Καλώς ήλθατε στο εργαστήριο του GreekTrader!!!

γνωμη Των είδίκων www.traders-mag.gr 08.2013 RSI εναντίον CCI. Ποιος θα νικήσει??? Καλώς ήλθατε στο εργαστήριο του GreekTrader!!! 10 χρηματιστηριακά πειράματα Συνεχίζουμε σε αυτό το τεύχος με το 3ο από τα 10 πειράματα του GreekTrader.gr, αναζητώντας χρυσές συνταγές επιτυχίας, βασισμένες σε απλές ιδέες της Τεχνικής Ανάλυσης, που μπορούν να βελτιώσουν τον τρόπο που επενδύουμε. Για όσους φίλους αναγνώστες δεν διάβασαν τα 2 προηγούμενα άρθρα για το FIBONACCI και τον MACD, μπορούν να ανατρέξουν στα προηγούμενα τεύχη του περιοδικού TRADERS.» Τα πειράματα Τα θέματα των 10 πειραμάτων, αρχής γενομένης από το τεύχος Σεπτεμβρίου, είναι τα εξής: 1. Fibonacci 2. MACD 3. RSI εναντίον CCI 4. Κινητός Μέσος Όρος 5. ADX, +/- DMI 6. Bollinger Bands 7. Σχηματισμοί & Στηρίξεις/Αντιστάσεις 8. Elliot Waves 9. AROON 10. ATR και στρατηγικές Trailing Stop. Δύο από τους ταλαντωτές που συναγωνίζονται μεταξύ τους για την πρώτη θέση στις προτιμήσεις των Trader, είναι ο RSI (Relative Strength Index) ή στα ελληνικά «Δείκτης σχετικής ισχύος» και ο CCI (Commodity Channel Index) τον οποίο θα αποκαλούσαμε «Δείκτη εύρους τιμών των εμπορευμάτων». Όπως κάθε φορά, θα αναφερθούμε επιγραμματικά στην ιστορία τους, και στον τρόπο που δημιουργήθηκαν, και στη συνέχεια θα μελετήσουμε τη βασική φιλοσοφία της Τεχνικής Ανάλυσης που πρεσβεύουν όταν συμμετέχουν σε 26

Γνώμη των ειδικών Και οι δύο ταλαντωτές, ενώ έχουν πολύ διαφορετικό μαθηματικό τύπο υπολογισμού, έχουν κοινή φιλοσοφία και είναι ταλαντωτές ορμής (momentum). ένα διάγραμμα και τον τρόπο που εφαρμόζονται, ενώ στο τέλος θα εκτελέσουμε και ένα μοναδικό πείραμα σύγκρισης τους σε διαφορετικές συνθήκες της αγοράς. Δ1) Οι ακραίες ζώνες των RSI & CCI Η ιστορία Τον RSI επινόησε περίπου το 1978, ένας μηχανικός, ο Welles Wilder, καθώς μέσω της προσωπικής του εμπειρίας από συναλλαγές σε εμπορεύματα, αποφάσισε να επικεντρωθεί στη μελέτη μαθηματικών μοντέλων που καθορίζουν τον τρόπο που μεταβάλλονται οι τιμές. Κατέληξε στον RSI, ο οποίος από τότε καθιερώθηκε και αποτελεί θεμελιώδες εργαλείο ανάλυσης. Μόλις 2 χρόνια αργότερα το 1980, κατασκευάστηκε ένας άλλος σπουδαίος ταλαντωτής από τον Donald Lambert, με το όνομα CCI, το όνομά του οποίου έχει σχέση με την σκοπό του δημιουργού του να τον εφαρμόζει στις τιμές των εμπορευμάτων, αν και είναι κατάλληλος για οποιοδήποτε προϊόν, και έμελε κι αυτός να καθιερωθεί ως ένας από τους δημοφιλέστερους. Και οι δύο ταλαντωτές, ενώ έχουν πολύ διαφορετικό μαθηματικό τύπο υπολογισμού, έχουν κοινή φιλοσοφία και είναι ταλαντωτές ορμής (momentum). Δηλαδή σκοπός τους είναι να εντοπίζουν την τάση και να μετράνε και την ταχύτητα με την οποία αυτή αλλάζει. Βασίζονται στην παραδοχή ότι η κατεύθυνση της τιμής δεν μπορεί να είναι η ίδια για πάντα, αλλά αυτή θα αλλάζει και αναζητούν τις υπεραγορασμένες και υπερπωλημένες ζώνες στις οποίες θα συντελεστεί αυτή η αλλαγή. Δύο από τα κοινά γνωρίσματα στη θεωρία τους είναι, αφενός ότι και για Στο διάγραμμα 60 λεπτών του EUR/USD έχουμε ζωγραφίσει σε κόκκινο κύκλο τις ακραίες ζώνες και παρατηρούμε μια γενική ομοιότητα των 2 ταλαντωτών στο σύνολο τους, αλλά και μεγάλες διαφορές στις λεπτομέρειες από τις οποίες μπορεί να κριθεί το τελικό αποτέλεσμα μιας επένδυσης. Πηγή: Διάγραμμα από το NinjaTrader με ιστορικά δεδομένα τιμών από το Zen-Fire. Δ2) Παραδείγματα εφαρμογής στην πράξη των RSΙ & CCI Στο διάγραμμα 60 λεπτών του S&P 500 έχουμε επιλέξει 2 σήματα. Μία απόκλιση στον RSI, και ένα SWING στον CCI. Βλέπουμε ότι σε μια αποτελεσματική αγορά, τα σήματα της Τεχνικής Ανάλυσης λειτουργούν και μπορούν να αποκαλύψουν επενδυτικές ευκαιρίες. Πηγή: Διάγραμμα από το NinjaTrader με ιστορικά δεδομένα τιμών από το Zen-Fire. 27

Γνώμη των ειδικών www.traders-mag.gr 08.2013 Δ3) Αποτελέσματα ελέγχου δεδομένων του παρελθόντος για το ποιος ανταποκρίθηκε καλύτερα δίνοντας σταθερότερα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα του Backtest φανερώνουν ότι τόσο ο RSI όσο και ο CCI παρουσιάζουν κέρδη σε κάθε περίπτωση, κι ότι ενώ ο CCI βελτιώνεται κατά πολύ με ένα φίλτρο τασικότητας, ο RSI δεν το χρειάζεται. τους δύο προτείνεται ως ιδανική τιμή περιοδικότητας ο αριθμός 14, αφετέρου ότι και οι δύο έχουνε κάποιες ακραίες ζώνες τιμών. Ο δε RSI κινείται μεταξύ 0 και 100, και προτείνονται οι τιμές πάνω από 70 για υπεραγορά και οι τιμές κάτω από 30 για υπερπώληση, ενώ αντίστοιχα ο CCI κινείται μεταξύ των τιμών -100 και +100, έξω από τις οποίες οι πιθανότητες αντιστροφής της τάσης αρχίζουν να μεγαλώνουν. Κατά περίπτωση όμως και ανάλογα το προϊόν που εξετάζεται, την μεταβλητότητα και την περιοδικότητα του διαγράμματος, οι ακραίες τιμές του μπορεί να είναι διαφορετικές, αλλά είναι εύκολο να εντοπιστούν. Ας περάσω στο μαθηματικό υπολογισμό τους τώρα, για να κατανοήσουμε το πώς κατασκευάζονται. O RSI στην ουσία μελέτα την συσχέτιση μεταξύ των ημερών που είχαμε άνοδο στην τιμή του προϊόντος, και των ημερών που είχαμε πτώση και δίνεται από τον τύπο: RSI = 100-100/(1 + RS) * Όπου RS είναι ο λόγος του μέσου όρου των ανοδικών κλεισιμάτων κατά τις τελευταίες 14 περιόδους διά του μέσου όρου των πτωτικών κλεισιμάτων κατά τις τελευταίες 14 περιόδους. (παίρνουμε ενδεικτικά 14 περιόδους σύμφωνα με τη θεωρία) Πηγή: Επεξεργασία δεδομένων σε Excel, από το GreekTrader.gr Ο CCI αντίθετα μελετά την μέση απόκλιση της τρέχουσας τιμής από τον κινητό της μέσο όρο και δίνεται από τον τύπο: Εφαρμογή της θεωρίας Υπάρχουν αρκετοί και διαφορετικοί τρόποι να αντλήσουμε αξιόπιστα σήματα στο διάγραμμα τιμών χρησιμοποιώντας τον RSI και τον CCI και λόγω της συγγενικής φιλοσοφίας τους, κάποιοι είναι κοινοί. Ενδεικτικά, όπως και στον MACD που αναλύσαμε στο προηγούμενο τεύχος, και στους δύο ταλαντωτές λειτουργεί η θεωρία των αποκλίσεων. Ο επενδυτής μπορεί να αναζητά συνθήκες αυτονόμησης του ταλαντωτή από την αγορά, όπως για παράδειγμα αυτή κατά την οποία η τιμή του προϊόντος καταγράφει ένα υψηλότερο υψηλό (higher high), ενώ ο ταλαντωτής αρνείται να το κάνει, προδίδοντας μία ύπαρξη αδυναμίας την οποία σύντομα και η αγορά πιθανόν να αναγκαστεί να ακολουθήσει. Η συχνότερη χρήση τους είναι η αναζήτηση των υπεραγορασμένων και υπερπώλημένων ζωνών μέσω μιας κυκλικότητας, οι οποίες θα αναδείξουν αν όχι άμεσες επενδυτικές ευκαιρίες, τουλάχιστον ένα αξιόπιστο φίλτρο ότι έχουμε εισέρθει χρονικά, σε φάση που πρέπει να δράσουμε. Αυτή η δράση μπορεί να είναι είτε η κατοχύρωση κάποιων κερδών αρχικά, είτε η αναμονή μια επιβεβαίωσης (trigger) από έναν άλλο τεχνικό δείκτη ή συνθήκη, για να τοποθετηθούμε ανάλογα στην αγορά. Ένας άλλος έξυπνος τρόπος εφαρμογής τους, είναι η αναζήτηση σχηματισμών αντιστροφής Swing στην τιμή των 2 αυτών ταλαντωτών ως επιβεβαίωση αντιστροφής της τάσης. Swing είναι η διαδικασία κατά την οποία, για παράδειγμα στην αναζήτηση αγοραστικού σήματος, ο ταλαντωτής πρώτα χτυπάει σε μία υπερπωλημένη ζώνη (όπως αναφέραμε προηγουμένως), μετά αντιδράει για να δημιουργήσει ένα τοπικό υψηλό του, και στη συνέχεια ύστερα από μια νέα μικρή υποχώρηση συνεχίζει ανοδικά και διασπά το υψηλό του. (Βλέπε διάγραμμα Νο2) CCI = (TΤ μέσος όρος ΤΤ) / (0.15 * ΜAΑ) * Όπου ΤΤ = Τυπική Τιμή = (Υψηλό + Χαμηλό + Κλείσιμο) / 3, και MAA = Μέση Απόλυτη Απόκλιση. Και οι δύο ταλαντωτές συναντώνται πάντα έτοιμοι σε όλα τα προγράμματα Τεχνικής Ανάλυσης, και δε θα χρειαστεί να επεκταθούμε περισσότερο στα επιμέρους, όπως π.χ. να αναλύσουμε και το τι είναι η ΜΑΑ, αλλά θα μελετήσουμε την εφαρμογή τους και θα κάνουμε και ένα πείραμα σύγκρισης Τέλος δεν είναι και λίγοι οι πιο μυημένοι στη θεωρία της ΤΑ, που εφαρμόζουν την εξομαλυντική δύναμη που έχει προσδώσει ο Wilder στον RSI για να υπολογίσουν έναν «καλύτερο CCI», και αντίθετα την δυναμική της θεωρίας της Μέσης Απόλυτης Απόκλισης που χρησιμοποιεί ο CCI για να υπολογίσουν έναν «σοφότερο RSΙ», συνδυάζοντας και τους δύο. Στο εργαστήριο του GreekTrader.gr Αφού μελετήσαμε διεξοδικά τις βασικότερες αρχές των δύο 28

γνωμη Των είδίκων αγαπημένων μας ταλαντωτών, επιστρέφουμε με έμπνευση στο εργαστήριο για να εκτελέσουμε 5-6 μοναδικά και ανεπανάληπτα πειράματα σχετικά με το αντικείμενο της ερευνάς μας Τι ψάχνουμε? Μελετάμε αφενός αν υπάρχει κάποια προδιάθεση των ταλαντωτών να παράγουν υπεραξία (μέσω της παρατήρησης της συμπεριφοράς τους), και αφετέρου το ποιος θα νικήσει σε μια πρόχειρη διαδικασία σύγκρισης μεταξύ τους. Πρώτον θα ζητήσουμε από ένα Backtest (αναδρομικός έλεγχος του πρόσφατου παρελθόντος), σε 4 προϊόντα με την ίδια περιοδικότητα, και για το ίδιο χρονικό διάστημα να μας απαντήσει αν οι ακραίες ζώνες της θεωρίας, λειτούργησαν, δίνοντας καλύτερα αποτελέσματα στον RSI ή στον CCI. Δεύτερον θα ξαναδοκιμάσουμε αφού εξαναγκάσουμε τους ταλαντωτές να έχουν απόλυτη πίστη και αποδοχή στην τασική συμπεριφορά, δηλαδή να επιλέγουν μόνο τα σήματα τα οποία είναι σύμφωνα με τη γενικότερη τάση, εφαρμόζοντας ένα απλό φίλτρο με τη βοήθεια ενός Εκθετικού Κινητού Μέσου Όρου. Τα προϊόντα που αναλύονται είναι η ισοτιμία του EUR/USD, oι δείκτες S&P 500 και DAX και o Χρυσός, η περιοδικότητα 60 λεπτά, και το διάστημα μελέτης όλο το 2013 έως σήμερα. Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά, για την υπεροχή του RSI όταν παίζουμε χωρίς φίλτρο τασικότητας, και του CCΙ όταν επιλέγουμε να παίζουμε μόνο τα τασικά σήματα. Πάντως η προδιάθεση για κερδοφορία, που είναι και το ζητούμενο είναι εμφανής και στους δύο. Ανδρέας Κόρδας Ο Ανδρέας Κόρδας ξεκίνησε το 1999 ως ιδιώτης επενδυτής στο Forex και τις διεθνείς αγορές μετοχών και εμπορευμάτων, ενώ ασχολείται με πάθος με την Τεχνική Ανάλυση. Ως ενεργός trader διαθέτει μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση στα αυτοματοποιημένα συστήματα συναλλαγών και διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια για επενδυτές. Είναι ιδρυτής του GreekTrader.gr και διευθυντής τμήματος Ξένων Αγορών της Guardian Trust Χρηματιστηριακής ΑΕΠΕΥ. info@greektrader.gr Σε θέματα σταθερότητας του διαγράμματος κερδοφορίας, δηλαδή στον τρόπο που κινήθηκε το κεφάλαιο μας (equity), καθώς και σε πολλά άλλα στατιστικά στοιχεία, όπως profit factor και drawdown, ο RSI είναι αρκετά καλύτερος και δικαιώνει την επικράτηση του σε αριθμό των trader που τον προτιμούν και τον εμπιστεύονται για την καθημερινή τους ανάλυση. «Ανεξάρτητοι/ αυτοαπασχολούμενοι συγγραφείς ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΣΟΔΟΥ ΣΑΣ ΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Ιδανικά θα πρέπει να είστε ένας ενεργός επενδυτής με αξιοσημείωτη γνώση στον τομέα της τεχνικής ανάλυσης και σε όλα τα θέματα που άπτονται του κλάδου αυτού, όπως διαχείριση ρίσκου και χαρτοφυλακίου, επενδυτικά λογισμικά πακέτα, επενδυτικά συστήματα και ψυχολογία της αγοράς. Θα εργάζεστε από την άνεση του σπιτιού σας, με το δικό σας χρονοδιάγραμμα με την κατάθεση των άρθρων σε συγκεκριμένη χρονική διορία. Παρακαλώ αποστείλλετε τις αιτήσεις σας μέσω e-mail στο: info@traders-mag.gr Η TRADERS είναι πρωτεύων εκδότης επενδυτικών περιοδικών για τις χρηματαγορές. Το όραμά μας είναι να προσφέρουμε μια διεθνή πλατφόρμα ενημέρωσης τόσο για επαγγελματίες του χώρου όσο και για σοβαρούς επενδυτές. 29