ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Δ.Π.Θ. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑ : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Ι κτίριο και υλικά Διδάσκοντες Ρίκα Δεληγιαννίδου Νίκος Κ. Μπάρκας e-mail mail : nbarkas@arch.duth.gr Οι σημειώσεις βρίσκονται αναρτημένες στην ιστοσελίδα : http : // eclass.duth duth.gr (ΤΜ ΤΜD127)
ΣΤΕΓΗ Τι είναι; Η επικάλυψη του ανώτερου τµήµατος ενός κτιρίου, ώστε να προστατευτεί αυτό από τις καιρικές συνθήκες. Ποιος ο ρόλος της στέγης; Απορροή όµβριων υδάτων Ηλιοπροστασία Προστασία από το χιόνι Υγροµόνωση Θερµοµόνωση Ανεµοπροστασία
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την επιλογή της; Διαθέσιµα υλικά Τις ανάγκες που πρόκειται να ικανοποιήσει Αισθητικά κριτήρια - µορφολογία περιοχής - παραδοσιακοί οικισµοί - ειδική νοµοθεσία και ειδική όροι δόµησης περιοχών - τη γενική σχεδιαστική ιδέα του αρχιτέκτονα
Βασικές µορφές στεγών Μονόριχτη στέγη, µία κεκλιµένη πλευρά. Δίριχτη στέγη, δύο κεκλιµένες πλευρές, παράλληλες προς το διαµήκη άξονα του σπιτιού Τετράριχτη στέγη, τέσσερις επικλινείς επιφάνειες Μονόριχτη και δίριχτη στέγη Σκήνωµα, τετράριχτη στέγη σε µορφή πυραµίδας Επίπεδη στέγη (δώµα), µια επίπεδη επιφάνεια µε µικρή κλίση για απορροή των υδάτων. Διάφοροι συνδυασµοί των παραπάνω Τετράριχτη στέγη
Σχεδιασµός στέγης Οι λεπτοµέρειες κατασκευής ξύλινης στέγης µε κεραµίδια έχουν άµεση σχέση µε την απεικόνισή της στα σχέδια των κατόψεων, όψεων και τοµών. Ο σχεδιασµός της ξεκινά από την κάτοψη του χώρου που θα καλύψει. Συνήθως πρώτα προσδιορίζονται οι κορφιάδες στο σχέδιο της κάτοψης του κτιρίου, (θέση και υψόµετρο). Με τον τρόπο αυτό µπορούµε να προσδιορίσουµε το περίγραµµα της στέγης σε όψη.
Ενδεικτικά παραδείγµατα µορφολογίας στεγών σε κάτοψη
Δοµή στατικό σύστηµα στέγης Δοµικό σύστηµα σκελετός - Ξύλο - Σίδερο Στέγη µε ξύλινο σκελετό Στέγη µε µεταλλικό σκελετό
Βασικές µορφές στεγών κατασκευή δοµή στέγης 10 16 11 8 9 7 12 13 6 14 5 15 1 3 4 2 1.υποστήλωµα, 2.τάκος, 3.µηκίδα, 4.πέλµα-ελκυστήρας, 5.αµείβοντες, 6.Ταµπάνι πλέγµατος, 7.τεγίδες, 8.επιτεγίδες, 9.πέτσωµα-ψευδοστέγη, 10.κεντρικός ορθοστάτης, 11.ελκυστήρας, 12.ορθοστάτες, 13.ταµπάνι επάνω στο οποίο πατάει ο ορθοστάτης, 14.ταµπάνι στο φουρούσι για στερέωση της αστρέχας, 15.κεραµίδια, 16.κορυφοτεγίδα
Κεραµίδια Μπορούν να κολληθούν στο πέτσωµα µε τσιµεντοκονία (κολυµπητά ή ηµικολυµπητά, ανάλογα µε την ποσότητα της τσιµεντοκονίας που χρησιµοποιείται). Μπορούν και να καρφωθούν είτε στο πέτσωµα, είτε στις τεγίδες, είτεστις επιτεγίδες (καρφωτά). Οι αµείβοντες, σχηµατίζουν διάφορες γωνίες µε τους στρωτήρες (οριζόντια στοιχεία ζευκτών). Στην Ελλάδα συνήθως η γωνία αυτή κυµαίνεται από 18-40, µε πιο συνηθισµένη τη γωνία των 22 περίπου. Στο τέλος της επίστρωσης µιας επιφάνειας στέγης µε κεραµίδια σχηµατίζεται µια γραµµή (άλλοτε πλάγια κι άλλοτε οριζόντια) που ονοµάζεται κορφιάς. Η περιοχή αυτή είναι αρκετά ευπαθής και γι αυτό καλύπτεται σχεδόν πάντοτεµε µία σειρά από καπάκια. Οι ανώτερες απολήξεις των κορφιάδων καλύπτονται επίσης από ειδικούς τύπους κεραµιδιών.
Σε κτίρια (κυρίως νεοκλασικά) συχνά όλες οι σειρές των λουκιών καταλήγουν σε ακροκέραµα, οι δε σειρές των κορφιάδων σε γωνιακά ακροκέραµα. Σε άλλες περιπτώσεις τοποθετούνται µόνο τα γωνιακά ακροκέραµα, µε σύνθετες φόρµες, ή πιο απλουστευµένες, που ονοµάζονται κουκουβάγιες. Σε πολλά κτίρια όπου δενπροβλέπεταιηελεύθερη απορροή των όµβριων υδάτων, αλλά το νερό συλλέγεται σε µεταλλικό λούκι, που βρίσκεται στηνπεριµετρική απόληξη των κεραµιδιών και στη συνέχεια διοχετεύεται σεκατακόρυφη υδρορροή. Σεκάθε περίπτωση, η απορροή των υδάτων γίνεται σε κάποια απόσταση από τους εξωτερικούς τοίχους του κτιρίου, ώστε τα νερά να µη «γλείφουν» το κτίριο, προκαλώντας υγρασία. Γι` αυτό, οι στέγες προεξέχουνσυνήθως από το περίγραµµα του κτιρίου το λιγότερο 15cm.
Ακροκέραµα Κατασκευαστική λεπτοµέρεια µε λούκι Στέγη µε λούκι
Δοµικό σύστηµα, ολόσωµη κατασκευή από µπετόν αρµέ. Τις περισσότερες φορές η κεκλιµένη στέγη είναι κατασκευασµένη από χυτό µπετόν αρµέ. Είναι το τελευταίο επίπεδο της πλάκας ενός κτιρίου που παίρνει µορφή στέγης. Στη συνέχεια µετά από την κατάλληλη µόνωση επενδύεται µε κεραµίδια ή οποιοδήποτε άλλο υλικό ανάλογα µε τοεπιθυµητό αισθητικό αποτέλεσµα.
Είναι πιθανό η στέγη να µην φέρει επένδυση αλλά να είναι ένα δώµα από µπετόν. Για να εξασφαλιστεί η σωστή απορροή όµβριων υδάτων απαιτείται στεγανοποίηση και θερµοµόνωση. Σε άλλες περιπτώσεις η ολόσωµη στέγη από µπετόν αρµέ, µε ειδικά καλούπια, λαµβάνει διάφορες µορφές, δίνοντας ένα ενιαίο αισθητικό αποτέλεσµα και τονίζοντας το ολόσωµο της κατασκευής.
Υλικά επικάλυψης στέγης Τα υλικά επικάλυψης µιας στέγης προσδιορίζονται ανάλογα µε τις ανάγκες προστασίας, τη µορφή, τα διατιθέµενα υλικά και τα αισθητικά κριτήρια : Κεραµίδια Χορτάρι Ξύλο Κυµατοειδήςλαµαρίνα Χαλκός Γρανίτης-σχιστόπλακες Πλάκεςαµιαντοτσιµέντου Γυαλί Ασφαλτικάυλικά Πλαστικές µεµβράνες
Επικάλυψη µε χόρτα Επικάλυψη µε αµιαντοτσιµέντο Επικάλυψη µε ξύλα
Επικάλυψη µε σχιστόπλακες Επικάλυψη µε κυµατιστή λαµαρίνα Ασφαλτικά για επικάλυψη στέγης
Επικάλυψη από χαλκό Επικάλυψη από γυαλί Επικάλυψη µε µεµβράνες
Ρύσεις Διαµόρφωση τεµνόµενων επιπέδων για την κατεύθυνση των όµβριων υδάτων στις υδρορρόες (κλίση 2%-4%) Καθορισµός των επιπέδων από το σχήµα της κάτοψης και τις θέσεις των σηµείων απορροής Περιορισµός των κλίσεων για να µην αυξάνεται το τελικό κατασκευαστικό πάχος και επιβαρύνεται µε πρόσθετα φορτία η κατασκευή. Οι ρύσεις οδηγούν τα νερά σε λεκάνες συλλογής (µεταλλικές ή PVC). Ο αριθµός των υδρορροών ορίζεται σύµφωνα µε τα τετραγωνικά µέτρα και του ύψους της βροχής. Ελάχιστος αριθµός υδοροών 2/100τ.µ. Διατοµή υδρορροής 5χιλ/τ.µ.
Πράσινη στέγη Οι πράσινες στέγες είναι παλιές όσο κι άνθρωπος. Από την αυγή της ανάπτυξης της αγροτικής κοινωνίας, στο πρώτο στάδιο του Πολιτισµού, γύρω στο 8.000 π.χ., οι άνθρωποι άρχισαν να εγκαταλείπουν τις σπηλιές και τα πρόχειρα καταφύγια και να εγκαθίστανται σε οικισµούς, ανάλογους µε τα σηµερινά χωριά. Η ανάπτυξη και οι άνθηση των αγροτικών κοινωνιών µεταµόρφωσε τα πρώτα χωριά σε κωµοπόλεις πολλών χιλιάδων κατοίκων, όπου η φύτευση των στεγών συνέχισε να είναι δηµοφιλής µε εξαιρετικά αποτελέσµατα. Ένα από αυτά είναι "Οι Κρεµαστοί Κήποι της Βαβυλώνας"
Προβλήµατα εφαρµογής της πράσινης στέγης στην Ελλάδα το στατικό φορτίο των διαθέσιµων συστηµάτων που εφαρµόζονταν στην σεισµογενή ζώνη που ανήκει η Ελλάδα οι ακραίες κλιµατολογικές συνθήκες της χώρας οι αυξηµένες ανάγκες άρδευσης και συντήρησης των υφιστάµενων συστηµάτων. Με τις κατάλληλες µεθόδους που προσφέρει σήµερα η τεχνολογία τα µειονεκτήµατα εκλείπουν αρκεί να γίνεται σωστή εφαρµογή. Πρέπει να προβλέπεται µεγαλύτερο φορτίο στο δώµα κατά το στατικό έλεγχο, να υπάρχουν οι κατάλληλες παροχές (νερό κλπ), να γίνεται σωστή και προσεκτική στεγανοποίηση πριν την εφαρµογή οποιασδήποτε φύτευσης.
Πράσινο σε ταράτσα δηµόσιου κτιρίου Πράσινο δώµα σε στρώσεις Πράσινο σε ταράτσα κατοικίας Πράσινο σε ταράτσα κτιρίου γραφείων
Ηλιακή στέγη Τα τελευταία χρόνια και µέσα στα πλαίσια της γενικότερης στροφής σε οικολογικά µέσα παροχής ενέργειας, χρησιµοποιούνται τα λεγόµενα φωτο-βολταϊκά συστήµατα που µετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρικό ρεύµα. Τοποθετούνταισυνήθως σε κήπους, στο δώµα ή στη στέγη, όπουείναι εφικτό να αντικαταστήσουν µέχρι και ολόκληρη η επικάλυψη της. ιατίθενται σε ποικιλία χρωµάτων, µεγεθών, σχηµάτων και µπορούν να παρέχουν ευελιξία και πλαστικότητα στη φόρµα. Φωτοβολταϊκό σε κατοικία Φωτοβολταϊκό σε δηµόσιο κτήριο
Διάφοροι τρόποι ενσωµάτωσης φωτοβολταϊκών σε κτίρια