Δ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ K ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα: ΤΣΖΜΑΣΑ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟΤ ΓΖΜΟΗΟΤ ΣΟΜΔΑ - ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΚΑΡΣΑ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ ΓΗΑ ΣΟ ΠΡΟΧΠΗΚΟ ΣΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ Δπηβιέπνπζα: Αλαζηαζία Παπαζηπιηαλνύ πνπδαζηήο: Γεκήηξεο Καϊκάο ΑΘΖΝΑ - 2010
ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Δπραξηζηψ ηελ θα Αλαζηαζία Παπαζηπιηαλνχ γηα ηηο πνιχηηκεο θαηεπζχλζεηο ηεο, ηηο θξίζηκεο ζπκβνπιέο ηεο, ηηο νπζηαζηηθέο παξαηεξήζεηο ηεο θαη ηελ άςνγε ζπλεξγαζία ηεο, ηνλ θν Λάδαξν Καπιάλνγινπ γηα ηελ βνήζεηά ηνπ θαη ην δηθαίσκα παξνπζίαζεο ηκήκαηνο ηεο εξγαζίαο γηα ην ζχζηεκα ππνζηήξημεο ιήςεο απνθάζεσλ επηινγήο πξντζηακέλσλ θαη ηελ Δπηπρία Παπαδνπνχινπ γηα ηελ ακέξηζηε ζπκπαξάζηαζή ηεο. 2
ΠΔΡΗΛΖΦΖ & ΒΑΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Δίλαη επξέσο απνδεθηφ φηη ν βαζκφο επίηεπμεο ηνπ ζθνπνχ θαη ησλ αληηθεηκεληθψλ ζηφρσλ θάζε νξγαληζκνχ εμαξηάηαη απφ ηελ απφδνζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ. Γηαρξνληθά, ε ειιεληθή Γεκφζηα Γηνίθεζε, ραξαθηεξίδεηαη απφ κεησκέλε απφδνζε ηνπ πξνζσπηθνχ, ελψ σο ζήκεξα δελ έρνπλ αλαιεθζεί δξάζεηο ζηα πιαίζηα κηαο νινθιεξσκέλεο πξνζπάζεηαο ζχγρξνλεο θαη απνηειεζκαηηθήο δηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαζψο θαη αλάπηπμεο αλζξψπηλσλ πφξσλ. Σν γεγνλφο απηφ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ζνβαξέο ειιείςεηο ζην ππάξρνλ ζεζκηθφ θαη λνκηθφ πιαίζην, σο πξνο ηελ ελζσκάησζε ησλ δηαζηάζεσλ ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζηε ιεηηνπξγία ηεο θαη ζηελ χπαξμε ππνζηεξηθηηθψλ δνκψλ, δηαδηθαζηψλ θαη κεραληζκψλ, νδεγεί ζε αδπλακία αληαπφθξηζεο ηεο δηνίθεζεο ζηηο πξνθιήζεηο ηνπ επξχηεξνπ παγθνζκηνπνηεκέλνπ πεξηβάιινληνο, ηηο επηηαγέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηελ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηηο ζχγρξνλεο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ πνιηηψλ. Ζ απνηειεζκαηηθή Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ Πφξσλ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα: α) ηελ πινπνίεζε ηεο νπζηαζηηθήο δηάζηαζεο ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο, ε νπνία άπηεηαη ηνπ ηξίπηπρνπ ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο-απνδνηηθφηεηαο- πνηφηεηαο θαη β) ηελ λνκηκφηεηα, δηαθάλεηα, δεκνζηφηεηα θαη ζπκκεηνρή. Βαζηθφ πξναπαηηνχκελν ηεο απνηειεζκαηηθήο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ ζηε ζχγρξνλε επνρή, απνηειεί ν ζρεδηαζκφο θαη ε αλάπηπμε ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο πνπ ζα ελνπνηεί φιεο ηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο ηεο, ζα ζπλεξγάδεηαη κε ηα ππάξρνληα ζπζηήκαηα πνπ ππνζηεξίδνπλ άιιεο δηνηθεηηθέο ιεηηνπξγίεο, ζα πξνζθέξεη ηθαλνπνίεζε ζην πξνζσπηθφ, ζα ζπληειεί ζηελ αλάπηπμή ηνπ θαη ζα ζπλδξάκεη ζηελ ελ γέλεη απφδνζε ηεο δηνίθεζεο. Έλα ηέηνην ζχζηεκα νθείιεη λα είλαη αλνηθηφ, επέιηθην, πξνζαξκφζηκν, ιεηηνπξγηθφ, ζπλεξγάζηκν κε άιια ζπζηήκαηα θαη αζθαιέο θαζψο θαη λα πεξηιακβάλεη ππνζπζηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ ππεξεζηαθψλ αλαγθψλ ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ, ηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηε δηεθπεξαίσζε ππεξεζηαθψλ ππνζέζεσλ θαη κεηαβνιψλ ππεξεζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ ππαιιήισλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ, ηε βαζκνινγηθή εμέιημε ησλ ππαιιήισλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ, ηε κηζζνινγηθή εμέιημε ησλ ππαιιήισλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ θαη ηε δηαρείξηζε ηεο κηζζνδνζίαο, ηελ επηθνηλσλία, ηελ νξγαλσζηαθή κάζεζε, ηε δηαρείξηζε εθπαίδεπζεο, 3
επηκφξθσζεο θαη θαηάξηηζεο ησλ ππαιιήισλ θαη ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ επηινγήο πξντζηακέλσλ ησλ νξγαληθψλ κνλάδσλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ. ηελ παξνχζα εξγαζία αληρλεχνληαη νη δηαζηάζεηο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ θαη κειεηάηαη ε δπλαηφηεηα ππνζηήξημήο ηεο κε πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ζηελ ειιεληθή Γεκφζηα Γηνίθεζε, ζηα πιαίζηα ησλ θαηεπζχλζεσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηεο αλάπηπμεο ηεο Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο θαη ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληψλ θαη ηεο παξνχζαο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο. ηε ζπλέρεηα, θαζνξίδνληαη νη πξνδηαγξαθέο θαη νη απαηηήζεηο κηαο νινθιεξσκέλεο πξνζέγγηζεο ησλ δηαδηθαζηψλ θαη κεραληζκψλ ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ κέζσ ηεο αλάπηπμεο θαη εθαξκνγήο ηεο Κάξηαο ηνπ Γεκνζίνπ Τπαιιήινπ (smart card) θαη ππνζηεξηθηηθψλ απηήο, ζπζηεκάησλ, κε ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο ηνπ δηνηθεηηθνχ κεραληζκνχ. Eπίζεο, δηεξεπλάηαη ε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ηεο ελ ιφγσ πξφηαζεο, κέζσ: α) ηεο κειέηεο ηνπ πθηζηάκελνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ φζνλ αθνξά ζηε κηζζνινγηθή θαη βαζκνινγηθή εμέιημε ησλ ππαιιήισλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαη ζηελ επηινγή πξντζηακέλσλ νξγαληθψλ κνλάδσλ, β) ηεο αλάπηπμεο εθαξκνγψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ ηα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο θαη γ) ηεο ρξήζεο ινγηζκηθνχ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ αλνηρηνχ θψδηθα. Οη εμαγγειίεο ηεο Κπβέξλεζεο γηα Δληαίν Μεηξψν Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ θαη Δληαία Αξρή Πιεξσκψλ θηλνχληαη πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε, απνηεινχλ σζηφζν δξάζεηο απνζπαζκαηηθνχ ραξαθηήξα, νη νπνίεο νθείινπλ λα εληαρζνχλ ζε κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε πνπ ζα αθνξά ζηνλ νξζνινγηθφ ζρεδηαζκφ θαη πξνγξακκαηηζκφ κηαο ζπλεθηηθήο πνιηηηθήο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα. Ζ αλάπηπμε ελφο νινθιεξσκέλνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ππνζηήξημεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ΓΑΓ γηα ην ζχλνιν ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο ΓΓ, ην νπνίν ζα εηζάγεη ην ζεζκφ ηεο Κάξηα Τπαιιήινπ, ελνπνηεί πνιιέο θαη ζεκαληηθέο δηαδηθαζίεο θαη ιεηηνπξγίεο, ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, απνδνηηθφηεηα θαη πνηφηεηα θαη ζα επηθέξεη ζεκαληηθά δηαρεφκελα νθέιε ζε φινπο ηνπο ηνκείο πνιηηηθήο, αθνχ ε ΓΓ απνηειεί ην κεραληζκφ πινπνίεζεο φισλ ησλ δεκνζίσλ πνιηηηθψλ. 4
ABSTRACT The current paper attempts to recognize the aspects of the function of the Human Resources Management in the Greek public sector, focusing on the possibility of supporting it with information systems, in accordance with the frame of the current economic state, the EU guidelines, the electronic government and ICT s. Moreover, it attempts to define the specifications of a holistic approach, concerning the HRM procedures and mechanisms in the public sector, by developing a Civil Servant Smart Card, as well as by exploring the potential architecture and standards of its support systems. Furthermore, this paper deals with implementation capability issues by examining: a) the current regulatory framework concerning promotions, payroll and supervisor selection procedures, b) the system modules application development utilizing frequent used software and open source software. This project constitutes a key element to the improvement of the public administration functions and aims to the increase the public sector s efficiency and effectiveness. 5
ΛΔΞΔΗ-ΚΛΔΗΓΗΑ Γηνίθεζε πξνζσπηθνχ, Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ πφξσλ, Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ Γεκνζίνπ Σνκέα, Ηιεθηξνληθή Γηαθπβέξλεζε, πζηήκαηα Τπνζηήξημεο, Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα, Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Γηνηθεηηθή Μεηαξξχζκηζε, Κάξηα Τπαιιήινπ, Έμππλεο Κάξηεο, ρεζηαθά Μνληέια Γηαρείξεζεο Βάζεσλ Γεδνκέλσλ, Γηαδηθηπαθέο Δθαξκνγέο, Γηαιεηηνπξγηθφηεηα, Πιαίζην Φεθηαθήο Απζεληηθνπνίεζεο. 6
ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ DML Data Manipulation Language DSS Decision Support System HRIS Ζuman Resources Information System RDBMS Relational Database Management System XML Extensible Markup Language ΑΔΠ Αλψηαην πκβνχιην Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ Γ.Γ Γεληθή Γξακκαηεία ΓΑΓ Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ΓΑΠ Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ Πφξσλ ΓΓ Γεκφζηα Γηνίθεζε ΓΔ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Δ.Π Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα ΔΘ Δηδηθψλ Θέζεσλ ΔΗ..Δ.Π Δηδηθφ πκβνχιην Δπηινγήο Πξντζηακέλσλ ΔΚΓΓΑ Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο & Απηνδηνίθεζεο ΔΓΓ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΔΠΑ Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο Ζ.Γ Ζιεθηξνληθή Γηαθπβέξλεζε Μ.Κ Μηζζνινγηθφ Κιηκάθην ΝΠΓΓ Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ ΠΔ Παλεπηζηεκηαθήο Δθπαίδεπζεο ΠΦΑ Πιαίζην Φεθηαθήο Απζεληηθνπνίεζεο.Δ.Π πκβνχιην Δπηινγήο Πξντζηακέλσλ ΣΔ Σερλνινγηθήο Δθπαίδεπζεο Τ. Τπεξεζηαθφ πκβνχιην ΤΔ Τπνρξεσηηθήο Δθπαίδεπζεο ΤΠΔΑΖΓ Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Απνθέληξσζεο & Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο 7
ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΚΟΠΟ ΔΡΓΑΗΑ... 10 ΔΗΑΓΧΓΖ... 13 Η. ΓΔΝΗΚΑ... 13 ΗΗ. ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ... 14 A. ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ... 19 Η. ΓΔΝΗΚΑ... 19 ΗΗ. ΣΟΥΟΗ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ... 22 ΗΗΗ. ΑΝΑΓΚΑΗΟΣΖΣΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ... 22 IV. ΤΣΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ... 23 V. ΑΡΥΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟΤ... 25 B. ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ, ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΓΗΑΚΤΒΔΡΝΖΖ & Δ.Δ... 31 Η.Ζ ζηξαηεγηθή i2010.... 32 ΗΗ. ρέδην δξάζεο γηα ηηο ειεθηξνληθέο δηνηθεηηθέο ππεξεζίεο ζην πιαίζην ηεο πξσηνβνπιίαο i2010 (4/2006)... 33 ΗΗΗ. Γηαθήξπμε Manchester (11/2005)... 34 ΗV.Γηαθήξπμε Μalmo (11/2009)... 36 ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΓΗΑΚΤΒΔΡΝΖΖ ΣΖΝ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ... 37 Γ. ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑΚΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟΤ... 39 ΣΟΥΟΗ ΓΑΠ... 42 ΔΣΟΗΜΑ ΠΑΚΔΣΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟΤ... 43 Γ. ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΚΑΡΣΑ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ ΓΗΑ ΣΟ ΠΡΟΧΠΗΚΟ ΣΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ... 46 ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ... 52 ΓΗΔΠΑΦΖ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 53 ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΖ ΤΣΖΜΑΣΟ-ΓΔΝΗΚΔ ΑΠΑΗΣΖΔΗ... 53 ΠΛΑΗΗΟ ΦΖΦΗΑΚΖ ΑΤΘΔΝΣΗΚΟΠΟΗΖΖ... 58 8
Δ. ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 67 1. RDΒMS... 67 2. ΥΜL... 68 3. ΛΟΓΗΜΗΚΟ ΑΝΟΗΚΣΟΤ ΚΧΓΗΚΑ... 69 Σ. ΑΝΑΛΤΖ ΘΔΜΗΚΟΤ ΠΛΑΗΗΟΤ & ΥΔΓΗΑΜΟ ΤΠΟΤΣΖΜΑΣΧΝ ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ... 71 ΤΠΟΤΣΖΜΑΣΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ... 71 ΤΠΟΤΣΖΜΑ ΜΗΘΟΛΟΓΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ... 73 ΤΠΟΤΣΖΜΑ ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΡΟΗΣΑΜΔΝΧΝ... 74 RDBMS Γ/ΝΔΧΝ ΠΡΟΧΠΗΚΟΤ: ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΜΗΘΟΛΟΓΗΚΖ ΚΑΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ Γ/ΝΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΤ ΓΖΜΟΗΟΤ ΦΟΡΔΑ... 76 Ε. ΤΜΠΔΡΑΜΑ... 85 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 86 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ... 89 Η. ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΥΖΜΑΣΧΝ - ΠΗΝΑΚΧΝ - ΔΗΚΟΝΧΝ... 89 ΗΗ. ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ... 92 9
ΚΟΠΟ ΔΡΓΑΗΑ Ο βαζκφο επίηεπμεο ηνπ ζθνπνχ θαη ησλ αληηθεηκεληθψλ ζηφρσλ θάζε νξγαληζκνχ εμαξηάηαη απφ ηελ απφδνζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ. Ζ δηνίθεζε πξνζσπηθνχ αζρνιείηαη κε ηελ ζηειέρσζε ηνπ νξγαληζκνχ, ηελ νξηνζέηεζε θαη ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ πξνζσπηθνχ θαζψο θαη ηελ εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ θαη δηεξγαζηψλ πνπ δηέπνπλ ηηο ζρέζεηο ησλ εξγαδνκέλσλ κεηαμχ ηνπο αιιά θαη κε ηνλ νξγαληζκφ. Ζ κεηάβαζε απφ ηελ παξαδνζηαθή δηνίθεζε πξνζσπηθνχ ζηελ ζαθψο δηαθνξνπνηεκέλε δηνίθεζε αλζξψπηλσλ πφξσλ, έρεη πξν πνιινχ ζπληειεζηεί ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Ζ δηνίθεζε αλζξψπηλσλ πφξσλ βαζίδεηαη ζε εξγαιεία θαη κεζφδνπο απφ ηνλ ηνκέα ηεο ςπρνινγίαο θαζψο θαη ζε ηερληθέο θαη κεζφδνπο ησλ ζχγρξνλσλ αληηιήςεσλ πεξί δηνίθεζεο. ηα πιαίζηα, ζηα νπνία εγγξάθεηαη ε ηξέρνπζα νηθνλνκηθή, πνιηηηθή θαη θνηλσληθή ζπγθπξία, ε Γεκφζηα Γηνίθεζε θαιείηαη λα κεηαζρεκαηηζηεί θαη λα πινπνηήζεη αιιαγέο ζηνλ ηξφπν νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο κε ζθνπφ λα θαηαζηεί πνιηηνθεληξηθή, απνδνηηθή θαη πνηνηηθή, εγγπψκελε αλνηθηέο θαη δηαθαλείο δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρήο ζε φια ηα ζηάδηα παξαγσγήο, πινπνίεζεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ δεκνζίσλ πνιηηηθψλ. Οπζηαζηηθή πξνυπφζεζε θαη ζπληζηψζα επηηπρίαο ελφο ηέηνηνπ κεγέζνπο εγρεηξήκαηνο απνηειεί ε εθ ησλ έζσ, ζηξαηεγηθά ζρεδηαζκέλε θαη πξνγξακκαηηζκέλε, αιιαγή ζηνλ ηξφπν δηνίθεζεο θαη αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ε νπνία ζεκαηνδνηεί ηελ κεηάβαζε ζην κνληέιν ηεο δηνίθεζεο αλζξψπηλσλ πφξσλ. Βαζηθά εξγαιεία κηαο ηέηνηαο κεηάβαζεο απνηεινχλ ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο ηεο νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ νξγαληθψλ κνλάδσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, ππφ ην θψο ηεο δηείζδπζεο ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζην, ππφ κεηαζρεκαηηζκφ, δηνηθεηηθφ κνληέιν. Ζ παξνχζα εξγαζία εζηηάδεη ζηε κία εθ ησλ δηαζηάζεσλ ηεο Ζ.Γ.Γ. (δηάζηαζε ζρέζεσλ θξάηνπο κε ην θξάηνο: Government to Government) θαη εηδηθφηεξα ζηε ρξήζε ΣΠΔ γηα ηελ ειεθηξνληθή ππνζηήξημε ησλ εζσηεξηθψλ ιεηηνπξγηψλ ησλ δεκνζίσλ 10
θνξέσλ, ζπγθεθξηκέλα ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ, κέζσ εζσηεξηθψλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. θνπφο είλαη ε αλίρλεπζε ησλ πξνυπνζέζεσλ θαη ε ζθηαγξάθεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ ελφο εζσηεξηθνχ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο, ην νπνίν ελνπνηεί δηαθνξεηηθέο ιεηηνπξγίεο θαη δηαδηθαζίεο, εκπιέθεη θαη ζπληνλίδεη πιεζψξα θνξέσλ κε ζηφρν λα ππνζηεξίμεη: ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ ππεξεζηαθψλ αλαγθψλ ζε αλζξψπηλν δπλακηθφ ηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηε δηεθπεξαίσζε ππεξεζηαθψλ ππνζέζεσλ θαη κεηαβνιψλ ππεξεζηαθήο θαηάζηαζεο ησλ ππαιιήισλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ (απνθάζεηο κεηαθίλεζεο, ρνξήγεζε αδεηψλ, βεβαηψζεσλ θ.α.) ηε βαζκνινγηθή εμέιημε ησλ ππαιιήισλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ ηε κηζζνινγηθή εμέιημε ησλ ππαιιήισλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ θαη ηε δηαρείξηζε ηεο κηζζνδνζίαο ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ νξγαλσζηαθή κάζεζε ηε δηαρείξηζε εθπαίδεπζεο, επηκφξθσζεο θαη θαηάξηηζεο ησλ ππαιιήισλ ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ επηινγήο πξντζηακέλσλ ησλ νξγαληθψλ κνλάδσλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ. Σα νθέιε ηεο δεκηνπξγίαο πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ππνζηήξημεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο Γ.Α.Π. αθνξνχλ ζηα εμήο: 1. Αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο κέζσ: Μείσζε ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο Μείσζε ρξφλνπ δηεθπεξαίσζεο (ν Πίλαθαο 1 ζθηαγξαθεί ηελ εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ κε ρξήζε Πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ΓΑΓ) Αχμεζε πιεξνθνξηαθψλ πφξσλ κέζσ ηεο ςεθηνπνίεζεο ησλ δεδνκέλσλ 2. Αχμεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ κε πνιιαπιαζηαζηηθέο επηδξάζεηο ζηελ νξγαλσζηαθή θαη επηρεηξεζηαθή απφδνζε 3. Αχμεζε ηεο ηθαλνπνίεζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο Γ.Γ κε επεξγεηηθέο επηπηψζεηο ζηηο αηνκηθέο ηνπο επηδφζεηο 4. Δλίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο κε απνηέιεζκα ηελ αλάθηεζε ηεο ρακέλεο εκπηζηνζχλεο ζηνπο ζεζκνχο, ηφζν εθ κέξνπο ησλ ππαιιήισλ φζν θαη ησλ πνιηηψλ 11
5. Δλίζρπζε ηεο αληηθεηκεληθφηεηαο θαη ηεο αμηνθξαηίαο γηα εχξπζκε θαη απνηειεζκαηηθή δηνίθεζε θαη ζσξάθηζε ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ 6. Βέιηηζηε αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη θαη επέθηαζε αχμεζε ηεο δηνηθεηηθήο ηθαλφηεηαο ζε φξνπο απνηειεζκάησλ θαη απφδνζεο 7. Αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ κε πνιιαπιαζηαζηηθή επίδξαζε ζηηο ιεηηνπξγίεο ησλ δεκνζίσλ νξγαληζκψλ 8. Δκπέδσζε θιίκαηνο αιιαγψλ θαη ζχγρξνλεο νξγαλσζηαθήο θνπιηνχξαο, ψζηε λα θαηαζηεί νκαιή ε κεηάβαζε ζην λέν δηνηθεηηθφ πξφηππν 9. Απνθπγή αλζξψπηλνπ ιάζνπο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο θαη ηεο εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο Πίλαθαο 1 : Υξφλνο πνπ εμνηθνλνκείηαη γηα δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο ΓΑΠ κε ρξήζε HRIS ζηελ επηρείξεζε 1 ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΖ ΔΞΟΗΚΟΝΟΜΖΖ ΥΡΟΝΟΤ Πξνγξακκαηηζκφο κηζζψλ 5% Ακνηβέο επηρεηξεκαηηθήο κνλάδαο 50% Πξνβιέςεηο απνρσξήζεσλ 94% ρεδηαζκφο ζπληάμεσλ 64% Αξηζκφο εξγαδνκέλσλ 94% Δθζέζεηο δνκήο ειηθηψλ 94% Αλάιπζε απνρσξήζεσλ 94% Έθζεζε κηζζψλ 94% Έθζεζε εχξνπο ακνηβψλ 94% 1 Νάλζπ Παπαιεμαλδξή θαη Γεκήηξεο Μπνπξαληάο, Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ, Δθδφζεηο Γ. Μπέλνπ, 2002 12
ΔΗΑΓΧΓΖ Η. ΓΔΝΗΚΑ ηα πιαίζηα ηεο νηθνλνκηθήο ζχγθιηζεο ζην θνηλνηηθφ γίγλεζζαη, ηεο νπνίαο θαηαιχηε απνηεινχλ νη δηαθηλδπλεχζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, ιακβάλεη ρψξα σο αλάγθε, ε ζηαδηαθή ζχγθιηζε ησλ δηνηθεηηθψλ δνκψλ, δηαδηθαζηψλ θαη αμηψλ κε ζηφρν ηε δεκηνπξγία ελφο θνηλνχ κνληέινπ δηνίθεζεο, ην νπνίν νξνζεηείηαη απφ ηηο ζπληζηψζεο ηεο έλλνηαο «δηαθπβέξλεζε». Με ηνλ φξν δηαθπβέξλεζε 2 ελλνείηαη ην ζχζηεκα παξαγσγήο πνιηηηθήο κε αλνηθηέο θαη δηαθαλείο δηαδηθαζίεο, γξαθεηνθξαηία κε επαγγεικαηηθφ ήζνο, ππεχζπλε εθηειεζηηθή εμνπζία θαη ηζρπξή θνηλσλία ησλ πνιηηψλ πνπ ζπκκεηέρεη ζηηο δεκφζηεο ππνζέζεηο, κε βάζε ην θξάηνο δηθαίνπ. Ζ Λεπθή Βίβινο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ Γηαθπβέξλεζε 3 αλαθέξεη φηη ε εμνπζία πξέπεη λα αζθείηαη αλνηθηά κε ζπκκεηνρή, ινγνδνζία, απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ζπλνρή. Απηέο νη αξρέο είλαη ζεκαληηθέο γηα πεξηζζφηεξν δεκνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε θαη ππνγξακκίδνπλ ηε ζεκαζία ηεο δεκνθξαηίαο θαη ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ. Ζ δηαθπβέξλεζε ζθνπεί ζηα εμήο: Ζιεθηξνληθή πιεξνθφξεζε ζε φια ηα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απφθαζεο ηελή αιιειεπίδξαζε Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Κνηλσλίαο ησλ Πνιηηψλ πζηεκαηηθφ δηάινγν Δπειημία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα Πνηφηεηα θαη απνδνηηθφηεηα Οη εμειίμεηο ζην θνηλνηηθφ αιιά θαη ζην επξχηεξν παγθνζκηνπνηεκέλν πεξηβάιινλ, θαζψο θαη ε πνιππινθφηεηα θαη δηαζχλδεζε ησλ πξνβιεκάησλ, ηα νπνία έρνπλ πιένλ ιάβεη θαζνιηθή δηάζηαζε, ζεκαηνδνηνχλ ηελ είζνδν ηεο ειιεληθήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ζε κηα λέα επνρή πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αλαγθαηφηεηα αληαπφθξηζήο ηεο ζε λέεο αλάγθεο θαη πξνθιήζεηο. Ζ αλαγθαηφηεηα γηα αληαπφθξηζε επηβάιιεη ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ηεο ηφζν ζε νξγαλσζηαθφ, φζν θαη ζε ιεηηνπξγηθφ επίπεδν. Ο κεηαζρεκαηηζκφο ηεο έρεη ζηφρν λα ελζσκαηψζεη νξγαλσηηθέο αξρέο θαη ιεηηνπξγίεο, νη νπνίεο, ππφ ην πξίζκα επηζηεκνληθψλ δεδνκέλσλ θαη πξαθηηθψλ εθαξκνγψλ, 2 Οξηζκφο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο 1999 3 2001 13
απνδεδεηγκέλα ζπκβάιινπλ ζηελ ηθαλφηεηα αληαπφθξηζεο ζηηο ζχγρξνλεο αλάγθεο θαη αληηκεηψπηζεο ησλ πξνθιήζεσλ. ηα πιαίζηα απηά, ε Γεκφζηα Γηνίθεζε δηαηεξψληαο ηνλ ραξαθηήξα ηεο, αληαπνθξηλψκελε ζηηο αλάγθεο θαη δηαθπιάζζνληαο ην δεκφζην ζπκθέξνλ, θαιείηαη λα ιεηηνπξγήζεη ελζσκαηψλνληαο ζην νξγαλσηηθφ θαη επηρεηξεζηαθφ ηεο πξφηππν ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ management ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα (POSDCORB) 4 θαη λα πξνζαλαηνιηζηεί ζηα απνηειέζκαηα πνπ εκπεξηέρνπλ ζηνηρεία πνηφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο, εθαξκφδνληαο δηαδηθαζίεο ζηξαηεγηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, ζπκκεηνρηθφηεηαο, κέηξεζεο θαη αμηνιφγεζεο απνηειεζκάησλ, δηαθάλεηαο, ινγνδνζίαο θαη δεκνζηφηεηαο. Έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν γηα ηελ επίηεπμε ησλ πξναλαθεξζέλησλ απνηειεί ε Ζιεθηξνληθή Γεκφζηα Γηνίθεζε (e-government), ε νπνία αθνξά: α) ζηε δηεπξπκέλε ρξήζε Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληψλ ζηε Γεκφζηα Γηνίθεζε ηφζν γηα ηελ πινπνίεζε ησλ εζσηεξηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηεο, φζν θαη ζηελ επηθνηλσλία θαη ζπλαιιαγή ηεο κε ηνπο πνιίηεο θαη ηηο επηρεηξήζεηο θαη β) ζηελ εηζαγσγή νξγαλσηηθψλ αιιαγψλ θαη αλάπηπμε λέσλ δεμηνηήησλ ηνπ πξνζσπηθνχ κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο εμππεξέηεζεο ησλ πνιηηψλ, κε ηαπηφρξνλε ελδπλάκσζε ηεο δεκνθξαηίαο θαη ππνζηήξημε ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ. ΗΗ. ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ χκθσλα κε ηελ θξαηνχζα άπνςε, ε νπνία απνηππψλεηαη ζηηο Δθζέζεηο Δκπεηξνγλσκφλσλ πνπ κειέηεζαλ ηε δνκή θαη ιεηηνπξγία ηεο, ε ειιεληθή Γεκφζηα Γηνίθεζε εκθαλίδεη ηηο εμήο παζνγέλεηεο, δπζιεηηνπξγίεο θαη ειιείςεηο: Μεησκέλε απνηειεζκαηηθφηεηα, απνδνηηθφηεηα θαη πνηφηεηα Απνπζία ζχγρξνλσλ κεζφδσλ δηνίθεζεο Αδπλακία εθαξκνγήο ηζρχνληνο λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ 5 Αδπλακία ζπλεξγαζίαο θαη ζπληνληζκνχ, απνπζία νξηδφληησλ δνκψλ ζπλεξγαζίαο 4 Planning, Organizing, Staffing, Directing, Coordinating, Reporting, Budgeting (πξνγξακκαηηζκφο, νξγάλσζε, ζηειέρσζε, δηεχζπλζε, ζπληνληζκφο, αλαθνξέο, πξνυπνινγηζκφο) : ιεηηνπξγίεο κηαο επηρείξεζεο ζχκθσλα κε ηνλ Luther Gulick (1935) βάζεη ηεο αλάιπζεο ηνπ Henri Fayol 5 Βι. πιινγηθέο Δξγαζίεο Ν.3230/2004 ζπνπδαζηψλ ηκήκαηνο Γεληθήο Γηνίθεζεο, Κ εθπαηδεπηηθήο ζεηξάο 14
Έιιεηςε επηθνηλσλίαο Δπζπλνθνβία, ηππνιαηξία Έιιεηςε ππεπζπλφηεηαο θαη αθνζίσζεο ησλ ππαιιήισλ Έιιεηςε πεξηγξαθψλ ζέζεσλ εξγαζίαο ησλ νξγαληθψλ κνλάδσλ Αλαληηζηνηρία ζηειέρσζεο θαη αλαγθψλ Απνπζία εμεηδηθεπκέλσλ πξνζφλησλ θαη δεμηνηήησλ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο πξνζσπηθήο αλάπηπμεο Απνπζία ζηνρνζεζίαο, κέηξεζεο απνηειεζκάησλ θαη αληηθεηκεληθήο αηνκηθήο αμηνιφγεζεο Πεξηνξηζκέλνο έιεγρνο Έιιεηςε δηαθάλεηαο Γηαθζνξά Έιιεηςε θιίκαηνο αιιαγψλ θαη κεραληζκψλ ππνζηήξημεο αιιαγψλ Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ζηε ιεηηνπξγία ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζηελ ειιεληθή Γεκφζηα Γηνίθεζε, δηαπηζηψλνληαη ζνβαξέο ειιείςεηο ζην ππάξρνλ ζεζκηθφ θαη λνκηθφ πιαίζην, ζηελ ελζσκάησζε ησλ δηαζηάζεψλ ηεο ζηε δηνηθεηηθή ιεηηνπξγία θαη ζηελ χπαξμε ππνζηεξηθηηθψλ δνκψλ, δηαδηθαζηψλ θαη κεραληζκψλ: Διιηπήο αλαγλψξηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ΓΑΓ ψο εξγαιείνπ γηα βειηίσζε ηνπ Γηνηθεηηθνχ κεραληζκνχ θαη αχμεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο ηνπ Διιείςεηο ζην ζεζκηθφ θαη θαλνληζηηθφ πιαίζην ζηε βάζε κηαο νιηζηηθήο αληηκεηψπηζεο ζεκάησλ δηνίθεζεο αλζξψπηλσλ πφξσλ ζηε ΓΓ Διιηπήο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο γηα ελδπλάκσζε ησλ δηαζηάζεσλ ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζηε Γεκφζηα Γηνίθεζε Έιιεηςε ζηνρεπκέλσλ κέηξσλ θαη εμεηδηθεπκέλσλ δξάζεσλ Απνζπαζκαηηθέο δξάζεηο 15
Γπζθνιίεο ζηελ πηνζέηεζε πιεξνθνξηαθψλ κνληέισλ νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο Απνπζία θνηλήο κεζνδνινγίαο, πξνηχπσλ θαη ζπζηεκάησλ, ζηα νπνία ζα πξέπεη λα βαζίδεηαη έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα ΓΑΓ Έιιεηςε ηππνπνίεζεο δηαδηθαζηψλ θαη επηρεηξεζηαθήο ιεηηνπξγίαο Απνζπαζκαηηθέο πξνζπάζεηεο ειεθηξνληθήο ππνζηήξημεο Απνπζία πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ππνζηήξημεο ιήςεο απνθάζεσλ Έιιεηςε θνηλψλ πξνηχπσλ θαη δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ησλ δεκνζίσλ θνξέσλ Απνπζία ειεθηξνληθήο δηαζχλδεζεο ησλ νξγαληθψλ κνλάδσλ Διιηπήο πιηθνηερληθή ππνδνκή ην πιαίζην ηνπ αλαζρεδηαζκνχ θαη ηεο αλαδηνξγάλσζεο ησλ δηνηθεηηθψλ δνκψλ θαη ιεηηνπξγηψλ, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ σο άλσ πξνβιεκάησλ, ζηα άκεζα ζρέδηα ηνπ ΤΠΔΑΖΓ εληάζζεηαη ε αλάπηπμε ηνπ Δζληθνχ Μεηξψνπ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ, ην νπνίν ζα δηαζπλδέεηαη κε κηα Δληαία Αξρή Πιεξσκψλ, ψζηε λα επηηεπρζεί ε δεκηνπξγία ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο ησλ ππαιιήισλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Οπζηαζηηθά, πξφθεηηαη γηα ηελ επαλεθθίλεζε δχν ζεκαληηθψλ πξνγξακκάησλ κε ηελ επσλπκία «φισλ» θαη «Θαιήο», ηα νπνία άξρηζαλ λα πινπνηνχληαη ζην ειιεληθφ δεκφζην ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, αιιά δελ νινθιεξψζεθαλ. Σν πξφγξακκα «φισλ» αθνξνχζε ηελ θαηαγξαθή ηεο κηζζνδνζίαο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, θαη αληίζηνηρα ην «Θαιήο» πεξηειάκβαλε ηελ δεκηνπξγία ειεθηξνληθνχ κεηξψνπ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, φπνπ ζα θαηαγξάθνληαλ ηα πξνζφληα ηνπ θάζε ππάιιεινπ μερσξηζηά. Σα πιενλεθηήκαηα ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ Δζληθνχ Μεηξψνπ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ πνπ ζρεδηάδεη ην ππνπξγείν Δζσηεξηθψλ θαη ηεο Δληαίαο Αξρήο Πιεξσκψλ πνπ ζρεδηάδεη ην ππνπξγείν Οηθνλνκηθψλ αθνξνχλ ηελ γηα πξψηε θνξά πιήξε θαηαγξαθή ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη ηεο θαηαβνιήο ησλ κηζζψλ ηνπο απφ έλα θεληξηθφ θνξέα, κε ζπλέπεηα ηε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο απνηειεζκαηηθφηεξνπ ειέγρνπ εθαξκνγήο ηνπ Πξνγξάκκαηνο ηαζεξφηεηαο θαη Αλάπηπμεο θαη ηνπ εηήζηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ Δζληθνχ Μεηξψνπ Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ νη 16
Γ/λζεηο Γηνηθεηηθνχ ησλ θνξέσλ ζα πξνρσξήζνπλ άκεζα ζηελ θαηαγξαθή ησλ ππαιιήισλ θαη ησλ νπζηαζηηθψλ θαη ηππηθψλ πξνζφλησλ απηψλ. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο θαηαγξαθήο, ζην ζρεδηαζκφ ηεο θπβέξλεζεο πξνβιέπεηαη ε «Ζκέξα ηεο Απνγξαθήο». χκθσλα κε ηηο νδεγίεο πνπ έρνπλ ιάβεη νη ΓΓ ησλ ζπλαξκφδησλ ππνπξγείσλ, ηελ «Ζκέξα ηεο Απνγξαθήο» θάζε ππάιιεινο ζα κπνξεί λα επαιεζεχεη ηα ζηνηρεία πνπ ηνλ αθνξνχλ θαη λα εηζεγεζεί αιιαγέο ζε πεξίπησζε πνπ δηαπηζηψζεη ιάζε ζηελ παξνπζίαζε ησλ πξνζφλησλ ηνπ. Πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή είλαη ζθφπηκε κηα πην νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο αλάπηπμεο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, ε νπνία ζα αθνξά φιεο ηηο επηκέξνπο δηαδηθαζίεο, κεραληζκνχο θαη κέζα, ψζηε κε φρεκα ηελ αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο ηεο δηνίθεζεο λα πινπνηεζεί επηηπρψο ην Πξφγξακκα ηαζεξφηεηαο θαη Αλάπηπμεο θαη λα αληαπεμέιζεη ε ρψξα ζηηο ζχγρξνλεο πξνθιήζεηο. Ζ παξνχζα εξγαζία βαζίδεηαη ζηελ παξαδνρή φηη είλαη απαξαίηεην έλα λέν δηνηθεηηθφ πξφηππν πνπ εγγξάθεηαη ζηνπο θφιπνπο ηεο επξσπατθήο θνηλφηεηαο, ηνπ επξχηεξνπ δηεζλνπνηεκέλνπ πεξηβάιινληνο, ππφ ην θψο δπζκελψλ γηα ηε ρψξα εμειίμεσλ θαη νξνζεηείηαη απφ ηηο λέεο αληηιήςεηο πεξί ζρέζεσλ θξάηνπο πνιίηε θαη δηαθπβέξλεζεο. Σν λέν απηφ πξφηππν, ζεκειησκέλν ζηελ εχξπζκε θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ζα νδεγήζεη ζηελ βειηίσζε ηεο ηθαλφηεηαο αληηκεηψπηζεο ησλ πξνθιήζεσλ θαη ζηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ηεο ζε κνριφ αλάπηπμεο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γη απηφ απνηειεί ε απνδνηηθφηεηα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ε νπνία έρεη αλαγλσξηζζεί σο θξίζηκνο παξάγνληαο γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο δηνίθεζεο θαη έρεη απνηππσζεί δηαρξνληθά ζε φιεο ηηο κειέηεο ηεο Διιεληθήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ζε φια ηα κεηαξξπζκηζηηθά επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα (Δ.Π. Πνιηηεία, Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ, Δ.Π. Γηνηθεηηθή Μεηαξξχζκηζε) θαη ζηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη ζρέδηα δξάζεο ηεο Δ.Δ. Ζ απνδνηηθφηεηα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ βξίζθεηαη ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε ηελ πνιηηηθή βνχιεζε, ηηο ηζρχνπζεο ζεζκηθέο δνκέο, ην λνκηθφ πιαίζην θαη ηνλ ηξφπν άζθεζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο δηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηνπο θνξείο ηνπ δεκνζίνπ. Απνπζία εηζαγσγήο ησλ αλαγθαίσλ αιιαγψλ ζην ππάξρνλ ζχζηεκα δηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ε βησζηκφηεηα ηνπ κεηαξξπζκηζηηθνχ εγρεηξήκαηνο γηα ηελ εγθαζίδξπζε ελφο λένπ δηνηθεηηθνχ πξνηχπνπ, είλαη θαηαδηθαζκέλε λα απνηχρεη. 17
Οη αιιαγέο απηέο αθνξνχλ ζηα εμήο: 1. Αλαγλψξηζε ηεο ζεκαζίαο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ θάζε νξγάλσζεο 2. Αλίρλεπζε ησλ απαξαίηεησλ αιιαγψλ ζε ζεζκηθφ, λνκνζεηηθφ, νξγαλσηηθφ θαη ιεηηνπξγηθφ επίπεδν ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο δηνηθεηηθήο επηζηήκεο 3. ρεδηαζκφο ζπλεθηηθψλ πνιηηηθψλ αλάπηπμεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ιακβάλνληαο ππφςε ηελ αλάγθε γηα εμνξζνινγηζκφ, πξνζαλαηνιηζκφ ζηα απνηειέζκαηα, πξνηππνπνίεζε δηαδηθαζηψλ θαη απνδνηηθφηεηα 4. Δμεηδηθεπκέλν επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα κε ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο δξάζεσλ, ηδηαίηεξα ζηνπο ηνκείο: ρεδηαζκφο ζέζεσλ εξγαζίαο Αλίρλεπζε εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ Οξζνινγηθή ζηειέρσζε Οξζφο πξνγξακκαηηζκφο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Δζσηεξηθή επηθνηλσλία, ζπλεξγαζία θαη ζπληνληζκφο Αλάπηπμε εγεζίαο Γηαρείξηζε γλψζεο Οξγαλσζηαθή κάζεζε θαη εμέιημε Αληηθεηκεληθή αμηνιφγεζε θαη έιεγρνο 5. ρεδηαζκφο πξνγξάκκαηνο θαιιηέξγεηαο θιίκαηνο αιιαγψλ θαη ππνζηήξημεο αιιαγψλ 18
A. ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ Η. ΓΔΝΗΚΑ Ζ Γηνίθεζε Αλζξώπηλσλ Πόξσλ (Human Resources Management) ή Γηνίθεζε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνύ απνηειεί κηα ζηξαηεγηθή θαη ζπλεθηηθή πξνζέγγηζε ζηε δηνίθεζε ηνπ πιένλ πνιχηηκνπ πφξνπ κηαο νξγάλσζεο, ηνπ αλζξψπηλν παξάγνληα. Σν αλζξψπηλν δπλακηθφ ζπκβάιιεη, ηφζν ζε αηνκηθφ φζν θαη ζε ζπιινγηθφ επίπεδν, ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νξγάλσζεο. Ο φξνο Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ Πφξσλ αληηθαηέζηεζε ηνλ φξν Γηνίθεζε Πξνζσπηθνχ θαη αθνξά ζε φιεο ηεο δηαδηθαζίεο ηεο δηαρείξηζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζε κηα νξγάλσζε. Ζ Γηνίθεζε Πξνζσπηθνχ 6 είλαη: κηα ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ ε νπνία: θαηαξράο επηηξέπεη ζην πξνζσπ ηθφ θαη ζηελ νξγάλσζε λα ζπκθσλνχλ ζρεηηθά κε ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζηφρνπο θαη ηε θχζε ηεο εξγαζηαθήο ζρέζεο θαη ζηε ζπλέρεηα δηαζθαιίδεη φηη απηή ε ζπκθσλία ζα ηεξεζεί " Ζ Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ Πφξσλ 7 αθνξά: "...ζηηο απνθάζεηο θαη ελέξγεηεο ηεο δηνίθεζεο η σλ ππαιιήισλ ζε φια ηα επίπεδα ηεο ηεξαξρίαο ηεο νξγάλσζεο, ε νπνίεο ζπλδένληαη κε ηελ πινπνίεζε ησλ ζηξαηεγηθψλ ηεο ζηφρσλ θαη έρνπλ ζθνπφ λα δεκηνπξγήζνπλ βηώζηκν ζηξαηεγηθό πιενλέθηεκα " Ζ ζρέζε κεηαμχ ηεο ιεηηνπξγίαο Γηνίθεζεο Πξνζσπηθνχ θαη ηεο ιεηηνπξγίαο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ ζηνπο θνξείο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα έρεη ηε κνξθή πνπ απνηππψλεηαη ζην ζρήκα πνπ αθνινπζεί θαη απνηειεί έλα εληαίν ζχζηεκα κε πνιιά ππνζπζηήκαηα. 6 χκθσλα κε ηνπο Torrington and Hall (Torrington, D., Hall, L. (1987), Personnel Management: A New Approach, Prentice-Hall, London ζει.49) 7 χκθσλα κε ηνλ Miller (Miller, P. (1987) Strategic industrial relations and human resource management distinction, definition and recognition, Journal of Management Studies ζει.352) 19
ρήκα 1: ρέζε κεηαμχ Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ θαη Γηνίθεζεο Πξνζσπηθνχ. Βαζηθή ππφζεζε ηεο ζεσξίαο ηεο ΓΑΠ απνηειεί ε παξαδνρή φηη ηα άηνκα δηαθέξνπλ απφ ηηο κεραλέο θαη γηα ην ιφγν απηφ είλαη αλαγθαία ε εμέηαζε ηεο ζρέζεο ηνπο κε ην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ. ηε Μειέηε απηήο ηεο ζρέζεο ζπλδξάκνπλ γλψζεηο ησλ επηζηεκνληθψλ πεδίσλ ηεο ςπρνινγίαο θαη ηεο νξγαλσζηαθήο ςπρνινγίαο, ηνπ 20
βηνκεραληθνχ ζρεδηαζκνχ, ηεο λνκηθήο επηζηήκεο, ηεο θνηλσληνινγίαο θαη ζεσξηψλ φπσο ν κεηακνληεξληζκφο θαη ν κεηαζηξνπθηνπξαιηζκφο. Σν ζεσξεηηθφ ππφβαζξν βαζίδεηαη θπξίσο ζηελ ππφζεζε φηη ην πξνζσπηθφ κηαο νξγάλσζεο απαξηίδεηαη απφ άηνκα κε πνηθηινκνξθία ζηφρσλ θαη αλαγθψλ. Ζ ιεηηνπξγία ηεο ΓΑΠ ζηεξίδεηαη ζηελ ζεηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα ππνζέηνληαο φηη φια ηα άηνκα επηζπκνχλ λα ζπκβάιινπλ παξαγσγηθά ζην πεξηβάιινλ ηεο νξγάλσζεο θαη ηα κφλα εκπφδηα ζε απηή ηνπο ηελ επηζπκία είλαη ε έιιεηςε γλψζεο, ε αλεπαξθήο εθπαίδεπζε θαη νη απνηπρίεο πνπ νθείινληαη ζε πθηζηάκελεο δηαδηθαζίεο. Ζ ιεηηνπξγία ηεο ΓΑΠ απνηειεί κηα θαηλνηφκν νπηηθή ζε ζρέζε κε πξνυπάξρνπζεο πξνζεγγίζεηο ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα ζην ρψξν εξγαζίαο. Απφξξνηα απηνχ είλαη ην γεγνλφο φηη νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηεί σζνχλ ηα ζηειέρε ηεο νξγάλσζεο λα εθθξάδνπλ κε ζαθήλεηα ηνπο ζηφρνπο ηεο, λα ηνπο εμεηδηθεχνπλ, λα ηνπο θαζηζηνχλ θαηαλνεηνχο ζηνπο ππαιιήινπο θαη λα παξέρνπλ ζε απηνχο ηα θαηάιιεια κέζα ψζηε λα επηηπγράλνληαη. Ζ πξνζέγγηζε ηεο ΓΑΠ ζηνρεχεη ζηε δηαζθάιηζε ζηε ζπγρψλεπζε θαη ζπληνληζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ελεξγεηψλ ηεο δηνίθεζεο ηνπ πξνζσπηθνχ κε απηέο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ, κέζσ ηεο πξνζέιθπζεο θαηάιιεισλ ζηειερψλ, ηεο δηαηήξεζήο ηνπο ζην δπλακηθφ ηεο νξγάλσζεο θαη ηεο απνηειεζκαηηθήο θαη απνδνηηθήο δηνίθεζήο ηνπο. πλεπψο, Γηνίθεζε Αλζξώπηλσλ Πόξσλ (Human Resources Management- HRM) ή Γηνίθεζε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνύ είλαη ε ιεηηνπξγία κηαο νξγάλσζεο πνπ αζρνιείηαη κε ηελ πξνζέιθπζε, ηελ εθπαίδεπζε, ηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ αληακνηβή ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο, ηελ πγεία, ηελ αζθάιεηα, ην πθηζηάκελν ζεζκηθφ θαη λνκηθφ πιαίζην, αληηκεησπίδνληαο ηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα σο ηνλ ζεκαληηθφηεξν γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νξγάλσζεο. 21
ΗΗ. ΣΟΥΟΗ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ Ζ Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ ζηνρεχεη ζηα εμήο: ζπλδξνκή ζηελ επίηεπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ-επηρεηξεζηαθψλ θαη αηνκηθψλ ζηφρσλ ηεο νξγάλσζεο αμηνπνίεζε φισλ ησλ δπλαηνηήησλ θαη ηνπ ζπλφινπ ηνπ πξνζσπηθνχ δεκηνπξγία θιίκαηνο ππεπζπλφηεηαο θαη αθνζίσζεο ελίζρπζε θαη βειηίσζε ηεο θνπιηνχξαο ηεο νξγάλσζεο βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ελίζρπζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο βειηίσζε απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο ζπλδξνκή ζηε δηνίθεζε αιιαγψλ (change management), πνπ επηηάζζνπλ νη ζχγρξνλεο κεηαξξπζκηζηηθέο ηάζεηο δηαζθάιηζε ηεο ηήξεζεο ησλ ζπλζεθψλ αζθάιεηαο θαη πγηεηλήο ηεο εξγαζίαο βειηίσζε ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο νκαδηθφηεηαο ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ ζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο θαη ζπληνληζκνχ ΗΗΗ. ΑΝΑΓΚΑΗΟΣΖΣΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ Ζ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, δηαρξνληθά, απνηειεί θξίζηκε παξάκεηξν γηα ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο Γηνίθεζεο. Ζ αλαγθαηφηεηα ηεο Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ ζηε Γεκφζηα Γηνίθεζε βαίλεη απμαλφκελε ζηελ ζχγρξνλε επνρή, δηφηη αληηκεησπίδεη κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο, ηφζν ζην εμσηεξηθφ φζν θαη ζην εζσηεξηθφ (νξγαλσζηαθφ) πεξηβάιινλ, νη νπνίεο ζπληζηνχλ θαηαιχηεο αιιαγψλ. Σέηνηεο αιιαγέο είλαη: Δμσηεξηθό πεξηβάιινλ Ραγδαίεο παγθφζκηεο εμειίμεηο ζηνπο ηνκείο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο νηθνλνκίαο Απμαλφκελεο πηέζεηο ζε νηθνλνκηθφ - πνιηηηθφ - θνηλσληθφ επίπεδν ιφγσ παγθνζκηνπνίεζεο, δηεζλνπνίεζεο, πνιπεπίπεδεο δηαθπβέξλεζεο Αιιαγέο ζηε λνκνζεζία (δηεζλή, θνηλνηηθή, εζληθή) Γηαθνξεηηθφηεηα εξγαδνκέλσλ (labor diversity) Μεηαβαιιφκελνη ξφινη ζηελ νηθνγέλεηα θαη ηελ εξγαζία 22
πλερψο απμαλφκελεο αλάγθεο ζε λέεο επαγγεικαηηθέο δεμηφηεηεο Μεγάιε αλάπηπμε ηξηηνγελνχο ηνκέα θαη ζεκαληηθή ζπκβνιή ηνπ ζην ΑΔΠ Αικαηψδεο αλάπηπμε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) πγθεληξψζεηο, ζπγρσλεχζεηο, εμαγνξέο ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα Οξγαλσζηαθό πεξηβάιινλ Γηνίθεζε κέζσ ηφρσλ θαη πηέζεηο γηα ζηαδηαθή κεηάβαζε ζηε Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηφηεηαο (Total Quality Management) Αλαζρεδηαζκφο Δπηρεηξεζηαθψλ Γηαδηθαζηψλ (Business Process Reengineering) πγθξηηηθή Πξνηππνπνίεζε / Αμηνιφγεζε (benchmarking) Τηνζέηεζε βέιηηζησλ πξαθηηθψλ( best practices) Δλδπλάκσζε (empowerment) Αλάγθε γηα βειηίσζε νξγαλσζηαθήο κάζεζεο, δηαρείξηζεο γλψζεο (knowledge management) Αλάγθε γηα θαιιηέξγεηα νξγαλσζηαθήο θνπιηνχξαο, θαη θιίκαηνο ζπιινγηθφηεηαο, απνδνηηθφηεηαο, ππεπζπλφηεηαο Αλάζεζε παξνρήο ππεξεζηψλ ζε εμσηεξηθνχο ζπλεξγάηεο (outsourcing) Πξνζηηζέκελε Αμία (EVA - economic value added) Μείσζε επηπέδσλ ηεξαξρίαο (delayering) Απνθέληξσζε (decentralization) Μείσζε πξνζσπηθνχ (downsizing) IV. ΤΣΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΧΝ ΠΟΡΧΝ Οη πξνβιεκαηηζκνί πνπ αλαθέξζεθαλ, ζε ζρέζε κε ην κεηαβαιιφκελν πεξηβάιινλ δξάζεο ηεο δηνίθεζεο, δεκηνπξγνχλ απαηηήζεηο ζπζηεκαηηθήο νξγάλσζεο, δηαρείξηζεο θαη δηνίθεζεο ηνπ Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ. Ζ Γηνίθεζε Αλζξψπηλσλ Πφξσλ ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη έλα ζχλνιν ππνζπζηεκάησλ ηα νπνία ζα είλαη ζε πιήξε δηαιεηηνπξγηθφηεηα κε φια ηα άιια ππνζπζηήκαηα ηεο δηνίθεζεο. 23