ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗZ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ

Δ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗZ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα: Οη πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο Δπηβιέπσλ: Σ. ΒΗΓΑΛΖ, Γξ. Ννκηθήο Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ζηελ Δζληθή Δπηηξνπή Βηνεζηθήο πνπδάζηξηα: ΕΧΖ ΗΧΑΝΝΑΣΟΤ ΑΘΖΝΑ - 2006

ΠΔΡΗΛΖΦΖ H έξεπλα απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κηαο ρψξαο, θαζψο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ζηε δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Δπηπιένλ, νη δξαζηεξηφηεηεο έξεπλαο είλαη θξίζηκεο ζεκαζίαο γηα ηελ ππνζηήξημε πνιηηηθψλ, φπσο ε πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηψλ θαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. πλεπψο, ε πνηφηεηα δσήο ησλ πνιηηψλ θαη ε επεκεξία κηαο ρψξαο εμαξηψληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ πξφνδν ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο. Ζ ΔΔ, ζε κηα πξνζπάζεηα λα εληζρχζεη ηηο επηζηεκνληθέο θαη ηερλνινγηθέο βάζεηο ηεο βηνκεραλίαο ηεο θαη λα πξνσζήζεη ηε δηεζλή αληαγσληζηηθφηεηά ηεο ζηα πιαίζηα ηεο ζεκεξηλήο παγθνζκηνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο ηεο γλψζεο, έρεη αλαγάγεη ηελ έξεπλα ζε βαζηθή ηεο πξνηεξαηφηεηα. Με ηε δηθή ηεο πνιηηηθή έξεπλαο ε ΔΔ ζπκπιεξψλεη θαη ππνζηεξίδεη ηηο πνιηηηθέο έξεπλαο ησλ θξαηψλ-κειψλ. Ζ θνηλνηηθή πνιηηηθή γηα ηελ έξεπλα πινπνηείηαη κέζσ ησλ πνιπεηψλ πξνγξακκάησλ-πιαηζίσλ έξεπλαο, ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη επίδεημεο. ην ηέινο ηνπ 2006 ζα νινθιεξσζεί ε εθαξκνγή ηνπ 6 νπ πξνγξάκκαηνο-πιαηζίνπ πνπ θαιχπηεη ηελ πεξίνδν 2002-2006, ελψ απφ ην 2007 ζα μεθηλήζεη ε εθαξκνγή ηνπ 7 νπ πξνγξάκκαηνο-πιαηζίνπ πνπ ζα δηαξθέζεη έσο ην 2013. Σν πξφγξακκα-πιαίζην πεξηιακβάλεη εξεπλεηηθά ζρέδηα (research projects) ζε δηάθνξνπο επηζηεκνληθνχο ηνκείο π.ρ. βηνηερλνινγία, πεξηβάιινλ, ελέξγεηα, ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ, λαλνηερλνινγίεο θιπ. πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηελ ΔΔ θαη ζηα νπνία ζπκκεηέρνπλ εξεπλεηηθά θέληξα, παλεπηζηήκηα θαη επηρεηξήζεηο ησλ δηάθνξσλ θξαηψλκειψλ. Ηδηαίηεξε βαξχηεηα δίλεηαη απφ ηελ ΔΔ ζηελ έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο (κνξηαθή βηνινγία, βηνταηξηθή, γνληδησκαηηθή, βηνηερλνινγία θιπ.), πνπ ζεσξνχληαη, φρη άδηθα, νη επηζηήκεο ηνπ κέιινληνο. Ζ έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο παξνπζηάδεη κηα πνιχ ζεκαληηθή ηδηαηηεξφηεηα θαη, γηα ην ιφγν απηφ, απνηειεί θαη αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο: Απφ ηε κηα πιεπξά, απνηειεί πξσηνπνξηαθή έξεπλα αηρκήο πνπ ππφζρεηαη ζεξαπείεο γηα αλίαηεο, κέρξη ζήκεξα, αζζέλεηεο, λέα, πην απνηειεζκαηηθά θάξκαθα θαη άιιεο επηζηεκνληθέο αλαθαιχςεηο πνπ ζα βειηηψζνπλ ηελ πνηφηεηα δσήο καο θαη ζα νδεγήζνπλ ζηελ αλάδπζε λέσλ βηνκεραληθψλ θιάδσλ, ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ζηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκθήο αλάπηπμεο θαη, επνκέλσο, ζηε δεκηνπξγία 2

πινχηνπ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, φκσο, ε έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο εγείξεη ζνβαξά εζηθά δηιήκκαηα πνπ δηράδνπλ ηελ θνηλή γλψκε θαη πξνθαινχλ έληνλεο δεκφζηεο ζπδεηήζεηο. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε ηεο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ γηα ηελ έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο κε ηδηαίηεξε αλαθνξά ζην 5 ν, 6 ν θαη 7 ν πξφγξακκα-πιαίζην θαη, θπξίσο, ε αλάιπζε ησλ εζηθνθνηλσληθψλ πεξηνξηζκψλ πνπ αληηκεησπίδεη ε έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο, φπσο απηνί αληηθαηνπηξίδνληαη ζηε ζρεηηθή εζληθή θαη θνηλνηηθή λνκνζεζία θαζψο θαη ε δηεξεχλεζε ησλ επηπηψζεσλ απηψλ ησλ εζηθνθνηλσληθψλ πεξηνξηζκψλ ζηελ έξεπλα. ηελ εξγαζία παξνπζηάδεηαη εθηελψο ε εζηθή δενληνινγία πνπ εθαξκφδεηαη απφ ηνπο εξεπλεηέο ζηα ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηελ ΔΔ εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα ζηνλ ηνκέα ησλ βηνινγηθψλ επηζηεκψλ. Δπίζεο αλαιχνληαη ηξεηο πνιιά ππνζρφκελνη ηνκείο έξεπλαο ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε έξεπλα ζηα βιαζηνθχηηαξα, ε έξεπλα ζηνπο γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλνπο νξγαληζκνχο θαη ε έξεπλα ζηηο βηνηξάπεδεο. Οη ηξεηο απηνί ηνκείο έξεπλαο επηιέρζεθαλ, δηφηη θαη νη ηξεηο ππφζρνληαη πνιχ ζεκαληηθέο βειηηψζεηο ζηελ πνηφηεηα δσήο ηνπ αλζξψπνπ ζηα επφκελα ρξφληα αιιά, ηαπηφρξνλα, εγείξνπλ ζνβαξά εζηθά δεηήκαηα πνπ πξνβιεκαηίδνπλ ηελ θνηλή γλψκε. Ζ ζπγγξαθή ηεο εξγαζίαο βαζίζηεθε, θπξίσο, ζηε κειέηε ηεο ζρεηηθήο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο, ησλ θνηλνηηθψλ πλζήθσλ, ησλ ζπλαθψλ δηεζλψλ πκβάζεσλ, δηαθφξσλ εγγξάθσλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη γλσκνδνηήζεσλ ηεο Δπξσπατθήο Οκάδαο γηα ηε Γενληνινγία ζηηο Δπηζηήκεο θαη ηηο Νέεο Σερλνινγίεο, ηεο ζπλαθνχο βηβιηνγξαθίαο θαη ζρεηηθψλ άξζξσλ. Σν δηαδίθηπν ππήξμε ζεκαληηθφηαηε πεγή πιεξνθφξεζεο. ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο εξγαζίαο επηρεηξείηαη κηα αμηνιφγεζε θαη απνηίκεζε ησλ πνιηηηθψλ ηεο ΔΔ γηα ηελ έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο γεληθά, αιιά, θαη εηδηθφηεξα ζηνπο ηνκείο ησλ βιαζηνθπηηάξσλ, ησλ γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζκψλ θαη ησλ βηνηξαπεδψλ. 3

SUMMARY Research is very important for the economic growth of a country, since the competitiveness of companies and the employment they can provide depend, to a great extent, on research activities. These activities are also crucial in supporting public policies, such as consumer protection and the protection of the environment. In short, the quality of life and the prosperity of a country depend on research. The European Union, in an attempt to strengthen the scientific and technological base of the european industry and to become the world s most dynamic knowledgebased economy, regards research as a top priority. The European Union s research policy supplements and supports the research policies of the member-states. The main tools of the European Union s research policy are the multiannual Framework-Programmes for Research, Technological Development and Demonstration. At the end of 2006 the 6 th Framework-Programme covering the period 2002 to 2006 will be completed. The 7 th Framework-Programme will start from the beginning of 2007 and will last until 2013. The Framework-Programmes include many research projects in various scientific fields, such as biotechnology, environment, energy, information and communication technologies, nanotechnologies etc. which are funded by the European Union. These projects are carried out by universities, research centres and companies of the various member-states. Special attention is given by the EU to research in life sciences and biotechnology, which are widely regarded as one of the most promising frontier technologies for the coming decades. Research in life sciences and biotechnology has a certain particularity: On the one hand, the scientific and technological advances made in the areas of life sciences and biotechnology are continuing at a hectic pace, opening the way to new applications in the areas of health care, agriculture, food production and environmental protection. These potential, pioneering applications of life sciences and biotechnology will lead to the creation of new jobs, offer new opportunities for investment and become an increasing source of wealth in the future. On the other hand, the development and application of life sciences and biotechnology raise fundamental ethical questions, such as the definition and the nature of human beings or the use and supervision of genetic information. That is why life 4

sciences and biotechnology have attracted much attention from the general public and have given rise to a broad public debate. The objective of the current study is to present and evaluate European Union s research policy concerning life sciences and biotechnology in the 5 th, 6 th and 7 th Framework-Programme, as well as to analyse the ethical and societal implications of research in life sciences and biotechnology and to assess the impact of ethical restrictions on research. The study also presents the ethical rules of the Framework-Programmes. Furthermore, three specific areas of research, namely the stem cells, the genetically modified organisms and the biobanks, are analysed. These areas of research offer opportunities to address many of the global needs relating to health and food, but at the same time, raise serious ethical dilemmas. The writing of the current study is based mainly on Community legislation, Community Treaties, International Conventions, various documents of the European Commission, opinions of the European Group on Ethics in Science and New Technologies (EGE), bibliography and articles. The internet has been a very useful source of information. In the study s conclusions an assessment of the European Union s research policy concerning life sciences and biotechnology in general, as well as in the specific fields of stem cell research, GMO s research and the biobanks, is attempted. 5

ΛΔΞΔΗ-ΚΛΔΗΓΗΑ έξεπλα έξεπλα & αλάπηπμε (research and development) έξεπλα αηρκήο βηνινγηθέο επηζηήκεο βηνηερλνινγία βηνεπηζηήκεο βηνταηξηθή γνληδησκαηηθή ηαηξηθή θαξκαθνγνληδησκαηηθή αλαγελλεηηθή ηαηξηθή γνληδηαθή ζεξαπεία πξφγξακκα-πιαίζην έξεπλαο, ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη επίδεημεο 5 ν πξφγξακκα-πιαίζην, 6 ν πξφγξακκα-πιαίζην, 7 ν πξφγξακκα-πιαίζην επξσπατθφο ρψξνο έξεπλαο (european research area) γλσζηνθεληξηθή βηννηθνλνκία (knowledge-based bioeconomy) ηερλνινγηθέο πιαηθφξκεο δίθηπα αξηζηείαο Κνηλφ Κέληξν Δξεπλψλ Δπξσπατθφ πκβνχιην Έξεπλαο «ππεχζπλε έξεπλα» (responsible science) εζηθή δενληνινγία βηνεζηθή εζηθή αμηνιφγεζε (ethical review) Υάξηεο Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηεο ΔΔ θψδηθεο δενληνινγίαο ζεκειηψδεηο εζηθέο αξρέο χκβαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα θαη ηε Βηνταηξηθή (χκβαζε ηνπ Οβηέδν) πεηξακαηφδσα βιαζηνθχηηαξα (νινδχλακα-πνιπδχλακα-πιεηνδχλακα) βιαζηνθχζηε 6

ελήιηθα βιαζηνθχηηαξα εκβξπτθά βιαζηνθχηηαξα ππεξάξηζκα έκβξπα νκθαινπιαθνπληηαθφ αίκα θπηηαξηθέο ζεηξέο ηερλεηή γνληκνπνίεζε (in-vitro fertilization) ζεξαπεία γνληκφηεηαο κεηαθνξά ππξήλσλ ζσκαηηθψλ θπηηάξσλ (somatic cell nuclear transfer) ζεξαπεπηηθή θισλνπνίεζε γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλνη νξγαληζκνί γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλα ηξφθηκα βηνπνηθηιφηεηα (biodiversity) Δπξσπατθή Αξρή γηα ηελ Αζθάιεηα ησλ Σξνθίκσλ επηζήκαλζε (labelling) βηνηξάπεδεο γελεηηθά δεδνκέλα επαίζζεηα δεδνκέλα πξνζσπηθά δεδνκέλα γελεηηθή εμέηαζε (genetic test) γελεηηθά ζρεδηαζκέλα θάξκαθα ζπλαίλεζε ζπλαίλεζε θαηφπηλ ελεκέξσζεο (informed consent) «δηθαίσκα ζηε γλψζε» «δηθαίσκα ζηελ άγλνηα» εκπηζηεπηηθφηεηα δεδνκέλσλ αζθάιεηα δεδνκέλσλ αλσλπκνπνίεζε θσδηθνπνίεζε εμνπζηνδνηεκέλε πξφζβαζε 7

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝA ΔΗΑΓΧΓΖ...10 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : Ζ ΓΗΑΜΟΡΦΧΖ ΚΑΗ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΡΔΤΝΑ..11 1.1. ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ...11 1.2. ΟΡΓΑΝΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ...19 1.2.1. Ο ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΥΩΡΟ ΔΡΔΤΝΑ...19 1.2.2. ΣΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ-ΠΛΑΗΗΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΡΔΤΝΑ...23 1.2.2.1. ΣΟ 5 Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ-ΠΛΑΗΗΟ...23 1.2.2.2. ΣΟ 6 Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ-ΠΛΑΗΗΟ...32 1.2.2.3. ΣΟ 7 Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ-ΠΛΑΗΗΟ...42 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : Ζ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΣΖ Δ.Δ. ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΡΔΤΝΑ ΣΗ ΒΗΟΛΟΓΗΚΔ ΔΠΗΣΖΜΔ...52 2.1. ΟΗ ΣΡΑΣΖΓΗΚΔ ΠΡΟΚΛΖΔΗ ΓΗΑ ΣΖΝ Δ.Δ...52 2.1.1. ΟΗ ΒΗΟΛΟΓΗΚΔ ΔΠΗΣΖΜΔ Ω ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΔ ΑΗΥΜΖ : Ζ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΓΗΑΣΑΖ...53 2.1.2. ΟΗ ΖΘΗΚΟ-ΚΟΗΝΩΝΗΚΔ ΠΣΤΥΔ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ΣΗ ΒΗΟΛΟΓΗΚΔ ΔΠΗΣΖΜΔ...58 2.2. Ζ ΓΔΟΝΣΟΛΟΓΗΑ ΣΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ-ΠΛΑΗΗΑ...60 2.3. ΕΖΣΖΜΑΣΑ ΒΗΟΖΘΗΚΖ Δ ΔΠΗΜΔΡΟΤ ΣΟΜΔΗ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ..68 2.3.1. Ζ ΔΡΔΤΝΑ ΣΑ ΒΛΑΣΟΚΤΣΣΑΡΑ...68 2.3.2. Ζ ΔΡΔΤΝΑ ΣΟΤ ΓΔΝΔΣΗΚΑ ΣΡΟΠΟΠΟΗΖΜΔΝΟΤ ΟΡΓΑΝΗΜΟΤ...83 2.3.3. Ζ ΔΡΔΤΝΑ ΣΗ ΒΗΟΣΡΑΠΔΕΔ...90 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ: ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΣΖ Δ.Δ. ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΡΔΤΝΑ ΣΗ ΒΗΟΛΟΓΗΚΔ ΔΠΗΣΖΜΔ ΚΑΗ ΜΔΛΛΟΝΣΗΚΟΗ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΗ...97 ΠΖΓΔ-ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ...101 8

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ I...108 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ II...111 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ III...118 9

ΔΗΑΓΧΓΖ Tελ ηειεπηαία εηθνζαεηία επηηεχρζεθαλ πνιχ ζεκαληηθέο επηζηεκνληθέο αλαθαιχςεηο θαη εθεπξέζεηο πνπ άλνημαλ λένπο νξίδνληεο ζηελ αλζξσπφηεηα θαη είραλ κεγάιε επίδξαζε ζηε δσή εθαηνκκπξίσλ αλζξψπσλ. Ηδηαίηεξα ζηνλ ηνκέα ησλ βηνινγηθψλ επηζηεκψλ, κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο ραξηνγξάθεζεο ηνπ αλζξψπηλνπ γνληδηψκαηνο, νη εμειίμεηο είλαη ξαγδαίεο θαη αλακέλεηαη λα αιιάμνπλ ξηδηθά ηε δσή καο ηα επφκελα ρξφληα. Ζ δεκηνπξγία γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζκψλ, ε ίδξπζε βηνηξαπεδψλ θαη ε ρξήζε βιαζηνθπηηάξσλ γηα ζεξαπεπηηθνχο ζθνπνχο είλαη κεξηθά κφλν απφ ηα πξφζθαηα επηηεχγκαηα ησλ βηνεπηζηεκψλ πνπ γελλνχλ ειπίδεο θαη πξνζδνθίεο αιιά θαη καο θέξλνπλ αληηκέησπνπο κε θξίζηκα εζηθά δηιήκκαηα. Μπξνζηά ζηα λέα δεδνκέλα πνπ δεκηνπξγεί ε πξφνδνο ησλ βηνεπηζηεκψλ ε ΔΔ θαιείηαη λα αληαπνθξηζεί ζε έλα δχζθνιν θαζήθνλ: λα εληζρχζεη ηελ έξεπλα ζηηο βηνεπηζηήκεο ρξεζηκνπoηψληαο σο εξγαιείν ηα Πξνγξάκκαηα-Πιαίζηα ψζηε λα επσθειεζεί απφ ην δπλακηθφ ησλ βηνεπηζηεκψλ θαη λα απμήζεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηεο θαη, ηαπηφρξνλα, λα εμαζθαιίζεη ηελ θνηλσληθή απνδνρή ησλ επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ δηακνξθψλνληαο ππεχζπλεο πνιηηηθέο πνπ ζα ελαξκνλίδνληαη κε ηηο εζηθέο αξρέο θαη αμίεο ηεο επξσπατθήο θνηλσλίαο. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε ηεο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ γηα ηελ έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο κε ηδηαίηεξε αλαθνξά ζην 5 ν, 6 ν θαη 7 ν πξφγξακκα-πιαίζην θαη, θπξίσο, ε αλάιπζε ησλ εζηθνθνηλσληθψλ πεξηνξηζκψλ πνπ αληηκεησπίδεη ε έξεπλα ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο, φπσο απηνί αληηθαηνπηξίδνληαη ζηε ζρεηηθή εζληθή θαη θνηλνηηθή λνκνζεζία θαζψο θαη ε δηεξεχλεζε ησλ επηπηψζεσλ απηψλ ησλ εζηθνθνηλσληθψλ πεξηνξηζκψλ ζηελ έξεπλα. ην πξψην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο παξνπζηάδεηαη ε θνηλνηηθή πνιηηηθή γηα ηελ έξεπλα γεληθά, θαη πην εηδηθά ζηνλ ηνκέα ησλ βηνινγηθψλ επηζηεκψλ, κε ηδηαίηεξε αλαθνξά ζην 5 ν, 6 ν θαη 7 ν πξφγξακκα-πιαίζην. ην δεχηεξν θεθάιαην παξνπζηάδεηαη εθηελψο ε εζηθή δενληνινγία πνπ εθαξκφδεηαη απφ ηνπο εξεπλεηέο ζηα ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηελ ΔΔ εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα ζηνλ ηνκέα ησλ βηνινγηθψλ επηζηεκψλ θαη αλαιχνληαη ηξεηο πνιιά ππνζρφκελνη ηνκείο έξεπλαο ζηηο βηνινγηθέο επηζηήκεο, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε έξεπλα ζηα βιαζηνθχηηαξα, ε έξεπλα ζηνπο γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλνπο νξγαληζκνχο θαη ε έξεπλα ζηηο βηνηξάπεδεο. 10

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : Ζ ΓΗΑΜΟΡΦΧΖ ΚΑΗ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΡΔΤΝΑ 1.1. ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ 1957: ε ηδξπηηθή πλζήθε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλόηεηαο ζέηεη ηα ζεκέιηα ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ έξεπλα Oη εγέηεο ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ πνπ ίδξπζαλ ην 1957 ζηε Ρψκε ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα ζπκπεξηέιαβαλ ζηηο δξάζεηο ηεο ηελ πξνψζεζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο αλαγλσξίδνληαο απφ ηφηε θηφιαο ηελ ζεκαζία ηεο έξεπλαο γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή πξφνδν ησλ ρσξψλ ηνπο. ην θεθάιαην XVIII ηεο πλζήθεο ίδξπζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο πεξηγξάθεηαη ε θνηλνηηθή πνιηηηθή γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε πνπ αλαδεηθλχνληαη σο βαζηθνί παξάγνληεο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ επξσπατθψλ επηρεηξήζεσλ. ην άξζξν 163 ππνγξακκίδεηαη 1 φηη «ηφρνο ηεο Κνηλφηεηαο είλαη ε ελίζρπζε ησλ επηζηεκνληθψλ θαη ηερλνινγηθψλ βάζεσλ ηεο βηνκεραλίαο ηεο Κνηλφηεηαο θαη ε δηεπθφιπλζε ηεο αλάπηπμεο ηεο δηεζλνχο αληαγσληζηηθφηεηάο ηεο, θαζψο θαη ε πξνψζεζε ησλ εξεπλεηηθψλ δξάζεσλ πνπ θξίλνληαη αλαγθαίεο...γηα ην ζθνπφ απηφ, ε Κνηλφηεηα ελζαξξχλεη ζην ζχλνιφ ηεο ηηο επηρεηξήζεηο,.., ηα εξεπλεηηθά θέληξα θαη ηα παλεπηζηήκηα ζηηο πξνζπάζεηέο ηνπο ζηνπο ηνκείο ηεο έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο πςειήο πνηφηεηαο, εληζρχεη ηηο πξνζπάζεηεο γηα ζπλεξγαζία απνβιέπνληαο, ηδηαίηεξα, ζην λα δίδεηαη ζηηο επηρεηξήζεηο ε επθαηξία λα εθκεηαιιεχνληαη πιήξσο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρεη ε εζσηεξηθή αγνξά, ηδίσο κέζσ ηνπ αλνίγκαηνο ησλ εζληθψλ δεκφζησλ ζπκβάζεσλ, ηνπ θαζνξηζκνχ θνηλψλ πξνηχπσλ θαη ηεο εμάιεηςεο ησλ λνκηθψλ θαη θνξνινγηθψλ εκπνδίσλ ζηε ζπλεξγαζία απηή.». Απφ ηα παξαπάλσ θαζίζηαηαη πξνθαλέο φηη ε θνηλνηηθή πνιηηηθή γηα ηελ έξεπλα, φπσο απνηππψλεηαη ζηελ ηδξπηηθή πλζήθε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο, ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηελ πξνζπάζεηα γηα ηφλσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ επξσπατθψλ επηρεηξήζεσλ, ψζηε απηέο λα επσθειεζνχλ απφ ηηο επθαηξίεο πνπ παξέρεη ε εληαία επξσπατθή αγνξά. ηα άξζξα 164 έσο 173 πξνζδηνξίδνληαη νη δξάζεηο πνπ πξέπεη λα αλαιεθζνχλ απφ ηελ Κνηλφηεηα γηα ηελ πινπνίεζε ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ έξεπλα θαζψο θαη νη ιεπηνκέξεηεο ηεο εθαξκνγήο πνιπεηψλ πξνγξακκάησλ-πιαηζίσλ γηα ηελ έξεπλα. 1 πλζήθε πεξί ηδξχζεσο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο (παγησκέλε έθδνζε), Δπίζεκε Δθεκεξίδα ησλ ΔΚ αξηζ. C 325 ηεο 24εο Γεθεκβξίνπ 2002, δηαζέζηκε ζηελ ηζηνζειίδα http://eur-lex.europa.eu/el/treaties/index.htm. 11

Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλνηηθήο έξεπλαο, ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη επίδεημεο ε Κνηλφηεηα αλαιακβάλεη ηηο αθφινπζεο ηέζζεξηο δξάζεηο : α) εθαξκνγή πξνγξακκάησλ έξεπλαο, ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη επίδεημεο, κε πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηηο επηρεηξήζεηο, ηα εξεπλεηηθά θέληξα θαη ηα παλεπηζηήκηα, θαζψο θαη ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ θνξέσλ απηψλ, β) πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηξίηεο ρψξεο θαη δηεζλείο νξγαληζκνχο, γ) δηάδνζε θαη αμηνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ, δ) πξνψζεζε ηεο θαηάξηηζεο θαη ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ εξεπλεηψλ ηεο Κνηλφηεηαο. Οη παξαπάλσ ηέζζεξηο δξάζεηο ηεο Κνηλφηεηαο ζπκπιεξψλνπλ, ζχκθσλα θαη κε ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο, ηηο δξάζεηο πνπ αλαιακβάλνληαη ζηα θξάηε-κέιε. Μάιηζηα ε Κνηλφηεηα θαη ηα θξάηε-κέιε ζπληνλίδνπλ ηε δξάζε ηνπο ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ακνηβαία ζπλνρή ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ θαη ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο. Δπηπιένλ ε πλζήθε ίδξπζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο πξνβιέπεη ηε ζέζπηζε απφ ην πκβνχιην πνιπεηνχο πξνγξάκκαηνο-πιαηζίνπ, ζην νπνίν πεξηιακβάλεηαη ην ζχλνιν ησλ δξάζεσλ ηεο Κνηλφηεηαο. Σν πξφγξακκα-πιαίζην: - νξίδεη ηνπο επηζηεκνληθνχο θαη ηερλνινγηθνχο ζηφρνπο πνπ πξέπεη λα πινπνηεζνχλ κε ηηο ηέζζεξηο δξάζεηο ηεο Κνηλφηεηαο, - ππνδεηθλχεη ηηο γεληθέο γξακκέο απηψλ ησλ δξάζεσλ, - νξίδεη ην κέγηζην ζπλνιηθφ πνζφ θαη ηηο ιεπηνκεξείο δηαηάμεηο γηα ηε ρξεκαηνδνηηθή ζπκκεηνρή ηεο Κνηλφηεηαο ζην πξφγξακκα-πιαίζην θαζψο θαη ηα αληίζηνηρα κεξίδηα θάζε πξνβιεπφκελεο δξάζεο. Σν πξφγξακκα πιαίζην ηίζεηαη ζε εθαξκνγή κέζσ εηδηθψλ πξνγξακκάησλ 2 πνπ εθπνλνχληαη ζην πιαίζην θάζε δξάζεο θαη απνθαζίδνληαη απφ ην πκβνχιην βάζεη ζρεηηθήο πξφηαζεο ηεο Δπηηξνπήο. Σα επηκέξνπο πξνγξάκκαηα πνπ ζπλαπαξηίδνπλ ην πξφγξακκα-πιαίζην είλαη αθηεξσκέλα ζε δηαθνξεηηθνχο κεηαμχ ηνπο ηνκείο φπσο νη ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ, ην πεξηβάιινλ, νη βηνινγηθέο επηζηήκεο, ε ελέξγεηα, νη κεηαθνξέο ή ε θηλεηηθφηεηα ησλ εξεπλεηψλ. Σν πξψην πνιπεηέο πξφγξακκα-πιαίζην ζεζπίζζεθε ην 1984. ήκεξα δηαλχνπκε ήδε ην έθην πξφγξακκαπιαίζην, ην νπνίν νινθιεξψλεηαη ζηα ηέιε ηνπ 2006. 2 Σν άζξνηζκα ησλ πνζψλ πνπ δηαηίζεληαη απφ ηελ Κνηλφηεηα γηα ηα εηδηθά πξνγξάκκαηα δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην κέγηζην ζπλνιηθφ πνζφ πνπ έρεη νξηζηεί γηα ην πξφγξακκα-πιαίζην θαη γηα θάζε επηκέξνπο δξάζε. 12

Ζ πλζήθε ίδξπζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο πξνβιέπεη φηη ζηα εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο-πιαηζίνπ κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ 3 επηρεηξήζεηο, εξεπλεηηθά θέληξα θαη παλεπηζηήκηα. Καηά ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο-πιαηζίνπ ε Κνηλφηεηα κπνξεί λα ζπλεξγάδεηαη κε ηξίηεο ρψξεο ή δηεζλείο νξγαληζκνχο. Ζ Κνηλφηεηα κπνξεί επίζεο λα δεκηνπξγεί θνηλέο επηρεηξήζεηο ή νπνηαδήπνηε άιιε αλαγθαία ππνδνκή γηα ηελ θαιή εθηέιεζε ησλ πξνγξακκάησλ θνηλνηηθήο έξεπλαο, ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη επίδεημεο. Σαπηφρξνλα κε ηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ίδξπζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο ζηε Ρψκε ην 1957, ππεγξάθε ε πλζήθε γηα ηελ ίδξπζε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο Αηνκηθήο Δλέξγεηαο (πλζήθε ΔΚΑΔ-Δπξαηφκ), ε νπνία ζηνρεχεη ζηελ δεκηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε κηαο ηζρπξήο επξσπατθήο ππξεληθήο βηνκεραλίαο, ηθαλήο λα παξάγεη κε αζθάιεηα ζεκαληηθέο πνζφηεηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο απνθιεηζηηθά γηα κε ζηξαηησηηθνχο εηξεληθνχο ζθνπνχο ζπκβάιινληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ζηελ άλνδν ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηελ επεκεξία ησλ ιαψλ ηεο Κνηλφηεηαο. Γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο απνζηνιήο ηεο 4 ε Δπξαηφκ νθείιεη, κεηαμχ άιισλ, λα αλαπηχζζεη, λα πξνσζεί θαη λα δηεπθνιχλεη ηελ έξεπλα θαζψο θαη λα δηαζθαιίδεη ηε δηάδνζε ησλ ηερληθψλ γλψζεσλ ζηνλ ηνκέα ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Γεθαεηίεο 80 θαη 90: θνξύθσζε ηνπ παγθόζκηνπ αληαγσληζκνύ ζε ζέκαηα έξεπλαο & ηερλνινγίαο αύμεζε ηεο ζεκαζίαο ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ έξεπλα Σν 1984 ε επξσπατθή πνιηηηθή έξεπλαο πξαγκαηνπνίεζε έλα πνηνηηθφ άικα πξνο ηα εκπξφο κε ηε ζέζπηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο Esprit (Δπξσπατθφ ηξαηεγηθφ Πξφγξακκα Έξεπλαο ζηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξηθήο) πνπ ζηφρεπε ζηελ πξναγσγή ηεο βαζηθήο έξεπλαο ζηνλ θιάδν ηεο κηθξνειεθηξνληθήο. 5 Σν 1986 ε Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε, 6 ε νπνία εμαζθάιηζε ηηο πξνζαξκνγέο πνπ απαηηνχληαλ γηα ηελ επίηεπμε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο, ππνγξάκκηδε φηη πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο ηεο ελίζρπζεο ησλ επηζηεκνληθψλ θαη ηερλνινγηθψλ βάζεσλ ηεο επξσπατθήο βηνκεραλίαο θαη ηεο βειηίσζεο ηεο δηεζλνχο αληαγσληζηηθφηεηάο ηεο ζα πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε ε ζρέζε κεηαμχ ηεο πξνζπάζεηαο πνπ αλαιακβάλεηαη 3 Tν πκβνχιην θαζνξίδεη ηνπο θαλφλεο ζπκκεηνρήο ζην πξφγξακκα-πιαίζην θαζψο θαη ηνπο θαλφλεο πνπ εθαξκφδνληαη ζηε δηάδνζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο. 4 πλζήθε πεξί ηδξχζεσο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο Αηνκηθήο Δλέξγεηαο (Δλνπνηεκέλε κε επίζεκε έθδνζε 1996), δηαζέζηκε ζηελ ηζηνζειίδα http://eurlex.europa.eu/el/treaties/treaties_founding.htm. 5 Βι. http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvb/i23000.htm, Αχγνπζηνο 2006. 6 Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε (1986), Δπίζεκε Δθεκεξίδα ησλ ΔΚ αξηζ. L 169 ηεο 29εο Ηνπλίνπ 1987, δηαζέζηκε ζηελ ηζηνζειίδα http://eur-lex.europa.eu/el/treaties/treaties_other.htm. 13

ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο πξνζπάζεηαο γηα εγθαζίδξπζε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο θαη γηα πινπνίεζε θνηλψλ πνιηηηθψλ, ηδίσο ζηνλ ηνκέα ηνπ αληαγσληζκνχ θαη ησλ ζπλαιιαγψλ. Δπηπιένλ, ε Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε θαηέζηεζε ηελ επηζηήκε αληηθείκελν θνηλνηηθήο επζχλεο θαη αξκνδηφηεηαο. ηε δεθαεηία ηνπ 1990 ζεκεηψζεθε θνξχθσζε ηεο ηερληθήο πξνφδνπ θαη ηνπ παγθφζκηνπ αληαγσληζκνχ ζε ζέκαηα έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο. Απηφ νδήγεζε ζηελ νινέλα θαη απμαλφκελε ζεκαζία ηεο πνιηηηθήο έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο ζηελ ΔΔ. Σν 1992 ππνγξάθεθε ε πλζήθε ηνπ Μaastricht, γλσζηή θαη σο πλζήθε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε νπνία πξνβιέπεη 7 ξεηά φηη ε δξάζε ηεο Κνηλφηεηαο πεξηιακβάλεη, κεηαμχ άιισλ, ηελ πξνψζεζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο. Σν 1993 ζηε Λεπθή Βίβιν 8 ηεο Δπηηξνπήο γηα ηελ αλάπηπμε, ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηελ απαζρφιεζε ππνγξακκηδφηαλ ε ζεκαζία ηεο έξεπλαο, ηεο ηερλνινγίαο θαη ησλ ηειεπηθνηλσληψλ ζηελ πξνψζεζε ηεο βηνκεραληθήο αληαγσληζηηθφηεηαο. Από ην 2000 θαη έπεηηα ε έξεπλα ηίζεηαη ζην επίθεληξν ηεο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ......ε ηδέα γηα έλαλ «επξσπατθό ρώξν έξεπλαο» Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2000 ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή εμέδσζε κηα αλαθνίλσζε κε ηίηιν «Γηα έλαλ επξσπατθφ ρψξν ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο», 9 ζηελ νπνία ηφληδε ηελ αλάγθε δεκηνπξγίαο ελφο επξσπατθνχ ρψξνπ έξεπλαο (European Research Area), δειαδή ελφο ρψξνπ ρσξίο ζχλνξα γηα ηελ έξεπλα φπνπ ζα ζπλελψλνληαη φινη νη πφξνη θαη ηα κέζα πνπ έρεη ζηελ δηάζεζή ηεο ε Κνηλφηεηα πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί θαιχηεξνο ζπληνληζκφο ησλ δξαζηεξηνηήησλ έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο ζην επίπεδν ηφζν ησλ θξαηψλ κειψλ φζν θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. (βι. ελφηεηα 1.2.1.)...ε έξεπλα σο αθξνγσληαίνο ιίζνο ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβόλαο Σνλ Μάξηην ηνπ 2000 ζηελ Δπξσπατθή χλνδν Κνξπθήο ηεο Ληζζαβφλαο νη επξσπαίνη εγέηεο έζεζαλ ην ζηφρν «λα γίλεη ε ΔΔ ε πην αληαγσληζηηθή θαη δπλακηθή νηθνλνκία ηεο γλψζεο ζηνλ θφζκν κέρξη ην 2010». Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο 7 πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (παγησκέλε έθδνζε), Δπίζεκε Δθεκεξίδα ησλ ΔΚ αξηζ. C 325 ηεο 24εο Γεθεκβξίνπ 2002, δηαζέζηκε ζηελ ηζηνζειίδα http://eur-lex.europa.eu/el/treaties/index.htm. 8 Βι. http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvb/i23000.htm, Αχγνπζηνο 2006. 9 Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο πξνο ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ: «Γηα έλαλ επξσπατθφ ρψξν ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο» [COM (2000) 6 ηειηθφ, δηαζέζηκε ζηελ ηζηνζειίδα http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvb/i23010.htm. 14

απηφο, νη αξρεγνί θξαηψλ θαη θπβεξλήζεσλ ηεο ΔΔ ηφληζαλ ηελ αλαγθαηφηεηα ελίζρπζεο ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, αλαγλσξίδνληαο φηη ε επέλδπζε ζηε γλψζε απνηειεί ηνλ θαιχηεξν ηξφπν πξνψζεζεο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ζην πιαίζην κηαο παγθνζκηνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο. Ζ έξεπλα είλαη, επνκέλσο, ν αθξνγσληαίνο ιίζνο ηεο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο γηα ηελ αλαγσγή ηεο Δπξψπεο ζηε δπλακηθφηεξε θαη αληαγσληζηηθφηεξε γλσζηνθεληξηθή νηθνλνκία ηνπ θφζκνπ, ηθαλή λα ππνζηεξίμεη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή. Δπηπιένλ ηα Δπξσπατθά πκβνχιηα ηεο άληα Μαξία ληε Φέηξα ηνλ Ηνχλην ηνπ 2000 θαη ηεο ηνθρφικεο ηνλ Μάξηην ηνπ 2001 10 θαηέιεμαλ ζε ζπκπεξάζκαηα ζηα νπνία πξνβιέπεηαη ε ηαρεία εγθαζίδξπζε ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ έξεπλαο θαη θαηλνηνκίαο κε ζηφρν ηε βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε, πεξηζζφηεξε απαζρφιεζε θαη θνηλσληθή ζπλνρή θαη απψηεξν ζηφρν λα κπνξέζεη ε Έλσζε λα γίλεη ε πην αληαγσληζηηθή θαη δπλακηθή νηθνλνκία ηεο γλψζεο ζηελ πθήιην έσο ην 2010. Σν Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο ηνθρφικεο, κάιηζηα, ηφληζε ηελ αλάγθε ηδηαίηεξεο ελίζρπζεο ηεο έξεπλαο ζηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη ηδίσο ζηε βηνηερλνινγία....ν ζηόρνο ηεο αύμεζεο ησλ επελδύζεσλ γηα ηελ έξεπλα Σνλ Μάξηην ηνπ 2002 ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Βαξθειψλεο έζεζε ηνλ ζηφρν ηεο αχμεζεο ησλ επελδχζεσλ γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε ζηελ ΔΔ ζην επίπεδν ηνπ 3% ηνπ θνηλνηηθνχ ΑΔγρΠ έσο ην 2010, απφ πνζνζηφ 1,9% ην 2000. Απεχζπλε επίζεο ηελ έθθιεζε λα απμεζεί ην επίπεδν ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ πνπ δηαηίζεηαη απφ ηηο επηρεηξήζεηο γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε απφ 56% ην 2002 ζηα δχν ηξίηα ησλ ζπλνιηθψλ επελδχζεσλ έξεπλαο & αλάπηπμεο ην 2010, αλαινγία πνπ είρε ήδε ηφηε επηηεπρζεί ζηηο ΖΠΑ θαη νξηζκέλεο επξσπατθέο ρψξεο. Σν βαζηθφ θίλεηξν απφ ην νπνίν εθπνξεχζεθαλ νη ελ ιφγσ ζηφρνη ηεο Βαξθειψλεο ήηαλ ε ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ε ελίζρπζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο αλάπηπμεο απνηειεί βαζηθφ ζηνηρείν γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηεο Ληζζαβφλαο θαη φηη ε επίηεπμή ηνπο θηλδπλεχεη απφ ην ηεξάζηην θαη νινέλα απμαλφκελν ράζκα πνπ εκθαλίδνπλ νη 10 Απφθαζε αξηζ. 1513/2002/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 27εο Ηνπλίνπ 2002, ζρεηηθά κε ην έθην πξφγξακκα πιαίζην δξαζηεξηνηήησλ έξεπλαο, ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαη επίδεημεο κε ζθνπφ ηε ζπκβνιή ζηε δεκηνπξγία ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ ηεο έξεπλαο θαη ζηελ θαηλνηνκία (2002-2006) [Δπίζεκε Δθεκεξίδα L 232 ηεο 29.8.2002], αηηηνινγηθή ζθέςε αξ.6. 15

επελδχζεηο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο ζηελ ΔΔ ζε ζχγθξηζε κε ηηο αληίζηνηρεο ζηηο ΖΠΑ θαη ηελ Ηαπσλία. Έηζη ε Δπηηξνπή ηνλ επηέκβξην ηνπ 2002 εμέδσζε κηα αλαθνίλσζε 11 κε ηίηιν «Πεξηζζφηεξε έξεπλα γηα ηελ Δπξψπε. ηφρνο: 3% ηνπ ΑΔγρΠ», ζηφρνο ηεο νπνίαο ήηαλ ε εγθαηλίαζε ηνπ δηαιφγνπ γηα ηηο κεζφδνπο θαη ηα κέζα επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ πνπ ηέζεθαλ ζηελ Βαξθειψλε. Ζ Δπηηξνπή ζηελ αλαθνίλσζή ηεο ηνλίδεη φηη απαηηείηαη έλα ειθπζηηθφηεξν πιαίζην ζπλζεθψλ γηα ηελ έξεπλα (παξνρή θνξνινγηθψλ θηλήηξσλ, ζέζπηζε θαλνληζηηθψλ ξπζκίζεσλ θηιηθψλ πξνο ηελ έξεπλα, εθαξκνγή ησλ θαηάιιεισλ θαζεζηψησλ γηα ηα δηθαηψκαηα πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, δεκηνπξγία ηζρπξψλ δεκφζησλ εξεπλεηηθψλ δνκψλ, πξνψζεζε δπλακηθνχ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο θ.α.) πξνθεηκέλνπ λα δνζεί αλνδηθή ψζεζε ζηηο επελδχζεηο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο ζε φιε ηελ Δπξψπε. Σνλ Ηνχλην ηνπ 2003 ε Δπηηξνπή, κεηά απφ ζρεηηθφ αίηεκα ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ Κνξπθήο πνπ ζπλήιζε ηνλ Μάξηην ηνπ 2003, δεκνζίεπζε έλα πξφγξακκα δξάζεο 12 κε ηίηιν «Δπελδχνληαο ζηελ έξεπλα: ην πξφγξακκα δξάζεο γηα ηελ Δπξψπε», ζην νπνίν αλαιχνληαη νη πξσηνβνπιίεο πνπ απαηηνχληαη γηα λα απνθηήζεη ε Δπξψπε ηζρπξφηεξεο βάζεηο δεκφζηαο έξεπλαο θαη λα απμεζεί πνιχ πεξηζζφηεξν ε ειθπζηηθφηεηά ηνπο γηα ηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο πνπ δηνρεηεχνληαη ζηελ έξεπλα θαη ηελ θαηλνηνκία κε απψηεξν ζηφρν ηελ πινπνίεζε ηνπ ζηφρνπ ηεο Βαξθειψλεο, δειαδή ηεο αχμεζεο ηνπ επηπέδνπ ησλ επελδχζεσλ έξεπλαο θαη αλάπηπμεο ζηελ ΔΔ ζην 3% ηνπ ΑΔγρΠ έσο ην 2010, νη πφξνη ηνπ νπνίνπ ζα πξέπεη λα πξνέιζνπλ θαηά ηα 2/3 απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Σν πξφγξακκα δξάζεο ηεο Δπηηξνπήο πεξηιακβάλεη ηέζζεξηο βαζηθέο δέζκεο δξάζεσλ: H πξψηε δέζκε έρεη σο ζηφρν ηελ εμαζθάιηζε ηεο ακνηβαίαο ζπλνρήο θαη ηνπ ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ θαη ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ έξεπλα. ηα πιαίζηα απηά εληάζζεηαη θαη ε ζπγθξφηεζε ησλ «επξσπατθψλ ηερλνινγηθψλ πιαηθνξκψλ» 13. 11 Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο: «Πεξηζζφηεξε έξεπλα γηα ηελ Δπξψπε - ηφρνο: 3% ηνπ Α.Δγρ.Π» [COM (2002) 499 ηειηθφ, Βξπμέιιεο 11.9.2002. 12 Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο: «Δπελδχνληαο ζηελ έξεπλα: ην πξφγξακκα δξάζεο γηα ηελ Δπξψπε» [COM(2003) 226 ηειηθφ, Βξπμέιιεο, 4.06.2003. 13 Οη επξσπατθέο ηερλνινγηθέο πιαηθφξκεο έρνπλ σο ζηφρν λα ζπλελψζνπλ φινπο ηνπο βαζηθνχο πξσηαγσληζηηθνχο παξάγνληεο εξεπλεηηθνχο νξγαληζκνχο, βηνκεραληθέο επηρεηξήζεηο, ξπζκηζηηθνχο θνξείο, νκάδεο ρξεζηψλ θιπ κε ζηφρν ηε ράξαμε θαη πινπνίεζε κηαο θνηλήο ζηξαηεγηθήο ζηα ζέκαηα ηεο αλάπηπμεο, ηεο εμάπισζεο θαη ηεο ρξήζεο ησλ ηερλνινγηψλ θαίξηαο ζεκαζίαο ζηελ Δπξψπε. 16

ηφρνο ηεο δεχηεξεο δέζκεο κέηξσλ είλαη λα βειηησζεί νπζηαζηηθά ε δεκφζηα ππνζηήξημε γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ ηερλνινγηθή θαηλνηνκία κέζσ ηεο αχμεζεο θαη βειηίσζεο ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ πνπ απαζρνινχληαη ζηελ έξεπλα, ηεο ελίζρπζεο ησλ δεκφζησλ βάζεσλ έξεπλαο θαη ηεο δηαζχλδεζήο ηνπο κε ηελ βηνκεραλία θαη ηεο βειηίσζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δηαθφξσλ δεκφζησλ κέζσλ ρξεκαηνδφηεζεο. Αληηθείκελν ηεο ηξίηεο δέζκεο κέηξσλ είλαη ε αλαγθαία αχμεζε ηνπ επηπέδνπ δεκφζηαο ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε. Σέινο, απψηεξνο ζθνπφο ηεο ηέηαξηεο δέζκεο κέηξσλ είλαη ε βειηίσζε ηνπ πιαηζίνπ ησλ ζπλζεθψλ θαη ησλ φξσλ γηα ηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο ζηελ έξεπλα κέζσ ηεο πξνζηαζίαο ησλ δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, ηεο παξνρήο θνξνινγηθψλ θηλήηξσλ, ηεο δεκηνπξγίαο ελφο επλντθνχ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ, θιπ. Ση πξνβιέπεη ε πληαγκαηηθή πλζήθε γηα ηελ έξεπλα Ζ πλζήθε γηα ηε ζέζπηζε πληάγκαηνο ηεο Δπξψπεο, ε νπνία εγθξίζεθε απφ ηνπο αξρεγνχο θξαηψλ θαη θπβεξλήζεσλ ηεο ΔΔ ηνλ Ηνχλην 2004 θαη ππνγξάθεθε ζηε Ρψκε ηνλ Οθηψβξην 2004 πεξηιακβάλεη ζπλνιηθά νρηψ άξζξα (248 έσο 255), ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηελ πνιηηηθή ηεο ΔΔ γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε θαζψο θαη ην δηάζηεκα. 14 Ζ πληαγκαηηθή πλζήθε επαλαιακβάλεη 15 ηα φζα πξνβιέπνληαη ζηελ πλζήθε ίδξπζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε αιιά επηπιένλ πξνζζέηεη θαη νξηζκέλα άιια ελδηαθέξνληα ζηνηρεία. πγθεθξηκέλα, ε πληαγκαηηθή πλζήθε θάλεη ηδηαίηεξε αλαθνξά ζηνλ επξσπατθφ ρψξν έξεπλαο, αθνχ πξνβιέπεη φηη «Ζ δξάζε ηεο Έλσζεο έρεη σο ζηφρν λα εληζρχζεη ηηο επηζηεκνληθέο θαη ηερλνινγηθέο ηεο βάζεηο κε ηε δεκηνπξγία επξσπατθνχ ρψξνπ έξεπλαο ζηνλ νπνίν νη εξεπλεηέο, νη επηζηεκνληθέο γλψζεηο θαη νη ηερλνινγίεο θπθινθνξνχλ ειεχζεξα...». Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη θαη ε αλαθνξά ζηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, θαζψο πξνβιέπεηαη φηη «...ε Έλσζε ελζαξξχλεη ζε νιφθιεξε ηελ επηθξάηεηά ηεο ηηο επηρεηξήζεηο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, ηα εξεπλεηηθά θέληξα θαη ηα παλεπηζηήκηα ζηηο πξνζπάζεηέο ηνπο ζηνπο ηνκείο ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο πςειήο πνηφηεηαο». 14 Μνινλφηη ε πληαγκαηηθή πλζήθε επί ηνπ παξφληνο βξίζθεηαη ζην ζηάδην ηνπ ζρεδίνπ, θαζψο δελ έρεη αθφκα θπξσζεί θαη απφ ηα 25 θξάηε-κέιε ηεο ΔΔ, ηα φζα πξνβιέπεη γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία, θαζψο δείρλνπλ ηηο κειινληηθέο ηάζεηο θαη θαηεπζχλζεηο ηεο πνιηηηθήο έξεπλαο ζηελ ΔΔ. 15 πλζήθε γηα ηε ζέζπηζε πληάγκαηνο ηεο Δπξψπεο, Δπίζεκε Δθεκεξίδα αξηζ. C 310 ηεο 16εο Γεθεκβξίνπ 2004, δηαζέζηκε ζηελ ηζηνζειίδα http://eur-lex.europa.eu/el/treaties/index.htm. 17

Έλα αθφκε ζηνηρείν πνπ δελ πεξηιακβάλεηαη ζηελ πλζήθε ίδξπζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο αιιά απνηειεί θαηλνηνκία ηεο πληαγκαηηθήο πλζήθεο είλαη ε πξφβιεςε φηη «Ζ Δπηηξνπή κπνξεί λα αλαιακβάλεη...πξσηνβνπιίεο κε ζηφρν ηνλ θαζνξηζκφ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ θαη δεηθηψλ, ηελ νξγάλσζε ηεο αληαιιαγήο βέιηηζησλ πξαθηηθψλ θαη ηελ πξνεηνηκαζία ησλ αλαγθαίσλ ζηνηρείσλ γηα ηελ πεξηνδηθή παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε». Όζνλ αθνξά ηα πνιπεηή πξνγξάκκαηαπιαίζηα, ε πληαγκαηηθή πλζήθε πξνβιέπεη φηη απηά ζεζπίδνληαη θάζε θνξά κε επξσπατθφ λφκν. 16 Ζ απμαλφκελε ζεκαζία πνπ απνδίδεη ε ΔΔ ζηηο δηαζηεκηθέο ηερλνινγίεο θαη ζηελ ελίζρπζε ηνπ ξφινπ ηεο ζην δηάζηεκα θαηαδεηθλχεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ε πληαγκαηηθή πλζήθε πεξηιακβάλεη έλα άξζξν εηδηθά γηα ηελ επξσπατθή πνιηηηθή δηαζηήκαηνο. Σν ελ ιφγσ άξζξν πξνβιέπεη φηη ε Έλσζε θαηαζηξψλεη επξσπατθή πνιηηηθή δηαζηήκαηνο, ζρεδηάδεη θαη πινπνηεί επξσπατθά δηαζηεκηθά πξνγξάκκαηα γηα ηελ εμεξεχλεζε θαη ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ δηαζηήκαηνο. Ζ έξεπλα ζηελ ΔΔ ζήκεξα : παξά ηηο πξνζπάζεηεο ην ράζκα κε ΖΠΑ θαη Ηαπσλία δηεπξύλεηαη... ήκεξα ε πνιηηηθή έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο θαηέρεη εμέρνπζα ζέζε ζηηο επξσπατθέο ζπλαληήζεηο θνξπθήο θαζψο ε έξεπλα θαη ε θαηλνηνκία έρνπλ αλαρζεί ζε βαζηθέο πξνηεξαηφηεηεο ηεο ΔΔ. Ωζηφζν, ε ΔΔ έρεη πνιχ δξφκν αθφκε λα δηαλχζεη. Σν 2003 17 νη επελδχζεηο ζηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε σο πνζνζηφ επί ηνπ ΑΔΠ αλήιζαλ ζην 1,95% ζηελ ΔΔ ησλ 15 (ζηελ επξσδψλε ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ήηαλ 1,88%) έλαληη 2,67% ζηηο ΖΠΑ θαη 3,15% ζηελ Ηαπσλία. Αλ θαη ην αληίζηνηρν πνζνζηφ γηα ηελ Κίλα ήηαλ κφιηο 1,31%, νη ζρεηηθέο δαπάλεο ηεο Κίλαο απμάλνληαη θαηά 10% εηεζίσο. Σν 2004 νη δαπάλεο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο αληηπξνζψπεπαλ ην 1,92% ηνπ ΑΔΠ ζηελ ΔΔ ησλ 15 θαη ην 1,86% ηνπ ΑΔΠ ζηελ δηεπξπκέλε ΔΔ ησλ 25 (ζηελ επξσδψλε ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ήηαλ 1,86%), ελψ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ γηα ηηο ΖΠΑ ήηαλ 2,66%. Δπίζεο ην 2003 νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο ρξεκαηνδφηεζαλ ην 54,6% ησλ ζπλνιηθψλ δαπαλψλ έξεπλαο θαη αλάπηπμεο ηεο ΔΔ ησλ 15 ελψ ην κεξίδην 16 Δπίζεο ζχκθσλα κε ηα φζα πξνβιέπεη ε πληαγκαηηθή πλζήθε, επξσπατθφο λφκνο ηνπ πκβνπιίνπ ζεζπίδεη ηα εηδηθά πξνγξάκκαηα πνπ ζέηνπλ ζε εθαξκνγή ην πνιπεηέο πξφγξακκα-πιαίζην. Δπξσπατθφο λφκνο, ηέινο, ζεζπίδεη θαη ηα κέηξα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ έξεπλαο, σο ζπκπιήξσκα ησλ δξάζεσλ πνπ πξνβιέπνληαη ζην πνιπεηέο πξφγξακκα-πιαίζην. 17 Βι. ζρεηηθά http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page? _pageid=1996,45323734&_ dad=portal& _schema=portal&screen=welcomeref&open=/&product=strind_innore&depth=2 (ηζηνζειίδα ηεο Δurostat), Aχγνπζηνο 2006. 18

ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζηηο ζπλνιηθέο δαπάλεο γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε αλήιζε ζην 61,4% ζηηο ΖΠΑ θαη ζην 74,5% ζηελ Ηαπσλία. Οη δαπάλεο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο ηεο ΔΔ, επνκέλσο, ππνιείπνληαη ζεκαληηθά ησλ θπξηφηεξσλ αληαγσληζηψλ ηεο, δει. ησλ ΖΠΑ θαη ηεο Ηαπσλίαο, θπξίσο ιφγσ ησλ ρακειψλ επελδχζεσλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζηελ έξεπλα θαη αλάπηπμε. Δάλ δελ αληηζηξαθεί απηή ε ηάζε, ην 2010 ε ΔΔ φρη κφλν δε ζα πεηχρεη ηνλ γεληθφ ζηφρν ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ δαπαλψλ έξεπλαο θαη αλάπηπμεο θαηά ηα δχν ηξίηα απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, αιιά θαη νη δαπάλεο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο ηεο ΔΔ ζα αλέξρνληαη κφιηο ζην 2,2% ηνπ ΑΔΠ ηεο, δειαδή ζην επίπεδν πνπ επηδηψθεη λα θζάζεη ε Κίλα κέρξη ην ίδην έηνο. Ζ ΔΔ πξέπεη, επνκέλσο, λα θαηαβάιεη ζπληνληζκέλεο πξνζπάζεηεο, αλ ζέιεη λα θαιχςεη ην ράζκα κε ηηο άιιεο ηερλνινγηθά πξνεγκέλεο δπλάκεηο. Ζ πξφθιεζε γηα ηελ ΔΔ είλαη κεγάιε θαζψο εθείλν πνπ δηαθπβεχεηαη είλαη ε ηθαλφηεηά ηεο λα πεηχρεη πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο πνπ ζα πξνέιζνπλ απφ ηελ έξεπλα θαη ηελ θαηλνηνκία θαη λα θαηαζηεί, έηζη, ε πην δπλακηθή νηθνλνκία κε πνιιέο λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο. Γηα λα αληαπνθξηζεί ζηελ πξφθιεζε απηή, ε ΔΔ έρεη ζέζεη σο ζηφρν ηε δεκηνπξγία ελφο «Δπξσπατθνχ Υψξνπ Έξεπλαο». 1.2. ΟΡΓΑΝΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ 1.2.1. Ο ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΥΩΡΟ ΔΡΔΤΝΑ Ση είλαη ν ΔΥΔ - ε ζεκαζία ηνπ γηα ηελ έξεπλα ζηελ Δπξώπε Ο Δπξσπατθφο Υψξνο Έξεπλαο (ΔΥΔ) είλαη 18 κηα εληαία δνκή ή αιιηψο κηα πιαηθφξκα γηα ηελ ζπγθέληξσζε θαη ηελ εληαηηθνπνίεζε ησλ πξνζπαζεηψλ έξεπλαο ζε επίπεδν ΔΔ, θαη ην ζπληνληζκφ ηνπο κε εζληθέο θαη δηεζλείο πξσηνβνπιίεο. Ο ΔΥΔ έρεη σο ζηφρν λα ζπλελψζεη φια ηα κέζα (αλζξψπηλνπο πφξνπο, εξεπλεηηθέο δνκέο, ηερλνγλσζία, ρξεκαηνδνηηθά κέζα θιπ.) πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηεο ε Κνηλφηεηα, λα θαζνδεγήζεη ηηο εξεπλεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηελ πνιηηηθή θαηλνηνκίαο ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε θαη λα βνεζήζεη ψζηε απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο λα γίλνπλ πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθέο. Ο EΥΔ απνηειεί ηελ ιχζε ζην πξφβιεκα ηνπ θαηαθεξκαηηζκνχ θαη ηεο απνζπαζκαηηθφηεηαο πνπ ραξαθηήξηδαλ κέρξη πξφζθαηα ηελ επξσπατθή έξεπλα, θαζψο νη εμεηδηθεπκέλνη επηζηήκνλεο θαη ηα θέληξα ηερλνγλσζίαο ήηαλ δηεζπαξκέλα ζε 18 Βι. http://ec.europa.eu/research/leaflets/enlargement/index_el.html, Αχγνπζηνο 2006. 19

νιφθιεξε ηελ ήπεηξν, κε απνηέιεζκα νη εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο ηεο Έλσζεο λα ππνθέξνπλ ιφγσ ηεο έιιεηςεο επαξθνχο δηθηχσζεο θαη ζπλεξγαζίαο. Ο ΔΥΔ ζηνρεχεη λα ζπγθεληξψζεη ηνπο δηαζθνξπηζκέλνπο πφξνπο θαη ηελ ηερλνγλσζία θαη λα ζπκβάιεη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε επηθνηλσλία, ηε ζπλεξγαζία, ηνλ ζπληνληζκφ θαη ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηελ έξεπλα θνξέσλ, νχησο ψζηε λα εληζρπζεί ε ζπλνρή θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ησλ πνιηηηθψλ έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ Δπξψπε. Αλάιεςε δξάζεο γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ ΔΥΔ Σν 2000 ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή εμέδσζε κηα αλαθνίλσζε κε ηίηιν «Γηα έλαλ επξσπατθφ ρψξν ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο», ζηελ νπνία πξφηεηλε ηε δεκηνπξγία ελφο επξσπατθνχ ρψξνπ γηα ηελ έξεπλα πνπ ζα ζπλέβαιε ζηνλ θαιχηεξν ζπληνληζκφ θαη ηελ ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ θνξέσλ ηεο έξεπλαο ζηελ ΔΔ. Ζ αλαθνίλσζε 19 απηή, πνπ εγθξίζεθε απφ ηνπο αξρεγνχο θξαηψλ θαη θπβεξλήζεσλ ηεο ΔΔ ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο, απνηέιεζε ην ηδξπηηθφ έγγξαθν ηνπ EΥΔ. ηελ αλαθνίλσζή ηεο ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή δηαπίζησλε φηη νπζηαζηηθά κέρξη ηφηε δελ είρε δηακνξθσζεί κηα επξσπατθή πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο αιιά αληίζεηα, νη πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη ηεο ΔΔ ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο αζθνχληαλ παξάιιεια, ρσξίο λα ζπληζηνχλ έλα ζπλεθηηθφ ζχλνιν. Παξαηεξνχληαλ, δειαδή, έιιεηςε ζπλνρήο θαη ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ θαη ηεο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ γηα ηελ έξεπλα. Ζ αλππαξμία ελφο επξσπατθνχ ρψξνπ γηα ηελ έξεπλα νθεηιφηαλ, ζχκθσλα κε ηελ Δπηηξνπή, ζηελ απνκφλσζε θαη ζηα ζηεγαλά ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ έξεπλαο, ζηελ πνιπδηάζπαζε ησλ εξεπλεηηθψλ πξνζπαζεηψλ, ζηηο απνθιίζεηο κεηαμχ ησλ εζληθψλ θαλνληζηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ πιαηζίσλ θαη ζηελ έιιεηςε ζπληνληζκνχ ζηνλ ηξφπν εθαξκνγήο ησλ εζληθψλ θαη ησλ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ γηα ηελ έξεπλα. Ζ Δπηηξνπή ππνζηήξηδε φηη ε θαηάξγεζε ησλ ζηεγαλψλ θαη ε θαιχηεξε ελνπνίεζε ηνπ επξσπατθνχ ηερλνινγηθνχ θαη επηζηεκνληθνχ ρψξνπ κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο ελφο Δπξσπατθνχ Υψξνπ Έξεπλαο (EΥΔ) ζα επέηξεπαλ ηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ θαη ηελ επίηεπμε νηθνλνκηψλ θιίκαθαο θαη ζα έδηλαλ κηα λέα ψζεζε ζηελ έξεπλα ζηελ Δπξψπε. 19 Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο πξνο ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ: «Γηα έλαλ επξσπατθφ ρψξν ζηνλ ηνκέα ηεο έξεπλαο» [COM (2000) 6 ηειηθφ. 20