Επαγγελματική συνέντευξη

ΔΙΜΗΝΙAIΑ EΚΔΟΣΗ / ΤEYΧΟΣ 11 / ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009. ΔΙΑΝEΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕAΝ ΜEΣΩ ΣΥΝΕΡΓΑΖOΜΕΝΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕIΩΝ Επαγγελματική συνέντευξη Τα μυστικά για να...πάρετε τη δουλειά Γρίπη Α Πώς θα την αντιμετωπίσετε Αλλεργίες Όλες οι απαντήσεις για τα αλλεργικά τεστ Βότανα Η θεραπευτική σοφία της φύσης

νέο προϊόν με ασφάλεια για όλες τις ηλικίες Χωρίς Άρωμα & «ασφαλώς» κατά του κνησμού με συνδυαστική δράση ΕΝ ΕΙΞΕΙΣ Έκζεμα Ατοπική ερματίτιδα, ερματίτιδα εξ επαφής Κνίδωση Ξηροδερμία Αλλεργικές αντιδράσεις του δέρματος από εξωτερικά ερεθίσματα (τσιμπήματα εντόμων, μεδουσών, επαφή με ερεθιστικά φυτά) Θερμικά ατυχήματα (θερμικά οικιακά ατυχήματα ή και ηλιακά εγκαύματα) Εγκεκριμένο στη Γαλλία και την Αμερική Παρασκευάζεται και συσκευάζεται στη Γαλλία από τη Laboratoire G.PHARM S.A.S, F-34980 SAINT CLEMENT DE RIVIERE, FRANCE. Υπεύθυνος κυκλοφορίας: Φαρμακευτικά Εργαστήρια CANA A.E-Consumer Health Care Division ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ: Λ. Ηρακλείου 446 141 22, Τηλ.: 210 2883300, Fax: 210 2830773, www.cana.gr, e-mail: healthcare@cana.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Θ.Σοφούλη 88 551 31 Τηλ.: 2310 420160 Fax: 2310 420161 ΓΡΑΜΜΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ: 210 2883311

π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α 10 Αντι...γριπικός Οδηγός Πώς να αντιμετωπίσετε τη γρίπη Α υγεία 10 14 Δέκα ερωτήσεις για τα αλλεργικά τεστ Όλα όσα πρέπει να ξέρετε 18 Λοιμώξεις από κατοικίδια ζώα Τι φέρνουν σπίτι σας οι καλοί σας φίλοι άρθρο 24 24 Πώς να επιτύχετε στην επαγγελματική συνέντευξη. Τα μυστικά για να...πάρετε τη δουλειά 32 Ψυχολογική εξάρτηση από το φαγητό Μήπως τρώτε για να ξεχάσετε; παιδί38 38 Κάθε μαθητής... στον πάγκο του Πώς θα βάλετε το παιδί σας...σε πρόγραμμα 42 Διακοπές τέλος! Και τώρα...τα κεφάλια μέσα 48 Ανδρόπαυση Το «ρολόι» χτυπάει και για τους άνδρες ψυχολογία 42 54 Οκτώ πολύτιμα βότανα Η θεραπευτική σοφία της φύσης ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Θεόδουλος Παπαβασιλείου ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Γιώργος Παναγόπουλος ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚΔΟΣΗ Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα Τηλ: 210 8947002, Fax: 210 8941551 e-mail: info@pitsilidis.gr www.pitsilidis.gr ΕΚΔΟΤΗΣ Μιχάλης Πιτσιλίδης ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Νινέττα Βατικιώτη ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ Νεκταρία Καρακώστα ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Έλενα Κιουρκτσή Ειρήνη Νικολάου Χαριτωμένη Βόντα ART DIRECTOR Νικολέττα Παπαϊωάννου GRAPHIC DESIGNER Έμμη Mίσου ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Σοφία Κολοβού ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Ειρήνη Πιτσιλίδη Βασιλική Κούτσικου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Σταμάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Όλγα Κοσσυβάκη Credit: VisualPhotos.com Το Thita τυπώνεται σε 30.000 αντίτυπα και διανέμεται δωρεάν μέσω 600 συνεργαζόμενων φαρμακείων 2

e d i t o r i a l ΝΕΚΤΑΡΙΑ Κ. ΤΟ ΔΙΚΑIΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣIΑ ΔΕΝ ΕIΝΑΙ ΠΙΑ ΔΕΔΟΜEΝΟ Δευτέρα πρωί. Mετά από ένα Σαββατοκύριακο χαλάρωσης, φτάνεις στη δουλειά, όμως τα ρολά, ένα λουκέτο στην πύλη ή ο συνάδελφος που κόβει βόλτες με βλέμμα απόγνωσης, σου φέρνουν τα κακά μαντάτα: «το μαγαζί έκλεισε». Μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα συνειδητοποιείς ότι μόλις έχεις χάσει κάτι που γιατί αλήθεια;- θεωρούσες δεδομένο. Δεν είχες βλέπεις ζυγίσει καλά την οικονομική κρίση. Ή απλά δεν ήθελες να πιστέψεις ότι θα χτυπούσε και τη δική σου πόρτα. Στην αρχή σαστίζεις («Mάλλον πρόκειται για αστείο»), μετά νευριάζεις («Πώς; Γιατί σ εμένα;»), στη συνέχεια βιώνεις μια βαθιά, απέραντη θλίψη που μοιάζει με ποτάμι έτοιμο να σε καταπιεί. Ένα είδος πένθους. Η καθημερινότητά σου ανατρέπεται. Γιατί να βάλω ξυπνητήρι; Αφού κάποιοι αποφάσισαν να με «υποχρεώσουν» σε διακοπές... Ξαφνικά, γίνεσαι πρωταγωνιστής σε ένα έργο που για καιρό έβλεπες μόνο από τις ειδήσεις, στα ρεπορτάζ για την αύξηση της ανεργίας. Η τελευταία «πράξη» ξεκινά όταν το υπόλοιπο του τραπεζικού σου λογαριασμού αρχίζει να «χάνει» ψηφία, τη στιγμή που το ταχυδρομικό σου κουτί «βομβαρδίζεται» από λογαριασμούς που απαιτούν εξόφληση. Καλώς ή κακώς, αν είσαι 20 ή 30 και κάτι, και ζεις ακόμη με τους γονείς, το φορτίο που σηκώνεις είναι κυρίως συναισθηματικό, αυτό που «πονάει» περισσότερο είναι ο βίαιος «ακρωτηριασμός» των ονείρων σου. Επιπλέον, η συνειδητοποίηση ότι θα συνεχίσεις να είσαι mammone (=μαμάκιας ο όρος επινοήθηκε στην Ιταλία για τα μέλη της G700- της γενιάς των 700 ευρώ, που ζουν ακόμη με τους γονείς γιατί, πολύ απλά «δεν βγαίνουν»). Και, φυσικά, η αβεβαιότητα για το αύριο Αν όμως έχεις οικογένεια και παιδιά τι γίνεται; Όταν υπάρχουν άνθρωποι που εξαρτώνται από εσένα, η μόνη λέξη που μπορεί να περιγράψει την κατάσταση είναι πανικός... -«Χρόνια πολλά, να χαίρεσαι τη μικρή». -«Ευχαριστώ» μου λέει η φίλη στην άλλη άκρη της γραμμής και καταλαβαίνω ότι χαμογελάει. -«Καιρό έχουμε να μιλήσουμε. Τι κάνετε; Όλα καλά;». - «Όχι, εδώ και τρεις μήνες και εγώ κι ο Γιώργος είμαστε χωρίς δουλειά», απαντά με μια φωνή που ξαφνικά έχει χάσει κάθε χρώμα, προδίδοντας απογοήτευση. Tο πρώτο τρίμηνο του 2009, ο αριθμός των νέων ανέργων στην Ελλάδα άγγιξε τους 86.000, με το ποσοστό των άνεργων γυναικών να διαμορφώνεται σε διπλάσια επίπεδα σε σχέση με το αντίστοιχο των ανδρών. Το να είσαι νέα, γυναίκα κι εργαζόμενη στην Ελλάδα, δεν είναι καλός οιωνός. Ταιριάζεις απόλυτα στο προφίλ του σύγχρονου ανέργου. Ίσως και να είσαι μια απολυμένη to be 4

m e m o ΕΙΡΗΝΗ Π. Oι περισσότεροι κατά τη διάρκεια της παιδικής μας ηλικίας φοβόμασταν κάτι ή κάποιον! Κάποιο φάντασμα, κάποιον μπαμπούλα, κάποιο τέρας... Όλα είχαν τρομακτική όψη και όλα θα ήταν εκεί για να μας επαναφέρουν στην τάξη με το παράγγελμα του απηυδισμένου γονιού που έχοντας δοκιμάσει ανεπιτυχώς- όλες τις συνηθισμένες παιδαγωγικές μεθόδους καταφεύγει στην πιο σίγουρη, στο φόβο του τέρατος. Έπειτα μεγαλώσαμε και αντιληφθήκαμε πως κανείς δεν ερχόταν να μας φοβίσει ή να μας πάρει όταν αγνοούσαμε τις εντολές του απηυδισμένου γονιού. Έπειτα μεγαλώσαμε κι άλλο και συνειδητοποιήσαμε πως δεν υπάρχουν φαντάσματα (τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς), ούτε μπαμπούλες, ούτε τέρατα και γελούσαμε δυνατά συζητώντας με τους φίλους μας και περιγράφοντας πως είχαμε φανταστεί αυτές τις μορφές. ΤΟ ΤEΡΑΣ ΜEΣΑ ΜΟΥ Εγώ φοβόμουν το τέρας. Δεν του είχα δώσει ανθρώπινη μορφή αλλά το φανταζόμουν σα μία σκοτεινή, κατάμαυρη ρουφήχτρα που θα με πλησιάζε σιγάσιγά ή που κρυβόταν κάτω από το κρεβάτι μου, όχι για να με φάει, αλλά για να με αγκαλιάσει. Ωστόσο, μέσα σε αυτή την αγκαλιά εγώ θα εξαφανιζόμουν γιατί δε θα ακουγόμουν, δε θα ήμουν ορατή και -το κυριότερο- δε θα μπορούσε να με σώσει κανείς. Ούτε καν οι γονείς μου. Θα ήταν, απλά, το τέλος, η ανυπαρξία! Για να είμαι, λοιπόν, σίγουρη πως τίποτα από αυτά δε θα συνέβαινε ζητούσα πάντα να υπάρχει φως στους χώρους που βρισκόμουν, και κυρίως όταν κοιμόμουν, ενώ δεν άφηνα ποτέ τα άκρα μου να «κρέμονται» έξω από τα όρια του κρεβατιού μου. Μεγαλώνοντας έπαψα να φοβάμαι τον επικείμενο ερχομό του τέρατος γιατί ανακάλυψα πως ουσιαστικά αντι να με ρουφήξει αυτό στην ανυπαρξία, το είχα ρουφήξει εγώ. Έτσι, το τέρας είναι πια μέσα μου. Το πιο αξιοθαύμαστο είναι πως το γνωρίζω και του επιτρέπω να είναι μέσα μου γιατί κατά κάποιο τρόπο είναι κομμάτι της ψυχής μου. Είναι το δικό μου δημιούργημα και ο δικός μου φόβος και όσο το αντιμετωπίζω θα ακούγομαι, θα είμαι ορατή και θα μπορώ να «σωθώ». Χωρίς αυτό ίσως να μην έμπαινα καν στη διαδικασία να «σωθώ». Σκέφτομαι πως τελικά όλοι πρέπει να έχουμε το τέρας μέσα μας και όλοι πρέπει να το αντιμετωπίζουμε. Ο καθένας με το δικό του τρόπο. Εγώ το αντιμετωπίζω όπως όταν ήμουν παιδί: με πολύ «φως» και οριοθετώντας το χώρο μου. Τελικά, το τέρας μέσα μου είναι το εισιτήριο μου στη ζωή γιατί όταν αντιμετωπίζεις αλλά μαθαίνεις και να ζεις με το φόβο σου, σχεδόν, τίποτα δε σε νικά. 6

ψ ι θ υ ρ ι σ τ ά ΝΙΝΕΤΤΑ Β. 8 Έφτασα στην ηλικία πια, που ένας μήνας καλοκαιρινών διακοπών, ακούγεται λίγο περίεργα. Θεωρείται τύχη και πολυτέλεια μαζί, να έχεις τη δυνατότητα να το πραγματοποιήσεις. Επειδή είμαι φύσει οργανωτική, κανονίζω πάντα τα διαδικαστικά από τα μέσα Μαΐου περίπου, (οι διακοπές μας είναι ένα μήνα τον Αύγουστο), αφού πρώτα μιλήσουμε, ψάξουμε και ικανοποιήσουμε σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες μας, με το σύντροφό μου και τη μικρή μας κόρη, που είναι 13 χρονών τώρα. Ολ αυτά τα χρόνια έχουμε πάει σε αρκετά μέρη, εντός και εκτός Ελλάδας. Απέφευγα πάντα τα νησιά, θεωρώντας ότι δεν έχουν την κατάλληλη νοσοκομειακή υποστήριξη, κάτι που μου γεννούσε άγχος και πανικό, Κατάφερα να το ξεπεράσω, μόλις πέρυσι, πηγαίνοντας ακτοπλοϊκώς στη Μυτιλήνη, ένα πολύ μεγάλο και όμορφο νησί. Φέτος για να μην ταλαιπωρηθούμε, αποφασίσαμε να πάμε αεροπορικώς στη Χίο και να γυρίσουμε το νησί με νοικιασμένο αυτοκίνητο. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜOΣ ΞEΝΟΙΑΣΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ Φτάνοντας στο αεροδρόμιο της Χίου, 9.30 το βράδυ, ένιωσα ότι το νησί αυτό το ξέρω από παλιά, αισθάνθηκα ασφαλής και συμπάθησα αμέσως τον ευγενικό κύριο που με το ταξί του μας μετέφερε στο ξενοδοχείο. Από την επόμενη ημέρα ξεκινήσαμε την περιήγηση. Το πρώτο πράγμα που καταλάβαμε είναι ότι η Χίος είναι ένα νησί που έχει πολλές άγνωστες «γωνιές». Ένα νησί που έχει μείνει σε πολύ μεγάλο βαθμό μακριά από την άναρχη τουριστική ανάπτυξη, ένα νησί με σπουδαία αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά, με συγκλονιστικά τοπία, απίστευτες παραλίες, πλημμυρισμένο στις ευωδιές της μαστίχας και της ανθισμένης πορτοκαλιάς, φιλόξενους κατοίκους, ένα νησί, πατρίδα των πιο διάσημων ναυτικών των ελληνικών θαλασσών. Θα θυμάμαι για πάντα κάποιες από τις παραλίες που κολυμπήσαμε, αρχίζοντας από τα «Μαύρα Βόλια», μία παραλία με γυαλιστερά μαύρα βότσαλα, τα παιχνίδια μας στην εξαιρετικά παγωμένη θάλασσα της «Αγίας Μαρκέλλας», τη βοτσαλένια παραλία του Γιόσωνα στην βόρεια πλευρά του νησιού. Άλλη παραλία, που η μικρή μας κόρη αγάπησε ιδιαίτερα και η οποία συνδύαζε την καταπληκτική θάλασσα, με την όμορφη μουσική, ήταν η παραλία των «Γλάρων», το όνομα της οποίας δόθηκε από τα πολλά θαλασσοπούλια που βρίσκουν εκεί καταφύγιο. Άλλες παραλίες που με γοήτευσαν ήταν αυτές που βρίσκονται κοντά στη Σιδηρούντα, όπως η Ελίντα και το Μετόχι. Μοναδικό αξιοθέατο, αποκαλούμενο και Μυστράς του Αιγαίου, είναι ο μεσαιωνικός οικισμός του Ανάβατου. Ανάβατος, δηλαδή όχι βατός, ονομασία που δικαιολογείται απόλυτα από το απόκρημνο της τοποθεσίας. Οι κάτοικοι της Χίου, φιλόξενοι, με αρκετά μεγάλη ευαισθησία προσπάθησαν να μας ξεναγήσουν στα Μαστιχοχώρια, όπου αντικρίσαμε ένα υπόδειγμα διατηρητέου οικισμού κυρίως στα Μεστά. Περπατήσαμε αρκετά, είδαμε τα περίφημα ντοματάκια να ξεραίνονται στον ήλιο και φεύγοντας με το αυτοκίνητο προς την παραλία, συναντήσαμε πολλά μαστιχόδεντρα, που στη βάση τους βρισκόταν το μοναδικό άσπρο ρετσίνι. Οι εντυπώσεις μου από το νησί της Χίου είναι μοναδικές. Αισθάνθηκα λίγο σαν έφηβη που έκανε διακοπές, πρώτη φορά με την παρέα της. Η επιστροφή μας, όμως, στην Αθήνα και την καθημερινότητα αναπόφευκτη, χωρίς να θυμίζει κάτι, εκείνα τα καλοκαιρινά βράδια που πηγαίναμε στον καταπληκτικό κήπο του «Χότζα» για φαγητό, ή στο «Καφεκούτι» για κρέπες, βλέποντας από ψηλά τον Βροντάδο...

Αντι... γριπικός Οδηγός ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ ΤΗ ΓΡΙΠΗ Α Με συμπτώματα και τρόπους μετάδοσης παρόμοιους με εκείνους της εποχικής γρίπης, ο νέος ιός Η1Ν1 που έχει ήδη προσβάλει περισσότερα από 2.100 άτομα στη χώρα μας και έχει προκαλέσει δύο θανάτους, θα συνεχίσει να μας απασχολεί ολόκληρο το χειμώνα. Το ενθαρρυντικό είναι, πως (τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές), καμία μετάλλαξη το ιού, που θα μπορούσε να τον καταστήσει πιο επικίνδυνο ή θανατηφόρο, δεν είχε παρατηρηθεί. Της Νεκταρίας Καρακώστα Με βάση τα επιδημιολογικά μοντέλα και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, το πρώτο κύμα έξαρσης της νέας γρίπης στη χώρα μας αναμένεται τον Οκτώβριο, ενώ η δεύτερη φάση κορύφωσης θα παρατηρηθεί, σύμφωνα με τους λοιμωξιολόγους, στα μέσα Νοεμβρίου, μαζί με την κοινή γρίπη. Αν και στα 1.124 από τα 2.100 καταγεγραμμένα περιστατικά, ο τρόπος μετάδοσής του ιού παρέμεινε αδιευκρίνιστος, η μόλυνση γίνεται συνήθως μέσω σταγονιδίων από κάποιον ασθενή που βήχει ή φτερνίζεται. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και έμμεσα, με εγκατάσταση των μολυσμένων σταγονιδίων σε άλλες επιφάνειες. Χαρακτηριστικό είναι το εύρημα πρόσφα-

υ γ ε ί α της μελέτης, που έδειξε ότι ο ιός της γρίπης επέζησε στην επιφάνεια αντικειμένων με τη δυνατότητα να μολύνει μέχρι και 2-8 ώρες από την εναπόθεσή του. Για να μειωθεί η πιθανότητα διάδοσης του πανδημικού ιού γρίπης Α (H1N1), απαιτείται συχνή απολύμανση κάθε επιφάνειας στο χώρο εργασίας, στο σχολείο και στο σπίτι. Συμπτώματα Η νέα γρίπη (όπως και η εποχική) εκδηλώνεται συνήθως με πυρετό, βήχα, πονόλαιμο, κακουχία, πονοκέφαλο, καταρροή, μυαλγίες, αδυναμία, ρίγη, και σε κάποιες περιπτώσεις διάρροια και εμετούς. Η αναφερόμενη κλινική εικόνα κυμαίνεται, από ασυμπτωματική σχεδόν μόλυνση με μπούκωμα και δέκατα, έως πνευμονία βαριάς μορφής που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο. «Οι μορφές και η σοβαρότητα της νόσου ποικίλλουν. Η γρίπη μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή λοίμωξη, δύσπνοια, πνευμονία, ραβδομυόλυση, νεφρική ανεπάρκεια, μυοκαρδίτιδα», τονίζει η ιατρός, ειδική παθολόγος κυρία Αναστασία Μοσχοβάκη. Ποσοστό 10-30% των ανθρώπων που θα προσβληθούν από τη νέα γρίπη θα χρειαστούν νοσηλεία, με συνηθέστερη αιτία εισαγωγής την πνευμονία και το οξύ σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας. Η πλειοψηφία όμως των περιστατικών (70-90%) θα αναρρώσουν στο σπίτι και θα αυτοϊαθούν. Δύο είναι οι βασικές δυσκολίες της ιατρικής κοινότητας σε σχέση με τη νέα γρίπη: ότι μέχρι να φτάσουν τα εμβόλια και να Ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση επιπλοκών, θεωρούνται οι γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, τα άτομα (και παιδιά) με υποκείμενα νοσήματα και τα παιδιά κάτω των 5 ετών. πραγματοποιηθούν οι εμβολιασμοί, δεν υπάρχει άνοσος πληθυσμός, αλλά και το γεγονός ότι ο ιός φαίνεται να δείχνει «προτίμηση» στις νεαρές ηλικίες. Τα στοιχεία από τη μέχρι στιγμής εξάπλωση της επιδημίας, δείχνουν ότι ένας στους δύο βαριά πάσχοντες είναι νέοι και υγιείς. Ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση επιπλοκών, θεωρούνται οι γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, τα άτομα (και παιδιά) με υποκείμενα νοσήματα και τα παιδιά κάτω των 5 ετών. Κι αυτό γιατί, τα συμπτώματα της λοίμωξης κυρίως στα βρέφη- δεν είναι πάντοτε εμφανή. Στα βρέφη, η κλινική εικόνα μπορεί να προβάλλει με πυρετό και λήθαργο, χωρίς βήχα ή άλλα συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος, με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνεται καθυστερημένα. Πότε πρέπει να δείτε τον παιδίατρο Στα παιδιά, τα σημάδια που θα πρέπει να «θορυβήσουν» τους γονείς είναι: δύσπνοια, απροθυμία για κατανάλωση υγρών, συνεχής υπνηλία, απώλεια επιθυμίας για παιχνίδι, ευερεθιστό- 12

ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ τητα, πυρετός συνοδευόμενος από εξάνθημα, συμπτώματα γρίπης που βελτιώνονται αρχικά, αλλά σύντομα επανέρχονται δριμύτερα με πυρετό κι έντονο βήχα. Αν διαπιστώσετε κάποια από αυτά τα συμπτώματα, απευθυνθείτε το ταχύτερο δυνατό στο γιατρό, για να αξιολογήσει την κατάσταση. Συμβουλές για την ανάρρωση στο σπίτι Παραμείνετε στο σπίτι για 7 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων τους ή για τουλάχιστον ένα 24ωρο μετά την αποδρομή τους. Έξι βασικοί τρόποι πρόληψης Επικοινωνήστε με το γιατρό σας για το ενδεχόμενο προφυλακτικής χορήγησης αντιιικών φαρμάκων. Τα αντι-ιικά συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της λοίμωξης σε ασθενείς που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, για την εμφάνιση επιπλοκών, ή σε ασθενείς με σοβαρή κλινική συμπτωματολογία. Σε κάθε περίπτωση, η ένδειξη χορήγησης αντι-ιικών φαρμάκων τίθεται από τους ιατρούς. Φροντίστε να αναπαύεστε όσο το δυνατόν περισσότερο και να καταναλώνετε πολλά υγρά, ώστε να μην αφυδατωθείτε. Φοράτε απλή χειρουργική μάσκα όταν βρίσκεστε στον ίδιο χώρο με άλλα μέλη της οικογένειας, ώστε να προληφθεί η διασπορά του ιού. Όταν βήχετε ή φτερνίζεστε, καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με χαρτομάντιλο. Αμέσως μετά πετάξτε το χαρτομάντιλο στο καλάθι των απορριμμάτων. Αν δεν έχετε χαρτομάντιλο, φτερνιστείτε στο μανίκι ή στον αγκώνα σας - όχι όμως στα χέρια σας. Διδάξτε την κίνηση και στα παιδιά. Μέχρι να 1. Πλένετε προσεκτικά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό, χωρίς να αμελείτε τις πτυχές ανάμεσα στα δάκτυλα και την περιοχή κάτω από τα νύχια. Τα περισσότερα νοσήματα μεταδίδονται με τα χέρια μας, είτε μολύνοντας με τα χέρια την τροφή μας, είτε πιάνοντας τη μύτη ή το στόμα μας, που αποτελούν «ανοικτές πύλες» για τα μικρόβια. 2. Στην περίπτωση που δεν είναι εφικτό το πλύσιμο των χεριών με νερό, χρησιμοποιήστε αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα. 3. Αποφύγετε τις στενές επαφές με άτομα που έχουν νοσήσει. 4. Αποφύγετε τις χειραψίες και την παραμονή σε κλειστούς χώρους με πολύ κόσμο. 5. Ανανεώνετε συχνά τον αέρα στους κλειστούς χώρους. 6. Φροντίστε τον εαυτό σας με σωστή διατροφή (πλούσια σε νερό, φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα), επαρκή ύπνο, αποφυγή άγχους, άσκηση, αποχή από το κάπνισμα, τακτική προληπτική ιατρική παρακολούθηση. βρει και να βγάλει από τη σάκα το χαρτομάντιλο, το παιδί θα έχει φτερνιστεί τρεις φορές και θα έχει βήξει δέκα. Αν όμως φτερνιστεί στο μανίκι, θα «κόψει» τη διασπορά των σταγονιδίων. Συμβουλές για εκείνους που φροντίζουν τους ασθενείς Καθαρίστε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό και χρησιμοποιείτε αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα μετά από κάθε επαφή με τον ασθενή. Όλοι όσοι διαμένουν στο σπίτι και ειδικά τα παιδιά- πρέπει να κάνουν το ίδιο. Αν φροντίζετε μικρά παιδιά που νοσούν, τοποθετήστε το πηγούνι τους στον ώμο σας ώστε να μην βήχουν στο πρόσωπό σας. Εάν ανήκετε στις ομάδες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση επιπλοκών από τη γρίπη, αποφύγετε τη στενή επαφή με τον ασθενή. Εάν είναι αδύνατη η αποφυγή, χρησιμοποιήστε απλή χειρουργική μάσκα. Αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια αν το άτομο που αναρρώνει εμφανίσει: ιδιαίτερα έντονη συμπτωματολογία, υψηλό πυρετό για περισσότερες από 3 ημέρες, υποτροπή παρά την αρχική βελτίωση των συμπτωμάτων, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο στο στήθος, αιμορραγική ή σκουρόχρωμη απόχρεμψη, μελάνιασμα στα χείλη, συνεχείς εμετούς, σημεία αφυδάτωσης (ζάλη στην όρθια στάση, μείωση της ποσότητας των ούρων), σπασμούς, συμπτώματα σύγχυσης ή αποπροσανατολισμού. 13

υ γ ε ί α 10 ερωτήσεις για τα αλλεργικά τεστ Ποιοι τύποι αλλεργικών τεστ υπάρχουν; Ποιοι πρέπει να υποβάλλονται σε αυτά; Πόσο ασφαλή είναι; Για ποια αλλεργιογόνα ελεγχόμαστε; Ειδικά για τα παιδιά τι ισχύει; Ο κ. Δημήτρης Καλογερομήτρος Αν. Καθηγητής Αλλεργιολογίας Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Αλλεργιολογικής Μονάδας Π.Γ.Ν Αττικόν, δίνει τις απαντήσεις. Της Έλενας Κιουρκτσή 14

Oι αλλεργίες και τα βασανιστικά συμπτώματα που τις συνοδεύουν ούτε ηλικίες «κοιτούν» αλλά ούτε και εποχές. Έτσι το φθινόπωρο κάποιοι από εμάς μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα αλλεργικής ρινοεπιπεφυκίτιδος και άσθματος εφόσον είμαστε ευαισθητοποιημένοι σε γύρεις φυτών που ανθίζουν αυτή τη περίοδο(π.χ. το ζιζάνιο περδικάκι). Επίσης, ίσως είναι συχνότερα και τα περιστατικά τροφικής αλλεργίας από εποχιακά τρόφιμα όπως τα σταφύλια. Επιπλέον, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, παρότι είναι ολοετή αλλεργιογόνα, τα πρώτα χρόνια της αλλεργίας πιθανόν να μας ενοχλούν μόνο εποχιακά, δηλαδή την άνοιξη και το φθινόπωρο. Τέλος τον Σεπτέμβρη, όπου ο καιρός είναι ακόμα ζεστός, υπάρχει ο κίνδυνος των αλλεργικών αντιδράσεων από τσιμπήματα υμενοπτέρων (μέλισσες, σφήκες) σε ευαισθητοποιημένα άτομα. Χρήσιμο είναι λοιπόν- τόσο όσο αφορά τη πρόληψη όσο και για την αποτελεσματική αντιμετώπιση- να μάθουμε αν πράγματι είμαστε αλλεργικοί και κυρίως σε τι. 1. Τι είναι τα αλλεργικά τεστ; Πρόκειται για εξετάσεις που στοχεύουν στην διάγνωση των αλλεργικών νοσημάτων και στην ταυτοποίηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου. Ουσιαστικά είναι τα «εργαλεία» του αλλεργιολόγου προκειμένου να διευκρινίσει εάν τα συμπτώματα είναι αλλεργικής αιτιολογίας και να εντοπίσει τον «ένοχο» παράγοντα ώστε να προτείνει ειδική θεραπεία. Προσοχή όμως! Δεν έχει αξία να γίνουν τα αλλεργικά τεστ σε άτομα χωρίς ιστορικό αλλεργικών νοσημάτων, γιατί μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση και να οδηγήσουν σε λάθος χειρισμούς. 2. Ποιοι τύποι αλλεργικών τεστ υπάρχουν; Διακρίνονται σε εξετάσεις που γίνονται in vivo, δηλαδή «ζωντανά» στον ασθενή από τον ειδικό αλλεργιολόγο και σε αυτές που γίνονται in vitro, δηλαδή στο εργαστήριο. Στις πρώτες ανήκουν οι δερματικές δοκιμασίες δια 15

υ γ ε ί α νυγμού (skin prick tests), οι ενδοδερμικές δοκιμασίες (κυρίως για την διερεύνηση φαρμακευτικής αλλεργίας και αλλεργίας στο νυγμό υμενοπτέρων) και οι επιδερμιδικές δοκιμασίες (patch tests) για την διάγνωση των αποκαλούμενων αλλεργιών επιβραδυνόμενου τύπου όπως π.χ. η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής. Επιπλέον υπάρχουν κάποιες ειδικές δοκιμασίες για την διερεύνηση μιας ομάδας κνιδώσεων (φυσικές κνιδώσεις) in vivo, με παράδειγμα το τεστ πάγου για την κνίδωση εκ ψύχους, το τεστ βάρους για την κνίδωση εκ πιέσεως κ.α. Όλα τα παραπάνω μπορεί να εφαρμόζονται με κάποιες παραλλαγές, ανάλογα με το είδος του αλλεργικού νοσήματος και του υπεύθυνου παράγοντα. Όσον αφορά στις in vitro δοκιμασίες, υπάρχουν αιματολογικές εξετάσεις για τον εντοπισμό ειδικών αντισωμάτων έναντι αλλεργιογόνων (CAP- Rast tests) και ειδικές αιματολογικές εξετάσεις για διερεύνηση συγκεκριμένων καταστάσεων όπως ο προσδιορισμός της τρυπτάσης ορού. 3. Για ποια αλλεργιογόνα ελεγχόμαστε; Για εκείνα που προκαλούν αναπνευστικές αλλεργίες, όπως οι γύρεις, οι μύκητες, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και τα επιθήλια των ζώων, για τροφικά αλλεργιογόνα, για τα δηλητήρια των υμενοπτέρων, για κάποια -και όχι όλα- τα φάρμακα, για το φυσικό λάστιχο (latex) και για τα αλλεργιογόνα που προκαλούν δερματίτιδες εξ επαφής (π.χ. μέταλλα όπως το νικέλιο και άλλες χημικές ουσίες). 4. Ποιοι πρέπει να υποβάλλονται σε αλλεργικά τεστ; Μετά από εκτίμηση από τον ειδικό αλλεργιολόγο, όλα τα άτομα που αναφέρουν συμπτώματα όπως: Αναπνευστικά: κνησμό σε μύτη και μάτια, καταρροή και δακρύρροια, πταρμούς, ρινική συμφόρηση, ξηρό βήχα, συριγμός, δύσπνοια, κ.α. Δερματικά: κνίδωση / αγγειοοίδημα (εξάνθημα σαν αυτό που εμφανίζεται μετά από επαφή με τσουκνίδα), γενικευμένο κνησμό, ατοπική δερματίτιδα (βρεφικό έκζεμα) δερματίτιδα εξ επαφής κ.α. Συμπτώματα συστηματικής αναφυλαξίας (οξείας αλλεργικής αντίδρασης) μετά από νυγμό εντόμων, τροφή, φάρμακα, άσκηση, ή άγνωστο αίτιο. Σε κάθε περίπτωση είναι χρήσιμο να τονιστεί ότι επειδή συχνά ονομάζουμε αλλεργικά τα συμπτώματα που παρουσιάζουμε χωρίς πραγματικά να είναι, θα πρέπει η σύσταση για αλλεργικά τεστ να γίνεται μόνο από τον γιατρό. 5. Τι πληροφορίες παρέχουν και πόσο ασφαλή είναι; Από μόνα τους υποδηλώνουν μόνο την ύπαρξη ευαισθητοποίησης απέναντι σε αλλεργιογόνα και όχι απαραίτητα την ύπαρξη κλινικής νόσου, γι αυτό θα πρέπει πάντα να συνυπολογίζονται με το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Όσον αφορά στις in vivo δοκιμασίες είναι γενικά ασφαλείς εξετάσεις, με βασική προϋπόθεση όμως να γίνονται από εξειδικευμένο προσωπικό, αφού υπάρχει ο κίνδυνος κάποια πολύ ευαίσθητα άτομα να παρουσιάσουν αλλεργικά συμπτώματα κατά την εκτέλεση τους. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει με τα αλλεργικά τεστ που γίνονται με εισπνεόμενα αλλεργιογόνα, αλλά μπορεί να συμβεί με τροφικά αλλεργιογόνα, φάρμακα και δηλητήρια υμενοπτέρων. 6. Σε ποιους απευθύνονται τα δερματικά τεστ; Σε κάθε άτομο, ενήλικα ή παιδί που παρουσιάζει συμπτώματα αλλεργίας. Είναι πολύ σημαντικό να γίνεται σωστή επιλογή της δοκιμασίας στην οποία θα υποβληθεί ο ασθενής αφού ανάλογα με το αλλεργικό νόσημα που διερευνάμε υπάρχει το αντίστοιχο αλλεργικό τεστ. Παράδειγμα τα Rast, τα οποία έχουν ένδειξη για τη διερεύνηση συγκεκριμένων συμπτωμάτων κι όχι για κάθε υποψία αλλεργικού νοσήματος. 7. Άλλες μέθοδοι αλλεργικών τεστ - π.χ. το κυτταροτοξικό τεστ, η δοκιμασία των διαδοχικών αραιώσεων (μέθοδος Rinkel) κ.α.- είναι επιστημονικά αποδεκτές; Τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμασιών δεν 16

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 8. Ειδικά για τα παιδιά τι ισχύει; Δυνητικά τα αλλεργικά τεστ μπορούν να γίνουν σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες στα μικρά παιδιά, αφού το δέρμα τους μπορεί να είναι λιγότερο αντιδραστικό συγκριτικά με του ενήλικα. Επειδή όμως τα αλλεργικά νοσήματα και τα αλλεργιογόνα διαφέρουν από ηλικία σε ηλικία, τα παιδιά θα πρέπει να υποβάλλονται σε αλλεργιολογικό έλεγχο μόνο όταν χρειάζεται και στην κατάλληλη ηλικία, για να μην οδηγούμαστε σε υπερβολές. Για παράδειγμα, δεν έχει νόημα να υποβάλλουμε ένα βρέφος σε δερματικές δοκιμασίες νυγμού με εισπνεόμενα αλλεργιογόνα, αφού γνωρίζουμε ότι σε αυτήν την ηλικία δεν μπορεί να έχει ένα παιδί αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα, γιατί τα συμπτώματα του οφείλονται συνήθως σε ιώσεις. Είναι απαραίτητο όμως να γίνει αλλεργιολογική διερεύνηση ακόμα και τους πρώτους μήνες της ζωής σε ένα παιδί που παρουσιάζει τροφική αλλεργία στο γάλα. συμπίπτουν με αυτά των δερματικών δοκιμασιών και των προκλήσεων. Η επίσημη θέση τόσο της Ευρωπαϊκής όσο και της Αμερικάνικης Ακαδημίας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας είναι ότι δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται. Επομένως, ας είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν μας προτείνεται κάποια από αυτές τις δοκιμασίες και να ζητάμε πάντοτε την γνώμη των αλλεργιολόγων. 9. Τα αλλεργικά τεστ μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή του πάσχοντα; Μόνο όταν οδηγήσουν στην ταυτοποίηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, οπότε θα προταθεί η κατάλληλη θεραπεία (αποφυγή αλλεργιογόνου, συμπτωματική θεραπεία ή απευαισθητοποίηση). Τα αλλεργικά τεστ όμως είναι μόνο ένα από τα εργαλεία του γιατρού για τη διάγνωση των αλλεργιών και δεν αποτελούν πανάκεια ούτε μπορούν να αντικαταστήσουν το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Διότι υπάρχει η περίπτωση οι αλλεργικές δοκιμασίες να προκύψουν αρνητικές αλλά το άτομο να πάσχει από κάποια αλλεργία, όπως και το αντίθετο. 10. Υπάρχουν νεότερες εξελίξεις; Αρκετές έρευνες γίνονται για την χρήση ανασυνδυασμένων αλλεργιογόνων στη διάγνωση και θεραπεία των αλλεργικών νοσημάτων. Επιπλέον δοκιμασίες που μέχρι στιγμής εκτελούνται μόνο για ερευνητικούς σκοπούς σε εξειδικευμένα εργαστήρια, αναμένεται να προσφέρουν πολλά όταν θα εφαρμοστούν στην καθημερινή κλινική πράξη. 17

Των Μ. Πιτσιλίδη - Θ. Παπαβασιλείου Λοιμώξεις από κατοικίδια ζώα ΚΑΙ ΟΙ ΦIΛΟΙ ΠΛΗΓΩΝΟΥΝ! Eίναι πολλές οι λοιμώξεις που μπορούν να μεταδοθούν από τα κατοικίδια ζώα στους ανθρώπους, αλλά η έκταση του προβλήματος δεν είναι ευρέως γνωστή, γιατί πολλές ζωονόσοι είτε δεν διαγιγνώσκονται, είτε δεν αναφέρονται στις αρμόδιες υπηρεσίες Υγείας. Μια μελέτη του 1987 εκτίμησε ότι περίπου 4 εκατομμύρια λοιμώξεις που προέρχονται από κατοικίδια ζώα εμφανίζονται ετησίως στις H ανθρώπινη επαφή με γάτες, σκύλους και άλλα κατοικίδια έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σημαντικού αριθμού λοιμώξεων κάθε χρόνο, οι οποίες κυμαίνονται σε σοβαρότητα, από αυτοϊώμενες δερματικές, μέχρι απειλητικές για τη ζωή συστηματικές παθήσεις. Οι περισσότερες λοιμώδεις παθήσεις των ανθρώπων είναι ζωονόσοι, όπως αποκαλούνται, δηλαδή μεταδίδονται διά των ζώων, άγριων ή κατοικίδιων. ΗΠΑ. Σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού ζει με ένα κατοικίδιο, ενώ η επέκταση των ορίων των πόλεων προς αγροτικές περιοχές έχει αυξήσει την επαφή μεταξύ των κατοικίδιων ζώων με τους παθογόνους μικροοργανισμούς των άγριων ζώων. Την ίδια στιγμή, αποτελέσματα μελετών στις ΗΠΑ δηλώνουν ότι πολλοί γιατροί δεν έχουν επαρκείς γνώσεις ώστε να συμβουλεύσουν τους ασθενείς τους σχετικά με τους κινδύνους της

υ γ ε ί α υγείας που οφείλονται στην επαφή με ζώα. Ας δούμε με συντομία την πρακτική πλευρά των συνηθέστερων εξ αυτών. ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗ Είναι μια από τις πιο συχνές, σχετιζόμενες με κατοικίδια ζώα, παρασιτικές λοιμώξεις. Παρόλο που η τοξοπλάσμωση είναι συνήθως ασυμπτωματική ή έχει ήπια κλινική εικόνα, στην περίπτωση που μία γυναίκα εκτεθεί κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα στο πρώτο τρίμηνο, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή λοίμωξη στο έμβρυο. Στους ενήλικες είναι συνήθως ασυμπτωματική, αλλά σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο. ΟΜΑΔΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΖΩΟΝΟΣΩΝ Οφείλεται στο πρωτόζωο toxoplasma gondii. Το παράσιτο αυτό υφίσταται αναπαραγωγή στις γάτες και απεκκρίνεται ως μια ωοκύστη. Μετά από δύο έως τρεις ημέρες, οι ωοκύστεις αναπτύσσουν σπόρια, τα οποία είναι μολυσματικά. Οι παράγοντες κινδύνου της τοξοπλάσμωσης περιλαμβάνουν την άμεση επαφή με τα περιττώματα της γάτας (π.χ καθαρισμός των κουτιών που βρίσκεται η άμμος της γάτας, κηπουρική σε χώμα που έχει μολυνθεί με κόπρανα γάτας) και την κατανάλωση όχι καλά μαγειρεμένου κρέατος. Οι σκύλοι ενοχοποιούνται επίσης, ως «μηχανικοί» φορείς της τοξοπλάσμωσης, λόγω της επαφής τους με κόπρανα ή πτώματα γατών. Όλες οι έγκυες, ασχέτως του εάν συγκατοικούν με γάτες, πρέπει να ελέγχονται για την παρουσία του μικροβίου και να θεραπεύονται καταλλήλως πριν από τον τοκετό. Για να μειωθεί ο κίνδυνος της τοξοπλάσμωσης, οι έγκυες γυναίκες δεν θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με τα κουτιά όπου αφοδεύουν κατοικίδια ζώα. Οι έγκυες επίσης θα πρέπει να αποφεύγουν την επαφή με αδέσποτες γάτες. ΕΧΙΝΟΚΟΚΚΙΑΣΗ Η εχινοκοκκίαση (νόσος υδατίδας κύστης) οφείλεται σε ταινιοειδή σκώληκα. Οι σκύλοι και Άτομα υψηλού κινδύνου για ζωονόσους θεωρούνται οι ανοσοκατεσταλμένοι, τα νήπια και παιδιά κάτω των 5 ετών, οι έγκυες και τα ηλικιωμένα άτομα. Ανοσοκατεσταλμένοι θεωρούνται οι εξής: Χρόνιοι λήπτες κορτιζόνης (σε δισκία ή ενέσιμης) Πάσχοντες από αυτοάνοσα νοσήματα - λήπτες ανοσοκατασταλτικών Καρκινοπαθείς υποβαλλόμενοι σε χημειοθεραπείες Υποβαλλόμενοι σε θεραπείες με αντισώματα Πάσχοντες από AIDS ή άλλες νόσους του αιμοποιητικού και λεμφικού ιστού Υπέργηροι Μεταμοσχευθέντες οι λύκοι αποτελούν το βασικό καταφύγιο αναπαραγωγής του παράσιτου και μπορούν να μολυνθούν τρώγοντας τα σπλάγχνα από πρόβατα και κουνέλια τα οποία έχουν μολυνθεί. Οι άνθρωποι μολύνονται μέσω των αυγών που αποβάλλονται στα κόπρανα των σκύλων. Μετά από έτη υποκλινικής λοίμωξης, η αυξανόμενη σε μέγεθος κύστη στο ήπαρ ή τους πνεύμονες μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος και άλγος θώρακα και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να επηρεάσει άλλες περιοχές του σώματος όπως είναι ο εγκέφαλος, τα οστά και η καρδιά. ΤΟΞΟΚΑΡΙΑΣΗ Η λοίμωξη αυτή, η οποία οφείλεται σε ακάρεα είναι μία από τις πιο συχνές ζωονόσους που σχετίζονται με τους σκύλους και τις γάτες. Τα μικρά παιδιά μολύνονται καταπίνοντας χώμα το οποίο έχει μολυνθεί με κόπρανα ζώων τα οποία περιέχουν τα αυγά του παρασίτου, σε παιδικές χαρές ή από την άμμο τουαλέτας των γατών. Οι περισσότερες λοιμώξεις στον άνθρωπο είναι ασυμπτωματικές. Συχνά εμφανίζεται αύξηση ηωσινοφίλων, ενώ σπάνια, το παράσιτο μεταναστεύει στο ήπαρ, στους πνεύμονες ή στα μάτια. ΑΓΚΥΛΟΣΤΟΜΙΑΣΗ Κόπρανα τα οποία βρίσκονται στο χώμα ή την άμμο μπορεί να περιέχουν αυγά του νηματοσκώληκα Ancylostoma, τα οποία εκκολάπτονται και απελευθερώνουν κάμπιες που προκαλούν λοίμωξη εάν διεισδύσουν στο δέρμα. Η βάδιση με 20