ΕΘΝΙΚΗ ΧΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ Κ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΧΕΕΙ ΕΛΛΑΔΑ ΣΟΤΡΚΙΑ ΣΟΝ ΣΟΜΕΑ ΣΟΤ ΣΟΤΡΙΜΟΤ Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΓΡΑΦΕΙΟΤ ΕΟΣ ΣΗΝ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟΤΠΟΛΗ

Ε ΕΘΝΙΚΗ ΧΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ Κ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΣΟΤΡΙΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΧΕΕΙ ΕΛΛΑΔΑ ΣΟΤΡΚΙΑ ΣΟΝ ΣΟΜΕΑ ΣΟΤ ΣΟΤΡΙΜΟΤ Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΓΡΑΦΕΙΟΤ ΕΟΣ ΣΗΝ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟΤΠΟΛΗ Επιβλζπων: Δημήτριοσ Μυλωνόπουλοσ πουδάςτρια: Βραχάτη Πολυτίμη ΑΘΗΝΑ - 2010 1

ΕΤΧΑΡΙΣΙΕ Θερμζσ ευχαριςτίεσ κα ικελα να απευκφνω ςτον υπεφκυνο κακθγθτι μου, κ ο Δθμιτριο Μυλωνόπουλο, χωρίσ τθν αρωγι και κακοδιγθςθ του οποίου, δεν κα ιταν δυνατι θ εκπόνθςθ αυτισ τθσ εργαςίασ. Ακόμθ, κα ικελα να ευχαριςτιςω κερμά τουσ υπαλλιλουσ ςτθ Διεφκυνςθ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ του ΕΟΤ, και ςυγκεκριμζνα ςτο Τμιμα Συντονιςμοφ και Υποςτιριξθσ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ, που με μεγάλθ προκυμία με βοικθςαν και με κακοδιγθςαν με τισ γνϊςεισ τουσ και το κατάλλθλο υλικό. 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Θ ςυγκεκριμζνθ εργαςία ζχει ωσ αντικείμενο μελζτθσ τισ ςχζςεισ τθσ Ελλάδασ και τθσ Τουρκίασ ςτον τομζα του τουριςμοφ, δίνοντασ ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτον ρόλο του Γραφείου Ελλθνικοφ Οργανιςμοφ Τουριςμοφ (ΕΟΤ) ςτθν Κωνςταντινοφπολθ, το οποίο, παρά τθν ολοκλιρωςθ των διαδικαςιϊν ζναρξθσ λειτουργίασ του, δεν κατάφερε ποτζ να δραςτθριοποιθκεί, μθ πραγματϊνοντασ ζτςι τον ςκοπό για τον οποίο αρχικά είχε ιδρυκεί. Λαμβάνοντασ υπόψιν ότι θ Ελλάδα και θ Τουρκία είναι δφο γειτονικά κράτθ, τα οποία αρχίηουν να αναπτφςςουν ςχζςεισ ςυνεργαςίασ ςτο πεδίο του τουριςμοφ, θ παροφςα εργαςία μελετά τθν τουριςτικι ανάπτυξθ των δφο χωρϊν διαχρονικά, για να καταλιξει ςτθν αναγκαιότθτα παρουςίασ ενόσ Γραφείου ΕΟΤ ςτθν Τουρκία, δεδομζνων και των άκρωσ ανταγωνιςτικϊν ςυνκθκϊν που επικρατοφν κακϊσ επίςθσ και τθσ πρωτόγνωρθσ για τα παγκόςμια χρονικά οικονομικισ ςυγκυρίασ. Για τθ ςυγγραφι τθσ παροφςασ εργαςίασ χρθςιμοποιικθκε ελλθνικι και ξενόγλωςςθ βιβλιογραφία και αρκρογραφία, κακϊσ και εκτενισ χριςθ θλεκτρονικϊν πθγϊν ποικίλου ςχετικοφ περιεχομζνου. Λζξεισ κλειδιά Ελλθνικόσ Οργανιςμόσ Τουριςμοφ (ΕΟΤ), Γραφεία ΕΟΤ Εξωτερικοφ, Γραφείο ΕΟΤ Κωνςταντινοφπολθσ, Στρατθγικό Πραμα Τουρκίασ 2023, Κοινι διακιρυξθ Ελλάδασ Τουρκίασ για τον τουριςμό και τον πολιτιςμό, INTERREG ΙΙΙ 3

ABSTRACT The study object of this paper is the relations between Greece and Turkey in the field of tourism with emphasis placed upon the role of the office of the Greek National Tourism Organization (EOT) in Constantinople, which, despite the completion of the procedures relating to the commencement of its operational function, has to date failed to ever be activated, thus in turn, failing to achieve its object for which it had originally been established. Taking into account that Greece and Turkey are two neighboring countries which have started to develop cooperation relations in the field of tourism, this present work focuses on the tourist development of the two countries through the years to end up to the necessity of the establishment of an EOT office in Turkey, taking also into account the extreme competitive conditions prevailing in the area, also in the light of the globally unprecedented financial crisis. In the process of drafting this present work, Greek and foreign bibliography (literature) were used as well as published press articles and chronicles in addition to extensive use of electronic sources of various relevant content. Key words Greek National Tourism Organisation (GNTO), GNTO Offices Abroad, Constantinople GNTO Office, Tourism Strategy of Turkey 2023, Common Declaration of Greece- Turkey for Tourism and Culture, INTERREG III 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Ειςαγωγι..6 2. Γραφεία ΕΟΤ Εξωτερικοφ: διοικθτικι δομι και αρμοδιότθτεσ.....8 3. Θεςμικό πλαίςιο.10 3.1 Αρμοδιότθτεσ Γραφείων ΕΟΤ Εξωτερικοφ..12 3.2 Υπάλλθλοι Γραφείων ΕΟΤ Εξωτερικοφ..13 4. Διαδικαςία Κδρυςθσ Γραφείου ΕΟΤ ςε ξζνθ χϊρα..19 5. Διαδικαςίεσ Ζναρξθσ Λειτουργίασ Γραφείου ΕΟΤ Τουρκίασ με ζδρα τθν Κωνςταντινοφπολθ 21 5.1 Υφιςτάμενθ κατάςταςθ..24 6. Ο τομζασ του τουριςμοφ ςε Ελλάδα και Τουρκία....26 6.1 Θ περίπτωςθ τθσ Τουρκίασ..26 6.1.1 Ανάπτυξθ ςτισ δεκαετίεσ του '60 και '70..27 6.1.2 Ανάπτυξθ ςτισ δεκαετίεσ του '80 και '90..27 6.1.3 Ανάπτυξθ ςτισ δεκαετίεσ του '00 και 10..27 6.2 Αγορζσ - Χϊρεσ προζλευςθσ τουριςτϊν..30 6.3 Θ ςυμβολι του τουριςμοφ ςτθν οικονομία..32 6.4 Στρατθγικό Σχζδιο Τουριςμοφ τθσ Τουρκίασ -2023.35 6.5 Θ περίπτωςθ τθσ Ελλάδασ.37 6.5.1 Αγορζσ Χϊρεσ προζλευςθσ τουριςτϊν.37 6.5.2 Θ Συμβολι του Τουριςμοφ ςτθν Ελλθνικι Οικονομία 41 7. Ρροβλζψεισ για τον Τουριςμό ςε Ελλάδα και Τουρκία.43 8. Σχζςεισ Ελλάδασ Τουρκίασ ςτον τομζα του Τουριςμοφ 47 8.1 Κοινι διακιρυξθ Ελλάδασ Τουρκίασ για τον τουριςμό και τον πολιτιςμό.47 8.2 INTERREG III / Ελλάδα Τουρκία.47 8.3 Κοινά τουριςτικά πακζτα διακοπϊν 50 8.4 Σφγκριςθ των δφο τουριςτικϊν προοριςμϊν 51 9. Αναγκαιότθτα Λειτουργίασ Γραφείου ΕΟΤ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ..54 10. Επίλογοσ.57 5

ΡΑΑΤΘΜΑΤΑ.58 ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ...62 6

1. Ειςαγωγή O τουριςμόσ για μια χϊρα αποτελεί ζναν πολφ ςθμαντικό κλάδο τθσ οικονομίασ κακότι καταφζρνει να ενιςχφςει τθν οικονομικι ανάπτυξθ αυτισ αλλά και τθν απαςχόλθςθ. Θεωρείται δραςτθριότθτα θ οποία αποτελεί τθν «ατμομθχανι» τθσ ελλθνικισ οικονομίασ, με ςυνεχϊσ μάλιςτα αυξανόμενθ ςθμαςία. Οι τάςεισ του τουριςμοφ ςε κάκε χϊρα διαφζρουν ςε ςχζςθ με κάποια άλλθ ενϊ ταυτόχρονα μεταβάλλονται με τθν πάροδο των ετϊν. Συνεπϊσ υπάρχουν χϊρεσ οι οποίεσ είναι πολφ αναπτυγμζνεσ τουριςτικά, κάποιεσ άλλεσ δεν ζχουν μεγάλθ ανάπτυξθ ενϊ υπάρχουν και κάποιεσ χϊρεσ οι οποίεσ δεν ζχουν ακόμα καταφζρει να αναπτφξουν τον τουριςμό τουσ. Θ ςυνεχϊσ αυξανόμενθ ςθμαςία του τουριςμοφ, τόςο για τισ αναπτυγμζνεσ όςο και για τισ αναπτυςςόμενεσ χϊρεσ, τον κατζςτθςε αναπόςπαςτο τμιμα τθσ διεκνοφσ εξειδίκευςθσ. Βεβαίωσ, παρά τθ ςπουδαιότθτά του, ο τουριςμόσ είναι ζνασ ιδιαίτερα ευπακισ τομζασ, ευεπίφοροσ ςε διεκνι γεγονότα, όπωσ είναι δυςμενείσ οικονομικζσ ςυγκυρίεσ αλλά και ςε εςωτερικζσ αναταράξεισ μίασ χϊρασ. Θ παγκόςμια οικονομικι κρίςθ ςε ςυνδυαςμό με τισ δυςμενείσ καταςτάςεισ με τισ οποίεσ ζρχεται αντιμζτωπθ θ χϊρα μασ, προκαλοφν αναδιατάξεισ ςτισ ροζσ τουριςτικισ ηιτθςθσ, δεδομζνων και των νζων ανταγωνιςτϊν οι οποίοι ζχουν κάνει τθν εμφάνιςι τουσ ςτον τουριςτικό ορίηοντα. Μζςα ςε αυτό το οξυμζνο ανταγωνιςτικό κλίμα, θ Ελλάδα αντιμετωπίηει τθν πρόκλθςθ τθσ προςαρμογισ ςτο νζο ανταγωνιςτικό και διαρκϊσ μεταβαλλόμενο περιβάλλον μζςα από κατάλλθλεσ και καλά ςυντονιςμζνεσ και επικεντρωμζνεσ πρακτικζσ και πολιτικζσ, τισ οποίεσ καλοφνται να εφαρμόςουν τα Γραφεία ΕΟΤ Εξωτερικοφ. Στθ βάςθ αυτϊν των γεγονότων θ ςυγκεκριμζνθ εργαςία επιδιϊκει να εμβακφνει ςτθ μελζτθ του τουριςτικοφ τομζα δφο γειτονικϊν χωρϊν, τθσ Ελλάδασ και τθσ Τουρκίασ, με αφορμι τθν ίδρυςθ του Γραφείου ΕΟΤ (Ελλθνικόσ Οργανιςμόσ Τουριςμοφ) ςτθν Κωνςταντινοφπολθ και τθν μετζπειτα αδρανοποίθςθ του. Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ είναι θ εξερεφνθςθ τθσ αναγκαιότθτασ φπαρξθσ και λειτουργίασ ενόσ Γραφείου ΕΟΤ ςτθν πρωτεφουςα τθσ Τουρκίασ, δεδομζνων των 7

προκλιςεων τθσ χϊρασ μασ να ανταποκρικεί ςτισ νζεσ απαιτιςεισ του διεκνοφσ περιβάλλοντοσ. Ζτςι, ςε πρϊτο επίπεδο, αφοφ διαςαφθνιςτεί θ ςθμαςία και οι αρμοδιότθτεσ των Γραφείων ΕΟΤ Εξωτερικοφ (Κεφάλαιο 2), κα αναλυκεί το κεςμικό πλαίςιο αυτϊν, όπωσ αυτό παρατίκεται ςτα Ρροεδρικά Διατάγματα υπ αρικ. 149/2005 και 343/2001 (Κεφάλαιο 3). Στθ ςυνζχεια, κα παρουςιαςτοφν αναλυτικά τα βιματα ίδρυςθσ ενόσ Γραφείου ΕΟΤ ςε ξζνθ χϊρα (Κεφάλαιο 4) αλλά και ςυγκεκριμζνα θ διαδικαςία που ζλαβε χϊρα για τθν ζναρξθ λειτουργίασ του Γραφείου ΕΟΤ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ (Κεφάλαιο 5). Θ υφιςτάμενθ αδρανισ κατάςταςθ του Γραφείου είναι αυτι που ςτθν ουςία γεννά και τον προβλθματιςμό περί αναγκαιότθτασ του. Στο Κεφάλαιο 6, θ εργαςία κα επικεντρωκεί ςτθν μελζτθ του τουριςτικοφ τομζα των δφο χωρϊν, αναλφοντασ ςε πρϊτθ βάςθ τθν Τουρκία και ςτθ ςυνζχεια τθν Ελλάδα. Εξετάηεται ενδελεχϊσ θ ςταδιακι ανάπτυξθ του τουριςμοφ ςτισ δφο χϊρεσ, οι αγορζσ-χϊρεσ προζλευςθσ τουριςτϊν ςε κάκε μία από αυτζσ, κακϊσ και θ ςυμβολι του τουριςμοφ ςτθν οικονομία τουσ. Στο Κεφάλαιο 7 ακολουκοφν οι προβλζψεισ για τον τουριςμό ςε Ελλάδα και Τουρκία, όπωσ αυτζσ προκφπτουν από μελζτεσ του Ραγκόςμιου Οργανιςμοφ Τουριςμοφ και του Ραγκόςμιου Συμβουλίου Τουριςμοφ και Ταξιδιϊν. Θ μελζτθ των δφο ανταγωνιςτικϊν τουριςτικϊν προοριςμϊν καταλιγει ςτο Κεφάλαιο 8 και ςτισ ςχζςεισ τθσ Ελλάδασ και τθσ Τουρκίασ ςτον τομζα του τουριςμοφ, οι οποίεσ προδίδουν και τθν αναγκαιότθτα φπαρξθσ ενόσ ελλθνικοφ γραφείου τουριςμοφ ςτθν περιοχι, κακϊσ είναι το μόνο που μπορεί να διαμορφϊςει τθν εικόνα και τθ φιμθ τθσ χϊρασ μασ, κατά τρόπο τζτοιο ϊςτε να είναι ςε κζςθ να επιβιϊςει τουριςτικά ςε ζνα διαρκϊσ αυξανόμενο ανταγωνιςτικά τουριςτικό περιβάλλον από τθν γείτονα χϊρα (Κεφάλαιο 9). 8

2. Γραφεία ΕΟΣ Εξωτερικοφ: διοικητική δομή και αρμοδιότητεσ Για τθν αποτελεςματικότερθ εφαρμογι τθσ πολιτικισ διεκνϊν ςχζςεων και τθσ προϊκθςθσ του τουριςτικοφ προϊόντοσ λοιπόν, τα Γραφεία Εξωτερικοφ εφαρμόηουν τθν τουριςτικι πολιτικι ςτο εξωτερικό και υποςτθρίηουν ελλθνικζσ τουριςτικζσ επιχειριςεισ που δραςτθριοποιοφνται ςτο εξωτερικό. Ο προγραμματιςμόσ και θ χάραξθ τθσ τουριςτικισ πολιτικισ, ο ςχεδιαςμόσ τθσ τουριςτικισ ανάπτυξθσ ςτο πλαίςιο τθσ γενικότερθσ κυβερνθτικισ πολιτικισ και θ διαμόρφωςθ και προϊκθςθ των αναγκαίων κεςμικϊν και λοιπϊν ρυκμίςεων, κακϊσ και ο ςχεδιαςμόσ των απαιτοφμενων μζτρων εφαρμογισ, αποτελοφν κάποιεσ από τισ βαςικζσ αρμοδιότθτεσ των Γραφείων Εξωτερικοφ του ΕΟΤ, τα οποία υπάγονται ςτθ Διεφκυνςθ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ του ΕΟΤ. Θ Διεφκυνςθ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ τϊρα, αποτελείται από το Τμιμα Συντονιςμοφ και Υποςτιριξθσ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ που λειτουργεί ςτθν ζδρα του ΕΟΤ, τα κατά τόπουσ Γραφεία και Ραραρτιματα Εξωτερικοφ όπωσ αυτά προβλζπονται ςτο άρκρο 23 του Ρ.Δ 343/2001 και το Τμιμα Δθμοςίων Σχζςεων. Στο Τμιμα Συντονιςμοφ και Υποςτιριξθσ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ ζχει ωσ βαςικζσ αρμοδιότθτεσ τον ςυντονιςμό των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ και τθν ειςιγθςθ για τθ λιψθ των αναγκαίων για τθν επίτευξθ των ςτόχων τουσ μζτρων, κακϊσ επίςθσ και τθν ειςιγθςθ ζγκριςθσ δαπανϊν των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ, τθν μζριμνα και τθν κακοδιγθςθ αυτϊν, για τθν ορκι εκτζλεςθ των δαπανϊν. Θ μελζτθ των ςτεγαςτικϊν αναγκϊν των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ, οι δυνατότθτεσ ςυςτζγαςθσ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ με άλλεσ Υπθρεςίεσ του δθμόςιου τομζα, θ μζριμνα για τθ μίςκωςθ ι αγορά των αναγκαίων ακινιτων, ςε ςυνεργαςία με το αρμόδιο Τμιμα τθσ Διευκφνςεωσ Διοικθτικοφ, ομοίωσ αποτελοφν βαςικζσ υποχρεϊςεισ του Τμιματοσ Συντονιςμοφ και Υποςτιριξθσ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ. Ακόμθ, ειςθγείται τθν ζγκριςθ των προςλιψεων και απολφςεων του επιτόπιου προςωπικοφ, κακϊσ και είναι επιφορτιςμζνο με το ζργο τθσ ςυλλογισ πλθροφοριϊν και τθσ ςχετικισ ενθμζρωςθσ τθσ διοίκθςθσ, για τθ νομοκεςία που 9

διζπει το επιτόπιο προςωπικό κάκε Χϊρασ. Μεριμνά και για κζματα αςφαλίςεωσ, υγειονομικισ περίκαλψθσ, χοριγθςθσ αδειϊν και μετακινιςεων του προςωπικοφ που υπθρετεί ςτισ Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ. Τζλοσ, το Τμιμα Συντονιςμοφ και Υποςτιριξθσ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ αςχολείται με τθν μελζτθ τθσ διάρκρωςθσ των Υπθρεςιϊν του Εξωτερικοφ και τθν ανάγκθ αναδιάρκρωςθσ αυτϊν (ςφςταςθ, ςυγχϊνευςθ, κατάργθςθ), πραγματοποιϊντασ ςχετικζσ ειςθγιςεισ για τισ αναγκαίεσ μεταβολζσ. 10

3. Θεςμικό πλαίςιο Το κεςμικό πλαίςιο των Γραφείων Εξωτερικοφ του Ελλθνικοφ Οργανιςμοφ Τουριςμοφ (ΕΟΤ) αναλφεται ςτα Ρροεδρικά Διατάγματα υπ αρικ. 149/2005 και 343/2001. Συγκεκριμζνα ςτο άρκρο 19 του Ρ.Δ. 149/2005, το οποίο αναφζρεται ςτισ Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ και ςυγκεκριμζνα ςτθ διάρκρωςθ αυτϊν, προςδιορίηεται ότι τισ Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ ςυγκροτοφν τα Γραφεία, ςε επίπεδο Τμιματοσ και τα Ραραρτιματα, τα οποία υπάγονται ςτα Γραφεία και ορίηονται ωσ εξισ: α. Γραφείο Μεγάλθσ Βρετανίασ και Ιρλανδίασ, με ζδρα το Λονδίνο και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Μεγάλθ Βρετανία και τθν Ιρλανδία. Στο Γραφείο Μεγάλθσ Βρετανίασ και Ιρλανδίασ υπάγεται το Ραράρτθμα τθσ Ιρλανδίασ με ζδρα το Δουβλίνο και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Ιρλανδία. β. Γραφείο Αμερικισ, με ζδρα τθν Νζα Υόρκθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τα κράτθ τθσ Βόρειασ Αμερικισ. Στο Γραφείο Αμερικισ υπάγεται το Ραράρτθμα του Καναδά με ζδρα το Τορόντο και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τον Καναδά. γ. Γραφείο Γερμανίασ, με ζδρα τθ Φραγκφοφρτθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Ομοςπονδιακι Δθμοκρατία τθσ Γερμανίασ και τθν Ελβετία. Στο Γραφείο Γερμανίασ υπάγονται τα Ραραρτιματα Μονάχου, Βερολίνου, Αμβοφργου, με ζδρα και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τισ ομϊνυμεσ πόλεισ και το Ραράρτθμα Ελβετίασ με ζδρα τθ Ηυρίχθ. δ. Γραφείο Αυςτρίασ, με ζδρα τθ Βιζννθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Αυςτρία και τθν Ουγγαρία. Στο Γραφείο Αυςτρίασ υπάγεται το Ραράρτθμα Ουγγαρίασ με ζδρα τθ Βουδαπζςτθ. ε. Γραφείο Ιταλίασ με ζδρα το Μιλάνο και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Ιταλία. Στο Γραφείο Ιταλίασ υπάγεται το Ραράρτθμα ϊμθσ με ζδρα και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν ομϊνυμθ πόλθ. 11

ςτ. Γραφείο Γαλλίασ, με ζδρα το Ραρίςι και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθ Γαλλία. η. Γραφείο ωςίασ με ζδρα τθ Μόςχα και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τα Κράτθ που προιλκαν από τθ διάλυςθ τθσ Ε.Σ.Σ.Δ (εκτόσ Βαλτικισ). Στο Γραφείο ωςίασ υπάγεται το Ραράρτθμα Ουκρανίασ με ζδρα το Κίεβο και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Ουκρανία. θ. Γραφείο Κάτω Χωρϊν με ζδρα το Άμςτερνταμ ςτο οποίο υπάγεται και το Ραράρτθμα Βελγίου με ζδρα τισ Βρυξζλλεσ και τοπικι αρμοδιότθτα το Βζλγιο Λουξεμβοφργο. κ. Γραφείο Σκανδιναβίασ, με ζδρα τθ Στοκχόλμθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθ Σουθδία, τθ Νορβθγία, τθ Φινλανδία και τθ Δανία. Στο γραφείο Σκανδιναβίασ υπάγεται το Ραράρτθμα Δανίασ με ζδρα τθν Κοπεγχάγθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθ Δανία και τισ χϊρεσ τθσ Βαλτικισ. ι. Γραφείο Νζασ Γιουγκοςλαβίασ με ζδρα το Βελιγράδι και περιοχι αρμοδιότθτασ τθ Νζα Γιουγκοςλαβία, Κροατία, Βοςνία, Σλοβενία, FYROM και Αλβανία. ια. Γραφείο Αυςτραλίασ με ζδρα το Σίδνεχ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Αυςτραλία και τθ Νζα Ηθλανδία. ιβ. Γραφείο Ιςπανίασ με ζδρα τθ Μαδρίτθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Ιςπανία, τθν Ρορτογαλία και τισ χϊρεσ τθσ Νότιασ Αμερικισ. ιγ. Γραφείο Ιαπωνίασ με ζδρα το Τόκυο και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Ιαπωνία και τθν Κορζα. ιδ. Γραφείο ουμανίασ με ζδρα το Βουκουρζςτι και περιοχι αρμοδιότθτασ τθ ουμανία, Βουλγαρία και τισ παραευξείνιεσ χϊρεσ. ιε. Γραφείο Σουρκίασ με ζδρα τθν Κωνςταντινοφπολθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Σουρκία. 12

ιςτ. Γραφείο Ιςραιλ με ζδρα το Τελ Αβίβ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ το Ιςραιλ. ιη. Γραφείο Κφπρου με ζδρα τθ Λευκωςία και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Κφπρο. ιθ. Γραφείο Χωρϊν Βίςεγκραντ, με ζδρα τθν Ρράγα και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Τςεχία, τθ Σλοβακία και τθν Ρολωνία. Στο γραφείο χωρϊν Βίςεγκραντ υπάγονται τα Ραραρτιματα Σλοβακίασ και Ρολωνίασ, με ζδρα τισ αντίςτοιχεσ πρωτεφουςεσ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθ Σλοβακία και τθν Ρολωνία, αντίςτοιχα. ικ. Γραφείο Κίνασ, με ζδρα το Ρεκίνο και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Κίνα. Στο Γραφείο Κίνασ υπάγεται το Ραράρτθμα Σαγκάθσ με ζδρα και περιοχι αρμοδιότθτασ τθν ομϊνυμθ πόλθ. κ. Γραφείο Ινδίασ με ζδρα το Νζο Δελχί και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Ινδία. 3.1 Αρμοδιότητεσ Γραφείων ΕΟΣ Εξωτερικοφ Τα Γραφεία Εξωτερικοφ ζχουν κατά βάςθ τθν ευκφνθ για τθν προβολι τθσ τουριςτικισ εικόνασ τθσ χϊρασ μασ ςτο εξωτερικό και γενικότερα για τθν προϊκθςθ του ελλθνικοφ τουριςτικοφ προϊόντοσ ςτισ χϊρεσ αρμοδιότθτασ κάκε Υπθρεςίασ. Επίςθσ ςυντάςςουν και υποβάλλουν για ζγκριςθ ςτθ Διεφκυνςθ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ ετιςια επιχειρθςιακά ςχζδια δράςθσ. Τα επιχειρθςιακά ςχζδια περιλαμβάνουν δραςτθριότθτεσ προβολισ, διαφιμιςθσ, οργάνωςθσ ςυνεδρίων, θμερίδων, τθλεοπτικϊν εκπομπϊν, διαφθμιςτικϊν καταχωρίςεων ςε θμεριςιο και περιοδικό τφπο, λοιπϊν δραςτθριοτιτων προβολισ που κρίνονται αναγκαίεσ ιδίωσ αυτζσ που προςιδιάηουν ςτον τρόπο ηωισ των κατοίκων τθσ χϊρασ ςτθν οποία εδρεφει ι των χωρϊν των οποίων ζχει τθν ευκφνθ κάκε υπθρεςία εξωτερικοφ. Βαςικι τουσ δράςθ είναι θ υλοποίθςθ του εκάςτοτε εγκεκριμζνου ετιςιου προγράμματοσ δράςθσ κακϊσ και θ ειςιγθςθ των αναγκαίων τροποποιιςεων και ςυμπλθρϊςεων όταν οι ςυνκικεσ το επιβάλλουν π.χ. για τθν αναςτροφι δυςμενοφσ κλίματοσ που δθμιουργείται από ζκτακτα γεγονότα. Τα Γραφεία διερευνοφν και 13

παρακολουκοφν τισ εξελίξεισ των τουριςτικϊν αγορϊν, καταγράφουν τισ ςυνκικεσ και τισ τάςεισ που επικρατοφν ςε αυτζσ και που ενδζχεται να ζχουν επιπτϊςεισ ςτον τουριςμό, ςυςτθματοποιοφν τισ ςχετικζσ πλθροφορίεσ και ενθμερϊνουν τισ αρμόδιεσ υπθρεςίεσ. Τα Ραραρτιματα ενθμερϊνουν τα Γραφεία, τα δε Γραφεία τθν κεντρικι υπθρεςία, τακτικϊσ μεν ανά τρίμθνο, εκτάκτωσ δε όποτε προκφπτει ανάγκθ, διατυπϊνοντασ ταυτόχρονα και ςχετικζσ προτάςεισ. Θ τακτικι ενθμζρωςθ περιλαμβάνει και τεκμθριωμζνα ςτοιχεία για τθν εξζλιξθ του τουριςτικοφ ρεφματοσ προσ ελλθνικοφσ προοριςμοφσ και προσ προοριςμοφσ ανταγωνιςτριϊν χωρϊν. Ακόμθ, παρζχουν πλθροφορίεσ και διανζμουν διαφθμιςτικό υλικό ςε όςουσ ενδιαφζρονται να επιςκεφκοφν τθν Ελλάδα αλλά και ςυμμετζχουν ςε ςυνεργαςία με το αρμόδιο τμιμα Διαφθμιςτικϊν προγραμμάτων, Συνεδρίων και Εκκζςεων του ΕΟΤ ςε διεκνείσ τουριςτικζσ εκκζςεισ. Επίςθσ, ςυνεργάηονται με τα Μζςα Μαηικισ Ενθμζρωςθσ τισ επαγγελματικζσ και επιςτθμονικζσ οργανϊςεισ του εξωτερικοφ, τισ οργανϊςεισ ομογενϊν και λοιποφσ διεκνείσ, κρατικοφσ και ιδιωτικοφσ φορείσ, με ςτόχο τθν αποτελεςματικότερθ προβολι τθσ χϊρασ ςτο εξωτερικό. Τα Γραφεία ΕΟΤ Εξωτερικοφ είναι ακόμθ επιφορτιςμζνα με το ζργο τθσ οργάνωςθσ εκδθλϊςεων ανάπτυξθσ ευνοϊκϊν για τον ελλθνικό τουριςμό δθμοςίων ςχζςεων και επαφϊν, όπωσ ενθμερϊςεισ επαγγελματιϊν του τουριςτικοφ κλάδου, εκδθλϊςεισ ενθμζρωςθσ του κοινοφ με δθμοςιεφςεισ ςτο διεκνι τφπο, ςυνεντεφξεισ και επαφζσ με δθμοςιογράφουσ και προςωπικότθτεσ που επθρεάηουν τθν κοινι γνϊμθ. Ραρακολουκοφν τα δθμοςιεφματα του αλλοδαποφ τφπου που αναφζρονται ςε τουριςτικά, εκνικά, οικονομικά ι άλλα κζματα που ενδζχεται να ζχουν επιπτϊςεισ ςτον τουριςμό, αναλφουν αυτά και ενθμερϊνουν άμεςα τισ αρμόδιεσ υπθρεςίεσ. Τζλοσ, ςυνεργάηονται με τισ ελλθνικζσ κρατικζσ υπθρεςίεσ εξωτερικοφ και ιδιαίτερα με τα Γραφεία Τφπου των Ρρεςβειϊν τθσ Ελλάδασ κακϊσ επίςθσ και με τουσ Ρροϊςτάμενουσ Γραφείων ομόγλωςςων χωρϊν ι χωρϊν με κοινά χαρακτθριςτικά τουριςτικισ αγοράσ. 3.2 Τπάλληλοι Γραφείων ΕΟΣ Εξωτερικοφ Οι οργανικζσ κζςεισ των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ (Γραφείων και Ραραρτθμάτων) του Υπουργείου Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ, ςφμφωνα με το άρκρο 22, πλθροφνται με 14

τοποκζτθςθ, μετάκεςθ ι απόςπαςθ μονίμου ι με ςχζςθ εργαςίασ ιδιωτικοφ δικαίου αορίςτου χρόνου ι οριςμζνου χρόνου προςωπικοφ του Υπουργείου ι των εποπτευόμενων από αυτό νομικϊν προςϊπων για τρία χρόνια, ωσ και υπαλλιλων επί κθτεία. Ρροϊςτάμενοι των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ ορίηονται μόνιμοι υπάλλθλοι του Υπουργείου Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ και των εποπτευομζνων φορζων ωσ και επί κθτεία υπάλλθλοι διευκυντικϊν κακθκόντων του υπουργείου. Ο ζλεγχοσ και θ επικεϊρθςθ των Γραφείων και των Ραραρτθμάτων αυτϊν μπορεί να αςκείται και με υπαλλιλουσ που πλθροφν τισ προχποκζςεισ για τθν κατάλθψθ των κζςεων των προϊςταμζνων των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ, διακζτουν τα ανάλογα προςόντα και τουσ ζχουν ανατεκεί αντίςτοιχεσ αρμοδιότθτεσ. Οι τοποκετιςεισ, μετακζςεισ και οι αποςπάςεισ του προςωπικοφ ςτισ κζςεισ των προθγουμζνων παραγράφων γίνονται κατά τα οριηόμενα ςτισ διατάξεισ του άρκρου 24. Θ πλιρωςθ των κζςεων των Υπθρεςιϊν (Γραφείων και Ραραρτθμάτων) του Εξωτερικοφ γίνεται με τοποκζτθςθ, μετάκεςθ ι απόςπαςθ υπαλλιλων των παραγράφων 1 και 2 του άρκρου 22 με απόφαςθ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ και μετά από ςφμφωνθ γνϊμθ του υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου. Με το ζγγραφο, που ανακοινϊνεται ςτον υπάλλθλο θ μετάκεςθ ι τοποκζτθςθ ι απόςπαςι του, τάςςεται θ αναγκαία για τθ μετάβαςθ ςτθ νζα του κζςθ προκεςμία, θ οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερθ των δφο (2) μθνϊν. Θ διάρκεια τθσ κθτείασ ςτα Γραφεία Εξωτερικοφ είναι τριετισ. Επιτρζπεται θ παράταςθ τθσ μετάκεςθσ για μία ακόμθ τριετία, με απόφαςθ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ μετά από ςφμφωνθ γνϊμθ του υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου, εφόςον ο υπάλλθλοσ υποβάλει ςχετικι αίτθςθ τζςςερισ μινεσ πριν από τθ λιξθ τθσ. Για τθν παράταςθ τθσ μετάκεςθσ το υπθρεςιακό ςυμβοφλιο εκτιμά τισ ανάγκεσ τθσ υπθρεςίασ και λαμβάνει υπόψθ του τισ ετιςιεσ εκκζςεισ αξιολόγθςθσ του υπαλλιλου. Στθν παράγραφο 3 του ίδιου άρκρου ορίηεται ότι θ μετάκεςθ παφει αυτοδικαίωσ όταν λιξει το χρονικό όριο τθσ διάρκειάσ τθσ κατά τθν παράγραφο 2 του παρόντοσ. Θ διάρκεια τθσ κθτείασ ςτα Γραφεία Εξωτερικοφ είναι τριετισ. Επιτρζπεται θ παράταςθ τθσ μετάκεςθσ για μία ακόμθ τριετία, με απόφαςθ του Υπουργοφ 15

Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ μετά από ςφμφωνθ γνϊμθ του υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου, εφόςον ο υπάλλθλοσ υποβάλει ςχετικι αίτθςθ τζςςερισ μινεσ πριν από τθ λιξθ τθσ. Για τθν παράταςθ τθσ μετάκεςθσ το υπθρεςιακό ςυμβοφλιο εκτιμά τισ ανάγκεσ τθσ υπθρεςίασ και λαμβάνει υπόψθ του τισ ετιςιεσ εκκζςεισ αξιολόγθςθσ του υπαλλιλου. Στθν παράγραφο 3 του ίδιου άρκρου ορίηεται ότι θ μετάκεςθ παφει αυτοδικαίωσ όταν λιξει το χρονικό όριο τθσ διάρκειάσ τθσ κατά τθν παράγραφο 2 του παρόντοσ. Θ απόςπαςθ των υπαλλιλων γίνεται με απόφαςθ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ μετά από ςφμφωνθ γνϊμθ του οικείου υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου. Με το ζγγραφο που ανακοινϊνεται ςτον υπάλλθλο θ απόςπαςι του, τάςςεται θ αναγκαία για τθ μετάβαςθ ςτθ νζα του κζςθ προκεςμία, θ οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερθ του ενόσ (1) μθνόσ. Θ διάρκεια τθσ απόςπαςθσ είναι μζχρι δφο (2) ζτθ. Επιτρζπεται θ παράταςθ τθσ απόςπαςθσ μζχρι μία ακόμθ διετία, με απόφαςθ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ μετά από ςφμφωνθ γνϊμθ του οικείου υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου, εφόςον ο υπάλλθλοσ υποβάλει ςχετικι αίτθςθ τζςςερισ μινεσ πριν από τθ λιξθ τθσ. Τζλοσ, θ απόςπαςθ παφει αυτοδικαίωσ όταν λιξει το χρονικό όριο τθσ διάρκειάσ τθσ κατά τθν παράγραφο και ο υπάλλθλοσ με τθ λιξθ τθσ απόςπαςθσ επανζρχεται υποχρεωτικά ςτθ κζςθ του χωρίσ άλλθ διατφπωςθ. Στο άρκρο 23 του Ρ.Δ. 149/2005 κακορίηονται τα προςόντα του προςωπικοφ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ. Οι υπάλλθλοι προκειμζνου να καλφψουν κζςεισ προςωπικοφ των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ, πζραν του απαιτουμζνου, ανά κατθγορία, τίτλου ςπουδϊν και ανάλογα με τθ κζςθ που κα καταλάβουν, απαιτείται να γνωρίηουν άριςτα τθ γλϊςςα τθσ χϊρασ ςτθν οποία κα υπθρετιςουν κακϊσ και μία από τισ αγγλικι, γαλλικι, γερμανικι, ιςπανικι ι ιταλικι, για τθν πλιρωςθ κζςεων προϊςταμζνων Γραφείων και Ραραρτθμάτων και για τθν πλιρωςθ των λοιπϊν κζςεων άριςτα τθ γλϊςςα τθσ χϊρασ ςτθν οποία κα υπθρετιςουν ι τθν αγγλικι ι τθ γαλλικι. Επίςθσ, θ κατοχι μεταπτυχιακοφ τίτλου αποτελεί ιδιαίτερο προςόν. Ακόμθ, ςτο άρκρο 25, ορίηεται πωσ για τθν αντιμετϊπιςθ εκτάκτων υπθρεςιακϊν αναγκϊν και ςε περίπτωςθ που κενωκεί κζςθ πριν τθν παρζλευςθ τθσ τριετίασ και για το χρονικό διάςτθμα που απομζνει μζχρι τθ ςυμπλιρωςθ τθσ τριετίασ, 16

επιτρζπεται θ πλιρωςθ αυτισ τθσ κζςθσ με απόςπαςθ κατόπιν αιτιολογθμζνθσ απόφαςθσ του Υπουργοφ, χωρίσ γνϊμθ του υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου, εφόςον το διάςτθμα που απομζνει μζχρι τθν ςυμπλιρωςθ τθσ τριετίασ δεν υπερβαίνει το ζνα (1) ζτοσ ι με μετάκεςθ μετά από ςφμφωνθ γνϊμθ του υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου και απόφαςθ του Υπουργοφ, εφόςον το διάςτθμα που απομζνει μζχρι τθν ςυμπλιρωςθ τθσ τριετίασ υπερβαίνει το ζνα ζτοσ. Στθν παράγραφο 2 του ίδιου άρκρου ορίηεται ότι για τθν αντιμετϊπιςθ ζκτακτθσ υπθρεςιακισ ανάγκθσ επιτρζπεται θ απόςπαςθ υπαλλιλων, των παραγράφων 1 και 2 του άρκρου 23 του Ρ.Δ. 149/2005 ςε Υπθρεςία Εξωτερικοφ με αιτιολογθμζνθ απόφαςθ του Υπουργοφ, χωρίσ γνϊμθ του υπθρεςιακοφ ςυμβουλίου. Θ διάρκεια τθσ απόςπαςθσ αυτισ δεν μπορεί να υπερβαίνει τουσ ζξι (6) μινεσ. Επίςθσ, (παρ. 3α, άρκρο 25), με όμοια απόφαςθ του Υπουργοφ επιτρζπεται θ απόςπαςθ υπαλλιλου Υπθρεςίασ Εξωτερικοφ του Υπουργείου ςε άλλθ Υπθρεςία Εξωτερικοφ ι ςτθν Κεντρικι Υπθρεςία για τθν αντιμετϊπιςθ ζκτακτων υπθρεςιακϊν αναγκϊν και (παρ. 3β, άρκρο 25) θ ανάκεςθ παράλλθλθσ άςκθςθσ κακθκόντων ςε υπάλλθλο Υπθρεςίασ Εξωτερικοφ του Υπουργείου και ςε άλλθ Υπθρεςία Εξωτερικοφ, όταν τοφτο επιβάλλεται για τθν αντιμετϊπιςθ ζκτακτων υπθρεςιακϊν αναγκϊν. Θ διάρκεια τθσ απόςπαςθσ αυτισ ι τθσ παράλλθλθσ άςκθςθσ κακθκόντων δεν μπορεί να υπερβαίνει τουσ ζξι (6) μινεσ (παρ. 3γ, άρκρο 25). Θ μετάκεςθ ι θ απόςπαςθ παφει αυτοδικαίωσ όταν λιξει το χρονικό όριο που ορίηεται ςτθν οικεία απόφαςθ. Ο υπάλλθλοσ με τθ λιξθ τθσ μετάκεςθσ ι τθσ απόςπαςθσ επανζρχεται υποχρεωτικά ςτθ κζςθ από τθν οποία μετατζκθκε ι αποςπάςτθκε χωρίσ άλλθ διατφπωςθ. Τα δικαιϊματα και οι υποχρεϊςεισ του προςωπικοφ ορίηονται ρθτά ςτο άρκρο 26. Συγκεκριμζνα ορίηεται ότι ςτουσ υπαλλιλουσ των Γραφείων Εξωτερικοφ, καταβάλλεται πζραν των τακτικϊν τουσ αποδοχϊν επίδομα υπθρεςίασ αλλοδαπισ μετά των εκάςτοτε προςαυξιςεων τοφτου, ςφμφωνα με τισ διατάξεισ του άρκρου 17 του ν. 2685/ 1999 (ΦΕΚ 35/Α/1999). Ακόμθ, οι υπάλλθλοι ςτουσ οποίουσ ανατίκεται παράλλθλθ άςκθςθ κακθκόντων και ςε άλλθ Υπθρεςία Εξωτερικοφ, λαμβάνουν μόνο το επίδομα αλλοδαπισ που αντιςτοιχεί ςτθν οργανικι τουσ κζςθ ςτθν οποία ζχουν μετατεκεί ι αποςπαςκεί. Στουσ υπαλλιλουσ, τϊρα, που μετατίκενται ι αποςπϊνται ςτισ Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ, κακϊσ και ςε όςουσ 17

μετακινοφνται από μια Υπθρεςία Εξωτερικοφ ςε άλλθ για τθν άςκθςθ παραλλιλωσ κακθκόντων, καταβάλλονται δαπάνεσ μετακίνθςθσ κατά τισ διατάξεισ του ν. 2685/1999 (ΦΕΚ 35 Α), όπωσ ιςχφει κάκε φορά. Θ μετάκεςθ ι απόςπαςθ υπαλλιλων κεωρείται ωσ πραγματικι υπθρεςία ςτθν οργανικι τουσ κζςθ για κάκε ςυνζπεια. Στο προςωπικό που υπθρετεί ςε Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ απαγορεφεται θ άςκθςθ κερδοςκοπικϊν πράξεων, θ ςυμμετοχι ςε θμεδαπζσ ι αλλοδαπζσ τουριςτικζσ επιχειριςεισ ι θ παροχι υπθρεςιϊν ςε ιδιϊτεσ. Ραράβαςθ τθσ διάταξθσ αυτισ ςυνεπάγεται τθν ανάκλθςθ του υπαλλιλου, ενϊ παράλλθλα κινείται υποχρεωτικά θ πεικαρχικι διαδικαςία. Επίςθσ, οι ωσ άνω υπάλλθλοι οφείλουν να διαμζνουν ςτθν πόλθ όπου είναι θ ζδρα τθσ Υπθρεςίασ Εξωτερικοφ ςτθν οποία υπθρετοφν ι ςε προάςτιο αυτισ. Επιτρζπεται θ απομάκρυνςθ από τθν ζδρα τουσ κατόπιν εγκρίςεωσ τθσ Κεντρικισ Υπθρεςίασ, εκτόσ επειγοφςθσ και ανεπιδζκτου αναβολισ απομάκρυνςθσ, οπότε ενθμερϊνεται ςχετικά θ Κεντρικι Υπθρεςία εκ των υςτζρων. Ρλθμμελισ άςκθςθ των κακθκόντων ι άςκθςθ αυτϊν κατά τρόπο που δεν προωκοφνται ι βλάπτονται τα ςυμφζροντα του ελλθνικοφ τουριςμοφ, αποτελεί ςπουδαίο λόγο για τθν ανάκλθςθ τθσ απόφαςθσ μετάκεςθσ ι απόςπαςθσ και υποχρεωτικι παραπομπι ςτθν πεικαρχικι διαδικαςία. Στθ ςυνζχεια, για τθν αντιμετϊπιςθ ειδικϊν αναγκϊν των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ δφναται να προςλαμβάνεται, φςτερα από ζγκριςθ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ, επιτόπιο προςωπικό (άρκρο 27 του Ρ.Δ. 149/2005). Το επιτόπιο προςωπικό των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ, ανεξάρτθτα από τθν υπθκοότθτά του, προςλαμβάνεται επιτοπίωσ ςε εξαιρετικζσ περιπτϊςεισ για ειδικζσ ανάγκεσ των υπθρεςιϊν, φςτερα από ζγκριςθ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ, ςτθν οποία κακορίηεται και θ αμοιβι του. Θ ςχζςθ του επιτόπιου προςωπικοφ με το Υπουργείο διζπεται από το δίκαιο τθσ χϊρασ ςτθν οποία ζχει τθν ζδρα τθσ θ υπθρεςία του εξωτερικοφ που το προςλαμβάνει. Το επιτόπιο προςωπικό δεν δικαιοφται επίδομα αλλοδαπισ και δεν καταλαμβάνει οργανικζσ κζςεισ. 18

Τζλοσ, ςφμφωνα με τισ τελικζσ και μεταβατικζσ διατάξεισ του άρκρου 28, οι υπάλλθλοι που υπθρετοφν ςτα Γραφεία Εξωτερικοφ του ΕΟΤ κατά τθ δθμοςίευςθ του παρόντοσ εξακολουκοφν να αςκοφν τα κακικοντά τουσ μζχρι να γίνουν οι μετακζςεισ ι οι αποςπάςεισ ςτισ Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ ςφμφωνα με το ν. 3270/2004, κεωροφμενοι αποςπαςμζνοι ςτισ Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ του Υπουργείου το οποίο και βαρφνεται με τθ μιςκοδοςία τουσ. Μετά τθν πλιρωςθ των κζςεων των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ παφει αυτοδικαίωσ θ μετάκεςθ ι απόςπαςθ των παραπάνω υπαλλιλων, οι οποίοι επιςτρζφουν ςτισ υπθρεςίεσ τουσ χωρίσ άλλθ διατφπωςθ. 19

4. Διαδικαςία Κδρυςησ Γραφείου ΕΟΣ ςε ξζνη χϊρα Στθ διαδικαςία ίδρυςθσ Γραφείου ΕΟΤ Εξωτερικοφ, νευραλγικό ρόλο παίηει το Τμιμα Συντονιςμοφ και Υποςτιριξθσ Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ του ΕΟΤ, ο Ρρόεδροσ ΕΟΤ, το Διοικθτικό Συμβοφλιο ΕΟΤ, τα Γραφεία ΕΟΤ Εξωτερικοφ, το Υπουργείο Οικονομικϊν και φυςικά το Υπουργείο Ρολιτιςμοφ και Τουριςμοφ. Βαςικι προχπόκεςθ για τθν εκκίνθςθ μιασ τζτοιασ διαδικαςίασ είναι θ ανάγκθ ίδρυςθσ ενόσ νζου Γραφείου ΕΟΤ όπωσ αυτι προκφπτει λαμβανομζνων υπόψθ των ενεργειϊν που πρζπει να λάβουν χϊρα για τθν υλοποίθςθ των ςτόχων τθσ τουριςτικισ πολιτικισ που ζχει χαραχκεί από τθν εκάςτοτε κυβζρνθςθ. Με το άρκρο 35 του ν.3419/2005 ορίηεται, μεταξφ άλλων, ότι αναςτζλλεται θ ζνταξθ ςτο Υπουργείο Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ των Γραφείων Εξωτερικοφ του Ε.Ο.Τ. μζχρι 31-12-2006 και ορίςκθκε ότι κατά τθ διάρκεια τθσ αναςτολισ οι αρμοδιότθτεσ αυτζσ κα αςκοφνται από τον ΕΟΤ με ανάλογθ εφαρμογι των διατάξεων των άρκρων 19,20,21,22,23,24,25,26 και 27 του π.δ. 149/2005. Με το άρκρο 18, παρ. 6 του ν.3525/2007 θ ωσ άνω αναςτολι, κακϊσ και θ άςκθςθ των αρμοδιοτιτων από τον ΕΟΤ παρατάκθκε μζχρι τθν 31-12-2007 και ςτθ ςυνζχεια με το άρκρο 12, παρ.2 του ν.3631/2008, παρατάκθκε μζχρι τθν 31-12-2008, και ςτθ ςυνζχεια παρατάκθκε με το άρκρο 40, του ν.3734/28-1-2009 μζχρι 31/12/2009. Ωσ εκ τοφτου, τα Γραφεία ΕΟΤ εξωτερικοφ αποτελοφν Οργανικζσ Μονάδεσ του ΕΟΤ. Θ ζναρξθ λειτουργίασ Γραφείων και Ραραρτθμάτων πρζπει κατ αρχιν να εγκρικεί από το Δ.Σ. ΕΟΤ που είναι το ανϊτατο όργανό του. Αρχικά, ο Ρρόεδροσ του ΕΟΤ, ςτο πλαίςιο των βαςικϊν του κακθκόντων που είναι οι απαραίτθτεσ ενζργειεσ για τθν πραγματοποίθςθ των ςτόχων που ζχει κζςει, ειςθγείται τθν ίδρυςθ του Γραφείου ΕΟΤ ςτο εξωτερικό ςτο Διοικθτικό Συμβοφλιο και ςτθ ςυνζχεια το τελευταίο αποφαςίηει για τθν ίδρυςθ ι ζναρξθ λειτουργίασ του Γραφείου ΕΟΤ Εξωτερικοφ. Κατόπιν εγκριτικισ αποφάςεωσ του Διοικθτικοφ Συμβουλίου, ακολουκεί θ ςχετικι ζκδοςθ Υπουργικισ Απόφαςθσ και θ δθμοςίευςθ αυτισ ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ (ΦΕΚ). Μετά τισ παραπάνω νόμιμεσ ενζργειεσ, ο Ρρόεδροσ του ΕΟΤ αποφαςίηει τθν ςυγκρότθςθ τριμελοφσ επιτροπισ 20

για τθν εφρεςθ κατάλλθλου χϊρου ςτζγαςθσ του νεοςφςτατου Γραφείου, κακϊσ επίςθσ αποφαςίηει και για μετακίνθςθ των μελϊν τθσ επιτροπισ ςτθν ζδρα του Γραφείου ΕΟΤ. Θ επιτροπι αυτι, φςτερα από επιτόπια ζρευνα που διενεργεί ςτθ χϊρα ίδρυςθσ του Γραφείου ΕΟΤ, υποβάλλει πρακτικό για τθν ενοικίαςθ κατάλλθλου χϊρου ςτζγαςθσ του νεοςφςτατου Γραφείου και ο Ρρόεδροσ του ΕΟΤ, ςφμφωνα με τισ προτάςεισ τθσ επιτροπισ που αναφζρονται ςτο πρακτικό, ειςθγείται προσ το Διοικθτικό Συμβοφλιο τθν μίςκωςθ του ακινιτου. Κατόπιν εγκρίςεωσ από το Διοικθτικό Συμβοφλιο του ΕΟΤ, εκδίδεται θ εκτελεςτικι απόφαςθ του Ρροζδρου, ο οποίοσ και τθν υπογράφει. Θ εκτελεςτικι απόφαςθ του Ρροζδρου αποςτζλλεται ςτο Υπουργείο Ρολιτιςμοφ και Τουριςμοφ και ςτο Υπουργείο Οικονομικϊν και υπογράφεται αντίςτοιχα από τον Υπουργό Ρολιτιςμοφ και Τουριςμοφ και τον Υπουργό Οικονομικϊν. Ωσ αποτζλεςμα των ανωτζρω βθμάτων ενζργειασ προκφπτει το μιςκωτιριο ςυμβόλαιο το οποίο υπογράφεται από τον Ρρόεδρο του ΕΟΤ και τον εκμιςκωτι και ςτθν ουςία ολοκλθρϊνει τθ διαδικαςία ίδρυςθσ νζου Γραφείου ΕΟΤ ςτο εξωτερικό. 21

5. Διαδικαςίεσ Ζναρξησ Λειτουργίασ Γραφείου ΕΟΣ Σουρκίασ με ζδρα την Κωνςταντινοφπολη Με το Ρ.Δ. 149/2005 (ΦΕΚ 211/Αϋ/22-8-2005) «Οργανιςμόσ του Υπουργείου Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ», άρκρο 19, παράγ.1, όπωσ και παραπάνω ζχει αναφερκεί, ορίηονται οι Υπθρεςίεσ Εξωτερικοφ που ςυγκροτοφν τα Γραφεία και τα Ραραρτιματα ΕΟΤ Εξωτερικοφ. Στο εδάφιο ιε ορίηεται ότι το Γραφείο Τουρκίασ ζχει ωσ ζδρα τθν Κωνςταντινοφπολθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Τουρκία. Επίςθσ, ςτο άρκρο 19, παράγ.2, ορίηεται πωσ «Θ ζναρξθ λειτουργίασ όποιων από τα άνω Γραφεία δεν λειτουργοφν κατά τθν ζναρξθ ιςχφοσ του παρόντοσ κα γίνει ςταδιακά με αποφάςεισ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ που δθμοςιεφονται ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ. Με όμοιεσ αποφάςεισ μπορεί να αναςτζλλεται θ λειτουργία, των υπθρεςιϊν τθσ παραγ.1 του παρόντοσ, για ςπουδαίο λόγο και να ςυςτινονται ι να καταργοφνται Ραραρτιματα Γραφείων». Στθν ειςιγθςθ προσ το Διοικθτικό Συμβοφλιο του ΕΟΤ, αναφζρεται ρθτά ότι ςφμφωνα με το άρκρο 19 του Ρ.Δ. 149/2005, υλοποιείται θ υπθρεςιακι ανάγκθ για τθν ζναρξθ λειτουργίασ του Γραφείου ΕΟΣ Σουρκίασ με ζδρα την Κωνςταντινοφπολη και περιοχή τοπικήσ αρμοδιότητασ την Σουρκία, για τθν προϊκθςθ τθσ τουριςτικισ πολιτικισ ςτο εξωτερικό και τθν υποςτιριξθ των τουριςτικϊν επιχειριςεων που δραςτθριοποιοφνται ςτθ χϊρα αυτι. Λαμβάνοντασ υπόψθ και το άρκρο 21 του Ρ.Δ. 149/2005, ςτο οποίο προβλζπεται (1) οργανικι κζςθ κατθγορίασ ΡΕ ςε κάκε Γραφείο Εξωτερικοφ αλλά και το άρκρο 22 με το ορίηεται ότι «Οι οργανικζσ κζςεισ των υπθρεςιϊν εξωτερικοφ πλθροφνται με τοποκζτθςθ, μετάκεςθ ι απόςπαςθ μόνιμου ι με ςχζςθ εργαςίασ ιδιωτικοφ δικαίου αορίςτου χρόνου ι οριςμζνου χρόνου προςωπικοφ του Υπουργείου ι των εποπτευόμενων από αυτό νομικϊν προςϊπων για τρία χρόνια, ωσ και υπαλλιλων επί κθτεία». Κατά ςυνζπεια, προτάκθκε ςτθν ειςθγθτικι επιςτολι προσ το Διοικθτικό Συμβοφλιο του ΕΟΤ, θ ζναρξθ Λειτουργίασ του Γραφείου ΕΟΤ Σουρκίασ με ζδρα την Κωνςταντινοφπολη και περιοχή τοπικήσ αρμοδιότητασ την Σουρκία, ςφμφωνα με 22

τα προβλεπόμενα ςτθν παράγ. 1, εδάφιο ιε και παράγ.2 του άρκρου 19, του Ρ.Δ. 149/2005 κακϊσ και θ πίςτωςθ τθσ δαπάνθσ που προκαλείται από τθν παροφςα απόφαςθ, φψουσ περίπου 164.000,00, ςε βάροσ του Ρροχπολογιςμοφ του ΕΟΤ, οικονομικϊν ετϊν 2009-2010, ςτον κωδικό αρικμό 4212/12. Πςον αφορά ςτθ δαπάνθ αυτι, κα πρζπει να αναφερκεί ςτο ςθμείο ότι με το Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ 98 Αϋ) «Κϊδικασ νομοκεςίασ Κυβζρνθςθσ Κυβερνθτικϊν Οργάνων», ςτο άρθρο 90 «πιςτϊςεισ προχπολογιςμοφ του Κράτουσ», παρ.1 ορίηεται πωσ «θ κατά νομοκετικι εξουςιοδότθςθ από οποιοδιποτε διοικθτικό όργανο κανονιςτικϊν διοικθτικϊν πράξεων που ςυνεπάγονται κάκε είδουσ δαπάνεσ ςε βάροσ του Δθμοςίου επιτρζπεται εφεξισ μόνο αν ζχει εγγραφεί αντίςτοιχθ πίςτωςθ ςτον προχπολογιςμό του Κράτουσ». Με τθν παρ.2 ορίηεται πωσ «ςτο κείμενο των κανονιςτικϊν πράξεων και ςε ιδιαίτερο ακροτελεφτιο άρκρο ι ςτο προοίμιο αναγράφεται υποχρεωτικά το μζγεκοσ τθσ δαπάνθσ, θ κατανομι τθσ ςε οικονομικά ζτθ, ο τρόποσ αντιμετϊπιςισ τθσ για χρονικό διάςτθμα τουλάχιςτον πζντε ετϊν και αναφζρεται υποχρεωτικά από το αρμόδιο για τθν ζκδοςι του όργανο, ο ειδικόσ φορζασ του προχπολογιςμοφ και ο Κωδικόσ Εξόδου (ΚΑΕ) από τθν εγγεγραμμζνθ πίςτωςθ των οποίων πρόκειται να καλυφκεί θ εν λόγω δαπάνθ. ε περίπτωςθ που δεν ζχει εγγραφεί ςχετικι πίςτωςθ ςτον προχπολογιςμό του Κράτουσ ι αυτι που ζχει εγγραφεί ζχει εξαντλθκεί ι είναι ανεπαρκισ, αναγράφεται θ απόφαςθ του Τπουργοφ Οικονομίασ και Οικονομικϊν, θ οποία τροποποιεί τον προχπολογιςμό με ιςόποςθ τθσ προκαλοφμενθσ δαπάνθσ αυξομείωςθ, νζα εγγραφι, αφξθςθ ι μεταφορά πιςτϊςεων, ςφμφωνα με τισ ςχετικζσ διατάξεισ του ν.2362/1995 ι εν πάςθ περιπτϊςει θ πθγι από τθν οποία κα καλυφκεί θ ςχετικι δαπάνθ». Με τθν παρ.3 ορίηεται πωσ «θ παρ.1 εφαρμόηεται αναλόγωσ ςτουσ οργανιςμοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, κοινωνικισ αςφάλιςθσ και ςε όλα τα άλλα νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου». Με τθν παρ.4 ορίηεται πωσ «θ αναφορά των ςτοιχείων των προθγοφμενων παραγράφων ςτο ςϊμα τθσ κανονιςτικισ πράξθσ αποτελεί ουςιϊδθ τφπο για τθν ζκδοςι τθσ. ε περίπτωςθ παράλειψθσ τθσ αναφοράσ αυτισ θ κανονιςτικι πράξθ δεν δθμοςιεφεται ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ». 23

Θ δαπάνθ που προκαλείται για ζνα (1) ζτοσ εκτιμικθκε ότι κα ανζλκει ςτο ποςό των 164.000,00 περίπου. Στον προχπολογιςμό Διοίκθςθσ και Λειτουργίασ των Υπθρεςιϊν Εξωτερικοφ του ΕΟΤ ζτουσ 2009 δεν είχε προβλεφκεί προχπολογιςμόσ για το Γραφείο Τουρκίασ, κακϊσ δεν ιταν γνωςτι θ θμερομθνία ζναρξθσ λειτουργίασ του. Θ κάλυψθ των δαπανϊν για το πρϊτο ζτοσ λειτουργίασ του Γραφείου Τουρκίασ, προτάκθκε να γίνει με επιβάρυνςθ του κεφαλαίου 4212/12 «Κδρυςθ-Λειτουργία Μεταςτζγαςθ Ανακαίνιςθ Ζξοδα πρϊτθσ εγκατάςταςθσ Γραφείων Εξωτερικοφ» του Ρροχπολογιςμοφ Εξόδων Διοίκθςθσ και Λειτουργίασ Γραφείων ΕΟΤ εξωτερικοφ οικονομικϊν ετϊν 2009-2010. Τζλοσ, κατόπιν των προτάςεων τοφτων, κλικθκε ο Ρρόεδροσ του ΕΟΤ να είναι το εξουςιοδοτοφμενο όργανο για τθν ρφκμιςθ κάκε ςχετικισ λεπτομζρειασ, με τθν προχπόκεςθ ςφμφωνθσ γνϊμθσ του Διοικθτικοφ Συμβουλίου. Λαμβάνοντασ λοιπόν υπόψθ τθν ανάγκθ δθμιουργίασ Γραφείου ΕΟΤ Εξωτερικοφ ςτθν Τουρκία για τθν προϊκθςθ τθσ τουριςτικισ πολιτικισ ςτο εξωτερικό, δεδομζνου ότι το τουριςτικό ιςοηφγιο είναι αρνθτικό για τθν Ελλάδα, και τθν υποςτιριξθ των τουριςτικϊν επιχειριςεων που δραςτθριοποιοφνται ςτθν παραπάνω αναφερόμενθ χϊρα με τθν υπ αρικμ. 15232/26.08.2009 Απόφαςθ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ (ΦΕΚ 1790/Βϋ/27.08.2009) πραγματοποιικθκε θ ζναρξθ λειτουργίασ του Γραφείου ΕΟΤ Τουρκίασ με ζδρα τθν Κωνςταντινοφπολθ. Κατόπιν αυτϊν και ςφμφωνα με τθν υπ αρικμ. 505410/17.09.2009 ςυγκροτικθκε τριμελισ Επιτροπι για τθν εφρεςθ χϊρου ςτζγαςθσ του Γραφείου ΕΟΤ Τουρκίασ. Στθ ςυνζχεια και λαμβάνοντασ υπόψθ τισ προτάςεισ τθσ Επιτροπισ αποφαςίςτθκε θ μίςκωςθ ακινιτου ςτθν Κωνςταντινοφπολθ για ζνα (1) ζτοσ επί τθσ οδοφ Cumhuriyet Cd. 21, με μθνιαίο ενοίκιο 9.000 τουρκικζσ λίρεσ (περίπου 4.205 ), πλζον 20% φόρο επί τθσ μεικτισ αξίασ του ενοικίου, κακϊσ και τα ζξοδα πλθρωμισ του μεςιτικοφ γραφείου. Οι λόγοι για τουσ οποίουσ προτιμικθκε το ςυγκεκριμζνο ακίνθτο είναι, εκτόσ των προαναφερόμενων, ότι βριςκόταν πλθςίον τθσ Ρλατείασ Taksim, ςτο κζντρο τθσ 24

Κωνςταντινοφπολθσ και πολφ κοντά ςτο Ελλθνικό Ρροξενείο. Επίςθσ, θ περιοχι αυτι αποτελεί εμπορικό και επιχειρθματικό κζντρο τθσ πόλθσ, ςτεγάηει πλθκϊρα τουριςτικϊν γραφείων και γραφείων αεροπορικϊν εταιρειϊν (μεταξφ των οποίων και οι Ολυμπιακζσ Αερογραμμζσ) και κεωρείται από τισ καλφτερα φυλαςςόμενεσ τθσ Κωνςταντινοφπολθσ. Το Διοικθτικό Συμβοφλιο του ΕΟΤ, κλείνοντασ, εξετάηοντασ τα προαναφερκζντα και ςυνεκτιμϊντασ τισ πραγματικζσ ανάγκεσ ίδρυςθσ Γραφείου ΕΟΤ ςτθν Τουρκία με ζδρα τθν Κωνςταντινοφπολθ και περιοχι τοπικισ αρμοδιότθτασ τθν Τουρκία, αποφάςιςε τθν ζναρξθ λειτουργίασ του,ςφμφωνα και με τα προβλεπόμενα ςτθν παράγ. 1, εδάφιο ιε και παράγ.2 του άρκρου 19, του Ρ.Δ. 149/2005. Ενζκρινε ακόμθ τθν πίςτωςθ τθσ δαπάνθσ που προκαλείται από τθν παροφςα απόφαςθ, φψουσ 164.000,00, ςε βάροσ του Ρροχπολογιςμοφ του ΕΟΤ, οικονομικϊν ετϊν 2009 2010, ςτον κωδικό αρικμό 4212/12, εξουςιοδοτϊντασ παράλλθλα τον πρόεδρο του ΕΟΤ για τθν ρφκμιςθ κάκε ςχετικισ λεπτομζρειασ. 5.1 Τφιςτάμενη κατάςταςη Τθν απόφαςθ τθσ Ελλάδασ να ιδρφςει γραφείο του ΕΟΤ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ, με ςτόχο τθν προϊκθςθ του ελλθνικοφ τουριςμοφ και τθ δυνατότθτα παροχισ πλθροφοριϊν ςε Τοφρκουσ πολίτεσ και επενδυτζσ, διαδζχκθκε θ απόφαςθ τθσ ςθμερινισ κυβερνθτικισ θγεςίασ περί περικοπισ του 1/3 των Γραφείων Εξωτερικοφ με απϊτερο ςκοπό τον εξορκολογιςμό των δαπανϊν προκειμζνου να περιοριςτοφν τα υψθλά κόςτθ των υφιςτάμενων Γραφείων. Σφμφωνα με ςτοιχεία που δόκθκαν ςτθ δθμοςιότθτα το 2009 δαπανικθκαν για τα γραφεία του ΕΟΤ περίπου 15 εκατ. ευρϊ, χωρίσ να ςυμπεριλαμβάνονται οι δαπάνεσ διαφιμιςθσ και προβολισ. Για το 2010 το κόςτοσ των γραφείων του ΕΟΤ υπολογιηόταν να ανζλκει ςτα 17 εκατ. ευρϊ. Σε ό,τι αφορά τισ λθξιπρόκεςμεσ υποχρεϊςεισ του ΕΟΤ προσ καταςκευαςτζσ περιπτζρων το 2008 και 2009, αυτζσ ανζρχονται ςε 8 εκατ. Ευρϊ. Οι δαπάνεσ για μιςκοφσ των 23 διευκυντϊν-διαχειριςτϊν ςτοιχίηουν ςτον ΕΟΤ 2,3 εκατ. ευρϊ ςε ετιςια βάςθ, ενϊ οι δαπάνεσ για τα γραφεία (ενοίκια, ρεφμα, τθλζφωνα, μιςκοί χωρίσ αυτϊν των διευκυντϊν, ανζρχονται ςε 10,37 εκατ. Ευρϊ 1. 1 http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=305216&dt=16/12/2009 25

Δεδομζνθσ τθσ πρωτόγνωρθσ οικονομικισ κρίςθσ που βιϊνει θ Ελλάδα, θ οποία ζχει αγγίξει κάκε κομμάτι τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ ςτθν χϊρα και ειδικότερα τον Τουριςμό, θ κυβζρνθςθ ζκρινε πωσ για τθν ταχφτερθ αντιμετϊπιςθ τθσ πρζπει, εκτόσ των άλλων, να προβεί ςε περικοπι των υφιςτάμενων Γραφείων, πολλϊ δε μάλλον του Γραφείου ΕΟΤ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ, το οποίο δεν είχε ακόμθ ςτελεχωκεί από προςωπικό. Αξίηει να αναφερκεί ςτο ςθμείο αυτό ότι ςτο άρκρο 19, παράγ.2, του Ρ.Δ. 149/2005, ορίηεται πωσ με αποφάςεισ του Υπουργοφ Τουριςτικισ Ανάπτυξθσ που δθμοςιεφονται ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ μπορεί να αναςτζλλεται θ λειτουργία των υπθρεςιϊν των Γραφείων κακϊσ επίςθσ και για ςπουδαίο λόγο, να ςυςτινονται ι να καταργοφνται Ραραρτιματα Γραφείων. Ραραμζνει, ωςτόςο, το ερϊτθμα, εάν θ απόφαςθ αυτι τθσ παροφςασ κυβερνθτικισ θγεςίασ που οδιγθςε, μεταξφ άλλων, και ςτθν υφιςτάμενθ αδρανι κατάςταςθ του Γραφείου ΕΟΤ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ, κα βοθκιςει τισ προςπάκειεσ ενίςχυςθσ του τουριςτικοφ τομζα τθσ χϊρασ, ςε μία περίοδο που τον χρειάηεται περιςςότερο από ποτζ, ι, απ τθν άλλθ εάν κα ιταν ςωφρονζςτερο να εξεταςτεί ενδελεχϊσ θ τουριςτικι αγορά τθσ Τουρκίασ, που θ ανοδικι τθσ πορεία είναι πρωτόγνωρθ ςτθν ιςτορία του τουριςμοφ, και ςυνεπϊσ θ Ελλάδα να ενιςχφςει τθν παρουςία τθσ εκεί, μζςα από ζνα άρτια ςτελεχωμζνο, με δυναμικι παρουςία Γραφείο. Στα επόμενα κεφάλαια κα αναλυκεί ο τομζασ του τουριςμοφ ςε Ελλάδα και Τουρκία, εξετάηοντασ κατά περίπτωςθ τισ δφο χϊρεσ, κακϊσ και οι ςχζςεισ των δφο χωρϊν (ςε ό,τι αφορά ςτον τουριςμό), με απϊτερο ςτόχο τθν εξαγωγι ςυμπεράςματοσ περί αναγκαιότθτασ ι μθ τθσ φπαρξθσ Γραφείου ΕΟΤ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ. 6. Ο τομζασ του τουριςμοφ ςε Ελλάδα και Σουρκία 6.1 Η περίπτωςη τησ Σουρκίασ Ζνασ από τουσ κφριουσ παράγοντεσ τθσ οικονομικισ ανάπτυξθσ τθσ Τουρκίασ τα τελευταία 20 χρόνια είναι ο τουριςμόσ. Τα μεγάλα ζργα υποδομισ ςτισ μεταφορζσ 26

και τισ τθλεπικοινωνίεσ, ζχοντασ λάβει υπόψθ τουσ τον τουριςμό κατά τθν διάρκεια του ςχεδιαςμοφ τουσ, ζχουν δθμιουργιςει μια μοντζρνα υποδομι, θ οποία ςε ςυνδυαςμό με τα ζργα ειδικισ τουριςτικισ υποδομισ προςπακεί να ικανοποιιςει τισ αυξθμζνεσ απαιτιςεισ τθσ ςφγχρονθσ τουριςτικισ ηιτθςθσ. Το 1995, περίπου 8 εκ αλλοδαποί τουρίςτεσ επιςκζφκθκαν τθν Τουρκία δαπανϊντασ περί τα 5 δισ δολάρια. Συγκρίνοντασ με το 1985, όπου οι τουρίςτεσ ιταν 2,6 εκ και οι ςυναλλαγματικζσ ειςπράξεισ 1,5 δισ δολάρια, αντιλαμβάνεται κανείσ τθν ταχεία ανάπτυξθ του τουριςμοφ ςτθ γείτονα χϊρα. Πμωσ, τα οικονομικά οφζλθ από τθν τουριςτικι ανάπτυξθ είχαν ςθμαντικό κόςτοσ. Θ ςχετικι πολιτικι ςτακερότθτα ςτθ δεκαετία του '80 και θ αναπτυξιακι οικονομικι πολιτικι που τθ ςυνόδευςε, βοικθςαν τον τουριςμό. Ζμφαςθ -μαηί με ιςχυρά οικονομικά κίνθτρα- δόκθκε ςτθν αφξθςθ τθσ τουριςτικισ προςφοράσ, κφρια των καταλυμάτων. Πμωσ, θ ανάπτυξθ αυτι δεν ιταν ελεγχόμενθ με αποτζλεςμα τθν ςυγκζντρωςθ των τουριςτικϊν δραςτθριοτιτων ςε λίγεσ παρακαλάςςιεσ περιοχζσ και τθν ςθμαντικι επιβάρυνςθ του περιβάλλοντοσ. Αν και τα προβλιματα αυτά ζχουν αναγνωριςκεί από τθν τουρκικι κυβζρνθςθ -κι ζχουν επιςθμανκεί από τουρίςτεσ, tour operators, κλπ- είναι δφςκολο να αντιςτραφοφν οι αρνθτικζσ ςυνζπειεσ τθσ γριγορθσ και ανεξζλεγκτθσ ανάπτυξθσ, παρά τθν πρόκεςθ τθσ κυβζρνθςθσ για αειφόρα και περιβαλλοντικά φιλικι ανάπτυξθ. Θ Τουρκία ζχει μια πλοφςια ιςτορικι και πολιτιςτικι κλθρονομιά και ιταν ζνασ παραδοςιακόσ προοριςμόσ για τουσ πρωτοπόρουσ περιθγθτζσ μιασ και ιταν και είναι θ γζφυρα μεταξφ Ευρϊπθσ και Αςίασ. Θ μεγάλθ γεωγραφικι τθσ ζκταςθ και τα 8.372 χλμ. ακτϊν, ςε ςυνδυαςμό με τθν ποικιλία του κλίματοσ ζδωςαν τθν πρϊτθ ϊκθςθ ςτον τουριςμό που χρονολογείται ςτθν δεκαετία του '60. 6.1.1 Ανάπτυξη ςτισ δεκαετίεσ του '60 και '70 Οι δφο αυτζσ δεκαετίεσ γνϊριςαν μια πολφ μικρι ανάπτυξθ, που επθρεαηόμενεσ από τθν πολιτικι αςτάκεια και τα πολλά εςωτερικά προβλιματα. Θ όποια τουριςτικι δραςτθριότθτα κατεγράφθ ςτθ δεκαετίασ του '70, οφείλεται κφρια ςτον 27

φνολο Ξζνοι Σουρίςτεσ Εςωτερικοί Σουρίςτεσ εςωτερικό τουριςμό. Θ μεςαία τάξθ εκμεταλλευόμενθ τθν οικονομικι ανάκαμψθ, ςτράφθκε ςτισ 10 εξοχικζσ κατοικίεσ των παρακαλάςςιων περιοχϊν για τισ καλοκαιρινζσ διακοπζσ τθσ. Θ επικυμία για διακοπζσ επεκτάκθκε και για μικρότερθσ διάρκειασ διακοπζσ και ζδωςε το πρϊτο κίνθτρο για τθν ανάπτυξθ μικρϊν παρακεριςτικϊν μονάδων ςτισ παραλίεσ του Αιγαίου κοντά ςτθν περιοχι τθσ Σμφρνθσ. 6.1.2 Ανάπτυξη ςτισ δεκαετίεσ του '80 και '90 Σε αντίκεςθ με ότι ζγινε τισ δφο προθγοφμενεσ δεκαετίεσ, θ περίοδοσ αυτι, με τθν ςχετικι πολιτικι ςτακερότθτα και τθν λιγότερο αρνθτικι ωσ κετικι ςτάςθ απζναντι ςτο δυτικό τρόπο ηωισ, ιταν θ πλζον ςθμαντικι ςτθν τουριςτικι ανάπτυξθ τθσ Τουρκίασ και όλα τα τουριςτικά μεγζκθ παρουςίαςαν εντυπωςιακι βελτίωςθ. Στθν αρχι τθσ γριγορθσ αυτισ ανάπτυξθσ, ο τουριςμόσ τθσ Τουρκίασ κεωρείτο χαμθλισ ποιότθτασ, χαμθλϊν τιμϊν και όχι καλισ εικόνασ (image). Τελευταία όμωσ θ εντφπωςθ αυτι άρχιςε να αλλάηει, αφότου θ τουρκικι κυβζρνθςθ αλλά και θ τουρκικι τουριςτικι βιομθχανία μετατόπιςαν το ενδιαφζρον τουσ από τθν ποςοτικι ςτθν ποιοτικι ανάπτυξθ 2. 6.1.3 Ανάπτυξη ςτισ δεκαετίεσ του '00 και 10 Οι αφίξεισ ξζνων τουριςτϊν αυξικθκαν αιςκθτά ςτθν Τουρκία από το 2000 και μετά. Ππωσ φαίνεται και ςτον Ρίνακα 1 που ακολουκεί οι αφίξεισ ςτο ςφνολο τουσ ζχουν ςχεδόν διπλαςιαςτεί, όςον αφορά ςτουσ ξζνουσ επιςκζπτεσ μεταξφ 2001 και 2010, αρικμοφ οι οποίοι κατζςτθςαν τθν Τουρκία ζναν από τουσ δζκα κορυφαίουσ 2 Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων / Έρευνα για την τουριστική ανάπτυξη της Τουρκίας, Αθήνα 1998 28

Ζτη Ζςοδα Αρικμόσ Επιςκεπτϊν Μζςεσ Δαπάνεσ Ζςοδα Αρικμόσ Ξζνων Μζςεσ Δαπάνεσ Ζςοδα Αρικμόσ Εςωτερικϊν Μζςεσ Δαπάνεσ Επιςκεπτϊν Επιςκεπτϊν ($) ($) ($) ($) ($) ($) ($) ($) ($) 2001 10067155 13450121 748 7386246 11276532 655 2680908 2173589 1233 2002 11900925 15214516 782 9009677 12921981 697 2891247 2292535 1261 2003 13203144 16302050 810 9676623 13701418 706 3526520 2600632 1356 2004 15887699 20262640 784 12124059 17202996 705 3763639 3059644 1230 2005 18153504 24124501 752 13929300 20522621 679 4224203 3601880 1173 2006 16850947 23148669 728 12556829 19275948 651 4294117 3872721 1109 2007 18487008 27214988 679 13989952 23017081 608 4497055 4197907 1071 2008(*) 17457462 24701964 707 13458892 21107172 638 3998570 3594752 1112 Ρίνακασ 1 Ρθγι: http://www.kultur.gov.tr 3 προοριςμοφσ ανάμεςα ςτον κόςμο για τουσ ξζνουσ επιςκζπτεσ 4. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι παρά τθν εντυπωςιακι αφξθςθ των τουριςτϊν που επιςκζφκθκαν τθν χϊρα τθν τελευταία δεκαετία, ο αρικμόσ των μζςων δαπανϊν που πραγματοποιικθκαν μειϊκθκαν ςτο ςφνολο τουσ, γεγονόσ που μαρτυρά πωσ θ γείτονοσ χϊρα, ζχοντασ διατθριςει χαμθλά τα επίπεδα των τιμϊν ςτισ υπθρεςίεσ που προςφζρει, αποτελεί βαςικό πόλο ζλξθσ μεγάλθσ μερίδασ τουριςτϊν. Επίςθσ, ο αρικμόσ των ξζνων τουριςτϊν ςτθν Τουρκία αυξικθκε το Δεκζμβριο του 2009 κατά 12.35% ζναντι του ίδιου μινα του προθγοφμενου ζτουσ. 3 http://www.kultur.gov.tr/ Tourism Receipts & Expenditures, GNI & GDP, Exports & Imports, Average Spending 4 http://en.wikipedia.org/wiki/tourism_in_turkey#statistics_of_tourism_in_turkey 29

ΑΡΙΘΜΟ ΞΕΝΩΝ ΣΟΤΡΙΣΩΝ ΣΗΝ ΣΟΤΡΚΙΑ ΑΝΑ ΜΗΝΑ ΖΣΗ ΠΟΟΣΙΑΙΑ ΜΕΣΑΒΟΛΗ (%) ΜΗΝΕ 2007 2008 2009* 2008/200 2009/2008 7 ΙΑΝΟΤΑΡΙΟ 714 425 782 786 751 817 9,57-3,96 ΦΕΒΡΟΤΑΡΙΟ 787 048 896 482 898 927 13,90 0,27 ΜΑΡΣΙΟ 1 099 960 ΑΠΡΙΛΙΟ 1 520 954 ΜΑΙΟ 2 287 645 ΙΟΤΝΙΟ 2 774 076 ΙΟΤΛΙΟ 3 624 156 ΑΤΓΟΤΣΟ 3 384 065 ΕΠΣΕΜΒΡΙΟ 2 799 276 ΟΚΣΩΒΡΙΟ 2 152 908 ΝΟΕΜΒΡΙΟ 1 177 475 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ 1 018 923 1 305 297 1 207 729 18,67-7,47 1 647 903 1 750 281 8,35 6,21 2 748 564 2 718 788 20,15-1,08 3 305 832 3 263 089 19,17-1,29 4 084 764 4 343 025 12,71 6,32 3 762 136 3 760 372 11,17-0,05 2 981 044 3 136 010 6,49 5,20 2 462 497 2 617 193 14,38 6,28 1 267 996 1 403 740 7,69 10,71 1 091 376 1 226 143 7,11 12,35 ΤΝΟΛΟ 23 340 911 26 336 677 Ρίνακασ 2 Ρθγι: http://www.kultur.gov.tr 5 27 077 114 12,83 2,81 5 http://www.kultur.gov.tr / Number of Arriving-Departing Foreigners and Citizens 30

Σφμφωνα με τα προςωρινά ςτοιχεία τθσ Γενικισ Διεφκυνςθσ Αςφάλειασ, τζλοσ, ο αρικμόσ των ξζνων τουριςτϊν αυξικθκε ςτθν Τουρκία τον Μάρτιο του 2010 κατά 17.13% ζναντι του ίδιου μινα του προθγοφμενου ζτουσ, φκάνοντασ τουσ 1.414.616. 6.2 Αγορζσ - Χϊρεσ προζλευςησ τουριςτϊν Θ Γερμανία είναι θ μεγαλφτερθ χϊρα - πθγι τουριςτϊν για τθν Τουρκία με 16.8% ςυμμετοχι ςτισ αφίξεισ για το 2008, επιβεβαιϊνοντασ τουσ ιςχυροφσ δεςμοφσ μεταξφ των δφο χωρϊν, ςαν απόρροια του μεγάλου αρικμοφ τοφρκων μεταναςτϊν ςτθν Γερμανία και των κοινωνικϊν-πολιτιςτικϊν δεςμϊν που ζχουν αναπτυχκεί. 31

ΑΦΙΞΕΙ ΣΟΤΡΙΣΩΝ ΒΑΕΙ ΤΠΗΚΟΟΣΗΣΑ 2006 % 2007 % 2008 % ΓΕΡΜΑΝΙΑ 3.762.475 19,0 4.149.805 17,8 4.415.525 16,8 ΡΩΙΑ 1.853.442 9,4 2.465.336 10,6 2.879.278 10,9 ΗΝΩΜΕΝΟ 1.678.845 8,5 1.916.130 8,2 2.169.924 8,2 ΒΑΙΛΕΙΟ ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ 1.177.906 5,9 1.239.667 5,3 1.255.343 4,8 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 997.556 5,0 1.053.675 4,5 1.141.580 4,3 ΙΡΑΝ 865.941 4,4 1.058.208 4,5 1.134.965 4,3 ΓΑΛΛΙΑ 657.859 3,3 768.167 3,3 885.006 3,4 ΓΕΩΡΓΙΑ 549.328 2,8 630.979 2,7 830.184 3,2 ΟΤΚΡΑΝΙΑ 487.917 2,4 593.302 2,5 730.689 2,8 ΗΠΑ 532.419 2,7 642.911 2,8 679.445 2,6 ΙΣΑΛΙΑ 402.568 2,0 514.803 2,2 600.261 2,3 ΒΕΛΓΙΟ 459.824 2,3 596.442 2,5 596.442 2,3 ΕΛΛΑΔΑ 413.162 2,1 447.950 1,9 572.212 2,2 ΙΡΑΗΛ 362.501 1,8 511.183 2,2 558.183 2,1 ΑΤΣΡΙΑ 429.709 2,2 542.712 2,4 520.334 1,9 ΑΛΛΕ 5.188.381 26,2 6.209.641 26,6 7.367.306 27,9 ΤΝΟΛΟ 19.819.833 100,0 23.340.911 100,0 26.336.677 100,0 Ρίνακασ3 Ρθγι: Turkish Tourism Investors Association (TYD) Ραράλλθλα, παρατθροφμε ότι θ Τουρκία προςελκφει ςθμαντικό αρικμό τουριςτϊν από "μθ παραδοςιακζσ" δυτικζσ χϊρεσ πθγζσ. Το 1995, το 40% περίπου των αφίξεων ιλκε από τθν Ανατολικι Ευρϊπθ και Αςία, γεγονόσ το οποίο ςθμαίνει ότι οι δυνθτικζσ αγορζσ τθσ είναι περιςςότερεσ 6. 6 http://www.ttyd.org.tr/en/page.aspx?id=161. 32

6.3 Η ςυμβολή του τουριςμοφ ςτην οικονομία Ο τουριςμόσ ςτθν Τουρκία είναι από τουσ ςχετικά νζουσ τομείσ τθσ οικονομίασ και για το λόγο αυτό θ ςυμμετοχι του ςτο ΑΕΡ ιταν ςχετικά μικρι, αυξανόμενθ ςτακερά ωςτόςο από το 1985 και ςιμερα. Ραράλλθλα, ο τουριςμόσ αποτελεί μια ηωτικισ ςθμαςίασ ςυναλλαγματικι πθγι, καλφπτοντασ περίπου το ζνα τζταρτο των εςόδων από εξαγωγζσ. Θ επιτυχία του τουρκικοφ τουριςμοφ μπορεί να εξθγθκεί επίςθσ με ζνα ςυνδυαςμό παραγόντων: πρϊτον, ζνα γενικότερα χαμθλότερο επίπεδο τιμϊν από αυτό των χωρϊν προζλευςθσ τουριςτϊν και δεφτερον, οι ευνοϊκζσ ιςοτιμίεσ τθσ τουρκικισ λίρασ οι οποίεσ αντιςτάκμιηαν τον πάντα υψθλό πλθκωριςμό. Οι ςχετικά πρόςφατεσ επιτυχίεσ του τουρκικοφ τουριςμοφ χαρακτθρίηονται από τουσ υψθλοφσ ρυκμοφσ ανάπτυξθσ ςε ςχζςθ τόςο με άλλουσ ευρωπαϊκοφσ προοριςμοφσ όςο και ςε παγκόςμιο επίπεδο. Μεταξφ 1991 και 1995, οι αφίξεισ αυξικθκαν με ρυκμό 8.9% κατ' ζτοσ, ενϊ θ αντίςτοιχθ αφξθςθ ςτισ ευρωπαϊκζσ και παγκόςμιεσ αυξιςεισ ιταν 4.2 και 5.2 αντίςτοιχα. Σε ότι αφορά τισ ειςπράξεισ, τα ζςοδα τθσ Τουρκίασ ςθμείωςαν μζςθ ετιςια άνοδο τθσ τάξθσ του 16.5%, ενϊ για τθν Ευρϊπθ και το κόςμο οι αντίςτοιχοι ρυκμοί ιταν 8.0 και 8.6 % 7. Σφμφωνα με τον Ραγκόςμιο Οργανιςμό Τουριςμοφ, θ Τουρκία κατείχε το 2008, τθν 6 θ κζςθ ςτθν Ευρϊπθ, με ςυνολικζσ τουριςτικζσ ειςπράξεισ 22 δισ. δολάρια 8. Αναλυτικά, ςτον Ρίνακα που ακολουκεί, καταγράφεται το μερίδιο του τουριςμοφ τθσ Τουρκίασ ανά τα ζτθ (1991-2008) ςτο Ακακάριςτο Εκνικό Ρροϊόν (ΑΕΡ) τθσ χϊρασ και ςτισ εξαγωγζσ τθσ. Είναι φανερι θ ςτακερι αφξθςθ του ποςοςτοφ τθσ αναλογίασ τουριςτικϊν εςόδων προσ ΑΕΡ αφοφ ςταδιακά, τα τελευταία 20 χρόνια, ζχει αυξθκεί κατά μία ποςοςτιαία μονάδα. Ωςτόςο, κα πρζπει ςτο ςθμείο αυτό να αναφερκεί ότι από το 2001 ζωσ και το 2006, θ Τουρκία ςθμείωςε ποςοςτά ρεκόρ για τα δεδομζνα τθσ, αφοφ θ αναλογία τουριςμοφ / ΑΕΡ ζφκαςε ζωσ και το 5,2%. Από το 2007 ζωσ και ςιμερα, θ παγκόςμια οικονομικι κρίςθ, είναι λογικό να ζχει 7 http://www.eurojournals.com/rjis_9_07.pdf 8 ΣΕΤΕ, επεξεργασία στοιχείων από Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (ΠαγκόσμιοΤουριστικό Βαρόμετρο Ιούνιος 2009) 33

επθρεάςει τα ποςοςτά αυτά, ωςτόςο ςε μία ςυνολικι ςφγκριςθ θ Τουρκία κεωρείται ωσ «νικιτρια» ςτθ δφςκολθ αυτι ςυγκυρία. Γεγονόσ είναι παρόλα αυτά ότι θ βιομθχανία τουριςμοφ ςτθν Τουρκία αποτελεί ζναν από τουσ βαςικότερουσ μοχλοφσ τθσ οικονομικισ τθσ ανάπτυξθσ, τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ, με τθ μείωςθ τθσ ανεργίασ, τθν αφξθςθ του ΑΕΡ και τθ βελτίωςθ του ιςοηυγίου πλθρωμϊν τθσ χϊρασ. Το 2009, θ βιομθχανία τουριςμοφ παριγαγε 95.3 διςεκατομμφρια τουρκικζσ λίρεσ (περίπου 10.2% του ΑΕΡ τθσ Τουρκίασ) απαςχολϊντασ περίπου 1.8 εκατομμφρια ανκρϊπουσ (7.2% τθσ ςυνολικισ απαςχόλθςθσ) 9. Ο νόμοσ περί ενκάρρυνςθσ του τουριςμοφ (Ν. 2634) 10, κεςπιςμζνοσ το 1982, παρείχε τθν ιςχυρι ορμι για τθν ανάπτυξθ τθσ βιομθχανίασ, θ οποία ζκανε τθν Τουρκία ζναν πολφ δθμοφιλι προοριςμό ειδικά για τθ δυτικι Ευρϊπθ. Θ ανάπτυξθ αυτι ζχει ςυνεχιςτεί μζχρι ςτιγμισ, με εξαίρεςθ τθν περίοδο του 1999 όταν ζλαβε χϊρα ζνασ τρομοκρατικόσ βομβαρδιςμόσ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ, προκαλϊντασ μια πτϊςθ τθσ τάξθσ του 28% ςε νομιςματικοφσ όρουσ. Εντοφτοισ, θ ιςχυρι ανάπτυξθ τθσ τελευταίασ δεκαετίασ απζδειξε ότι θ εικόνα τθσ χϊρασ ζχει βελτιωκεί. Θ δεφτερθ πτϊςθ εμφανίςτθκε το 2006, λόγω του Ραγκόςμιου Κυπζλλου ςτθ Γερμανία, το οποίο επζφερε ανατροπζσ ςτα κανονικά ςχζδια ταξιδιοφ παγκοςμίωσ. Το 2008, παρά τουσ επιδεινωμζνεσ ςυνκικεσ που επικρατοφν παγκοςμίωσ, θ Τουρκία βίωςε ίςωσ τθν καλφτερθ τθσ χρονιά, αφοφ καλωςόριςε περιςςότερουσ από 30 εκατομμφρια τουρίςτεσ (26 εκατομμφρια διεκνείσ και 4 εκατομμφρια εςωτερικοφσ) 11. 9 The Travel & Tourism Competitiveness Report, World Economic Forum, 2009 10 http://www.transanatolie.com/turkce/turkiye/turkiye%20gercekleri/turkey%20handbook-tourism.pdf / Briefing Notes on Tourism Policy and Institutional Framework 11 Ministry of Culture and Tourism, 2009 34

ΜΕΡΙΔΙΟ ΣΟΤΡΙΜΟΤ ΣΟ ΑΕΠ ΚΑΙ ΣΙ ΕΞΑΓΩΓΕ 1 2 3 (3) / (1) (3) / (2) ΑΕΠ ΕΞΑΓΩΓΕ ΣΟΤΡΙΣΙΚΑ ΕΟΔΑ (*) % % (ΔΙ. $) (ΔΙ. $) (ΔΙ. $) 1991 150 13,6 2,7 1,8 19,8 1992 158 14,7 3,6 2,3 24,5 1993 179 15,3 4 2,2 26,1 1994 132 18,1 4,3 3,3 23,8 1995 170 21,6 5 2,9 23,1 1996 184 23,2 5,6 3 24,1 1997 192 26,3 7 3,6 26,6 1998 271 27 7,2 2,7 26,7 1999 248 26,6 5,2 2,1 19,5 2000 265 27,8 7,6 2,9 27,3 2001 197 31,3 8,1 4,1 25,9 2002 230 36,1 11,9 5,2 33 2003 305 47,3 13,2 4,3 27,9 2004 390 63,2 15,9 4,1 25,2 2005 481 73,5 18,2 3,8 24,7 2006 526 85,5 16,9 3,2 19,8 2007 659 107,2 18,5 2,8 17,3 2008 742 131,9 21,9 2,9 16,6 (*) 2002-2008 Ζςοδα από ξζνουσ επιςκζπτεσ και Τοφρκουσ πολίτεσ που διαμζνουν ςτο εξωτερικό Ρίνακασ 4 Ρθγι: Turkish Statistical Institute(Turkstat), Central Bank 35

6.4 τρατηγικό χζδιο Σουριςμοφ τησ Σουρκίασ -2023 Το ςτρατθγικό ςχζδιο «Στρατθγικό Πραμα Τουρκίασ 2023» που ξεκίνθςε πριν τρία χρόνια και βρίςκεται ςε εφαρμογι εδϊ και 2,5 χρόνια, είναι από τουσ προβολείσ που φωτίηουν τα επόμενα 14 χρόνια τθσ πορείασ τθσ Τουρκίασ 12. Οι εργαςίεσ για το κζμα αυτό γίνονται από το Κζντρο Τουρκο-Αςιατικϊν Στρατθγικϊν Ερευνϊν και είναι υπό τθν αιγίδα του Ρροζδρου τθσ Δθμοκρατίασ. Το κζντρο αυτό, που ελζγχει τθν πρόοδο του ςχεδίου, παρζχει ενθμζρωςθ αρμοδίωσ ςτουσ δθμόςιουσ οργανιςμοφσ και τισ ΜΚΟ ςε κάκε νομό και ηθτείται θ ςυμβολι τουσ για τθν εφαρμογι του. Επίςθσ προβλζπεται ανά πενταετία ο απολογιςμόσ και θ τροποποίθςι του, ανάλογα με τισ αλλαγζσ και τισ ςυνκικεσ που επικρατοφν ςτο παγκόςμιο ςφςτθμα. Βαςικόσ ςκοπόσ είναι θ κεςμοκζτθςθ τθσ ανθςυχίασ για το μζλλον του τουριςμοφ. Ο παράκτιοσ τουριςμόσ είναι αυτιν τθν περίοδο ο δθμοφιλζςτεροσ τφποσ τουριςμοφ ςτθν Τουρκία. Εκτόσ από τον παράκτιο τουριςμό, θ Τουρκία ζχει αρκετζσ μοναδικζσ ευκαιρίεσ για διαφορετικοφσ τφπουσ τουριςμοφ, όπωσ ο τουριςμόσ υγείασ και οι κερμϊν πθγϊν, ο τουριςμόσ χειμερινϊν ςπορ, θ ορειβαςία, ο ςυνεδριακόσ τουριςμόσ, ο ιςτιοπλοϊκόσ τουριςμόσ και οι κρουαηιζρεσ, κ.λπ. Ωςτόςο, πολλζσ από αυτζσ τισ δυνατότθτεσ παραμζνουν αναξιοποίθτεσ. Ρροκειμζνου να κεςπιςτεί ζνα πλαίςιο για τθν αξιοποίθςθ αυτϊν των εναλλακτικϊν λφςεων, το Υπουργείο Ρολιτιςμοφ και Τουριςμοφ εξζδωςε τθν Τουριςτικι Στρατθγικι τθσ Τουρκίασ για το 2023 με τθν πρόκεςθ κακοδιγθςθσ τθσ βιομθχανίασ τουριςμοφ ςτθ διαχείριςθ και εφαρμογι τθσ παραγωγισ, δθμιουργϊντασ ζναν «οδθγό» για τον τομζα αυτόν. Σε αυτό το πλαίςιο, οι επενδυτζσ εκείνοι που επικυμοφν να επενδφςουν ςτον τομζα του τουριςμοφ, κα υποςτθριχκοφν από τθν κυβζρνθςθ από τθν ςκοπιά του ςχεδιαςμοφ και τθσ οργάνωςθσ, τθσ κατανομισ εδάφουσ, ςεβόμενθ 12 www.kulturturizm.gov.tr / Tourism Strategy of Turkey 2023 / Ministry of Culture and Tourism 36

πάντα τα προγράμματα για τον τουριςμό. Τα χαρακτθριςτικά και οι μορφζσ αυτϊν των κινιτρων κα κακορίηονται ςε ετιςια βάςθ 13. Για τθν Τουρκία, ο ρόλοσ τθσ Ρολιτείασ ςτον Τουριςμό εςτιάηεται 14 : ςτθ δθμιουργία εκνικισ εικόνασ (image building) και ςτθν προβολι τθσ ςτο μακροχρόνιο προγραμματιςμό και ςτθν δθμιουργία κυβερνθτικισ πολιτικισ (policymaking) ςτθν προετοιμαςία υποδομϊν ςε ςυνεργαςία με δθμαρχίεσ και ιδιωτικοφσ φορείσ ςτθν εκτζλεςθ εκπαιδευτικϊν δραςτθριοτιτων (the execution of training activities) Το 2002 ιδιαίτερθ προςοχι δόκθκε ςτθν κατανομι τθσ γθσ (land allocation) και ςτο πλάνο ανάπτυξθσ τθσ (area tourism planning). Φοροαπαλλαγζσ και ευνοϊκά δάνεια δόκθκαν ςε περιοχζσ και κζντρα τουριςτικισ προτεραιότθτασ από το ςυμβοφλιο των Υπουργϊν. Επιπλζον οι ξζνοι επενδυτζσ λαμβάνουν τα ίδια δικαιϊματα και ζχουν τισ ίδιεσ υποχρεϊςεισ, όπωσ οι τοπικοί παράγοντεσ. Από πλευράσ εκπαίδευςθσ, τα βαςικά προγράμματα περιλαμβάνουν 4 κατθγορίεσ: εκπαίδευςθ ςε χϊρο εργαςίασ instructors courses ςεμινάρια κοινωνικισ ςυμπεριφοράσ leadership and workforce development Αποφοίτθςαν 956 φοιτθτζσ το 2001-02 και πάνω από 1000 υπολογίηεται ότι αποφοίτθςαν το 2002-03. Ιδιαίτερθ ςθμαςία ζχει δοκεί ςτο περιβάλλον. Για παράδειγμα: The Mediterranean and Aegean Tourism Infrastructure Management Project H εκςτρατεία "Blue Flag" Anti-Mosquito project 13 Republic of Turkey Prime Ministry, Investment Support and Promotion Agency of Turkey, Turkish Tourism Industry Report, January 2010 14 Mελέτη του ΠΟΤ / Φεβρουάριος 2004 37

6.5 Η περίπτωςη τησ Ελλάδασ Θ Ελλάδα, από τα πρϊτα κιόλασ μεταπολεμικά χρόνια, βρίςκεται ανάμεςα ςτισ πιο τουριςτικζσ χϊρεσ τθσ Ευρϊπθσ. Οι διεκνείσ αφίξεισ τουριςτϊν από ςχεδόν ανφπαρκτεσ το ζτοσ 1950, φκάνουν τα 13 εκατομμφρια το ζτοσ 2001 και υπολογίηεται ότι κα φκάςουν τα 15 εκατομμφρια μζχρι το ζτοσ 2010 ( Μελζτθ ΙΤΕΡ, αρικμ. 5,1999). Στοιχεία από τον Ραγκόςμιο Οργανιςμό Τουριςμοφ5 φανερϊνουν ρυκμοφσ μεταβολισ ανά δεκαετία που αγγίηουν το 1098% για τθν δεκαετία 1950-1960, το 302% για τθν δεκαετία 1960-1970, το 227% για τθν δεκαετία 1970-1980 κλπ., ρυκμοί μεταβολισ υψθλότεροι από κάκε άλλθ χϊρα ςε παγκόςμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο (ΣΕΤΕ 2003,β ζκδοςθ). Το φυςικό περιβάλλον, θ πολιτιςτικι κλθρονομιά και θ πλοφςια ιςτορία τθσ αποτζλεςαν και αποτελοφν ακόμθ τα πλεονεκτιματα τθσ Ελλάδασ ωσ χϊρασ υποδοχισ τουριςτϊν. Θ εξζλιξθ αυτι ζχει μετατρζψει τον τουριςτικό τομζα ςε ζνα αρκετά δυναμικό κομμάτι τθσ ελλθνικισ οικονομίασ, οι άμεςεσ και ζμμεςεσ επιδράςεισ του οποίου ςυνειςφζρουν το 18-20% του ΑΕΡ. Θ Ελλάδα άρχιςε να κεωρείται ωσ τουριςτικόσ προοριςμόσ τθ δεκαετία του 1960. Οι πρϊτοι τουρίςτεσ που τθν επιςκζφκθκαν τοποκετοφνται ςτο υψθλό τμιμα τθσ αγοράσ και ο κφριοσ λόγοσ προςζλευςθσ ιταν οι αρχαιολογικοί χϊροι ςε ςυνδυαςμό με λίγεσ θμζρεσ ανάπαυςθσ ςτισ ελλθνικζσ ακτζσ. Τθν ίδια περίοδο, οι tour operators τθσ Ευρϊπθσ αναηθτϊντασ ζναν νζο τόπο προοριςμοφ, ωσ εναλλακτικό τθσ Ιςπανίασ, εξαιτίασ των δυςκολιϊν (τιμζσ και ποιότθτα) που άρχιςαν να παρουςιάηονται, ζςτρεψαν τουσ πελάτεσ τουσ προσ τθν Ελλάδα. Είναι εφκολο να αναγνωριςκοφν κάποια πολφ τυπικά ιςχυρά χαρακτθριςτικά τθσ Ελλάδασ. Το πιο ςθμαντικό είναι θ πλοφςια πολιτιςτικι κλθρονομιά και θ ιςτορία τθσ. Θ Ελλάδα είναι γνωςτι για τθ φιλοξενία τθσ. Ο απλόσ τρόποσ ηωισ του Ζλλθνα ςε ςυνδυαςμό με τισ οικογενειακζσ ξενοδοχειακζσ μονάδεσ εξαςφαλίηουν αμεςότθτα με τον τουρίςτα. Το κλίμα ςε ςυνδυαςμό με το μεγάλο αρικμό νθςιϊν και οι απζραντεσ παραλίεσ δίνουν ςτον επιςκζπτθ τθ δυνατότθτα να απολαφςει άνετεσ και ευχάριςτεσ διακοπζσ. 38

Τα τελευταία χρόνια παρουςιάηεται ςτθν Ελλάδα μια ςθμαντικι αφξθςθ του τουριςμοφ και ταυτόχρονα αυξθμζνθ επιςτθμονικι προςζγγιςθ, θ οποία διερευνά τα χαρακτθριςτικά και τισ δυνατότθτεσ του φαινομζνου αυτοφ. Στο πλαίςιο αυτό ζχει ιδιαίτερο ενδιαφζρον ο τρόποσ που αναπτφςςεται ο τουριςμόσ. O τουριςμόσ για μια χϊρα αποτελεί ζναν πολφ ςθμαντικό κλάδο τθσ οικονομίασ κακότι καταφζρνει να ενιςχφςει τθν οικονομικι ανάπτυξθ αυτισ αλλά και τθν απαςχόλθςθ. Θεωρείται δραςτθριότθτα θ οποία αποτελεί τθν «ατμομθχανι» τθσ ελλθνικισ οικονομίασ, με ςυνεχϊσ μάλιςτα αυξανόμενθ ςθμαςία. Ο τουριςμόσ λοιπόν κατζςτθ αναπόςπαςτο τμιμα τθσ διεκνοφσ εξειδίκευςθσ, κατά τον ίδιο τρόπο με το διεκνζσ εμπόριο, τισ άδθλεσ ςυναλλαγζσ ι τθν κίνθςθ κεφαλαίων. Θ ανάλυςθ αυτϊν των κακοριςτικϊν παραγόντων παρουςιάηει μεγάλθ ςπουδαιότθτα, γιατί από τθν εξζλιξθ, τθ βαρφτθτα και το ρόλο τουσ εξαρτάται ςε μεγάλο βακμό θ κζςθ τθσ Ελλάδασ ςτο παγκόςμιο τουριςτικό ςκθνικό. Θ χϊρα μασ για πολλοφσ αποτελεί ζναν ελκυςτικό τουριςτικό προοριςμό ιδιαίτερα κατά τουσ καλοκαιρινοφσ μινεσ λόγω των πλοφςιων φυςικϊν πόρων που διακζτει αλλά και του ςυνδυαςμοφ «ιλιοσ και κάλαςςα». Ωςτόςο θ χϊρα μασ ζχει ςθμαντικά κζματα τα οποία χρίηουν άμεςθσ αντιμετϊπιςθσ προκειμζνου να επιτευχκεί μεγαλφτερθ ανάπτυξθ του τουριςμοφ. 6.5.1 Αγορζσ Χϊρεσ προζλευςησ τουριςτϊν Σφμφωνα με τθ Γενικι Γραμματεία Εκνικισ Στατιςτικισ Υπθρεςίασ τθσ Ελλάδοσ, κατά το ζτοσ 2006, υπιρξε ςυνολικι αφξθςθ των αφίξεων αλλοδαπϊν ςτθ Χϊρα κατά 8,44%, ςε ςχζςθ με τα αντίςτοιχα ςτοιχεία του 2005 15. Και κατά το ζτοσ 2007, υπιρξε ςυνολικι αφξθςθ των αφίξεων αλλοδαπϊν ςτθ Χϊρα κατά 8,5%, ςε ςχζςθ με τα αντίςτοιχα ςτοιχεία του 2006. Από τα ςτοιχεία τθσ Ζρευνασ Συνόρων 16 προκφπτει ότι κατά το ζτοσ 2008, οι αφίξεισ μθ κατοίκων από το εξωτερικό μειϊκθκαν κατά 1,4%, ςε ςφγκριςθ με αυτζσ του 15 http: www.statistics.gr / Γ.Γ. ΕΣΥΕ 16 Η Γενική Γραμματεία Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος στο πλαίσιο "Μνημονίου Συνεργασίας" με την Τράπεζα της Ελλάδος ανακοινώνει, αρχής γενομένης από το έτος 2008 (περιλαμβάνοντας και τα στοιχεία του έτους 2007 για συγκριτική αναφορά), στοιχεία σχετικά με τις αφίξεις στην Ελλάδα μη κατοίκων από το εξωτερικό. Τα στοιχεία προέρχονται από την δειγματοληπτική Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος που πραγματοποιείται στους συνοριακούς σταθμούς (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικούς και σιδηροδρομικούς) της Χώρας. 39

ζτουσ 2007. Αναλυτικότερα, οι αφίξεισ από τθν Ευρϊπθ, ςτθν οποία αναλογεί το μεγαλφτερο μερίδιο τθσ τουριςτικισ αγοράσ (90,8%), παρουςίαςαν μείωςθ ζναντι του 2007 κατά 1,7% ενϊ από τα κράτθ-μζλθ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, κατζγραψαν μείωςθ κατά 5,2%. Ειδικότερα, παρατθρείται ςθμαντικι μείωςθ των αφίξεων το 2008 ζναντι του 2007, από τθ Γερμανία κατά 8,9% και από το Θνωμζνο Βαςίλειο κατά 9,2%, ενϊ ςθμαντικι αφξθςθ 54,9% εμφανίηουν οι αφίξεισ από τθ ωςία. Σε ότι αφορά τθν κατανομι των αφίξεων κατά χϊρα προζλευςθσ μθ κατοίκων, τθ μεγαλφτερθ ςυμμετοχι κατά το 2008, όπωσ και το 2007, κατζχει θ Γερμανία (15,5%), και ακολουκοφν το Θνωμζνο Βαςίλειο (14,3%), θ Ιταλία (6,9%) και θ Γαλλία (5,7%). Ακόμθ, κατά τθ περίοδο Ιανουαρίου Σεπτεμβρίου 2009, οι αφίξεισ μθ κατοίκων από το εξωτερικό μειϊκθκαν κατά 6,7%, ςε ςφγκριςθ με αυτζσ τθσ περιόδου Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2008. Αναλυτικότερα, οι αφίξεισ από τθν Ευρϊπθ, ςτθν οποία αναλογεί το μεγαλφτερο μερίδιο τθσ τουριςτικισ αγοράσ (91,5%), παρουςίαςαν τθ περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2009 μείωςθ κατά 6,6%, ζναντι τθσ αντίςτοιχθσ περιόδου του ζτουσ 2008, ενϊ τα κράτθ μζλθ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ κατζγραψαν μείωςθ κατά 9,2%. Σε ότι αφορά ςτθν κατανομι των αφίξεων κατά χϊρα προζλευςθσ μθ κατοίκων, τθ μεγαλφτερθ ςυμμετοχι κατά τθ περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2009, όπωσ και τθν αντίςτοιχθ του 2008, κατζχει θ Γερμανία (15,0%), και ακολουκοφν το Θνωμζνο Βαςίλειο (14,6%), οι Λοιπζσ χϊρεσ Ευρϊπθσ (6,9%), θ Ιταλία (6,8%) και θ Γαλλία (6,7%). Σχετικι μείωςθ των αφίξεων παρατθρείται τθ περίοδο Ιαν-Σεπ 2009 ζναντι του 2008, από τθ Γερμανία κατά 7,1%, από το Θνωμζνο Βαςίλειο κατά 4,2% και ςθμαντικι από Ιταλία κατά 17,1%, ενϊ ςθμαντικι αφξθςθ 39,5% εμφανίηουν οι αφίξεισ από τισ λοιπζσ χϊρεσ Ευρϊπθσ. Αφίξεισ αλλοδαπϊν τουριςτϊν ςτην Ελλάδα (2000-2007) 40

Ρίνακασ 5 Ρθγι: ΕΣΥΕ Αφίξεισ αλλοδαπϊν τουριςτϊν ανά χϊρα προζλευςησ (2000-2007) Ρίνακασ 6 Ρθγι: ΕΣΥΕ (α) Εξζλιξη αφίξεων αλλοδαπϊν τουριςτϊν (β) Εξζλιξη ςυνόλου διανυκτερεφςεων 41