Επιµέλεια: ΗΛ Ι Α Σ Η Μ Η Τ Ρ Ι Ο Υ & Ε Υ Α Κ Ο Λ Ο Μ Π Α Ρ Η, Ε Λ. Κ Ε. Θ. Ε.

ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων (Μ.Ε.Λ.) στην Κρήτη ((LLIIFFEE0044NAATT//GGRR//000000110055)) Καταγραφή ειιδών Μακροασπονδύλων στιις περιοχές των Μ.Ε.Λ. της υτικής Κρήτης Επιµέλεια: ΗΛ Ι Α Σ Η Μ Η Τ Ρ Ι Ο Υ & Ε Υ Α Κ Ο Λ Ο Μ Π Α Ρ Η, Ε Λ. Κ Ε. Θ. Ε. Λάρβα Berosus Λάρβα Chironomous Λάρβα Coenagrionidae Ενήλικο άτοµο Berosus Ενήλικο άτοµο Lestes sp. ΙΙ αα νν οο υυ άά ρρ ιιι οο ςς 22 00 00 77 Ενήλικο άτοµο Αgabus bipustulatus - Ε Λ Λ Η ΝΙ Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Θ Α Λ Α Σ Σ Ι Ω Ν Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Ν ( Ε Λ. Κ Ε. Θ. Ε. ), - Μ Ε Σ Ο Γ Ε Ι Α Κ Ο Α Γ Ρ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο Ι Ν Σ ΤΙ Τ Ο Υ Τ Ο Χ Α Ν Ι Ω Ν ( Μ. Α. Ι. Χ. ), - Ε Υ Η Λ Ο Σ

LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Από τις δειγµατοληψίες των µακροασπονδύλων που πραγµατοποιήθηκαν στις περιοχές των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων Μ.Ε.Λ. (Φαλάσαρνα, Ελαφονήσι, Κουρνάς, Οµαλός και στη Νήσο Γαύδο) πραγµατοποιήθηκε καταγραφή της σύνθεσης των ειδών και της συχνότητας εµφάνισης του κάθε είδους, ανά εποχή. Εδώ, παρουσιάζονται ορισµένα από τα πιο κοινά εµφανιζόµενα είδη των µακροασπονδύλων που χρησιµοποιούν τις εν λόγω περιοχές των λιµνίων και τα οποία σηµείωσαν σχετικά µεγάλο ποσοστό εµφάνισης. Ενήλικα άτοµα Agabus bipustulatus Οικογένεια: Dytiscidae (Diving beetles) Τάξη: Coleoptera Αποτελούν ένα από τα πιο κοινά είδη υδρόβιων κολεοπτέρων. Συναντώνται σε ποτάµια, λιµνία, λίµνες. Είναι θηρευτές και τρέφονται µε ότι κινείται µέσα στο νερό, όπως έντοµα, λάρβες άλλων εντόµων, γυρίνους, ψάρια, βατράχια, ακόµα και µικρότερες λάρβες του ίδιου είδους. Το τέλειο έντοµο (ενήλικο) εκκρίνει ένα υγρό που έχει την ιδιότητα να ναρκώνει το θήραµα του και να του στερεί έτσι κάθε δυνατότητα διαφυγής. Οι λάρβες πιάνουν το θύµα τους και του διοχετεύουν ένα υγρό που τα νεκρώνει και µετατρέπει την σάρκα σε ένα παχύρρευστο πολτό, τον οποίο µετά τρώνε. Αυτό τους δίνει την δυνατότητα να τρώνε ακόµα και σαλιγκάρια αφού δεν χρειάζεται να σπάσουν το κέλυφος για να τα βρουν. Το αρσενικό άτοµο έχει λεία και γυαλιστερά τα δυο καλύµµατα των φτερών, ενώ το θηλυκό έχει γραµµώσεις. Ζευγαρώνει µέσα στο νερό, το φθινόπωρο. Το θηλυκό γεννά την άνοιξη 200 µέχρι 1000 αυγά, τα οποία αποθέτει µέσα σε φύλλα ή βλαστούς φυτών µε ένα πολύ κοφτερό όργανο µε το οποίο έχει την δυνατότητα να τα τρυπά. Τα αυγά τροφοδοτούνται µε οξυγόνο από το ίδιο το φυτό. Οι λάρβες ζουν µέσα στο νερό, αλλά πρέπει να ανεβαίνουν στην επιφάνεια του νερού για να παίρνουν οξυγόνο. Η επόµενη φάση, µετά την λάρβα, γίνεται στην ξηρά, συνήθως κάτω από πέτρες. Εκεί η λάρβα µπαίνει στο χώµα, σε βάθος µέχρι 15cm, και µεταµορφώνεται σε χρυσαλίδα µέσα σε ένα είδος κουκουλιού. Μετά από 3-4 βδοµάδες βγαίνει το τέλειο έντοµο. Τον χειµώνα τα τέλεια έντοµα τον περνούν στην ξηρά, κάτω από χορτάρια ή µούσκλια, αλλά και κάποιες φορές µέσα στο νερό. Τα ενήλικα έχουν την ικανότητα να «µεταναστεύουν» πετώντας και προς άλλους οικοτόπους µε αποτέλεσµα την γρήγορη εξάπλωσή τους. Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 1

Λάρβα Berosus sp. LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Ενήλικο άτοµο Berosus sp. Οικογένεια: Hydrophilidae (Water scavenger beetles) Τάξη: Coleoptera Τα Hydrophilidae αποτελούν µία από τις µεγαλύτερες οικογένειες κολεοπτέρων. Είναι θηρευτές όταν διανύουν την προνυµφιακή φάση µεταµόρφωσης τους, ενώ στην ενήλικη (τέλεια) φάση τους εµφανίζονται σαπροφάγοι, τρέφονται δηλαδή µε νεκρά ζώα και φυτά (νεκρή ύλη). Tα συναντάµε σε ποτάµια, λίµνες, λιµνία. Hydraena sp. Οικογένεια: Hydraenidae Τάξη: Coleoptera Ta είδη της οικογένειας Hydraenidae αν και είναι µικρά σε µέγεθος (1-3 χιλ.) εµφανίζουν παγκόσµια εξάπλωση. Αν και είναι κυρίως φυτοφάγα, κάποια άτοµα εµφανίζουν έντονα την ιδιότητα του θηρευτή ή είναι σαπροφάγα. εν είναι καλοί κολυµβητές και συνήθως τα συναντάµε να έρπονται στην παρόχθια βλάστηση ενός λιµνίου ή ποταµού. Οι λάρβες τους ζουν κυρίως στη χέρσο, σε υγρές περιοχές, κοντά στα υδάτινα σώµατα (λιµνία, ποτάµια). Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 2

Λάρβα Chironomous sp. LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Ενήλικα άτοµα Chironomous sp. Οικογένεια: Chironomidae. (Non-biting-midges) Τάξη: Diptera Περιοχή εµφάνισης: Ελαφονήσι, Κουρνά, Φαλάσαρνα Ανήκουν σε µία από τις πιο κοινές και µεγαλύτερες οικογένειες εντόµων µε περισσότερα από 5.000 είδη παγκοσµίως. Οι λάρβες της απαντώνται σε όλα τα υδάτινα ενδιαιτήµατα. Και είναι αρκετά ανθεκτικές στη ρύπανση ή σε άλλες µορφές πιέσεων (π.χ. µορφολογική αλλοίωση, χαµηλή στάθµη νερού, κλπ.). Τα ενήλικα άτοµα (κοινώς κονούπια) όταν βρίσκονται σε µεγάλους αριθµούς (pests) µπορούν να δηµιουργήσουν αρκετά προβλήµατα στον άνθρωπο, και όχι µόνο, ακόµα και αλλεργικές επιδράσεις σε ευαίσθητα άτοµα. Λάρβα Psychodidae Ενήλικο άτοµο Psychodidae Οικογένεια: Psychodidae (Moth flies) Τάξη: Diptera Είναι έντοµα µε µικρό µέγεθος σώµατος, κοντά και τριχωτά. Οι λάρβες τους είναι υδρόβιες. Ζουν σε συνθήκες µε χαµηλό οξυγόνο και µπορούν να βρεθούν ακόµα και σε υπονόµους. Τρέφονται µε άλγη, µύκητες και βακτήρια. Τα ενήλικα άτοµα είναι κυρίως νυχτερινά και θα τα συναντήσουµε, συνήθως, σε υγρά ενδιαιτήµατα (στάσιµα νερά, λιµνία, ποτάµια, λίµνες, κ.ά.). Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 3

LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Λάρβα Coenagrionidae Ενήλικο άτοµο Coenagrionidae Οικογένεια: Coenagrionidae (Narrow-winged Damselfly) Τάξη: Odonata Περιοχή εµφάνισης: Κουρνά, Οµαλός Απαντώνται σε ποτάµια και λιµνία (ponds). Τα συναντάµε τόσο συχνά σε λιµνία που πολύ κοινά τα λέµε και Ponds Damselflies. Τα ενήλικα άτοµα αφήνουν τα αυγά τους στην παρόχθια βλάστηση. Οι λάρβες τους αρέσκονται από την υδρόβια και παρόχθια βλάστηση, είναι θηρευτές και τρέφονται µε άλλα ασπόνδυλα. Λάρβα Onychogomphus sp. Ενήλικο άτοµο Onychogomphus sp. Οικογένεια: Gomphidae (Clubtail Dragonflies) Τάξη: Odonata Περιοχή εµφάνισης: Κουρνά, Φαλάσαρνα Θα τα συναντήσουµε κυρίως σε ποτάµια, όµως µπορούν να βρεθούν σε λίµνες (όχθες) και λιµνία. Οι λάρβες τους συνηθίζουν να τρυπώνουν µέσα στο υπόστρωµα, ενώ τα ενήλικα άτοµα θα τα βρούµε πάνω στα φυτά. Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των ενήλικων ατόµων είναι οι έντονες κίτρινες γραµµές και κηλίδες κατά µήκος του µαύρου σώµατός τους. Είναι θηρευτές και τρέφονται µε άλλα ασπόνδυλα, ακόµα και µικρά ψάρια. Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 4

Λάρβα Lestes sp. LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Ενήλικο άτοµο Lestes sp. Οικογένεια: Lestidae (Spreadwing Damselfly) Τάξη: Odonata Απαντώνται κυρίως σε λιµνία, έλη, βάλτους ή και σε άλλα στάσιµα νερά (πχ. ποτάµια ή ρέµατα µε στάσιµα νερά ή πολύ χαµηλή ροή). Προτιµούν φυτικά ενδιαιτήµατα και είναι θηρευτές. Τρέφονται κυρίως µε άλλα ασπόνδυλα. Τα ενήλικα άτοµα είναι πολύ εντυπωσιακά και χαρακτηριστικό τους είναι το µεταλλικό πράσινο χρώµα τους. Plea minutissima Οικογένεια: Pleidae (Pigmy Backswimmers) Τάξη: Heteroptera Περιοχή εµφάνισης: Οµαλός Θα τα συναντήσουµε σε στάσιµα νερά (λιµνία, έλη, ποτάµια µε χαµηλή ροή). Βρίσκονται σε φυτικά ενδιαιτήµατα και είναι κολυµβητές. Έχουν µικρό µέγεθος σώµατος, στα ενήλικα άτοµα δεν ξεπερνά τα 2 χιλ. Είναι θηρευτές και αρέσκονται από µικρά καρκινοειδή, όπως Daphnia, Ostracoda, κ.ά. Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 5

LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Hesperocorixa sahlbergi Οικογένεια: Corixidae (Water Boatmen) Τάξη: Heteroptera Θα τα συναντήσουµε σε στάσιµα νερά (λιµνία, έλη, ποτάµια µε χαµηλή ροή) και φυτικά ενδιαιτήµατα. Είναι θηρευτές και τρέφονται µε µικρότερα ασπόνδυλα. Είναι κολυµβητές. Κολυµπούν στην επιφάνεια του νερού µε την ίδια ευκολία που κολυµπούν και σε βαθύτερα σηµεία της υδάτινης στήλης. Μπορούν επίσης να πετάξουν και έτσι «µεταναστεύουν» από το ένα λιµνίο στο άλλο. Tο ζευγάρωµα να διαρκεί από εκέµβρη έως Μάη και η απόθεση των αυγών γίνεται στα φύλλα των υδρόβιων φυτών. Sigara nigrolineata Οικογένεια: Corixidae Τάξη: Heteroptera Περιοχή εµφάνισης: Ελαφονήσι Θα τα συναντήσουµε σε στάσιµα νερά (λιµνία, έλη, ποτάµια µε χαµηλή ροή) και φυτικά ενδιαιτήµατα. Είναι θηρευτές και τρέφονται µε µικρότερα ασπόνδυλα. Κολυµπούν στην επιφάνεια του νερού µε την ίδια ευκολία που κολυµπούν και σε βαθύτερα σηµεία της υδάτινης στήλης. Μπορούν να πετάξουν και έτσι «µεταναστεύουν» από το ένα λιµνίο στο άλλο. H απόθεση των αυγών γίνεται στα φύλλα των υδρόβιων φυτών. Η διαφορά τους από τα Hesperocorixa sahlbergi είναι µορφολογική και συγκεκριµένα εµφανίζουν διαφορές στη µορφή των µπροστινών ποδιών. Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 6

Λάρβα Limnephilus sp. LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Ενήλικο άτοµο Limnephilus sp. Οικογένεια: Limnephilidae Τάξη: Trichoptera Περιοχή εµφάνισης: Οµαλός Πολύ κοινά και ως Widespread. Απαντώνται σε λίµνες, ποτάµια, λιµνία, έλη αλλά κυρίως σε ποτάµια ή κρύα υδάτινα συστήµατα (µε χαµηλές θερµοκρασίες νερού), µε χαλίκια και µεγάλη (έντονη) ροή. Οι λάρβες του χρησιµοποιούν το χαλίκι αυτό µαζί µε φυτική ύλη και φτιάχνουν «θήκες» τις οποίες χρησιµοποιούν ως σπίτια. Τρέφονται µε φυτικό υλικό που βρίσκεται σε αποσύνθεση και άλγη. Ο βιολογικός του κύκλος, δηλαδή όλες οι φάσεις µεταµόρφωσης του από λάρβα (προνύµφη) σε τέλειο (ενήλικο έντοµο) άτοµο, διαρκεί ένα χρόνο. Planorbidae Οικογένεια: Planorbidae (Wheel snails) Τάξη: Gastropoda Περιοχή εµφάνισης: Κουρνά, Φαλάσαρνα Μία από τις µεγαλύτερες οικογένειες σαλιγκαριών µε πνεύµονες (pulmonate). Συναντώνται σε όλες τις ηπείρους. Αρέσκονται από τα στάσιµα νερά µε πλούσια υδρόβια βλάστηση. Τρέφονται µε άλγη και µακρόφυτα. Ζουν για 2 έως 4 χρόνια. Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 7

LIFE-Φύση 04 ράσεις ιατήρησης των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων στην Κρήτη Φωτογραφίες-Κείµενα: Γιάννης Καραούζας, ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Επίσης, Φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό ανακτήθηκε από τις ιστοσελίδες: - aramel.free.fr - www.koleopterologie.de - www.umd.umich.edu - www.xerces.org/aquatic - www.sunsite.ualberta.ca - www.fotoaparat.cz - home.tiscali.be/.../images - www.smcmad.org/images/animals - www.ru.ac.za - www.treknature.com - odonata.eu/images - www.cirrusimage.com - www.cdn-408.pbase.com - www.fcps.k12.va.us/stratfordlandinges/ecology - zooex.baikal.ru - www.members.aol.com Καταγραφή ειδών Μακροασπονδύλων στις περιοχές των Μ.Ε.Λ. στη. Κρήτη, σελ. 8