ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΔΟΔΟΝΤΙΑΣ. ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ 5 Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΝΔΟΔΟΝΤΙΑΣ 5 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες ώστε να προβούν σε προσδιορισμό του μήκους εργασίας κατά την ενδοδοντική θεραπεία.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Μετά το τέλος του σεμιναρίου ο φοιτητής θα πρέπει να είναι ικανός να: Αναφέρει τον ορισμό του μήκους εργασίας Αναφέρει όλα τα στάδια εργασίας για τον προσδιορισμό του μήκους εργασίας Προσδιορίζει το μήκος εργασίας σε μονόρριζα και πολύρριζα δόντια Αναφέρει τους παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση του ακρορριζικού τρήματος Αναφέρει τους κυριότερους τρόπους προσδιορισμού του μήκους εργασίας Αναφέρει τις συνέπειες λανθασμένου προσδιορισμού μήκους εργασίας.
Στάδια της Ενδοδοντικής Θεραπείας Μετά την κλινική εξέταση και διάγνωση, τα επιμέρους στάδια της Ενδοδοντικής Θεραπείας είναι τα ακόλουθα:? Προετοιμασία του δοντιού για Ε. Θ.? Διάνοιξη μυλικού θαλάμου? Μέτρηση μήκους εργασίας? Χημικομηχανική επεξεργασία και? Έμφραξη των ριζικών σωλήνων
Μ ήκος Ε ργασίας ορισμός Είναι το μήκος που πρέπει να ολοκληρώνεται η χημικομηχανική επεξεργασία και έμφραξη του ριζικού σωλήνα. Εκτείνεται από ένα συγκεκριμένο σημείο αναφοράς που εντοπίζεται στη μύλη του δοντιού μέχρι το στενότερο σημείο του ρ.σ. στο ακρορρίζιο. Το σημείο αυτό, σε αρκετές περιπτώσεις, συμπίπτει με την οδοντινο-οστεϊνική ένωση δηλαδή εκεί όπου ο πολφός μεταπίπτει σε περιοδοντικό ιστό. Σημείο αναφοράς του εγγύς παρειακού ρ.σ. του 36 είναι το αντίστοιχο εγγύς παρειακό φύμα. Ο ανασχετικός δακτύλιος είναι στη σωστή θέση. Σημεία αναφοράς των ρ.σ. στο 37 μετά την αποκατάσταση της κατεστραμμένης μύλης του. Σημεία αναφοράς των 21 και 22 είναι το κοπτικό χείλος. Όμως, στον 22 ο ανασχετικός δακτύλιος δεν είναι στη σωστή θέση. Ο ανασχετικός δακτύλιος έχει τοποθετηθεί λοξά και η μέτρηση του μήκους εργασίας δεν είναι ακριβής.
Μ ήκος Ε ργασίας ορισμός Είναι το μήκος που πρέπει να ολοκληρώνεται η χημικομηχανική επεξεργασία και έμφραξη του ριζικού σωλήνα. Εκτείνεται από ένα συγκεκριμένο σημείο αναφοράς που εντοπίζεται στη μύλη του δοντιού μέχρι το στενότερο σημείο του ρ.σ. στο ακρορρίζιο. Το σημείο αυτό, σε αρκετές περιπτώσεις, συμπίπτει με την οδοντινο-οστεϊνική ένωση δηλαδή εκεί όπου ο πολφός μεταπίπτει σε περιοδοντικό ιστό. Πέρας χειρισμών Η θέση της ακρορριζικής στένωσης απέχει 0,5-2 χιλ από το ανατομικό ακρορρίζιο. Εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, την ομάδα των δοντιών, την παρουσία απορρόφηση της ρίζας κ.α. Σχεδιαγραμματική απεικόνιση της ακρορριζικής περιοχής και του σημείου που πρέπει να σταματούν οι χειρισμοί κατά τη ΧΜΕ και έμφραξη των ρ.σ. Ανατομικό ακρορρίζιο 0-1,5mm 0.3-1mm Ακρορριζική στένωση Ακρορριζικό τρήμα
ΓΙΑΤΙ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΡΡΙΖΙΚΗ ΣΤΕΝΩΣΗ; Κατά τη διάρκεια της ενδοδοντικής θεραπείας, όλοι οι χειρισμοί και όλα τα φάρμακα και υλικά περιορίζονται εντός της πολφικής κοιλότητας επειδή: ÚΠροκαλείται ο ελάχιστος τραυματισμός των περιακρορριζικών ιστών Ú Το περιεχόμενο του ριζικού σωλήνα προωθείται ελάχιστα προς αυτούς και ÚΠραγματοποιείται καλύτερη συμπύκνωση της γουταπέρκας στο ακρορρίζιο.
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ú ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΗ Α- Κλασσική Β- Ψηφιακή Ú Ηλεκτρονική Αναπτύσσεται στο 6 ο εξάμηνο. Για την μέτρηση του ακριβούς μήκους εργασίας στην Ενδοδοντία απαιτούνται τα ακόλουθα υλικά: Αρχική ακτινογραφία ή το μήκος του υπό θεραπεία δοντιού στο εργαστήριο Ακτινογραφικά πλακίδια Ρίνες Υποδεκάμετρο.
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας Βασική προϋπόθεση η παρουσία αρχικής ακτινογραφίας* 1- Μέτρηση του μήκους του δοντιού ή των ριζών στην αρχική ακτινογραφία (από το σημείο αναφοράς έως το ακτινογραφικό ακρορρίζιο). 2- Μεταφορά αυτού του μήκους μειωμένο κατά 2 χιλ. σε μία ρίνη 3-Τοποθέτηση της ρίνης εντός του ρ.σ. και ενδιάμεσης ακτινογραφίας λήψη της 4- Μελέτη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας και καθορισμός του ακριβούς μήκους εργασίας 5- Μεταφορά αυτού του μήκους στις ρίνες και έναρξη της Χ.Μ.Ε. * Να έχει ληφθεί με την τεχνική του παραλλήλου ή μακρού κώνου
ΜΗΚΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο υπολογισμός του μήκους εργασίας γίνεται μετά την παρασκευή του αυχενικού και μέσου τριτημορίου του ρ.σ.
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας Βασική προϋπόθεση η παρουσία αρχικής ακτινογραφίας 1- Μέτρηση του μήκους του δοντιού ή των ριζών στην αρχική ακτινογραφία (από το σημείο αναφοράς έως το ακτινογραφικό ακρορρίζιο). Αρχική ακτινογραφία όπου γίνεται η κατά προσέγγιση μέτρηση του μήκους του δοντιού. Το μήκος π.χ. είναι 20 χιλ. 20χιλ.
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας Βασική προϋπόθεση η παρουσία αρχικής ακτινογραφίας* 1- Μέτρηση του μήκους του δοντιού ή των ριζών στην αρχική ακτινογραφία (από το σημείο αναφοράς έως το ακτινογραφικό ακρορρίζιο). Αρχική ακτινογραφία όπου γίνεται η κατά προσέγγιση μέτρηση του μήκους του δοντιού. Στα πολύρριζα δόντια μετρώνται όλες οι ρίζες 18χιλ 19χιλ
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας 2- Μεταφορά αυτού του μήκους μειωμένο κατά 2 χιλ. σε μία ρίνη Μεταφέρεται το μήκος 18 χιλ. σε ρίνη μεγέθους 15 ή μεγαλύτερο έτσι ώστε να είναι ορατή η ρίνη στην ενδιάμεση ακτινογραφία Η ρίνη #10 δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για την λήψη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας επειδή δεν φαίνεται στο ακτινογράφημα.
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας 3-Τοποθέτηση της ρίνης εντός του ρ.σ. και ενδιάμεσης ακτινογραφίας λήψη της Στην ενδιάμεση ακτινογραφία η σχέση του άκρου της ρίνης με το ακτινογραφικό ακρορρίζιο μπορεί να είναι: Α- σύμπτωση των δύο στοιχείων: το ακριβές μήκος υπολογίζεται κατά 1 χιλ. λιγότερο. Β- το άκρο της ρίνης να υπολείπεται του ακρορριζίου: διορθώνεται το μήκος προσθέτοντας τα χιλ. που λείπουν. Γ- το άκρο της ρίνης να βρίσκεται πέραν του ακρορριζίου: διορθώνεται το μήκος αφαιρώντας τα χιλ. που εξέχουν.
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας 3-Τοποθέτηση της ρίνης εντός του ρ.σ. και λήψη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας 4- Μελέτη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας και καθορισμός του ακριβούς μήκους εργασίας Στην ενδιάμεση ακτινογραφία το άκρο της ρίνης φαίνεται να υπολείπεται του ακτινογραφικού ακρορριζίου. Μετριέται η διαφορά και προστίθεται στο πραγματικό μήκος του εργαλείου. Από το τελικό μήκος αφαιρείται 1χιλ για να συμπέσει το ακριβές μήκος εργασίας με την οστεϊνο-οδοντινική ένωση (ακρορριζική στένωση). Τελική έμφραξη στο σωστό μήκος (1χιλ λιγότερο από το ακτινογραφικό Διαφορά ακρορρίζιο. των 2 μηκών Ακτινογραφικό ακρορρίζιο Άκρο ρίνης
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας 3-Τοποθέτηση της ρίνης εντός του ρ.σ. και λήψη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας 4- Μελέτη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας και καθορισμός του ακριβούς μήκους εργασίας Στην ενδιάμεση ακτινογραφία το άκρο της ρίνης φαίνεται να υπολείπεται του ακτινογραφικού ακρορριζίου. Μετριέται η διαφορά και προστίθεται στο μήκος που έχει το εργαλείο. Από το τελικό μήκος αφαιρείται 1χιλ για να συμπέσει το ακριβές μήκος εργασίας με την ακρορριζική στένωση. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται σε κάθε ρ.σ. στα πολύρριζα δόντια Άκρο ρίνης Ακτινογραφικό ακρορρίζιο Διαφορά των 2 μηκών
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας 3-Τοποθέτηση της ρίνης εντός του ρ.σ. και λήψη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας 4- Μελέτη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας και καθορισμός του ακριβούς μήκους εργασίας Αν η απόσταση του άκρου της ρίνης από το ανατομικό ακρορρίζιο είναι μικρή (μικρότερη των 2 χιλιοστών) μπορούμε να κάνουμε τις αναγκαίες τροποποιήσεις και να προχωρήσουμε στη ΧΜΕ. Σε διαφορετική περίπτωση προβαίνουμε στις αναγκαίες τροποποιήσεις και επαναλαμβάνουμε την ενδιάμεση ακτινογραφία Η ρίνη εξέρχεται περισσότερο από 2 χιλ. Είναι ανάγκη να επαναληφθεί η ενδιάμεση ακτινογραφία μετά από την μείωση του μήκους.
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Στάδια εργασίας 3-Τοποθέτηση της ρίνης εντός του ρ.σ. και λήψη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας 4- Μελέτη της ενδιάμεσης ακτινογραφίας και καθορισμός του ακριβούς μήκους εργασίας Εναλλακτικός τρόπος υπολογισμού του μήκους εργασίας είναι η εφαρμογή της μεθόδου των αναλογιών (μέθοδος των τριών). Τύπος για τον υπολογισμό του ακριβούς μήκους εργασίας Μήκος δοντιού στην ακτινογραφία Χ Πραγματικό μήκος εργαλείου ----------------------------------------------------------------------- Μήκος εργαλείου στην ακτινογραφία
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία Εργασία σε εξαγμένα δόντια. Α Β Ανατομικό ακρορρίζιο 0-1,5mm 0.3-1mm Ακρορριζική στένωση Ακρορριζικό τρήμα Η ρίνη #10 βρίσκεται εκτός ακρορριζίου Μετά την απόσυρσή της είναι ελάχιστα ορατή στο ακρ/ζικό τρήμα. Ακολουθεί η απόσυρση του εργαλείου και ο καθορισμός του μήκους εργασίας. Μετά τη διάνοιξη του μυλικού θαλάμου και την επεξεργασία του αυχενικού και μέσου τριτημορίου του ρ.σ., εισάγεται μικρή ρίνη #10 εντός του ρ.σ. μέχρι να γίνει, ελάχιστα, ορατή στο ακρορριζικό τρήμα (Β). Τοποθετείται ο ανασχετικός δακτύλιος στο σημείο αναφοράς, αποσύρεται το εργαλείο και μετράται με υποδεκάμετρο. Από το μήκος που προκύπτει αφαιρείται 1χιλ.για να συμπέσει με την ακρορριζική στένωση ή οδοντινο-οστεϊνική ένωση.
Μ ήκος Ε ργασίας στο Εργαστήριο ÚΣτο εργαστήριο μετράμε το μήκος κάθε δοντιού ή ρίζας από το αντίστοιχο σημείο αναφοράς μέχρι το ανατομικό ακρορρίζιο, σημειώνουμε αυτό το μήκος στην αντίστοιχη θέση στο τετράδιο εργασίας και μετά τα εγκιβωτίζουμε. Το μήκος αυτό αντιπροσωπεύει το μήκος του δοντιού ή της ρίζας που επιβάλλεται η μέτρησή του στο αρχικό ακτινογράφημα.
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Συνέπειες από την μη τήρηση του μήκους εργασίας Η Χ.Μ.Ε. μπορεί να γίνει: Α- σε μικρότερο μήκος Β- σε μεγαλύτερο μήκος Α Β
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Συνέπειες από την μη τήρηση του μήκους εργασίας Η Χ.Μ.Ε. σε μικρότερο μήκος συνεπάγεται: Την παραμονή οργανικών υπολειμμάτων την παραμονή μικροβίων και τη δημιουργία αλλοιώσεων στα τοιχώματα του ρ.σ. π.χ. βάθρου
Καθορισμός Μήκους Εργασίας κατά την Ενδοδοντική Θεραπεία με την Ακτινογραφική Τεχνική Συνέπειες από την μη τήρηση του μήκους εργασίας Η Χ.Μ.Ε. σε μεγαλύτερο μήκος συνεπάγεται την: Καταστροφή της στένωσης Διάτρηση ακρορριζίου Προώθηση μικροβίων Έξοδο υγρών διακλυσμού Έξοδο εμφρακτικών υλικών
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ÚCohen S.& Hargreaves K. Pathways of the pulp. 9 th ed., Mosby, St. Louis, 2006:148-232 ÚΜόρφης Α., Γεωργοπούλου Μ., Κερδεζούδης Ν. σημειώσεις για την Ενδοδοντία Ι ÚΣυκαράς Σ. Ενδοδοντία. 3 η έκδοση, ιατρικές εκδόσεις «Ζήτα». Αθήνα 2007. ÚΤσάτσας Β. Σύγχρονη Ενδοδοντία, εκδόσεις Παρισιάνου. Αθήνα 1988. Ú Τσάτσας Β. Νιαμονητός Κ. Εργαστηριακός οδηγός Ενδοδοντίας. Αθήνα 1999.
Για το Σεμινάριο αυτό συνεργάσθηκαν οι: Φαρμάκης Τ. Λέκτορας και Χαμπάζ Μ. Αναπλ. Καθηγητής