Διακρατική Εναρμόνιση των δεδομένων της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (EU-SILC): Συγκρισιμότητα και Αξιοπιστία Ειρήνη Σαράντου, Τµήµα Μεθοδολογίας, Ανάλυσης και Μελετών 1
EU-SILC Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά στατιστικά εργαλεία για την ποσοτική μέτρηση των κοινωνικό οικονομικών μεγεθών που επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού. Παράγει συγκριτικούς και εναρμονισμένους δείκτες για την μέτρηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παράγει στατιστικές αναλύσεις σχετικά με τις εισοδηματικές ανισότητες και τις ανισότητες των συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών. (*) Οι στόχοι της έρευνας, η δειγµατοληψία, η αποσαφήνιση των εννοιών και το γενικότερο µεθοδολογικό πλαίσιο ορίζονται στον ΕΚ 1177/2003 2
Ανοικτή Μέθοδος Συντονισμού (ΑΜΣ ΑΜΣ) Οι χώρες της ΕΕ συνεργάζονται µε βάση ένα πλαίσιο πολιτικής συνεργασίας που ονοµάζεται Ανοικτή Μέθοδος Συντονισµού, µε αντικείµενο τη σύγκλιση των εθνικών πολιτικών, για την επίτευξη των κοινών στόχων στους παρακάτω 3 τοµείς: Κοινωνική ενσωµάτωση (καταπολέµηση φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισµού) Επαρκείς και βιώσιµες συντάξεις Υγεία και µακροχρόνια υγειονοµική περίθαλψη 3
Ανοικτή Μέθοδος Συντονισμού (ΑΜΣ ΑΜΣ) Η σύγκλιση των εθνικών πολιτικών βασίζεται κατά κύριο λόγο : Στον από κοινού προσδιορισµό των στόχων Στοναπόκοινούορισµότωνµέσωνµέτρησηςτωνστόχων Στη συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων των Κ-Μ 4
Ορισμός Σχετικής Φτώχειας...Ως φτωχοί θεωρούνται οικογένειες ή ομάδες προσώπων των οποίων οι πόροι (υλικοί, πολιτιστικοί και κοινωνικοί) είναι τόσο περιορισμένοι, ώστε τους αποκλείουν από τον ελάχιστα αποδεκτό τρόπο ζωής του Κράτους-Μέλους που κατοικούν... Ως όριο της (σχετικής) φτώχειας έχει υιοθετηθεί το 60% της διαµέσου της κατανοµής του Ισοδύναµου ιαθέσιµου Εισοδήµατος 5
Υπολογισμός Ισοδύναμου Διαθέσιμου Εισοδήματος Ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα κάθε μέλους = Ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού Συντελεστής Ισοδυναμίας (τροποποιημένη κλίμακα του ΟΟΣΑ) = 1 + 0,5* (μέλη του νοικοκυριού ηλικίας 14 ετών και άνω - 1) + 0,3 *(μέλη του νοικοκυριού ηλικίας μικρότερης των 14 ετών) 6
Υπολογισμός Ισοδύναμου Διαθέσιμου Εισοδήματος Παράδειγµα: Έστω ότι ιαθέσιµο Εισόδηµα Νοικοκυριού = 1.000 ΕΥΡΩ καισύνθεσηνοικοκυριού : ύοενήλικεςκαιέναπαιδίκάτωτων 14 ετών : 1οςενήλικας 1 : Μέλος >=14 ετών 0,5 : Μέλος <14 ετών 0,3 Συντελεστήςισοδυναµίας: 1+0.5+1*0.3= 1.8 Τότε το Ισοδύναµο ιαθέσιµο Εισόδηµα = 1000 / 1.8 = 556 Ευρώ 7
Ετήσια απεικόνιση των Χωρών που διεξάγουν την έρευνα EU-SILC BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU 2003 (X) (X) (X) 2004 2005 2006 2007 2008 MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK CH IS NO 2003 (X) 2004 2005 2006 2007 2008 (X) Συλλογή στοιχείων όχι απόλυτα συµβατή µε το νοµοθετικό πλαίσιο της έρευνας EUSILC Πηγή: Eurostat, ΣυγκριτικήΕνδιάµεσηΈκθεση, 2008 8
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : Εναλλασσόμενο δείγμα ([Α] Rotational Integrated Design) Συγχρονική (cross-sectional) + ιαχρονική (longitudinal) παρακολούθηση των µεταβλητών Η συγχρονική µέθοδος αναφέρεται σε µια δεδοµένη χρονική στιγµή ή περίοδο Η διαχρονική αναφέρεται στις αλλαγές που παρουσιάζονται σε ατοµικόεπίπεδοσε χρονικόδιάστηµα τριώνήτεσσάρωνετών. 9
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : Εναλλασσόμενο δείγμα ΕΤΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟ ΔΕΙΓΜΑ 2003 1 2 3 4 2004 2 3 4 5 2005 3 4 5 6 2006 4 5 6 7 2007 5 6 7 8 2008 6 7 8 9 Τοδείγµακάθεέτουςαποτελείταιαπό 4 µέρη (πχ rotation 1,2,3,4). Κάθεέτοςαλλάζειτο ¼τουδείγµατος. Μεεξαίρεσητατρίαπρώταέτη (πχ 2003-2005) τηςέρευνας, κάθεµέρος χωριστάπαραµένειστηνέρευναγια 4 έτη (πχστο 2006 το rotation 4) 10
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Διακρατική εναρμόνιση Ετήσια Ομάδα Εργασίας (Working Group) Συμμετέχουν: EUROSTAT + Εκπρόσωποι Κ-Μ Ειδικές Ομάδες Εργασίας (Task Forces) Συμμετέχουν: EUROSTAT + Εκπρόσωποι Κ-Μ (11) + εξειδικευμένοι εμπειρογνώμονες Λαμβάνονται υπόψη οι εθνικές ιδιαιτερότητες των Κ-Μ Αναλύονται τα ερωτήματα και οι οδηγίες των ad hoc ερωτηματολογίων με διαφορετική θεματολογία κάθε έτος Τα 4 βασικά ερωτηματολόγια της έρευνας παραμένουν αμετάβλητα. 11
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Λήψη αποφάσεων Οι προτάσεις των Ειδικών Ομάδων Εργασίας υποβάλλονται στην ετήσια Ομάδα Εργασίας των εκπροσώπων Κ- Μ, των DSS και ESSC και ζητείται η σύμφωνη γνώμη για το περιεχόμενο της έρευνας. ESSC DSS Το κάθε Κ-Μ μπορεί να συμπεριλάβει στα ερωτηματολόγια, ερωτήματα για την περαιτέρω κάλυψη των εθνικών αναγκών με την προϋπόθεση ότι η διάρκεια της συνέντευξης δε θα ξεπερνά την 1 ώρα. WORKING GROUP DSS=Directors of Social Statistics ESSC=European Statistical System Committee 12
Διακρατική εναρμόνιση και συγκρισιμότητα των δεδομένων Επιτυγχάνεται : Με την αυστηρή τήρηση των βασικών εννοιών και ορισμών και τη πλήρη συμβατότητα με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς (ΕΚ) και τις οδηγίες των συγχρονικών και διαχρονικών μεταβλητών Οδηγίες της Eurostat (DOC065) 1.Αναλυτική περιγραφή του τρόπου διενέργειας της έρευνας 2.Ανάλυση του περιεχομένου όλων των συγχρονικών και διαχρονικών μεταβλητών- «Target Variables» ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 13
ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ: Έλεγχοι 1o βήμα (ΕΛ ΕΛ.ΣΤΑΤ ΣΤΑΤ) Τα Κ-Μ διαβιβάζουν στην Eurostat, με τη μορφή αρχείων μικροδεδομένων, τα συγχρονικά και διαχρονικά δεδομένα, πλήρως ελεγμένα, και αφού έχει πραγματοποιηθεί ο υπολογισμός των εισοδηματικών μεταβλητών Η Εurostat διαχέει στο CIRCA κοινά εργαλεία (πχ προγράμματα SAS) για την πλήρη εφαρμογή κοινής τυπολογίας από τα Κ-Μ 14
ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ : Κ-Μ (ΕΛ ΕΛ.ΣΤΑΤ ΣΤΑΤ) EUROSTAT Καταληκτική ημερομηνία αποστολής αρχείου του έτους έρευνας Τ Περιγραφή Αρχείου Ονομασία αρχείου Τ+11 μήνες Τ+12 μήνες Τ+15 μήνες Τ+24 μήνες Cross-sectional Household Register Cross-sectional Household Data Cross-sectional Personal Data Cross-sectional Personal Register List of OMC indicators Report Files (Intermediate quality report) National questionnaires Longitudinal household register Longitudinal household data Longitudinal personal data Longitudinal personal register Report Files (Final quality report) Other Report Files SILC_CD_A SILC_CH_A SILC_CP_A SILC_CR_A SILC_INDIC_A SILC_QRINT_A SILC_QUEST_A SILC_LD_A SILC_LH_A SILC_LP_A SILC_LR_A SILC_QRFIN_A SILC_X_A Πραγµατοποιείται αναθεώρηση των δεδοµένων για τα προηγούµενα έτη όπου αυτό απαιτείται. 15
ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ: E-DAMIS 16
ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ: Έλεγχοι, έγκριση δεδομένων 2 ο Βήμα (Εurostat) Η Eurostat ελέγχει τα δεδομένα (π.χ. σταθμίσεις, διακυμάνσεις, ακραίες τιμές, κλπ) και κάνει συγκρίσεις με τα προηγούμενα έτη. Συνθέτει ειδικές εκθέσεις (Comparison Reports) και αποστέλλει τυχόν λάθη και παρατηρήσεις στα Κ-Μ, καθώς και τους δείκτες που περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο της ΑΜΣ και Οριστικοποιεί και εγκρίνει τα δεδομένα με την αποστολή ειδικής επιστολής (Formal acceptance letter) για τη σύμφωνη γνώμη δημοσίευσης των δεδομένων. 17
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Δημοσίευση δεικτών ΑΜΣ = 1 έτος μετά την έρευνα για την ενσωμάτωση στην Κοινή Έκθεση της Επιτροπής. Η Eurostat εκπονεί συγκριτική τελική έκθεση ποιότητας (Final Quality Report) βάσει των τελικών εκθέσεων ποιότητας που υποβάλουν τα Κράτη Μέλη. Δημοσίευση έως το τέλος Ιουνίου του 2 ου έτους μετά την έρευνα (Τ+2) 18
ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (QUALITY REPORTS) Η Eurostat συνθέτει και δημοσιεύει (ΕΚ 28/2004 ): Ενδιάμεση Έκθεση Ποιότητας (Τ+1) Τελική Έκθεση Ποιότητας (Τ+2) Αφορούν σε συγκριτική ανάλυση και έλεγχο της αξιοπιστίας των δεδομένων που αποστέλλουν τα Κ-Μ Οι βασικές θεματικές ενότητες που καλύπτονται είναι οι εξής: 1. Νομοθετικό πλαίσιο 2. Ακρίβεια των αποτελεσμάτων 2.1. Σχεδιασμός του δείγματος 2.2. Δειγματοληπτικά σφάλματα (ο μέσος όρος, ο συνολικός αριθμός παρατηρήσεων, ο συντελεστής διακύμανσης και το διάστημα εμπιστοσύνης 95 %: α) για τις συνιστώσες εισοδήματος και β) για το ισοδύναμο διαθέσιμο εισοδήματος κατανεμημένο ανά φύλο, ηλικιακή ομάδα και μέγεθος νοικοκυριού). 19
ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (QUALITY REPORTS) 2.3. Μη δειγματοληπτικά σφάλματα 2.4. Τρόπος συλλογής των στοιχείων 2.5 Διάρκεια συνέντευξης 3. Επικαιρότητα 4. Συγκρισιμότητα (όπου αυτό δεν υφίσταται θα πρέπει να υπάρχει ρητή αναφορά) 4.1. Βασικές έννοιες και ορισμοί 4.2. Συνιστώσες εισοδήματος 4.3. Κανόνες παρακολούθησης 5. Συνοχή (με εξωτερικές πηγές πχ έρευνα εργατικού δυναμικού και έρευνα οικογενειακών προϋπολογισμών) 20
EU-SILC ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ Η Eurostat βάσει του ΕΚ 831/2002 επιτρέπει την πρόσβαση στα πρωτογενή δεδομένα (σειρές ανώνυμων μικροδεδομένων) για επιστημονικού σκοπούς, Ειδικότερα αρχεία μικροδεδομένων σε κοινοτικό επίπεδο είναι διαθέσιμα: από το τέλος Φεβρουαρίου Τ+2 (συγχρονικές συνιστώσες) από το τέλος Ιουλίου Τ+2 (διαχρονικές συνιστώσες) Οι εκθέσεις/μελέτες που εκπονεί η επιστημονική επιτροπή με τη χρήση των μικροδεδομένων δεν ανακοινώνονται πριν : τον Ιούλιο του έτους Τ+2 (συγχρονικά δεδομένα) τον Ιούλιο του έτους Τ+3 (διαχρονικά δεδομένα) 21
Δυνατότητες βελτίωσης Απαιτείται «συνεχή» (On going) αξιολόγηση και εφαρμογή νέων ή/και βελτιωμένων μεθοδολογικών και τεχνικών διαδικασιών για τη βελτίωση των εργαλείων μέτρησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, της συγκρισιμότητας των δεδομένων και την κάλυψη των αναγκών των χρηστών. 22
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ ΕΛΣΤΑΤ) http://www.statistics.gr/portal/page/portal/esye Eurostat Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC) http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/income_s ocial_inclusion_living_conditions/introduction Ευρωπαϊκή Επιτροπή Απασχόληση Κοινωνικές Υποθέσεις και Ίσες Ευκαιρίες http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langid=el&catid=750 23
e-mail: irene.sarantou@statistics.gr 24