Επείγοντα καρδιαγγειακά περιστατικά Πρόληψη

Επείγοντα καρδιαγγειακά περιστατικά Πρόληψη Δημήτρης Ζ. Ψυρρόπουλος, MD, PhD -Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Γεννηματάς» -Πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Καρδιαγγειακών Νοσημάτων Σύλλογος Γυναικών Δεσκάτης Δεσκάτη, 26 Απριλίου 2011

Πιθανότητες Ποιος είχε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει καρδιαγγειακή νόσο; Jim Fixx - marathon runner, exercise advocate, author - dead at 53 of a heart attack JA Rumberger, MD Sir Winston Churchill broke every tenet of healthy life style dead at age 91

Επικίνδυνο αιφνίδιο «καρδιακό» επεισόδιο -είναι το 99% των περιπτώσεων -Καρδιολογικός έλεγχος ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ -Στεφανιαία νόσος -Καρδιομυοπάθειες -Διατατική ή Υπερτροφική -Δυσπλασία δεξιάς κοιλίας -Βαλβιδοπάθειες -Συγγενείς βλάβες -Ηλεκτροφυσιολογία -Ορμόνες -Φλεγμονές -Διηθήσεις -Νεοπλασίες -Εκφυλίσεις -Τοξικά Asystole, EMD, VT, VF ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ -Ισχαιμία -Επαναιμάτωση -Κάπνισμα -Νευρο-ορμονικά -Φάρμακα -Ηλεκτρολύτες, ph, po2 -Αιμοδυναμική αστάθεια -Στρες, Ύπνος, Έγερση -Αλκοόλ Αρρυθμίες επικίνδυνες για τη ζωή -Reentry -Automaticity -Triggered activity -Block/cell-to-cell uncoupling Πιθανότητες ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΡΡΥΘΜΙΑΣ Zipes, Wellens: Sudden Cardiac Death, Circulation 1998

Η στεφανιαία νόσος δεν είναι μόνη της, αλλά αποτελεί τμήμα μιας γενικότερης πάθησης, της Αθηροσκλήρωσης των Αγγείων

Η ανατομία και η φυσιολογία της αθηροσκλήρωσης και της αθηροθρόμβωσης

Σχηματικό διάγραμμα αθηροσκλήρωσης Στεφανιαία Αγγειακή Νόσος Εγκεφαλική Αγγειακή Νόσος Lesion initiation Χωρίς συμπτώματα + Συμπτώματα Περιφερική Αγγειακή Νόσος Συμπτώματα Χρόνος (έτη)

Ανατομία αθηροσκληρωτικής πλάκας Αίμα Αυλός αρτηρίας Πυρήνας Λιπιδίων Ινώδης κάψα - κέλυφος Εσωτερικός χιτώνας Μέσος χιτώνας

Έναρξη σχηματισμού αθηροσκληρωτικής πλάκας Αυλός αρτηρίας 3 εβδομάδες με πλούσια σε χοληστερίνη διατροφή Li H et al. Arterioscler Thromb 1993;13:197-204.

Η αθηροσκλήρωση των αγγείων καταλήγει στην αθηροθρόμβωση

Διαδικασία αθηροθρόμβωσης Αγγειακό εγκεφαλικό Στηθάγχη Έμφραγμα Περιφερική αρτηριακή νόσος Αθηροσκληρωτική πλάκα Ρήξη πλάκας Συγκέντρωση στοιχείων του αίματος Σχηματισμός θρόμβου Αθηροθρομβωτικά γεγονότα (Έμφραγμα, Εγκεφαλικό, Καρδιαγγειακή παύση) Ness J, et al. J Am Geriatr Soc. 1999;47:1255-1256. Schafer AI. Am J Med. 1996;101:199-209.

Διαδικασία αθηροθρόμβωσης Θρόμβωση Αθηροσκλήρωση -Στηθάγχη -Έμφραγμα -Εγκεφαλικό -Ισχαιμία ποδιών -Χωλότητα ποδιών -Στυτική δυσλειτουργία -Καρδιαγγειακή παύση -Σταθερή στηθάγχη -Διαλείπουσα χωλότητα Adapted from Libby P. Circulation. 2001;104:365-372.

Σχηματισμός θρόμβου συσσώρευση αιμοπεταλίων 1 Προσκόλληση 3 Συσσώρευση 2 Ενεργοποίηση

Εκδηλώσεις της Αθηροθρόμβωσης Εγκέφαλος -Εγκεφαλικά επεισόδια Καρδιά -Στηθάγχη και έμφραγμα Περιφερική αρτηριακή νόσος -Σοβαρή ισχαιμία ποδιών, χωλότητα, στυτική δυσλειτουργία

Τι επηρεάζει τη ρήξη της πλάκας; Τοπικοί παράγοντες Μέγεθος και συνοχή πυρήνα Φλεγμονή κελύφους Κόπωση κελύφους της πλάκας Πάχος και συνοχή κελύφους Πιθανότητες Κάπνισμα Διαβήτης Ινωδογόνο Γενικοί παράγοντες Χοληστερίνη Υπέρταση Βλάβες στην πήξη αίματος Πυρήνας Λιπιδίων Fuster V, et al. N Engl J Med. 1992;326:310-318. Falk E, et al. Circulation. 1995:92:657-671. Ρήξη της αθηροσκληρωτικής πλάκας

Επιδημιολογία αθηροθρόμβωσης

Η αθηροθρόμβωση είναι η πρώτη αιτία θνητότητας παγκοσμίως Πνευμονικά νοσήματα 6.3 Ατυχήματα AIDS 9 9.7 Καρκίνος 12.6 Λοιμώξεις 19.3 Αθηροθρόμβωση 22.3 0 5 10 15 20 25 30 Causes of Mortality (%) * Atherothrombosis defined as ischemic heart disease and cerebrovascular disease. 1 The World Health Report 2001. Geneva. WHO. 2001.

Θνητότητα στο γενικό πληθυσμό - Αναπτυγμένες κοινωνίες Άνδρες A- καρδιαγγειακά νοσήματα B- νεοπλασίες C- ατυχήματα D- νοσήματα αναπνευστικού E- σακχαρώδης διαβήτης Source: CDC/NCHS and NHLBI 2003. Circulation,113(6)., 2006 Γυναίκες -Ένας στους τρεις θανάτους -25 εκατομμύρια για το 2020-6-πλάσιος αριθμός των θανάτων από HIV/AIDS -Ένα καρδιακό επεισόδιο ανά 4 δευτερόλεπτα -Ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ανά 5 δευτερόλεπτα

Years Η αθηροθρόμβωση συντομεύει τη ζωή Μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης 8-12 χρόνια για ανθρώπους που έχουν ηλικία πάνω από 60 χρόνια Average Remaining Life Expectancy at Age 60 (Men) 20 16 12-7.4 years -9.2 years -12 years 8 4 0 Healthy History of Cardiovascular Disease History of AMI History of Stroke Analysis of data from the Framingham Heart Study. Peeters A, et al. Eur Heart J. 2002;23:458-466.

Προληπτική αντιμετώπιση αθηροθρόμβωσης Περίπου 57.000 καρδιαγγειακές απώλειες ετησίως θα μπορούσαν να αποφευχθούν στις Η.Π.Α. με την κατάλληλη φροντίδα Έλεγχος αρτηριακής υπέρτασης Ρύθμιση διαβήτη Θύθμιση λιπιδίων - χοληστερίνης 6500 Διακοπή καπνίσματος 2700 Προληπτικός έλεγχος για καρκίνο μαστού 2500 -blocker treatment 1700 Προγεννητικός έλεγχος 1500 Προληπτικός έλεγχος για καρκίνο εγκεφάλου 700 National Committee for Quality Assurance. Washington, DC 2003. 13,600 28,300

Αίτια καρδιαγγειακής θνητότητας Στεφανιαία νόσος 5% 4% 6% 1% 13% 52% Εγκεφαλικά επεισόδια Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια αρτηριακή υπέρταση 17% Νοσήματα αρτηριών Ρευματικός πυρετός/ Ρευματική καρδιοπάθεια Συγγενείς καρδιοπάθειες Άλλα

Συχνότητα ύπαρξης αθηροσκλήρωσης (%) Πότε αρχίζει η αθηροσκλήρωση; 100 80 71% 85% 60 60% 40 37% 20 17% 0 13 19 20 29 30 39 40 49 50 Ηλικία (χρόνια) Data from 262 heart transplant donors. Sites with intimal thickness 0.05 mm were defined as atherosclerotic. Tuzcu EM, et al. Circulation. 2001;103:2705-2710.

Ποια είναι η πρώτη κλινική εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου Η στεφανιαία νόσος είναι σιωπηλή όπως ένα ηφαίστειο εν υπνώσει Αναμένοντας την έκρηξη!! Ανακοπή Έμφραγμα Άτυπη Στηθάγχη 10% 20% 35% 35%

Πολλαπλές αθηροσκληρωτικές πλάκες στις αρτηρίες της καρδιάς Πολλαπλές βλάβες Οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου Απόφραξη αρτηρίας Πολλαπλές βλάβες Goldstein JA, et al. N Eng J Med. 2000;343:915-922. (Copyright 2000 Massachusetts Medical Society. All rights reserved)

Εξέλιξη της αθηρωσκληρωτικής πλάκας στις αρτηρίες της καρδιάς 12 μήνες μετά την πρώτη στεφανιαιογραφία

Παράγοντες που προδιαθέτουν για την αθηροθρόμβωση - Παράγοντες κινδύνου Γενικευμένοι Ηλικία Παχυσαρκία Τρόπος ζωής Κάπνισμα Διατροφή Απουσία άθλησης Γενετικοί Φύλο PlA2 Φλεγμονές Αυξημένη CRP CD40 Ligand, IL-6 Προθρομβωτικοί παράγοντες (F I and II) Ινωδογόνο Κύριες εκδηλώσεις αθηροθρόμβωσης (έμφραγμα, εγκεφαλικό, καρδιαγγειακή παύση) Συστημικές παθολογικές καταστάσεις Υπέρταση Χοληστερίνη Διαβήτης Υπερπηκτικότητα Ομοκυστείνη Τοπικοί παράγοντες Τρόποι κυκλοφορίας αίματος Τοιχωματικό στρες Διάμετρος αγγείων Δομή αγγειακού τοιχώματος % στένωση στο σημείο της βλάβης Adapted from Yusuf S, et al. Circulation. 2001;104:2746-2753. Drouet L. Cerebrovasc Dis. 2002;13(suppl 1):1-6.

Παράγοντες που προδιαθέτουν για τις εκδηλώσεις της αθηροθρόμβωσης - Κύριοι παράγοντες κινδύνου Τροποποιήσιμοι Κάπνισμα Υπέρταση Χοληστερίνη Διαβήτης Έλλειψη άσκησης Παχυσαρκία Διατροφή Κατάχρηση αλκοόλ Αμετάβλητοι Ηλικία Φύλο Φυλή / Εθνικότητα Κληρονομικότητα Ο κίνδυνος εμφάνισης αθηροσκλήρωσης και αθηροθρόμβωσης αυξάνεται με την παρουσία περισσότερων παραγόντων Στόχος

Συνεπώς πρέπει να προλάβουμε... Πρωτογενής πρόληψη ασυμπτωματικά άτομα υψηλού κινδύνου Δευτερογενής πρόληψη ασθενείς με συμπτωματική καρδιαγγειακή νόσο

Κάπνισμα και αθηροσκλήρωση

Καπνιστική συνήθεια ειδικών ομάδων Στους μαθητές Λυκείου η συνήθεια του καπνίσματος ανέρχεται στο 29.5% (στις ΗΠΑ 12.8%), στους Φοιτητές Ιατρικής 40.7%, στους Γιατρούς 44.9%, στους Εκπαιδευτικούς 46.4% και στους αθλούμενους 36.9%. Από αυτούς μόνο οι αθλούμενοι έχουν την τάση μείωσης της συνήθειας.

To κάπνισμα στην υφήλιο Κάθε 10 δευτερόλεπτα χάνεται ένας άνθρωπος εξαιτίας του καπνίσματος. Το 1994 υπήρξαν 3 εκατομμύρια θύματα από το κάπνισμα, ενώ το 2025 ο αριθμός αναμένεται να ξεπεράσει τα 10 εκατομμύρια. Από το σύνολο του πληθυσμού της Γης (περίπου 6 δισεκατομμύρια), τα 500 εκατομμύρια θα χαθούν εξαιτίας του καπνίσματος. Οι μισοί απ' αυτούς θα είναι ηλικίας 35-69 ετών.

Το κάπνισμα κόβει 10 χρόνια από τη ζωή του καπνιστή Oι καπνιστές έχουν συντομότερη ζωή κατά μέσο 10 χρόνια μικρότερη σε σχέση με τους μη καπνιστές αλλά η διακοπή της βλαπτικής συνήθειας, ακόμη και στην ηλικία των 50 ετών, μπορεί να περιορίσει στο μισό τον κίνδυνο.

Παθητικό κάπνισμα Στη χώρα μας, 45% των ανδρών και 37% των γυναικών εκτίθενται στον καπνό των άλλων. Στη χώρα μας ένα στα έξι άτομα που εκτίθενται στον καπνό, θα παρουσιάσουν στεφανιαία νόσο σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Οι χώροι με το πιο έντονο παθητικό κάπνισμα είναι τα εστιατόρια και ακολουθούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και οι δημόσιες υπηρεσίες (CARDIO 2000).

Παθητικό κάπνισμα Μισή ώρα παθητικού καπνίσματος αρκεί για να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακού επεισοδίου. Ένα τσιγάρο την ημέρα αυξάνει τις πιθανότητες στεφανιαίας νόσου, για τους άντρες μέχρι 47%, ενώ για τις γυναίκες μέχρι 56%. Η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου στο χώρο εργασίας είναι πιθανότερο να προκαλέσει προβλήματα στην καρδιά σε σχέση με το χώρο του σπιτιού.

Παθητικό κάπνισμα Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι το 85% των πολιτών δεν πιστεύει ότι το παθητικό κάπνισμα μπορεί να έχει βλαβερές συνέπειες για την υγεία ή ότι μπορεί να επιβαρύνει την καρδιά.

Παθητικό κάπνισμα Ο παθητικός καπνιστής όταν βρίσκεται σε κλειστό χώρο όπου καπνίζουν πολλοί, εισπνέει τόσο καπνό όσο και αν κάπνιζε ο ίδιος 15 τσιγάρα χωρίς φίλτρο ή 35 με φίλτρο. Το 25-33% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα αφορά μη καπνιστές και οφείλεται σε παθητικό κάπνισμα. Το παθητικό κάπνισμα αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα στις περιπτώσεις των παιδιών (ηλικίας ενός με ενάμισι έτους) των οποίων οι γονείς καπνίζουν.

Κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων σε πενταετή κλίμακα (μοιραίες και κη) στην ηλικία των 60 ετών Το κάπνισμα σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων Άνδρες μη καπνιστές Άνδρες καπνιστές > 30% 25 30% 20 25% 15 20% 10 15% >30 % 25 30 % 20 25 % 15 20 % 10 15 % 5 10 % 0 5 % 5 10% 0 5% 0 4 5 6 7 8 4 5 6 7 8 Ολική χοληστερόλη:αναλογία HDL 180 / 105 160 / 95 140 / 85 120 / 75

Μηχανισμοί που επιδρούν στη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης και αθηροθρόμβωσης Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει > 4.000 ουσίες. Από αυτές περίπου οι 40 θεωρούνται καρκινογόνες. Βλαβερή επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα έχουν κυρίως: -Η νικοτίνη -Το μονοξείδιο του άνθρακα -Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες -Ορισμένες γλυκοπρωτεϊνες Το κάπνισμα προκαλεί κυρίως: -ταχυκαρδία -αύξηση της αρτηριακής πίεσης -αύξηση της πηκτικότητας του αίματος και συγκόλληση των αιμοπεταλίων -θρομβογένεση -αύξηση της ταχύτητας αθηροσκλήρωσης -αύξηση της αρρυθμιογένεσης -αύξηση της πιθανότητας ρήξης της αθηροσκληρωτικής πλάκας -σύσπαση και σύγκλειση των αρτηριών -μείωση της ικανότητας για άσκηση

Η άμεση επίδραση του καπνίσματος στις αρτηρίες της καρδιάς -Στην εικόνα Β μεγάλη αγγειοσύσπαση (μείωση 40%) του αυλού. -Στην εικόνα C άμεση αποκατάσταση μετά την ενδοφλέβια έγχυση νιτρογλυκερίνης

Αρτηριακή υπέρταση και αθηροσκλήρωση

Hypertension Prevalence Συχνότητα εμφάνισης αρτηριακής υπέρτασης ανάλογα με την ηλικία Ηλικία Fields LE, et al. Hypertension. 2004;44:398-404.

Επιπλοκές αρτηριακής υπέρτασης Υπέρταση Hemorrhage, Stroke LVH, CHD, CHF Retinopathy CHD = coronary heart disease CHF = congestive heart failure LVH = left ventricular hypertrophy Peripheral Vascular Disease Renal Failure, Proteinuria Chobanian AV, et al. JAMA. 2003;289:2560-2572.

Κίνδυνος καρδιαγγειακού θανάτου (%) Ο κίνδυνος σοβαρών καρδιαγγειακών επιπλοκών (αθηροθρόμβωσης) αυξάνεται με την υπέρταση 8 7 8x 6 5 4 3 2 1 0 4x 2x 115/75 135/85 155/95 175/105 Συστολική / διαστολική πίεση (mm Hg) * Ηλικία 40 69 χρόνια Lewington S, et al. Lancet. 2002;360:1903-1913; Chobanian AV, et al. JAMA. 2003;289:2560-2572.

Συχνότητα μειζόνων καρδιαγγειακών συμβαμάτων (%) Επικίνδυνες καρδιαγγειακές επιπλοκές σε σχέση με τα ανώτερα φυσιολογικά επίπεδα αρτηριακής πίεσης 16 Αρτηριακή πίεση 14 12 10 8 6 4 Ανώτερη φυσιολογική 130 139/85 89 mm Hg Κανονική 120 129/80 84 mm Hg Ιδανική <120/80 mm Hg 2 0 0 2 4 6 8 10 12 Χρόνια *Defined as death due to cardiovascular disease or as having recognized myocardial infarction, stroke, or congestive heart failure. Vasan RS. N Engl J Med. 2001;345:1291-1297.

Συσχέτιση αρτηριακής υπέρτασης με άλλες παθολογικές καταστάσεις Παθήσεις Συσχέτιση με υπέρταση Αθηροσκλήρωση αρτηριών καρδιάς (στεφανιαία νόσος) 50% Υπερτροφία καρδιάς 20% Αγγειακό εγκεφαλικό 77% >140/90 mm Hg Χρόνια νεφρική νόσος 15% Diabetes 75% Περιφερική αρτηριακή αθηροσκλήρωση 74% Diamond JA, Phillips RA. Hypertens Res. 2005;28:191-202;El-Atat F, et al. Curr Hypertens Rep. 2004;6:215-223; Pepine CJ. Am J Cardiol. 1998;82(3A):21H-24H; Rosamond W, et al. Circulation. 2007;115:69-171; Segura J, et al. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2004;13:495-500; Selvin E, Erlinger P. Circulation. 2004;110:738-743.

Συχνότητα καρδιαγγεικών συμβαμάτων (%) Συσχέτιση καρδιαγγειακών συμβάντων με τη θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης 12 10 8 6 4 2 0 120 140 160 180 200 220 Συστολική πίεση (mmhg)

Σακχαρώδης Διαβήτης και Λιπίδια Ολική χοληστερόλη, LDL-χοληστερόλη, HDL-χοληστερόλη, τριγλυκερίδια

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη Διαβήτης Αγγεία εγκεφάλου κεντρικό νευρικό σύστημα εγκεφαλικό επεισόδιο - άνοια Αρτηρίες καρδιάς - έμφραγμα Μικρά αγγεία και νεύρα - τύφλωση Μικρά και μεγάλα αγγεία περιφερικό νευρικό σύστημα ακρωτηριασμοί άκρων Μικρά και μεγάλα αγγεία νεφρών νεφρική ανεπάρκεια Chobanian AV, et al. JAMA. 2003;289:2560-2572.

15 Διαβήτης και επικίνδυνες καρδιαγγειακές επιπλοκές Mortality Rates for Ischemic Heart Disease in Patients With and Without Diabetes* 20 Diabetes Nondiabetes 17.0 14.2 Men, cohort 1 Men, cohort 2 Women, cohort 1 Women, cohort 2 Men, cohort 1 Men, cohort 2 Women, cohort 1 Women, cohort 2 10 6.8 7.6 7.4 5 4.2 2.4 1.9 0-16.6% (P=0.46) +10.7% (P=0.76) -43.8% (P<0.001) -20.4% (P=0.12) *In national sample of adults in NHANES I (1971-75). TM Gu K et al. JAMA. 1999;281:1291-1297. 1999 Professional Postgraduate Services

Αθηροσκλήρωση στο διαβήτη ~80% της διαβητικής θνητότητας 75% αθηροσκλήρωση αρτηριών καρδιάς 25% αθηροσκλήρωση εγκεφαλικών ή περιφερικών αρτηριών >75% όλων των νοσηλειών είναι για τις αθηροσκληρωτικές επιπλοκές του διαβήτη >50% των πρόσφατα διαγνωσθέντων διαβητικών έχουν αθηροσκλήρωση αρτηριών καρδιάς (στεφανιαία νόσος) National Diabetes Data Group. Diabetes in America. 2nd ed. NIH;1995.

Συνολικός κίνδυνος Ο συνδυασμός διαβήτη και υπέρτασης αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο Άνδρες χωρίς διαβήτη (n = 342,815) Άνδρες με διαβήτη (n = 5,163) <120 120 139 140 159 160 179 180 199 200 Συστολική πίεση (mm Hg) Stamler J, et al. Diabetes Care. 1993;16:434-444.

Χοληστερόλη και καρδιαγγειακός κίνδυνος Ηλικία 70 Ηλικία 50 Ηλικία 40 0% -20% -40% -60% Μέιωση κινδύνου με 10% μείωση στα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης Law MR, et al. BMJ. 1994;308:367-372.

Τι είναι το Μεταβολικό σύνδρομο;

Μεταβολικό σύνδρομο Παράγοντας κινδύνου Κοιλιακή παχυσαρκία (μέση) Άνδρες Γυναίκες Τριγλυκερίδια HDL-χοληστερόλη Άνδρες Γυναίκες Αρτηριακή πίεση Γλυκόζη νηστείας Επίπεδα >102 cm (>40 in) >88 cm (>35 in) 150 mg/dl <40 mg/dl <50 mg/dl 130/ 85 mm Hg 110 mg/dl Υφίσταται όταν υπάρχουν τουλάχιστον τρεις παράγοντες Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults. JAMA 2001;285:2486-2497.

Prevalence, % Συχνότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου σε σχέση με την ηλικία 50% 40% Men Άνδρες Γυναίκες Women 44% 44% 30% 24% 23% 20% 10% 8% 6% 0% 20 70+ Ford ES et al. JAMA 2002;287:356-359. Used with permission of the American Medical Association. 20 29 30 39 40 49 50 59 60 69 70 Age, years Ηλικία (χρόνια)

Συγκεντρωτικός κίνδυνος (%) Η καρδιαγγειακή αθηροθρόμβωση και οι επικίνδυνες επιπλοκές αυξάνονται στο μεταβολικό σύνδρομο 15 10 Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study Cardiovascular Disease Mortality RR (95% CI), 3.55 (1.98 6.43) Μεταβολικό σύνδρομο YES ΝΑΙ 5 NO ΟΧΙ 0 0 2 4 6 8 10 12 Παρακολούθηση (χρόνια) Lakka HM et al. JAMA 2002;288:2709-2716. Used with permission of the American Medical Association.

Το διάγραμμα του καρδιαγγειακού κινδύνου Αυξημένη LDL-χ Γλυκόζη 110 125 Κοιλιακή παχυσαρκία HDL-χ Αρτηριακή πίεση Τριγλυκερίδια 150 Μεταβολικό σύνδρομο Δραματική αύξηση του αριθμού των νεοεισερχόμενων στις ομάδες υψηλού κινδύνου Expert Panel. JAMA. 2001;285:2486-2497.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής και στις καθημερινές συνήθειες Επιδραση στους παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης και αθηροθρόμβωσης Μείωση του κινδύνου και των πιθανοτήτων για επικίνδυνα καρδιαγγειακά συμβάματα

mm Hg mm Hg Μέτριας έντασης αεροβική άσκηση μειώνει την αρτηριακή πίεση σε υπέρταση ήπιας-μέτριας βαρύτητας Control Group Exercise Group 170 160 Συστολική πίεση 110 Διαστολική πίεση 150 140 100 90 130 120 80 110 141.2 144.4 136.2 137.9 137.6 131.3 Baseline Week 6 Week 10 70 94.9 95.2 96.2 92.0 98.9 88.9 Baseline Week 6 Week 10 Tsai JC, et al. Clin Exp Hypertens. 2004;26:255-265.

Αλλαγή στην πίεση (mm Hg) Ήπια αεροβική άσκηση μειώνει την αρτηριακή πίεση 0 Αρχική πίεση (mm Hg ± SD) 149±15 149±11 149±10 149±9 149±9-5 -10-15 -20-25 None 30 40 min/wk 61 90 min/wk 91 120 min/wk Διάρκεια άσκησης >120 min/wk Reprinted from Ishikawa-Takata K, et al. Am J Hypertens. 2003;16:629-633, with permission from Elsevier.

Συστολική πίεση (mm Hg) Μείωση πρόσληψης άλατος με τη διατροφή μειώνει σημαντικά τη συστολική αρτηριακή πίεση 136 134 * 132 130 128 * * * * 126 124 Δίαιτα με πολύ αλάτι 1 2 3 4 Εβδομάδες σε μειωμένη πρόσληψη άλατος Reprinted from Obarzanek E, et al. Hypertension. 2003;42: 459-467, with permission from Lippincott Williams & Wilkins.

Μείωση πρόσληψης άλατος με τη διατροφή μειώνει την αρτηριακή πίεση ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες Ομάδες ανά ηλικία Μέση μείωση συστολικής πίεσης (DASH Diet, mm Hg) Μέση μείωση διαστολικής πίεσης (American Diet, mm Hg) 23 41 years 1.0 4.8 42 47 years 1.8 5.9 48 54 years 4.3 7.5 55 76 years 6.0 8.1 *Patients were fed a 2,100 kcal diet containing either 150, 100 or 50 mmol sodium daily for 30 days while consuming either the DASH diet or a typical American diet. *These data reflect a reduction from the highest (150 mmol) to the lowest (50 mmol) level of sodium. Bray GA, et al. Am J Cardiol. 2004;94:222-227.

Μέση αλλαγή (mm Hg) Η μείωση του σωματικού βάρους σε υπέρβαρους μειώνει σημαντικά την αρτηριακή πίεση Συστολική πίεση Διαστολική πίεση 0 0-1 -1-1.1-2 -2.0-2 -3-3.1-3 -2.8 Άνδρες Γυναίκες -4-4 Stevens VJ, et al. Arch Intern Med. 1993;153:849-858.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής και επίδραση στην αρτηριακή πίεση Αλλαγές Συστάσεις Άμεση μείωση συστολικής πίεσης Απώλεια βάρους BMI of 18.5 24.9 kg/m 2 3 20 mm Hg -Μεσογειακή δίαιτα -DASH δίαιτα Πλούσια σε λαχανικά, φρούτα μείωση λιπαρών και ζωικών πρωτεινών Ω3 λιπαρά οξέα 8 14 mm Hg Μείωση άλατος <100 mmol (2.4 g)/ημέρα 2 8 mm Hg Αύξηση άσκησης Ήπια κατανάλωση αλκοόλ Αεροβική άσκηση >30 min/ημ, 5-7 μέρες εβδομαδιαία Men: 2 drinks/day Women: 1 drink/day 4 9 mm Hg 2 4 mm Hg Chobanian AV, et al. JAMA. 2003;289:2560-2572; Blumenthal JA, et al. Arch Intern Med. 2000;160:1947-1958.

Η μείωση της αρτηριακής πίεσης με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής διαρκεί εντυπωσιακά στο πέρασμα του χρόνου Έναρξη μελέτης (mm Hg) Αλλαγή συστολικής 6 μήνες Αλλαγή συστολικής 18 μήνες Αλλαγή συστολικής 36 μήνες Αλλαγή συστολικής 48 μήνες Απώλεια βάρους (127.6 ± 6.1) Μείωση άλατος (127.7 ± 6.6) Συνδυασμός (127.4 ±6.5) Συνήθης διαβίωση (127.3 ± 6.4) 6.0 (8.1) 3.6 (7.9) 0.8 (8.7) 0.8 (9.0) 5.1 (9.6) 3.8 (8.2) 0.7 (9.0) 0.7 (9.2) 6.2 (8.6) 3.9 (8.3) 0.5 (9.0) 0.6 (9.3) 2.2 (8.1) 1.8 (7.0) +0.6 (8.5) +0.3 (8.9) The Trials of Hypertension Prevention Collaborative Research Group. Arch Intern Med. 1997;157:657-667.

Αλλαγές βάρους (kg) Μέση απώλεια βάρους σε σχέση με το διαβήτη 1 Εικονικό φάρμακο 0-1 -2 Αντιδιαβητικά -3-4 Τρόπος ζωής -5-6 -7-8 0 6 12 18 24 Μήνες 30 36 42 48 Diabetes Prevention Program Research Group. N Engl J Med 2002;346: 393-403. Copyright 2002 Massachusetts Medical Society. All rights reserved.

Ωφέλεια από την υγιεινοδιαιτική παρέμβαση στο μεταβολικό σύνδρομο Ο κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη μειώθηκε 58% μετά από 4 χρόνια 25% 20% 15% 10% παρέμβασης. 11% 5% 23% 0% Παρέμβαση Control % με ανάπτυξη διαβήτη Tuomilehto J et al. N Engl J Med 2001;344:1343-1350.

Αλλαγές στο μεταβολικό προφίλ με απώλεια βάρους 2,5 κιλών Μικρές αλλαγές στο βάρος, στη χοληστερίνη, στην πίεση και στη γλυκόζη οδηγούν σε σοβαρότατες μειώσεις των πιθανοτήτων για ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης αθηροθρόμβωσης και των καρδιαγγειακών επιπλοκών τους. 0-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8 Χοληστερόλη Higgins M, et al. Acta Med Scand. 1988;723(Suppl):23-36. mg/dl mm Hg mg/dl Συστολική πίεση Άνδρες Γυναίκες Γλυκόζη

Ιπποκράτης «Ο άνθρωπος για να είναι υγιής χρειάζεται εκτός από το καλό φαγητό και τη γυμναστική» Hippocrates, Regimen. 5th Century B.C.

Επικίνδυνες καρδιαγγειακές επιπλοκές Φυσική δραστηριότητα στην εργασία και στεφανιαία νόσος Physical Activity at Work and CHD Events in 31,000 London Transport Workers Physical Activity at Work and CHD Deaths in 6,451 Longshoremen 1,6 1,4 1,2 1,0 Drivers Conductors 60 50 40 Low Medium High 0,8 30 0,6 0,4 0,2 20 10 0,0 Έμφραγμα Καρδιαγγειακός θάνατος σε 3 μέρες 0 CHD death Sudden death Morris JN, et al. Lancet. 1953;265:1111-1120. Paffenbarger RS, et al. N Engl J Med. 1975;292:545-550.

Deaths per 10,000 person-years Συχνότητα επικίνδυνων για τη ζωή καρδιαγγειακών συμβάντων σε σχέση με την αερόβια άσκηση Aerobic Center Longitudinal Study (ACLS) 30 25 20 Low Moderate High 15 10 5 0 Γυναίκες Άνδρες Blair SN, et al. JAMA. 1989;262:2395-2401.

Καρδιαγγειακός Κίνδυνος Γυναίκες και καρδιαγγειακός κίνδυνος για επικίνδυνες συμβάντα 1,0 Nurses Health Study (CHD) Women s Health Initiative Observational Study (CVD) 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 1 2 3 4 5 Επίπεδα Φυσικής δραστηριότητας 1 2 3 4 5 Manson JE, et al. N Engl J Med. 1999;341:650-658. Manson JE, et al. N Engl J Med. 2002;347:716-725.

Τέθηκε το ερώτημα τι είναι σημαντικότερο για τα καρδιαγγειακά νοσήματα: απώλεια βάρους ή καλή φυσική κατάσταση; Fitness or Fatness?

Απάντηση Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και της κακής φυσικής κατάστασης είναι η ίδια: Αύξηση σωματικής δραστηριότητας και αεροβικής άσκησης.

Παρεμβάσεις στον Τρόπο Ζωής Αυτό βέβαια δεν είναι άσκηση!!!

Παρεμβάσεις στον Τρόπο Ζωής Δεν είναι όμως απαραίτητο να γίνουμε κάπως έτσι!!!

Συμπεράσματα -Η αθηροσκλήρωση και η αθηροθρόμβωση όπως και οι επικίνδυνες για τη ζωή επιπλοκές τους δύνανται κατά 90-100% να είτε να προληφθούν είτε να περιοριστούν. -Άμεσοι στόχοι είναι α) η κατάταξη των ανθρώπων σε ομάδες κινδύνου ανά ηλικία και β) η αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου που υπάρχουν. -Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει αρχικά, εκτός από τον απαραίτητο καρδιολογικό έλεγχο, την παρέμβαση στον τρόπο ζωής και τις συνήθειες δηλαδή, Διακοπή καπνίσματος Διατροφή Έλεγχος σωματικού βάρους Σωματική δραστηριότητα -Στη συνέχεια η φαρμακευτική και η επεμβατική ιατρική αντιμετώπιση θα συμπληρώσουν τη συνολική θεραπεία.

Συμπεράσματα Η πρόληψη όμως επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την ενημέρωσή μας.

Πιθανότητες Ποιος είχε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει καρδιαγγειακή νόσο; Τελικά αυτός είχε τυχερό αστέρι!!! Εμείς έχουμε; Jim Fixx - marathon runner, exercise advocate, author - dead at 53 of a heart attack JA Rumberger, MD Sir Winston Churchill broke every tenet of healthy life style dead at age 91

Σας ευχαριστώ!!! Χρόνια πολλά!!!