Επιµόρφωση Καθηγητών Πληροφορικής για Αξιοποίηση της Ηλεκτρονικής Μάθησης στη Σχολική Μονάδα

Επιµόρφωση Καθηγητών Πληροφορικής για Αξιοποίηση της Ηλεκτρονικής Μάθησης στη Σχολική Μονάδα Γ. Πασχάλης 1, Γ. Φακιολάκης 2, Σ. Παπαδάκης 3 1 Πανεπιστήµιο Πάτρας gpasxali@upatras.gr 2 3 o Γυµνάσιο Μεταµόρφωσης gfak-1@ath.forthnet.gr 3 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο papadakis@eap.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η µη-τυπική εκπαίδευση µε τη µορφή επιµορφωτικών σεµιναρίων για τους εκπαιδευτικούς πληροφορικής είναι µία συνήθης πρακτική που ακολουθούν διάφοροι φορείς και ενώσεις για την επαγγελµατική ανάπτυξη των µελών τους. Η εργασία αυτή αναφέρεται σε µια µελέτη περίπτωσης αυτό-επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών Πληροφορικής που διοργανώθηκε από το Παράρτηµα Αχαΐας της Πανελλήνιας Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής σε θέµατα ηλεκτρονικής µάθησης µε σκοπό την αξιοποίησή της στη σχολική µονάδα και την επαγγελµατική τους ανάπτυξη. Ειδικότερα, εξετάζεται ο σχεδιασµός, η υλοποίηση και η αξιολόγηση ενός Σεµινάριο Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών Πληροφορικής για τη δηµιουργία Ψηφιακών Μαθηµάτων µε το Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακών ραστηριοτήτων (LAMS). Η ανταπόκριση των εκπαιδευτικών ήταν θετική για τη χρησιµότητα, την ταχύτητα δηµιουργίας ψηφιακών σχεδίων και ολοκληρωµένων µαθηµάτων και γενικά την ευκολία χρήσης του LAMS. Από την ανάλυση των αποτελεσµάτων προκύπτουν ενδείξεις που σηµατοδοτούν το ενδιαφέρον και την αλλαγή στάσης των επιµορφωµένων εκπαιδευτικών πληροφορικής ως προς τις δυνατότητες αξιοποίησης της ηλεκτρονικής µάθησης για την υποστήριξη της διδακτικής πράξης στη σχολική µονάδα και την αξιοποίηση του διεθνούς αποθετηρίου έτοιµων επαναχρησιµοποιήσιµων σχεδίων και µαθηµάτων όχι µόνο για την πληροφορική αλλά και για όλα τα µαθήµατα. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ: Επιµόρφωση, Επαγγελµατική Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Πληροφορικής, LAMS ΕΙΣΑΓΩΓΗ Καθώς η τεχνολογία αναπτύσσεται µε αλµατώδεις ρυθµούς, η επιµόρφωση και επαγγελµατική ανάπτυξη των πολιτών για να µπορούν να ανταποκρίνονται στις νέες ανάγκες της εργασίας τους και οι γενικότερες προκλήσεις µέσα στο νέο παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον είναι απολύτως απαραίτητες. Ιδιαίτερα στον ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης, όπου αντικατοπτρίζονται όλες οι ελπίδες της κοινωνίας για πρόοδο και ανάπτυξη, η ποιοτική αναβάθµιση του εκπαιδευτικού συστήµατος είναι ζητούµενο. Η αναβάθµιση αυτή δεν µπορεί να νοηθεί δίχως τη διαρκή επιµόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού (Ανδρέου & Παπακωνσταντίνου, 1994). Με τον όρο επιµόρφωση αναφέρονται οι προγραµµατισµένες δραστηριότητες που αποσκοπούν στη συµπλήρωση του γνωστικού υποβάθρου των εκπαιδευτικών, τον εµπλουτισµό των επαγγελµατικών τους δεξιοτήτων και τη βελτίωση και ανάπτυξή τους κατά τη διάρκεια της επαγγελµατικής τους σταδιοδροµίας (Γκότοβος κ.α., 1992). Στο πλαίσιο της µη-τυπικής εκπαίδευσης αναλαµβάνονται συχνά πρωτοβουλίες από επιστηµονικούς και επαγγελµατικούς φορείς για τη διοργάνωση επιµορφωτικών σεµιναρίων που προσφέρουν στα µέλη τους ευκαιρίες επαγγελµατικής ανάπτυξης. Έπειτα από πρόσκληση πρόταση του Παραρτήµατος Αχαΐας της Πανελλήνιας Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής (ΠΕΚΑΠ) οργανώθηκε και πραγµατοποιήθηκε ένα Σεµινάριο Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών Πληροφορικής για τη δηµιουργία Ψηφιακών Μαθηµάτων µε το Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακών ραστηριοτήτων (LAMS). Το LAMS (http://lamsfoundation.org) είναι Ελεύθερο Λογισµικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛΛΑΚ), που δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να ασκήσουν νέους ρόλους κατά τη σχεδίαση του µαθήµατος και κατά τη διδασκαλία τους. Παρέχει στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, αλλά και στους Κ. Γλέζου & Ν. Τζιµόπουλος (Επιµ.), Πρακτικά Εργασιών 6 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη», σ. 1-5 Σύρος, 6-8 Μαΐου 2011

2 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ εκπαιδευόµενους µια πλατφόρµα στην οποία µπορούν να µελετήσουν, να εξασκηθούν, να αλληλεπιδράσουν, να αυτό-αξιολογηθούν και να µαθαίνουν συνεργαζόµενοι δια ζώσης και εξ αποστάσεως. Στη συνέχεια της εργασίας εξετάζονται εν συντοµία το θεωρητικό πλαίσιο, η µεθοδολογία, τα κυριότερα αποτελέσµατα, τα πρώτα συµπεράσµατα καθώς και οι µελλοντικές κατευθύνσεις για την αξιοποίηση της ηλεκτρονικής µάθησης και ειδικότερα του LAMS στη διδακτική πράξη για τη διευκόλυνση του έργου των εκπαιδευτικών και την αναβάθµιση της ποιότητας της παρεχόµενης εκπαίδευσης. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι εκπαιδευτικοί Πληροφορικής λόγω της ειδικότητας τους, η οποία απαιτεί συνεχή ενηµέρωση και ανανέωση των γνώσεών τους πάνω στο γνωστικό αντικείµενό τους, αλλά και λόγω του ότι είναι σχετικά νέοι σε ηλικία αντιµετωπίζουν πολύ θετικά τα σεµινάρια επιµόρφωσής τους (Τραψιώτη κ.α., 2009; Τραψιώτη 2010) και εκδηλώνουν µεγάλη διάθεση για να συµµετάσχουν σε αυτά όταν πραγµατοποιούνται. Στόχος τους είναι να βελτιώσουν και να εµπλουτίσουν τη διδασκαλία τους: α) χρησιµοποιώντας σχέδια µαθήµατος, β) υποστηρίζοντας τους µαθητές τους από απόσταση και βοηθώντας τους µε αυτό τον τρόπο να επαναλάβουν το µάθηµα που έκαναν στην τάξη γ) παρέχοντάς τους περισσότερες πηγές πληροφόρησης πάνω στο διδαχθέν µαθησιακό αντικείµενο δ) βοηθώντας τους εκπαιδευτικούς άλλων ειδικοτήτων που έχουν διάθεση για χρησιµοποίηση ΤΠΕ στην τάξη τους να τις χρησιµοποιήσουν. Το σεµινάριο αυτό σχεδιάστηκε στο πλαίσιο και µε βάση τα µέχρι τώρα αποτελέσµατα µιας ευρύτερης προσπάθειας (σχήµα 1) για τη διερεύνηση αξιοποίησης της ηλεκτρονικής µάθησης και ειδικότερα του LAMS στο πλαίσιο της σχολικής εκπαίδευσης. Είχε σαν γενικό σκοπό την επιµόρφωση των εκπαιδευτικών πληροφορικής στη δηµιουργία ψηφιακών σχεδίων µαθήµατος και επαναχρησιµοποιήσιµων ακολουθιών µαθησιακών δραστηριοτήτων για την υποστήριξη, τη συµπλήρωση και επέκταση της διδασκαλίας τους. Επιµέρους στόχοι ήταν: η καταγραφή της µέχρι τώρα στάσης των εκπαιδευτικών Πληροφορικής στη διδασκαλία µε χρήση σχεδίου µαθήµατος, η υλοποίησή µιας τέτοιας διδασκαλίας στη σχολική πρακτική, η ανάδειξη των δυνατοτήτων που παρέχει η χρήση ενός Συστήµατος ιαχείρισης Μάθησης όσον αφορά τη συνεχή υποστήριξη των εκπαιδευοµένων και η δυνατότητα ενσωµάτωσής του στη σχολική πραγµατικότητα. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η γνώση σύµφωνα µε τη βιβλιογραφία χωρίζεται α) στην ακαδηµαϊκή γνώση που δηµιουργείται στο πλαίσιο της έρευνας και αποκτάται κατά τη διάρκεια των σπουδών και β) στην επαγγελµατική γνώση που δηµιουργείται στο πλαίσιο της εφαρµογής στο χώρο εργασίας των γνώσεων που έχουν ήδη αποκτηθεί (Ruthen, 2004; Κυνηγός, 2007). Επειδή η ακαδηµαϊκή γνώση, τουλάχιστον σύµφωνα µε όσα συµβαίνουν µέχρι σήµερα, αποκτάται από την πλειονότητα των ατόµων στην ηλικία µεταξύ 18-30 ετών και δεν ανανεώνεται στη συνέχεια, η γνώση που αυξάνεται συνέχεια µέσω των εµπειριών που αποκοµίζει ο κάθε εργαζόµενος στην εργασία του είναι η επαγγελµατική. Η συνεχής και µε ταχύτατους ρυθµούς ανάπτυξη της τεχνολογίας καθιστά αναγκαία τη συνεχή ενηµέρωση και ανανέωση των γνώσεων όλων των επαγγελµατικών οµάδων. Αυτή η ανάγκη είναι ακόµη πιο επιτακτική στα τεχνικά επαγγέλµατα και στην εκπαίδευση. Τα επιµορφωτικά σεµινάρια είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να επικαιροποιήσει κανείς τις γνώσεις του. Ένα ζήτηµα που έχει αναδυθεί ιδιαίτερα είναι η ποιότητα των προσφεροµένων προγραµµάτων Επιµόρφωσης (Χασάπης, 2000). Η αξιολόγηση των προγραµµάτων επιµόρφωσης συµβάλει στην καταγραφή και µελέτη των θετικών και αρνητικών τους σηµείων, και η ανατροφοδότηση που παρέχεται βοηθά στην υλοποίηση πετυχηµένων προγραµµάτων επιµόρφωσης. Παλιότερες µελέτες πάνω στις στάσεις των εκπαιδευτικών για την εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση έχουν δείξει ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν γενικά θετικές στάσεις σχετικά µε τις ΤΠΕ στην Εκπαίδευση (Μπρατίτσης κ.α., 2003; Κυνηγός κ.α., 2000). Από την άλλη µεριά, πολλοί κλάδοι εκπαιδευτικών είναι επιφυλακτικοί σχετικά µε τον τρόπο που θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί ο υπολογιστής στην Εκπαίδευση (Τζιµόπουλος, 2002). Η ειδικότητα της Πληροφορικής, ΠΕ19-20, είναι σχετικά καινούργια στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα και χαρακτηρίζεται από ανοµοιοµορφία στις βασικές σπουδές των εκπαιδευτικών που την αποτελούν, καθ όσον περιλαµβάνει πτυχιούχους διαφόρων τµηµάτων Πληροφορικής, Πολυτεχνικών www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 3 Σχολών ή άλλων Σχολών (φυσικοµαθηµατικών κτλ.) µε εξειδίκευση ή µεταπτυχιακό τίτλο στην Πληροφορική (Παπαδάκης & Αθανασόπουλος, 2005). Η ανοµοιοµορφία του βασικού πτυχίου των εκπαιδευτικών Πληροφορικής, η γρήγορη παλαίωση των γνώσεων που αυτοί απέκτησαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους λόγω της ταχείας ανάπτυξης της τεχνολογίας, καθώς και η ανεπαρκής εκπαίδευσή τους σε θέµατα διδακτικής κάνει επιτακτική την ανάγκη διαρκούς υποστήριξης και επιµόρφωσής τους. (Γρηγοριάδου κ.α., 2004). Στο ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα η πρώτη συστηµατική επιµόρφωση των εκπαιδευτικών στη διδακτική αξιοποίηση της τεχνολογίας έγινε το 1996 στο πλαίσιο ενός πλέγµατος έργων µε την ονοµασία «Οδύσσεια» (Κυνηγός & ηµαράκη, 2002) και η δεύτερη την περίοδο 2007-08 στα πλαίσια πάλι πρωτοβουλίας του ΥΠΕΠΘ µε την ονοµασία «Επιµόρφωση Εκπαιδευτικών στη Χρήση και Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική ιδακτική ιαδικασία» Οι ΤΠΕ βοηθούν τους εκπαιδευτικούς να σχεδιάσουν µαθήµατα στον υπολογιστή εµπλουτισµένα µε πολυµεσικές εφαρµογές. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του εκπαιδευτικού διαφοροποιείται ριζικά από το στερεότυπο του παραδοσιακού δασκάλου στο κέντρο της αίθουσας µε µια κιµωλία στο χέρι που µεταφέρει τη γνώση στους µαθητές του. Η σχεδίαση όµως εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων µε τη χρήση ΤΠΕ είναι ένα σύνθετο, επίπονο και ιδιαίτερα χρονοβόρο έργο για τον εκπαιδευτικό (Cameron, 2006; Dennis, 2007; Fill et al, 2006;). Ο εκπαιδευτικός κατά τη σχεδίαση των δραστηριοτήτων είναι υποχρεωµένος να λάβει υπόψη του τις δυνατότητες των σύνθετων νέων µέσων, τα οποία είναι σε θέση να τον υποστηρίξουν µε πολλούς νέους τρόπους στη διδασκαλία του και να διευκολύνουν την αλληλεπίδραση και ανατροφοδότηση µε τους µαθητές του. Η εξέλιξη των ΤΠΕ µας έχει δώσει νέα ιαδικτυακά µέσα που επιτρέπουν την από απόσταση δηµιουργία, διαχείριση και διάθεση ψηφιακών µαθηµάτων µέσα από φιλικά και εύχρηστα περιβάλλοντα. Ένα τέτοιο νέο µέσο, είναι το Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακών ραστηριοτήτων (Learning Activity Management System LAMS), το οποίο έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον µιας ευρείας κοινότητας ερευνητών και εκπαιδευτικών (http://lamscommunity.org). Το LAMS έχει σχεδιαστεί µε σκοπό να διευκολύνει το σχεδιασµό, την ανάπτυξη και την εκτέλεση επαναχρησιµοποιήσιµων µαθησιακών δραστηριοτήτων οι οποίες αξιοποιούν τα πλεονεκτήµατα της συνεργατικής µάθησης και διευκολύνουν τους παράγοντες που επηρεάζουν το αποτέλεσµα της µάθησης, όπως η ενεργή συµµετοχή και η αλληλεπίδραση, το βάθος της επεξεργασίας της πληροφορίας (Dillenbourg, 1999) και η απαίτηση για βαθιά κατανόηση από τους εκπαιδευόµενους. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Τα ερευνητικά ερωτήµατα που τέθηκαν αφορούσαν τρεις άξονες: α) την αξιολόγηση της ποιότητας και αποτελεσµατικότητας του σεµιναρίου β) την αλλαγή της στάσης των εκπαιδευτικών πληροφορικής ως προς το σχεδιασµό του µαθήµατος τους µε αξιοποίηση Συστηµάτων ιαχείρισης Μάθησης (LMS) στη σχολική εκπαίδευση γ) τις δυνατότητες αξιοποίησης του LAMS για τη δηµιουργία ψηφιακών µαθηµάτων που υποστηρίζουν και επεκτείνουν τη διδασκαλία µε την υποστήριξη ατοµικών και συνεργατικών δραστηριοτήτων των µαθητών εντός και εκτός της τάξης. ΤΟ LAMS Το LAMS είναι ένα Σύστηµα ιαχείρισης Μάθησης που υλοποιεί τις ιδέες του σχεδιασµού µάθησης (learning design) και παρέχει τη δυνατότητα µέσω ιαδικτύου, να γίνεται διαχείριση και υποστήριξη ατοµικών και συνεργατικών µαθησιακών δραστηριοτήτων. Το περιβάλλον αυτό είναι σχεδιασµένο µε βάση αρχές ευχρηστίας, ώστε να απαιτείται περιορισµένος χρόνος εκµάθησης, ενώ η δηµιουργία ακολουθιών µαθησιακών δραστηριοτήτων µπορεί να γίνει µε απευθείας χειρισµό εικονικών αναπαραστάσεων αντικειµένων σε ένα περιβάλλον συγγραφής, παρόµοιο µε αυτό που συναντάται σε εφαρµογές υπολογιστών. Αυτές οι δραστηριότητες µπορούν να περιλαµβάνουν ένα σύνολο ατοµικών εργασιών, εργασιών για µικρές οµάδες και εργασιών για το σύνολο µιας εκπαιδευτικής οµάδας, βασισµένων σε περιεχόµενο και συνεργασία. Οι δραστηριότητες µπορούν να αποθηκευτούν και τα στοιχεία τους να επαναχρησιµοποιηθούν. Το LAMS έχει ένα ευρύ φάσµα εργαλείων που µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε µια σειρά παιδαγωγικών προσεγγίσεων, από τους εκπαιδευτές για τους εκπαιδευόµενους µε διαφορετικά επίπεδα γνώσεων και εξειδίκευσης (Dalziel, 2003). Αυτό το πρότυπο ροής της δραστηριότητας διακρίνει κυρίως το LAMS από άλλα περισσότερο βασισµένα στο περιεχόµενο LMS αφού παρέχει στους εκπαιδευόµενους ακολουθίες δραστηριοτήτων που απαιτούν υψηλό επίπεδο αλληλεπίδρασης www.epyna.gr

4 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ και συνεργασίας. Οι βασικοί λόγοι επιλογής του LAMS ως περιβάλλοντος υποστήριξης του συγκεκριµένου µαθήµατος είναι οι εξής: Γνωρίζαµε από διδασκαλίες σε εκπαιδευτικά ιδρύµατα του εσωτερικού και του εξωτερικού όλων των βαθµίδων ότι οι εκπαιδευόµενοι αγαπούν το LAMS και ότι το θεωρούν ως κίνητρο για την παρακολούθηση ενός µαθήµατος (Πασχάλης & Παπαδάκης, 2009). Θέλαµε να δοκιµάσουµε αν ενθαρρύνει τη µεγαλύτερη ενεργή συµµετοχή των εκπαιδευοµένων στο µάθηµα. Πολλοί εκπαιδευόµενοι δεν είναι πρόθυµοι να συζητήσουν τις ιδέες τους στην τάξη, και θέλαµε να δούµε αν µπορούσαν να συνεργαστούν καλύτερα µέσω των εργαλείων αλληλεπίδρασης του LAMS. Παρέχει στον Επόπτη Εκπαιδευτικό εργαλεία για άµεση παρακολούθηση κάθε χρονική στιγµή της προόδου των εκπαιδευόµενων. Περιλαµβάνει ατοµικό περιεχόµενο για τον εκπαιδευόµενο (όπως Μαθησιακά Αντικείµενα) καθώς επίσης και συνεργατικές δραστηριότητες όπως η συζήτηση και η ψηφοφορία. Κάθε Εκπαιδευόµενος µέσω του εργαλείου Εξαγωγής Φακέλου εργασιών, µπορεί να εξάγει τη συνολική δουλειά του στον υπολογιστή του. ιαθέτει εργαλεία ελέγχου ροής όπως η διακλάδωση, µέσω των οποίων µπορούν να σχεδιαστούν οµαδο-συνεργατικές µαθησιακές ακολουθίες σύµφωνα µε τις ανάγκες του κάθε εκπαιδευόµενου. Έτσι, είναι δυνατόν να πραγµατοποιηθεί σε µεγάλο βαθµό εξατοµικευµένη διδασκαλία ακόµα και στην τάξη. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Για τη διερεύνηση της αποδοχής και πρόθεσης χρήσης του LAMS από τους εκπαιδευτικούς πληροφορικής, διοργανώθηκε από το Παράρτηµα Αχαΐας της Πανελλήνιας Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής στο πλαίσιο δράσεων επαγγελµατικής ανάπτυξης, Εισαγωγικό Σεµινάριο-Εργαστήριο (workshop) για το LAMS. Το σεµινάριο σχεδιάστηκε να πραγµατοποιηθεί σε 12 ώρες δια-ζώσης διδασκαλίας (4 τρίωρες συναντήσεις) για 20 καθηγητές Πληροφορικής που δίδασκαν σε σχολεία της ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης. Σε κάθε συνάντηση υπήρχε και µια 30 εξ αποστάσεως παρέµβαση από τρεις εκπαιδευτικούς και µία εκπαιδεύτρια που είχαν δηµιουργήσει ψηφιακά µαθήµατα και είχαν χρησιµοποιήσει το LAMS στην διδακτική πράξη, σε ηµοτικό, Γυµνάσιο, Λύκειο, επιµόρφωση εκπαιδευτικών, εξ αποστάσεως πρόσθετη διδακτική στήριξη µαθητών, και σε επιµόρφωση ΜΚΟ (ΣΕΟ). Ο τόπος πραγµατοποίησης του workshop ήταν ένα σχολικό εργαστήριο υπολογιστών στην Πάτρα. Οι δύο (2) τελευταίες συναντήσεις µεταδόθηκαν εξ αποστάσεως µε το λογισµικό Centra ώστε να καλύψουν συναδέλφους από περιφερειακά σχολεία που δεν µπορούσαν να παρευρεθούν στα δύο τελευταία εργαστήρια δια-ζώσης λόγω καιρικών συνθηκών. Σχήµα 1: Αξιοποίηση του LAMS στη σχολική εκπαίδευση www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 5 Ο σχεδιασµός του Σεµιναρίου έγινε έπειτα από µελέτη εµπειρίας δράσεων που είχαν πραγµατοποιηθεί προηγουµένως (Παπαδάκης κ.α., 2010α; 2010β). Ιδιαίτερα σηµαντική ήταν η εµπειρία από εφαρµογή του LAMS στη διδασκαλία Πληροφορικής στο 3ο Γυµνάσιο Μεταµόρφωσης που είναι το σχολείο που εργάζεται ο ένας εκ των τριών συµµετεχόντων. Στο ίδιο σχολείο, έγιναν σεµινάρια για την επιµόρφωση των καθηγητών των άλλων ειδικοτήτων και χρησιµοποιήθηκε το LAMS στη διδασκαλία των µαθηµάτων τους. Επί πλέον χρησιµοποιήθηκαν στοιχεία από την εφαρµογή του LAMS στη διδασκαλία Πληροφορικής σε άλλα σχολεία, και την επιµόρφωση σε καθηγητές Πληροφορικής στις βασικές αρχές του LAMS σε 3ωρα WorkShop που διοργανώθηκαν στα Χανιά και την Ηµαθία (Παπαδάκης κ.α., 2010α; 2010β). Ένα σχεδιάγραµµα που απεικονίζει όλη αυτή την προσπάθεια και τα µελλοντικά µας σχέδια φαίνεται αναλυτικά στο Σχήµα 1. Το περιεχόµενο των 12 ωρών δια-ζώσης διδασκαλίας στο LAMS εστίαζε στη δηµιουργία Ψηφιακών Μαθηµάτων Πληροφορικής µε σκοπό οι συµµετέχοντες να αποκτήσουν εµπειρία σε ζητήµατα δηµιουργίας ψηφιακών µαθηµάτων µε το LAMS και να υποκινήσει προσωπικές απορίες και προτάσεις για την αξιοποίηση τους στη διδακτική πράξη. Όλες οι ενότητες του σεµιναρίου περιλάµβαναν σύντοµες εισηγήσεις, αναλυτική παρουσίαση-επίδειξη και σχολιασµό χαρακτηριστικών παραδειγµάτων, πολύ πρακτική άσκηση (ατοµική και σε µικρές οµάδες) και συζήτηση, ώστε οι συµµετέχοντες να έχουν τη δυνατότητα να θέσουν προβλήµατα και να επιλύσουν ζητήµατα, που έχουν συναντήσει ή που ενδέχεται να αντιµετωπίσουν σχετικά µε την αξιοποίηση της ηλεκτρονικής µάθησης στην σχολική πραγµατικότητα. Αρχικά µέσα από πρακτική άσκηση (αλλά και µε προτροπή για προαιρετική εφαρµογή σε πραγµατικές και σε εικονικές τάξεις) οι συµµετέχοντες διερεύνησαν σε βάθος τα περιβάλλοντα του Εκπαιδευόµενου, του Συγγραφέα και του Επόπτη στο LAMS. Στο τέλος, οι συµµετέχοντες µε την καθοδήγηση των εκπαιδευτών του σεµιναρίου είχαν ως παραδοτέα για εµπέδωση και αξιολόγησή τους να κάνουν δυο εργασίες, στις οποίες κλήθηκαν να σχεδιάσουν, υλοποιήσουν και να «τρέξουν» δυο µαθήµατα πληροφορικής διάρκειας µίας ώρας από την ύλη των µαθηµάτων που διδάσκουν στις τάξεις τους. Για να βοηθηθούν στις εργασίες τους οι εκπαιδευόµενοι εκπαιδευτικοί δηµιουργήθηκε ειδικό «ψηφιακό µάθηµα» στο LAMS µε υποστηρικτικές σύγχρονες και ασύγχρονες δραστηριότητες µέσω των οποίων θα µπορούσαν να λύνουν τυχόν απορίες τους. Κατά τη διάρκεια της έρευνας που πραγµατοποιήθηκε, έγινε συλλογή και επεξεργασία ποιοτικών και ποσοτικών δεδοµένων α) µέσω δυο ερωτηµατολογίων (ενός στην αρχή και ενός στο τέλος του σεµιναρίου-εργαστηρίου) β) µέσω παρατήρησης κατά τη διάρκεια των δια-ζώσης συναντήσεων και γ) από τις εργασίες παραδοτέα των επιµορφούµενων, µε σκοπό να ερευνήσουµε τις απόψεις των επιµορφούµενων πάνω στα ερευνητικά ερωτήµατα που διατυπώθηκαν παραπάνω. Τα ερωτηµατολόγια περιείχαν ανοικτού και κλειστού τύπου ερωτήσεις. Οι κύριοι άξονες αφορούσαν το προφίλ των υποκειµένων, τους λόγους συµµετοχής, τη στάση τους ως προς την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη και την αξιολόγηση του LAMS. Οι κλειστού τύπου ερωτήσεις είχαν απαντήσεις στην πεντάβαθµη κλίµακα Likert. Οι ερωτήσεις αυτές έχουν το πλεονέκτηµα ότι παρέχουν τη δυνατότητα αντικειµενικής στατιστικής επεξεργασίας όσον αφορά την ποσοτικοποίηση των αντίστοιχων ερωτήσεων στα ερωτηµατολόγια, αφού δεν υπεισέρχονται υποκειµενικοί παράγοντες και προσωπικές κρίσεις των ερευνητών στην ανάλυση και επεξεργασία των αποτελεσµάτων. Συµβάλουν επίσης στην εξοικονόµηση χρόνου κατά την επεξεργασία των απαντήσεων και είναι πιο ελκυστικές στους ερωτηθέντες όταν τους ζητείται να τις απαντήσουν. Οι ανοιχτού τύπου ερωτήσεις είναι απαραίτητες όταν απαιτείται η βαθύτερη διερεύνηση κάποιων θεµάτων (Cohen & Manion, 1997). Ήταν όµως πολύ λίγες σε σχέση µε τις ερωτήσεις κλειστού τύπου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στα ερωτήµατα απάντησαν δεκαοκτώ από τους είκοσι συµµετέχοντες (ποσοστό 90%). Το 25% ήταν άνδρες και το 75% γυναίκες. Οι περισσότεροι (ποσοστό 56%) ήταν µεταξύ 40-50 ετών, ενώ το 38% ήταν µεταξύ 30-40 ετών. Το 44% ήταν απόφοιτοι ΑΕΙ ενώ επίσης ποσοστό 44% είχε στη κατοχή του Μεταπτυχιακό ίπλωµα Ειδίκευσης. Όλοι είχαν πρόσβαση στο ιαδίκτυο από το σπίτι τους (οι περισσότεροι (63%) µε ταχύτητα ΑDSL >= 2MB), οπότε µπορούσαν να δουλέψουν ικανοποιητικά από το σπίτι τους χωρίς να καθυστερεί η σύνδεση για λήψη και αποστολή πληροφοριών µε τον εξυπηρετητή. Οι περισσότεροι είχαν αρκετή διδακτική εµπειρία (οι µισοί είχαν περισσότερα από είκοσι χρόνια προϋπηρεσίας και οι άλλοι µισοί που ήταν µικρότεροι ηλικιακά, κατά µέσο όρο 7 χρόνια. Όλοι γνώριζαν πολύ καλά ή άριστα την αγγλική γλώσσα και δεν είχαν καθόλου πρόβληµα να µελετήσουν παραδείγµατα καλής πρακτικής για το LAMS από άλλες χώρες στα αγγλικά. www.epyna.gr

6 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ Σε πρώτη φάση θελήσαµε να δούµε για πιο λόγο ήρθαν οι εκπαιδευτικοί να παρακολουθήσουν το σεµινάριο, αν χρησιµοποιούσαν στην πράξη κατά τη διδασκαλία στην τάξη τους σχέδια µαθήµατος, υλικό από το διαδίκτυο και Συστήµατα ιαχείρισης Μάθησης (Σ Μ) πριν από το σεµινάριο και αν στη συνέχεια η στάση τους άλλαξε µετά την παρακολούθηση του σεµιναρίου. Οι εκπαιδευτικοί σύµφωνα µε τις απαντήσεις τους ήρθαν να παρακολουθήσουν το σεµινάριο για να α) αποκτήσουν νέες γνώσεις που θα τους βοηθήσουν να εµπλουτίσουν και να βελτιώσουν τον τρόπο διδασκαλίας τους µε νέες τεχνικές, β) µάθουν να φτιάχνουν σχέδιο µαθήµατος και να το υλοποιούν στην τάξη γ) επικαιροποιήσουν τις γνώσεις τους και δ) επικοινωνήσουν και ανταλλάξουν απόψεις µε τους συναδέλφους τους σχετικά µε τη διδασκαλία των µαθηµάτων. Οι εκπαιδευτικοί Πληροφορικής χρησιµοποιούν σε µεγάλο βαθµό το διαδίκτυο για να βρουν υλικό µε το οποίο εµπλουτίζουν τη διδασκαλία τους (Πίνακας 1). Οι περισσότεροι όµως, δε χρησιµοποιούν σχέδιο µαθήµατος στο χαρτί, γιατί δεν έχουν το χρόνο να το κάνουν. Θα ήθελαν όµως να έχουν ένα αποθετήριο µε έτοιµα σχέδια µαθήµατος ώστε να µπορούν εύκολα να τα τροποποιούν και να τα προσαρµόζουν στις ανάγκες τους. Άλλωστε, όπως δήλωσαν, όλοι έχουν το σχέδιο µαθήµατος στο µυαλό τους όταν µπαίνουν στην τάξη. Ερώτηση Πόσο συχνά χρησιµοποιείται εκπαιδευτικό υλικό από το διαδίκτυο; Πόσο συχνά ετοιµάζετε σχέδιο µαθήµατος το οποίο χρησιµοποιείτε κατά τη διδασκαλία σας; Έχετε εµπειρία στη διδασκαλία µαθηµάτων µε χρήση Συστηµάτων ιαχείρισης Μάθησης (Σ Μ) πριν την έναρξη του παρόντος Σεµιναρίου; Πόσο θα θέλατε να χρησιµοποιήσετε για την υποστήριξη της διδασκαλίας σας εντός ή εκτός τάξης ένα Σύστηµα ιαχείρισης Μάθησης (Σ Μ); Πόσο θα ήθελαν (κατά τη γνώµη σας) οι µαθητές σας, η πρόσωπο µε πρόσωπο (face to face) διδασκαλία ενός σχολικού µαθήµατος να εµπλουτιστεί µε τη χρήση ενός Σ Μ στην τάξη; Η χρήση της συνεργατικής µάθησης στην πράξη βελτιώνει την αποτελεσµατικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας; Σε τι βαθµό χρησιµοποιείτε συνεργατικές δραστηριότητες κατά τη διδασκαλία ενός µαθήµατος στην τάξη; Πάρα πολύ Καθόλου 19% 38% 31% 6% 6% 0% 44% 38% 13% 6% 0% 0% 13% 19% 69% 19% 69% 13% 0% 0% 19% 63% 19% 0% 0% 50% 50% 0% 0% 0% 0% 50% 44% 6% 0% Πίνακας 1: Σχετική Συχνότητα παραµέτρων αρχικού Ερωτηµατολογίου (µόνο για τις απαντήσεις κλειστού τύπου) Οι περισσότεροι (90%), δεν έχουν χρησιµοποιήσει κάποιο Σύστηµα ιαχείρισης Μάθησης στην τάξη τους, αλλά θα ήθελαν να το κάνουν για να υποστηρίξουν τους εκπαιδευόµενούς τους και από το σπίτι, γι αυτό άλλωστε θέλησαν να παρακολουθήσουν το συγκεκριµένο σεµινάριο. Πιστεύουν άλλωστε ότι και οι εκπαιδευόµενοί τους, οι οποίοι διαθέτουν πλέον σε ποσοστό άνω του 60% σύνδεση στο ιαδίκτυο από το σπίτι τους, θα επιθυµούσαν να επαναλάβουν το µάθηµα που διδάχτηκαν δια-ζώσης στην τάξη και να έχουν τη δυνατότητα να λύνουν τις απορίες τους. Τέλος, οι περισσότεροι έχουν εντάξει σε αρκετό βαθµό τις συνεργατικές δραστηριότητες στη διδασκαλία τους, γιατί όλοι πιστεύουν ότι βοηθούν σηµαντικά τη µάθηση, όπως άλλωστε έχουν δείξει αρκετές έρευνες (Κουτσελίνη & Θεοφιλίδης, 1998; Χαραλάµπους, 1996) Οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών στο αρχικό ερωτηµατολόγιο πριν αρχίσει το σεµινάριο, µαζί µε τους κανόνες που έχουν προκύψει από άλλα σεµινάρια που είχαµε πραγµατοποιήσει στο παρελθόν (σχήµα 1), µας έδωσαν µια χρήσιµη ανάδραση ώστε να α) να προσαρµόσουµε το Σεµινάριο στις απαιτήσεις τους, β) να µπορέσουµε να αξιολογήσουµε σε τι βαθµό µπορέσαµε να καλύψουµε τις ανάγκες και προσδοκίες τους. www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 7 Το ερωτηµατολόγιο που δώσαµε στο τέλος του σεµιναρίου εστίαζε σε δύο άξονες: α) στο Εργαστήριο - Σεµινάριο και τις µαθησιακές δραστηριότητες που περιείχε και β) στο κατά πόσο έµειναν ικανοποιηµένοι από το εκπαιδευτικό υλικό που τους δόθηκε. Στον πίνακα 2 φαίνονται οι σχετική συχνότητα των απαντήσεων των εκπαιδευτικών στις ερωτήσεις που τους τέθηκαν στο 1ο µέρος του τελικού ερωτηµατολογίου. Ερώτηση Σε τι βαθµό θεωρείς ότι ήταν ενδιαφέρον το θέµα του εργαστηρίου; Πόσο ικανοποιηµένος/-η είσαι από την ατοµική σου συµµετοχή στο εργαστήριο; Πόσο ικανοποιηµένος/-η είσαι από τους µικρούς οδηγούς χρήσης, όσον αφορά την άµεση χρήση για τα πρώτα βήµατα στο LAMS; Πόσο ικανοποιηµένος/-η είσαι από την καθοδήγηση που παρείχαν τα φύλλα δραστηριοτήτων Σε τι βαθµό επαληθεύτηκαν οι προσδοκίες που είχες δηλώνοντας να συµµετάσχεις στο εργαστήριο; Θεωρείς ότι είχες τον επαρκή χρόνο για να υποβάλλεις ερωτήσεις και να εξασκηθείς λίγο αποκτώντας µια πρώτη µικρή εµπειρία µε το LAMS; Θα ήθελες να έχεις στη διάθεση σου ένα αποθετήριο µε µαθήµατα στο LAMS που θα µπορούσες να τα προσαρµόσεις και να τα χρησιµοποιήσεις µε τους δικούς σου µαθητές; Σε τι βαθµό θεωρείς ότι θα µπορούσε να ανθίσει η Ελληνική Κοινότητα Μάθησης του LAMS µε ενεργή συµµετοχή, διαµοίραση και ανταλλαγή µαθηµάτων καλών πρακτικών από τους εκπαιδευτικούς; Θα ήθελες να διαθέσεις σε ένα αποθετήριο µιας κοινότητα µάθησης µαθήµατα που προσάρµοσες ή δηµιούργησες στο LAMS και τα χρησιµοποίησες επιτυχώς µε τους δικούς σου µαθητές; Βρήκατε τις εξ αποστάσεως παρεµβάσεις άλλων χρηστών που έχουν χρησιµοποιήσει το LAMS στην τάξη τους χρήσιµες; Πάρα πολύ Καθόλου 60% 40% 0% 0% 0% 40% 40% 20% 0% 0% 20% 80% 0% 0% 0% 60% 40% 0% 0% 0% 20% 40% 40% 0% 0% 0% 20% 60% 0% 20% 60% 40% 0% 0% 0% 40% 60% 0% 0% 0% 40% 40% 20% 0% 0% 75% 25% 0% 0% 0% Πίνακας 2: Απόψεις των επιµορφούµενων για την ποιότητα του σεµιναρίου και την κοινότητα του LAMS. Από τις απαντήσεις τους φαίνεται ότι όλοι έµειναν ικανοποιηµένοι από το υλικό που τους παρασχέθηκε και το αντικείµενο του Σεµιναρίου. Σαν πιο δυνατά σηµεία του Σεµιναρίου ανέφεραν: τα έτοιµα παραδείγµατα του LAMS, την ανταλλαγή σχεδίων µε συναδέλφους και τη δυνατότητα εξατοµίκευσης (π.χ. διακλάδωση), τον ενθουσιασµό και την κατάρτιση των επιµορφωτών, την άµεση εφαρµογή αυτών που διδάσκονταν µε τον έλεγχο των επιµορφωτών, την εµπειρία - επίδειξη δουλειάς άλλων συναδέλφων χρησιµοποίησαν το LAMS στην τάξη τους και το διαθέσιµο υλικό στην κοινότητα. Σαν αρνητικές παραµέτρους του σεµιναρίου ανέφεραν τη µικρή διάρκεια, διότι ένα νέο αντικείµενο χρειάζεται περισσότερη εξάσκηση ειδικά όταν το µελετάται από τόσες διαφορετικές οπτικές γωνίες (εκπαιδευόµενου, επόπτη, συγγραφέα) και όταν περιλαµβάνει τόσα πολλά εργαλεία, το µικρό χρόνο ατοµικής άσκησης στη διάρκεια της επιµόρφωσης και τη µη υλοποίηση συγκεκριµένου σχεδίου µαθήµατος. Όλοι ήθελαν να συνεχίσουν να ασχολούνται µε το LAMS (50% θέλουν να παρακολουθήσουν/συµµετάσχουν και σε άλλες εκδηλώσεις - δραστηριότητες για το LAMS, 25% να βρουν και άλλες πηγές για αυτά που έµαθαν και να επεκτείνουν τις γνώσεις τους, 25% να συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στο LAMS και να επαναλάβουν τις δραστηριότητες και µερικοί πρότειναν να www.epyna.gr

8 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ εγκατασταθεί σαν υπηρεσία του Σχολικού ικτύου διαθέσιµη σε όλους τους εκπαιδευτικούς). Τα χαρακτηριστικά του LAMS που τους άρεσαν περισσότερο ήταν η ροή των ακολουθιών, η διακλάδωση, η δυνατότητα εκτέλεσής τους από το διαδίκτυο και η επίβλεψη του εκπαιδευτή από µακριά, η λεπτοµερής καταγραφή των κινήσεων των µαθητών και η δυνατότητα ύπαρξης συνεργατικών διαδικασιών, αξιολόγησης και ανατροφοδότησης. Όλοι επιφυλάχτηκαν να διατυπώσουν τις απόψεις τους για επιπλέον δυνατότητες που θα ήθελαν να παρέχει το LAMS στο µέλλον όταν το χρησιµοποιήσουν περισσότερο. Τέλος. όλοι θα ήθελαν να συµµετάσχουν στην ελληνική και διεθνή κοινότητα του LAMS και να δώσουν/τροποποιήσουν/επαναχρησιµοποιήσουν έτοιµα µαθήµατα. Το δεύτερο µέρος του ερωτηµατολογίου (πίνακας 3) αφορούσε τις απόψεις των εκπαιδευτικών για τη Συνεργατική Μάθηση και τον τρόπο εφαρµογής της στην τάξη µε το LAMS. Ερώτηση Το LAMS µπορεί να υποστηρίξει τη Συνεργατική Μάθησης µε τον τρόπο που την αντιλαµβάνεστε εσείς; Η συνεργασία βοηθά το µάθηµα να γίνει πιο ενδιαφέρον γι αυτούς που συµµετέχουν; Η εκπόνηση εργασιών µε συνεργατικές µεθόδους είναι προτιµότερη σε σχέση µε τις ατοµικές εργασίες; Θα βάλετε τους µαθητές σας να συνεργαστούν µεταξύ τους στην εκπόνηση εργασιών αν χρησιµοποιήσετε το LAMS; Πάρα πολύ Καθόλου 75% 25% 0% 0% 0% 100% 0% 0% 0% 0% 75% 25% 0% 0% 0% 75% 25% 0% 0% 0% Πίνακας 3: Απόψεις επιµορφούµενων για την αξιοποίηση LAMS για συνεργατική µάθηση στο µάθηµά τους. Οι εκπαιδευτικοί πληροφορικής σε αυτό το µέρος του ερωτηµατολογίου ανέφεραν ότι θα ήθελαν να γίνει και άλλο πιο προχωρηµένο σεµινάριο στο LAMS, στο οποίο θα υπάρχει περισσότερος χρόνος για πρακτική εξάσκηση και υλοποίηση συγκεκριµένου σχεδίου µαθήµατος στη διάρκεια πραγµατοποίησης του Σεµιναρίου. Ορίζουν τη συνεργατική µάθηση σαν τη διαδικασία που οι εκπαιδευόµενοι χωρίζονται σε οµάδες εργασίες, όπου ο κάθε εκπαιδευόµενος έχει διακριτό ρόλο µέσα στην οµάδα και ο καθηγητής αναλαµβάνει το ρόλο του καθοδηγητή και εµψυχωτή. Οι εκπαιδευόµενοι ανακαλύπτουν µόνοι τους τη γνώση αλληλεπιδρώντας µε άλλους συνεκπαιδευόµενους ή µε τους εκπαιδευτικούς τους, ανταλλάσοντας απόψεις, υλικό, on-line παρεµβάσεις κ.τ.λ. Όλοι συµφωνούν ότι το LAMS υποστηρίζει πλήρως τη Συνεργατική Μάθηση, και βοηθά το µάθηµα να γίνει πιο ενδιαφέρον και αποδοτικό για τους εκπαιδευοµένους. Γι αυτό σκοπεύουν να το χρησιµοποιήσουν στην τάξη. Μετά το τέλος του Εισαγωγικού Σεµιναρίου όσοι επιθυµούσαν είχαν τη δυνατότητα εφαρµογής στην πράξη δοκιµάζοντας πιλοτικά τα µαθήµατα που δηµιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του σεµιναρίου ή και άλλα µε µαθητές σε τάξη/εργαστήριο ή από το σπίτι. Σύµφωνα µε τις απαντήσεις των επιµορφούµενων, αρκετοί από τους συµµετέχοντες θα ενσωµατώσουν το LAMS στη διδασκαλία των µαθηµάτων τους και θα διαθέσουν τα µαθήµατά τους για τροποποίηση/επαναχρησιµοποίηση µε άδειες Creative Common, στην ελληνική και στη διεθνή κοινότητα του LAMS. Με τον τρόπο αυτό θα εµπλουτιστεί σε πρώτη φάση µε νέα µαθήµατα το αποθετήριο µαθηµάτων πληροφορικής που υπάρχει αυτή τη στιγµή. Επίσης ζητούν το Πανελλήνιο Σχολικό δίκτυο να στήσει σε διάφορες περιφέρειες εξυπηρετητές LAMS και να προσφέρει το LAMS σαν µια υπηρεσία του προς όλους τους εκπαιδευτικούς. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ Το LAMS είναι ένα εύχρηστο εργαλείο για τη δηµιουργία και εκτέλεση ψηφιακών µαθηµάτων. Τα εργαλεία δραστηριοτήτων που παρέχει, επιτρέπουν τη δηµιουργία µαθηµάτων ανεξάρτητα από διδακτικό µοντέλο και τα εργαλεία ροής και διακλάδωσης δίνουν τη δυνατότητα δηµιουργίας οµαδοσυνεργατικών µαθηµάτων και εξατοµικευµένης διδασκαλίας. Επί πλέον, το περιβάλλον και οι δυνατότητες εποπτείας, σε συνδυασµό µε τα προηγούµενα το καθιστούν εξαιρετικά χρήσιµο εργαλείο για τον εκπαιδευτικό, τον εκπαιδευόµενο και την τάξη. www.e-diktyo.eu

«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 9 Το σεµινάριο που πραγµατοποιήθηκε ήταν ικανοποιητικό για την εκµάθηση του συστήµατος σε επίπεδο χρήσης, αλλά η διάρκεια του ήταν µικρή για την εµπέδωση και επαρκή εξάσκηση των εκπαιδευοµένων. Εποµένως συστήνεται η διοργάνωση µεγαλύτερης διάρκειας σεµιναρίων - εργαστηρίων προκειµένου να γίνει µια πιο ολοκληρωµένη και αποτελεσµατικότερη προσέγγιση. Παρόλα αυτά, οι γνώσεις και δεξιότητες που αποκτήθηκαν επιτρέπουν την ένταξη του LAMS στη σχολική τάξη στο µάθηµα της Πληροφορικής αλλά και την υποστήριξη εκπαιδευτικών άλλων ειδικοτήτων για την πιλοτική δοκιµή του LAMS στη διδακτική πράξη. Οι εξ αποστάσεως παρεµβάσεις αλλά και η εν µέρει εξ αποστάσεως συµµετοχή µικρού αριθµού επιµορφούµενων οδήγησε στη διαµόρφωση θετικής στάσης για τη δια βίου µάθηση και τις δυνατότητες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην επιµόρφωση των εκπαιδευτικών. Στα µελλοντικά µας σχέδια περιλαµβάνεται η διοργάνωση ενός σεµιναρίου Β Επιπέδου σε «Προχωρηµένα Ζητήµατα στο LAMS», µε σκοπό την ανταλλαγή εµπειρίας από την εφαρµογή στην πράξη και τη γνωριµία και εµβάθυνση σε πιο προχωρηµένα ζητήµατα και υπηρεσίες του LAMS. Αυτό σχεδιάζεται να πραγµατοποιηθεί µετά από ένα χρονικό διάστηµα 3-4 µηνών, µέσα στο οποίο ελπίζουµε ότι θα έχει γίνει ήδη η πιλοτική δοκιµή και αξιολόγηση του LAMS από τους εκπαιδευόµενους µε τους µαθητές τους στην πράξη, Επίσης, είναι στους στόχους µας η επιµόρφωση στο LAMS καθηγητών άλλων ειδικοτήτων που επιθυµούν να αξιοποιήσουν την ηλεκτρονική µάθηση στη διδακτική πράξη και να ενθαρρυνθούν για τη διάθεση ψηφιακών µαθηµάτων στο αποθετήριο της ελληνικής και διεθνούς κοινότητας του LAMS. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούµε πολύ την ΠΕΚΑΠ Αχαΐας για την πρωτοβουλία διοργάνωσης του Σεµιναρίου «ηµιουργία Ψηφιακών Μαθηµάτων Πληροφορικής» για τους καθηγητές Πληροφορικής του Νοµού, τη ιεύθυνση ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης του Νοµού Αχαΐας για τη διάθεση του χώρου του Σχολικού Εργαστηρίου του 6 ου Γυµνασίου Πάτρας, το ΕΥΥΕΜ και το ΕΑΠ για τη φιλοξενία του στον εξυπηρετητή LAMS στον οποίο έγιναν τα µαθήµατα του σεµιναρίου, και τους κ. όβρο Ν., Ρώσσιου Ε., Τσεπαπαδάκη Α. για τις εξ αποστάσεως παρεµβάσεις τους σχετικά µε την εµπειρία τους στο LAMS. ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1. Ανδρέου, Α. & Παπακωνσταντίνου, Π. (1994). Εξουσία και οργάνωση-διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος. Αθήνα: Νέα Σύνορα. 2. Γκότοβος, Α., Μαυρογιώργος, Γ. & Παπακωνσταντίνου, Π. (1992). Κριτική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Πράξη, Εκδόσεις Guteberg, Αθήνα. 3. Γρηγοριάδου, Μ., Γόγουλου, Α., Γουλή, Ε., αγδιλέλης, Β., Κόµης, Β., Κορδάκη, Μ., Μικρόπουλος, Α., Μπακογιάννης, Σ., Παπαδόπουλος, Γ., Πολίτης, Π., Σφηκόπουλος, Θ. & Τζιµογιάννης, Α. (2004). Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Eπικοινωνίας στην Εκπαίδευση: Υπάρχουσα κατάσταση, προβλήµατα, προτάσεις, στο Π. Πολίτης (επιµ.), Πρακτικά 2ης ιηµερίδας µε ιεθνή Συµµετοχή «ιδακτική της Πληροφορικής», 39-47, Βόλος 4. Κουτσελίνη, Μ. & Θεοφιλίδης, Χ. (1998). ιερεύνηση και συνεργασία, εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα, ISBN: 978-960-333-165-0 5. Κυνηγός, Π., Καραγεώργος,., Βαβουράκη Α., & Γαβρίλης, Κ. (2000). Οι απόψεις των εκπαιδευτικών του «Οδυσσέα» για τη χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, 2ο Παν/νιο Συνέδριο "Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση", Πάτρα 6. Κυνηγός, Χ. & ηµαράκη, Β. (Επιµ) (2002). Νοητικά εργαλεία και πληροφοριακά µέσα Παιδαγωγική Αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής. Αθήνα: Καστανιώτη 7. Κυνηγός, Χ. (2007). Το µάθηµα της διερεύνησης: Παιδαγωγική αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών για τη διδακτική των µαθηµατικών. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα. 8. Μπράτιτσης, Θ., Χλαπάνης, Γ., Μηναΐδη, Α., & ηµητρακοπούλου, Α. (2003). Σχεδιασµός Προγράµµατος ιαρκούς Επιµόρφωσης των Εκπαιδευτικών από Απόσταση, µε βάση εδοµένα Έρευνας από Τρέχουσα Επιµόρφωση στις ΤΠΕ, Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου για την Ανοιχτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, Πάτρα 27-30 Μαρτίου 2003, σελ.536-547. www.epyna.gr

10 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ 9. Παπαδάκης, Σ. & Αθανασόπουλος,. (2005). Ανάγκες Εκπαιδευτικών Πληροφορικής ως προς την Επιµόρφωσή τους σε θέµατα ιδακτικής της Πληροφορικής. Στο Α. Τζιµογιάννης (επιµ.), Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική της Πληροφορικής». Κόρινθος: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. 10. Παπαδάκης Σπ., Πασχάλης, Γ., όβρος, Ν. & Ρώσσιου, Ε. (2010) (α). ηµιουργία Ανοικτών Επαναχρησιµοποιήσιµων Μαθηµάτων µε το Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακών ραστηριοτήτων (LAMS), 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο µε διεθνή συµµετοχή για το Ελεύθερο Λογισµικό / Λογισµικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) στην Εκπαίδευση», Χανιά 16-18 Απριλίου 2010. 11. Παπαδάκης, Σπ., Πασχάλης, Γ., όβρος, Ν. & Ρώσσιου, Ε. (2010) (β). Εκπαίδευση και Πρακτική µε το Ελεύθερο Ανοικτό ιαδικτυακό Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακών ραστηριοτήτων (LAMS), 2o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ηµαθίας Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ηµαθίας «Ψηφιακές και ιαδικτυακές Εφαρµογές στην Εκπαίδευση, Βέροια-Νάουσα 23-25 Απριλίου 2010, ηµοσιευµένο στο Ηλεκτρονικό Περιοδικό Μάθηση µε Τεχνολογίες» http://mag.e-diktyo.eu (ISSN 1792 1813) 12. Πασχάλης, Γ. & Παπαδάκης, (2009). ιδασκαλία µε το Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακών ραστηριοτήτων LAMS: Η πλευρά του σπουδαστή, Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη. Σύρος 08-10 Μαΐου 2009, ηµοσιευµένο Πρακτικά Εισηγήσεων, Τόµος Β σελ. 181-190 13. Τραψιώτη, Αθηνά (2010). «Ένας χρόνος µετά την επιµόρφωση: Οι εκπαιδευτικοί πληροφορικής αξιοποιούν νέες γνώσεις και δεξιότητες µέσα στην τάξη» Τεύχος 0 περιοδικού e- δικτύου, 14. Τραψιώτη, Α. οδοντσής, Μ. & Χατσιούλης, Θ. (2009). Η επιµόρφωση των εκπαιδευτικών πληροφορικής έγινε. Πέτυχε; ιερεύνηση των απόψεων των επιµορφούµενων για τη συµµετοχή τους σε επιµορφωτικό πρόγραµµα της ειδικότητάς τους. Τ.Π.Ε. στην Εκπαίδευση, Πρακτικά 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου στις ΤΠΕ, Σύρος 8-10 Μαΐου 2009 15. Τζιµόπουλος, Ν. (2002). Αξιολόγηση ενός εντατικού σεµιναρίου διάρκειας 60 ωρών σε καθηγητές όλων των ειδικοτήτων ευτεροβάθµιας εκπαίδευσης µε θέµα "Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και εκπαιδευτικό λογισµικό" Γνώµες, κρίσεις και αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τους υπολογιστές και τις εφαρµογές του, Ινστιτούτο Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Ι.Π.Ε.Τ. 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο "Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση", Ρόδος 26-27-28-29 Σεπτεµβρίου 2002. 16. Χαραλάµπους, Ν. (1996). Η διαφορική επίδραση της συνεργατικής και ατοµικής µάθησης στη σχολική επίδοση, ιδακτορική διατριβή, Λευκωσία. 17. Χασάπης,. (2000), Σχεδιασµός, Οργάνωση, Εφαρµογή και Αξιολόγηση Προγραµµάτων Επαγγελµατικής Κατάρτισης. Μεθοδολογικές Αρχές και Κριτήρια Ποιότητας, Αθήνα: Μεταίχµιο. 18. Cameron, L. (2006). Picture this: My Lesson. How LAMS is being used with pre-service teachers to develop effective classroom activities. Proceedings of the First International LAMS Conference 2006: Designing the Future of Learning, Sydney. 19. Cohen, L. & Manion, L. (1997) Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Έκφραση/Μεταίχµιο, Αθήνα, 20. Dalziel, J. (2003). Implementing Learning Design: The Learning Activity Management System (LAMS), Sydney: E-learning Centre of Excellence (MELCOE), Macquarie University. Retrieved November 20, 2008, from www.melcoe.mq.edu.au/documents/ascilite2003%20dalziel%20final.pdf. 21. Dennis, C. (2007). Modeling the use of a collaborative authoring environment. Presentation for the 2nd International LAMS Conference: The Practical Benefits of Learning Design, Sydney, Australia, November 2007. 22. Dillenbourg, P. (1999). What do you mean by collaborative learning? In P. Dillenbourg (Ed) Collaborative learning: Cognitive and Computational Approaches, Elsevier, pp. 1-20 23. Fill, K., Leung, S., DiBiase, D. & Nelson, A. (2006). Repurposing a learning activity on academic integrity: the experience of three universities. Journal of Interactive Media in Education, 2006(1). 24. Ruthven, K. (2004). Linking researching with teaching: Towards synergy of scholarly and craft Knowledge. The 10 th ICME, Copenhagen, Denmark. www.e-diktyo.eu