Χημειοθεραπεία υπό αυστηρές προδιαγραφές ασφάλειας

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 1 ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ISSN: 1986-4728 (print) 1986-4736 (online) ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Το δικό μας βήμα για εσάς Χημειοθεραπεία υπό αυστηρές προδιαγραφές ασφάλειας Αλυσίδα ελέγχου κατά την προετοιμασία και χορήγηση της θεραπείας Αυστηρότατες διαδικασίες στη βάση διεθνών προδιαγραφών εφαρμόζει το Ογκολογικό Κέντρο κατά την προετοιμασία και τη χορήγηση χημειοθεραπείας, προκειμένου να διασφαλίσει την ασφάλεια των ασθενών αλλά και του προσωπικού. Στο Κέντρο μας υπάρχει μία ισχυρή αλυσίδα ελέγχου της χημειοθεραπείας προτού αυτή χορηγηθεί στον ασθενή η οποία βασίζεται στη συνεργασία μεταξύ γιατρών, φαρμακοποιών και νοσηλευτών. Η συνεργασία είναι καταλυτική για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος για τον ασθενή. AΡΘΡΟ Σταυρούλα Θεοφάνους Κιτηρή, Αμάντα Λόριμερ. Σελ. 4 και 5 Είναι με μεγάλη ικανοποίηση που ξέρουμε ότι κρατάτε στα χέρια σας το τριμηνιαίο ενημερωτικό δελτίο του Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου. Ήταν μια ιδέα η οποία ωρίμασε με τον καιρό και με τη στήριξη της Διεύθυνσης του Κέντρου υλοποιείται τώρα. Σκοπός του δελτίου είναι η επικοινωνία μαζί σας αλλά και με τους συνεργάτες μας γιατρούς. Πιστεύουμε ότι η παρουσίαση των εξελίξεων εδώ στο Κέντρο, αλλά και στον ευρύτερο χώρο της ογκολογίας θα είναι σημαντική για τους ασθενείς και τις οικογένειες τους. Ειδικότερα δε η παρουσίαση του τρόπου λειτουργίας των διαφόρων τμημάτων του Κέντρου όπως επίσης η προσπάθεια τήρησης πρωτοκόλλων θεραπείας και επιστημονικών προδιαγραφών στις διαδικασίες, σε συνδυασμό με τη συνεχή εκπαίδευση και βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού θα τονώσει το ηθικό αλλά και το ενδιαφέρον των ασθενών. Ελπίζoυμε μέσα από το δελτίο να βρείτε πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν και θα σας στηρίξουν στη δοκιμασία που περνάτε. Η Συντακτική Επιτροπή ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Αλέκος Σταμάτης Επενδύουμε στο ανθρώπινο δυναμικό Σελ. 2 Λοΐζος Κουντούρης Ανίχνευση πνευμονικής εμβολής Σελ. 3 Δρ. Δ. Παπαμιχαήλ, Δρ. Δ. Ανδρεόπουλος Άρτεμις Ν. Τσιβιτανίδου Συνεχής η εκπαίδευση των νοσηλευτών του Ογκολογικού Κέντρου Σελ. 6 Εξειδίκευση στην ογκολογία Σελ. 7 EΛΣΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ Πρώτιστο μέλημά μας, η εξυπηρέτηση των ασθενών μας Μήνυμα της Προέδρου του Συμβουλίου των Επιτρόπων Σελ. 8 www.bococ.org.cy

Επενδύουμε στο ανθρώπινο δυναμικό ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Αλέκος Ι. Σταμάτης Γενικός Διευθυντής alecos.stamatis@bococ.org.cy Ο εξοπλισμός και τα φάρμακα από μόνα τους δεν θεραπεύουν Η επένδυση σε κτίρια, σύγχρονο εξοπλισμό και συστήματα είναι μεν απαραίτητη δεν είναι όμως από μόνη της επαρκής. Είναι εξάλλου προφανές ότι ο εξοπλισμός και τα φάρμακα, όσο προηγμένα και να είναι, από μόνα τους δεν θεραπεύουν καμία ασθένεια. Χρειάζεται ανθρώπινο δυναμικό η συμβολή του οποίου είναι εκ των ων ουκ άνευ. Η πρόκληση για τις ογκολογικές υπηρεσίες είναι ιδιαίτερα μεγάλη, εάν ληφθεί υπόψη ο εξειδικευμένος χαρακτήρας τους και η πολύ περιορισμένη προσφορά στην αγορά εργασίας για συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες. Με αυτά λοιπόν τα δεδομένα το Κέντρο σχεδίασε και εδώ και δέκα και πλέον χρόνια υλοποιεί, μακροχρόνιο πρόγραμμα δημιουργίας και ανάπτυξης στελεχών, σε πρώτο στάδιο με την παροχή υποτροφιών και σε δεύτερο με τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση. Χορηγηθήκαν υποτροφίες για σπουδές στην ακτινοθεραπευτική ακτινογραφία. Χορηγούνται υποτροφίες για την απόκτηση εξειδικευμένων προσόντων στη νοσηλευτική ογκολογία. Ενθαρρύνεται και υποστηρίζεται προσωπικό να αποκτήσει διεθνώς αναγνωρισμένα επαγγελματικά προσόντα στην ακτινοφυσική. Γίνονται ενδο-υπηρεσιακά προγράμματα με εκπαιδευτές από διεθνώς αναγνωρισμένα ιδρύματα όπως το Royal Marsden σε θέματα όπως τη χορήγηση χημειοθεραπείας, την ανασύσταση κυτταροστατικών φαρμάκων και τη φλεβοκέντηση και όπως τα Mass General και M D Anderson σε ευρύ φάσμα θεμάτων που αφορούν την ακτινοφυσική ακτινοθεραπείας. Το προσωπικό είναι ο πλέον πολύτιμος πόρος του Κέντρου και η επένδυση στη συνεχή ανάπτυξή του συνεχίζεται. Τιμήθηκε για την προσφορά του ο ακούραστος φίλος των καρκινοπαθών κ. Αρτεμάκης Ζαχαρίου Ομιλος Φίλων Επισκοπής Κένυας από το προσωπικό του ΟΚΤΚ Πρόσφατα έχει συσταθεί στο Ογκολογικό Κέντρο ομάδα πρωτοβουλίας για τη δημιουργία «Ομίλου Φίλων της Επισκοπής Κένυας» από το προσωπικό του Κέντρου. Σκοπός του Ομίλου θα είναι η παροχή οικονομικής και άλλης βοήθειας προς το χειμαζόμενο λαό της Κένυας μέσω της Ορθόδοξης Επισκοπής. Στη φωτογραφία ο Μητροπολίτης Κένυας Μακάριος Τηλλυρίδης με μέλη της ομάδας πρωτοβουλίας. Στo πλαίσιo της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου ο Αντικαρκινικός Σύνδεσμος Κύπρου, ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Καρκινοπαθών και Φίλων, η Europa Donna, το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου και το Υπουργείο Υγείας διοργάνωσαν εκδήλωση στο Δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο «Πάνος Σολομωνίδης» στη Λεμεσό κατά την οποία τιμήθηκε ο κύριος Αρτεμάκης Ζαχαρίου, Πρόεδρος της Επαρχιακής Επιτροπής Λεμεσού και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου για τη συνολική προσφορά του στη μάχη κατά του καρκίνου. O κ. Αρτεμάκης Ζαχαρίου παρέλαβε το βραβείο από την κ. Έλση Χριστόφια, Πρόεδρο του Ογκολογικού Κέντρου. Ενημερωτικό Δελτίο Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου ISSN: 1986-4728 (print) 1986-4736 (online) Λεωφόρος Ακροπόλεως 32, 2006 Στρόβολος, Λευκωσία Tηλ. 22841302, Fax: 22511870, email: oncology@bococ.org.cy Συντακτική Επιτροπή Δρ. Πέτρος Κίτσιος, Δρ. Πέτρος Πολυβίου, Δρ. Γιόλα Μάρκου, Δρ. Χριστόδουλος Κωνσταντίνου, Nίκη Βασιλείου, Γιώργος Πολυκάρπου, Μιχάλης Σταυρινού. Επιμέλεια-παραγωγή: Άλφα Δημιουργική, info@alfa.com.cy Εκτύπωση: Τυπογραφεία Κ. Γιαλλούρης & Υιοί Λτδ. 2

Η Πνευμονική Εμβολή μπορεί να ανιχνευτεί γρήγορα χωρίς ιδιαίτερη ταλαιπωρία των ασθενών με τη διενέργεια Αξονικής Αγγειογραφίας. Το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου διαθέτει Αξονικό Τομογράφο 24 ανιχνευτών με τη δυνατότητα λήψης 40 εικόνων το δευτερόλεπτο. Πνευμονική Αξονική Αγγειογραφία Πνευμονική Εμβολή (ΠΕ) είναι η διακοπή της αιματικής ροής σε μια εκ των πνευμονικών αρτηριών ή σε κάποιον κλάδο τους λόγω ενσφήνωσης εντός του αυλού του αγγείου κάποιας ουσίας (συνήθως θρόμβου) προερχόμενης από άλλο σημείο του οργανισμού. Αυτή η απειλητική για τη ζωή κατάσταση συμβαίνει συχνά στους καρκινοπαθείς στα πλαίσια του παρανεοπλασματικού συνδρόμου και ως παρενέργεια της θεραπείας. Κάποια από τα συμπτώματα της ΠΕ είναι: α) δύσπνοια, β) θωρακικό άλγος, γ) βήχας με αιμόπτυση, δ) πυρετός και ε) σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί καρδιακή ανακοπή. Η έγκαιρη διάγνωση βοήθα στην πλήρη θεραπευτική αντιμετώπιση της και στηρίζεται στην κλινική εικόνα, σε κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις και σε απεικονιστικές μεθόδους. Σήμερα με τη χρήση Αξονικού Τομογράφου πολλαπλών ανιχνευτών, εξέταση εκλογής για τη διάγνωση της ΠΕ είναι η Αξονική αγγειογραφία. Η ΠΕ μπορεί να ανιχνευτεί χωρίς ιδιαίτερη ταλαιπωρία των ασθενών, γίνεται γρήγορα και είναι ελάχιστα επεμβατική καθώς το μόνο που απαιτείται είναι ένας φλεβοκαθετήρας. Το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου διαθέτει Αξονικό Τομογράφο 24 ανιχνευτών με τη δυνατότητα λήψης 40 εικόνων το δευτερόλεπτο. Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση στο ακτινολογικό τραπέζι με τα χέρια πίσω από το κεφάλι και του υποδεικνύεται να αναπνέει με βάση τις αυτόματες οδηγίες του μηχανήματος. Η λήψη των εικόνων γίνεται μετά τη χορήγηση ενδοφλέβιας ιωδιούχου σκιαγραφικής ουσίας. Η έναρξη της σάρωσης ενεργοποιείται αυτόματα από τον υπολογιστή του Αξονικού Τομογράφου μόλις αυτός ανιχνεύσει την παρουσία σκιαγραφικής ουσίας στην πνευμονική αρτηρία. H όλη διαδικασία διαρκεί 10-15 λεπτά περίπου. Οι εικόνες τυγχάνουν επεξεργασίας σε ειδικό σταθμό εργασίας (υπολογιστή) με στεφανιαία, οβελιαία ανασύνθεση και τρισδιάστατη απεικόνιση και αποστέλλονται μέσω του ηλεκτρονικού δικτύου στο σταθμό εργασίας του γιατρού ακτινοδιαγνώστη για γνωμάτευση. Η γνωμάτευση υπαγορεύεται, δακτυλογραφείται και αποστέλλεται άμεσα ηλεκτρονικά στους κλινικούς γιατρούς για θεραπευτική αντιμετώπιση του προβλήματος. ΑΡΘΡΟ Λοΐ ζος Κουντούρης Τεχνολόγος Ακτινολόγος loizos.kountouris @bococ.org.cy H όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 15 λεπτά 3

ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΥΣΤΗΡΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Το Ογκολογικό Κέντρο επιτυγχάνει τα υψηλά επίπεδα ασφάλειας που απαιτούνται για την προστασία των ασθενών και του προσωπικού, εφαρμόζοντας μια ισχυρή αλυσίδα ελέγχου της χημειοθεραπείας προτού χορηγηθεί στον ασθενή. Ο αριθμός των ασθενών που έλαβαν χημειοθεραπεία στο Ογκολογικό Κέντρο κατά το 2011 έφθασε τους 1.325. Κάθε μήνα λαμβάνουν χημειοθεραπεία περίπου 100 νέοι ασθενείς. Τα χημειοθεραπευτικά ή αλλιώς κυτταροστατικά φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται με επιτυχία για τη θεραπεία του καρκίνου είναι δυνητικά καρκινογόνα για το προσωπικό το οποίο τα χειρίζεται. Για το λόγο αυτό απαιτείται ειδικός χειρισμός κατά την προετοιμασία και χορήγησή τους λαμβάνοντας πάντοτε όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Στο Ογκολογικό Κέντρο λειτουργούμε στη βάση συγκεκριμένων διεθνών προδιαγραφών που έχουν σκοπό την ασφάλεια όχι μόνο των ασθενών αλλά και του προσωπικού που εμπλέκεται στο χειρισμό τους. Έτσι για λόγους ασφαλείας η ενέσιμη χημειοθεραπεία δεν παραδίδεται στον ίδιο τον ασθενή, αλλά ο ασθενής έρχεται σε επαφή με τη χημειοθεραπεία μόνο την ώρα της χορήγησής της. Για να μπορούν τα φάρμακα να χορηγηθούν στον ασθενή, υπόκεινται σε περαιτέρω επεξεργασία, διαδικασία η οποία ονομάζεται διάλυση. Στο Ογκολογικό Κέντρο υπάρχει μία ισχυρή αλυσίδα ελέγχου της χημειοθεραπείας προτού αυτή χορηγηθεί στον ασθενή η οποία βασίζεται στη συνεργασία μεταξύ γιατρών, φαρμακοποιών και νοσηλευτών. Η συνεργασία είναι καταλυτική για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος για τον ασθενή. Στο πιο κάτω σχήμα περιγράφεται η αλυσίδα εργασίας που ακολουθείται πριν, κατά τη διάλυση και μετά τη διάλυση των φαρμάκων, μέχρι τη χορήγηση της χημειοθεραπείας στον ασθενή. ΑΡΘΡΟ Σταυρούλα Θεοφάνους Κιτηρή Προϊσταμένη Φαρμακευτικού Τμήματος stavroula.kitiri@bococ.org.cy Αμάντα Λόριμερ Τομεάρχης Νοσηλεύτρια amanda.lorimer@bococ.org.cy 4 Το εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο συμμετέχει στην αλυσίδα εργασίας βρίσκεται κάτω από συνεχή εκπαίδευση εντός και εκτός Κέντρου αναφορικά με θέματα ασφαλούς διάλυσης και χορήγησης της χημειοθεραπείας. Αναλυτικότερα όλη η διαδικασία περιγράφεται στη διπλανή σελίδα.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 1 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΩΝ Η προετοιμασία και η χορήγηση των φαρμάκων γίνεται πάντοτε μέσω προ-τυπωμένων πρωτοκόλλων χημειοθεραπείας. Για κάθε τύπο καρκίνου υπάρχουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα τα οποία περιλαμβάνουν τα κατάλληλα φάρμακα για τη νόσο. Για τη δημιουργία των πρωτοκόλλων είναι υπεύθυνοι οι κλινικοί φαρμακοποιοί του Κέντρου πάντοτε σε συνεργασία με τους γιατρούς της κάθε εξειδικευμένης μονάδας. 4 ΔΙΑΛΥΣΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 2 ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ Ο γιατρός επιλέγει εξατομικευμένα, ανάλογα με τη νόσο, το κατάλληλο πρωτόκολλο το οποίο περιλαμβάνει το χημειοθεραπευτικό σχήμα που θα χορηγηθεί στον ασθενή. Το ίδιο σχήμα χημειοθεραπείας βάσει του πρωτοκόλλου, μπορεί να χορηγηθεί καθημερινά σε περισσότερους από ένα ασθενείς, η διαφοροποίηση αφορά τη δόση των φαρμάκων η οποία υπολογίζεται με βάση το βάρος και το ύψος του ασθενούς. 3 ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ Ο έλεγχος του πρωτοκόλλου γίνεται στο φαρμακείο χημειοθεραπειών το οποίο βρίσκεται πλησίον της μονάδας διάλυσης. Ο φαρμακοποιός ελέγχει το πρωτόκολλο της χημειοθεραπείας ως προς την ορθότητά του και καθορίζει τις παραμέτρους της διάλυσης του κάθε φαρμάκου. Έπειτα προωθεί τα φάρμακα στο ειδικό δωμάτιο για διάλυση. Καθ ολη της διάρκεια εργασίας υπάρχει συνεχής επικοινωνία των φαρμακοποιών και νοσηλευτών της μονάδας διάλυσης μέσω οπτικοακουστικού συστήματος. Στο Ογκολογικό Κέντρο υπάρχει κεντρική μονάδα διάλυσης φαρμάκων όπου γίνεται αποκλειστικά η παρασκευή της χημειοθεραπείας από εκπαιδευμένο νοσηλευτικό προσωπικό. Η διάλυση των φαρμάκων γίνεται εκ περιτροπής από το νοσηλευτικό προσωπικό της μονάδας ημερήσιας νοσηλείας μέσα σε ειδικό δωμάτιο το οποίο είναι σχεδιασμένο σύμφωνα με ευρωπαϊκές προδιαγραφές για διάλυση κυτταροστατικών φαρμάκων. Μέσα στο δωμάτιο υπάρχουν δύο κουβούκλια ασφαλείας μέσα στα οποία γίνεται η παρασκευή των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Στο χώρο αυτό, το προσωπικό είναι κατάλληλα ντυμένο με μίας χρήσης ποδιά, μάσκα, γάντια και ποδονάρια. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η στειρότητα του προϊόντος (δηλαδή η απουσία μικροβίων) καθώς και η ασφάλεια του προσωπικού που διαλύει τα φάρμακα. Τα φάρμακα διαλύονται με βάση το πρωτόκολλο χημειοθεραπείας. Τα διαλυμένα φάρμακα ελέγχονται από 2 νοσηλευτές οι οποίοι υπογράφουν στο πρωτόκολλο. Έπειτα σε κάθε φάρμακο τοποθετείται αυτοκόλλητη ετικέτα με τα στοιχεία του ασθενή και συσκευάζεται ξεχωριστά. Όλες οι διαδικασίες υπόκεινται σε διπλό έλεγχο για διασφάλιση της υψηλής ποιότητας παρασκευής των φαρμάκων. 5 ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Αφού διαλυθεί η χημειοθεραπεία διανέμεται κατάλληλα συσκευασμένη στο χώρο χορήγησής της. Η πλειονότητα των χημειοθεραπειών χορηγείται στη μονάδα ημερήσιας νοσηλείας ενώ ένα μικρότερο ποσοστό στους θαλάμους νοσηλείας των εσωτερικών ασθενών, για θεραπείες που απαιτούν περισσότερες από μία ημέρες. Τα φάρμακα χορηγούνται στον ασθενή από το εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό του Κέντρου. Συνεχής βελτίωση Σε θέματα ασφάλειας ασθενών δεν χωρεί επανάπαυση στα μέτρα και στο σύστημα που ήδη εφαρμόζονται. Το τέλειο δεν υπάρχει. Η εκπαίδευση, η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και συστηματική ανάλυση των αδύνατων σημείων γίνονται σε συνεχή βάση και τα πορίσματα τροφοδοτούν τη συνεχιζόμενη βελτίωσή τους. 5

Συνεχής η εκπαίδευση των νοσηλευτών μας Διατήρηση και ανανέωση της γνώσης για καλύτερο αποτέλεσμα ΑΡΘΡΟ Άρτεμις Νεοκλέους Τσιβιτανίδου Τομεάρχης Νοσηλεύτρια artemis.tsivitanidou@bococ.org.cy Aπό την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του το Κέντρο επενδύει σε εκπαιδευτικά προγράμματα για το νοσηλευτικό προσωπικό. Είναι διεθνώς αποδεκτό ότι το επίπεδο εκπαίδευσης των νοσηλευτών διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα φροντίδας που παρέχεται, γι αυτό και θεωρείται επικίνδυνο η εκπαίδευση να αφεθεί στην τύχη ή στην καλή θέληση για αυτομόρφωση. Στον ευαίσθητο τομέα της υγείας για να είναι εφικτή η διασφάλιση υψηλής ποιότητας στην παρεχόμενη φροντίδα θα πρέπει οι επαγγελματίες υγείας να αναγνωρίσουν τη μεγάλη αναγκαιότητα της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης με στόχο να διατηρούν, να βελτιώνουν και να ανανεώνουν συνεχώς τις γνώσεις τους αλλά κυρίως να παρακολουθούν τις εξελίξεις στο επάγγελμά τους. Η συνεχιζόμενη εκπαίδευση θα πρέπει να διαμορφώσει το νέο επαγγελματικό προφίλ του νοσηλευτή που θα τον βοηθήσει να αναπτύξει την κριτική σκέψη, το ρόλο του και την συνεργασία του στη διεπιστημονική ομάδα καθώς και να χρησιμοποιεί και να διαχειρίζεται σωστά τον εξοπλισμό και τις πληροφορίες. Η εκπαίδευση ως διαδικασία μπορεί να στηρίζει τις εξειδικευμένες υπηρεσίες και να συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας, στην βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, στην μείωση των άσκοπων δαπανών και στην ταχύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών. Επίσης μπορεί να συμβάλει στη σωστή χρήση του εξοπλισμού και στην αύξηση της προθυμίας και του ηθικού του προσωπικού. Επιπρόσθετα, με την σωστή εκπαίδευση μπορεί να μειωθεί η επίβλεψη, να βελτιωθεί η οργάνωση και να εφαρμοστούν με ευκολία νέες διαδικασίες και πολιτικές. Το Ογκολογικό Κέντρο έχοντας υπόψη ότι ο άρτιος εξοπλισμός και η κτηριακή υποδομή από μόνα τους δεν αρκούν για την παροχή σωστών και ποιοτικών υπηρεσιών φροντίδας, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του επενδύει σε εκπαιδευτικά προγράμματα για το νοσηλευτικό προσωπικό. Υπάρχει στενή συνεργασία με το Royal Marsden School of Cancer Nursing του Λονδίνου και πολύ συχνά νοσηλευτές μας μεταβαίνουν εκεί και παρακολουθούν εκπαιδευτικά προγράμματα πενθήμερης ή και μεγαλύτερης διάρκειας, σχετικά με την χορήγηση χημειοθεραπείας, την ανασύσταση των κυτταροστατικών, την ανακουφιστική φροντίδα και άλλα. Επίσης εκπαιδευτές από το εν λόγω κέντρο συχνά μετακαλούνται στο Κέντρο και δίνουν διαλέξεις στο προσωπικό μας σε διάφορα θέματα. Το 2011 διοργανώθηκε πενθήμερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στη χορήγηση χημειοθεραπείας με εκπαιδευτές από το Royal Marsden, το οποίο παρακολούθησαν 15 νοσηλευτές. Επίσης διοργανώθηκε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα: «Επαγγελματική Ανάπτυξη Στελεχών Υγείας. Συμβουλευτική-Τεχνικές αντιμετώπισης κρίσεων-διαχείρισης άγχους και Eπαγγελματικής Εξουθένωσης (Burn out)», με ειδικούς εκπαιδευτές που ήρθαν από την Ελλάδα το οποίο παρακολούθησαν όλοι οι νοσηλευτές. Για τους νεοεισερχόμενους νοσηλευτές διοργανώνονται σεμινάρια που τους βοηθούν να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τις γνώσεις μέσα στον κλινικό χώρο. Τα σεμινάρια αυτά γίνονται σε εβδομαδιαία βάση από Κύπριους εκπαιδευτές. Για το 2012 θα διοργανωθεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα βελτίωσης δεξιοτήτων των νοσηλευτών κατά την φλεβοκέντηση τόσο για την τοποθέτηση ενδοφλεβίων υγρών όσο και για τη λήψη αίματος. Για το Κέντρο είναι σημαντικό ο νοσηλευτής όχι μόνο να διαθέτει γνώσεις και δεξιότητες όταν εισέρχεται στην νοσηλευτική υπηρεσία, αλλά να διατηρήσει αυτή την επάρκεια των γνώσεων, να τη βελτιώσει και να την αυξήσει σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας. Συνεπώς η συνεχής εκπαίδευση των νοσηλευτών του Κέντρου αποτελεί το βασικότερο συστατικό για την ανάπτυξη και βελτίωση της Νοσηλευτικής του Υπηρεσίας. 6

Χαρακτηριστικό των σύγχρονων ογκολογικών νοσοκομείων Εξειδίκευση ιατρών σε συγκεκριμένες μορφές καρκίνου Συγκριτικό πλεονέκτημα για τους ασθενείς ΑΡΘΡΟ Δρ. Δημήτρης Παπαμιχαήλ Διευθυντής Παθολογικής Ογκολογίας demetris.papamichael@bococ.org.cy demetris.andreopoulos@bococ.org.cy Δρ. Δημήτρης Ανδρεόπουλος Διευθυντής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας και Ακτινοδιαγνωστικής Το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου συμπλήρωσε 13 χρόνια προσφοράς. Σ αυτό το διάστημα έχει εδραιωθεί ως το Κέντρο Αναφοράς στην αντιμετώπιση του καρκίνου, συνεργαζόμενο με ιατρικά ιδρύματα τόσο του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα στην Κύπρο όσο και με κέντρα του εξωτερικού. Το Κέντρο εξυπηρετεί μόνο ασθενείς με καρκίνο. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς που προσέρχονται στο Κέντρο τυγχάνουν της απόλυτης προσοχής του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού αφού όλες οι υπηρεσίες, διαγνωστικές και θεραπευτικές, αφορούν και επικεντρώνονται στην ογκολογία. Ως γνωστόν ο καρκίνος δεν είναι μία νόσος. Υπάρχουν πέραν των 200 διαφορετικών μορφών καρκίνου και η κάθε μια από αυτές απαιτεί ξεχωριστή αντιμετώπιση. Επιπρόσθετα οι ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα της ογκολογίας καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την ολοκληρωμένη, ορθή και έγκαιρη ενημέρωση ενός ιατρού σε όλες τις μορφές καρκίνου. Για τον πιο πάνω λόγο οι ιατροί στο Κέντρο μας (παθολόγοι ογκολόγοι, ακτινοθεραπευτές ογκολόγοι, ακτινοδιαγνωστές και πυρηνικός ιατρός) στελεχώνουν εξειδικευμένες πολυθεματικές ομάδες που ασχολούνται αποκλειστικά με συγκεκριμένες ανατομικές περιοχές, συστήματα ή όργανα. Η ρύθμιση αυτή, αποτελεί ένα από τα ουσιώδη χαρακτηριστικά των σύγχρονων ογκολογικών νοσοκομείων και ένα από τους κύριους πυλώνες του Κέντρου. Η εξειδίκευση σε συγκεκριμένες μορφές καρκίνου προσφέρει στους ιατρούς δυνατότητες και πλεονεκτήματα όπως: Βαθειά γνώση και συσσωρευμένη εμπειρία στη συγκεκριμένη νόσο. Υιοθέτηση διεθνώς τεκμηριωμένων θεραπευτικών πρωτοκόλλων και κατευθυντηρίων γραμμών. Συμμετοχή σε εξειδικευμένα διεθνή συνέδρια και επιστημονικές συναντήσεις που αφορούν στο αντικείμενό τους, παρακολούθηση της συγκεκριμένης βιβλιογραφίας, συνεισφορά σε ερευνητικά πρωτόκολλα, αξιολόγηση και ανάλυση των δικών τους αποτελεσμάτων. Οικοδόμηση συνεργασιών με ανάλογους επιστήμονες τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Λειτουργία μέσω εξειδικευμένων ογκολογικών συμβουλίων, όπου συνεργαζόμενοι ιατροί από το Κέντρο και από δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια, διαβουλεύονται και αποφασίζουν την καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση για κάθε περιστατικό ξεχωριστά. Όλες αυτές οι δυνατότητες λειτουργούν προς όφελος των ασθενών αφού μπορούν να επηρεάσουν θετικά τις πιθανότητες ελέγχου και ίασης του καρκίνου. Ανανεωμένη έκδοση από το Σύνδεσμο Διαιτολόγων-Διατροφολόγων και το Ογκολογικό Κέντρο Συμβουλευτικός οδηγός «Διατροφή και καρκίνος» Ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου και το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου παρουσίασαν τη δεύτερη ανανεωμένη έκδοση του Συμβουλευτικού Οδηγού «Διατροφή και Καρκίνος». Το 96 σελίδων βιβλιάριο αποτελεί προϊόν συνεργασίας του Συνδέσμου και του Ογκολογικού Κέντρου και απευθύνεται τόσο σε άτομα που ατύχησαν να εμφανίσουν καρκίνο όσο και σε άτομα που θέλουν να προλάβουν την εμφάνισή του αλλά και σε επαγγελματίες υγείας. Η σωστή διατροφή είναι πολύ σημαντική για όσους υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο αφού ο οργανισμός τους έχει αυξημένες και ειδικές ανάγκες. Ο συντονισμός της έκδοσης έγινε από την Πρόεδρο του Συνδέσμου Διαιτολόγων Δρ. Ελένη Ανδρέου και τον Ακτινοθεραπευτή Ογκολόγο στο Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου Δρ. Νίκο Κατωδρύτη ενώ η επιμέλεια της από την Αντωνία Σολωμού, Ειδική Συντονίστρια Υπηρεσιών επίσης στο Ογκολογικό Κέντρο. Το βιβλίο προλογίζει ο Δρ Αντώνης Ζαμπέλας, Καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δωρεάν αντίτυπα Η έκδοση χρηματοδοτήθηκε από την Τράπεζα Κύπρου μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής της προσφοράς. Έτσι ο Συμβουλευτικός Οδηγός διατίθεται δωρεάν από το Ογκολογικό Κέντρο. 7

Το Ογκολογικό καταξιώθηκε ως το κατεξοχήν νοσηλευτήριο αναφοράς στην ογκολογία Πρώτιστο μέλημά μας η εξυπηρέτηση των ασθενών μας ΜΗΝΥΜΑ Έλση Χριστόφια Πρόεδρος του Συμβουλίου των Επιτρόπων Στα δεκατρία χρόνια της προσφοράς του το Κέντρο μας έχει περιθάλψει πέραν των 22 χιλιάδων συμπολιτών μας. Με μεγάλη χαρά χαιρετίζω την έκδοση του πρώτου ενημερωτικού δελτίου του Κέντρου. Με αυτό επιδιώκουμε να επικοινωνούμε κυρίως με τους ασθενείς μας και τις οικογένειές τους αλλά και με την κοινωνία ευρύτερα. Θα σας ενημερώνουμε για σημαντικά νέα σχετικά με τις θεραπευτικές επιλογές. Θα σας πληροφορούμε επίσης για τις υπηρεσίες, τις δραστηριότητες και τα μελλοντικά μας σχέδια. Το Κέντρο μας έχει συμπληρώσει δεκατρία χρόνια προσφοράς και στο διάστημα αυτό έχει περιθάλψει περισσότερους από 22 χιλιάδες συμπολίτες μας. Κατά το 2011 προσήλθαν στο Κέντρο 10 χιλιάδες ασθενείς για κάποια από τις υπηρεσίες του. Η Στρατηγική Αντιμετώπισης του Καρκίνου, που εξαγγέλθηκε από το Υπουργείο Υγείας το Νοέμβριο 2009, σημειώνει την προσφορά του Κέντρου, αναγνωρίζει ότι αυτό θα συνεχίσει να είναι κέντρο αναφοράς στην ογκολογία και ότι μπορεί να αποτελέσει ακαδημαϊκό κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου ή άλλων ιδιωτικών πανεπιστημίων Πράγματι, στα δεκατρία χρόνια λειτουργίας του, το Κέντρο μας έχει καταξιωθεί στη συνείδηση ασθενών και ιατρών ως το κατ εξοχήν νοσηλευτήριο αναφοράς στην ογκολογία. Ειδικότερα έχει: Συγκροτήσει κρίσιμη μάζα ειδικών ιατρών και άλλων επιστημόνων που ασχολούνται αποκλειστικά με τη θεραπεία του καρκίνου Εδραιώσει υλικοτεχνική υποδομή και συστήματα ώστε οι ασθενείς να λαμβάνουν σύγχρονη ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία στον τόπο τους Αναπτύξει εξειδικευμένες μονάδες όπου τα κακοήθη νοσήματα παρακολουθούνται από καθορισμένους ιατρούς με βαθύτερη εξειδίκευση στη συγκεκριμένη νόσο, με την συμμετοχή και χειρουργών Αποτελέσματα εφάμιλλα δημοσιευμένων μελετών διεθνώς, όπως δείχνουν οι πρώτες αξιολογήσεις έκβασης της υγείας των ασθενών του Αναπτυχθεί ως εκπαιδευτικό, μεταξύ άλλων, για την ιατρική ειδικότητα της παθολογικής ογκολογίας Εξασφαλίσει διαπίστευση ποιότητας από Αγγλικό oργανισμό και πιστοποίηση της ακτινοθεραπείας από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας Συμβάλει καθοριστικά στη δημιουργία μιας υγιούς δυναμικής η οποία αναβαθμίζει τις προσδοκίες όλων και προωθεί τη συνεχιζόμενη αναβάθμιση των ογκολογικών υπηρεσιών. Για τα αμέσως επόμενα χρόνια οι στόχοι προτεραιότητας είναι: Παραπέρα ανάπτυξη του πολυτιμότερου μας πόρου, του ανθρώπινου δυναμικού σε όλο το φάσμα της ογκολογίας νοσηλευτική, ιατροφυσική, φαρμακευτική κλπ Συνεχιζόμενη βελτίωση και αναβάθμιση εξοπλισμού, συστημάτων, κτηριακής υποδομής Ανάπτυξη της έρευνας πέρα από τη σημερινή της φάση Σε όλες μας τις επιδιώξεις θα διατηρήσουμε τον κοινωφελή χαρακτήρα του Κέντρου. Πρώτιστο μέλημα θα παραμείνουν οι ασθενείς η εξυπηρέτηση των οποίων είναι άλλωστε και ο πρωταρχικός σκοπός ύπαρξης του Κέντρου όπως και κάθε νοσηλευτηρίου. Οι υπηρεσίες μας θα συνεχίσουν να παρέχονται ισότιμα σε όλους όσοι τις χρειάζονται. Εύχομαι σε όλους τους αναγνώστες κάθε καλό και στους ασθενείς μας και τις οικογένειές τους που δοκιμάζονται, δύναμη και κουράγιο. Ευχαριστώ τα μέλη της συντακτικής επιτροπής του επικοινωνιακού δελτίου για τη συνεισφορά τους και εύχομαι στα Ογκολογικά Νέα κάθε επιτυχία. 8