ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟΥ «ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ» ΚΑΙ «ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΗ» ΑΠΟΧΗ: ΕΜΠΟΔΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Μονάδα παρακολούθησης της κοινής γνώμης Βρυξέλλες, 23 Νοεμβρίου 2012 ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟΥ «ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ» ΚΑΙ «ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΗ» ΑΠΟΧΗ: ΕΜΠΟΔΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Κάλυψη: ΕΕ-27 Επιτόπια έρευνα της TNS qual + Οι εργασίες στις ομάδες εστίασης πραγματοποιήθηκαν στις 6-17 Φεβρουαρίου 2012 ΠΛΑΙΣΙΟ...2 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΒΑΣΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ...4 I. ΛΟΓΟΙ ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ: «ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ» ΚΑΙ «ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΗ» ΑΠΟΧΗ:...5 Α. Γνώσεις σχετικά με τις ευρωπαϊκές εκλογές: ποιος είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ποιες είναι οι αρμοδιότητες των βουλευτών του ΕΚ και πώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετίζεται με τη ζωή των πολιτών;...5 B. Οι ευρωπαϊκές εκλογές εξακολουθούν να θεωρούνται υποδεέστερες: πώς σχετίζονται οι εκλογές με την καθημερινή ζωή των πολιτών;...6 Γ. Γνώσεις σχετικά με τους βουλευτές του ΕΚ/υποψηφίους: Ποιοι είναι οι βουλευτές του ΕΚ και ποιες είναι οι αρμοδιότητές τους; Ποιον θα πρέπει να ψηφίσω; Ποια πολιτική παράταξη θα πρέπει να στηρίξω;...7 II. ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ...8 A. Τα βασικά θέματα ενδιαφέροντος για τους ερωτηθέντες: οικονομία, υγεία και απασχόληση...8 Β. Με ποιους τρόπους μπορούν να προσεγγιστούν οι εν λόγω μη ψηφίσαντες;...9 III. ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ...12 IV. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ...14 A. Απόψεις για την ΕΕ...14 B. Επιπτώσεις στην εκλογική συμπεριφορά...15 Public Opinion Monitoring Unit EPEurobarometer@europarl.europa.eu

ΠΛΑΙΣΙΟ Η παρούσα ποιοτική μελέτη διεξήχθη τον Φεβρουάριο του 2012 στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Η μελέτη εστίασε σε δύο κατηγορίες αποχής, όπως ορίζονται στη «δευτερογενή έρευνα», 1 βάσει των αποτελεσμάτων της μετεκλογικής έρευνας του 2009 2. Οι δύο αυτές κατηγορίες αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ (56%) των μη ψηφισάντων στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009: - «Αυθόρμητη» αποχή: άτομα που αποφάσισαν να μην ψηφίσουν λίγες μόλις ημέρες πριν από τις εκλογές ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και αυθημερόν - «Αδιευκρίνιστη» αποχή: άτομα που δεν ήταν σε θέση να διευκρινίσουν πότε αποφάσισαν να απόσχουν από τις εκλογές. Ε: «Πότε αποφασίσατε να μην ψηφίσετε στις πρόσφατες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;» Considered Unconditional «ΠΟΤΕ αποφασίσατε abstainers να ΜΗΝ ψηφίσετε στις πρόσφατες abstainers εκλογές του ΕΚ;» You decided a few months ago You decided a few weeks ago 26 % 18 % You never vote 26 % 30 % Impulsive abstainers Unspecified abstainers You decided a few days before the Elections You decided on the day of the Election You don t know when you decided NOT to vote Βάση: Ερώτηση που υποβλήθηκε στους μη ψηφίσαντες (57% του δείγματος). Πηγή: ΕΚ - Μετεκλογικό Ευρωβαρόμετρο 2009 (12 Ιουνίου - 6 Ιουλίου 2009) Η παρούσα ποιοτική έρευνα βασίστηκε σε τρεις ομάδες εστίασης ανά κράτος μέλος, στις οποίες συμμετείχαν εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής. Οι ομάδες εστίασης είχαν δίωρη διάρκεια και κάθε μία αποτελούνταν από μη ψηφίσαντες που ανήκαν σε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες: - εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» αποχής, οι οποίοι δεν ψήφισαν στις τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές αλλά ψήφισαν στις πιο πρόσφατες δημοτικές/εθνικές εκλογές - εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» αποχής, οι οποίοι απείχαν τόσο στις τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές όσο και στις δημοτικές/εθνικές εκλογές 1 Διερευνητική μελέτη για την αποχή στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009: http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/el/00191b53ff/eurobarometer.html?tab=2009_11 2 Μετεκλογική έρευνα 2009: προσωπικές συνεντεύξεις με 26.830 ευρωπαίους πολίτες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τις 12 Ιουνίου έως τις 6 Ιουλίου: http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/el/00191b53ff/eurobarometer.html?tab=2009_11 2

- εκπρόσωποι της «αδιευκρίνιστης» αποχής: άτομα που δεν ψήφισαν στις τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές αλλά ψήφισαν στις πιο πρόσφατες δημοτικές/εθνικές εκλογές. Στις χώρες όπου η συμμετοχή των πολιτών στις ευρωπαϊκές εκλογές ήταν υψηλή (BE, LU, MT), η σύνθεση των ομάδων εστίασης τροποποιήθηκε ανάλογα. Μολονότι δεν εφαρμόστηκε κάποιος ειδικός κανόνας όσον αφορά τη σύνθεση των ομάδων εστίασης, καταβλήθηκαν προσπάθειες ώστε να εξασφαλιστεί ισορροπία μεταξύ των φύλων και ισορροπημένο μίγμα ηλικιών και έτσι σε κάθε ομάδα συμμετείχαν τουλάχιστον τρεις άνδρες και τρεις γυναίκες. Βασικός στόχος της παρούσας ποιοτικής μελέτης είναι να πραγματοποιηθεί μια διεξοδικότερη ανάλυση των αποτελεσμάτων της μετεκλογικής έρευνας για τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009 και παράλληλα να προσδιοριστούν οι παράγοντες που αποθάρρυναν τους πολίτες από την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος καθώς και τα κίνητρα που θα μπορούσαν να ωθήσουν τους εν δυνάμει ψηφοφόρους να ψηφίσουν στις ευρωπαϊκές εκλογές. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ - Μεθοδολογική συμπληρωματικότητα μεταξύ της μετεκλογικής «δευτερογενούς έρευνας» και της παρούσας ποιοτικής μελέτης: Στη «δευτερογενή έρευνα» προσδιορίστηκαν τέσσερα είδη αποχής βάσει των αποτελεσμάτων της ποσοτικής έρευνας του Ευρωβαρόμετρου/Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που πραγματοποιήθηκε από τις 12 Ιουνίου έως τις 6 Ιουλίου 2009 (μέσω προσωπικών συνεντεύξεων με 26.830 ευρωπαίους πολίτες). Στο πλαίσιο της ποιοτικής έρευνας που διεξήχθη στις 6-17 Φεβρουαρίου 2012 συγκροτήθηκαν 3 ομάδες εστίασης ανά κράτος μέλος, οι οποίες αποτελούνταν από 8 έως 12 ερωτηθέντες. Οι εν λόγω ομάδες δεν αποτελούσαν αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου του πληθυσμού δεδομένου ότι στόχος ήταν η καλύτερη κατανόηση των λόγων που εξηγούν αυτό το είδος εκλογικής συμπεριφοράς. - Χρονική απόκλιση μεταξύ των δύο μελετών: Στη «δευτερογενή έρευνα» ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ορισμένες διαφορές μεταξύ των βασικών λόγων μη συμμετοχής στην ψηφοφορία 3 που ανέφεραν το 2009 οι εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής. Ωστόσο, η ποιοτική έρευνα του 2012 δείχνει ότι, κατά τη διάρκεια των εργασιών των ομάδων εστίασης, οι δύο αυτές κατηγορίες απεχόντων ανέφεραν τους ίδιους λόγους. Είναι πιθανό, δεδομένου του χρονικού διαστήματος που μεσολάβησε, οι συμμετέχοντες να μην θυμούνται τους λόγους για τους οποίους δεν ψήφισαν. Επίσης, οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασης συζήτησαν το πώς αντιλαμβάνονται την κρίση και τον τρόπο χειρισμού της τόσο σε επίπεδο κρατών μελών όσο και σε επίπεδο ΕΕ. Συζητήθηκαν επίσης οι επιπτώσεις της κρίσης στην εκλογική συμπεριφορά. 3 Διερευνητική μελέτη για την αποχή στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009: http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/en/00191b53ff/eurobarometer.html 3

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΒΑΣΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ Στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι συμμετέχοντες ήταν της άποψης ότι με την παροχή περισσότερης ενημέρωσης για την οικονομία, την απασχόληση και την υγεία θα αυξάνονταν αναμφισβήτητα οι πιθανότητες συμμετοχής των πολιτών στις εκλογές. Για τους εκπροσώπους της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής, το βασικό εμπόδιο στη συμμετοχή τους στις ευρωπαϊκές εκλογές ήταν η έλλειψη γνώσεων/ενημέρωσης σχετικά με τους υποψηφίους και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο γενικότερα. Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής δεν οφειλόταν στην έλλειψη ενδιαφέροντος για την πολιτική ή στην απροθυμία μετάβασης στο εκλογικό τμήμα. Με βάση τα ανωτέρω ποιοτικά συμπεράσματα, τα τρία αλληλένδετα ερωτήματα που ακολουθούν θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον κεντρικό άξονα των εκστρατειών ενημέρωσης του κοινού: Ποιος είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των βουλευτών του ΕΚ; Ποιοι είναι οι υποψήφιοι; Με ποιο τρόπο αυτό σχετίζεται άμεσα με τη ζωή των πολιτών; Υποθέτοντας ότι τα άτομα ενεργούν με ορθολογικά κριτήρια (δηλ. μπαίνουν στη διαδικασία να ψηφίσουν εάν τα οφέλη που προσδοκούν να αποκομίσουν από τη συγκεκριμένη πράξη υπερβαίνουν το «κόστος» της), η μείωση του κόστους πρόσβασης σε ενημέρωση (η οποία θα πρέπει να παρέχεται σε συνεχή βάση και να είναι περιεκτική, συγκεκριμένη, σαφής, κατατοπιστική και συναφής) θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση των οφελών που οι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι αποκομίζουν από τη συμμετοχή στις ευρωπαϊκές εκλογές και του αισθήματος ότι η ψήφος τους μετράει. Η παρούσα ποιοτική μελέτη παρέχει ένα πλαίσιο για ποσοτικές έρευνες που θα διεξαχθούν στο μέλλον ενόψει των εκστρατειών των θεσμικών οργάνων για τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2014 (μέσω του προσδιορισμού των διαφόρων παραγόντων που επηρεάζουν τους εν δυνάμει ψηφοφόρους και μέσω της επικαιροποίησης και του ποσοτικού προσδιορισμού των εν λόγω τμημάτων του εκλογικού σώματος). Θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη: οι γνώσεις των πολιτών (αντικειμενικές και υποκειμενικές) για την ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τους υποψηφίους για τις εκλογές του ΕΚ το ενδιαφέρον των πολιτών για την πολιτική τόσο γενικώς όσο και σε επίπεδο ΕΕ το αίσθημα της «ευρωπαϊκής συνείδησης» των πολιτών και η ικανότητα σύνδεσης της δράσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τη δική τους ζωή (εγγύτητα στην ΕΕ) η έκθεση των πολιτών σε μέσα ενημέρωσης με σχετικό περιεχόμενο (συμπεριλαμβανομένου του περιβάλλοντος πληροφοριών των συμμετεχόντων). Citizens feel the EU isn t very relevant to them Citizens have less interest in the EU Citizens feel the EU is distant from them 4 Citizens know less about the EU

I. ΛΟΓΟΙ ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ: «ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ» ΚΑΙ «ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΗ» ΑΠΟΧΗ: Δεν υπάρχει θεμελιώδης διαφορά μεταξύ της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής. Οι δύο ομάδες προβάλλουν σε μεγάλο βαθμό τους ίδιους λόγους μη συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009 ενώ το βασικότερο εμπόδιο είναι η έλλειψη γνώσεων και ενημέρωσης. Οι εν λόγω μη ψηφίσαντες δεν γνωρίζουν με σαφήνεια τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τις αρμοδιότητες των μελών του, ποιοι είναι οι υποψήφιοι στις εκλογές του ΕΚ και πώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και γενικότερα η ΕΕ σχετίζονται με την καθημερινότητά τους. Σε αυτό το πλαίσιο, οι εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής δεν εκφράζουν έλλειψη εμπιστοσύνης στην πολιτική γενικώς αλλά ούτε και δυσπιστία έναντι της ΕΕ, όπως μπορεί να συμβαίνει με τους εκπροσώπους της «μόνιμης» και της «συνειδητής» αποχής. Συνεπώς, ένα θετικό συμπέρασμα της ποιοτικής μελέτης είναι ότι ο κύριος λόγος που οδήγησε τους εκπροσώπους της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής να μην ψηφίσουν ΔΕΝ ήταν η έλλειψη ενδιαφέροντος για την πολιτική. Οι εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής ενδιαφέρονται για την πολιτική αλλά αισθάνονται ότι δεν γνωρίζουν αρκετά για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή τους υποψήφιους βουλευτές του ΕΚ. Οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασης δήλωσαν ότι, εάν η εκλογική διαδικασία γινόταν πιο ευέλικτη (π.χ. με την εισαγωγή ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, τη διεύρυνση των ωρών λειτουργίας των εκλογικών τμημάτων, κ.λπ.), δεν θα αύξανε τις πιθανότητες να ψηφίσουν. Α. Γνώσεις σχετικά με τις ευρωπαϊκές εκλογές: ποιος είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ποιες είναι οι αρμοδιότητες των βουλευτών του ΕΚ και πώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετίζεται με τη ζωή των πολιτών; Αίτημα για θετική ενημέρωση: υπάρχει η αίσθηση ότι η ενημέρωση για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν παρέχεται σε ικανοποιητικό εύρος ενώ ορισμένοι συμμετέχοντες εξέφρασαν επιθυμία για περισσότερη, θετικού κυρίως περιεχομένου, ενημέρωση. Πολλοί αισθάνονται ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν προβάλλεται επαρκώς από τα μέσα ενημέρωσης και ότι η κάλυψη δεν είναι ισορροπημένη: η προσέγγιση είναι πολύ αρνητική - δεν προβάλλονται αρκετές θετικές ειδήσεις και δεν παρέχεται επαρκής άμεση ενημέρωση για τον θετικό ρόλο που διαδραματίζει το Κοινοβούλιο. Επιπλέον, τα μέσα δεν θα πρέπει να εστιάζουν μόνο στις μεγαλύτερες χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Έλλειψη κατανόησης του ρόλου των θεσμικών οργάνων της ΕΕ: οι συμμετέχοντες είτε χρησιμοποιούσαν αδιακρίτως τους όρους «Ευρωπαϊκή Ένωση» και «Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» είτε δεν ήταν σε θέση να διακρίνουν μεταξύ των ρόλων των διαφόρων θεσμικών οργάνων της ΕΕ. 5

Αδυναμία άμεσης σύνδεσης της ΕΕ με την καθημερινότητα των πολιτών: αναγνωρίστηκε ευρέως ο νομοθετικός ρόλος του Κοινοβουλίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ωστόσο οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασης δεν ήταν ιδιαίτερα ενημερωμένοι σχετικά με αυτό. α) Δυσκολία άμεσης σύνδεσης της ΕΕ με την καθημερινότητα των πολιτών χωρίς την παρέμβαση του εθνικού επίπεδου: περίπου το ένα τρίτο των συμμετεχόντων στις ομάδες εστίασης στα κράτη μέλη θεωρούν ότι το Κοινοβούλιο είναι πιο σημαντικό για τη χώρα τους παρά για τους ίδιους, δεδομένου ότι η νομοθεσία που το Κοινοβούλιο θεσπίζει εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο και επομένως αφορά τη χώρα τους ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. β) Αίσθηση ότι το Κοινοβούλιο ασχολείται μόνο με θέματα ήσσονος σημασίας: οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την άποψη ότι τα θέματα με τα οποία ασχολείται το Κοινοβούλιο δεν είναι πάντοτε σημαντικά ή δεν αφορούν τη ζωή των πολιτών. γ) Δυσμενής αντίληψη για την πολιτική εκπροσώπηση: οι συμμετέχοντες από το ένα τέταρτο των κρατών μελών θεωρούν ότι το Κοινοβούλιο εκπροσωπεί τα συμφέροντα των μεγαλύτερων και παλαιότερων κρατών μελών της ΕΕ, που διαθέτουν μεγαλύτερο αριθμό βουλευτών στο ΕΚ, και ότι οι δικές τους χώρες υποεκπροσωπούνται. Τρεις βασικοί λόγοι που εξηγούν τις ανωτέρω αρνητικές αντιλήψεις: α) Έλλειψη γνώσεων για το Κοινοβούλιο και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί β) Το πλαίσιο στο οποίο προβάλλεται το Κοινοβούλιο στα μέσα ενημέρωσης - δηλαδή προβάλλεται με αρνητικό τρόπο και δεν παρέχονται ουσιαστικές πληροφορίες σχετικά με το θεσμικό όργανο. «Δεν ενημερώνεσαι ποτέ για τις εργασίες του και τα επιτεύγματά του. Ενημερώνεσαι μόνο για διαφορές και διαφωνίες» γ) Οι συμμετέχοντες είχαν την αίσθηση ότι ορισμένοι κανονισμοί και οδηγίες είχαν δυσμενείς επιπτώσεις στη χώρα τους B. Οι ευρωπαϊκές εκλογές εξακολουθούν να θεωρούνται υποδεέστερες: πώς σχετίζονται οι εκλογές με την καθημερινή ζωή των πολιτών; Οι εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής δείχνουν ενδιαφέρον για την πολιτική, ωστόσο νιώθουν ότι η ψήφος τους «δεν μετράει». Δημιουργία άμεσης σύνδεσης μεταξύ της ΕΕ και της ζωής των πολιτών μέσω της βελτίωσης της ενημέρωσης για τα απτά αποτελέσματα της νομοθεσίας. Μεταξύ των απαντήσεων που μπορούσαν να επιλέξουν 4 στην ποιοτική μελέτη όσον αφορά τους λόγους μη συμμετοχής στην ψηφοφορία, οι εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» 4 Η πολιτική δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον Οι δημοτικές και οι εθνικές εκλογές είναι πιο σημαντικές από τις ευρωπαϊκές Η συμμετοχή στις εκλογές δεν έχει κανένα νόημα Δεν είμαι επαρκώς ενημερωμένος σχετικά με το θέμα Δυσκολεύομαι να επιλέξω ποιον να ψηφίσω Η ψήφος μου δεν θα αλλάξει κάτι. 6

και της «αδιευκρίνιστης» αποχής διαφώνησαν περισσότερο με την απάντηση ότι «η πολιτική δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον και η συμμετοχή στις εκλογές δεν έχει κανένα νόημα». Σε αυτό το πλαίσιο, οι εκπρόσωποι της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής δεν εξέφρασαν δυσπιστία έναντι της πολιτικής γενικότερα. Ωστόσο, ένα από τους αναφερθέντες λόγους αποχής από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009 ήταν η αμφιβολία τους για το αν η ψήφος τους θα επηρέαζε το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών. Υπό αυτή την έννοια, θεώρησαν ότι η ψήφος τους δεν θα άλλαζε κάτι. α) Αντίληψη των επιπτώσεων της συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εκλογές: το γενικό συμπέρασμα ήταν ότι όσο πιο άμεσες είναι οι επιπτώσεις των εκλογών στους πολίτες τόσο μεγαλύτερο είναι το ενδιαφέρον τους και τόσο μεγαλύτερη η προθυμία τους να ψηφίσουν (για παράδειγμα στις δημοτικές και τις εθνικές εκλογές). Οι συμμετέχοντες δεν μπορούσαν να κατανοήσουν πώς η συμμετοχή τους στις ευρωπαϊκές εκλογές θα μπορούσε να ωφελήσει τους ίδιους. Ωστόσο, έχουν σαφέστερη εικόνα της σύνδεσης μεταξύ της ΕΕ και της χώρας τους και της σχέσης με τα διακυβευόμενα εκλογικά θέματα. Εντούτοις, ορισμένες φορές δεν ήταν σε θέση να κατανοήσουν την άμεση σχέση μεταξύ της συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εκλογές και της καθημερινής τους ζωής. β) Ορισμένοι συμμετέχοντες ήταν περισσότερο αρνητικοί απέναντι στην ΕΕ γενικότερα λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης και δεν κατανοούσαν πώς η ψήφος τους θα μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. γ) Κοινωνική πίεση: δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες θεωρούσαν ότι οι ευρωπαϊκές εκλογές δεν τους αφορούν ιδιαίτερα και ότι δεν είναι αρκετά ενημερωμένοι για αυτές, πίστευαν ότι δεν υπήρχε λόγος να ψηφίσουν και δεν τους ενδιέφεραν οι επιπτώσεις της αποχής τους. Ορισμένοι υποστήριξαν ότι ήταν προτιμότερο να μην ψηφίσουν από το να προβούν σε μια επιλογή χωρίς επαρκή ενημέρωση. Συνεπώς, αισθάνονται λιγότερες τύψεις για την αποχή τους από τις ευρωπαϊκές εκλογές απ' ό,τι για τη μη συμμετοχή τους στις εθνικές εκλογές. Γ. Γνώσεις σχετικά με τους βουλευτές του ΕΚ/υποψηφίους: Ποιοι είναι οι βουλευτές του ΕΚ και ποιες είναι οι αρμοδιότητές τους; Ποιον θα πρέπει να ψηφίσω; Ποια πολιτική παράταξη θα πρέπει να στηρίξω; Η ενημέρωση για τους υποψηφίους επηρεάζει καθοριστικά την απόφαση της συμμετοχής ή μη στις εκλογές Ανάγκη για ανάδειξη της εκλογικής διαδικασίας. Ενημέρωση για τους υποψηφίους και τα προγράμματά τους: η αναποφασιστικότητα όσον αφορά τον υποψήφιο που θα ψηφίσει κανείς είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους αποχής. 7

Γενικότερα, οι συμμετέχοντες θεωρούν την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος ως καθήκον και δικαίωμα. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, εάν κάποιος δεν μπορούσε να αποφασίσει ποιον να ψηφίσει και προκειμένου να μην προβεί σε λανθασμένη επιλογή, θεωρούσε ότι η καλύτερη λύση ήταν η αποχή. II. ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Αποκλίνουσες απόψεις για τον αντίκτυπο της ευρωπαϊκής πολιτικής Η πλειονότητα των συμμετεχόντων στις ομάδες εστίασης θεωρούσε ότι η ευρωπαϊκή πολιτική επηρεάζει τη χώρα τους ωστόσο, δεν ήταν πάντοτε σε θέση να προσδιορίσουν την άμεση σύνδεση μεταξύ της ευρωπαϊκής πολιτικής και της ζωής τους. Οι συμμετέχοντες δεν μπορούσαν πάντοτε να διακρίνουν με σαφήνεια τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τον ρόλο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Αντίστοιχα, δεν ήταν πάντοτε σε θέση να αναφέρουν παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασχολείται ή θα πρέπει να ασχολείται με τα εν λόγω ζητήματα (βλέπε παραπάνω «Αδυναμία άμεσης σύνδεσης της ΕΕ με την καθημερινότητα των πολιτών»). A. Τα βασικά θέματα ενδιαφέροντος για τους ερωτηθέντες: οικονομία, υγεία και απασχόληση ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Κατά την άποψη των συμμετεχόντων στις ομάδες εστίασης, η οικονομία είναι ο τομέας στον οποίο ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι περισσότερο εμφανής και έχει άμεσες επιπτώσεις σε αυτούς. Ορισμένοι θεωρούν ότι το Κοινοβούλιο όντως διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον τομέα της οικονομίας, ωστόσο δυσκολεύτηκαν να διευκρινίσουν τον τρόπο παρέμβασής του στον εν λόγω τομέα. Άλλοι ήταν σε θέση να αναφέρουν παραδείγματα (τόσο θετικά όσο και αρνητικά) των επιπτώσεων της δράσης της ΕΕ ή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα της οικονομίας: Αύξηση των ξένων επενδύσεων μετά την προσχώρηση στην ΕΕ Συμβολή του Κοινοβουλίου στην αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και στην παροχή βοήθειας σε χώρες που την έχουν ανάγκη Παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις και στη διακυβέρνηση μιας χώρας Επιβολή γενικών κανόνων όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να λειτουργούν οι εθνικές οικονομίες / άσκηση πίεσης στους εθνικούς προϋπολογισμούς μέσω κανονισμών της ΕΕ Απαγόρευση των μονοπωλίων με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ανταγωνιστικών τιμών Οι επιπτώσεις των ανοικτών αγορών, από την άποψη ότι τα άτομα που προέρχονται από λιγότερο αναπτυγμένες χώρες μπορούν να καταλαμβάνουν τις θέσεις εργασίας ατόμων σε πιο αναπτυγμένες χώρες Οι επιπτώσεις των ανοικτών αγορών, από την άποψη ότι μεγαλύτερες εταιρείες από άλλες χώρες μπορούν να εξαγοράζουν μικρότερες εγχώριες επιχειρήσεις 8

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ: Η πλειονότητα των συμμετεχόντων στις ομάδες εστίασης θεωρεί ότι το Κοινοβούλιο διαδραματίζει ενεργό ρόλο στον τομέα της απασχόλησης λόγω της μέριμνας που επιδεικνύει για την ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ των κρατών μελών και της δυνατότητας που παρέχει στα άτομα να εργαστούν και να ζήσουν σε άλλες χώρες. Διαφορετικές ήταν οι απόψεις των συμμετεχόντων όσον αφορά τον βαθμό στον οποίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να εμπλέκεται στην αντιμετώπιση θεμάτων απασχόλησης: ορισμένοι ήταν της άποψης ότι αδιαμφισβήτητα θα πρέπει αναλαμβάνει δράση, δεδομένου ότι η απασχόληση είναι ένα θέμα που επηρεάζει ολόκληρη την ΕΕ ενώ άλλοι θεωρούν ότι τα θέματα της απασχόλησης αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα σε εθνικό επίπεδο. Προκύπτει ότι η παροχή καλύτερης ενημέρωσης για τα επιτεύγματα στον εν λόγω τομέα σε επίπεδο ΕΕ θα επηρέαζε τις απόψεις των συμμετεχόντων για την Ένωση καθώς και την πρόθεσή τους να ψηφίσουν. ΥΓΕΙΑ: Οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι η υγειονομική περίθαλψη είναι ιδιαίτερα σημαντική τόσο για την επαγγελματική όσο και για την ιδιωτική τους ζωή. Τόνισαν ότι ο συγκεκριμένος τομέας είναι εκείνος που πλήττεται περισσότερο από τις περικοπές δημοσίων δαπανών. Θεωρούν επίσης ότι εμπίπτει περισσότερο στο πεδίο αρμοδιοτήτων των εθνικών κυβερνήσεων παρά σε εκείνο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ενώ οι συμμετέχοντες θεωρούσαν ότι οι εργασίες του Κοινοβουλίου σχετίζονται με διάφορες πτυχές της υγειονομικής περίθαλψης, ορισμένοι εξ αυτών δεν ήταν βέβαιοι κατά πόσο παρεμβαίνει όσον αφορά: την πολιτική της καταπολέμησης του καπνίσματος σε ολόκληρη την ΕΕ την ενίσχυση των δικαιωμάτων υγείας των γυναικών (άδεια μητρότητας) την παροχή χρηματοδότησης για τη βελτίωση της υποδομών υγείας τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των παιδιών - τη διαθεσιμότητα γενόσημων φαρμάκων την επιβολή αυστηρών κανόνων για τα φάρμακα και την αναγραφή των συστατικών τη σήμανση CE για τα παιχνίδια Β. Με ποιους τρόπους μπορούν να προσεγγιστούν οι εν λόγω μη ψηφίσαντες; Οι δύο βασικές πηγές ενημέρωσης που ανέφεραν οι συμμετέχοντες σχετικά με το Κοινοβούλιο ήταν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης (εφημερίδες και τηλεόραση) και το διαδίκτυο. Ωστόσο, τουλάχιστον στο ένα τρίτο των κρατών μελών, οι συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασης δήλωσαν ότι δεν αναζητούν πληροφορίες για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τείνουν να είναι περισσότερο παθητικοί δέκτες ειδήσεων (δηλαδή παρακολουθούν τις ειδήσεις γιατί έχουν ενδιαφέρον και γιατί έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτές) παρά να αναζητούν ενεργά πληροφορίες, διαδικασία η οποία είναι: χρονοβόρα όχι αρκετά ενδιαφέρουσα δύσκολη, καθώς οι συμμετέχοντες θεωρούσαν ότι οι πληροφορίες δεν θα ήταν προσβάσιμες και ότι η γραφή των κειμένων θα ήταν επίσημη και, συνακόλουθα, δυσνόητη. 9

Καθορισμός πληροφοριών Στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι συμμετέχοντες ήταν της άποψης ότι η παροχή περισσότερης ενημέρωσης για τους καίριους τομείς της οικονομίας, της απασχόλησης και της υγείας θα αύξανε αναμφισβήτητα τις πιθανότητες συμμετοχής των πολιτών στις εκλογές. Οι συμμετέχοντες σχολίασαν επίσης τα είδη ενημέρωσης που απαιτούνται ώστε να ενθαρρυνθούν να συμμετάσχουν στις εκλογές: Πώς ενεργεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε έναν συγκεκριμένο τομέα που είναι σημαντικός για εκείνους και πώς η δράση του σχετίζεται με τη ζωή τους. Γιατί αποφασίστηκε το εν λόγω είδος πολιτικής και πώς προσδιορίστηκε το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής της. Πότε μπορούν οι πολίτες να ζητούν τη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αντιμετώπιση σημαντικών, κατά την άποψή τους, ζητημάτων. Στην επίλυση ποιων προβλημάτων μπορεί να συμβάλει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Η ενημέρωση πρέπει να παρέχεται τακτικά και όχι μόνο πριν από τις εκλογές. Η ενημέρωση θα πρέπει να είναι θετική, διότι στα μέσα ενημέρωσης προβάλλονται πολλά αρνητικά μηνύματα για το Κοινοβούλιο και την ΕΕ. Η ενημέρωση θα πρέπει να είναι αντικειμενική και διαφανής και να μην επηρεάζεται από κομματικά συμφέροντα. Οι πληροφορίες πρέπει να είναι εύκολα κατανοητές και προσβάσιμες. Οι πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται κατά τρόπο ευδιάκριτο και ελκυστικό ώστε να μπορούν να ξεχωρίζουν σε ένα περιβάλλον όπου υπάρχει καταιγισμός μηνυμάτων. Οι συμμετέχοντες είχαν αρκετές ιδέες για τη φύση της εν λόγω ενημέρωσης, η οποία θεωρούν ότι πρέπει: να παρέχεται σε συνεχή βάση να είναι περιεκτική, συγκεκριμένη, σαφής και εκπαιδευτικού χαρακτήρα συναφής να μην επηρεάζεται από κομματικά συμφέροντα να είναι ενδιαφέρουσα / να μην είναι βαρετή / να είναι διασκεδαστική/θετική να είναι αξιόπιστη και αντικειμενική. Οι συμμετέχοντες είχαν επίσης διάφορες ιδέες σχετικά με το ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι προβολής των εν λόγω πληροφοριών. Το προτιμώμενο μέσο ήταν η τηλεόραση. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν μια σειρά από παραδείγματα σχετικά με τον τρόπο προβολής πληροφοριών σχετικά με το Κοινοβούλιο μέσω της τηλεόρασης: τακτική μετάδοση τηλεοπτικών προγραμμάτων για ευρωπαϊκά θέματα προβολή εβδομαδιαίας τηλεοπτικής εκπομπής: «Η εβδομάδα στο Κοινοβούλιο» ως μέρος των κεντρικών βραδινών δελτίων ειδήσεων τηλεοπτικές συζητήσεις κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας απευθείας συνδέσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τηλεοπτικές συζητήσεις με υποψηφίους / συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους στις οποίες οι υποψήφιοι θα εξηγούν τη δράση και τα επιτεύγματά τους 10

Διιστάμενες απόψεις για τις εκστρατείες ευαισθητοποίησης: Ορισμένοι συμμετέχοντες θεωρούν ότι η ενημέρωση θα μπορούσε να είναι αξιόπιστη και αντικειμενική και να περιλαμβάνει ακόμα και άμεση επαφή με πολίτες. Ωστόσο, άλλοι θεωρούν ότι οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης είναι εξαιρετικά δαπανηρές και τα αποτελέσματά τους έχουν μικρή διάρκεια. Υπό αυτή την έννοια, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την άποψη ότι οι εν λόγω εκστρατείες ικανοποίησαν μόνο εν μέρει την ανάγκη για τακτική και συνεχή ενημέρωση σχετικά με το Κοινοβούλιο. Οι ταχυδρομικές αποστολές / διανομή φυλλαδίων: απορρίφθηκαν σχεδόν ομόφωνα από τους συμμετέχοντες Η προσωπική επαφή (από πόρτα σε πόρτα/τηλεφωνικώς) επίσης δεν ήταν καθόλου δημοφιλής επιλογή Ούτε τα μηνύματα κειμένου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου έτυχαν ιδιαίτερης προτίμησης. Όσον αφορά τα μηνύματα κειμένου, θεωρήθηκε ότι μπορεί να είναι χρήσιμα εφόσον αποστέλλονται απλώς για να υπενθυμίσουν τη διεξαγωγή των εκλογών. Διιστάμενες απόψεις για την καταλληλότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης: Ορισμένοι συμμετέχοντες (κυρίως νέοι) θεωρούν ότι το Κοινοβούλιο πρέπει να διαθέτει παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Άλλοι συμμετέχοντες θεωρούν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν θα ήταν κατάλληλα για την προβολή της δράσης του Κοινοβουλίου διότι, ως σοβαρό διεθνές θεσμικό όργανο, δεν θα πρέπει να προσφεύγει στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία χρησιμοποιούνται περισσότερο για ψυχαγωγικούς παρά για πολιτικούς σκοπούς. Άλλοι εξέφρασαν την άποψη ότι οι πληροφορίες που προβάλλονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι αξιόπιστες και αντικειμενικές. ΠΙΘΑΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΝΤΑΙ/ΠΡΟΩΘΟΥΝΤΑΙ ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ Επισήμανση της προστιθέμενης αξίας που παρέχει η Ευρώπη μέσω της προβολής του αντικτύπου της νομοθεσίας στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Επισήμανση των απτών οφελών από τη συμμετοχή στις ευρωπαϊκές εκλογές: στροφή από μια αφηρημένη/γενικευμένη αντίληψη των επιπτώσεων της συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εκλογές σε μια πιο συγκεκριμένη/στοχευμένη εικόνα. Αναγνώριση του γεγονότος ότι η ενημέρωση σχετικά με τους υποψηφίους και τις επιπτώσεις των ευρωπαϊκών εκλογών συνιστούν παράγοντες κρίσιμης σημασίας για την απόφαση συμμετοχής ή μη στις εκλογές. Αναγνώριση του αιτήματος των συμμετεχόντων για θετική ενημέρωση σχετικά με την ΕΕ ως αντιστάθμισμα στην αρνητική εικόνα που δημιουργούν τα μέσα ενημέρωσης. Ανάληψη δράσης για μεγαλύτερη προβολή των εκλογών. 11

III. ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ Όπως προαναφέρθηκε, τα κίνητρα που θα μπορούσαν να ωθήσουν τους εκπροσώπους της «αυθόρμητης» και της «αδιευκρίνιστης» αποχής να ψηφίσουν μπορούν να χωριστούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: ΥΨΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ: Τακτική ενημέρωση σχετικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τους βουλευτές του ΕΚ καθώς και σχετικά με το πώς η δράση του Κοινοβουλίου επηρεάζει τη ζωή των πολιτών. ΜΕΤΡΙΟΣ ΕΩΣ ΥΨΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ: Αλλαγή των προεκλογικών εκστρατειών με σκοπό την ανάδειξη της καταλληλότητας των υποψηφίων, την προβολή των εκλογών και την αποσαφήνιση των εκλογικών προγραμμάτων. ΧΑΜΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ: Παροχή πληροφοριών σχετικά με πρακτικές πτυχές της εκλογικής διαδικασίας, όπως η ηλεκτρονική ψηφοφορία, το διευρυμένο ωράριο λειτουργίας των εκλογικών τμημάτων και ο χρόνος διεξαγωγής των εκλογών. Παρέμβαση στους ακόλουθους τομείς Υψηλός αντίκτυπος ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Ειδικότερα θέματα Ποιος είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Ποιος είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Δομή και αρχές λειτουργίας. Πώς το Κοινοβούλιο και οι λειτουργίες του εντάσσονται στην ευρύτερη δομή λειτουργίας της ΕΕ; Ποιοι είναι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της ΕΕ; Ενημέρωση για τα πολιτικά κόμματα στο πλαίσιο των πολιτικών ομάδων του Κοινοβουλίου Ποιες είναι οι αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Οι τομείς στους οποίους μπορεί να αναλάβει δράση είναι σημαντικοί ή ως επί το πλείστον ήσσονος σημασίας; Συγκεκριμένα παραδείγματα επιτευγμάτων Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Πώς κατανέμει τον προϋπολογισμό του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και γιατί υπάρχει κατασπατάληση χρήματος, π.χ. σε μισθούς; Αναφέρθηκαν από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: AT, BG, CZ, DK, EE, FR, FI, DE, HU, IE, LV, LT, NL, PL, PT, RO, SK, SI, ES, SE, UK, EL, CY, LU, BE, MT Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των βουλευτών του ΕΚ; Ενημέρωση για το καθημερινό πρόγραμμα εργασιών των βουλευτών του ΕΚ Πώς ψηφίζουν (διαδικασία και περιεχόμενο) και τι έχουν επιτύχει Με ποιον τρόπο είναι υπόλογοι οι βουλευτές του ΕΚ, π.χ. για συστηματικές απουσίες; Διαθέτουν ουσιαστικές αρμοδιότητες λήψης αποφάσεων; Αναφέρθηκαν από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: AT, BG, CZ, DK, EE, FR, FI, DE, HU, IE, IT, LV, LT, PL, PT, RO, SK, SI, SE, UK, EL, CY, LU, MT Πώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετίζεται άμεσα με τη ζωή των πολιτών; Ποιος είναι ο αντίκτυπος της νομοθεσίας του ΕΚ στη νομοθεσία συγκεκριμένων χωρών; Ποια είναι η επιρροή των επιμέρους κρατών μελών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Εκχώρηση περισσότερων αρμοδιοτήτων στους βουλευτές του ΕΚ, ιδιαίτερα σε εκείνους των μικρότερων χωρών, ή μεγαλύτερης εκπροσώπησης. Με ποιον τρόπο μετρά η ψήφος μου/σε ποιο βαθμό μετρά η ατομική ψήφος; Αναφέρθηκαν από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: BG, CZ, DK, EE, FI, DE, HU, IE, IT, LV, LT, NL, PL, PT, RO, SK, SI, SE, UK, EL, CY, LU, BE, MT Γιατί είναι σημαντικό; Η έλλειψη γνώσεων σχετικά με τις εργασίες του ΕΚ ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο οι μη ψηφίσαντες δεν προσήλθαν στις κάλπες το 2009. Ορισμένες φορές η έλλειψη ενημέρωσης συνέβαλε στη διαμόρφωση αρνητικής εικόνας για το ΕΚ, για παράδειγμα, ότι έχει υπερβολικές δαπάνες και εστιάζει μόνο σε ήσσονος σημασίας θέματα. Η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με το ποιοι είναι οι βουλευτές του ΕΚ και τη δράση τους ήταν ένας από τους κύριους λόγους μη συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009. Οι συμμετέχοντες δεν μπορούν να κατανοήσουν πλήρως πώς η δράση του ΕΚ σχετίζεται με την καθημερινή τους ζωή και, συνεπώς, το θεωρούν ως κάτι μακρινό. Αυτό θα βοηθήσει τους πολίτες να κατανοήσουν τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η ψήφος τους. Μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση συμπεριφορών απάθειας. 12

Παρέμβαση στους ακόλουθους τομείς Μέτριος έως υψηλός αντίκτυπος ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Η επιλογή των υποψηφίων Οι ψηφοφόροι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τους υποψηφίους της προτίμησής τους και να μην έχουν περιορισμένες επιλογές όπως συμβαίνει τώρα Οι υποψήφιοι θα πρέπει να διαθέτουν πολλά προσόντα ώστε να εκπροσωπούν τη χώρα τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα πρέπει επίσης να είναι γνωστοί σε εθνικό επίπεδο Καλύτερη ενημέρωση σχετικά με τη δράση των υποψηφίων Σε τι διαφέρουν οι δράσεις που σκοπεύουν να αναλάβουν από εκείνες των προκατόχων τους στο ΕΚ; Νέοι και ενδιαφέροντες υποψήφιοι Αναφέρθηκαν από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: BG, CZ, DK, EE, FI, HU, IT, LT, NL, PL, RO, SI, ES, SE, UK, EL, CY Ανάδειξη της εκλογικής διαδικασίας Έντονη προβολή της εκλογικής διαδικασίας Εκλαΐκευση της προεκλογικής εκστρατείας και της ενημέρωσης για το ΕΚ Αναφέρθηκαν από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: DK, DE, PL, SE Σαφείς πληροφορίες για τα εκλογικά προγράμματα Ποια είναι τα πραγματικά ευρωπαϊκά θέματα που διακυβεύονται στην εκστρατεία; Τι πρεσβεύουν και τι επιδιώκουν να επιτύχουν οι υποψήφιοι, ιδίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο; Αναφέρθηκαν από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: FR, HU, LV, PT, BE Η έλλειψη κατάλληλων υποψηφίων θεωρήθηκε βασικός λόγος μη συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009 Έτσι τα άτομα θα ενημερώνονται για τη διεξαγωγή των εκλογών και τα διακυβευόμενα θέματα Οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την άποψη ότι η ενημέρωση σχετικά με τα εκλογικά προγράμματα των διαφόρων υποψηφίων ήταν ανεπαρκής Χαμηλός αντίκτυπος ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Ηλεκτρονική ψηφοφορία μέσω διαδικτύου Διευκόλυνση της εκλογικής διαδικασίας / μεγαλύτερη ευελιξία για τους ψηφοφόρους Αναφέρθηκε από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: BG, DK, HU, LT, EL, BE Παρατεταμένη διάρκεια εκλογών Για παράδειγμα, οι εκλογές θα μπορούσαν να διαρκούν περισσότερες από μία ημέρες Αναφέρθηκε από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: DK, BE Χρόνος διεξαγωγής των εκλογών Να μην συμπίπτουν χρονικά οι εκλογές του ΕΚ με τις εθνικές ή τις δημοτικές εκλογές Αναφέρθηκε από συμμετέχοντες από τα εξής κράτη μέλη: LV, LU Με τον τρόπο αυτό μπορεί να αυξηθεί η συμμετοχή των νέων στις εκλογές. Μπορεί επίσης να απαλλάξει από την υποχρέωση μετάβασης σε ένα συγκεκριμένο εκλογικό τμήμα, η οποία αποθάρρυνε ορισμένους από το να ψηφίσουν στις εκλογές του 2009 Με τον τρόπο αυτό μπορεί να αυξηθεί η συμμετοχή καθώς ορισμένοι συμμετέχοντες αναγκάζονταν να ταξιδέψουν την ημέρα των εκλογών Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καταιγισμό πληροφοριών και δυσκολία διαχωρισμού των θεμάτων 13

IV. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ A. Απόψεις για την ΕΕ Η άποψη των συμμετεχόντων για την ΕΕ είναι πιο αρνητική από τότε που ξέσπασε η κρίση. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων πιστεύει ότι η κρίση τους έκανε να αναθεωρήσουν την άποψή τους για την ΕΕ γενικά καθώς και για τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Επικρατούσες απόψεις: Οι περισσότεροι συμμετέχοντες θεωρούν ότι στην ΕΕ υπάρχει έλλειμμα ενότητας. Διαπίστωσαν ότι υπάρχει ανισότητα καθώς οι μεγαλύτερες και πιο ισχυρές χώρες είναι εκείνες που λαμβάνουν αποφάσεις για λογαριασμό ολόκληρης της ΕΕ. - Ορισμένοι ήταν απογοητευμένοι με τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης και λόγω της έλλειψης πρωτοβουλιών και προνοητικότητας που αποδείχτηκε με την αδυναμία θέσπισης ασφαλιστικών δικλείδων που θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει την κρίση. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων θεωρεί ότι η ΕΕ έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως γενικός ρυθμιστικός φορέας. Ωστόσο, σημαντικός αριθμός θεωρεί επίσης ότι και οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να διαδραματίζουν ρόλο σε συνεργασία με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Υπήρχε επίσης η εντύπωση ότι η κρίση αντιμετωπίστηκε σε διακυβερνητικό επίπεδο (κυρίως μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας), δηλαδή περισσότερο μεταξύ μεγάλων χωρών παρά σε επίπεδο ΕΕ. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων συμφώνησε ότι η ΕΕ ως σύνολο θα πρέπει να βοηθά τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν χρηματοπιστωτικές δυσκολίες: διότι η παροχή στήριξης μεταξύ των χωρών εντάσσεται στο πνεύμα της «ένωσης» ή της «ενότητας» διότι υποστηρίχθηκε επίσης ότι η υγεία μιας χώρας επηρεάζει τη σταθερότητα ολόκληρης της ΕΕ και ότι, συνεπώς, κάθε κράτος μέλος έχει έμμεσο συμφέρον να βοηθά τα υπόλοιπα. - ωστόσο, υποστηρίχθηκε έντονα η ιδέα ότι η χρηματοδοτική βοήθεια θα πρέπει να υπόκειται σε όρους και ότι οι χώρες θα πρέπει να ζητούν ενίσχυση μόνον όταν αυτή είναι πραγματικά αναγκαία. Απόψεις μειονότητας: - Οι απόψεις της μειονότητας των συμμετεχόντων για την ΕΕ και τα θεσμικά της όργανα δεν έχουν αλλάξει. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη ενημέρωσης για το μέγεθος της κρίσης και τον ρόλο της ΕΕ. - Μικρός αριθμός συμμετεχόντων εξέφρασε την άποψη ότι η ΕΕ παρουσιάζει βελτίωση αναγνώρισαν την προστιθέμενη αξία της δράσης της στην κανονιστική ρύθμιση ζητημάτων και την ανάληψη δράσης σε υπερεθνικό επίπεδο. Θα επικροτούσαν έναν περισσότερο ενεργό ρόλο της ΕΕ στην αντιμετώπιση της κρίσης. 14

Άλλοι εξέφρασαν την άποψη ότι η χώρα τους βρέθηκε σε χειρότερη θέση λόγω της συμμετοχής της στην ΕΕ. ΣΗΜ: Οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν ενήμεροι για την ύπαρξη των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (ΟΑΠΙ), ωστόσο, διαπιστώθηκαν μεγάλες αποκλίσεις όσον αφορά την κατανόηση της λειτουργίας των εν λόγω οργανισμών. Κατά τη συντριπτική τους πλειονότητα, οι συμμετέχοντες είχαν αρνητική άποψη για τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας για τους ακόλουθους λόγους: Θεωρούν ότι η λειτουργία των ΟΑΠΙ δεν είναι πραγματικά ανεξάρτητη. δεν μπορούν να κατανοήσουν από πού αντλούν την εξουσία τους οι εν λόγω οργανισμοί Επίσης, οι συμμετέχοντες ήταν της άποψης ότι οι ΟΑΠΙ έχουν συμβάλει στην επιδείνωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και ότι γι αυτόν τον λόγο θα πρέπει να είναι αμερόληπτοι και η λειτουργία τους να υπόκεινται σε κάποιο είδος κανονιστικής ρύθμισης. B. Επιπτώσεις στην εκλογική συμπεριφορά Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν ανάλογα με το αν πιστεύουν ότι η τρέχουσα χρηματοπιστωτική κρίση αποτελεί ενθαρρυντικό ή αποθαρρυντικό παράγοντα για τη συμμετοχή τους στις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές: Περίπου στο ένα τρίτο των κρατών μελών, τα συμπεράσματα της ομάδας εστίασης έδειξαν ότι η κρίση μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για τη συμμετοχή στις εκλογές, καθώς οι συμμετέχοντες ήταν σε θέση να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της ΕΕ στην προσωπική τους ζωή και διότι η κρίση είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον τους για την πολιτική σε επίπεδο ΕΕ. Αντιθέτως, περίπου στο ένα τρίτο των κρατών μελών η κρίση θεωρήθηκε ότι λειτουργεί αποθαρρυντικά ως προς τη συμμετοχή στις εκλογές. Οι δύο βασικοί λόγοι γι αυτό είναι ότι οι συμμετέχοντες θεωρούν πως η ψήφος τους δεν θα άλλαζε τα πράγματα και ότι η κρίση δεν αντιμετωπίζεται με ικανοποιητικό τρόπο. Στο υπόλοιπο ένα τρίτο των κρατών μελών, προκύπτει ότι η κρίση δεν θα επηρέαζε καθόλου την εκλογική συμπεριφορά των συμμετεχόντων. Μονάδα παρακολούθησης της κοινής γνώμης EPEurobarometer@europarl.europa.eu 15

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΗΜ: Παρότι το θέμα των ομάδων εστίασης δεν ήταν η κρίση αλλά η εκλογική συμπεριφορά, τέθηκαν ορισμένα ερωτήματα σχετικά με την κρίση στο τέλος της συζήτησης. Στον πίνακα που ακολουθεί επιχειρείται η σύνδεση των παρεμβάσεων που εντοπίστηκε ότι θα επηρέαζαν την εκλογική συμπεριφορά με τα γενικότερα οικονομικά ζητήματα και την κρίση ΥΨΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Ειδικότερα θέματα Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΚ; Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΚ; Η δομή του και αρχές λειτουργίας του. Η οικονομία είναι ο τομέας στον οποίο ο ρόλος του ΕΚ είναι περισσότερο εμφανής. Μολονότι υπήρχαν συμμετέχοντες που εξέφρασαν την άποψη ότι το ΕΚ όντως διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία, χωρίς να μπορούν ωστόσο να διευκρινίσουν το πώς, υπήρχαν άλλοι που μπορούσαν να δώσουν παραδείγματα (τόσο θετικά όσο και αρνητικά) όσον αφορά τις επιπτώσεις της δράσης της ΕΕ ή του ΕΚ στην οικονομία. Τόσο η οικονομία όσο και η απασχόληση συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των τριών θεμάτων που, κατά την άποψη των συμμετεχόντων, είναι σημαντικά και τους επηρεάζουν περισσότερο. Οι συμμετέχοντες έδειξαν ενδιαφέρον για το θέμα της απασχόλησης λόγω των επιπτώσεων της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην αύξηση της ανεργίας και των εξελίξεων στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο. Οι συμμετέχοντες εξέφρασαν επίσης προβληματισμό για το επίπεδο των μισθών σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. «Ένας μισθωτός στην κεντρική Ευρώπη μπορεί να ικανοποιήσει τις βασικές του ανάγκες και έχει την οικονομική δυνατότητα να πάει σε μια συναυλία, στο θέατρο, να ταξιδέψει, οπουδήποτε. Στην Εσθονία, μετά βίας καλύπτουμε τις βασικές ανάγκες τα χρήματα αρκούν για να αγοράσεις το ψωμί σου και τίποτε άλλο.» (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που δεν ψήφισε στις εθνικές εκλογές, EE) Ένας από τους λόγους που εξηγούν τις αρνητικές απόψεις ορισμένων συμμετεχόντων για το ΕΚ είναι το πλαίσιο στο οποίο τα μέσα ενημέρωσης προβάλλουν το Κοινοβούλιο - τα ρεπορτάζ εστιάζουν σε σκάνδαλα, στην κρίση χρέους, στις υπέρογκες δαπάνες ή σε γεγονότα που επηρεάζουν αρνητικά τους πολίτες, όπως οι ποσοστώσεις (οι ποσοστώσεις αλιείας για παράδειγμα) και όχι σε θετικές πτυχές. Οι εν λόγω αρνητικές απόψεις ενισχύονται εξαιτίας της έλλειψης γνώσεων σχετικά με τον ρόλο του ΕΚ. Ορισμένοι συμμετέχοντες εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και αυτό που εκλαμβάνουν ως έλλειψη ηγετικής στάσης και προνοητικότητας όσον αφορά τη θέσπιση ασφαλιστικών δικλείδων που θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει την κρίση. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων ήταν της άποψης ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο ως γενικοί ρυθμιστικοί φορείς, ιδίως στο πλαίσιο της κρίσης. Ωστόσο, σημαντικός αριθμός θεωρεί επίσης ότι και οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο σε συνεργασία με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Πώς το ΕΚ και οι λειτουργίες του εντάσσονται στην ευρύτερη δομή λειτουργίας της ΕΕ; Οι συμμετέχοντες δεν μπορούσαν να προσδιορίσουν με σαφήνεια τον ρόλο του ΕΚ στην αντιμετώπιση της κρίσης και ορισμένες φορές δεν ήταν σε θέση να διαχωρίσουν το Κοινοβούλιο από την Επιτροπή / άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ. «Θα μου προκαλούσε εντύπωση εάν εν μέσω κρίσης η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθούσε μια ενιαία γραμμή με στόχο την έξοδο από την κρίση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Προς το παρόν δεν υπάρχει κατευθυντήρια γραμμή.» (Άνδρας, πρόθυμος ψηφοφόρος, LU) «Ξέρετε, είμαι δάσκαλος και θα πρέπει να διδάσκω σχετικά με τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως δυσκολεύομαι ακόμα κι εγώ ο ίδιος να κατανοήσω και να διακρίνω τον ρόλο των διαφόρων θεσμικών οργάνων της ΕΕ.» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, CZ) 16

ΥΨΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Ποιοι είναι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι του ΕΚ και της ΕΕ; Γενικώς, οι συμμετέχοντες δεν είχαν λεπτομερή γνώση των στόχων και της δράσης του ΕΚ. Συνεπώς, είχαν ασαφή άποψη σχετικά με τους μακροπρόθεσμους στόχους του, ακόμα και σε τομείς όπως η οικονομία και η απασχόληση που είναι σημαντικοί για αυτούς. «Ναι, συζητήσαμε ότι είναι σημαντικό να ψηφίζει κανείς. Όμως παράλληλα διαπιστώθηκε ότι ελάχιστοι από εμάς γνωρίζουν τους στόχους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επομένως, εάν δεν είσαι επαρκώς ενημερωμένος, καλύτερα να μην ψηφίζεις.» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, BG) «Δεν υπήρξε ενημέρωση. Οι πολίτες δεν ενημερώθηκαν καθόλου για τους λόγους σύστασης των θεσμικών οργάνων, τα οφέλη που θα συνεπάγονταν, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Δεν ενημερώθηκαν για τίποτα.» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, LV) «Πρέπει να γνωρίζουμε σε ποιους τομείς παρεμβαίνουν, την αποστολή τους, ποιοι είναι, τι κάνουν, τον αντίκτυπο της δράσης τους στην καθημερινότητά μας» (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που δεν ψήφισε στις τελευταίες εθνικές εκλογές, FR) Ενημέρωση για τα πολιτικά κόμματα και τις πολιτικές ομάδες στο ΕΚ Οι συμμετέχοντες ανέφεραν έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με το ποιες είναι οι πολιτικές ομάδες, το εκλογικό τους πρόγραμμα και το πώς τα εν λόγω θέματα σχετίζονται με ζητήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Συζητούσαν μονάχα εθνικά θέματα, διαφωνώντας μάλιστα επ' αυτών, δεν υπήρχε εκλογικό πρόγραμμα ή τουλάχιστον έτσι φαινόταν και δεν έκαναν τίποτα για να διαφωτίσουν τους ψηφοφόρους σχετικά με τις ευρωπαϊκές εκλογές». (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αδιευκρίνιστης αποχής, PT) Ποιες είναι οι αρμοδιότητες του ΕΚ; Οι τομείς στους οποίους μπορεί να αναλάβει δράση είναι σημαντικοί ή κυρίως ήσσονος σημασίας; Η εν λόγω ερώτηση σχετίζεται επίσης με την ανωτέρω ερώτηση: «Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΚ;» Οι συμμετέχοντες θεωρούν ότι η κάλυψη των εργασιών του ΕΚ από τα μέσα ενημέρωσης είναι, μεταξύ άλλων, αρνητική και δεν παρέχεται τακτικά και ότι γι αυτόν τον λόγο έχουν την εντύπωση ότι σε κάποιο βαθμό το ΕΚ ασχολείται με ζητήματα ήσσονος, κατά την άποψή τους, σημασίας, όπως η καμπυλότητα της μπανάνας ή του αγγουριού παρά με σημαντικά ζητήματα όπως η οικονομία και η απασχόληση. Συγκεκριμένα παραδείγματα επιτευγμάτων «Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε ποιοι από τους στόχους αυτής της λίστας έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής». (Γυναίκα, ενθουσιώδης ψηφοφόρος, BE) «Νομίζω ότι τα επιτεύγματα της Ευρώπης είναι εμφανή όταν ταξιδεύει κανείς. Είναι μεγάλη διευκόλυνση να χρησιμοποιείς το ίδιο νόμισμα» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αδιευκρίνιστης αποχής, FR) 17

ΥΨΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στο ΕΚ; Η εν λόγω ερώτηση σχετίζεται επίσης με την ανωτέρω ερώτηση: «Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΚ;» Κατά την άποψη ορισμένων συμμετεχόντων, η διαδικασία λήψης αποφάσεων σε επίπεδο ΕΚ δεν είναι ιδιαίτερα προνοητική. Αυτό σχετίζεται επίσης με το προηγούμενο ερώτημα εάν οι αποφάσεις λαμβάνονται με προορατικό τρόπο και με προνοητικότητα και για σημαντικά ζητήματα. «Ορισμένες φορές έχεις την αίσθηση ότι είναι μια παιδική χαρά για μεγάλα παιδιά - ας θεσπίσουμε τον τάδε νόμο, αν δεν είναι εφικτό, εντάξει., ας τον ξαναγράψουμε, δεν είναι κάτι τρομερό. Η Ελλάδα έχει οικονομικά προβλήματα, εντάξει, ας πάρουμε κάποια χρήματα από δω και ας της τα δώσουμε.» (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που δεν ψήφισε στις εθνικές εκλογές, EE) «Πραγματικά δεν καταλαβαίνω ποιος λαμβάνει τις αποφάσεις, είναι διάσπαρτες μεταξύ της ΕΚΤ, της G20, της ΕΕ, έχω μπερδευτεί» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αδιευκρίνιστης αποχής, FR) Πού δαπανά τα χρήματά του το ΕK και γιατί γίνονται τόσο μεγάλες δαπάνες, π.χ. σε μισθούς; Ιδίως στο πλαίσιο της αυξανόμενης ανεργίας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης και ως αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο προβάλλεται το ΕΚ στα μέσα ενημέρωσης, οι συμμετέχοντες έθεσαν ερωτήματα για τις δαπάνες του ΕΚ. «Δεν θεωρώ σωστό να υπάρχει τόσο μεγάλη απόκλιση μεταξύ των μισθών των βουλευτών του ΕΚ και των απλών πολιτών της Ευρώπης» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, PL) Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των βουλευτών του ΕΚ; Ενημέρωση για το καθημερινό πρόγραμμα εργασιών των βουλευτών του ΕΚ «Δεν έχω ιδέα τι ακριβώς κάνουν οι βούλγαροι βουλευτές του ΕΚ. Δεν έχω ακούσει κανέναν από αυτούς να προτείνει κάτι ή να εξηγεί στη βουλγαρική κοινωνία τι γίνεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αδιευκρίνιστης αποχής, BG) Βλέπε το προαναφερθέν σημείο. Πώς ψηφίζουν (διαδικασία και περιεχόμενο) και τι έχουν επιτύχει μέχρι στιγμής Με ποιον τρόπο είναι υπόλογοι οι βουλευτές του ΕΚ, π.χ. για συστηματικές απουσίες «Παρακολούθησα ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ άγγλου δημοσιογράφου για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι βουλευτές του ΕΚ πηγαίνουν μόνο το πρωί για να παραλάβουν τα δωράκια τους και αμέσως μετά φεύγουν.» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που δεν ψήφισε στις εθνικές εκλογές, CZ) Διαθέτουν ουσιαστικές αρμοδιότητες λήψης αποφάσεων; «Η χώρα μας εκπροσωπείται από ελάχιστους βουλευτές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ποια είναι η βαρύτητα της παρουσίας τους εκεί; Τι μπορούν να κάνουν; Απλώς να ψηφίζουν αυτό που επιβάλλουν οι μεγάλες χώρες;» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αδιευκρίνιστης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, BG) 18

ΥΨΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Με ποιο τρόπο σχετίζεται η δράση του ΕΚ με τη ζωή των πολιτών; Πώς σχετίζεται η νομοθεσία του ΕΚ με τη νομοθεσία των μεμονωμένων χωρών; Οι συμμετέχοντες μπορούσαν να εξηγήσουν ευκολότερα με ποιο τρόπο η λήψη νομοθετικών αποφάσεων σε επίπεδο ΕΚ σχετίζεται με τη χώρα τους παρά με τη δική τους ζωή. «Είναι πολύ σημαντικό διότι η νομοθεσία προέρχεται από εκεί και πρέπει να εφαρμοστεί σε τοπικό επίπεδο. Εάν δεν συμμορφωθούμε θα επιβληθούν κυρώσεις.» (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, CY) «Πάντοτε μας επηρέαζε αλλά δεν γνωρίζουμε ποια θέματα στη Φινλανδία έχουν επηρεαστεί από την ευρωπαϊκή πολιτική.» (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, FI) «Από τότε που ήμουν πολύ νέος θυμάμαι ότι μας ζητούσαν να ψηφίσουμε, όμως εκτός από το Φεστιβάλ της Ευρώπης πραγματικά δεν βλέπω ποιο είναι το νόημά της, παρότι ανήκω σε μια γενιά που, στο πλαίσιο της αγωγής του πολίτη στο σχολείο, διδάχτηκε για την Ευρώπη. Τώρα όμως είμαι 30 ετών, δεν βρίσκω πάντα κάποιο νόημα σε όλα αυτά» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που δεν ψήφισε στις τελευταίες εθνικές εκλογές, FR) Ποια είναι η βαρύτητα της χώρας τους στο ΕΚ; Εκχώρηση περισσότερων αρμοδιοτήτων στους βουλευτές του ΕΚ, ιδιαίτερα σε εκείνους των μικρότερων χωρών, η μεγαλύτερη εκπροσώπηση. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι ένιωθαν πως υπάρχει ανισότητα και όχι ενότητα, με τις πιο ισχυρές χώρες να λαμβάνουν αποφάσεις για λογαριασμό ολόκληρης της ΕΕ. Ήταν της άποψης ότι, λόγω της κρίσης, η ΕΕ έχει καταστεί περισσότερο ασταθής και λιγότερο ασφαλής. Υπήρχε επίσης η εντύπωση ότι η κρίση αντιμετωπίστηκε σε διακυβερνητικό επίπεδο (κυρίως από τη Γαλλία και τη Γερμανία), δηλαδή περισσότερο μεταξύ μεγάλων χωρών παρά σε επίπεδο ΕΕ. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τεράστια. Ελέγχεται από χώρες που ασκούν μεγάλη επιρροή στην ευρωπαϊκή οικονομία, ιδίως από τη Γερμανία και τη Γαλλία» (Άνδρας, εκπρόσωπος αυθόρμητης αποχής, DK) Μετράει η ψήφος μου; Μετράει η ατομική ψήφος; Ορισμένοι συμμετέχοντες θεωρούσαν ότι δεν είχε σημασία εάν θα ψήφιζαν ή όχι καθώς η ψήφος τους δεν θα επηρέαζε το τελικό αποτέλεσμα, δεδομένων του μεγέθους της ΕΕ και της έλλειψης εκπροσώπησης σε θέματα που είναι σημαντικά για εκείνους. «Η ψήφος μου θα πήγαινε χαμένη. Δεν με ενδιέφερε να ψηφίσω διότι η ψήφος μου δεν θα έχει κανέναν αντίκτυπο τόσο μακριά σε ένα τεράστιο Κοινοβούλιο (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής, DK) «Δεν σχετιζόταν ποτέ πραγματικά με τη ζωή μου ή τον τόπο μου ή δεν μπορώ να διακρίνω τη σύνδεση που υπάρχει και αυτά τα θέματα θα πρέπει μάλλον να διασαφηνιστούν ώστε να έχεις κίνητρο να ψηφίσεις γιατί η ψήφος σου μπορεί να κάνει τη διαφορά. Μέχρι στιγμής, δεν νιώθω ότι αν ψήφιζα θα άλλαζε κάτι» (Γυναίκα, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, UK) «Τι μπορούν να κάνουν οι έξι βουλευτές μας μπροστά στους 20 ή 80 γερμανούς βουλευτές;» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που ψήφισε στις εθνικές εκλογές, EE) 19

ΜΕΤΡΙΟΣ ΕΩΣ ΥΨΗΛΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ: ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Η επιλογή των υποψηφίων Οι ψηφοφόροι θα πρέπει να μπορούν να επιλέγουν τους υποψηφίους της προτίμησής τους και να μην έχουν περιορισμένες επιλογές όπως συμβαίνει τώρα Οι συμμετέχοντες ήταν της άποψης ότι οι επιλογές τους δεν πρέπει να περιορίζονται με το σύστημα της προκαθορισμένης λίστας. Θέλουν να είναι σε θέση να επιλέγουν μόνοι τους. Οι υποψήφιοι πρέπει να διαθέτουν πολλά προσόντα ώστε να εκπροσωπούν τη χώρα τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να μην έχουν εμπλακεί σε σκάνδαλα και να μην έχουν βεβαρυμμένο παρελθόν «Έστειλαν αυτούς που είχαν μπλεξίματα στη Λιθουανία.» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αυθόρμητης αποχής που δεν ψήφισε στις εθνικές εκλογές, LT) Καλύτερη ενημέρωση σχετικά με τη δράση των υποψηφίων Αυτό σχετίζεται με την έλλειψη ενημέρωσης για τη δράση των βουλευτών του ΕΚ και τις εργασίες του ΕΚ. Σε τι διαφέρουν οι δράσεις που σκοπεύουν να αναλάβουν από εκείνες των προκατόχων τους στο ΕΚ; Οι συμμετέχοντες ήταν της άποψης ότι ήταν ελάχιστα ενημερωμένοι σχετικά με τα θέματα που διακυβεύονταν στις εκλογές του ΕΚ, το τι πρέσβευαν οι διάφοροι υποψήφιοι και το πώς τα εν λόγω θέματα σχετίζονταν με τη ζωή τους. Αυτή η έλλειψη ενημέρωσης, σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς, κατά την άποψη των συμμετεχόντων, προεκλογικές εκστρατείες, είχε ως αποτέλεσμα οι συμμετέχοντες να μη γνωρίζουν τα εκλογικά προγράμματα των υποψηφίων και κατά πόσο αυτά διέφεραν από εκείνα των προκατόχων τους. Νέοι και ενδιαφέροντες υποψήφιοι Ορισμένοι συμμετέχοντες εξέφρασαν την άποψη ότι προτεινόμενοι υποψήφιοι δεν θα εκπροσωπούσαν επαρκώς τα συμφέροντά τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ότι επρόκειτο για άτομα που είχαν «αποτύχει» σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, πρότειναν να προωθηθούν νέοι υποψήφιοι. Ανάδειξη της εκλογικής διαδικασίας Έντονη προβολή της εκλογικής διαδικασίας Οι συμμετέχοντες ήταν της άποψης ότι, σε περίπτωση διεξαγωγής των εθνικών εκλογών κατά τον ίδιο χρόνο, τα ευρωπαϊκά θέματα περνούν σε δεύτερη μοίρα. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες ένιωθαν ότι δεν υπήρχε επαρκής ενημέρωση για τις εκλογές και ότι δεν γνώριζαν σε ικανοποιητικό βαθμό τα θέματα που διακυβεύονταν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Κατά την άποψή μου, τα μέσα ενημέρωσης δεν προέβαλαν το θέμα όσο θα έπρεπε. Δεν γνωρίζαμε όλα όσα θα έπρεπε να γνωρίζουμε γι αυτές [τις εκλογές].» (Άνδρας, εκπρόσωπος της αδιευκρίνιστης αποχής, RO) 20