ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Γενική Ιατρική Διερεύνηση υπογονιμότητας Υπεύθυνη μαθήματος: Επίκ. Καθηγήτρια Α. Τατσιώνη
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει
Υπογονιµότητα: αδυναµία σύλληψης µετά από 1 χρόνο ελεύθερων σεξουαλικών επαφών Ικανότητα σύλληψης/µήνα: ~20% 10-15% των ζευγαριών: πρόβληµα υπογονιµότητας (πρωτοπαθής & δευτεροπαθής υπογονιµότητα) Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση Διάρκεια υπογονιµότητας Ηλικία της γυναίκας
Κυήσεις % γονιµότητας µε την ηλικία
Γυναικείο αναπαραγωγικό σύστηµα
Ανδρικό αναπαραγωγικό σύστηµα
1/6 ζευγάρια: πρόβληµα υπογονιµότητας Πρέπει να αρχίσει έλεγχος (υπάρχει αρκετό διάστηµα ελεύθερων σεξουαλικών επαφών); υπάρχει αποδεδειγµένα αποτελεσµατική θεραπεία για τη διαταραχή που έχει διαγνωστεί; θα πρέπει να υποβληθεί το ζευγάρι αµέσως σε κάποια µέθοδο υποβοηθούµενης αναπαραγωγής;
Κυήσεις ανάλογα µε το χρονικό διάστηµα 1 µήνα 6 µήνες 12 µήνες 24 µήνες 60 µήνες Φυσιολ. γονιµότητα 20% 74% 93% 100% Μέτρια υπογονιµότητα 5% 26% 46% 71% 95% Σοβαρή υπογονιµότητα 1% 6% 11% 21% 45% στειρότητα 0% 0% 0% 0% 0%
Έλεγχος πριν την ολοκλήρωση του 1 έτους Γυναίκα Ηλικία > 35 ετών ιστορικό εξωµητρίου κυήσεως ιστορικό πυελικής φλεγµονής επεµβάσεις στην πύελο διαταραχές εµµήνου ρύσεως χηµειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία Ανδρα κρυψορχία χηµειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία επέµβαση στο ουροποιητικό ιστορικό σεξ. µεταδιδοµένων νοσηµάτων κιρσοκήλη
Ελεγχος υπογόνιµου ζευγαριού υπάρχει ωοθυλακιορρηξία; Αν όχι, γιατί; υπάρχει φυσιολογικό σπέρµα; υπάρχει απόφραξη στις σάλπιγγες και στη µήτρα;
Αρχικός έλεγχος του υπογόνιµου ζευγαριού Γυναίκα FSH, LH, οιστραδιόλη (3η-5η ηµέρα ΕΡ) προγεστερόνη (µέσο ωχρινικής φάσης) TSH, PRL, τεστοστερόνη (σε διαταραχές ΕΡ ή ανωοθυλακιορρηξία) διακολπικό υπερηχόγραφηµα Ανδρα σπερµοδιάγραµµα (µετά από 3 ηµέρες αποχής, επανάληψη µετά από 6 εβδοµάδες εάν είναι παθολογικό) Postcoital test
Γυναίκα FSH > 12 IU/L: καµιά θεραπεία Ανδρα σπερµοδιάγραµµα όγκος 2-5 ml αριθµός > 20 εκατ./ml κινητικότητα > 50% (>25% γρήγορη κίνηση) µορφολογία > 15% φυσιολογικές µορφές λευκά αιµοσφαίρια < 1 εκατ/ml «γόνιµοι» άντρες: αριθµός 13.5 εκατ./ml κινητικότητα 32% φυσιολογικές µορφές 9% Guzick et al. N Engl J Med 2001;345:1388
Eλεγχος 2ης γραµµής του υπογόνιµου ζευγαριού Γυναίκα υστεροσαλπιγγογραφία λαπαροσκόπηση-υστεροσκόπηση (προηγείται έλεγχος για χλαµύδια ή προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή) Ανδρα αζωοσπερµία (αποφρακτική ή µη αποφρακτική;) FSH, LH, testosterone, PRL, TSH έλεγχος για ινοκυστική νόσο & καρυότυπος (αν < 5 εκατ/ml) βιοψία όρχεως ολιγοσπερµία - υπογοναδοτροφικός υπογοναδισµός FSH, LH, PRL, TSH, testosterone test
Αίτια υπογονιµότητας Ανδρικός παράγοντας (>40%) ολιγοσπερµία ασθενοσπερµία αζωοσπερµία συνύπαρξη ανδρικού & γυναικείου παράγοντα (20%) Γυναικείος παράγοντας (~40%) διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας: αµηνόρροια - διαταραχές ΕΡ (25%) υπερπρολακτιναιµία απόφραξη σαλπίγγων (20%) ενδοµητρίωση (5-10%) - φαρµακευτική θεραπεία µε GnRH ΔΕΝ βελτιώνει την γονιµότητα ανεξήγητη στειρότητα
Αίτια υπογονιµότητας & κυήσεις σε 2198 υπογόνιµα ζευγάρια Αίτιο ποσοστό γεννήσεις Διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας 17.6% 41.5% Απόφραξη σαλπίγγων 23.1% 21.8% Ενδοµητρίωση Στάδιο Ι & ΙΙ Στάδιο ΙΙΙ & ΙV Ανδρικός παράγοντας Ολιγοσπερµία αζωοσπερµία 6.6% 4.2% 2.4% 29.5% 36.6% 17% 16.8% 29.8% 7.1% 34.6% ανεξήγητη 25.6% 32.2% Τραχηλικός παράγοντας, ανεπάρκεια ωχρού σωµατίου & ανωµαλίες µήτρας (πολύποδες, συµφύσεις, κλπ) 3.2% 41.4% Collins et al. JAMA 2003;290:1767
IVF Θεραπευτική προσέγγιση υπογόνιµου ζευγαριού Διαταραχή ωοθυλακιορρηξίας: CC, γοναδοτροφίνες, metformin, IVF Απόφραξη σαλπίγγων: IVF Ενδοµητρίωση: laparoscopic ablation, θεραπεία ως ανεξήγητη στειρότητα σε στάδιο Ι & ΙΙ (CC & IUI ή γοναδοτροφίνες & IUI), IVF σε στάδιο ΙΙΙ & ΙV Ανδρικός παράγοντας: IUI, IVF, ICSI Ανεξήγητη στειρότητα: CC & IUI, γοναδοτροφίνες & IUI, IVF Μακροχρόνια υπογονιµότητα: IVF
Αναπάντητα ερωτήµατα για το µέλλον Κακή ποιότητα ωαρίων - µειωµένη «παρακαταθήκη» ωαρίων (diminished ovarian reserve) µικρά ποσοστά εµφύτευσης επανειλληµένες αποτυχηµένες προσπάθειες IVF µειωµένα ποσοστά επιτυχίας σε ενδοµητρίωση
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημειώματα
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1063.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Υπεύθυνη μαθήματος: Α. Τατσιώνη, Διδάσκοντες: Κ. Σιαμόπουλος, Α. Δρόσος, Σ. Καλανταρίδου, Κ. Κατσάνος, Ε. Καψάλη, Μ. Κοσμίδου, Α. Κωνσταντινίδης, Ε. Λυμπερόπουλος, Α. Μάκης, Β. Μαυρέας, Χ. Μηλιώνης, Ι. Μπασούκας, Ε. Μπριασούλης, Α. Νάκα, Γ. Νάκος, Ε. Ντζάνη, Ε. Ντουνούση, Π. Σκαπινάκης, Α. Τατσιώνη, Σ. Τίγκας, Σ. Τσιάρα, Ν. Χαλιάσος. «Γενική Ιατρική. Διερεύνηση υπογονιμότητας». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1063.
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/. Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.