τον Τόμαρο και εκβάλλει στον Αμβρακικό και ο Άραχθος πηγάζει από τον Τόμαρο και εκβάλλει επίσης στον Αμβρακικό (Ήπειρος, Ζαγόρι).

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα. Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες. Το συγκεκριμένο μορφολογικό ανάγλυφο οφείλεται αφενός στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και αφετέρου στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη. Γεωλογικά, οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα, που αποτελούνται από ασβεστόλιθους, ενώ οι κοιλάδες είναι σύγκλινα, που αποτελούνται από φλύσχη. Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού, από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, αρχίζει η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2.520 μ.), η οποία συνεχίζεται στα νότια με τα όρη Σμόλικας (2.637 μ.), Βασιλίτσα (2.249 μ.), Μαυροβούνι (2.160 μ.) και μετά το Μέτσοβο, έως τη νότια Πίνδο, με τον Λάκμο (Περιστέρι, 2.295 μ.) και τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα, 2.469 μ.). Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις οροσειρές, που διασχίζουν την περιοχή με διεύθυνση ΒΔ ΝΑ: η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη Δούσκος (Μερόπη, 2.198 μ.), του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος, Τύμφη (Γκαμήλα, 2.497 μ.) και Μιτσικέλι (1.810 μ.) η δεύτερη οροσειρά, που υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1.672 μ.), Κασιδιάρης (1.329 μ.), τα όρη Κουρέντων (1.172 μ.) και Τόμαρο (Ολύτσικα, 1.816 μ.) η τρίτη, που αρχίζει επίσης από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων Θεσπρωτίας, αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα, 1.806 μ.) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1.615 μ.). Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες, αφού καταλαμβάνουν μόνο το 3,3% της ολικής επιφάνειας. Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται οροπέδια, στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί. Το σημαντικότερο είναι το οροπέδιο των Ιωαννίνων, στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου, με μέσο υψόμετρο 470 μ. Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων. Το οροπέδιο Πέντε Αλώνια βρίσκεται στο ανατολικό κεντρικό τμήμα του νομού κοντά στο Μέτσοβο. Τον νομός Ιωαννίνων, εκτός από το οροπέδιο των Ιωαννίνων, διαρρέουν ποταμοί πλούσιοι σε νερά και με σχετικά ομοιόμορφη παροχή, γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές. Οι κοιλάδες των ποταμών έχουν και αυτές τη χαρακτηριστική διεύθυνση των οροσειρών, ενώ σε ορισμένες θέσεις κατευθύνονται εγκάρσια προς αυτές, ακολουθώντας συνήθως τεκτονικές γραμμές. Στα βόρεια του Μετσόβου πηγάζει ο Αώος, ο οποίος διαρρέει την κοιλάδα μεταξύ Τύμφης και Σμόλικα, δέχεται στα ελληνοαλβανικά σύνορα τα νερά του Σαρανταπόρου και ρέει ύστερα στο αλβανικό έδαφος. Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις), ο οποίος στα νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς τα δυτικά, ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στον νομό Θεσπρωτίας. Ο Αχέροντας τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου, ο Λούρος πηγάζει από

τον Τόμαρο και εκβάλλει στον Αμβρακικό και ο Άραχθος πηγάζει από τον Τόμαρο και εκβάλλει επίσης στον Αμβρακικό (Ήπειρος, Ζαγόρι). Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων είναι ηπειρωτικό, υγρό και τραχύ. Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 6,1 C και η απολύτως ελάχιστη έχει φτάσει τους 9,9 C, ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40 C. Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες και κυμαίνονται μεταξύ 1.000 1.200 χιλιοστών στα χαμηλά και έως 2.000 χιλιοστά στα ορεινά. Σημαντική επίσης είναι η νέφωση.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 2.1 ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΝΟΜΟΥ Η Ήπειρος αποτελεί ορεινή Περιφέρεια στη βορειοδυτική μεθόριο της χώρας. Ο νομός Ιωαννίνων είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της Ηπείρου. Αποτελεί το μεγαλύτερο νομό της Περιφέρειας Ηπείρου. Καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της Περιφέρειας και, λόγω θέσης, αποτελεί και ακριτικό νομό της χώρας. Ανατολικά ορίζεται από τους νομούς Κοζάνης και Τρικάλων, βόρεια από την Αλβανία, δυτικά από το νομό Θεσπρωτίας και νότια από τους νομούς Άρτας και Πρεβέζης. Η έκτασή του φτάνει τα 4.990 τ.χλμ. 2.2 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ 2.2.1 Ορεινοί όγκοι Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά, που προσδίδουν ιδιαίτερη φυσιογνωμία στο ανάγλυφο του νομού Ιωαννίνων, είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες. Το μορφολογικό αυτό ανάγλυφο οφείλεται από τη μια στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και από την άλλη στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη. Γεωλογικά, οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα που αποτελούνται από φλύσχη. Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού αρχίζει, από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2520 μ.), η οποία συνεχίζεται προς Ν με τα όρη Σμόλικας (2637 μ.), Βασιλίτσα (2249 μ.), Μαυροβούνι (2160 μ.) και, μετά το Μέτσοβο, ως νότια Πίνδος, με τον Λάκμο (Περιστέρι, 2295 μ.) και συνεχίζεται με τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα, 2469 μ.). Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις επιμήκεις οροσειρές, που διασχίζουν την περιοχή με ΒΔ - ΝΑ διεύθυνση: η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη Δούσκος (Μερόπη, 2198 μ.) του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος, Τύμφη (Γκαμήλα, 2497 μ.) και Μιτσικέλι (1810 μ.), η δεύτερη οροσειρά, που υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1672 μ.), Κασιδιάρης (1329 μ.), τα όρη Κουρέντων (1172 μ.) και Τόμαρο (Ολύτσικα, 1816 μ.), η τρίτη, που αρχίζει επίσης από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων Θεσπρωτίας, αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα, 1806 μ.) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1615 μ.).

Εικόνα 2.1 : Η οροσειρά της Τύμφης Εικόνα 2.2 : Η κορυφή της Γκαμήλας στη Κόνιτσα Εικόνα 2.3 : Οι πύργοι της Αστράκας Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες αφού καταλαμβάνουν μόνο το 3.3% της ολικής επιφάνειας. Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται ορισμένα οροπέδια, στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί. Σημαντικότερο από αυτά είναι των Ιωαννίνων, στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου, με μέσο υψόμετρο 470 μ. Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα) (έκταση 22 τ.χλμ.,

μέγιστο βάθος 10,8 μ.). Βορειότερα βρίσκεται η τελματώδης έκταση της λίμνης της Λαψίστας, η οποία αποξηράνθηκε με τεχνητή αποχέτευση των υδάτων της στον Καλαμά. Άλλο οροπέδιο, τα Πέντε Αλώνια, σχηματίζεται στο ανατολικό κεντρικό τμήμα του νομού, κοντά στο Μέτσοβο. Ο ορεινός όγκος του νομού Ιωαννίνων συγκροτείται κυρίως από ασβεστόλιθους και φλύσχη, που ευνοούν τη δημιουργία περίεργων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων, όπως το σπήλαιο των Ιωαννίνων και των Πραμάντων, αλλά και άλλων καρστικών φαινομένων, όπως το βάραθρο της Προβατίνας κοντά στο Πάπιγκο. Μεταξύ των ορεινών όγκων δημιουργούνται μικρές εύφορες πεδιάδες, μακρόστενες κοιλάδες και απότομα φαράγγια, όπως το φαράγγι του Αώου και η περίφημη χαράδρα του Βίκου. 2.3 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2.3.1 Ποτάμια Ο νομός διασχίζεται από ποταμούς πλούσιους σε νερά και ομοιόμορφη σχετικώς παροχή, γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές. Το νομό Ιωαννίνων διαρρέουν οι ποταμοί Άραχθος, Αώος, Βοϊδομάτης, Καλαμάς, Λούρος και Αχέροντας που πηγάζουν από τους ορεινούς όγκους, ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί χειμαροπόταμοι.ο Άραχθος, από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου με μήκος 143 χλμ., διασχίζει το ανατολικό τμήμα του νομού και κατευθύνεται στον Αμβρακικό κόλπο. Στα νερά του χύνονται οι παραπόταμοι Ζαγορίτικος, Βάρδας, Μετσοβίτικος και Καλαρρύτικος. Το βόρειο τμήμα του διαρρέει ο Αώος, με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη, που μετά από μια απόσταση 68 χλμ. μπαίνει στο Αλβανικό έδαφος και χύνεται στην Αδριατική θάλασσα. Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις), ο οποίος νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς δυτικά, ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στο νομό Θεσπρωτίας. Άλλος ποταμός ο Αχέρων, τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου. Τέλος ο ποταμός Λούρος πηγάζει από τον Τόμαρο και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο.

Εικόνα 2.4 : Ποταμός Βοϊδομάτης Εικόνα 2.5 : Πέτρινη γέφυρα στο Βοϊδομάτη 2.3.2 Λίμνες Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, δηλαδή η αρχαία Ελλοπία, με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα, καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού. Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 7,5 χλμ., πλάτος 5 χλμ. και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ. Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη έλος Λαψίστας), που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση. Εικόνα 2.6 :Λίμνη Παμβώτιδα

Άλλες μικρότερες λίμνες, όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι), η τεχνητή λίμνη του Αώου, στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη, σε υψόμετρο 2.100μ. συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής. Εικόνα 2.7 : Η Δρακολίμνη 2.3.3 Υδρολογικές λεκάνες Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου, του Καλαμά, του Άραχθου, του Λούρου, του Αχέροντα, του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων. Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρ.χλμ, βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρ.χλμ, μέσης στάθμης 4,70 μ., μέγιστο βάθος 10,8 μ. και μέσο βάθος 4,23 μ. Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού, της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς. Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου, με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου, της Μπάφρας και του Κουτσελιού. Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (0.10 m3/sec), της Αμφιθέας (0.10 m3/sec), του Σαντινίκου (0.36 m3/sec), της Κρύας (0.43 m3/sec) και της Τούμπας (0.32 m3/sec). Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0.185 m3/sec), της Λαψίστας (0.005 m3/sec), της Ελεούσας (0.038 m3/sec) και του Αγ. Ιωάννη (0.025 m3/sec). Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της. Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά. Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας, Κρύας, και Λαψίστας. Λεκάνη Αώου Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα. Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ. και από αυτά τα 70 χλμ. είναι σε ελληνικό έδαφος. Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3/sec (χωρίς τον Σαραντάπορο). Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης. Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3/sec. Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2.154 τετρ.χλμ. Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 1,5 m3/sec στον Άραχθο. Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του: Παροχή Παροχή Πηγή m3/sec (καλοκαίρι Πηγή m3/sec (καλοκαίρι 80) 80) Αρένων 0,25 Ανούκα 0,11 Ισβόρου 0,52 Αγ. Τριάδα 0,12 Καβάσιλων 0,08 Γκαστρωμένη 1,80 Πυζαριάς 0,10 Νέλες 0,33 Αρβινίτα 0,03 Φτέρη 0,21 Μαγούλα 0,09 Βωβού 0,22 Αλάκος 0,04 Κλειδωνιάς 0,34 Πίνακας 2.1 : Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος. Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ. και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ.3/s αντίστοιχα. Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρ.χλμ και στο σύνολο (99%) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος. Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2.198 μ.. Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας, η Τύρια, ο Γορμός, ο Μέζερος, ο Βελτσιστικός, ο Κούτσης, η Μπανιά, η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα. Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα, έκτασης 22 τετρ. χλμ, μέσης στάθμης 455 μ. και μέσου βάθους 35 μ.. Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας, οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων. Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο, που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο Σουλόπουλο.Στη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του: Πηγή Παροχή Πηγή Παροχή m3/sec m3/sec Βρύσες 0,027 Καστρί Βελλά 0,097 Σπύρου Μπαϊτα 0,069 Χαβούζι 0,076 Καλπάκι 0,055 - Χρυσοράχη 0,102 - Μ. Βελλά 0,289 - Μαυρονέρι 0,221 Ριάχοβο 0,088 Πιτσινάρα 0,027 - Κληματιά 1,245 - Λίθινο 0,101 - Κοκκινόχωμα 0,253 - Μύλοι 0,074 Γκουρμούτση 1,750 Κεφαλόβρυσο 0,300 Τσεραβίνα 0,377 Γκλάβα 0,694 Λίμνη 0,322 Σιταριά 0,504 Κοχλιοί 0,058 Ιερομνήμη 0,277

Σουλόπουλο 0,285 Λίστας 1,120 Άσπρα Πηγάδια 0,583 Αναβρυστικά 0,905 Νεράιδα 0,138 Κακάβι 0,177 Ανακολη 0,630 Ηγουμενίτσα 0,112 Πίνακας 2.2 : Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά Λεκάνη Άραχθου Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο. Ο Ζαγορίτικος, ο Βάρδας, ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων. Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι, ο Κουκουρούτζος, το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα. Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου, δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς. Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3/sec στη γέφυρα Τσιμόβου, 39 m3/sec στη γέφυρα Πλάκας, 10,5 m3/sec στη γέφυρα Γκόγκου και 68,5 m3/sec στο φράγμα Πουρναρίου. Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές, του Αγ. Γεωργίου Γλυκόριζου (0,30 m3/sec) και της Περάνθης (0,20 m3/sec). Στο καρστικό σύστημα Λάκμου Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι: Πηγή Παροχή m3/sec (καλοκαίρι 80) Πηγή Παροχή m3/sec (καλοκαίρι 80) Ανθοχώρι 0,240 Ματσούκι 0,033 Κιπήνα 0,063 Στεφάνια 0,133 Μέγα Πλαϊ 0,169 Μύλοι 0,125 Σκάλα Αράπη 0,084 Βλαχιώτη 0,302 Πίνακας 2.3 : Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ. χλμ. Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος. Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ. Στη μέση της διαδρομής του, στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3/sec. Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο. Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι: Παροχή Παροχή Πηγή m3/sec (καλοκαίρι Πηγή m3/sec (καλοκαίρι 80) 80) Γλυκή 1,23 Χόχλας 1,38 Στρούνι 0,14 Αμμουδιά 0,15 Αγ. Δονάτος 0,33 Μποστανιά 0,05 - Κρυσταλοπηγή 0,08 Αγ. Ιωάννης 0,60 - Αμπουλάς 0,75 Πλαταριά 0,32 - Κορώνης 5,45 Πίνακας 2.4 : Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα Λεκάνη Λούρου Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας. Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ. χλμ. και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες, η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της Δ.Ε.Η. (365 τετρ. χλμ.), η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ. χλμ.) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ. χλμ.) και Ζαλόγγου (90τετρ. χλμ.) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας. Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα Δ.Ε.Η. και γέφυρα Πόρου είναι 16,5 m3/sec και 24,5 m3/sec αντίστοιχα. Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι: Παροχή Παροχή Πηγή m3/sec (καλοκαίρι Πηγή m3/sec (καλοκαίρι 80) 80) - Εμίν-Αγά 0,50 - Μελιγγών 0,16 - Βουρού (Τέροβου) 0,60 - Μουσιωτίτσας 0,43 - Κουκλεσίου 0,06 - Κερασόβου 0,60 - Συκιές 0,12 - Βαθύ 1,60 - Ομορφάδες 0,60 - Αγ. Γεωργίου 2,83 - Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης 0,07 - Κεφαλόβρυσου Πριάλας 0,09 - Ν. Κερασούντας 0,07 - Καμπή 0,83 - Σκάλα 3,20 - Χανόπουλου 3,70 - Πριάλα 0,60 Πίνακας 2.5 : Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη Δ.Ε.Η. σε 1 σημείο. Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι: Τέροβο (0,50m3/sec), Ομορφάδα (3,65m3/sec), Βουλιάσα (2,20m3/sec), Αγ. Γεώργιος (6,40m3/sec), Ζήτα (3,30m3/sec), Φράγμα Δ.Ε.Η. (16,5m3/sec), Κλεισούρα (2,50m3/sec) και Πέτρα (24,5m3/sec)

Λεκάνη Δρίνου Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ. ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο. Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρ.χλμ. και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3/sec. 2.3.4 Ιαματικές πηγές Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις: τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ. Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ. Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα, οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές. Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης. Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας Μη Ανακηρυγμένες Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων Λουτρά Πυξαριάς Λουτρά Πυξαριάς (2) Λουτρά Πυξαριάς Αγ. Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων Λουτρά Πυξαριάς Αγ. Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας Λουτρό Οικ. Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη Ηρακλείας Αρτας Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών Μακρινιάδα Πέτα Αρτας Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας Κάτω Γλώσσα Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας Πίνακας 2.6 :Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

2.4 ΚΛΙΜΑ Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου,ηπειρωτικό, υγρό και τραχύ. Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους, με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες. Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις, που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα. Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 6,1 C και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους 9,9 C, ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40 C. Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες, κυμαινόμενες, μεταξύ 1000-1200 χλστ. στα χαμηλά, έως 2000 χλστ. στα ορεινά. Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση. 2.5 ΣΕΙΣΜΟΙ 2.5.1 Γεωλογικά Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου. Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες, πολυγενή κροκαλοπαγή, μάργες). Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου. Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση, παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες: την εσωτερική (ανατολική), αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική). Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών. Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά. Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ- ΝΝΔ. Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη: Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο τριαδικό). Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ανώτερο Ηώκαινο). Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ. Ηώκαινο Ακουϊτάνιο). Η Εβαποριτική σειρά: παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη. Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα, Βρυσέλα,

Ηγουμενίτσα, περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά, λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, Αχέροντας κ.α.). Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων. Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις. Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό. Η ανθρακική σειρά αποτελείται από: Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν. τριαδικό μέσο Λιάσιο). Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη). Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο μεσο Λιάσιο). Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης. Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ. και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου. Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν. Λιάσιο Δογγέριο). Ασβεστολίθους Βίγλας (αν. Ιουρασικό ανωτ. Κρητιδικό): ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα. Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ.).ασβεστολίθους ανωτ. Σενωνίου: έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του Καλαμά.Ασβεστολίθους Ηωκαίνου: λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους. Πάχος από 250 450 μ. Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο. Αδιαίρετος φλύσχης: εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών. Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ. Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι). Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου, παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη, Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου, διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες: την Υπερπινδική (ανατολική), αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει. Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική, πυριτική, κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση: Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί Εναλλαγές ανθρακικών πυριτικών σχηματισμών Αν. Τριαδικό Σενώνιο Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου Παλαιοκαίνου Φλύσχης Αν. Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη. Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ. χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι. Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου, πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους. Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση. Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες: των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου. Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική. 2.5.2 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά Ο Ν. Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II, όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών). Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης, δίνεται από τη σχέση: Logym = 0,277 logtm + 1,579 (Κατηγορία II) Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη, δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (I,γm,um). α) για Τm = 60 έτη Ζώνη Ι γm (g) υm (cm/sec) II 6,7 0,12 10 Πίνακας 2.7

β) για Τm = 1000 έτη Ζώνη Ι γm (g) υm (cm/sec) II 8,0 0,26 27 Πίνακας 2.8 Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα. Οι 4 κατηγορίες (IV, III, II, I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα. Εικόνα 2.8 2.5.3 Στρωματογραφία εδάφους Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη. Στο μέσο Ιουρασικό, η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες. Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου. Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη. Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου, όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης. Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή, σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι, μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους, διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος, ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς. Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής: Τα τύπου «Τσινί» (ασβεστολουτίτες) Πρόκειται για στιφρούς, ομογενείς, λιθογραφικούς, λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση, χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ, δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση. Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους. Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης) Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts. Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα. Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού, σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους. Τα «Ριγωτά» Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα. Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να εναλλάσσονται με λαμίνες. Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των. Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της «βίγλι» εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας.αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων. Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή, δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων. Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ.) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου. Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου, στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου. Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα, ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές. Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις, κυρίως στα κατώτερα στρώματα, υπερισχύουν των άλλων δυο. Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο. Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα. Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα.