IL CREDO NICENO-COSTANTINOPOLITANO ALLE RADICI DELLA FEDE VISSUTA DALLA CHIESA UNA, SANTA, CATTOLICA E APOSTOLICA
PROGRAMMA GENERALE A) DAL MESSAGGIO EVANGELICO AI SIMBOLI DELLE CHIESE LOCALI ETÀ DELLO STUPORE (I-III secc.) sensibilità carismatica ortodossia intuita inizio dei fissaggi semantici B) DAI SIMBOLI DELLE CHIESE LOCALI AL CREDO NICENO-COSTANTINOPOLITANO ETÀ DEL CHIARIMENTO (III-IV secc.) maturazione istituzionale ortodossia riflettuta dialettica dei fissaggi semantici C) IL CREDO NICENO-COSTANTINOPOLITANO ETÀ DEL DOGMA (IV sec.) assestamento della Tradizione ortodossia proclamata universalità del fissaggio semantico
PROGRAMMA Secondo incontro (25 febbraio 2011) B) DAI SIMBOLI DELLE CHIESE LOCALI AL CREDO NICENO-COSTANTINOPOLITANO ETÀ DEL CHIARIMENTO (III-IV secc.) maturazione istituzionale ortodossia riflettuta dialettica dei fissaggi semantici
CREDO ROMANO Credo in DeumPatremomnipotentem; Creatorem coeli et terrae. Et in Jesum Christum, Filiumejusunicum, Dominumnostrum; qui conceptus est de Spiritu Sancto. Natus ex Maria virgine; passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus, etsepultus; descendit ad inferna; tertiadieresurrexita mortuis; scendit ad coelos; sedet ad dexteram Dei Patrisomnipotentis; inde venturus(est) judicare vivos et mortuos. Credo in Spiritum Sanctum; sanctam ecclesiam catholicam; sanctorum communionem; remissionempeccatorum; carnisresurrectionem; vitam oeternam. Amen.
CREDO ROMANO (Simbolo Apostolico) 1) Io credo in Dio, Padre onnipotente, creatore del cielo e della terra, 2) e in GesùCristo, Suo unico Figlio, nostro Signore, 3) il quale fu concepito di Spirito Santo. 4) Nacque da Maria Vergine; 5) patìsotto PonzioPilato, fu crocifisso, morìe fu sepolto; discese agli inferi; 6) il terzo giorno risuscitò da morte; 7) salìal cielo; 8) siede alla destra di Dio, Padre onnipotente; 9) di làverràa giudicare i vivi e i morti. 10) Credo nello Spirito Santo, la santa Chiesa cattolica; 11) la comunione dei santi, la remissione dei peccati; 12) la risurrezione della carne, la vita eterna. A) Mistero Trinitario B) Mistero Cristologico C) Misteri Pneumatologici Amen.
A) MISTERO TRINITARIO (primo mistero della fede) 1) Io credo in Dio, Padre onnipotente, creatore del cielo e della terra Dio Uno Monoteismo assoluto e demiurgico 2) e in GesùCristo, Suo unico Figlio,nostro Signore, 3) il quale fu concepito di Spirito Santo. Dio Trino Figlio e Spirito distinti ma indivisi dal Padre CONTRO GLI GNOSTICI CONTRO I GIUDEO-CRISTIANI I) Limiti del diavolo II) Trinitarismo paritario e non emanato I) Divinità del Cristo II) Trinitarismo reale e non verbale
B) MISTERO CRISTOLOGICO (secondo mistero della fede) 4) nacque da Maria Vergine, 5) patìsotto PonzioPilato, fu crocifisso, morìe fu sepolto; discese agli inferi; Gesù storico Incarnazione, Passione e Morte (sepoltura/discesa) 6) il terzo giorno risuscitò da morte; 7) salìal cielo, 8) siede alla destra di Dio, Padre onnipotente: 9) di làverràa giudicare i vivi e i morti. Gesù parusiaco Gesù escatologico Resurrezione e Ascensione Glorificazione e Giudizio CONTRO GLI GNOSTICI CONTRO I GIUDEO-CRISTIANI I) Realismo della Morte II) Giudizio sui meriti I) Realismo della Resurrezione II) Glorificazione dell umanità
C) MISTERI PNEUMATOLOGICI (Chiesa e Novissimi) 10) Credo nello Spirito Santo, la santa Chiesa cattolica; Pentecoste storica Fondazione divina della Chiesa 11) la comunione dei santi, la remissione dei peccati; Pentecoste parusiaca Vocazione dell uomo e Misericordia di Dio 12) la risurrezione della carne, la vita eterna. Pentecoste escatologica Immortalità e Premio (o Pena) CONTRO GLI GNOSTICI CONTRO I GIUDEO-CRISTIANI I) Trasparenza della Chiesa II) Resurrezione integrale dell uomo I) Universalità della Chiesa II) Primato del perdono divino
DIVERGENZE TRA SIMBOLI LOCALI (Oriente) ROMA ANTIOCHIA (eredità giudaica) ALESSANDRIA (eredità ellenica) MODALISMO + Unità -Trinità Sabellio Marcello di Ancira ADOZIONISMO + Umanità - Divinità Paolo di Samosata Fotino MERITOLATRIA Teodoro di Mopsuestia SUBORDINAZIONISMO -Unità + Trinità Ario Pneumatomachi DOCETISMO - Umanità + Divinità Valentino Apollinare di Laodicea APOCATASTASI Origene
DIVERGENZE TRA SIMBOLI LOCALI (Occidente) ROMA AFRICA ROMANA (Donatisti) PENISOLA IBERICA (Priscilliani) Irremissibilità dei peccata graviora Chiesa carismatica Sacramenti validi ex opere operantis Riassorbimento finale delle anime beate
CREDO NICENO-COSTANTINOPOLITANO Πιστεύοµεν εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα Παντοκράτορα, ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων. ΚαὶεἰςἕναΚύριονἸησοῦνΧριστόν,τὸνΥἱὸντοῦΘεοῦτὸν µονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁµοούσιον τῷ Πατρί, δι' οὗ τὰ πάντα ἐγένετο. Τὸνδι' ἡµᾶςτοὺςἀνθρώπουςκαὶδιὰτὴνἡµετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύµατος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα. Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡµῶν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, καὶ παθόντα καὶ ταφέντα. Καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡµέρα κατὰ τὰς Γραφάς. Καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς καὶ καθεζόµενον ἐv δεξιᾷ τοῦ Πατρός. Καὶ πάλιν ἐρχόµενον µετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος. ΚαὶεἰςτὸΠνεῦµατὸἍγιον,τὸκύριονκαὶτὸζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόµενον, τὸ σὺν Πατρὶ συµπροσκυνούµενον καὶ συνδοξαζόµενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν. Εἰς µίαν, Ἁγίαν, Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν. Ὁµολογοῦµεν ἓν βάπτισµα εἰς ἄφεσιν ἁµαρτιῶν. Προσδοκοῦµεν ἀνάστασιν νεκρῶν. Καὶ ζωὴν τοῦ µέλλοντος αἰῶνος. Ἀµήν.. Concilio di Nicea I (325) Concilio di Costantinopoli I (381)