ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ. Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο:

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο: Γηαρείξηζε θαη αμηνιόγεζε αλζξωπίλωλ πόξωλ ζηνλ Διιεληθό ηξαπεδηθό ρώξν Δπηβιέπνπζα Καζεγήηξηα: Αληωληάδνπ Υαξίθιεηα πνπδαζηήο: Φηιηππίδεο ηπιηαλόο - Νηθόιανο ΚΑΒΑΛΑ 2009

2 ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο: Γηαρείξηζε θαη αμηνιφγεζε αλζξσπίλσλ πφξσλ ζηνλ ηξαπεδηθφ ρψξν Τπνβιεζείζα ζηνλ Καζεγεηή απφ ηελ πνπδαζηή Έλαξμε: Παξάδνζε:

3 - Πξόινγνο Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο θνίηεζεο κνπ ζην Σκήκα Λνγηζηηθήο, ηεο ρνιήο Γηνίθεζεο & Οηθνλνκίαο ηνπ Σ.Δ.Η. Καβάιαο. Θέκα ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο είλαη «ε Δηαρείξηζε θαη αμηνιόγεζε αλζξωπίλωλ ζηνλ ηξαπεδηθώλ ρώξωλ» ε απηφ ην ζεκείν ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ νηθνγέλεηα κνπ γηα ηελ ζπκπαξάζηαζε ηνπο θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ θαη ηνλ θαζεγεηή θα. γηα ηελ βνήζεηα πνπ έδσζε φηαλ ήηαλ απαηηεηή. 2

4 Πίνακας περιεχομένων - Πξφινγνο Δηζαγσγή... 7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΧΣΟ ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΤΣΖΜΑ Δηζαγσγή Ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ ειιεληθνχ θαη επξσπατθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο Διιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα Δπξσπατθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα (επξσπατθή θεληξηθή ηξάπεδα) Οη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ επξσπατθνχ ζπζηήκαηνο θεληξηθψλ ηξαπεδψλ Οη ζχγρξνλεο εμειίμεηο θαη πξνθιήζεηο ζην δηεζλέο ηξαπεδηθφ ζχζηεκα χλζεζε θαη δηαθξίζεηο ηνπ ειιεληθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο Γηάξζξσζε ειιεληθνχ ηξαπεδηθνχ θιάδνπ Ζ ζεκαζία ηεο δηεχζπλζεο αλζξσπηλνχ δπλακηθνχ ζηνλ ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ρψξν ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟΤ Ζ έλλνηα θαη ε ηζηνξηθή ηεο δηαδξνκή Ο ξφινο ηεο κνλάδαο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Ζ δηνίθεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ σο νξγαλσηηθή ιεηηνπξγία Ζ δηνίθεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ σο επηζηήκε ηφρνη ηεο δηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ

5 2.6. ηαζκνί ηεο επηζηήκεο ηεο δηνίθεζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Οη άλζξσπνη ζηνλ ρψξν εξγαζίαο ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ ΔΠΗΛΟΓΖ ΚΑΗ ΑΜΟΗΒΔ ΠΡΟΧΠΗΚΟΤ Δπηινγή πξνζσπηθνχ Ακνηβέο - παξνρέο Έλλνηα ακνηβψλ Πνιηηηθή ακνηβψλ Σξφπνη ακνηβήο Αηνκηθέο ακνηβέο Με βάζε ην ρξφλν απαζρφιεζεο Με βάζε ηελ απφδνζε Οκαδηθέο ακνηβέο πκκέηνρε ζηα θέξδε - απφθηεζε κεηνρψλ Πξνζζεηέο παξνρέο Έιεγρνο - αμηνιφγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΤ Σαμηλφκεζε πξνζσπηθνχ Τπνρξεσηηθέο πηζηνπνηήζεηο ζηελ Διιάδα Τπνρξεσηηθή δηαδηθαζία γηα ηνπο αζθαιηζηηθνχο ζπκβνχινπο Απαηηνχκελα επαγγεικαηηθά πξνζφληα ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΔΜΠΣΟ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΤ

6 5.1. Ηζηνξηθή αλαδξνκή Οξηζκφο αμηνιφγεζεο θνπφο θαη ζηφρνο ηεο αμηνιφγεζεο Πξνυπνζέζεηο θαη νθέιε απνηειεζκαηηθήο αμηνιφγεζεο ρεδηαζκφο ελφο αμηφπηζηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο Αληηθείκελν αμηνιφγεζεο Πξφζσπα Αμηνιφγεζεο Υξφλνο Αμηνιφγεζεο ηνηρεία Αμηνιφγεζεο Δίδε ζθαικάησλ αμηνιφγεζεο Λάζε Αμηνινγεηή Λάζε Αμηνινγνπκέλνπ Λάζε Λφγσ Δμσηεξηθψλ πλζεθψλ Λάζε Λφγσ Αιιειεπίδξαζεο Λάζε Λφγσ ηεο Μεζφδνπ Αμηνιφγεζεο Μέζνδνη αμηνιφγεζεο Μέζνδνη ησλ ζηαζεξψλ ηηκψλ Αμηνιφγεζε κε βάζε ηελ επίηεπμε αληηθεηκεληθψλ ζηφρσλ Γηνίθεζε νιηθήο πνηφηεηαο θαη αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηφρνη ζπλέληεπμεο αμηνιφγεζεο ηεο απφδνζεο Ζ δηαδηθαζία ηεο ζπλέληεπμεο αμηνιφγεζεο Ο ξφινο ηνπ πξντζηάκελνπ ζηε δηαδηθαζία ηεο ζπλέληεπμεο αμηνιφγεζεο ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΚΣΟ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

7 Καζνκνιφγεζε

8 - Δηζαγωγή Δίλαη γλσζηφ φηη νη ειιεληθέο ηξάπεδεο ζπκβαδίδνπλ, θαη κε ηηο δηεζλείο ηάζεηο θαη εμειίμεηο, έρνπλ λα επηδείμνπλ ηα ηειεπηαία 90 ρξφληα κηα ζπλερή θαη απμαλφκελε δξαζηεξηφηεηα ζηνλ ηνκέα ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο. Οη εμειίμεηο είλαη ζπλερήο θαη νη πξνθιήζεηο κεγάιεο. Οη ηξάπεδεο πξέπεη ζπλέρεηα λα αλαλεψλνπλ ηα πξντφληα θαη ηηο ππεξεζίεο ηνπο θαη λα παξαθνινπζνχλ ηηο εμειίμεηο ηεο ηερλνινγίαο γηαηί νη πειάηεο γίλνληαη φιν θαη πνην απαηηεηηθνί. Γηα θάζε επηρείξεζε επίζεο είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα έρεη ην θαηάιιειν πξνζσπηθφ ζε θάζε ζέζε εξγαζίαο, εηδηθφηεξα ζε επηρεηξήζεηο φπσο νη ηξάπεδεο, πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη νπζηαζηηθά ζηνλ ρψξν ηεο πξνζθνξάο ππεξεζηψλ θαη πιεξνθνξηψλ πξνο ηνπο πειάηεο, ην λα δηαζέηνπλ ην θαηάιιειν πξνζσπηθφ γίλεηαη ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα. ηελ νηθνλνκία ηηο γλψζεηο ηνπ 2νπ αηψλα, εθείλν πνπ δηαθνξνπνηεί ηνλ νξγαληζκφ δελ είλαη ν θεθαιαηνπρηθφο εμνπιηζκφο ή ε ηερλνινγία αιιά ην εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη νη δηαδηθαζίεο κε ηηο νπνίεο απηέο δηακνξθψλνληαη, κεηαηξέπεηαη ζε ζηξαηεγηθφ πιενλέθηεκα θαη δηαηεξείηαη. Οη Σξάπεδεο θαη γεληθά νη θάζε είδνπο νξγαληζκνί ζηειερψλνληαη θαη δηνηθνχληαη απφ αλζξψπνπο. Υσξίο αλζξψπνπο δελ πθίζηαληαη επηρεηξήζεηο. Καη' επέθηαζε, νη εξγαδφκελνη απνηεινχλ ηνλ πην θαζνξηζηηθφ ζπληειεζηή παξαγσγήο, γηα λα ιεηηνπξγήζεη θαη επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο ηεο κηα επηρείξεζε. Σηο κεγάιεο θαη επηηπρεκέλεο επηρεηξήζεηο ηηο θάλνπλ άλζξσπνη, αιιά θαη επηρεηξήζεηο θιείλνπλ ή είλαη ειάρηζηα απνδνηηθέο επεηδή νη εξγαδφκελνη ζε απηέο δελ κπνξνχλ, δελ μέξνπλ ή θαη δελ ζέινπλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπο. Σελ δηαθνξά ηελ θάλνπλ νη άλζξσπνη, είηε απηνί δηνηθνχλ είηε απιά εθηεινχλ. Σα κεραλήκαηα, νη ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο, νη εγθαηαζηάζεηο θαη γεληθά νη άιινη ζπληειεζηέο παξαγσγήο, νχηε ζθέπηνληαη, νχηε καζαίλνπλ νχηε πξνζπαζνχλ νχηε βέβαηα ζέηνπλ ζηφρνπο θαη απνθαζίδνπλ γηα ην ηη, πφζν 7

9 θαη πψο ζα πξάμνπλ, νχηε απεξγνχλ θαη νχηε δεηνχλ αληακνηβέο. Αιιά θαη δελ παξαθηλνχληαη, δελ δξνπλ ζπιινγηθά θαη δελ έρνπλ πξνζδνθίεο θαη αλάγθεο λα ηθαλνπνηήζνπλ. ια απηά ραξαθηεξίδνπλ ηελ αλζξψπηλε θχζε θαη δξάζε. Γη' απηφ ε δηαρείξηζε θαη ζσζηή αμηνιφγεζε ησλ εξγαδνκέλσλ, ζην ηδηαίηεξν εξγαζηαθφ θαη θνηλσληθφ πεξηβάιινλ ηεο θάζε επηρείξεζεο είλαη έξγν δχζθνιν πνιχπηπρν θαη απαηηεί γλψζε θαη ηέρλε απφ φζνπο είλαη ππεχζπλνη γηα απηφ είηε απηνί απνηεινχλ ηε δηεχζπλζε αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ είηε είλαη ηα γξακκηθά θπξίσο αιιά θαη επηηειηθά ζηειέρε. Σν αλζξψπηλν δπλακηθφ θάζε επηρείξεζεο απνηειείηαη απφ φια ηα άηνκα πνπ ζπκκεηέρνπλ κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία απηήο άζρεηα αλ ε επηρείξεζε απηή είλαη κεγάιε ή κηθξή, απιή ή πνιχπινθε. Δπνκέλσο ε Γηνίθεζε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνχ ή Γηνίθεζε Πξνζσπηθνχ ή Τπεξεζία Πξνζσπηθνχ ππάξρεη ζε φινπο ηνπο νξγαληζκνχο θαη ζε φιεο ηηο επηρεηξήζεηο θαη απνηειεί ην θχξην ζπζηαηηθφ, ηεο επξχηεξεο Γηνηθεηηθήο θαη Οξγαλσηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ νξγαληζκνχ ή ηεο επηρείξεζεο. θνπφο ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη λα δηεξεπλήζνπκε ηνλ ξφιν θαη ηνλ ηξφπν δηαρείξηζεο, εθπαίδεπζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ ζηελ ηνπ πξνζσπηθνχ ησλ ηξαπεδψλ. Γηα ηε ζπγθέληξσζε ηνπ πιηθνχ ηεο εξγαζίαο έγηλε εθηελήο κειέηε ηεο πθηζηάκελεο βηβιηνγξαθίαο. ηελ παξνχζα εξγαζία ζε ζεσξεηηθφ πάληα επίπεδν εμεηάδνπκε : α) ζην ειιεληθφ θαη επξσπατθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα, β) ζηε δηνίθεζε αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ, γ) ζηελ αμηνιφγεζε πξνζσπηθνχ, δ) ζηηο κεζφδνπο αμηνιφγεζεο θαη ε) ζηηο ακνηβέο θαη παξνρέο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηέινο ζηελ εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ησλ ζηειερψλ. 8

10 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΧΣΟ 1. ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΤΣΖΜΑ 1.1. Δηζαγωγή Ο 21νο αηψλαο μεθίλεζε κε ελσκέλεο νηθνλνκηθά θαη λνκηζκαηηθά δψδεθα ρψξεο ηεο Δπξψπεο κε ηηο ππφινηπεο λα εηνηκάδνληαη λα γίλνπλ κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Πξηλ απφ απηφλ ηνλ αηψλα παξαβιέπνληαο ηηο ζπρλέο πνιηηηθέο δηακάρεο θαη πνιέκνπο, νη ρψξεο απηήο βαζαλίδνληαλ νηθνλνκηθά απφ ηηο κεηαβνιέο ηεο ηζνηηκίαο ησλ λνκηζκάησλ ηνπο, ζπλαιιαγκαηηθνχο θαηά θαηξνχο παληθνχο, ην κε ηθαλνπνηεηηθφ ζχζηεκα πιεξσκψλ θαη ηηο πνιιέο εζληθέο αγνξέο. Με ηελ ελνπνίεζε ησλ νηθνλνκηψλ, ηεο νπνίαο πξνεγήζεθε ε ζχγθιεζε απηψλ θαη ε θαζηέξσζε θνηλνχ λνκίζκαηνο, ηνπ επξψ, πξνέθπςε ε αλάγθε εθκεηάιιεπζεο θαη αμηνπνίεζεο ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ ζπλεπάγεηαη ε κεηαβνιή. Δπήιζαλ έηζη κηα ζεηξά απαξαίηεησλ δηαξζξσηηθψλ κεηαβνιψλ γηα λα κπνξέζεη λα ιεηηνπξγήζεη ε εληαία επξσπατθή νηθνλνκία θαη αγνξέο, λα ηεζνχλ ζηφρνη θαη αληηθεηκεληθνί ζθνπνί αιιά θαη λα πξνζηαηεπζεί ην ζχζηεκα απφ ηηο νηθνλνκηθέο θαη λνκηζκαηηθέο θξίζεηο, θάηη επαλαιακβαλφκελν ζηηο νηθνλνκίεο ησλ ρσξψλ Ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ ειιεληθνύ θαη επξωπαϊθνύ ηξαπεδηθνύ ζπζηήκαηνο Διιεληθό ηξαπεδηθό ζύζηεκα Ζ ειιεληθή ηξαπεδηθή νξγάλσζε πέξαζε απφ κηα ζεηξά εμειηθηηθψλ θάζεσλ πνπ δχλαηαη λα εληαρζνχλ γεληθά ζε ηξεηο δηαθεθξηκέλεο ρξνληθέο πεξηφδνπο. Ζ πξψηε εθηείλεηαη απφ ηελ νπζηαζηηθή εγθαζίδξπζε ηνπ λεψηεξνπ ειιεληθνχ θξάηνπο 1828 κέρξη 1927 πεξίπνπ, δειαδή ζπκπίπηεη κε ηελ επνρή ηνπ δηεζλνχο νηθνλνκηθνχ θηιειεπζεξηζκνχ θαη 9

11 ραξαθηεξίδεηαη θπξίσο απφ ηελ παληειή ζρεδφλ έιιεηςε θπβεξλεηηθήο κέξηκλαο θαη ζπγθεθξηκέλεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο ζηνλ πηζησηηθφ ηνκέα. ηε δεχηεξε πεξίνδν ( ) έρνπκε γηα πξψηε θνξά ηελ εηζαγσγή ησλ ζηνηρείσλ ηεο εμεηδίθεπζεο θαη ηεο λνκνζεηηθήο ξχζκηζεο ζηελ νξγάλσζε ηεο ηξαπεδηθήο δξαζηεξηφηεηαο 1. Σέινο ε ηξίηε πεξίνδνο (1946 σο ζήκεξα) θπξηαξρείηαη απφ ηελ έληνλε, ζπζηεκαηηθή θαη πνιχπιεπξε θξαηηθή παξέκβαζε ζηελ άζθεζε ηεο πίζηεο εληφο ηνπ γεληθφηεξνπ πιαηζίνπ ησλ ζχγρξνλσλ δηεζλψλ αληηιήςεσλ πεξί αλαπηπμηαθήο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Δηδηθφηεξα απφ ηεο 1/1/1981 δειαδή κε ηελ πιήξε έληαμε ηεο ρψξαο καο ζηελ επξσπατθή (νηθνλνκηθή) θνηλφηεηα, αξρίδεη ε λέα πεξίνδνο ηνπ Διιεληθνχ ηξαπεδηθνχ θαη γεληθφηεξα ηνπ ρξεκαηνδνηηθνχ ζπζηήκαηνο Δπξωπαϊθό ηξαπεδηθό ζύζηεκα (επξωπαϊθή θεληξηθή ηξάπεδα) Ζ ΔΚΣ ηδξχζεθε ην Μάην ηνπ 1998 ακέζσο κεηά ηελ απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δ.Δ. ζρεηηθψο κε ηα πιήξε κέιε - θξάηε ηα νπνία ζα εληαρζνχλ ζην ΔΤΡΧ θαη ζα πηνζεηήζνπλ ην εληαίν απηφ λφκηζκα απφ ηεο Ζ ΔΚΣ κε ηηο Κεληξηθέο Σξάπεδεο φισλ ησλ θξαηψλ - κειιψλ απνηεινχλ ην Δπξσπατθφ χζηεκα Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ (ΔΚΣ). Σα δχν απηά φξγαλα θαη θπξίσο ε ΔΚΣ έρεη επηθνξηηζζεί λα ζρεδηάδεη θαη λα εθαξκφδεη ηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ζε φιν ην ρψξν ηεο ΟΝΔ, κέζα ζηα πιαίζηα ιεηηνπξγίαο ηνπ ΔΚΣ. Γειαδή ε αξκνδηφηεηα θεχγεη απφ ηηο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο θαη ηηο θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ - κειψλ θαη νιφθιεξνο ν ηνκέαο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, αιιά θαη ζε κεγάιν βαζκφ θαη ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο πνιηηηθήο πεξηέξρεηαη ζηελ απνθιηζηεθή επζχλε ηεο 1 Δεκήηξηνο Θ. Παηξηλόο «Φξήκα - Τξάπεδεο θαη Φξεκαηνπηζηωηηθή πνιηηηθή», Εθδόζεηο Παπαδήζε 10

12 ΔΚΣ. πγθεθξηκέλα ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ηεο ζρεδηάδεη ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή θαη ε Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή ηεο Δ.Δ., ιακβάλεη φια ηα αλαγθαία κέηξα γηα ηελ εθαξκνγή ηεο, βάζε ηνπ ζρεδηαζκνχ πνπ θαηαξηίζηεθε απφ ην Γ ηεο ΔΚΣ. ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο θαη γηα λα επηηεπρζεί κεγαιχηεξε ιεηηνπξγηθή απνηειεζκαηηθφηεηα κπνξεί ε ΔΚΣ λα ζηξέθεηαη ζηηο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο, δειαδή ζην ΔΚΣ γηα ηελ θαιχηεξε εθαξκνγή θάπνησλ ιεηηνπξγηψλ νη νπνίεο έρνπλ πεξηέιζεη ζηηο δηθαηνδνζίεο ηνπ Οη δξαζηεξηόηεηεο ηνπ επξωπαϊθνύ ζπζηήκαηνο θεληξηθώλ ηξαπεδώλ Σν θεθάιαην ηεο ΔΚΣ θαηαλεκήζεθε κεηαμχ ησλ εζληθψλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ κε βάζε ζηαζκίζεηο νη νπνίεο ηζνχληαη κε ην 50% ηνπ κεξηδίνπ ζπκκεηνρήο ηνπ θάζε θξάηνπο κέινπο ζηνλ πιεζπζκφ ηεο Κνηλφηεηαο θαη ηνπ 50% ηνπ κεξίδην ζπκκεηνρήο ηνπ θάζε θξάηνπο κέινπο ζην ΑΔΠ ηεο Κνηλφηεηαο θαηά ην 2001, κε ηηο ζηαζκίζεηο έθηνηε λα αλαπξνζαξκφδνληαη αλά πεληαεηία. Με ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηνπ ΔΚΣ νη θεληξηθέο ηξάπεδεο βξέζεθαλ κε πςειά ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα, απαξαίηεηα πξηλ απφ ην επξσζχζηεκα γηα ηηο εμσηεξηθέο ζπλαιιαγέο θαη θπξίσο ζηηο κεηαμχ ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ ζπλαιιαγέο νη νπνίεο ηψξα εμέιεηπαλ. Ζ ΔΚΣ θαηέρεη θαη δηαρεηξίδεηαη ηηο απνζεκαηηθέο ζέζεηο ΓΝΣ θαη εηδηθά ηξαβεθηηθά δηθαηψκαηα. ηελ ΔΚΣ επίζεο κεηαβηβάζηεθαλ ηα ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα ησλ θξαηψλ κειψλ γηα δηαρείξηζε κε ζθνπνχο πνπ νξίζηεθαλ ζην θαηαζηαηηθφ ηεο. Δηδηθφηεξα, νη εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο κεηαβίβαζαλ ζηελ ΔΚΣ ηα ζπλαιιαγκαηηθά ηνπο δηαζέζηκα (πιελ λνκηζκάησλ, ΔΟΚ, απνζεκαηηθψλ ζέζεσλ ηνπ ΓΝΣ θαη εηδηθψλ ηξαβεθηηθψλ δηθαησκάησλ) κέρξη ην ηζνδχλακν πνζφ ησλ 50 δηο ECU. Οη εηζθνξέο εμάιινπ θάζε 11

13 Δζληθήο ΚΣ νξίζηεθαλ ίζεο κε ηε ζπκκεηνρή ηεο ζην εγγεγξακκέλν εθάζηνηε θεθάιαην. Έλαληη απηνχ πηζηψλεηαη θάζε εζληθή θεληξηθή ηξάπεδα, κε πνζφ ίζν κε ηελ εηζθνξά ηεο, κε ην ζπλάιιαγκα λα εθθξάδεηαη ζε ηζνδχλακν λφκηζκα θαη απφδνζε πνπ απνθαζίδεη ην Γ Οη ζύγρξνλεο εμειίμεηο θαη πξνθιήζεηο ζην δηεζλέο ηξαπεδηθό ζύζηεκα Σελ ηειεπηαία δεθαεηία θαη ζηα πιαίζηα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, ν ηξαπεδηθφο θιάδνο βξίζθεηαη δηεζλψο ζε κηα δπλακηθή αλαζρεκαηηζκνχ θαη εθηεηακέλσλ αλαθαηαηάμεσλ. Ζ ζπλερηδφκελε δηεζλνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζπλαιιαγψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ξαγδαίεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο έρνπλ θπξηνιεθηηθά κεηαζρεκαηίζεη ην δηεζλέο ηξαπεδηθφ ζχζηεκα εληζρχνληαο ζεκαληηθά ην ξφιν ηνπ ζην ζχγρξνλν ρξεκαηννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ 2. Σαπηφρξνλα φκσο έρνπλ εηζάγεη λένπο θηλδχλνπο γηα ηνπο ηξαπεδηθνχο νξγαληζκνχο, ε κε αληηθεηκεληθή αληηκεηψπηζε ησλ νπνίσλ πξνθαιεί ηζρπξνχο θξαδαζκνχο ζε φιν ην ρξεκαηννηθνλνκηθφ ζχζηεκα θαη θαιθηδεχεη ηε ζηαζεξφηεηα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο. Πνην ζπγθεθξηκέλα ε απειεπζέξσζε ησλ εγρψξησλ αγνξψλ θεθαιαίνπ θαη ρξήκαηνο απφ δηνηθεηηθνχο θαλφλεο θαη πεξηνξηζκνχο φπσο θαη ε θαηάξγεζε ησλ ειέγρσλ ζηε δηαζπλνξηαθή παξνρή ρξεκαηνπηζησηηθψλ ππεξεζηψλ έρεη δηεπξχλεη ζεκαληηθά ηε δηαζχλδεζε ησλ εζληθψλ ηξαπεδηθψλ ζπζηεκάησλ, γεγνλφο ην νπνίν απφ ηελ κία ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ πξνζθεξφκελσλ ηξαπεδηθψλ εξγαζηψλ ελψ απφ ηελ άιιε επαπμάλεη ην ελδερφκελν κεηάδνζεο ελφο πξνβιήκαηνο ή κηαο θξίζεο απφ ηε κηα ρψξα ζηελ άιιε. Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε, ζπκβάιιεη αδηακθηζβήηεηα θαη ε αικαηψδεο ηερλνινγηθή πξφνδνο. Οη ζπλερείο θαηλνηνκίεο ζηνλ ρψξν ηεο 2 Καλειιόπνπινο Φ. «Δηνίθεζε Πξνζωπηθνύ - Αλζξώπηλνπ Δπλακηθνύ»,

14 πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ηειεπηθνηλσληψλ έρνπλ αλαδηακνξθψζεη ην δηεζλέο ρξεκαηνπηζησηηθφ πεξηβάιινλ. ηηο κέξεο καο, ην ειεθηξνληθφ εκπφξην θαη ε εμ' απνζηάζεσο εμππεξέηεζε δελ θαηέρνπλ απιά ζπκπιεξσκαηηθφ ξφιν αιιά ηείλνπλ λα απνηειέζνπλ ηνλ ππξήλα ησλ ηξαπεδηθψλ εξγαζηψλ θαζψο θαηαξγνχλ ηνπο ρψξν - ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο θαη επηηξέπνπλ ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πςειήο πνηφηεηαο κε ην ειάρηζην δπλαηφ θφζηνο ελψ ην ειεθηξνληθφ ρξήκα έρεη ππνθαηαζηήζεη ζρεδφλ εμ' νινθιήξνπ ηα κεηξεηά. Δληνχηνηο, ε ζπλερψο απμαλφκελε θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο θαζνιηθή εμάξηεζε ησλ ηξαπεδηθψλ νξγαληζκψλ απφ ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηθήο έρεη κεγεζχλεη ηνλ ζπζηεκαηηθφ θίλδπλν θαζψο θαη νη δηαηαξαρέο κέζσ ηεο δηαηξαπεδηθήο αγνξάο αιιά θαη ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο ζπκςεθηζκνχ ησλ πιεξσκψλ κεηαδίδνληαη πιένλ απηφκαηα κεηαμχ ησλ ρσξψλ. ην ζχγρξνλν δηεζλέο ρξεκαηνπηζησηηθφ πεξηβάιινλ θπξηαξρνχλ νη εμαγνξέο θαη νη ζπγρσλεχζεηο γηα ηε δεκηνπξγία κεγάισλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ νκίισλ, έηνηκσλ λα αληαγσληζζνχλ απνηειεζκαηηθά ζε παγθφζκην επίπεδν πξνζθέξνληαο παθέηα πξντφλησλ ζε ειθπζηηθέο ηηκέο. Οη παξαπάλσ εμειίμεηο αζθνχλ ζεκαληηθέο πηέζεηο ζηελ απνδνηηθφηεηα ησλ ηξαπεδηθψλ νξγαληζκψλ, γεγνλφο ην νπνίν εληείλεη ηνλ ηξαπεδηθφ αληαγσληζκφ θαη νδεγεί ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα ζηελ πηνζέηεζε πην πνιχπινθσλ θαη ξηςνθίλδπλσλ ζηξαηεγηθψλ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο θεξδνθνξίαο ηνπο. Ηδηαίηεξα ζην ρψξν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε λνκηζκαηηθή ελνπνίεζε κε ηελ πηνζέηεζε ηνπ Euro θαη ε δηεξεχλεζε απηήο κε δέθα (10) λέα θξάηε - κέιε απνηεινχλ ηνπο θαηαιχηεο γηα πεξαηηέξσ ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνχ, επηηπγράλνληαο ηε δηαδηθαζία ζρεκαηηζκνχ κηαο εληαίαο αγνξάο ρξεκαηνπηζησηηθψλ ππεξεζηψλ. Οη έληνλα αληαγσληζηηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ππνρξεψλνπλ ηνπο ηξαπεδηθνχο νξγαληζκνχο λα πξνβνχλ ζε αλαδηάξζξσζε ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο δνκήο αιιά θαη ζε επαλεμέηαζε ηεο ζηξαηεγηθήο κε ζθνπφ ηε κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ηνπο 13

15 θφζηνπο κέζσ ηεο πιήξνπο αμηνπνίεζεο ησλ νηθνλνκηθψλ εχξνπο θαη θιίκαθαο ύλζεζε θαη δηαθξίζεηο ηνπ ειιεληθνύ ηξαπεδηθνύ ζπζηήκαηνο Σν ηξαπεδηθφ ζχζηεκα ζηελ Διιάδα απνηειείηαη απφ 3 : Σελ ηξάπεδα ηεο Διιάδνο (Κεληξηθή, Δθδνηηθή Σξάπεδα) Σνπο Δλδηάκεζνπο Υξεκαηνδνηηθνχο Οξγαληζκνχο, ησλ νπνίσλ ν ξφινο είλαη λα παξεκβάιινληαη αλάκεζα ζηηο «Πεγέο» θαη ζηηο «Υξήζεηο» ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ πνπ δηαθηλνχλε ηελ Οηθνλνκία. Σέηνηνη «ελδηάκεζνη ρξεκαηνδνηηθνί νξγαληζκνί» είλαη : o Οη Δκπνξηθέο, ή Πηζησηηθέο Σξάπεδεο (ΔΣ) o Οη Δηδηθνί Πηζησηηθνί Οξγαληζκνί (ΔΠΟ) θαη δηάθνξνη o Υξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνί, πνπ δηελεξγνχλ ηξαπεδηθέο εξγαζίεο. Ο ξφινο ησλ ελδηάκεζσλ ρξεκαηνδνηηθψλ νξγαληζκψλ είλαη πνιχ ζεκαληηθφο, δηφηη κε ηελ χπαξμε ελφο αλεπηπγκέλνπ ζπζηήκαηνο «ελδηακέζσλ» γίλεηαη πην απνηειεζκαηηθή ε ρξεκαηνδφηεζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ε ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. Γηφηη : - Οη ελδηάκεζνη απηνί νξγαληζκνί πεηπραίλνπλ πιεξέζηεξε θηλεηνπνίεζε ησλ απνηακηεπηηθψλ πφξσλ, επεηδή πξνζθέξνπλ ζηνπο κεκνλσκέλνπο απνηακηεπηέο αζθαιέζηεξεο ηνπνζεηήζεηο ησλ ρξεκάησλ ηνπο θαη ηνπο εμαζθαιίδνπλ θάπνηα απφδνζε. - Γηεπθνιχλνπλ ηηο επηρεηξήζεηο ζηελ αλεχξεζε δαλεηαθψλ θεθαιαίσλ κε ην λα κεηαηξέπνπλ ηα «κηθξφ πνζά» πνπ ζπιιέγνπλ ζε «κεγάια πνζά». - Δπί πιένλ, νη ελδηάκεζνη ρξεκαηνδνηηθνί νξγαληζκνί κε ηηο πνιιέο θαη δηάθνξεο ρνξεγήζεηο πνπ δίλνπλ αθ' ελφο επηκεξίδνληαη ηνλ 3 Δεκήηξηνο Θ. Παηξηλόο «Φξήκα - Τξάπεδεο θαη Φξεκαηνπηζηωηηθή πνιηηηθή», Εθδόζεηο Παπαδήζε 14

16 θίλδπλν πνπ ζπλδέεηαη κε κηα κεκνλσκέλε δαλεηνδφηεζε θαη αθεηέξνπ ζπκβάιινπλ απνηειεζκαηηθά ζηε ζχδεπμε απνηακηεχζεσλ- επελδχζεσλ Γηάξζξωζε ειιεληθνύ ηξαπεδηθνύ θιάδνπ Λεηηνπξγνχλ ζήκεξα ζηελ Διιάδα 40 πεξίπνπ εκπνξηθέο ηξάπεδεο, 10 ζπλεηαηξηζηηθέο θαη δχν εηδηθά πηζησηηθά ηδξχκαηα, ην Σαρπδξνκηθφ Σακηεπηήξην (ΣΣ) θαη ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ (ΣΓΠ) ηα νπνία εθηεινχλ νξηζκέλεο απφ ηηο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο. Οη εκπνξηθέο ηξάπεδεο ζηελ Διιάδα παίδνπλ θπξίαξρν ξφιν ζηελ παξνρή κεζνπξφζεζκσλ δαλείσλ (εκπνξηθψλ θαη βηνκεραληθψλ) θαη ηε κεηαθνξά θεθαιαίσλ. Οξηζκέλεο απφ ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο ηηο κνηξάδνληαη κε άιια πηζησηηθά ηδξχκαηα ζε αληαγσληζηηθή βάζε θαη θπξίσο ηνλ ζηεγαζηηθφ ηνκέα (κε ην ΣΣ θαη ΓΠ) θαη κέξνο ησλ ηξαπεδηθψλ εξγαζηψλ κε ηηο επαξρηαθέο ζπλεηαηξίζηεθεο ηξάπεδεο. Οη ηξάπεδεο αδεηνδνηνχληαη απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζην επξσζχζηεκα απφ ηελ ηξάπεδα ηεο ρψξαο ηεο δψλεο ηνπ επξψ, νη νπνίεο ζε απηφ ην πιαίζην, θαινχληαη εζληθέο ηξάπεδεο. ηελ Διιάδα απφ ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο πνπ είλαη εζληθή ηξάπεδα. Οη θεληξηθέο ηξάπεδεο ιεηηνπξγνχλ κε βάζε ην θαηαζηαηηθφ ηνπο θαη ζηε δψλε ηνπ επξψ απνηεινχλ αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ ΔΚΣ κε ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ θεληξηθνχ ηξαπεδίηε ηνπ θξάηνπο κέινπο πνπ ελεξγεί ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη νδεγίεο ηεο ΔΚΣ. ηαλ αμηνινγνχληαη νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο ζπλεζίδεηαη λα δηαθξίλνληαη ζε κηθξέο θαη κεγάιεο γηαηί ππάξρνπλ ζεκαληηθέο, φπσο ζα δνχκε, δηαθνξέο ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαη ηηο επηδφζεηο. ε απηφ ην πιαίζην ε εγρψξηα Δζληθή ΚΣ επνπηεχεη θαη ειέγρεη ηα κέιε ηνπ πηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο γηα ηπρφλ κε ζπκκφξθσζε κε ηνπο θαλνληζκνχο. Διέγρεη ηε ζπκκφξθσζε ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ εθζέζεσλ κε ηα απαηηνχκελα πνπ ππνβάιινληαη ζηελ ΔΚΣ ή δεκνζηεχνληαη. Οη 15

17 έιεγρνη θαιχπηνπλ ηηο δηαδηθαζίεο θαηαζέζεσλ, δαλεηνδνηήζεσλ θαη ζπκπεξηθνξψλ, ηηο αγνξαπσιεζίεο ησλ ρξενγξάθσλ, ηε δηαρείξηζε ηνπ ηακείνπ θαη ηελ αξηηφηεηα ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ αξρείσλ. Οη ειεγθηηθέο κάιηζηα ζε νξηζκέλεο ρψξεο δελ παξακέλνπλ ζην ίδην ίδξπκα πεξηζζφηεξν απφ έλαλ κήλα ελψ παξάιιεια ππάξρεη θαη δηαθνξεηηθή κεηαρείξηζε σο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ εηήζησλ ειέγρσλ. Οη έιεγρνη εμάιινπ 4, σο εθ ησλ ζπλεπεηψλ απνηπρίαο πηζησηηθνχ ηδξχκαηνο γηα ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο, δηαθξίλνληαη γηα ηελ απζηεξφηεηα ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο αθφκα θαη ζπζηήκαηα γηα λα αλαθαιχπηνπλ επηθίλδπλεο επελδπηηθέο πξαθηηθέο. ηηο ΖΠΑ κάιηζηα νη νκνζπνλδηαθνί ειεγθηέο ηνπ ζπλαιιάγκαηνο ρξεζηκνπνηνχλ βαζκνινγηθφ ζχζηεκα, γλσζηφ σο CAMEL απφ ηα αξρηθά ησλ ιέμεσλ capital, assets, management, earnings, θαη liquidity, θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ ειέγρσλ. Ζ ΣΔ δηελεξγεί ειέγρνπο θεξεγγπφηεηαο, ξεπζηφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ θαη έιεγρν επάξθεηαο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ εζσηεξηθψλ ειέγρσλ. Πξνο ηνχηα ηα ηδξχκαηα ζέηνπλ ζηε δηάζεζε ηεο Γεληθήο Δπηζεψξεζεο Σξαπεδψλ ηεο ΣΔ φια ηα αλαγθαία ζηνηρεία γηα ηελ άζθεζε ησλ ειέγρσλ Ζ ζεκαζία ηεο δηεύζπλζεο αλζξωπηλνύ δπλακηθνύ ζηνλ ειιεληθό ηξαπεδηθό ρώξν Οη λέεο θαηαλαισηηθέο ζπλήζεηεο, νη αιιαγέο ζηα ζεζκηθά πιαίζηα ιεηηνπξγίαο ησλ ηξαπεδψλ θαη νη αιιαγέο ησλ κεξίδσλ αγνξάο καδί κε θάπνηεο άιιεο ελέξγεηεο αλαζέηνπλ ζηε Γηεχζπλζε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνχ ελφο ηξαπεδηθνχ νξγαληζκνχ βαξχλνπζεο αξκνδηφηεηεο, κηα θαη ε ηειηθή δηαθνξά ελαπφθεηηαη ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ ελφο ηξαπεδηθνχ νξγαληζκνχ. Έλαο απφ ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο κηαο ηξάπεδαο πξέπεη λα απνηειεί ε αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο. Ζ Γηεχζπλζε 4 Καλειιόπνπινο Φ. «Δηνίθεζε Πξνζωπηθνύ - Αλζξώπηλνπ Δπλακηθνύ»,

18 Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνχ βξίζθεηαη αληηκέησπε κε φιεο απηέο ηηο πξνθιήζεηο, κε ζθνπνχο φπσο ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο, ηελ νξγαλσηηθή απφδνζε, ηελ αλάπηπμε επηηπρεκέλσλ εγεηψλ θ.α. κε ζηφρν λα ραξίζεη ζηνλ νξγαληζκφ ην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Γηα λα κπνξέζνπλ νη ειιεληθέο ηξάπεδεο λα αληαπνθξηζνχλ επηηπρψο ζηνλ αληαγσληζκφ ζε επξσπατθφ επίπεδν, ζα πξέπεη λα πξνρσξήζνπλ ζηε ζχλαςε ζηξαηεγηθψλ ζπκκεηνρψλ, ζηελ πηνζέηεζε λέσλ κνξθψλ νξγάλσζεο (ηξαπεδηθνί φκηινη), ζηε κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ηνπο θφζηνπο θαη ζηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ ηνπο. Σν ρξεκαηννηθνλνκηθφ ζχζηεκα γίλεηαη νινέλα θαη πην πεξίπινθν ηφζν απφ πιεπξάο ιεηηνπξγηψλ, φζν θαη απφ πιεπξάο πξνζθεξφκελσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ`5. πλεπψο, έληνλε είλαη ε αλάγθε γηα ζπλερή εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ, έηζη ψζηε ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ζηελ Διιάδα λα είλαη εμίζνπ αληαγσληζηηθφ κε ην αληίζηνηρν ησλ άιισλ ρσξψλ. Σν αλζξψπηλν δπλακηθφ ηνπ ειιεληθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ζε ζρέζε κε ηνπο ινηπνχο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο είλαη ζρεηηθά λεφηεξν, πεξηζζφηεξν ελεκεξσκέλν θαη εκθαλίδεη πςειή επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε. Μηα γεληθφηεξε εθηίκεζε, φζνλ αθνξά ζηηο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο ζηελ Διιάδα, είλαη φηη ε απειεπζέξσζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο βνήζεζε ζηελ αλάπηπμε ηνπ, ελψ νη ηπρφλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ απαζρφιεζε ιφγσ ηεο πηνζέηεζεο λέσλ ηερλνινγηψλ, ησλ εμαγνξψλ θαη ησλ ζπγρσλεχζεσλ κπνξεί λα είλαη ειεγρφκελεο. Σέινο, αμηφινγνη παξάγνληεο γηα ηελ εμέιημε ηεο ηξαπεδηθήο απαζρφιεζεο ζηα επφκελα ρξφληα, είλαη ε επέθηαζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο ζε λέεο αγνξέο, ε αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ θαη ε δπλαηφηεηα 5 Καλειιόπνπινο Φ. «Δηνίθεζε Πξνζωπηθνύ - Αλζξώπηλνπ Δπλακηθνύ»,

19 πξνζαξκνγήο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ησλ ηξαπεδψλ ζηηο λέεο πξνθιήζεηο. 18

20 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ 2. ΓΗΟΗΚΖΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟΤ 2.1. Ζ έλλνηα θαη ε ηζηνξηθή ηεο δηαδξνκή ε έλαλ θφζκν πνπ ζπλερψο πξνζιακβάλεη λέεο κνξθέο εμαηηίαο ησλ ξαγδαίσλ νηθνλνκηθψλ, ηερλνινγηθψλ, πνιηηηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ εμειίμεσλ, ζπλεηδεηνπνηνχκε πσο ν αλζξψπηλνο παξάγνληαο, θαη ζπγθεθξηκέλα ε δηαρείξηζε ηνπ 6, θαζίζηαηαη νινέλα θαη πην ζεκαληηθφο ζηελ επίηεπμε ησλ απνηειεζκάησλ κηαο επηρείξεζεο. Σν αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα θαηαθηηέηαη φηαλ κηα επηρείξεζε ζπλδπάδεη κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ηνπο παξαγσγηθνχο ηεο πφξνπο κε ηελ νξγαλσζηαθή ηεο θνπιηνχξα, ηηο αμίεο δειαδή πνπ θπξηαξρνχλ, κέζα απφ ην αλζξψπηλν δπλακηθφ πνπ ηηο πινπνηεί. Ζ δηαρείξηζε ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ (Human Resource Management) έγθεηηαη ζηελ ζρέζε κεηαμχ εξγνδφηε - ππαιιήινπ θαη ζπγθεθξηκέλα, πεξηιακβάλεη ηελ απνδνηηθή ζπλδηαιιαγή πξνο επίηεπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ ηδηαίηεξσλ αλαγθψλ ησλ ππαιιήισλ ηεο. Δπεηδή ε δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ επηδηψθεη λα ελζσκαηψζεη ζηξαηεγηθά ηα ζπκθέξνληα κηαο επηρείξεζεο θαη ησλ ππαιιήισλ ηεο, είλαη πνιχ πεξηζζφηεξν απφ έλα ζχλνιν δξαζηεξηνηήησλ ζρεηηθά κε ην ζπληνληζκφ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο. Αλαθεξφκελνη ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ ελλννχκε ην ζχλνιν ησλ ηαιέλησλ θαη ηεο δηάζεζεο γηα απφδνζε φισλ ησλ εξγαδνκέλσλ κηαο επηρείξεζεο, πνπ κπνξνχλ λα ζπληειέζνπλ ζηε δεκηνπξγία θαη νινθιήξσζε ηεο απνζηνιήο, ηνπ νξάκαηνο, ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ησλ ζηφρσλ ζηεο επηρείξεζεο. 6 Καλειιόπνπινο Φ. «Δηνίθεζε Πξνζωπηθνύ - Αλζξώπηλνπ Δπλακηθνύ»,

21 Σν αλζξψπηλν δπλακηθφ νξίδεηαη επίζεο σο έλα ζχλνιν ελεξγεηψλ, ζηξαηεγηθψλ π.ρ. ν πξνγξακκαηηζκφο αλζξσπίλσλ πφξσλ, ν ζρεδηαζκφο ζπζηεκάησλ αληακνηβήο αιιά θαη ιεηηνπξγηψλ π.ρ. επηινγή ππνςεθίσλ, εθπαίδεπζε θιπ. πνπ πξέπεη λα γίλνπλ γηα λα κπνξεί ε επηρείξεζε λα απνθηήζεη, δηαηεξήζεη θαη αμηνπνηήζεη ηθαλνχο εξγαδνκέλνπο πνπ ζα εθηεινχλ επηηπρψο θαη κε παξαγσγηθφ ηξφπν ην έξγν ηνπο. Δίλαη ζεκαληηθφ λα δνχκε ηελ ηζηνξηθή εμέιημε ηεο Γηεχζπλζεο, ψζηε λα γίλνπλ θαηαλνεηά ην ζθεπηηθφ θαη ε ιεηηνπξγία ηεο ζην πέξαζκα ησλ δεθαεηηψλ. Θα παξνπζηαζηνχλ ζπλνπηηθά θαη δηαγξακκαηηθά νη εμειίμεηο αλά πεξηφδνπο, κε ηαπηφρξνλε παξνπζίαζε γεγνλφησλ πνπ επεξέαζαλ θαζνξηζηηθά ηεο πνξεία ηεο. Πίλαθαο 1 - ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΖ ΓΗΔΤΘΤΝΖ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟΤ ΓΤΝΑΜΗΚΟΤ ΔΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΥΔΓΗΑΜΟ ηέιερνο Πξφλνηαο Γεθαεηία 1960 Γεθαεηία 1970 Γεθαεηία 1980 Γεθαεηία 1990 θαη κεηά Γξαθεηνθξάηεο - Αλζξσπηζηήο Γηαπξαγκαηεπηήο - κεζνιαβεηήο Οξγαλσηηθφο Σερλνθξάηεο Αλαιπηήο πξνγξακκαηηζηήο αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ χκβνπινο ζηξαηεγηθήο αλάπηπμεο αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ εθκεράληζε εξγαζίαο πλνρή ζηειέρσζεο ζηαζεξνπνίεζε ππαιιήισλ Καηαθαηηθή δξάζε θαη πην νηθνλνκηθψο απνδνηηθή ρξήζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Γηαρείξηζε θαξηέξαο θαη αχμεζε ηεο ζπκβνιήο ζην θέξδνο Απνδνηηθή θαη έγθαηξε ζηειέρσζε νη κφληκνη ππάιιεινη γίλνληαη ζηξαηεγηθνί πφξνη παγθνζκηνπνίεζε ΣΟΜΔΑ - ΣΟΥΟ σξνκίζζηνη ππάιιεινη Χξνκίζζηνη ππάιιεινη θαη ζηειέρε ζηειέρε, επαγγεικαηίεο θαη ηερληθνί ππάιιεινη ηειέρε επαγγεικαηηθέο θαη ηερληθνί ππάιιεινη ινη νη ππάιιεινη ινη νη ππάιιεινη ΠΡΑΚΣΗΚΔ Δπίζεκε αλάιπζε ζέζεσλ εξγαζίαο / πίλαθεο θφξηνπ εξγαζίαο / πξνυπνινγηζκφο & έιεγρνο κηζζνδνζίαο Οξγαλσηηθά δηαγξάκκαηα / ζρεδηαζκφο αληηθαηαζηάζεσλ / πξφβιεςε θφξηνπ εξγαζίαο Αλαθάιπςε δεμηνηήησλ / ηππνπνηεκέλεο δξαζηεξηφηεηεο πξφβιεςεο / καζεκαηηθνπνηεκέλα κνληέια πξνβιέςεσλ Μνληέια θαηαθαηηθήο δξάζεο / πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ ζε ππνινγηζηέο / αλαιχζεηο θφζηνπο -νθέινπο γηα ην αλζξψπηλν δπλακηθφ / ηππνπνηεκέλεο κνλάδεο ζρεδηαζκνχ / ηππηθά ζπλδεδεκέλε αλάιπζε αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ ζηνλ επηρεηξεζηαθφ ζρεδηαζκφ θαη πξνυπνινγηζκφ ρεδηαζκφο ζηαδηνδξνκίαο / πξνγξάκκαηα αλάπηπμεο / αλαιχζεηο δηαδηθαζίαο αλαζρεδηαζκνχ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη αλαδηνξγάλσζεο Έιεγρνο αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ σο κέξνο ηεο ινγηζηηθήο δηαρείξηζεο / ζπγθξηηηθή πξνηππνπνίεζε (benchmarking) αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ / λνεκνζχλε αληαγσληζηψλ / δηεζληθέο επαγγεικαηηθέο δεμηφηεηεο σο απαίηεζε θαηά ην ζρεδηαζκφ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ Πεγή: Παπαιεμαλδξή Ν. θαη Μπνπξαληάο Δ.» Δηνίθεζε Αλζξωπίλωλ Πόξωλ» 20

22 Σα ζεκαληηθφηεξα γεγνλφηα γηα ηελ εμέιημε ηεο δηεχζπλζεο αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ παξνπζηάδνληαη σο αθνινχζσο : Πίλαθαο 2 - ΣΑ ΖΜΑΝΣΗΚΟΣΔΡΑ ΓΔΓΟΝΟΣΑ ΣΖ ΓΗΔΤΘΤΝΖ ΔΣΖ Σέιε 19νπ αηψλα 1910 ΚΡΗΗΜΑ ΓΔΓΟΝΟΣΑ Οη νηθνγέλεηεο ησλ Κνπαθέξσλ Cadbury θαη Rowntree θαη ην ζαπσλνπνηείν ησλ Lever δηέζεζαλ πξσηνπνξηαθά παθέηα επηδνκάησλ αλεξγίαο θαη αζζέλεηαο θαη επηδνηήζεσλ γηα ηελ απφθηεζε ζηέγεο. Ο Frederick Taylor δεκνζηεχεη ην έξγν ηνπ «Αξρέο Δπηζηεκνληθνχ Μάλαηδκελη». Δλψ πξέζβεπε φηη νη εξγάηεο πξέπεη λα ακείβνληαη γηα ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο, ζπλήζσο νη επηρεηξήζεηο εθάξκνδαλ κφλν ηηο κεζφδνπο ηεο παξαγσγηθφηεηαο ρσξίο λα ηηο ζπλνδεχνπλ κε ηηο ακνηβέο. Έηζη ζεσξήζεθε ερζξφο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη θαηεγνξήζεθε απφ ηνπο ζπλδηθαιηζηέο φηη αθαηξνχζε απφ ηνπο εξγάηεο ηε δπλαηφηεηα λα εθθξάζνπλ άπνςε γηα ηηο ζπλζήθεο θαη γηα ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο δνπιεηάο ηνπο Ηδξχζεθε ζην York ηεο Αγγιίαο ην Ηλζηηηνχην ηειερψλ Πξφλνηαο κεηαπνιεκηθά Σα δηάζεκα πεηξάκαηα πνπ έθαλαλ νη θνηλσληθνί επηζηήκνλεο Elton Mayo θαη Fritz Roethlisberger, ζην εξγνζηάζην Hawthorne ηεο Western Electric ζην Chicago νδήγεζαλ ζηελ αλαθάιπςε ηνπ ιεγφκελνπ πλδξφκνπ ηνπ Howthorne, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε πξνζνρή θαη ε ζεκαζία πνπ απνδίδεη ε επηρείξεζε πξνο ηνπο εξγαδνκέλνπο επηηπγράλεη ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο. Κίλεκα Αλζξσπίλσλ ρέζεσλ κε θχξην εθπξφζσπφ ηνπο ηνλ Elton Mayo. ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν ηνπ Μάλαηδκελη πξνζηίζεληαη θαη ε Οξγαλσηηθήο πκπεξηθνξάο ε Οξγαλσηηθή Δπηζηήκε Maslow 1957 Argyris 1960 McGregor Γεθαεηία Δξεπλεηέο ηνπ Μάλαηδκελη πνπ πξνψζεζαλ ηελ αλζξσπηζηηθή εηθφλα ηνπ ππαιιήινπ. Miles : δηάθξηζε αλζξσπίλσλ ζρέζεσλ θαη αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Likert : αιιαγή απφ ην απηαξρηθφ πξφηππν εθκεηάιιεπζεο ζην ζπκκεηνρηθφ φπνπ ζα νδεγήζεη ζε θαιχηεξε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Δπίζεο αλέπηπμε ην πξψην ινγηζηηθφ ζχζηεκα αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Οη managers πνπ ην δνθίκαζαλ αλέθεξαλ ηξηπιαζηαζκφ ηεο αμίαο ησλ εξγαδνκέλσλ. Δθαξκφδνληαη θαη ζηελ Δπξψπε ινγηζηηθά ζπζηήκαηα αμηνιφγεζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Miles (Theories of Management), πεξηγξάθεη ηξία κνληέια δηνίθεζεο: παξαδνζηαθφ, αλζξσπίλσλ ζρέζεσλ θαη αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ. Ο Schuster πξνηείλεη γηα ηα πξνβιήκαηα αμηνιφγεζεο λα ρξεζηκνπνηνχληαη δεδνκέλα εξεπλψλ πάλσ ζην νξγαλσηηθφ θιίκα αληί γηα νηθνλνκηθά δεδνκέλα. Αλαπηχζζεη ην HRI (Human Recourses Index) πνπ θαηέγξαθε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, απφ ηε ζθνπηά φκσο ησλ εξγαδνκέλσλ. Πεγή: Παπαιεμαλδξή Ν. θαη Μπνπξαληάο Δ.» Δηνίθεζε Αλζξωπίλωλ Πόξωλ» 21

23 2.2. Ο ξόινο ηεο κνλάδαο αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ Ζ Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζπλίζηαηαη ζε έλαλ αξηζκφ ιεηηνπξγηψλ ζηηο νπνίεο πεξηιακβάλνληαη ε νξγάλσζε, ε δηαρείξηζε ηεο απφδνζεο, ν θαζαξηζκφο ησλ ακνηβψλ θιπ. Ο ζρεδηαζκφο ησλ ιεηηνπξγηψλ απηψλ απνηειεί θαηά θαλφλα επζχλε ηεο Μνλάδαο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ (ή Πξνζσπηθνχ) ηεο νξγάλσζεο ελψ ζηελ άζθεζε ηνπο εκπιέθνληαη ηφζν ε κνλάδα πξνζσπηθνχ φζν θαη νη πξντζηάκελνη ησλ επί κέξνπο κνλάδσλ θάζε ηεξαξρηθνχ επηπέδνπ. Οη ηειεπηαίνη είλαη απηνί πνπ πξέπεη λα θαηεπζχλνπλ ηε δξάζε ησλ αλζξψπσλ ηεο νξγάλσζεο πξνο ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα θαηά ζπλέπεηα είλαη απηνί πνπ ζα θάλνπλ ρξήζε ησλ αξρψλ ησλ κεζφδσλ θαη ησλ εξγαιείσλ πνπ ζα ππνδεηρζνχλ απφ ηε Μνλάδα Πξνζσπηθνχ. Ο ξφινο ηεο Μνλάδα Πξνζσπηθνχ είλαη γεληθά λα βνεζά ηελ νξγάλσζε λα επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο ηεο, αλαιακβάλνληαο πξσηνβνπιία, θάλνληαο παξεκβάζεηο θαη παξέρνληαο θαζνδήγεζε θαη ππνζηήξημε ζε θάζε ζέκα πνπ αθνξά ζηνπο ππαιιήινπο ηεο. Ο γεληθφο απηφο ξφινο κπνξεί λα έρεη πνηθίιεο δηαζηάζεηο θαη εθθάλζεηο. Έηζη, ε Μνλάδα Πξνζσπηθνχ κπνξεί λα ιεηηνπξγεί σο 7 : Δπηηειείν ζηξαηεγηθήο, ην νπνίν επεμεξγάδεηαη ηε ζηξαηεγηθή ζηνλ ηνκέα ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ, ελψ ζπγρξφλσο ζπκκεηέρεη ζηε ράξαμε ησλ γεληθφηεξσλ επηρεηξεζηαθψλ ζρεδίσλ ηεο νξγάλσζεο. - πλαξκφδηα ππεξεζία ε νπνία ζπλεξγάδεηαη κε ηνπο επηθεθαιείο ησλ άιισλ κνλάδσλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο δηνίθεζεο πξνζσπηθνχ. - Δζσηεξηθφο ζχκβνπινο πνπ βνεζά ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαζψο θαη ζηελ αλαδήηεζε λέαο πνιηηηθήο θαη βειηησκέλσλ δηαδηθαζηψλ. 7 Δεκήηξηνο Θ. Παηξηλόο «Φξήκα - Τξάπεδεο θαη Φξεκαηνπηζηωηηθή πνιηηηθή», Εθδόζεηο Παπαδήζε 22

24 - Τπεξεζία ππνζηήξημεο ε νπνία παξέρεη ζηηο ινηπέο κνλάδεο ηεο νξγάλσζεο ππεξεζίεο ζε ηνκείο φπσο είλαη ε επηινγή πξνζσπηθνχ ε εθπαίδεπζε ε κηζζνδνζία θ.ά. - Τπεξεζία επνπηείαο, ε νπνία παξαθνινπζεί θαη ειέγρεη ηε ζπλεπή θαη ζσζηή εθαξκνγή ησλ αξρψλ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο νξγάλσζεο ζε ζέκαηα πξνζσπηθνχ. Γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθή, αιιά θαη γηα λα απνιακβάλεη ηελ εκπηζηνζχλε φισλ ησλ πιεπξψλ, ε Μνλάδα Πξνζσπηθνχ νθείιεη λα ηεξεί απζηεξνχο θαλφλεο δενληνινγίαο. Έηζη ζα πξέπεη γηα παξάδεηγκα λα θξνληίδεη ψζηε ηα ζηνηρεία πνπ παξέρεη λα είλαη αθξηβή θαη πιήξε - ηδηαίηεξα ηε ζηηγκή πνπ ηα ζηνηρεία πνπ απηά ρξεζηκνπνηνχληαη ζπρλά γηα ηε ιήςε θξίζηκσλ απνθάζεσλ (πξνζιήςεηο, πξναγσγέο, απνιχζεηο θ.ά.) πνπ επεξεάδνπλ έληνλα ηφζν ηελ επηρείξεζε φζν θαη ηνπο αλζξψπνπο ηεο. Θα πξέπεη λα πεξηγξάθεη ηηο θαηαζηάζεηο κε αληηθεηκεληθφηεηα θαη ακεξνιεςία ελψ ηδηαίηεξε ζεκαζία ζα πξέπεη λα δίλεη ζηνλ εκπηζηεπηηθφ ρεηξηζκφ ησλ ππνζέζεσλ ηνπ πξνζσπηθνχ. Σεξψληαο πςειά επαγγεικαηηθά θαη εζηθά πξφηππα ζα πξέπεη λα πξνσζεί πνιηηηθή ίζσλ επθαηξηψλ θαη λα δίλεη έκθαζε ζηελ απνθπγή δηαθξίζεσλ. Αθφκε ζα πξέπεη λα πξνζθέξεη ε ίδηα ην παξάδεηγκα ηεο δηαξθνχο αλαδήηεζεο ηεο πξνζσπηθήο θαη επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο, παξαθνινπζψληαο απφ θνληά ηηο επηζηεκνληθέο εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ηεο θαη ηεξψληαο ηελ αξρή ηεο ζπλερνχο βειηίσζεο. Δπηηειψληαο ην έξγν ηεο ε Μνλάδα Πξνζσπηθνχ πξέπεη ζπρλά λα ζπκβηβάζεη αληηθξνπφκελεο αξρέο θαη ζηφρνπο. Γηα παξάδεηγκα αλακέλεηαη λα επηδεηθλχεη πξσηνβνπιία θαη απηελέξγεηα αιιά ηαπηφρξνλα λα αληαπνθξίλεηαη ζηε βνχιεζε ηεο αλψηαηεο δηνίθεζεο πξέπεη λα θαηλνηνκεί θαη λα πεηξακαηίδεηαη κε λέεο ηδέεο ρσξίο φκσο λα ζέηεη ζε θίλδπλν ηηο θαηαθηήζεηο ηεο νξγάλσζεο, πξέπεη λα ππεξαζπίδεηαη ηα ζπκθέξνληα ηεο νξγάλσζεο ρσξίο φκσο λα αδηθεί ηνπ κεκνλσκέλν εξγαδφκελν. 23

25 Ζ ηήξεζε ηζνξξνπηψλ γίλεηαη αθφκε πην δχζθνιε φηαλ ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ (νηθνλνκηθή θξίζε, παγθνζκηνπνίεζε) επηβάιιεη πεξηνξηζκνχο ζηελ επηρείξεζε θαη φηαλ νη ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θέξλνπλ ζε δπζκελή ζέζε ηνπο εξγαδφκελνπο. Γηα ην ιφγν απηφ ηα ζηειέρε ηεο Μνλάδαο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ζα πξέπεη λα είλαη εθνδηαζκέλα φρη κφλν κε επαξθείο γλψζεηο αιιά θαη κε ηδηαίηεξεο ηθαλφηεηεο (εθεπξεηηθφηεηα, δηαπξνζσπηθέο δεμηφηεηεο) θαη αξεηέο (αθεξαηφηεηα, ππνκνλή θαη αληνρή) Ζ δηνίθεζε αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ ωο νξγαλωηηθή ιεηηνπξγία Κάζε νξγάλσζε αλεμάξηεηα απφ ηελ θχζε ηεο (επηρείξεζε, δεκφζηα ππεξεζία, ή θηιαλζξσπηθφο νξγαληζκφο), επηδηψθεη ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο κέζσ ηεο ρξήζεο νξηζκέλσλ πφξσλ - νηθνλνκηθψλ, πιηθνηερληθψλ, αλζξψπηλσλ, γλψζεο θ.ά. Ζ απνδνηηθή ρξήζε, δειαδή ε αμηνπνίεζε, ησλ πφξσλ απηψλ είλαη ν δηαξθήο ζηφρνο ησλ ιεηηνπξγηψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ πνπ νλνκάδνληαη «δηνίθεζε». Ξερσξηζηή ζέζε κεηαμχ ησλ πφξσλ κηαο νξγάλσζεο θαηέρεη ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηεο, ην νπνίν αλαγλσξίδεηαη επξέσο σο έλαο απφ ηνπο πνην θξίζηκνπο παξάγνληεο γηα ηελ επηηπρία. ην πιαίζην απηφ, ε Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ απνηειεί κία ηδηαίηεξα ζεκαληηθή νξγαλσηηθή ιεηηνπξγία. Χο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηεο ζεσξνχληαη 8 : Ζ νξγάλσζε, δειαδή ν ζρεδηαζκφο ηνπ νξγαλνγξάκκαηνο θαη ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Ζ ζηειέρσζε, δειαδή ε εμεχξεζε αλζξψπηλσλ πφξσλ, πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο θάιπςεο ησλ αλαγθψλ, θαζψο θαη ηελ επηινγή πξνζσπηθνχ. 8 Καλειιόπνπινο Φ. «Δηνίθεζε Πξνζωπηθνύ - Αλζξώπηλνπ Δπλακηθνύ»,

26 Ζ δηαρείξηζε ηεο απφδνζεο, πνπ ζπλίζηαηαη ζηελ παξαθνινχζεζε, ηελ αμηνιφγεζε θαη ηε βειηίσζή ηεο. Ζ παξαθίλεζε ησλ εξγαδνκέλσλ κέζσ ηεο παξνρήο θηλήηξσλ. Ο θαζνξηζκφο ησλ ακνηβψλ. Ζ δηαρείξηζε ηεο ππεξεζηαθήο θαηάζηαζεο ηνπ πξνζσπηθνχ. Ζ εθπαίδεπζε θαη ε επηκφξθσζε. Ο ρεηξηζκφο ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα. Οη εξγαζηαθέο ζρέζεηο. Ζ θξνληίδα γηα ηελ πγηεηλή θαη ηελ αζθάιεηα ζην ρψξν εξγαζίαο. Μέζσ ησλ ιεηηνπξγηψλ απηψλ έλα ζχζηεκα δηνίθεζεο πξνζσπηθνχ ζηνρεχεη θαη' αξρήλ ζηελ επηινγή θαη αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηνπ νπνίνπ νη γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο αληαπνθξίλνληαη ζηηο απαηηήζεηο ηεο νξγάλσζεο θαη απνηεινχλ γηα απηήλ αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα. Πξνσζψληαο ηηο θαηάιιειεο νξγαλσηηθέο ξπζκίζεηο θαη ηα ζσζηά θίλεηξα, ζηνρεχεη ζηελ δεκηνπξγία ζπλζεθψλ εξγαζίαο θαη εξγαζηαθνχ θιίκαηνο πνπ είλαη ακνηβαία απνδεθηά θαη επλννχλ ηελ απφδνζε. Αθφκε, κε ηελ ελ γέλεη αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ πξνζσπηθνχ, ζηνρεχεη ζηελ ελίζρπζε ηεο ηθαλφηεηαο ηεο νξγάλσζεο λα ιεηηνπξγεί ζε έλα πεξηβάιινλ πνπ δηαξθψο κεηαβάιιεηαη Ζ δηνίθεζε αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ ωο επηζηήκε Αλ θαη αζθείηαη εδψ θαη ρηιηάδεο ρξφληα ε Γηνίθεζε, γεληθφηεξα θαη θαη' επέθηαζε ε Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ (ή Γηνίθεζε Πξνζσπηθνχ), άξρηζε λα νξγαλψλεηαη σο επηζηήκε κφιηο ζηηο αξρέο ηνπ εηθνζηνχ αηψλα. Οη πξψηεο εξγαζίεο πνπ ήγεηξαλ αμηψζεηο επηζηεκνληθήο απζηεξφηεηαο θαη αθξίβεηαο ήηαλ νη κειέηεο ηνπ Frederic Taylor (1911) ζηελ Ακεξηθή θαη ηνπ Henri Fayol (1918) ζηελ Γαιιία. Ο Taylor κεραληθφο δηεπζπληήο βηνκεραλίαο, ζην έξγν ηνπ «Αξρέο ηεο 25

27 επηζηεκνληθήο Γηνίθεζεο»' πεξηέγξαςε ηηο κεηξήζεηο ρξφλνπ-θίλεζεο πνπ ηνλ νδήγεζαλ ζηνλ ζρεδηαζκφ ηεο «άξηζηεο» γξακκήο παξαγσγήο. Οη πξνηάζεηο ηνπ νδήγεζαλ ζε κείσζε ηνπ ρξφλνπ γηα ηελ εθηέιεζε κηαο εξγαζίαο, γεγνλφο πνπ απέθεξε νθέιε ηφζν γηα ηελ επηρείξεζε φζν θαη γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο. Απφ ηνπο ζεκειησηέο επίζεο ηεο Δπηζηεκνληθήο Γηνίθεζε, ν Luther Gulick δηαηχπσζε ιίγα ρξφληα αξγφηεξα ηνλ νξηζκφ ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ κάλαηδκελη πνπ απνδείρζεθε ν πνην αλζεθηηθφο ζην ρξφλν θαη απνηέιεζε ηε βάζε πνιιψλ παξαιιαγψλ 9 : o ζρεδηαζκφο o νξγάλσζε o ζηειέρσζε o παξνρή θαηεχζπλζήο ζηνπο ππαιιήινπο o ζπληνληζκφο o αλαθνξά (ζην Γ ηεο επηρείξεζεο) θαη o πξνυπνινγηζκφο (θαηάξηηζε θαη εθηέιεζε). Ο Ννκπειίζηαο Herbert Simon (1949) ακθηζβήηεζε ηελ επηζηεκνληθφηεηα ηεο ζρνιήο ηεο Δπηζηεκνληθήο Γηνίθεζε θαη έζεζε ηηο πξνδηαγξαθέο κηαο πην απζηεξήο πξνζέγγηζεο : ζα έπξεπε πξψηα λα αλαπηπρζεί έλα ζχλνιν ελλνηψλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ επηζηεκνληθή πεξηγξαθή ησλ δηνηθεηηθψλ θαηαζηάζεσλ, δειαδή ελλνηψλ πνπ αληαπνθξίλνληαη ζε εκπεηξηθά παξαηεξήζηκα γεγνλφηα ή θαηαζηάζεηο. ηε ζπλέρεηα ζα έπξεπε λα εληνπηζζνχλ νη παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ην επίπεδν απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο νξγάλσζεο. Σέινο κε ηελ βνήζεηα ηεο κεζνδνινγίαο ησλ ζεηηθψλ επηζηεκψλ, δειαδή κε ηελ έξεπλα θαη ηνλ πεηξακαηηζκφ, νη Γηνηθεηηθνί Δπηζηήκνλεο ζα κπνξνχζαλ λα ζηαζκίζνπλ ηε βαξχηεηα ηνπ θάζε παξάγνληα θαη λα θαηαιήμνπλ ζηηο βέιηηζηεο νξγαλσηηθέο ξπζκίζεηο. Ο Simon ήηαλ έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο εθθξαζηέο ηνπ ζεηηθηζκνχ, πνπ άλζεζε θαηά ηελ αηζηφδνμε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν. 9 Καλειιόπνπινο Φ. «Δηνίθεζε Πξνζωπηθνύ - Αλζξώπηλνπ Δπλακηθνύ»,

28 Ζ θαηαιιειφηεηα ηεο ζεηηθήο κεζφδνπ γηα ηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο δέρζεθε πνιιέο ακθηζβεηήζεηο. Απηφ πνπ θπξίσο ακθηζβεηήζεθε είλαη ε δπλαηφηεηα νπδέηεξεο (απαιιαγκέλεο απφ αμηνινγηθέο θξίζεηο ή ηδενινγηθέο ηνπνζεηήζεηο) πεξηγξαθήο ησλ θνηλσληθψλ θαηλνκέλσλ ζεσξήζεθε απφ πνιινχο σο νπηνπία. Οξηζκέλνη κειεηεηέο, έρνληαο εμεηάζεη ηα επηρεηξήκαηα ζηα νπνία νη ζεσξίεο πεξί δηνίθεζεο ζηεξίδνπλ ηηο πξνηάζεηο ηνπο, θαζψο θαη ηα θξηηήξηα κε βάζε ηα νπνία νη ζεσξίεο απηέο γίλνληαη απνδεθηέο θαη δηαδέρνληαη ε κία ηελ άιιε (έηζη πνπ λα θαίλνληαη ζαλ λα αλαθπθιψλνληαη), κίιεζαλ γηα ηε «ξεηνξηθή ηέρλε» ηεο δηνίθεζεο.. Ίζσο ε πνιππινθφηεηα θαη ε κε επαλαιεςηκφηεηα ησλ θνηλσληθψλ θαηλνκέλσλ λα κελ επηηξέςνπλ πνηέ ζηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο λα δηαηππψζνπλ θαλφλεο θαζνιηθήο ηζρχνο, αλάινγνπο κε ηνπο λφκνπο ηεο Φπζηθήο. Απηφ φκσο δε ζεκαίλεη φηη είλαη αδχλαηε θάζε γελίθεπζε θαη φηη ε έξεπλα ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ δπν εκπινχηηζε ηηο γλψζεηο καο. Ζ Γηνηθεηηθή Δπηζηήκε κπνξεί βάζηκα λα ηζρπξηζηεί φηη ζήκεξα είλαη ζε ζέζε λα εξκελεχζεη έλα επξχ θάζκα θαηλνκέλσλ. Αθφκε κπνξεί λα ηζρπξηζηεί φηη ρεηξίδεηαη ην αληηθείκελν ηεο κε κεζνδνινγηθή απζηεξφηεηα έρεη ζέζεη θαζνξηζκέλνπο φξνπο εγθπξφηεηαο, δίλεη κεγάιε πξνζνρή ζηελ αθξίβεηα, επηδεηά ηνλ εμσηεξηθφ έιεγρν θαη εμεηάδεη ζνβαξά ηα αληεπηρεηξήκαηα πνπ ππάξρνπλ θάζε θνξά. Υξεζηκνπνηψληαο σο αθεηεξία δηάθνξνπο επηζηεκνληθνχο θιάδνπο φπσο ηελ Οηθνλνκηθή Δπηζηήκε ηελ Κνηλσληθή Φπρνινγία ηελ Δξγαζηαθή Φπρνινγία, ηελ Οξγαλσηηθή Θεσξία θ.ά. έρεη νηθνδνκήζεη έλα ζεκαληηθφ ζχλνιν γλψζεσλ γχξσ απφ ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά ζην πιαίζην ησλ νξγαλψζεσλ. 27

29 2.5. ηόρνη ηεο δηνίθεζεο αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ Σν δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεη ηνπο ζηφρνπο απφ ηνπο νπνίνπο ζα πξέπεη λα επηθεληξψλεηαη Γηεχζπλζε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνχ. ηφρνη ηεο δηνίθεζεο αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ είλαη 10 : o Γηαξθήο αληαγσληζηηθφηεηα o Βειηίσζε πνηφηεηαο θαη παξαγσγηθφηεηαο o Σήξεζε λνκηθψλ / θνηλσληθψλ ππνρξεψζεσλ o Δξγαζηαθή ηθαλνπνίεζε θαη αλάπηπμε πξνζσπηθνχ o Δπίηεπμε επηρεηξεζηαθψλ ζηφρσλ - Γηαξθήο αληαγσληζηηθφηεηα, πξαγκαηνπνηείηαη φηαλ ε επηρείξεζε θαηαθέξλεη λα δεκηνπξγεί ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα πνπ απφ ηε κία αληηγξάθεηαη δχζθνια αιιά απφ ηελ άιιε βνεζά ζηελ αληηκεηψπηζε αληημννηήησλ. Ζ απνηειεζκαηηθή αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ( εθπαίδεπζε, αληακνηβή, άκεζε ζπκκεηνρή, αμηνπνίεζε θ.ιπ.) νδεγεί πξνο απηή ηε δεκηνπξγία απηνχ ηνπ πιενλεθηήκαηνο, κε πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο θαη δηαξθήο αληαγσληζηηθφηεηα. - Βειηίσζε πνηφηεηαο θαη παξαγσγηθφηεηαο. Μηιψληαο γηα πνηφηεηα αλαθεξφκαζηε ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ππεξεζίαο πνπ ηθαλνπνηνχλ ηνλ πειάηε. Μηιψληαο γηα παξαγσγηθφηεηα αλαθεξφκαζηε ζηνλ νηθνλνκηθφ δείθηε πνπ εκθαλίδεη ηε ζρέζε εηζξνήο - εθξνήο ζηελ αμία ηεο παξαγφκελεο ππεξεζίαο. Πξαγκαηνπνηείηαη κέζα απφ : αλάπηπμε επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο, αλάζεζε αξκνδηνηήησλ, επίιπζε πξνβιεκάησλ, ζπκκεηνρή ζε ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο απνθάζεηο πνπ επεξεάδνπλ ηελ εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο. 10 Δεκήηξηνο Θ. Παηξηλόο «Φξήκα - Τξάπεδεο θαη Φξεκαηνπηζηωηηθή πνιηηηθή», Εθδόζεηο Παπαδήζε 28

30 - Σήξεζε λνκηθψλ / θνηλσληθψλ ππνρξεψζεσλ. Γλσξίδνληαο ηελ εξγαηηθή λνκνζεζία ζρεηηθά κε ηηο ππνρξεψζεηο θαη ηα δηθαηψκαηα ησλ εξγαδνκέλσλ, φπσο επίζεο εγθπθιίνπο ηνπ ππνπξγείνπ εξγαζίαο, πνιηηηθέο ηεο επξσπατθήο έλσζεο θ.ιπ., αληαπνθξηλφκελε ζε θνηλσληθά ζέκαηα, ελεκεξψλνληαο ηε Γηνίθεζε θαη εμαζθαιίδνληαο ηηο πξνυπνζέζεηο ηήξεζεο φισλ ησλ απαηηήζεσλ ηεο λνκνζεζίαο, ε δηεχζπλζε αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ δχλαηαη λα αληαπνθξηζεί θαη ζε απηφλ ηνλ ζηφρν. - Δξγαζηαθή ηθαλνπνίεζε θαη αλάπηπμε πξνζσπηθνχ, πξαγκαηνπνηείηαη κε πξσηαξρηθφ κέιεκα ηε βαζηθή εθπαίδεπζε θαη ηε ζρεηηθή αλάπηπμε αλαινγηθά κε ηε ζέζε εξγαζίαο νχησο ψζηε λα πξαγκαηνπνηείηαη ηθαλνπνίεζε ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη θαηά ζπλέπεηα πνηφηεηα θαη παξαγσγηθφηεηα ζηελ εξγαζία ηνπ, κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηελ πινπνίεζε ησλ εηαηξηθψλ ζηφρσλ. - Δπίηεπμε επηρεηξεζηαθψλ ζηφρσλ. Ζ νξγαλσηηθή δνκή ηεο επηρείξεζεο εδψ έρεη θαζνξηζηηθή ζεκαζία θαζψο θαηαδεηθλχεη ηελ αιιειέλδεηε ζρέζε ηνπ ζπλφινπ ησλ ζηειερψλ κε ηελ επηρείξεζε θαη ηελ απφ θνηλνχ απνζηνιή ηνπο ζηελ πξαγκάησζεο ησλ εηαηξηθψλ ζηφρσλ. Ζ δηεχζπλζε αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ : ζπκβνπιεχεη ηα δηνηθεηηθά ζηειέρε, θέξεη ηελ επζχλε γηα ηελ ζπλέρηζε ή ηελ αιιαγή ηεο πνιηηηθήο γηα ην πξνζσπηθφ ηεο, επνπηεχεη ηηο άιιεο ππεξεζίεο σο πξνο ην αλ ηεξνχλ θαη αθνινπζνχλ ηελ πνιηηηθή ηεο επηρείξεζεο, πξνζθέξεη ηηο ππεξεζίεο ηεο ζε ζέκαηα πξνζέιθπζεο, αλάπηπμεο θαη παξνρψλ πξνο ηνπο εξγαδνκέλνπο. 29

31 2.6. ηαζκνί ηεο επηζηήκεο ηεο δηνίθεζεο αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ Μεηά ηε ρνιή ηεο Δπηζηήκεο Γηνίθεζεο άιινη ζεκαληηθνί ζηαζκνί ζηελ πνξεία ηεο Γηνίθεζεο Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνχ ππήξμαλ : Ζ ρνιή ησλ Αλζξψπηλσλ ρέζεσλ, πνπ αλαπηχρζεθε θαηά ηε δεθαεηία ηνπ Αληηδξψληαο ζηα ακηγψο νηθνλνκηθά θξηηήξηα ηεο Δπηζηεκνληθήο Γηνίθεζεο, έζηξεςε ηελ πξνζνρή ζηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα. Ο πξσηεξγάηεο ηεο ζρνιήο Elton Mayo πξαγκαηνπνίεζε έξεπλεο ζην εξγνζηάζην ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηνπ Υψζνξλ, φπνπ κειέηεζε ηα πξνβιήκαηα πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ (ζπλζήθεο εξγαζίαο, θφπσζε θιπ.). Οη βαζηθνί εθθξαζηέο ηεο Mary Parker-Follet, Lwin, Roethlisberger θαη Leavitt πεξηέγξαςαλ ηηο νξγαλψζεηο σο θνηλσληθνχο ρψξνπο, έδσζαλ έκθαζε ζηηο θνηλσληθέο αλάγθεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ππνζηήξημαλ φηη, καθξνπξφζεζκα ε παξαγσγηθφηεηα είλαη ζπλάξηεζε ηεο ηθαλνπνίεζεο πνπ αηζζάλνληαη νη εξγαδφκελνη ζηνλ ρψξν εξγαζίαο 11. Σν θίλεκα ησλ Δπηζηεκψλ ηεο πκπεξηθνξάο, πνπ εκθαλίζηεθε θαηά ηελ δεθαεηία ηνπ Με βαζηθνχο εθπξνζψπνπο ηνλ Maslow, ηνλ Argyris, ηνλ Bamard, ηνλ McGregor θαη ηνλ Likert, δηεξεχλεζε ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά σο ζπληζηψζα ηνπ νξγαλσηηθνχ θαη δηνηθεηηθνχ θαηλνκέλνπ. ην πιαίζην απηφ κειέηεζε ηα ζέκαηα ηεο παξαθίλεζεο ηεο εγεζίαο ησλ ζπγθξνχζεσλ θ.α. Γηεξεχλεζε ηηο αλάγθεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ππέδεημε ηε δηάζηαζε πνπ ππάξρεη ζπρλά αλάκεζα ζηα ζπκθέξνληα ησλ αηφκσλ θαη ζε εθείλα ηεο νξγάλσζεο. Αθφκε ηφληζε ηελ ηδέα φηη ε εξγαζία ζα πξέπεη λα θαιχπηεη θαη ηελ αλάγθε ησλ αλζξψπσλ γηα απηνπξαγκάησζε. Ζ Νέν - θιαζηθή Οξγαλσηηθή Θεσξία, ηελ νπνία αλέπηπμαλ θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1950 νη Simon, March θαη Cyert. Αληηκεηψπηζε ηηο 11 Τεξδίδεο Κ. «Δηνίθεζε Αλζξωπίλωλ Πόξωλ», 2001, Κνκνηελή, Δ.Π.Θ. 30

32 νξγαλψζεηο σο νληφηεηεο πνπ ραξαθηεξίδνληαη θπξίσο απφ ηελ χπαξμε ζθνπνχ θαη ηνλ νξζνινγηζκφ. ην πιαίζην απηφ ε απφθαζε ζεσξήζεθε σο ε θεληξηθή νξγαλσηηθή δξαζηεξηφηεηα - θαη ε βαζηθή κνλάδα αλάιπζεο. Σν δεηνχκελν εδψ είλαη νη ιήςε απνθάζεσλ πνπ μεπεξλνχλ ηα ππνθεηκεληθά φξηα ηνπ νξζνινγηζκνχ, είλαη ινγηθά ζπλδεδεκέλεο κεηαμχ ηνπο θαη ππεξεηνχλ ηνπο ζθνπνχο ηεο νξγάλσζεο. Γηα ην ζθνπφ απηφ πξφηεηλε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ζηαηηζηηθήο ηνπ γξακκηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ησλ καζεκαηηθψλ κνληέισλ ιήςεο απνθάζεσλ. Ζ ρνιή ηεο Τπεξνρήο ηεο νπνίαο εθθξαζηέο είλαη νη απνθαινχκελνη "γθνπξνπ" ηνπ κάλαηδκελη Pascale, Athos, Peters θαη Waterman. Χο ζπγγξαθείο είραλ πξσηνθαλή εκπνξηθή απήρεζε, πεξηγξάθνληαο ηηο ηζηνξίεο επηηπρίαο νξηζκέλσλ γλσζηψλ εηαηξηψλ θαζψο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ή ηνλ ηξφπν δηνίθεζεο πνπ ζεσξνχλ φηη ηηο νδήγεζαλ ζηελ επηηπρία. Ζ εγθπξφηεηα ηνπο ακθηζβεηείηαη έληνλα απφ ηε Γηνηθεηηθή Δπηζηήκε - ε νπνία έρεη αζρνιεζεί πεξηζζφηεξν κε ην θαηλφκελν ηεο απήρεζεο ηνπο παξά κε ηηο απφςεηο θαη ηηο πξνηάζεηο ηνπο. Παξά ηαχηα έρνπλ επεξεάζεη ηνπο κάλαηδεξ ζηξέθνληαο ηελ πξνζνρή ηνπο ζηα δεηήκαηα ηεο δέζκεπζεο ησλ εξγαδνκέλσλ απέλαληη ζηελ νξγάλσζε θαη ηεο νξγαλσηηθήο παηδείαο. ηα ξεχκαηα απηά ζα πξέπεη λα πξνζηεζεί ε ζρνιή ηεο Γηνίθεζεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ Οη άλζξωπνη ζηνλ ρώξν εξγαζίαο Σν πξψην πξάγκα πνπ πξέπεη λα ζπκάηαη θάζε νξγάλσζε πνπ απαζρνιεί αλζξψπηλν δπλακηθφ είλαη φηη νη κεηαμχ ηνπο άλζξσπνη είλαη δηαθνξεηηθνί πέξα απφ δηαθνξέο θχινπ, ειηθίαο θιπ. Οη αηνκηθέο δηαθνξέο πνπ έρνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηελ δηνίθεζε κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηηο - πνιχπινθεο θαη φρη πάληα ζαθείο, νχηε νξηζκέλεο κε εληαίν θαη 12 Καλειιόπνπινο Φ. «Δηνίθεζε Πξνζωπηθνύ - Αλζξώπηλνπ Δπλακηθνύ»,

33 αδηακθηζβήηεην ηξφπν - έλλνηεο ηεο ηθαλφηεηαο, ηεο επθπΐαο θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο. Ξεθηλψληαο κε ηελ ηθαλφηεηα βιέπνπκε φηη απηή αλαιχεηαη ζε δηάθνξεο ζπληζηψζεο θάζε κία απφ ηηο νπνίεο βνεζά ζηελ πξαγκαηνπνίεζε δηαθνξεηηθψλ ελεξγεηψλ - έηζη ππάξρεη ε καζεκαηηθή ηθαλφηεηα, ε ηαρχηεηα αληίιεςεο, ε ηθαλφηεηα θαηαλφεζεο ελλνηψλ, ηθαλφηεηα αληίιεςεο ρψξνπ, ε επηδεμηφηεηα, ε ηθαλφηεηα ρεηξηζκνχ ιφγνπ, ε επαγσγηθή ινγηθή, ε θξίζε, νη δηαπξνζσπηθέο ηθαλφηεηεο, ε δεκηνπξγηθφηεηα θ.α. ε επθπΐα έρεη νξηζζεί σο ε ηθαλφηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ, εθαξκνγήο αξρψλ, εμαγσγήο ζπκπεξαζκάησλ θαη αληίιεςεο ζπζρεηίζεσλ. Αθφκε έρεη αλαπηπρζεί ζε πέληε κνξθέο λνεηηθήο ιεηηνπξγίαο: ζθέςε, κλήκε, απνθιίλνπζα παξαγσγή (επίιπζε πξνβιεκάησλ πνπ νδεγεί ζε απξνζδφθεηεο θαη πξσηφηππεο ιχζεηο,) ζπγθιίλνπζα παξαγσγή (επίιπζε πξνβιεκάησλ πνπ νδεγεί ζηε κία ζσζηή ιχζε) θαη αμηνιφγεζε (Guilford,1967). Ζ πξνζσπηθφηεηα κπνξεί λα νξηζζεί σο ην ζχλνιν ησλ ζρεηηθά ζηαζεξψλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ δηαθξίλνπλ ηα άηνκα κεηαμχ ηνπο. Χο ηέηνηα ραξαθηεξηζηηθά έρνπλ θαηαγξαθεί ε ππεπζπλφηεηα, ε ζπλαηζζεκαηηθή ζηαζεξφηεηα, ε θνηλσληθφηεηα, ε πξνζνρή, ε δσληάληα, ε επηκνλή, ε αθακςία, ε ζπζηνιή, ε επεξεζηζηηθφηεηα θ.α. Απφ πνιινχο εξεπλεηέο φκσο δηαηππψλεηαη ε άπνςε φηη δελ ππάξρνπλ κφληκα ραξαθηεξηζηηθά θαη φηη ε αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά θαζνξίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ θαηάζηαζε ηελ νπνία αληηκεησπίδεη ην άηνκν. 32

34 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ 3. ΔΠΗΛΟΓΖ ΚΑΗ ΑΜΟΗΒΔ ΠΡΟΧΠΗΚΟΤ 3.1. Δπηινγή πξνζωπηθνύ Κάζε νξγαληζκφο φπσο θαη κία ηξάπεδα πνπ ζέιεη λα πξνζιάβεη λένπο εξγαδφκελνπο θαζνξίδεη θάπνηα θξηηήξηα κέζσ ησλ νπνίσλ εθηηκά θαη αμηνινγεί ηνπ ππνςεθίνπο. Σέηνηα θξηηήξηα, εθηφο ησλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, αθνξνχλ ζπλήζσο ραξαθηεξηζηηθά ζπκπεξηθνξάο, πνπ δελ κπνξνχλ λα κεηξεζνχλ εχθνια. Αληί λα αθήλεηαη θάηη ηέηνην ζηελ ηχρε, νη νξγαληζκνί ρξεζηκνπνηνχλ απιέο ή πην πνιχπινθεο ηερληθέο επηινγήο. Πξνζπαζνχλ φιν θαη πεξηζζφηεξν λα θάλνπλ θαιέο επηινγέο, θαζψο απηέο νη επηινγέο πεξηιακβάλνπλ πνιιά θφζηε φπσο: Σν θφζηνο ηεο φιεο δηαδηθαζίαο επηινγήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δηαθφξσλ εξγαιείσλ επηινγήο. Σν κειινληηθφ θφζηνο πξφζιεςεο θαη εθπαίδεπζεο λέσλ εξγαδνκέλσλ. Σν θφζηνο απφ ηηο απνρσξήζεηο, αλ ην επηιεγκέλν πξνζσπηθφ δελ δηαηεξεζεί. Δπηπιένλ, απφ κηα νξζή επηινγή πξνζσπηθνχ πξνθχπηνπλ εηδηθφηεξα πιενλεθηήκαηα ηα νπνία είλαη ηα εμήο: Σν απμεκέλν επίπεδν εζηθνχ θαη θηινδνμίαο ηνπ πξνζσπηθνχ. Ζ εμαζθάιηζε νκαιήο ξνήο ζηε δηεμαγσγή ηεο εξγαζίαο. Ζ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ηνπ εμνπιηζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ νκαιή δηεμαγσγή ηεο εξγαζίαο. Ζ απμεκέλε πνζνηηθή θαη πνηνηηθή βειηίσζε ηεο απφδνζεο ηνπ πξνζσπηθνχ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα θαηαλνήζεη θαλείο φηη νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη ηφζν απφ ηνπο εξγνδφηεο, φζν θαη απφ ηνπο ππνςήθηνπο εξγαδφκελνπο. Ζ δεκηνπξγία θνηλά απνδεθηψλ πξνζδνθηψλ θαηά ηε 33

35 δηαδηθαζία επηινγήο δηακνξθψλεη θαηά έλα κέξνο ην ηελ ςπρνινγία ησλ ππνςεθίσλ ε νπνία επεξεάδεη ηηο ζπκπεξηθνξέο θαη ηα αηζζήκαηα ησλ εξγαδνκέλσλ σο πξνο ηνπο νξγαληζκνχο. Οη απνθάζεηο ησλ εξγνδνηψλ, φζνλ αθνξά ζηελ επηινγή ησλ εξγαδνκέλσλ, είλαη πνιχ ζεκαληηθέο γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ησλ νξγαληζκψλ. ηνπο νξγαληζκνχο ππάξρεη κεγάιε δηαθχκαλζε ηφζν ζηηο κεζφδνπο επηινγήο, φζν θαη ζην βαζκφ ζηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηνχληαη. Κάπνηνη παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο κπνξεί λα νθείιεηαη απηή ε δηαθχκαλζε είλαη: Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηκήκαηνο δηνίθεζεο αλζξσπίλσλ πφξσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα νη γλψζεηο πνπ έρνπλ θαη νη πξνηηκήζεηο ηνπο. Ζ επίδξαζε ηεο εζληθήο θνπιηνχξαο ζηηο επηινγέο ησλ επηρεηξήζεσλ. πγθεθξηκέλα, δηαθνξέο θνπιηνχξαο ζηελ απνθπγή θηλδχλνπ. Γηα παξάδεηγκα κηα επηρείξεζε ηεο νπνίαο ε θνπιηνχξα είλαη πςειή ζηελ απνθπγή θηλδχλνπ είλαη πην πηζαλφ λα ρξεζηκνπνηεί ηεζη θαη ζπλεληεχμεηο σο κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο επηινγήο. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εξγαζίαο, φπσο νη απαηηήζεηο ζε δεμηφηεηεο, ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη ην επίπεδν απνδνρψλ. Οη απαηηήζεηο ζε δεμηφηεηεο κάιηζηα, θαζνξίδνπλ ηηο κεζφδνπο επηινγήο πξνζσπηθνχ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Οη νξγαληζκνί ζπλήζσο ζπλδένπλ ηελ εξγαζία θαη ηελ επηινγή κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα κεγηζηνπνηείηαη ην ηαίξηαζκα ππνςήθηνπ-εξγαζίαο. ζν απμάλεη ε πνιππινθφηεηα ηεο εξγαζίαο ηφζν κεγαιχηεξε ζεκαζία έρεη ε κέζνδνο επηινγήο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί. Καζψο ππάξρεη ζεηηθή ζρέζε αλάκεζα ζηε ρξήζε ησλ κεζφδσλ επηινγήο θαη ζηελ νξγαλσζηαθή απφδνζε ζα κπνξνχζε θάπνηνο λα νδεγεζεί ζην ζπκπέξαζκα φηη ρξεζηκνπνηψληαο πεξηζζφηεξεο κεζφδνπο επηινγήο ζα έρνπκε θαιχηεξα απνηειέζκαηα. Γελ είλαη φκσο πάληα φιεο νη 34

36 κέζνδνη επηινγήο θαηάιιειεο γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζέινπκε λα δηαπηζηψζνπκε, γη' απηφ νη νξγαληζκνί πξέπεη λα είλαη πξνζεθηηθνί ζηηο κεζφδνπο πνπ ζα επηιέμνπλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ, ηδίσο φηαλ ε επηινγή είλαη δαπαλεξή. Αξθεηά ζπρλά νη νξγαληζκνί ρξεζηκνπνηνχλ πνιιέο κεζφδνπο επηινγήο γηα λα κεηψζνπλ ην ξίζθν ησλ ιαζψλ θαηά ηελ επηινγή. Απηή ε ηαθηηθή ζε ζπλδπαζκφ κε ην θφζηνο ησλ κεζφδσλ επηινγήο αλαγθάδεη ηνπο εξγνδφηεο λα επηιέμνπλ πνιιέο, αιιά θαη ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπο γηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ, κε απνηέιεζκα λα επεξεάδεηαη ε ηειηθή πιεξνθφξεζε πνπ ζπιιέγνπλ γηα ηνπο ππνςήθηνπο. Απφ ηελ άιιε, ε κε ρξεζηκνπνίεζε θάπνησλ κεζφδσλ επηινγήο κπνξεί λα νθείιεηαη ζε πεξηνξηζκέλνπο πφξνπο ηνπ νξγαληζκνχ, ζε λνκηθά ζέκαηα, ζηνλ θιάδν ή ζην ηκήκα αλζξσπίλσλ πφξσλ ηεο επηρείξεζεο. Οη νξγαληζκνί αληί λα ρξεζηκνπνηνχλ φζεο πεξηζζφηεξεο κεζφδνπο κπνξνχλ, είλαη πξνηηκφηεξν λα εξεπλήζνπλ πνηεο κέζνδνη ηνπο παξέρνπλ ηηο πην ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηειηθή επηινγή. Με θάπνηεο ελεκεξψλεη ν ίδηνο ν ππνςήθηνο ηνλ νξγαληζκφ γηα ηα πξνζφληα ηνπ (π.ρ. βηνγξαθηθφ), κε άιιεο ζπιιέγεη ν νξγαληζκφο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ζέιεη γηα ηνλ ππνςήθην (π.ρ. δηάθνξα ηεζη, δείγκαηα έξγνπ), ελψ άιιεο ζπλδπάδνπλ θαη ηνπο δπν παξαπάλσ ηξφπνπο (π.ρ. ζπλεληεχμεηο). Κάζε κέζνδνο βνεζάεη ζηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ γηα ηνπο ππνςήθηνπο. χκθσλα κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ελδηαθέξνπλ θάζε νξγαληζκφ, ζα πξέπεη λα θαζνξηζηεί θαη ε αλάινγε κέζνδνο επηινγήο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί, ψζηε λα είλαη πην απνηειεζκαηηθή. Δίλαη πξνηηκφηεξν ινηπφλ νη νξγαληζκνί λα βαζίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπο επηινγήο θαη φρη ζε φζν πεξηζζφηεξεο κπνξνχλ. ζνλ αθνξά ζηε δηαδηθαζία επηινγήο θαη ζηελ απφθαζε ηεο κεζφδνπ πνπ ζα πξνηηκεζεί, ε έκθαζε δίλεηαη θπξίσο ζε δχν ραξαθηεξηζηηθά: 35