Κομποστοποίηση: Τεχνητή Ανακύκλωση Οργανικών Υλικών

Εισαγωγικό Σημείωμα Το 60% των καθημερινών σκουπιδιών ενός μέσου Ευρωπαϊκού Σπιτιού αποτελείται από οργανικά υλικά. Τα άχρηστα αυτά υλικά που κατά κανόνα σήμερα καταλήγουν στον σκουπιδοντενεκέ της γειτονιάς, μπορούν εύκολα να μεταλλαχθούν μέσω μιας διαδικασίας ζύμωσης (κομποστοποίηση) σε κομπόστα, το υπέρτατο οργανικό λίπασμα. Η διαδικασία είναι απλή, απαιτεί όμως ένα μικρό μέρος από τον χρόνο σας, μια μικρή επένδυση σε συσκευές κομποστοποίησης αλλά και κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις. Σκοπός αυτού του φυλλαδίου είναι να δώσει τις βασικές γνώσεις που αφορούν στην κομποστοποίηση των οργανικών υλικών ώστε να επιτρέψει σε κάθε ερασιτέχνη να προχωρήσει στην παραγωγή καλής κομπόστας. Η χρήση της κομπόστας στον κήπο συμβάλει αποφασιστικά στην καλή υγεία των φυτών, την φανταστική ανθοφορία των λουλουδιών, την άφθονη καρποφορία των δέντρων και των λαχανικών, προσφέροντας αρώματα και γεύσεις μοναδικές, χωρίς ίχνος χημικών. Ταυτόχρονα περιορίζεται ο όγκος των απορριμμάτων που σήμερα καταλήγουν στις χωματερές δηλητηριάζοντας τη γη, το νερό και τον αέρα μας. Κομποστοποίηση: Τεχνητή Ανακύκλωση Οργανικών Υλικών Η διαδικασία της τεχνητής ανακύκλωσης κοινών οργανικών υλικών, όπως υπολειμμάτων κουζίνας (φλούδες πατάτας, λαχανόφυλλα, λεμονόκουπες, σάπια φρούτα, τσόφλια από αυγά, υπολείμματα καφέ, κτλ), προϊόντων κλαδέματος, πεσμένων φύλλων, κοπριάς φυτοφάγων ζώων κτλ., είναι μια απομίμηση της διαδικασίας που λαμβάνει χώρα αυτόματα στη φύση και συνίσταται στην ταχεία αποικοδόμηση των οργανικών υλικών και τη μετατροπή τους σε κομπόστα. Κατά την διαδικασία κομποστοποίησης μικροοργανισμοί διασπούν και μετασχηματίζουν τα ανεπεξέργαστα οργανικά υλικά σε νέα, με διαφορετικές ιδιότητες την κομπόστα, τον Μαύρο Χρυσό για τον κήπο. Η καλή κομπόστα είναι το υπέρτατο οργανικό λίπασμα και όχι μόνο. Σε ένα κουταλάκι του γλυκού με καλή κομπόστα εμπεριέχονται 5-6 δισεκατομμύρια ωφέλιμοι μικροοργανισμοί. Κάποιοι από αυτούς βελτιώνουν τη σύνθεση του εδάφους, άλλοι ειδικεύονται στην παροχή θρεπτικών συστατικών στα φυτά, κάποιοι άλλοι είναι τοξικοί ως προς τους μικροοργανισμούς που προκαλούν ασθένειες, άλλοι ανταγωνίζονται τους παθογόνους μικροοργανισμούς για την ίδια τροφή, ενώ κάποιοι άλλοι κατατρώγουν τα παθογόνα βακτήρια. Για τους παραπάνω λόγους η κομπόστα αποτελεί το βασικότερο σύμμαχο στον αγώνα για την ανάπτυξη υγιών φυτών, με άριστη ανθοφορία και μοναδική καρποφορία χωρίς την χρήση χημικών, φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων. Κομπόστα: Το άριστο εδαφοβελτιωτικό Το έδαφος είναι μια ζωντανή κοινωνία που χρειάζεται φροντίδα κι εκπαίδευση. Ένα καλοφροντισμένο έδαφος παρέχει τα μέσα που απαιτούν τα φυτά μας για την ανάπτυξή τους. Ένα καλοφροντισμένο έδαφος είναι αυτό που τροφοδοτείται με οργανικό υλικό κι η κομπόστα είναι το καλύτερο οργανικό υλικό τροφοδοσίας του εδάφους μιας και Αυξάνει την ικανότητά του να κατακρατά την απαραίτητη ποσότητα νερού και αέρα. Βελτιώνει τη δομή και την υγεία του. Απελευθερώνει θρεπτικά συστατικά σε αργούς ρυθμούς, όπως τα φυτά χρειάζονται. Περιέχει φυσικά μυκητοκτόνα και μικροοργανισμούς τα οποία προστατεύουν τα φυτά από ασθένειες κι έντομα. Εξυγιαίνει το επιβαρυμένο έδαφος (υπερλίπανση, κατάχρηση χημικών, τοξικά μέταλλα). Παρατείνει την καλλιεργητική περίοδο. Μειώνει τη συμπίεση του εδάφους. Βελτιώνει την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και τις αποδόσεις. Αυξάνει τους πληθυσμούς των γαιοσκωλήκων και των οφέλιμων για τα φυτά μικροοργανισμών. Μειώνει τη διάβρωση του εδάφους. Διευκολύνει την κατεργασία του εδάφους. 2

Τι χρειάζεται για την παραγωγή κομπόστας στο σπίτι Για την διαδικασία της οικιακής κομποστοποίησης χρειάζεται βασικά: A A Ένας κάδος χωρίς πυθμένα και ένας αναδευτήρας ή πιρούνα για την οξυγόνωση του μείγματος. Αναδευτήρι (αεριστήρας κομπόστας) Με το αναδευτήρι (αεριστήρας κομπόστας) προκαλείται γρήγορη, εύκολη και αποτελεσματική ανάδευση / οξυγόνωση των υλικών του κάδου. Πέραν αυτών, χρήσιμα θα φανούν ορισμένα ακόμη βοηθήματα συλλογής και θρυμματισμού υλικών, όπως: Μια χλοοκοπτική μηχανή αν υπάρχει χλοοτάπητας, B Β Σωρός επί εδάφους. Χρειάζεται μια πιρούνα για την οξυγόνωση / ανακάτεμα των υλικών. Η λύση αυτή προτείνεται σε περίπτωση που έχετε πολύ μεγάλο όγκο (2+ κυβικά μέτρα) οργανικών υπολειμμάτων προς αποικοδόμηση. Μια αναρροφητική σκούπα για τη συλλογή και ταυτόχρονο θρυμματισμό των πεσμένων φύλλων Μια μηχανή θρυμματισμού προϊόντων κλαδέματος και πολτοποίησης υλικών κουζίνας Πυθμένας Πολλοί κάδοι μπορεί να εφοδιαστούν με πυθμένα πρόσθετης οξυγόνωσης. Ο πυθμένας δεν είναι πάντα επιθυμητός. Τέλος, ένα θερμόμετρο με μακρύ στέλεχος θα σας βοηθήσει στον έλεγχο και τη βελτίωση των συνθηκών κομποστοποίησης. 3

Διαδικασία Ο κάδος τροφοδοτείται: A Με το διαθέσιμο μείγμα οργανικού υλικού Ανακατεύουμε ώστε το χλωρό υλικό να αναμιχθεί καλά με το ξερό υλικό του μείγματος. B Με μικροοργανισμούς/ένζυμα ή με λίγο αλλά γόνιμο χώμα, ώστε να εμβολιαστεί το μείγμα με τους απαραίτητους για την αποικοδόμηση αερόβιους μικροοργανισμούς Γ Με οξυγόνο που είναι απαραίτητο για την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών αποικοδόμησης Σαν πρώτη ύλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάθε φυτικό υπόλειμμα κουζίνας αφού ψιλοτεμαχιστεί με μαχαίρι ή θρυμματιστικό μηχάνημα όπως φλούδες από πατάτες, λαχανικά και φρούτα, σάπια φρούτα και λαχανικά, μαραμένα λουλούδια με τα κοτσάνια τους αλλά και θρυμματισμένα τσόφλια από αυγά, υπολείμματα από καφέ και τσάι, κονιορτοποιημένα κελύφη από γαρίδες, αστακούς, καβούρια, όστρακα, χαρτί κουζίνας (σε μικρές ποσότητες). Πέραν αυτών κατάλληλη πρώτη ύλη είναι τα άχρηστα υφάσματα από βαμβάκι, μετάξι ή μαλλί αφού κοπούν σε λουρίδες, αλλά και τα μαλλιά, τα νύχια, οι σκόνες από την ηλεκτρική σκούπα. Επιπλέον άριστα οργανικά υλικά για κομποστοποίηση είναι τα υπολείμματα χλοοκοπής, τα παλιά χώματα από τις γλάστρες, θρυμματισμένα προϊόντα κλαδέματος, ζιζάνια από τον κήπο (πριν σποριάσουν), πεσμένα φύλλα, στάχτη από ξύλα (αφού κοσκινιστεί), κοπριά από φυτοφάγα ζώα. Τεμαχισμός Υλικών με θρυμματιστικό μηχάνημα Ψιλοτεμαχισμένα Υλικά Υλικά Κουζίνας 4

Δεν πρέπει να υπεισέρχονται στο μείγμα ζωικά προϊόντα όπως κρέας, γάλα, κόκαλα, λίπη (φυτικά ή ζωικά), ολόκληρα χαρτοκιβώτια, κλαριά που δεν έχουν θρυμματιστεί, ζιζάνια με σπόρους, ακαθαρσίες σαρκοβόρων ζώων, στάχτες από κάρβουνα (BΒQ, τζάκια) υπολείμματα χλοοκοπής, αν ο χλοοτάπητας έχει ψεκαστεί με ζιζανιοκτόνο, μυκητοκτόνο ή εντομοκτόνο. Εννοείται ότι κάθε μη οργανικό υλικό όπως γυαλιά, μπουκάλια, μεταλλικά κουτιά, πλαστικές συσκευασίες και παρεμφερή υλικά δεν έχουν θέση στον κάδο κομποστοποίησης. Με την εισαγωγή των υλικών στον κάδο αρχίζει η ζύμωση με τη βοήθεια μικροοργανισμών. Η θερμοκρασία ανεβαίνει (μπορεί να ξεπεράσει και τους 70 C) σκοτώνοντας ανεπιθύμητους σπόρους ζιζανίων και παθογόνους μικροοργανισμούς, ενώ καταναλίσκεται το υφιστάμενο οξυγόνο από τους αερόβιους μικροοργανισμούς αποικοδόμησης. Κατά τη διαδικασία αποικοδόμησης παράγεται διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Στη φάση αυτή είναι απαραίτητη η συνεχής παροχή οξυγόνου στο χώρο ζύμωσης. Αν χρησιμοποιείτε στατικό κάδο με ανοιχτό πυθμένα, όταν αυτός γεμίσει, μπορείτε να αναστρέφετε το περιεχόμενο (εικόνα δεξιά) κατά προσέγγιση μια φορά το δεκαπενθήμερο, είτε να χρησιμοποιείτε τον ειδικό αναδευτήρα οξυγόνωσης κομπόστας μια φορά την εβδομάδα. Έτσι, το μείγμα των οργανικών υλικών εμπλουτίζεται με οξυγόνο, επιτρέποντας την αδιάλειπτη δράση των μικροοργανισμών αποικοδόμησης. Ο ακριβής χρόνος μεταξύ των αναστροφών ποικίλει ανάλογα με τον όγκο του κάδου και της εποχής. Ο ακριβής προσδιορισμός του χρόνου αναστροφής, επιτυγχάνεται με τη βοήθεια μακρυστελέχους θερμομέτρου. Όταν η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σωρού ή του κάδου, τείνει να εξισωθεί με την θερμοκρασία περιβάλλοντος, τότε επιβάλλεται η αναστροφή του περιεχομένου τους, ώστε να ανανεωθεί το οξυγόνο και να επανενεργοποιηθεί η αερόβια ζύμωση. Αν έχετε πολύ μεγάλο όγκο οργανικών υπολειμμάτων (2 ή περισσότερα κυβικά μέτρα) μπορείτε να τα στοιβάζετε σε μεγάλους κωνικούς σωρούς. Το γύρισμα του σωρού γίνεται περίπου μια φορά κάθε μήνα. Εναπόθεση Οργανικών Υλικών σε κωνικό σωρό Αφαίρεση κάδου και αναστροφή του υλικού: Πρόσθεση οξυγόνου Ο συνολικός χρόνος που διαρκεί η διαδικασία κομποστοποίησης ποικίλει και εξαρτάται από παράγοντες όπως η θερμοκρασία περιβάλλοντος, η περιοδικότητα ανάδευσης, το είδος των υλικών που εμπεριέχονται στο μείγμα, ο όγκος του κάδου / σωρού, η σχετική υγρασία. Ο συνήθης χρόνος της διαδικασίας κυμαίνεται από 4 έως 7 μήνες. 5

Συνθήκες Κομποστοποίησης Θεωρητικά, η ιδανική σύνθεση του μείγματος των οργανικών υλικών πρέπει να αποτελείται από τριάντα μέρη άνθρακα, ο οποίος είναι άφθονος στα ξυλώδη υλικά, το χαρτί κτλ. και ένα μέρος αζώτου, το οποίο είναι άφθονο στα προϊόντα χλοοκοπής, κοπριά από κότες κτλ. Οι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούν τον άνθρακα για ενέργεια και ανάπτυξη και το άζωτο για πρωτεϊνες και αναπαραγωγή. Πρακτικά αυτό επιτυγχάνεται εφόσον κατά την εφαρμογή πληρούνται οι ακόλουθες συνθήκες: A Η θερμοκρασία του μείγματος ανεβαίνει αρκετά πάνω από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Στα πρώτα στάδια μπορεί να ξεπεράσει τους 70 C. B Η σχετική υγρασία είναι περίπου 50-60%. Γ Η μυρωδιά του μείγματος είναι ουδέτερη. Τα σημεία Α και Β ελέγχονται με ένα θερμόμετρο που έχει μακρύ στέλεχος αισθητήρα (50 εκ) και με την αφή (αίσθηση νωπού υλικού κι όχι μουσκεμένου ). Αν κάποιες από τις παρακάτω συνθήκες δεν πληρούνται, ενεργούμε ως εξής: Εάν η θερμοκρασία δεν ανεβαίνει ενώ η σχετική υγρασία είναι ικανοποιητική (νωπό υλικό), προσθέτουμε και αναμιγνύουμε στο μείγμα υλικό πλούσιο σε άζωτο (υπολείμματα χλοοκοπής, υπολείμματα καφέ, κοτίσια κοπριά, φύλλα τσουκνίδας κλπ.) έως ότου η θερμοκρασία φτάσει στο επιθυμητό εύρος (40-60 C στους μικρούς κάδους, 50-70 C στους μεγάλους κάδους ή σωρούς). Εάν από το μείγμα εκβάλλεται οσμή ουρητηρίων, τότε προσθέτουμε κι ανακατεύουμε υλικό πλούσιο σε άνθρακα όπως θρυμματισμένα προϊόντα κλαδέματος, ξερά φύλλα, ροκανίδι, εφημερίδες σχισμένες σε λουρίδες ή σε τσαλακωμένες μπαλίτσες. Ολοκλήρωση διαδικασίας κομποστοποίησης Το μείγμα έχει μετατραπεί σε κομπόστα μετά από 5-6 αναστροφές όταν: Η θερμοκρασία του δεν ανεβαίνει και ταυτίζεται με αυτή του περιβάλλοντος Ο όγκος του υλικού έχει μειωθεί στο μισό ή και περισσότερο του αρχικού όγκου Έχει έντονο σκούρο χρώμα (γκρι, μαύρο ή βαθύ καφέ) Η υφή του υλικού είναι λεπτόκοκκη κι ομοιόμορφη Η μυρωδιά του υλικού είναι ουδέτερη ενώ όταν διαβραχεί, έχει ευχάριστη μυρωδιά, όπως αυτή του βρεγμένου χώματος στα πρωτοβρόχια. Τι πρέπει να προσέξετε Είναι δυνατόν, μέσα στην έτοιμη κομπόστα να υπάρχουν ακόμη μικρά κομμάτια ξύλου ή άλλου μη αποικοδοδημένου υλικού. Εάν η αναλογία των μη αποικοδοδημένων στοιχείων είναι μεγάλη, τότε ξεχωρίζουμε τα στοιχεία αυτά από το έτοιμο υλικό με την βοήθεια κόσκινου. Προσοχή: Ποτέ δεν χρησιμοποιούμε κομπόστα η οποία δεν έχει αποικοδομηθεί ικανοποιητικά. Τα μη αποικοδοδημένα μέρη αποτελούνται κυρίως από άνθρακα, η περαιτέρω ζύμωση του οποίου απορροφά το άζωτο από την επιφάνεια του εδάφους εις βάρος των νεαρών φυτών. 6 Αυτοσχέδιο κόσκινο διαχωρισμού

Μεγάλες ποσότητες αναποικοδόμητου υλικού μπορεί να μετατρέψουν τον κήπο σε νεκροταφείο νεαρών φυτών για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Το μη αποικοδομημένο υλικό μπορούμε είτε να το επιστρέψουμε στον κάδο ανακύκλωσης αναμιγνύοντάς το με φρέσκα υλικά ώστε να συνεχιστεί η αποικοδόμησή του, είτε να το στρώσουμε γύρω από τα δένδρα και θάμνους. Με τον τρόπο αυτό βελτιώνουμε τη συγκράτηση της υγρασίας και προστατεύουμε το έδαφος από έντονες θερμοκρασιακές μεταβολές. Αφήνοντας αυτό το υλικό να αποικοδομηθεί αργά μέσα στο χρόνο (δένδρα και μεγάλοι θάμνοι δεν επηρεάζονται από τη συνεχιζόμενη διαδικασία αποικοδόμησης), προσφέρεται μακροχρόνια πρόσθετο οργανικό υλικό στα δένδρα, ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται η ανάπτυξη ζιζανίων, λόγω της επιφανειακής έλλειψης του αζώτου. Στρώμα αποικοδομημένου υλικού γύρω από ελιά Εξυγίανση κομπόστας Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας της κομποστοποίησης (πλήρωση των συνθηκών της διαδικασίας) και το κοσκίνισμα της κομπόστας ακολουθεί μια περίοδος εξυγίανσης που μπορεί να διαρκέσει μέχρι τέσσερις μήνες. Κατά την περίοδο εξυγίανσης τοποθετούμε απλά την κομπόστα σε ξεχωριστό κάδο ή σε σωρό ύψους έως 1,5 μέτρο πάνω στο έδαφος, τον οποίο και σκεπάζουμε σε περίπτωση βροχής με ένα πλαστικό κάλυμμα ή καλύτερα με ένα παλιό χαλί ή κουρελού ή λινάτσα. Κατά την περίοδο εξυγίανσης, τα φυτοτοξικά υπολείμματα που δημιουργούνται κατά τη διαδικασία κομποστοποίησης αδρανοποιούνται. Δεν χρειάζεται να ανακατεύουμε την κομπόστα αφού η κατανάλωση οξυγόνου, στη φάση αυτή, είναι περιορισμένη. Τελικός έλεγχος υλικού πριν την χρήση Ο τελικός έλεγχος υλικού γίνεται με το «τεστ του κάρδαμου»: Τεστ του Κάρδαμου Ο σπόρος του Κάρδαμου έχει υψηλή βλαστικότητα και ταχύτατη βλάστηση (4-5 μέρες) ενώ είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην φυτοτοξικότητα του εδάφους. Για το συγκεκριμένο τεστ φυτεύουμε σε 2 δοχεία, από 25 σπόρους κάρδαμο. Στο πρώτο δοχείο έχουμε τοποθετήσει την κομπόστα και στο δεύτερο, το οποίο χρησιμεύει σαν μάρτυρας της βλαστικότητας του σπόρου, τοποθετούμε καλό χώμα από τον κήπο μας. Αν στο δοχείο της κομπόστας μετά από 10 μέρες έχουν βλαστήσει 20 ή περισσότεροι σπόροι, τότε η κομπόστα μας είναι έτοιμη για χρήση, Αντιθέτως, αν βλαστήσουν λιγότεροι από 20 σπόροι τότε πρέπει να επιμηκυνθεί η περίοδος εξυγίανσης και να επαναληφθεί το τεστ. Αριστερά: κομπόστα / Δεξιά: κηπευτικό χώμα 7

Χρήσιμες πληροφορίες 1 Αν παρατηρείται αδυναμία αύξησης θερμοκρασίας (θερμοκρασίες μικρότερες των 40ºC), προσθέτουμε αζωτούχα υλικά όπως υπολείμματα χλοοκοπής, φρέσκια κοτίσια κοπριά, φλούδες λαχανικών, υπολείμματα καφέ, κτλ., τα οποία τα αναμιγνύουμε με τα υλικά του κάδου. 2 Η υγρασία του μείγματος είναι ικανοποιητική αν μεν νιώθετε το υλικό υγρό αλλά με το σφίξιμο δεν στάζει. 3 Τα υλικά πρέπει να αποσυντίθενται όχι να σαπίζουν. 4 Ιδανικές διαστάσεις τεμαχισμένων υλικών 10-50 χιλιοστά 5 Χρόνος κομποστοποίησης: αργά τους ψυχρούς μήνες, γρηγορότερα το καλοκαίρι. 6 Στους μεγάλους σωρούς η αποικοδόμηση γίνεται σε υψηλότερες θερμοκρασίες οι οποίες διατηρούνται για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους από ότι στους μικρούς σωρούς ή κάδους. Στους μικρούς κάδους (μικρότεροι από 500 λίτρα) ενεργοποιούνται κυρίως οι μεσοφιλικοί οργανισμοί. Για να επιτευχθεί αύξηση της θερμοκρασίας, ακολουθείστε τις οδηγίες της πρώτης παραγράφου. 7 Γόνιμο χώμα (εμβολιασμός) προστίθεται σε μικρές ποσότητες. Μεγάλες ποσότητες χώματος δεν επιτρέπουν την αύξηση της θερμοκρασίας στα επιθυμητά επίπεδα. 8 Τους ανοιχτούς σωρούς μπορούμε να τους σκεπάσουμε με κουρελού ή παλιό χαλί ή λινάτσα ώστε να μην ξεπλένεται το υλικό από τις βροχές. 9 Παροδική έλλειψη οξυγόνου (σπάνιο ανακάτεμα υλικών) προκαλεί αύξηση της οξύτητας περιορίζοντας τη δράση των μικροοργανισμών. Πρόσθεση ασβεστίου (στάχτη από ξύλα ή φυτωριακός ασβέστης) ελαττώνει την οξύτητα επιτρέποντας την συνέχιση της δράσης των βακτηριδίων. Ανακατεύετε συχνότερα. 10 Μεγάλη ποσότητα όξινων στοιχείων στο υπό αποικοδόμηση μείγμα πχ θρύμματα πεύκων, κωνοφόρων κτλ., αντιμετωπίζεται με την πρόσθεση φυτωριακού ασβέστη. Διαφορετικά καίμε (Προσοχή στη φωτιά) τις πευκοβελόνες, τα κλαριά, τα κουκουνάρια κλπ. και χρησιμοποιούμε τη στάχτη. Η στάχτη είναι πλούσια σε κάλιο 6%,φώσφορο 3% και ασβέστιο 35%. Η στάχτη προστίθεται στο σωρό/ κάδο αφού πρώτα κοσκινιθεί. A B Γ Δ Ε ΣΤ Προσοχή: Η στάχτη να διανέμεται σε πολύ λεπτές στρώσεις μιας και τείνει να τσιμεντοποιείται όταν διαβραχεί. 11 Όταν τα υλικά περιέχουν υψηλή αναλογία σε άνθρακα (π.χ. ροκανίδια) μπορείτε να βελτιώσετε το λόγο Άνθρακα προς Άζωτο προσθέτοντας φύλλα τσουκνίδας, κοτίσια κοπριά ή κάθε άλλο υλικό με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο. 12 Η κοπριά φυτοφάγων πρέπει πρώτα να κομποστοποιηθεί με αερόβια διαδικασία. Αποφεύγετε την εφαρμογή κοπριάς κατευθείαν στο έδαφος. Ειδικά η κοπριά από πουλερικά είναι ιδιαίτερα τοξική. 8

13 Δεν βάζουμε μεγάλες ποσότητες χαρτιού στον σωρό ή τον κάδο. Το χαρτί πρέπει είτε να κόβεται σε λουρίδες, είτε να τσαλακώνεται υπό μορφή μπαλίτσας ώστε να «φυλακίζει» περισσότερο οξυγόνο. 1. Σκάψιμο 14 Τα έντομα, τα ζουζούνια και τα σκουλήκια της γης βοηθούν την κομποστοποίηση. Δεν ρίχνουμε ποτέ στην κομπόστα εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα κλπ. για να απαλλαγούμε από αυτά. Όταν η κομπόστα είναι έτοιμη θα φύγουν από μόνα τους. 15 Τα δηλητηριώδη φυτά (κώνειο, μπελαντόνα, τσουκνίδα, δάφνη κλπ.) είναι κατάλληλα για κομποστοποίηση. Το δηλητήριο αποσυντίθεται κατά την διαδικασία. Πρέπει να τονιστεί ότι η είσοδος μερικών από αυτά στο σωρό ή στον κάδο, όπως για παράδειγμα οι τσουκνίδες, έχει ιδιαίτερα ευεργετική επίδραση στην διαδικασία αποικοδόμησης. 16 Τα άρρωστα φυτά πρέπει να καίγονται. Η στάχτη μπορεί να προστεθεί στον κάδο / σωρό. 17 Τα μαλλιά (ανθρώπων ή ζώων) αποτελούν ένα πολύ αξιόλογο οργανικό λίπασμα. Ένα κιλό μαλλιών έχει την ίδια αξία θρέψης όσο 25 κιλά κοπριάς. 18 Εάν αποφασίσετε να αγοράσετε μηχάνημα για τον θρυμματισμό κλαριών, αγοράστε το μεγαλύτερο που μπορεί να αντέξετε οικονομικά. Δεν θα το μετανιώσετε. 19 Κατά το θρυμματισμό κλαριών φοράτε γάντια, γυαλιά και μάσκα μιας χρήσης. Η ασφάλειά σας προέχει. 20 Κατά τη δημιουργία του σωρού κομποστοποίησης σκάψτε κατ αρχήν το έδαφος με πιρούνα σε βάθος 20 έως 25 εκ. Στη συνέχεια τοποθετείστε θρύμματα ξύλου ή φοινικόφυλλα και μετά εφαρμόστε διαδοχικά λεπτά στρώματα (2-5 εκ.) χλωρών και ξηρών υλικών (στρώσεις υπολειμμάτων χλοοκοπής : 1-2 εκ. πάχος). 3. Υπολείμματα Χλοοκοπής κοκ. 21 Η κομπόστα κρατά νερό που μπορεί να φτάσει το 195% του όγκου της. 2. Θρυμματισμένα Φοινικόφυλλα 4. Μη αποικοδομημένα υλικά από προηγούμενη διαδικασία κομποστοποίησης, κοπριά και ξερά, θρυμματισμένα φύλλα 22 Επιθυμητά πρόσθετα ορυκτά στον κάδο ή το σωρό κομποστοποίησης: Α. Κονιορτοποιημένος Βασάλτης: περιέχει 2% κάλιο 9% μαγνήσιο 8% ασβέστιο 3%νάτριο είναι πλούσιος σε ιχνοστοιχεία.είναι αλκαλικό υλικό και κατά συνέπεια περιορίζει την οξύτητα του σωρού/κάδου. Β. Κονιορτοποιημένη λάβα (θηραϊκή γη): περιέχει 4% κάλιο, 16% μαγνήσιο, 17% ασβέστιο κι είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία. Όπως κι ο βασάλτης είναι αλκαλικό υλικό. Έτσι και η λάβα περιορίζει την οξύτητα του σωρού/κάδου. Γ. Μπετονίτης: Περιέχει 2% κάλιο, 4% μαγνήσιο και 4% ασβέστιο. Πολύ πλούσιο σε ιχνοστοιχεία, είναι αλκαλικό υλικό επενεργεί όπως και τα δυο παραπάνω υλικά περιορίζοντας την οξύτητα του σωρού ή του κάδου. Προσοχή: σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να βλάψει τους γαιοσκώληκες (ξεραίνει το πεπτικό τους σύστημα) οι οποίοι είναι σύμμαχοί μας στην προσπάθεια διατήρησης υγιούς και γόνιμου εδάφους. Παρατήρηση: Η στάχτη, ο φυτωριακός ασβέστης και τα παραπάνω ορυκτά είναι αλκαλικά. Πρέπει λοιπόν, να προστίθενται σε μικρές ποσότητες ώστε το ph του μείγματος να μην υπερβαίνει το 8. Αν το ph του μείγματος γίνει μεγαλύτερο του 8.5 προκαλεί μεγάλη απώλεια αζώτου υπό μορφή αμμωνίας (ΝΗ4: αέριο δύσοσμο ελαφρύτερο του αέρα). Καλή Επιτυχία! 9