούν οι εντάσεις των ενισχύσεων, οι περιοχές αυτές θα υποδιαιρεθούν σε τρεις οµάδες: - περιοχές των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι ίσο ή χαµηλότερο του 45% του µέσου όρου της ΕΕ, - περιοχές µε ΑΕΠ µεγαλύτερο από το 45%, αλλά ίσο ή µικρότερο του 60%, - περιοχές µε ΑΕΠ µεγαλύτερο από 60%, αλλά ίσο ή µικρότερο του 75%. Εν αναµονή της θέσης σε ισχύ του άρθρου ΙΙΙ 56 παράγραφος 3 στοιχείο α) του Συντάγµατος, θα δοθεί επίσης αυτόµατα καθεστώς του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο α) στις εξόχως απόκεντρες περιοχές. Σύµφωνα µε την Τρίτη Έκθεση Συνοχής και προκειµένου να αποφευχθούν οι στατιστικές ανωµαλίες, η εκπλήρωση του κριτηρίου του 75% θα αξιολογείται σε επίπεδο NUTS II, στη βάση της ΕΕ των 25. 3.2. Ορισµός των περιοχών που υπάγονται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) Tρεις κατηγορίες περιοχών θα χαρακτηριστούν ως επιλέξιµες για ενίσχυση δυνάµει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ): - οι περιοχές NUTS-II που υπάγονται σήµερα στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο α) των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι µεγαλύτερο του 75% του µέσου όρου της ΕΕ των25, αλλά είναι ίσο ή χαµηλότερο του 75% του µέσου όρου της ΕΕ-15 («περιοχές στατιστικού αντίκτυπου») οι περιοχές που δεν υπαγόταν στο καθεστώς του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο α) κατά την περίοδο 2000-2006, οι οποίες όµως θα είναι επιλέξιµες για το καθεστώς αυτό µετά το 2006 στη βάση της ΕΕ των15, θα είναι επίσης επιλέξιµες ως περιοχές στατιστικού αντίκτυπου - οι περιοχές NUTS-II που υπάγονται επί του παρόντος στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο α) των οποίων το κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι µεγαλύτερο του 75% του µέσου όρου της ΕΕ των15 («περιοχές οικονοµικής ανάπτυξης»), - 3 -
- οι περιοχές NUTS-III µε χαµηλή πυκνότητα πληθυσµού µε λιγότερους από 12,5 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο κατά την έννοια της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 10.12.1994. 3.3. Άλλες περιοχές Όλες οι υπόλοιπες περιοχές θα αποκλεισθούν από τη χορήγηση ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα µε την επιφύλαξη του σηµείου 5 κατωτέρω. 3.4. Εντάσεις ενισχύσεων Οι εντάσεις ενισχύσεων που προτείνονται για τις περιφερειακές ενισχύσεις παρουσιάζονται στο παράρτηµα Ι. Για να απλουστευθεί η διαχείριση των καθεστώτων ενισχύσεων από τις δηµόσιες αρχές, λαµβάνοντας υπόψη την ασαφή φορολογική µεταχείριση των ενισχύσεων σε ορισµένες περιπτώσεις, καθώς και τη νοµολογία του ικαστηρίου, προτείνεται όλες οι εντάσεις ενίσχυσης να είναι εκφρασµένες σε ακαθάριστο ισοδύναµο επιχορήγησης. 3.5. Ενισχύσεις λειτουργίας Οι ενισχύσεις λειτουργίας για περιορισµένο χρονικό διάστηµα και µε µειούµενη ένταση θα συνεχίσουν να χορηγούνται στις περιοχές του άρθρου 83 παράγραφος 3 στοιχείο α), υπό την προϋπόθεση ότι αξιοποιούνται για την αντιµετώπιση σαφώς καθοριζόµενων εµποδίων στην περιφερειακή ανάπτυξη και ότι είναι αναλογικές. Τα κράτη µέλη φέρουν το βάρος της αποδείξεως ότι πληρούνται οι εν λόγω όροι και η Επιτροπή προβαίνει σε αυστηρή οικονοµική ανάλυση και έλεγχο όσον αφορά τη σώρευση. Οι ενισχύσεις λειτουργίας στον τοµέα των µεταφορών που δεν είναι προσωρινές ή µειούµενης έντασης θα συνεχίσουν να χορηγούνται στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και στις περιοχές µε χαµηλή πυκνότητα πληθυσµού (<12,5 κάτοικοι/km²) σύµφωνα µε τους όρους των ισχυουσών κατευθυντηρίων γραµµών. Στις ιδιαίτερα αποµακρυσµένες περιοχές λειτουργικές ενισχύσεις που δεν µειώνονται προοδευτικά και δεν χορηγούνται για περιορισµένο χρονικό διάστηµα θα εξακολουθήσουν να επιτρέπονται σύµφωνα µε τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στο σηµείο 4.16.2 των ισχυουσών ΚΓΠΕ, όπως τροποποιήθηκαν στις 9.9.2000. Επιπλέον, θα επιτραπεί στις αραιοκατοικηµένες περιοχές (< 8 κάτοικοι/km²) η χορήγηση άλλων µορφών ενισχύσεων λειτουργίας, υποκείµενων σε περιοδικό έλεγχο, προκειµένου να αντιµετωπισθεί η πληθυσµιακή απερήµωση των εν λόγω περιοχών. 3.6. Eπιλέξιµες δαπάνες Με βάση τις παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν, η Γ COMP προτείνει να παραµείνει σε µεγάλο βαθµό αµετάβλητος ο ορισµός της αρχικής επένδυσης. Ωστόσο, κατά την κατάρτιση των κατευθυντηρίων γραµµών για διαβούλευση σε µια δεύτερη πολυµερή συνάντηση, η Γ COMP δύναται να διατυπώσει προτάσεις - 4 -
για να διασαφηνιστεί η διάκριση µεταξύ αρχικής επένδυσης και επένδυσης αντικατάστασης, λαµβάνοντας ιδίως υπόψη τις συνεχιζόµενες συζητήσεις για την καινοτοµία. Θα εξετασθεί επίσης η δυνατότητα να χρησιµοποιηθεί για τον προσδιορισµό των επιλέξιµων δαπανών µια προσέγγιση βασισµένη σ εκείνη που χρησιµοποιείται για την κατάρτιση ισολογισµών. Επιπλέον, προτείνεται να αποκλεισθεί από τις επιλέξιµες δαπάνες η µεταφορά εγκαταστάσεων ή εξοπλισµού στο πλαίσιο του ιδίου πολυεθνικού οµίλου εταιριών. Προτείνεται επίσης να τροποποιηθεί ο ορισµός των άυλων επενδυτικών δαπανών προκειµένου να περιληφθούν ρητά τα έξοδα για µελέτες σκοπιµότητας και για υπηρεσίες παροχής συµβουλών 1. 3.7. Επενδύσεις µετεγκατάστασης Οι ισχύουσες κατευθυντήριες γραµµές για τις περιφερειακές ενισχύσεις προβλέπουν για τις επιχειρήσεις υποχρέωση διατήρησης της επιχορηγούµενης επένδυσης στην περιοχή για πέντε έτη. Οι προτάσεις της Επιτροπής για τις κανονιστικές ρυθµίσεις των διαρθρωτικών ταµείων περιλαµβάνουν διατάξεις που προβλέπουν κυρώσεις σε περίπτωση µετεγκατάστασης εντός 7 ετών από την πραγµατοποίηση της επιχορηγούµενης επένδυσης. Αφετέρου, στο πλαίσιο των ενισχύσεων για την απασχόληση, ο κανονισµός ΕΚ 2204/2002 προβλέπει την υποχρέωση διατήρησης των επιχορηγούµενων θέσεων απασχόλησης για τρία µόνο έτη ή για δύο έτη στην περίπτωση των ΜΜΕ. Ενώ ο κανόνας των επτά ετών µπορεί να κρίνεται κατάλληλος για να αποφευχθεί η µετεγκατάσταση, έχουν διατυπωθεί ωστόσο ορισµένες ανησυχίες ότι εάν ένας τέτοιος κανόνας εφαρµοστεί στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων θα µπορούσε να αποδειχθεί αντιπαραγωγικός στην πράξη, καθώς θα δηµιουργούσε αδικαιολόγητα δύσκαµπτους όρους επενδύσεων και απασχόλησης στην ΕΕ, ιδίως σε τοµείς που χαρακτηρίζονται από ταχείες τεχνολογικές µεταβολές. Σύµφωνα µε τη δεύτερη αυτή άποψη είναι σκοπιµότερο να διατηρηθεί ο ισχύων κανόνας των πέντε ετών για τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων. Επιπλέον, ενδέχεται να χρειαστεί να προβλεφθεί διαφοροποιηµένη προσέγγιση που θα προβλέπει έναν αυστηρό κανόνα για όλες τις επενδύσεις ή τις επενδύσεις µεγάλης κλίµακας από µεγάλες επιχειρήσεις και µια πιο ευέλικτη προσέγγιση για τις ΜΜΕ. Η Γ COMP θα επιθυµούσε λοιπόν την υποβολή περαιτέρω σχολίων για το θέµα αυτό, καθώς και για το εάν οι ΚΓΠΕ πρέπει να περιλαµβάνουν αναλυτικότερους κανόνες για την ανάκτηση ενισχύσεων στην περίπτωση που δεν έχουν τηρηθεί οι υποχρεώσεις. 3.8. Συγχώνευση του ΠΤΠ και των ΚΓΠΕ Λαµβανοµένης υπόψη της γενικής υποστήριξης από τα κράτη µέλη για το εν λόγω θέµα, η Γ COMP διατηρεί την πρότασή της να ενταχθεί το πολυτοµεακό πλαίσιο. του 2002 στις ΚΓΠΕ. Για να προετοιµασθεί µια πιο αναλυτική πρόταση 1 Επιπλέον, τα έξοδα για µελέτες σκοπιµότητας και παροχή συµβουλών από εξωτερικούς συµβούλους προς ΜΜΕ είναι επιλέξιµα για χορήγηση ενίσχυσης µέχρι 50% σύµφωνα µε τον κανονισµό ΕΚ 70/2001. - 5 -
προς συζήτηση σε µια δεύτερη πολυµερή συνάντηση, η Γ COMP θα επιθυµούσε περαιτέρω σχόλια ειδικά σχετικά µε την ανάγκη διατήρησης µεταβατικών διατάξεων για τους τοµείς της αυτοκινητοβιοµηχανίας και των συνθετικών ινών (τµήµα 8 του ΠΤΠ) µετά το 2006, καθώς και σχετικά µε την ανάγκη ειδικών ρυθµίσεων για επενδυτικά σχέδια σε άλλους τοµείς µε διαρθρωτικά προβλήµατα (τµήµα ς 5 του ΠΤΠ). 3.9. Απαλλαγή κατά κατηγορία στις περιφερειακές επενδυτικές ενισχύσεις Τα κράτη µέλη τάχθηκαν γενικά υπέρ της πρότασης να εξαιρούνται από την υποχρέωση προηγούµενης κοινοποίησης στην Επιτροπή οι χαρακτηριζόµενες από διαφάνεια µορφές περιφερειακών επενδυτικών ενισχύσεων µε σκοπό να µειωθούν στο ελάχιστο οι διοικητικές διατυπώσεις. Για νοµικούς και διαδικαστικούς λόγους, µια τέτοια απαλλαγή δεν δύναται να περιληφθεί στις ίδιες τις ΚΓΠΕ, αλλά θα απαιτηθεί µια δεύτερη νοµική πράξη, ένας κανονισµός της Επιτροπής ο οποίος θα εγκριθεί σύµφωνα µε τις διαδικασίες που προβλέπονται στον κανονισµό ΕΚ 994/1998. Όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή του παρόντος ανεπίσηµου εγγράφου, στο στάδιο αυτό η Γ COMP σχεδιάζει η απαλλαγή αυτή να αποτελέσει µέρος ευρύτερου κανονισµού απαλλαγής για τις κρατικές ενισχύσεις, ο οποίος θα καλύψει επίσης τις ενισχύσεις στις ΜΜΕ, την επαγγελµατική εκπαίδευση, την απασχόληση, την Ε&Α κλπ. Όσον αφορά το πεδίο εφαρµογής της απαλλαγής, οι υπηρεσίες της Γ COMP ζητούν τη διατύπωση παρατηρήσεων επί των ακόλουθων προτάσεων, οι οποίες θα εφαρµοστούν µε την επιφύλαξη ενδεχόµενων ειδικών διατάξεων που θα έχουν εφαρµογή σε ευαίσθητους τοµείς: - τα χαρακτηριζόµενα από διαφάνεια καθεστώτα περιφερειακών ενισχύσεων για αρχικές επενδύσεις στις περιοχές του άρθρου 87 που τηρούν τους όρους που προβλέπονται στις ΚΓΠΕ να απαλλάσσονται από την κοινοποίηση, - οι µεµονωµένες ενισχύσεις που χορηγούνται δυνάµει των εν λόγω καθεστώτων να απαλλάσσονται από την κοινοποίηση µέχρι του ορίου που προβλέπεται στο σηµείο 21 του ΠΤΠ 2002, - επιπλέον των γενικών υποχρεώσεων ελέγχου που προβλέπονται στους κανονισµούς απαλλαγής, η διαδικασία διαφάνειας που προβλέπεται στο τµήµα 6 του ΠΤΠ 2002 να συνεχίσει να εφαρµόζεται στην περίπτωση ενίσχυσης παρεχόµενης στο πλαίσιο υφισταµένων καθεστώτων για επενδύσεις άνω των 50 εκατ. ευρώ. - οι ενισχύσεις ad hoc που πληρούν τους όρους των ΚΓΠΕ να απαλλάσσονται από την κοινοποίηση εφόσον (1) η επένδυση δεν υπερβαίνει τα 25 εκατ. ευρώ και (2) το µερίδιο αγοράς που κατέχει ο δικαιούχος, σε επίπεδο ΕΟΧ, δεν υπερβαίνει το 10%. Πέραν των γενικών υποχρεώσεων ελέγχου που προβλέπουν οι κανονισµοί απαλλαγής, στην περίπτωση επενδυτικών ενισχύσεων άνω των 10 εκατ. ευρώ να εφαρµοστεί νέα διαφανής διαδικασία η οποία θα βασιστεί στην αντίστοιχη που προβλέπεται στο τµήµα 6 του ΠΤΠ2002. - 6 -
4. MΗ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Οι νέες ΚΓΠΕ θα καθορίζουν την ένταση των επενδυτικών ενισχύσεων και των ενισχύσεων απασχόλησης προς µεγάλες επιχειρήσεις και προς ΜΜΕ στις ενισχυόµενες περιοχές. Ωστόσο, ορισµένες από τις κατευθυντήριες γραµµές και τα πλαίσια που αφορούν µη επενδυτικές ενισχύσεις προβλέπουν επίσης µεγαλύτερες εντάσεις ενισχύσεων εντός των ενισχυόµενων περιοχών. Αυτό ισχύει ειδικότερα για την απαλλαγή κατά κατηγορία των ενισχύσεων επαγγελµατικής εκπαίδευσης, για το πλαίσιο των ενισχύσεων έρευνας και ανάπτυξης, για τις κατευθυντήριες γραµµές σχετικά µε τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις και τις κατευθυντήριες γραµµές για τα επιχειρηµατικά κεφάλαια. Κατά την αναθεώρηση των εν λόγω µέσων, η Επιτροπή θα επανεξετάσει εάν συνεχίζουν να είναι δικαιολογηµένες τέτοιες υψηλές εντάσεις για περιοχές του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο α), καθώς και για τις χαρακτηρισθείσες ως περιοχές του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) που προσδιορίζονται στα σηµεία 3.1 και 3.2 ανωτέρω. 5. EΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΗ ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ Όπως αναµενόταν, πολλά από τα σχόλια των κρατών µελών εστιάστηκαν άµεσα στην περίπτωση των περιοχών εκείνων που δεν θα είναι πλέον επιλέξιµες για περιφερειακές ενισχύσεις µε βάση τις προτάσεις που παρουσιάζονται ανωτέρω. Υποβλήθηκαν ποικίλες προτάσεις για την αντιµετώπιση του εν λόγω προβλήµατος και στις περισσότερες από αυτές ζητείται να διατηρηθεί µετά το 2006 ένα είδος επενδυτικής ενίσχυσης για µεγάλες επιχειρήσεις εκτός των ενισχυόµενων περιοχών, όπως προσδιορίζονται ανωτέρω. Η Γ COMP εξέτασε προσεκτικά τις παρατηρήσεις αυτές, λαµβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραµµές πολιτικής που δόθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο, στις οποίες γίνεται έκκληση να µειωθούν τα συνολικά επίπεδα ενισχύσεων και να επαναπροσανατολιστεί η χορήγηση ενισχύσεων προς µέτρα που προάγουν τη συνολική ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονοµίας. Κατά τη διαδικασία διαβούλευσης διατυπώθηκαν ανησυχίες σχετικά µε τις στρεβλωτικές επιπτώσεις που έχουν στον ανταγωνισµό οι επενδυτικές ενισχύσεις προς µεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες πρέπει να εκτιµηθούν σε σχέση µε τα διφορούµενα αποτελέσµατα των µελετών που εκπονήθηκαν σχετικά µε την αποτελεσµατικότητα των ενισχύσεων αυτών στην προώθηση της συνολικής ανταγωνιστικότητας. Κρίνεται συνεπώς σκόπιµο, για λόγους δικαιοσύνης, οι περιφερειακές επενδυτικές ενισχύσεις να εστιάζονται αποκλειστικά στις φτωχότερες περιοχές της Κοινότητας και κάθε ενίσχυση που χορηγείται σε µεγάλες επιχειρήσεις εκτός των εν λόγω περιοχών πρέπει να αποσκοπεί στη στήριξη µέτρων που συνδέονται αµεσότερα µε την υλοποίηση των στόχων του προγράµµατος δράσης της Λισσαβόνας, ιδίως για τη στήριξη της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτοµίας καθώς και για την επαγγελµατική εκπαίδευση και την προσέλκυση ειδικευµένου εργατικού δυναµικού. Όπως αναφέρεται ανωτέρω, η Επιτροπή, στην ανακοίνωση για µια προδραστική πολιτική ανταγωνισµού, δεσµεύτηκε να προχωρήσει σε ευρεία αναθεώρηση των κανόνων που διέπουν τις κρατικές ενισχύσεις για την έρευνα και την ανάπτυξη και να εξετάσει αναλυτικά τη σχέση µεταξύ κρατικών ενισχύσεων και καινοτοµίας, καθώς και τους κανόνες για τα επιχειρηµατικά κεφάλαια. Ως πρώτο βήµα στη διαδικασία αυτή, οι - 7 -
υπηρεσίες της Επιτροπής υπέβαλαν στο Συµβούλιο και στα κράτη µέλη έναν οδηγό για τις κρατικές ενισχύσεις και την καινοτοµία, ενώ οι εργασίες θα συνεχιστούν παράλληλα µε την αναθεώρηση των ΚΓΠΕ. Εξάλλου, είναι γενικώς αποδεκτό ότι οι µεγάλες επιχειρήσεις δεν αντιµετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες µε τις ΜΜΕ στην εξασφάλιση χρηµατοδότησης και για το λόγο αυτό το πρόγραµµα δράσης της Λισσαβόνας εστιάζεται στην ενίσχυση των ΜΜΕ. Οι τελευταίες αντιπροσωπεύουν ποσοστό µεγαλύτερο του 99% όλων των επιχειρήσεων της ΕΕ (το 2003 υπήρχαν περίπου 19,3 εκατ. ΜΜΕ στον ΕΟΧ και στην Ελβετία, έναντι περίπου 40.000 µεγάλων επιχειρήσεων). Οι ΜΜΕ συνεισφέρουν άνω του 65% του ΑΕΠ της ΕΕ και πάνω από τα 2/3 των θέσεων απασχόλησης (έναντι 33% στην Ιαπωνία και 46% στις ΗΠΑ). Οι επενδυτικές ενισχύσεις εκτός των φτωχότερων περιοχών πρέπει συνεπώς να εστιαστούν στις ανάγκες της εν λόγω κατηγορίας επιχειρήσεων και στο πλαίσιο αυτό προγραµµατίζεται σηµαντική αύξηση της έντασης των ενισχύσεων που διατίθενται για τη στήριξη επενδύσεων από ΜΜΕ. Άλλες προτάσεις για αλλαγές θα εξετασθούν κατά τη διάρκεια της αναθεώρησης του κανονισµού για τις ΜΜΕ. Πρόθεση της Γ COMP είναι, η αναθεώρηση των εν λόγω πράξεων, στα πλαίσια της οποίας θα εκπονηθούν νέες προτάσεις για ενισχύσεις που δεν θα επηρεάσουν αισθητά τον ανταγωνισµό στο κοινοτικό επίπεδο, να εξασφαλίσει τη βάση για την ανάπτυξη πολιτικών προσαρµοσµένων στις ειδικές ανάγκες της κάθε περιοχής, χωρίς να υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω χωρική διαφοροποίηση στο κοινοτικό επίπεδο πέραν όσων προβλέπονται στο παρόν έγγραφο. 6. ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ Όπως προαναφέρεται, τα κράτη µέλη καλούνται να υποβάλουν ενδεχόµενα περαιτέρω γραπτά σχόλια για το παρόν έγγραφο πριν την 1 η Μαρτίου 2005. Στη συνέχεια, ο στόχος των υπηρεσιών της Γ COMP είναι να διαβιβαστεί το σχέδιο κατευθυντηρίων γραµµών στις αρχές Μαΐου 2005, για να συζητηθεί σε µια δεύτερη πολυµερή συνάντηση η οποία θα πραγµατοποιηθεί στα µέσα Ιουνίου 2005, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η έκδοση των νέων ΚΓΠΕ από την Επιτροπή το Σεπτέµβριο του 2005. - 8 -
Παράρτηµα I Πίνακας προτεινόµενων εντάσεων ενίσχυσης Περιοχή Άρθρο 87 παράγρ. (3)στοιχείο α) 2 περ. 45% ΑΕΠ Άρθρο 87παραγρ.(3)στοιχείο α) 2 περ. 45,01% - 60% ΑΕγχΠ Άρθρο 87 παράγρ. (3) στοιχείο α) περ. 60,01% - 75% ΑΕΠ Άρθρο 87 παράγραφος (3) στοιχείο γ) περ. «στατιστικού αντικτύπου» Άρθρο 87 παράγραφος (3) στοιχείο γ) περ. χαµηλής πυκνότητας πληθυσµού Άρθρο 87παράγραφος (3) στοιχείο γ) περ. «οικονοµική ανάπτυξη» Μη ενισχυόµενες περιοχές Μεγάλες επιχειρήσεις Μεσαίες επιχειρήσεις Μικρές επιχειρήσεις 40% 50% 60% 35% 45% 55% 30% 40% 50% 1.1.07 1.1.10 1.1.12 1.1.07 1.1.10 1.1.12 1.1.07 1.1.10 1.1.12 30% 22.5% 15% 40% 32.5% 25% 50% 42.5% 35% 20% 30% 40% 15% 25% 35% 0 10% 20% Οι εξόχως απόκεντρες περιοχές είναι όλες επιλέξιµες σύµφωνα µε το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο α). Επιπλέον, οι εξόχως απόκεντρες περιοχές µε κατά κεφαλήν ΑΕΠ υψηλότερο από 60% δικαιούνται επιπλέον ποσοστό 10%, ενώ οι περιφέρειες µε κατά κεφαλή ΑΕΠ µικρότερο του 60% δικαιούνται επιπλέον ποσοστό 15%. 2 [Όταν η διαφορά στις εντάσεις περιφερειακών ενισχύσεων µεταξύ ενισχυόµενης περιοχής σε ένα κράτος µέλος και µιας περιοχής σε άλλο κράτος µέλος µε την οποία έχουν κοινά σύνορα υπερβαίνει το 30%, η ένταση της περιφερειακής ενίσχυσης στην πρώτη περιοχή (που ορίζεται στο επίπεδο NUTS-III) πρέπει να περιοριστεί ώστε να µην υπερβαίνει πάνω από 30% την ένταση της περιφερειακής ενίσχυσης στη δεύτερη περιοχή.] - 9 -