ΠΑΙΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ Ή ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΑΙΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ Ή ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ-ΕΡΕΥΝΗΤΗ Email:Kadrian@freemail.gr Το δίλημμα Παιδεία για την Παιδεία ή για την αγορά εργασίας έχει έλθει τελευταία και πάλι στην επικαιρότητα. Απόψεις απαξιωτικές κυρίως για την Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση συμπυκνωμένες σε φράσεις όπως η εκπαίδευση στο βωμό της αγοράς, υπαγωγή της εκπαίδευσης στις ορέξεις της αγοράς, η αγορά πάνω από όλα κλπ. έχουν δει το φως της δημοσιότητας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αλλά ας δούμε τα πράγματα με τη σειρά και με νηφαλιότητα εστιάζοντας στο χώρο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Σκόπιμο είναι κατ αρχή να δούμε ποιος είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης και αν αυτή πρέπει ή όχι να συνδέεται με την αγορά εργασίας. Με τον όρο εκπαίδευση εννοούμε όλες εκείνες τις δραστηριότητες, που έχουν ως σκοπό να βοηθήσουν τα νεαρά άτομα να αποκτήσουν ένα σύνολο διανοητικών ή και χειρωνακτικών ικανοτήτων και να διαμορφώσουν ένα σύνολο ηθικών αξιών. Μπορούμε επίσης να εντάξουμε στο δυναμικό και πολυδιάστατο ρόλο της εκπαίδευσης τη διαμόρφωση συγκροτημένης προσωπικότητας, δημοκρατικής συνείδησης, την κοινωνική ένταξη, την κατοχύρωση ρόλου ενεργού πολίτη και την εξασφάλιση των απαραίτητων εφοδίων προκειμένου να μπορεί κανείς να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Στην εκπαίδευση επομένως μπορούμε να αποδώσουμε διαστάσεις ανθρωπιστικές, πολιτιστικές, κοινωνικές και οικονομικές. Κατά την ανθρωπιστική της διάσταση η εκπαίδευση επιδιώκει να μεταδώσει στους νέους όλες τις αναλλοίωτες αξίες του ανθρωπισμού τις ηθικές αξίες και γενικά τη μόρφωση ώστε το άτομο να μπορεί να συμβιώσει αρμονικά σε μία ευνομούμενη κοινωνία. Με την πολιτιστική της διάσταση η εκπαίδευση προσπαθεί να μεταδώσει να κρίνει και να βελτιώσει τον πολιτισμό (τεχνικό και ιστορικό) του παρελθόντος. Κατά την κοινωνική της διάσταση, επιδιώκει την ανάπτυξη του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους της ευρύτερης κοινωνίας, που πραγματοποιείται με την αναγνώριση των ορίων των δικαιωμάτων του και των δικαιωμάτων των άλλων ανθρώπων. Κατά την οικονομική της διάσταση, η εκπαίδευση προετοιμάζει τους ανθρώπους για την επαγγελματική τους ζωή και τους βοηθά να βελτιώσουν την οικονομική τους κατάσταση. Η εκπαίδευση ως μέσο στήριξης οικονομικών και κοινωνικών στόχων εντοπίζεται από πολύ παλιά (Αίγυπτος, Κίνα, Ινδία, Ελλάδα). Η αντίληψη, εξ άλλου ότι υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στην εκπαίδευση όλων των μορφών ( Γενική και Επαγγελματική ) και την οικονομία είναι επίσης πολύ παλιά. Έτσι στη σημερινή κοινωνία όπου οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές είναι πολλές και μεγάλες, καλύπτουν ολόκληρο τον πλανήτη, πάνε σε

βάθος και αγγίζουν όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, ο ρόλος της εκπαίδευσης, με όλες τις εκφάνσεις της, πρέπει να είναι κυρίαρχος. Για να είναι όμως κυρίαρχος ο ρόλος της θα πρέπει να είναι εκπαίδευση υψηλής ποιότητας πράγμα που σημαίνει ότι θα αντλεί σημαντικά κονδύλια από μια ανθηρή οικονομία η οποία με τη σειρά της απαιτεί από την εκπαίδευση παροχή εξειδικευμένων στελεχών με ειδικές γνώσεις δηλ. σύστημα Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου. Έτσι, η οικονομική ανάπτυξη είναι στενά συνδεδεμένη με την εκπαίδευση, γι αυτό και το εκπαιδευτικό σύστημα κατέχει εξέχουσα θέση στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής κάθε χώρας. Ας δούμε όμως το θεσμικό πλαίσιο της εκπαίδευσης στη χώρα μας. Στο Ελληνικό σύνταγμα του 1975/1986 και στο θεσμικό νόμο 1566/85, για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθορίζονται διεξοδικά οι σκοποί της εκπαίδευσης γενικά, και της επαγγελματικής εκπαίδευσης ειδικότερα. Έτσι σύμφωνα με το άρθρο 16 του συντάγματος η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους και έχει ως σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική, και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες όπου για πρώτη φορά στους σκοπούς της παιδείας αναφέρεται ρητά και η επαγγελματική αγωγή των Ελλήνων. Αλλά και στο νόμο 1566/85, όπου το Τεχνικό Επαγγελματικό Λύκειο (ΤΕΛ) φαίνεται σαν ο κύριος φορέας μέσης τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, αναφέρεται ρητά στο άρθρο 6 παράγραφος 3 εδάφιο α, ότι το τεχνικό επαγγελματικό λύκειο επιδιώκει επιπλέον να μεταδώσει στους μαθητές τις απαιτούμενες τεχνικές ή άλλες επαγγελματικές γνώσεις και να αναπτύξει τις δεξιότητές τους ώστε μετά την αποφοίτησή τους να μπορούν να απασχοληθούν με επιτυχία σε ορισμένο τεχνικό ή επαγγελματικό κλάδο. Αυτά σε ότι αφορά το ΤΕΛ που ήταν Λύκειο Σε ότι αφορά το Τεχνικό Επαγγελματικό Εκπαιδευτήριο (ΤΕΕ), σύμφωνα με το Ν.2640/98 άρθρο 1, και αυτό αποβλέπει στο συνδυασμό γενικής παιδείας με την τεχνική και επαγγελματική γνώση με σκοπό την επαγγελματική ένταξη στην αγορά εργασίας. Αν παρατηρήσουμε τους σκοπούς τόσο του ΤΕΛ όσο και του ΤΕΕ θα δούμε ότι είναι ίδιοι. Είναι λοιπόν παραπειστική η άποψη ότι τα ΤΕΕ (επειδή δεν είναι λύκεια) οδηγούν σε στενή εξειδίκευση. Εξ άλλου αν δει κανείς τις ειδικότητες του ΤΕΕ και τις συγκρίνει με εκείνες του ΤΕΛ θα παρατηρήσει ότι είναι σχεδόν ίδιες. Με τη σύντομη ανασκόπηση που κάναμε φάνηκε, ότι η περιρρέουσα ανησυχία σχετικά με τον κίνδυνο μήπως η παιδεία υποταχθεί στα κελεύσματα της αγοράς εργασίας είναι αδικαιολόγητη. Εδώ μπορεί να αντιτείνει κανείς ότι στη σύγχρονη εποχή μας ο ταχύτατος ρυθμός ανάπτυξης της τεχνολογίας δημιουργεί όλο και περισσότερες ανάγκες σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό οι οποίες προκειμένου να καλυφθούν θα αναγκάσουν την εκπαίδευση να παραχωρήσει ένα μέρος της Γενικής Παιδείας στις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς εργασίας. Στην πράξη αυτό είναι αδύνατο να συμβεί διότι: Οι ανάγκες της αγοράς εργασίας, στην εποχή μας, απαιτούν βεβαίως εξειδικευμένη γνώση, αλλά για να αποκτηθεί αυτή χρειάζεται απαραίτητα και η

Γενική Παιδεία. Παλαιότερα οι ανάγκες της αγοράς εργασίας καλύπτονταν κυρίως με χειρωνακτικές δεξιότητες και μυϊκή δύναμη. Σήμερα είναι γνωστό ότι, η δυνατότητα έκφρασης στον προφορικό και γραπτό λόγο, οι γνώσεις μαθηματικών, φυσικών επιστημών, ξένων γλωσσών, η χρήση Η/Υ κλπ. είναι προαπαιτούμενα για να εισέλθει κανείς στην αγορά εργασίας. Κατά συνέπεια μπορεί κανείς να ισχυριστεί βάσιμα ότι η σύγχρονη ανάπτυξη εγγυάται τη Γενική Παιδεία. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι σχεδόν όλα τα κράτη της Ε.Ε., και όχι μόνο, έχουν επιμηκύνει την Γενική παιδεία σε όλη την υποχρεωτική τους εκπαίδευση. Σε ότι αφορά την Ανώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κρίνεται σκόπιμο να δούμε τα ποσοστά μαθητών που ακολουθούν Γενική Εκπαίδευση και Επαγγελματική Εκπαίδευση. Τα στοιχεία προέρχονται από τη EUROSTAT(είναι η κύρια και επίσημη στατιστική υπηρεσία της Ε.Ε. η οποία συνεργάζεται με κυβερνητικούς μηχανισμούς σε διάφορα επίπεδαπεριφερειακό, εθνικό και κοινοτικό-για τη συλλογή την επεξεργασία και τη διάδοση των απαραίτητων στατιστικών στοιχείων σχετικά με την οικονομική και κοινωνική ζωή της κοινότητας). 100% 90% 80% 70% 60% ΠΟΣΟΣΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΩΤΕΡΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (ISCED 3),1996-97 97 ΠΗΓΗ:EUROSTAT,UOE 33 33,1 52,5 57,5 68,1 76,3 ΓΕΝΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ 19,1 55,5 71,3 25,5 53,2 51,5 67 67,6 75,6 55,7 50% 40% 30% 20% 10% 0% 67 66,9 47,5 42,5 31,9 23,7 80,9 44,5 28,7 74,5 46,8 48,5 33 32,4 24,4 EU B DK D EL E F IRL I L NL A P FI S UK 44,3 Εδώ παρατηρούμε ότι τα περισσότερα Ευρωπαϊκά κράτη μέλη της Ε.Ε. και κυρίως τα πιο αναπτυγμένα έχουν μεγάλα ποσοστά Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ενώ στην Ελλάδα συμβαίνει το αντίθετο. Εύλογο θα ήταν λοιπόν να ανησυχήσουμε γιατί η χώρα μας έχει έλλειμμα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης η οποία πάντα συμβάλλει άμεσα στην οικονομική ανάπτυξη, τη μείωση της ανεργίας των νέων κλπ. Αντίθετα, ακούγονται δημόσια απόψεις και προβάλλονται θέσεις που λίγο πολύ ζητούν στην Ελλάδα να αυξηθεί περισσότερο η Γενική Εκπαίδευση!

Ας επανέλθουμε στο χώρο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στη χώρα μας και συγκεκριμένα στα ΤΕΕ. Εδώ υπάρχει δριμεία κριτική με το σκεπτικό ότι αυτά οδηγούν σε πρώϊμη εξειδίκευση,ότι πρέπει να ενταχθούν στη Λυκειακή βαθμίδα για να αναβαθμιστούν και βεβαίως να αυξηθούν τα μαθήματα Γενικής Παιδείας( εις βάρος των μαθημάτων ειδικότητας εννοείται)! Γνωρίζουμε όμως ότι η Λυκειακή βαθμίδα αποτελεί εφεύρημα, δεν υπάρχει. Η Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση χωρίζεται σε Κατώτερη που περιλαμβάνει το Γυμνάσιο και Ανώτερη ( ή μεταγυμνασιακή )που περιλαμβάνει το Λύκειο και το ΤΕΕ. Σε ότι αφορά την αύξηση των μαθημάτων Γενικής παιδείας έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής: Το ΤΕΕ σαν Επαγγελματικό σχολείο έχει διττό στόχο, να δώσει αφ ενός Γενική Παιδεία αφ ετέρου και κυρίως να δώσει όλες εκείνες τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που θα καταστήσουν ικανό τον απόφοιτό του να σταδιοδρομήσει επιτυχώς σ ένα επάγγελμα ανάλογα με την ειδικότητα του πτυχίου του. Στην περίπτωση που αυξήσουμε τα μαθήματα Γενικής Παιδείας που σήμερα είναι 30% προκειμένου να μοιάσει το Λύκειο και να αναβαθμιστεί, θα αλλοιώσουμε το χαρακτήρα του οι μαθητές του δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στο διπλό ρόλο του οι πτυχιούχοι θα υστερούν σε ειδικές γνώσεις και δε θα είναι κατάλληλοι για άμεση επαγγελματική αποκατάσταση. Ουσιαστική αναβάθμιση για τα ΤΕΕ θα προκύψει εάν αυτά βελτιώσουν την κτιριακή τους υποδομή, τον εργαστηριακό τους εξοπλισμό, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών τους κλπ. Αντίθετα η εμπειρία που έχουμε από τη λειτουργία των ΤΕΛ που είχαν σα στόχο την παροχή άρτιας Γενικής Εκπαίδευσης και άρτιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης είναι αρνητική. Τα προγράμματα σπουδών τους στα τρία έτη περιείχαν 52% μαθήματα Γεν. Παιδείας και 48% μαθήματα ειδικότητας και εργαστήρια. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι μαθητές να μη μαθαίνουν καλά ούτε τα μαθήματα Γεν. Παιδείας ούτε τα μαθήματα ειδικότητας και τα εργαστήρια. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε: Η Παιδεία, η Γενική Εκπαίδευση δεν κινδυνεύουν από την αγορά εργασίας, η μία έχει την ανάγκη της άλλης και εκ των πραγμάτων είναι υποχρεωμένες να συνεργάζονται. Η στενή εξειδίκευση κατάρτιση δεν πρέπει να παρέχεται σε μικρές ηλικίες ούτε να διακόπτεται η Γενική Παιδεία μέχρι την ενηλικίωση (18 ετών). Οι ειδικές γνώσεις που παρέχονται στη Μέση Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση αποτελούν ένα σημαντικό προσόν στην εξεύρεση εργασίας. Κλείνοντας οφείλουμε να τονίσουμε ότι στα ΤΕΕ φοιτούν κυρίως παιδιά οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα και καλό θα είναι να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στις κρίσεις μας για τα σχολεία αυτά αν πραγματικά ενδιαφερόμαστε για τα συμφέροντα των παιδιών του λαού και των εργαζομένων γενικότερα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ : 1.ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΣΜΟΣ Κων/νου Αδριανουπολίτη ΟΕΔΒ 2000 2.ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Χαρ.Νούτσου θεμέλιο 1986 3.ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ Σ.Παλαιοκρασά-Γ.Βούτσινου-Χ.Λαμπρόπουλου- Κ.Ιθακήσιου Εκδόσεις ΙΩΝ 1994 4. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Φ.Κ.Βώρου Εκπαιδευτικός Σύνδεσμος 1997 5.AΡΙΘΜΟΙ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 97 Έκδοση Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 1997 6..ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ Θόδωρου Κατσανέβα Εκδόσεις Παπαζήση 1998 7.AΡΙΘΜΟΙ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 99 Έκδοση Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 2001 8.ΛΕΥΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΝΟΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ Έκδοση Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM 681 τελικό Βρυξέλλες 2001 9.ΟΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΙΧΟΙ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Έκδοση Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM 59 τελικό Βρυξέλλες 2001