Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 21 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2008), σελ 71-80 YΠΗΡΕΣΙΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΧΑΝΙΩΝ Ιωάννης Αποστολάκης 1, Τρύφων Δάρας 2 1 Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά gapostolakis@ced.tuc.gr 2 Γενικό Τμήμα, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά tryfon@science.tuc.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της εργασίας μας είναι να αναδείξουμε το βαθμό που οι επιχειρήσεις της περιοχής του Δήμου Χανίων χρησιμοποιούν υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου. Για τη διεξαγωγή της έ- ρευνας, χρησιμοποιήθηκε ειδικά διαμορφωμένο ερωτηματολόγιο, οργανωμένο έτσι ώστε να συγκεντρώνει τις πληροφορίες που αφορούν στις απόψεις των επιχειρήσεων για τις υποδομές και το προσωπικό τους, για το πιθανό ηλεκτρονικό κατάστημά τους και τις υπηρεσίες του, αλλά και για θέματα προώθησης πωλήσεων μέσω του ηλεκτρονικού καταστήματος. Για τον έλεγχο της εγκυρότητάς του, πραγματοποιήθηκε έλεγχος εγκυρότητας όψεως. Η αξιοπιστία του, υπολογίστηκε με τον συντελεστή Cronbach s alpha, ο οποίος έδωσε τιμή 0,72. Στο δείγμα συμμετείχαν επιχειρήσεις διαφορετικών νομικών μορφών, που απετέλεσαν τα στρώματα, σε αναλογία ίση με την πληθυσμιακή. Τα ευρήματα αναδεικνύουν σημαντικές διαφορές μεταξύ μεγάλων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε ότι αφορά τις υποδομές, το Διαδικτυακό τόπο αλλά και την ύπαρξη ή μη Ηλεκτρονικού Καταστήματος. Το επίπεδο των γνώσεων των στελεχών των επιχειρήσεων, για τους Η/Υ και το Διαδίκτυο, φαίνεται να σχετίζεται με την ύπαρξη Διαδικτυακού τόπου και Ηλεκτρονικού Καταστήματος. Οι σημαντικότερες υπηρεσίες στα ηλεκτρονικά καταστήματα κατά σειρά του βαθμού υιοθέτησης από τις επιχειρήσεις είναι: α) Πληροφορίες για την επιχείρηση και για την επικοινωνία με αυτή, β) Παρουσίαση νέων προϊόντων-υπηρεσιών, γ) Τιμές προϊόντων-υπηρεσιών, δ) Αναζήτηση προϊόντων-υπηρεσιών, ε) Δυνατότητα παραγγελίας και πληρωμής online, στ) Τα νέα της επιχείρησης κ.α. Επιχειρήσεις με περιοχή ενδιαφέροντος υπηρεσίες, φαίνεται να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην ηλεκτρονική επικοινωνία με τους πελάτες αλλά και στην διαφήμιση με όλα τα μέσα. Λέξεις κλειδιά:. Κοινωνία της πληροφορίας, ηλεκτρονικό κατάστημα, ηλεκτρονικό εμπόριο, υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου, Διαδίκτυο, διαφήμιση. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ρυθμός ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου και η ταχύτητα εξάπλωσής του σε όλες σχεδόν τις ανθρώπινες συναλλαγές έχουν πάρει εντυπωσιακές διαστάσεις στις μέρες μας. Η ενσωμάτωση του ηλεκτρονικού εμπορίου στην αγορά του σήμερα, συμβάλλει στη διεύρυνση των αγοραστικών επιλογών καθώς επίσης και στη διεύρυνση του αγοραστικού κοινού. H χρησιμοποίηση του υπολογιστή και του Διαδικτύου για εμπορικές συναλλαγές ανοίγει καινούριους ορίζοντες στον τομέα της χρήσης - 71 -
του υπολογιστή στις επιχειρήσεις (Πασχόπουλος, 2006, Κατσουλάκος, 2001, Αποστολάκης κ.α., 2008). Με τον όρο ηλεκτρονικό εμπόριο εννοούμε κάθε εμπορική συναλλαγή μεταξύ προσώπων (φυσικών και μη) που πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα. Είναι η διάθεση και αγοραπωλησία προϊόντων ή/και υπηρεσιών ηλεκτρονικά, η διεκπεραίωση εμπορικών λειτουργιών και συναλλαγών χωρίς τη χρήση χαρτιού, συνήθως μέσω δικτύων Η/Υ (Δουκίδης κ.α., 1998, Πολλάλης & Γιαννακόπουλος, 2007). Το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να οριστεί από τέσσερις διαφορετικές οπτικές γωνίες: (α) Επιχειρήσεις: Ως εφαρμογή νέων τεχνολογιών προς την κατεύθυνση του αυτοματισμού των συναλλαγών και της ροής εργασιών, (β) Υπηρεσίες: Ως μηχανισμός που έχει στόχο να ικανοποιήσει την κοινή επιθυμία προμηθευτών και πελατών για καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών, μεγαλύτερη ταχύτητα εκτέλεσης συναλλαγών και μικρότερο κόστος, (γ) Επικοινωνία: Ως δυνατότητα παροχής πληροφοριών, προϊόντων ή υπηρεσιών, και πληρωμών μέσα από δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών, (δ) Απόσταση: Ως δυνατότητα αγοραπωλησίας προϊόντων και υπηρεσιών μέσω του Internet ανεξάρτητα από τη γεωγραφική απόσταση (www.go-online.gr). Ένα ηλεκτρονικό κατάστημα επιτρέπει όχι μόνο τη διεύρυνση της πελατείας, αλλά και την υπέρβαση των περιορισμών στα ωράρια λειτουργίας, γιατί μπορούν να διακινηθούν αγαθά όλο το 24ώρο. Προσφέρει ακόμα, τη δυνατότητα ανάλυσης της αγοράς, αξιοποιώντας την συμπεριφορά των καταναλωτών. Η επιχείρηση μέσω του ηλεκτρονικού της καταστήματος έρχεται πιο κοντά στους πελάτες της, αφού αυτοί μπορούν να έχουν κατευθείαν πρόσβαση στις πληροφορίες και στις υπηρεσίες που παρέχει. Μερικές από τις πιο συχνά παρεχόμενες υπηρεσίες των ηλεκτρονικών καταστημάτων είναι: η πληροφόρηση σχετικά με τα νέα της επιχείρησης, η παρουσίαση νέων προϊόντων-υπηρεσιών, οι τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών, οι πληροφορίες για τους τρόπους επικοινωνίας με την επιχείρηση (τηλέφωνο, fax, email) και η δυνατότητα παραγγελίας on line (Πασχόπουλος, 2006, Δημητριάδης & Μπαλτάς, 2003). Εστιασμένοι στόχοι της εργασίας είναι η διερεύνηση: α) του επιπέδου των γνώσεων των εργαζομένων σε σχέση με τους Η/Υ και το Διαδίκτυο, β) του επιπέδου της δραστηριοποίησης των επιχειρήσεων στο Διαδίκτυο και γ) της λειτουργίας των ήδη υ- παρχόντων ηλεκτρονικών καταστημάτων. 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 2.1. Δημιουργία ερωτηματολογίου Για τη διεξαγωγή της έρευνας αυτής, χρησιμοποιήθηκε ειδικά διαμορφωμένο ερωτηματολόγιο (Bechhofer & Paterson, 2000, Burns, 2000). Ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάστηκε, πληροί τα πρότυπα σχεδιασμού ενός ερευνητικού ερωτηματολογίου (McNeill, 1990) και πριν μοιραστεί, προηγήθηκε ο έλεγχος του από εξειδικευμένα άτομα και ακολούθησε η πιλοτική εφαρμογή του. Οι ερωτήσεις είναι κλειστές (διχοτομικές, πενταβάθμιας κλίμακας, συγκεκριμένων απαντήσεων κατηγοριών, πολλαπλών επιλογών και υποχρεωτικής κατάταξης) (Alreck & Settle, 1995, Bradburn et al., - 72 -
2004). Μετά τη συμπλήρωση και τη συλλογή των ερωτηματολογίων, ακολούθησε η κωδικοποίησή τους που πραγματοποιήθηκε με εννοιολογική συνέπεια και η στατιστική ανάλυση των απαντήσεων, με το στατιστικό πακέτο SPSS (Green et al., 2000, Αποστολάκης κ.α., 2003, Αποστολάκης & Σταμούλη 2007, Αποστολάκης, Δάρας, Σταμούλη, 2008). Για τον έλεγχο της εγκυρότητάς του, πραγματοποιήθηκε έλεγχος της εγκυρότητας όψεως. Οι σχετικές παρατηρήσεις που καταγράφηκαν συζητήθηκαν και έγιναν αλλαγές για την οριστικοποίηση του ερωτηματολογίου (Anastasi 1988). Η αξιοπιστία του, υπολογίστηκε με τον συντελεστή Cronbach s alpha, ο οποίος έδωσε τιμή 0,72 (Cronbach 1951, Apostolakis & Stamouli, 2006). Η πρώτη ενότητα του ερωτηματολογίου είχε ερωτήσεις που αφορούσαν γενικά στοιχεία της επιχείρησης όπως νομική μορφή, μέγεθος και περιοχή ενδιαφέροντος (προϊόν - υπηρεσία). Η δεύτερη ενότητα είχε ερωτήσεις σχετικά με τις γνώσεις των εργαζομένων στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το Διαδίκτυο καθώς επίσης και ερωτήσεις για τις υποδομές της επιχείρησης. Η τρίτη ενότητα αποτελείτο από τέσσερις υποενότητες. Στην πρώτη υποενότητα ζητήσαμε να μάθουμε αν η επιχείρηση έχει ηλεκτρονικό κατάστημα και αν ναι, τί υπηρεσίες προσφέρει και σε ποιούς. Στη δεύτερη υποενότητα είχαμε ερωτήσεις για τις ηλεκτρονικές πωλήσεις της επιχείρησης ενώ στη τρίτη για τη διαφήμιση και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Τέλος, στη τέταρτη υποενότητα καταγράψαμε στοιχεία για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών υπηρεσιών που παρέχονται από την επιχείρηση. 2.2. Εξαγωγή Δείγματος Απευθυνθήκαμε στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο του Νομού Χανίων και πληροφορηθήκαμε ότι στο Δήμο Χανίων εδρεύουν 4392 επιχειρήσεις εκ των ο- ποίων το 77,45% είναι Εταιρείες φυσικού προσώπου, το 13,09% είναι Ομόρρυθμες Εταιρείες (Ο.Ε.), το 2,73% είναι Ετερόρρυθμες Εταιρείες (Ε.Ε.), το 3,46% είναι Α- νώνυμες Εταιρείες (Α.Ε.) και το 3,25% είναι Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.). Στα πλαίσια της έρευνας μοιράσαμε το ερωτηματολόγιο σε συνολικά 152 επιχειρήσεις. Απευθυνθήκαμε σε 118 Εταιρείες φυσικού προσώπου, σε 20 Ομόρρυθμες Εταιρείες, σε 3 Ετερόρρυθμες Εταιρείες, σε 6 Ανώνυμες Εταιρείες και σε 5 Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης. Δηλ. στο δείγμα συμμετείχαν επιχειρήσεις διαφορετικών νομικών μορφών, που απετέλεσαν τα στρώματα (Δαμιανού, 1986), σε αναλογία ίση με την πληθυσμιακή. Στην συνέχεια, μετά την καταχώρηση των δεδομένων έγινε επίσης (για να προκύψουν οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις που τελικά συμμετείχαν στο δείγμα) στάθμιση ώστε να συμμετέχουν στο τελικό δείγμα μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις σε αναλογία ίση με την πληθυσμιακή. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα σημαντικότερα ευρήματα από την στατιστική επεξεργασία (Αποστολάκης & Σταμούλη, 2007, Αποστολάκης, Δάρας, Σταμούλη, 2008) καθώς και τα συμπεράσματα. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Στο δείγμα μας η πλειοψηφία των επιχειρήσεων 77,63% είναι μικρομεσαίες ατομικές. Το μεγαλύτερο ποσοστό 74,83% είναι ατομικές με ενδιαφέρον στην περιοχή των - 73 -
προϊόντων και όχι των υπηρεσιών. Αποτυπώνεται καθαρά το χαμηλό επίπεδο γνώσεων των εργαζόμενων σε σχέση με τις γνώσεις τους στην Πληροφορική και τους Η/Y αφού μόνο το 13,91% καταγράφεται να έχουν πολύ καλές ενώ ταυτόχρονα αποτυπώνεται ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν στελέχη μόνο με καλές ή πολύ καλές γνώσεις στους Η/Υ. Το αντίστοιχο ποσοστό για πολύ καλές γνώσεις σχετικά με το Διαδίκτυο μειώνεται στο 11,26% ενώ και εδώ φαίνεται να υπάρχει εξάρτηση του επιπέδου γνώσεων από το μέγεθος της επιχείρησης αφού και εδώ οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν στελέχη μόνο με καλές ή πολύ καλές γνώσεις για το Διαδίκτυο. Σχήμα 1: Χρήση του Διαδικτυακού Τόπου Οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν κυρίως τον Διαδικτυακό τόπο για α) ενημέρωση των πελατών (88,57%) και β) για διαφήμιση της επιχείρησής τους (77,14%) και σε ένα μόνον μικρό ποσοστό (22,86%) για εμπορικές συναλλαγές (Σχήμα 1). Η ύπαρξη Διαδικτυακού τόπου φαίνεται να εξαρτάται από το μέγεθος της επιχείρησης. Οι μεγάλες επιχειρήσεις, κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, διαθέτουν όλες Διαδικτυακό τόπο, σε αντίθεση με τις μικρομεσαίες μικρό ποσοστό (22,8%) των οποίων διαθέτει Διαδικτυακό τόπο. Το επίπεδο γνώσεων των εργαζόμενων μιας επιχείρησης αναφορικά με τους Η/Υ και το Διαδίκτυο όπως αναμενόταν (ίσως λόγω ανάγκης) εξαρτάται από την ύπαρξη Διαδικτυακού τόπου (Σχήμα 2). Για την διερεύνηση σχέσης στατιστικά σημαντικής έγινε ο έλεγχος Χ2 για ανεξάρτητες ομάδες ο οποίος έδωσε χ2=51,688 και Sig=0,00. Απορρίπτεται Δηλ. η ανεξαρτησία ύπαρξης Διαδικτυακού τόπου και γνώσεων για το Διαδίκτυο και μάλιστα η σχέση αποτυπώνεται ως αρκετά ισχυρή (φ=0,587). - 74 -
Σχήμα 2: Ύπαρξη Διαδικτυακού τόπου και επίπεδο γνώσεων για το Διαδίκτυο Περισσότερες από 9 στις 10 επιχειρήσεις δεν διαθέτουν Ηλεκτρονικό κατάστημα (92,31%) ενώ η πλειοψηφία των επιχειρήσεων (83,97%) δεν έχει πρόθεση να δημιουργήσει Ηλεκτρονικό κατάστημα, ίσως λόγω: α) Κακής ενημέρωσης της επιχείρησης και β) Κόστους δημιουργίας και συντήρησης του Ηλεκτρονικού καταστήματος. Καταγράφεται στο δείγμα μας σημαντική σχέση ανάμεσα στην ύπαρξη Ηλεκτρονικού καταστήματος και στο επίπεδο γνώσεων Η/Υ και Διαδικτύου στελεχών των επιχειρήσεων. Εκεί που υπάρχει Ηλεκτρονικό κατάστημα, οι γνώσεις τους για τους Η/Υ και το Διαδίκτυο είναι τουλάχιστον καλές. Οι υπηρεσίες στα Ηλεκτρονικά Καταστήματα αφορούν κυρίως: α) πληροφορίες για την επιχείρηση και την επικοινωνία το σύνολο των επιχειρήσεων, β) Παρουσίαση νέων προϊόντων-υπηρεσιών (91%) και τιμές προϊόντων-υπηρεσιών (82%). Καταγράφεται περιορισμένη δυνατότητα παραγγελίας (55%) και πληρωμής online (36%) (Σχήμα 3). Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες ενός Ηλεκτρονικού καταστήματος απευθύνονται κυρίως στους καταναλωτές και στις επιχειρήσεις και μόνον ένα μικρό ποσοστό των προϊόντων-υπηρεσιών των μεγάλων επιχειρήσεων, στο Δημόσιο Τομέα (11,11%). Οι ηλεκτρονικές πωλήσεις των μικρών επιχειρήσεων γίνονται τοπικά (Χανιά, Κρήτη). Ένα σημαντικό μέρος των ηλεκτρονικών πωλήσεων (40%) των μεγάλων επιχειρήσεων γίνεται Πανελλαδικά. - 75 -
Σχήμα 3: Υπηρεσίες στα Ηλεκτρονικά Καταστήματα Καταγράφονται ικανοποιητικά ποσοστά ηλεκτρονικών πωλήσεων σε σχέση με τις συνολικές πωλήσεις μιας επιχείρησης. Έτσι το 45,45% των επιχειρήσεων που διατηρούν ηλεκτρονικό κατάστημα έχουν το 20%-40% των πωλήσεων τους από αυτό ενώ υπάρχει και ένα 9,09% που το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 60%. Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων διαφημίζεται (90,91%). Ο βασικότερος τρόπος διαφήμισης μιας επιχείρησης ανεξάρτητα από το μέγεθός της είναι ο ηλεκτρονικός (Διαδίκτυο) και όχι πλέον ο παραδοσιακός (εφημερίδες, περιοδικά κ.λπ.). Ο σημαντικότερος τρόπος ηλεκτρονικής διαφήμισης μιας επιχείρησης είναι μέσω ιστοσελίδων (80%). Για την διερεύνηση σχέσης στατιστικά σημαντικής μεταξύ της περιοχής ενδιαφέροντος (προϊόντα-υπηρεσίες) και της επιλογής μιας επιχείρησης να διαφημίζεται έγινε ο έλεγχος Χ2 για ανεξάρτητες ομάδες ο οποίος έδωσε χ2=22,998 και Sig=0,00. Απορρίπτεται Δηλ. η ανεξαρτησία περιοχής ενδιαφέροντος και διαφήμισης της επιχείρησης και η σχέση αποτυπώνεται ως μέτρια ισχυρή (φ=0,440). - 76 -
4. ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Παρατηρώντας τα παραπάνω αποτελέσματα συμπεραίνουμε ότι οι γνώσεις των εργαζομένων σχετικά με τους υπολογιστές και το Διαδίκτυο κυμαίνονται από μέτριο επίπεδο έως χαμηλό. Αυτό το γεγονός έχει ως αποτέλεσμα ως εργαζόμενοι να έχουν περιορισμένες δυνατότητες σαν στελέχη αλλά και ως καταναλωτές. Αντίθετα με όσα πιστεύαμε πριν πραγματοποιήσουμε την έρευνα, πολύ μικρός είναι ο αριθμός των επιχειρήσεων οι οποίες διατηρούν Διαδικτυακό τόπο. Οι περισσότερες από αυτές τον χρησιμοποιούν κυρίως για διαφημιστικούς λόγους και για να ενημερώνουν τους πελάτες τους σχετικά με τα νέα της επιχείρησης. Λίγες είναι αυτές οι οποίες διατηρούν ηλεκτρονικό κατάστημα και μικρό είναι επίσης το ποσοστό των επιχειρήσεων οι ο- ποίες προτίθεται στο μέλλον να δημιουργήσουν. Αυτό πιθανά δείχνει ότι οι επιχειρήσεις δε μπορούν να κατανοήσουν ακόμα την προστιθέμενη αξία από την δημιουργία ηλεκτρονικού καταστήματος θεωρώντας πιθανά ότι το κόστος μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το όφελος. Γνωστή διεθνώς εταιρεία ερευνών Forrester διεξήγαγε μια πανευρωπαϊκή έρευνα, και τα αποτελέσματά της δείχνουν ότι περίπου οι μισοί από τα 60 εκατομμύρια των Ευρωπαίων που διαθέτουν σύνδεση στο Διαδίκτυο, πριν αγοράσουν προϊόντα από τα "παραδοσιακά" καταστήματα, έκαναν έρευνα για τις τιμές και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά των προϊόντων σε Διαδικτυακούς Τόπους. Η τάση αυτή, εκτός από τα προϊόντα που διακινούνται εδώ και χρόνια μέσω Διαδικτύου (βιβλία, πακέτα διακοπών κ.λπ.) επεκτείνεται και σε άλλα προϊόντα (και υπηρεσίες) ό- πως τα καινούργια και μεταχειρισμένα αυτοκίνητα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Παρατηρητηρίου της Κοινωνίας της Πληροφορίας (www.observatory.gr) σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 10 εργαζόμενους καταγράφεται ότι το 27,7% χρησιμοποιεί τους Η/Υ και το Διαδίκτυο καθημερινά ενώ το 67,8% των επιχειρήσεων αυτών διαθέτει ευρυζωνική σύνδεση. Ωστόσο στις επιχειρήσεις αυτές (10+ εργαζόμενοι) η συνεισφορά των ηλεκτρονικών πωλήσεων συνεισφέρουν μόλις στο 0,8% του συνολικού κύκλου εργασιών τους. Τα παραπάνω ποσοστά παρουσιάζουν σημαντική μείωση σε επιχειρήσεις μέχρι 10 εργαζόμενους παρά το γεγονός της σημαντικής αύξησης που καταγράφεται σε σχέση με την χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών στις επιχειρήσεις αυτές την διετία 2005-2007. EΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούμε θερμά τους: B. Ντράνο, Χ, Ευφραιμίδη, Σ. Ζαμπέλη, Γ. Βλάσση, φοιτητές του τμήματος Ηλεκτρονικών Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης, για τη συλλογή των στοιχείων της παρούσας έρευνας. Η συλλογή έγινε υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του κ. Αποστολάκη, στα πλαίσια του μαθήματος Η οικονομία της Κοινωνίας της Πληροφορίας. - 77 -
ABSTRACT With this paper we aim to bring out to what extend the electronic business is being used in the Municipality of Chania. To conduct this research, a specifically structured questionnaire was used, which was organized so as to collect the opinion of businesses in regards to their infrastructure, personnel, their electronic shop and its services, as well as their marketing strategy via the electronic shops. To verify the questionnaire validity a face validity was performed. Its reliability was calculated via the Cronbach' s alpha, which gave a value of 0,72. In the sample participated businesses of different legal forms, which were stratified, in proportion equal to that of the population. The findings brought out important differences between big and small to medium-sized business, regarding their infrastructures, their Internet sites/portals, but also the existence of Electronic Shop or not. The level of knowledge of the business executives, for the use of PCs and the Internet, appears to be related to the existence of Internet sites/portals and Electronic Shops. The more important services in the electronic shops in the order in which they were adopted, are: a) Information on the business and how to communicate, b) Presentation of new products-services, c) Prices of products-services, d) Search of products-services, e) Option to order online, f) Option for payment online, g) Business News, etc. A very small percentage of electronic shops is addressed to Public Administration (11%) while only 40% of these are activated nationally. Businesses with interest in services, appear to pay particular attention to the electronic communication with the customers in addition to marketing by all means. Key Words: Information Society, electronic shops, electronic commerce, services of electronic commerce, Internet, marketing. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Αποστολάκης, Ι., Καστανιά, Α., Πιερράκου, Χρ. (2003), Στατιστική Επεξεργασία Δεδομένων στην Υγεία, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα. Αποστολάκης, Ι., Σταμούλη, Μ.Α., (2007), Ασκήσεις Υπολογιστικής Στατιστικής στην Υγεία, Τεύχος Α, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα. Αποστολάκης, Ι., Δάρας, Τ.,Σταμούλη, Μ.Α., (2008), Ασκήσεις Υπολογιστικής Στατιστικής στην Υγεία, Τεύχος Β, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα. Αποστολάκης, Ι., Λουκής, Ε., Χάλαρης, Ι. (2008), Ηλεκτρονική Δημόσια Διοίκηση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα. Δαμιανού, Χ. (1986), Εισαγωγή στη θεωρία της Δειγματοληψίας, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Αθηνών. Δημητριάδης, Σ., Μπάλτας, Γ. (2003), Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Μάρκετινγκ, Εκδόσεις Rosili. Δουκίδης, Γ., Θεμιστοκλέους, Μ., Δράκος, Β., Παπαζαφειροπούλου Ν. (1998), Ηλεκτρονικό Εμπόριο, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. - 78 -
Κατσουλάκος, Γ. (2001), Νέα Οικονομία, Διαδίκτυο και Ηλεκτρονικό Εμπόριο, Εκδόσεις Κέρκυρα. Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας www.observatory.gr Πασχόπουλος, Α. (2006), Ηλεκτρονικό Εμπόριο, Εκδόσεις Κλειδάριθμος. Πολλάλης, Γ., Γιαννακόπουλος, Δ. (2007), Ηλεκτρονικό Επιχειρείν, Εκδόσεις Σταμούλη. Πρόγραμμα Δικτυωθείτε www.go-online.gr Alreck, P., Settle, R. (1995), Survey Research a Handbook, Irwin, USA. Anastasi, A., (1988), Psychological Testing, New York, Macmillan. Apostolakis, I., Stamouli, M.A., (2006), Validity and reliability assessment of quantitative research questionnaires in health units: The case of a questionnaire concerning the evaluation of a nursing services management information system of a hospital, Statistical Review, Vol. 2, No 1, pp 3-25. Bechhofer, F., Paterson, L. (2000), Principles of Research Design in the Social Sciences, Routledge Taylor & Francis Group, London. Bradburn, N., Sudman, S., Wansink, B. (2004), Asking Questions. The Definitive Guide to Questionnaire Design for Market Research, Political Polls, and Social and Health Questionnaires, Revised Edition, Jossey-Bass-John Wiley & Sons, Inc., USA. Burns, R. (2000), Introduction to Research Methods. Sage Publications, London. Cronbach, L. J. (1951), Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334. Green S., Salkind, N., Akey, T. (2000), Using SPSS for Windows. Analyzing and Understanding Data, Second Edition. Practice Hall, USA. McNeill, P. (1990), Research methods (2nd ed.), Routledge, London. - 79 -