ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κ0ΡΙΝΟΥ. Στοματική Υγιεινή. << Γερά Δόντια. Καλύτερη Υγεία >>

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κ0ΡΙΝΟΥ Στοματική Υγιεινή << Γερά Δόντια. Καλύτερη Υγεία >> ΤΑΞΕΙΣ: Γ1 Γ2 Υπεύθυνες εκπαιδευτικοί: Δασκαλοπούλου Ελένη, Λάμπρου Μαρία Σχολική χρονιά 2010-2011

Στοματική Υγιεινή << Γερά Δόντια. Καλύτερη Υγεία >> Λίγα λόγια από τις δασκάλες της Γ1 και Γ2 Τάξης Η υγεία της ψυχής και του σώματος είναι ίσως το πολυτιμότερο αγαθό για κάθε άνθρωπο. Όταν κανείς έχει την «υγειά του» ζει πολλά χρόνια ευτυχισμένα και χαρούμενα. Είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνει ο άνθρωπος να φροντίζει για την υγεία του από τη μικρή ηλικία γιατί αποκτά καλές συνήθειες που μακροπρόθεσμα του προσφέρουν μια ζωή με υγεία. Στα παιδιά αυτό μπορεί να γίνει με την κατάλληλη αγωγή στο σχολείο και στο σπίτι, απ όπου παίρνουν τις γνώσεις, αποκτούν συνήθειες και στάσεις, διαμορφώνοντας έτσι την προσωπικότητά τους και δημιουργώντας μια καλύτερη κοινωνία. Σαν γονείς και σαν δάσκαλοι καθημερινά διαπιστώνουμε ότι για να δώσουμε στα παιδιά μας την κατάλληλη αγωγή στα θέματα της υγείας χρειάζεται: καθημερινή προσπάθεια, σωστό παράδειγμα από μέρους μας, ενημέρωση, γνώση και μια σειρά από παιδαγωγικές δραστηριότητες που θα κάνουν τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν την αξία της υγείας και να αποκτήσουν τις καλές εκείνες συνήθειες που θα τους είναι ωφέλιμες για μια ζωή. Αγωνιζόμενοι λοιπόν προς αυτήν την κατεύθυνση, αποφασίσαμενααναλάβουμεμετηντάξη μας το θέμα «Στοματική Υγιεινή» στα πλαίσια του προγράμματος Αγωγής Υγείας με γενικότερο θέμα «Γερά δόντια.. Καλύτερη Υγεία», γνωρίζοντας ότι αρκετά παιδιά έχουν ελλιπείς γνώσεις γύρω από τη σωστή στοματική υγιεινή, δεν φροντίζουν σωστά τα δόντια τους κι έχουν κακές διατροφικές συνήθειες. Η πρόταση για το συγκεκριμένο θέμα του προγράμματος άρεσε στα παιδιά τα οποία εργάστηκαν με ζήλο κι ενθουσιασμό σε όλες τις δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν. 2

ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΜΑΣ 3

ΠΟΙΑ ΚΑΙ ΠΟΣΑ ΔΟΝΤΙΑ ΕΧΟΥΜΕ; Στον άνθρωπο αναπτύσσονται δυο γενιές δοντιών, τα νεογιλά ή προσωρινά και τα μόνιμα. Τα νεογιλά είναι συνολικά 20 και αρχίζουν να εμφανίζονται στον 6ο μήνα της ζωής. Η νεογιλή οδοντοστοιχία ολοκληρώνεται σε ηλικία 2 έως 3 ετών. Από τον 6ο χρόνο της ζωής αρχίζουν να φεύγουν τα νεογιλά και να εμφανίζονται σταδιακά τα μόνιμα δόντια. Στην ηλικία των 12 περίπου ετών όλα τα νεογιλά δόντια έχουν αντικατασταθεί από μόνιμα δόντια. Οι προτελευταίοι 4 γομφίοι εμφανίζονται στο 12ο με 13ο έτος της ηλικίας, ενώ η μόνιμη οδοντοστοιχία, που αριθμεί συνολικά 32 δόντια, ολοκληρώνεται σε ηλικία 17 έως 20 ετών με την εμφάνιση των τελευταίων 4 γομφίων, που ονομάζονται φρονιμίτες. Αναλυτικά λοιπόν στην πάνω και κάτω σιαγόνα έχουμε: Νεογιλά δόντια: 2Χ(4 κοπτήρες+2 κυνόδοντες+4 γομφίοι)= 20 νεογιλά δόντια Μόνιμα δόντια :2Χ(4 κοπτήρες+2 κυνόδοντες+4 προγόμφιοι+6 γομφίοι)= 32 μόνιμα δόντια Τα δόντια, ανάλογα με την εργασία που εκτελούν, έχουν διαφορετικό όνομα, μέγεθος και σχήμα. Οι κοπτήρες είναι πλατιά δόντια, μονόριζα (μια ρίζα), με μικρή επιφάνεια και κόβουν τις τροφές. Οικυνόδοντες είναι μυτερά δόντια, μονόριζα, με μικρή επιφάνεια και σχίζουν τις τροφές. Οι προγόμφιοι είναι πλατιά δόντια, με δυο ρίζες, με μεγάλη επιφάνεια και μασάνε τις τροφές και οι γομφίοι είναι πλατιά δόντια, πολύριζα (πολλές ρίζες), με τη μεγαλύτερη επιφάνεια απ όλα τα άλλα και μασάνε κι αυτοί τις τροφές. 4

5

ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΜΑΣ- Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ Αν ανοίξεις το στόμα σου μπροστά σ ένα καθρέφτη, τότε αυτό που θα δεις είναι 2 σειρές δοντιών, μια πάνω και μια κάτω (αλλιώς άνω και κάτω γνάθος) που σχηματίζουν 2 τόξα. 6

Τα δόντια μας είναι τα όργανα του πεπτικού συστήματος με τα οποία κόβουμε και μασάμε τις τροφές. Στον άνθρωπο αναπτύσσονται δυο γενιές δοντιών. Τα πρώτα δόντια που έχει ένα παιδί ονομάζονται νεογιλά. 7

Αυτά είναι συνολικά 20, 10 σε κάθε γνάθο(πάνω και κάτω). Στην ηλικία των 6 ετών περίπου αρχίζουν να πέφτουν και στη θέση τους βγαίνουν τα μόνιμα δόντια τα οποία είναι 32, 16 σε κάθε γνάθο. Τα δόντια της πάνω και της κάτω γνάθου είναι όμοια. Τα μπροστινά είναι μακριά και αιχμηρά ενώ τα πίσω πλατιά και κοντά. 8

Έχουμε 4 είδη δοντιών: Τα τέσσερα δόντια πάνω και τα τέσσερααντίστοιχακάτω, που βρίσκονται στο κέντρο του στόματος ονομάζονται κοπτήρες ή τομείς 9

10

11

12

13

ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΜΑΣ- ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΑΥΤΩΝ Τα δόντια είναι τα πιο σκληρά μέρη του σώματος. Ακόμη και μετά τον θάνατό μας, όταν η σάρκα και όλα τα υπόλοιπα κόκαλα θα έχουν αποσυντεθεί, τα δόντια θα συνεχίσουν να διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Η σκληρότητα των δοντιών οφείλεται στην αδαμαντίνη. Είναι μια διάφανη ουσία, η οποία καλύπτει τη μύλη, δηλαδή το μέρος του δοντιού που βρίσκεται πάνω από τα ούλα. 14

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΦΤΙΑΓΜΕΝΑ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΜΑΣ Α. Εξωτερικά: Το κάθε δόντι χωρίζεται σε τρία τμήματα: 1) Μύλη: Είναι το μέρος του δοντιού που βλέπουμε και προεξέχει από τα ούλα. 2)Αυχένας: Είναι το μεσαίο τμήμα του δοντιού και καλύπτεται από τα ούλα. 3)Ρίζα: Το κάτω τμήμα του δοντιού που είναι κρυμμένο στο οστό της γνάθου (σιαγόνας) και ενώνεται με αυτό με έναν ιστό γεμάτο αιμοφόρα αγγεία, νεύρα και ίνες. Β. Εσωτερικά: Εξετάζοντας το δόντι από έξω προς τα μέσα: 1) Αδαμαντίνη: Είναι η λευκή σκληρή ουσία (σκληρότερη απ όλα τα κόκαλά μας) που καλύπτει το τμήμα του δοντιού που βλέπουμε εξωτερικά, δηλαδή τη μύλη. 2) Οδοντίνη: Είναι υποκίτρινη σκληρή ουσία η οποία είναι το θεμέλιο των δοντιών. 3) Οστεΐνη: Είναι η ουσία που καλύπτει την οδοντίνη στο τμήμα του δοντιού που είναι σφηνωμένο στα ούλα. 4) Πολφός: Κόκκινη μαλακή ουσία στην οποία βρίσκονται τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα που μπαίνουν εκεί από το ριζικό σωλήνα. 15

16

17

Η ρίζα του δοντιού, δηλαδή το μέρος που βρίσκεται μέσα στα ούλα, δεν καλύπτεται από αδαμαντίνη αλλά από την περιοδοντική μεμβράνη(οστεΐνη). Αυτή κρατά το δόντι στη θέση του. Κάτω από την αδαμαντίνη βρίσκεται η οδοντίνη, ένα κιτρινωπό υλικό που είναι λίγο πιο μαλακό από την αδαμαντίνη καιπεριβάλλειτονπολφό. Από αυτήν παίρνουν τα δόντια μας την ελαφρά κίτρινη απόχρωση! Ο πολφός, το κεντρικό μέρος του δοντιού, αποτελείται από νεύρα και αιμοφόρα αγγεία, τα οποία τροφοδοτούν το δόντι. 18

19

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ Η υγιεινή των δοντιών πρέπει να είναι καθημερινή μας φροντίδα. Αν αδιαφορήσουμε για την καθαριότητά τους, θα παρουσιαστούν σ αυτά πολλά προβλήματα. Εκτός από τους δυνατούς πόνους που θα νιώθουμε, μπορεί ακόμα και να τα χάσουμε καιγενικότεραναδημιουργήσουμε καιάλλεςαρρώστιεςστονοργανισμόμαςβλάπτονταςζωτικάόργανα, όπως π.χ. την καρδιά. Τα προβλήματα παρουσιάζονται όταν τρώμε διάφορες τροφές, ιδιαίτερα δε αυτές που έχουν πολλή ζάχαρη, και δεν πλένουμε αμέσως τα δόντια μας. Τότε, γύρω από τα δόντια και τα ούλα συσσωρεύονται μικρές εναποθέσεις σαχκάρου. Τα βακτηρίδια του στόματος εγκαθίστανται σε αυτά και παράγουν οξέα. Έτσι δημιουργείται μια ουσία, η οδοντική πλάκα, που κολλάει πάνω στα δόντια κι αν δεν απομακρυνθεί αμέσως(με πλύσιμο των δοντιών), σε λίγο καιρό γίνεται πολύ επικίνδυνη για την υγεία τους. Είναι η αιτία που παρουσιάζονται οι δυο πιο συνηθισμένες ασθένειες των δοντιών: η τερηδόνα και η περιοδοντίτιδα. Τερηδόνα Η οδοντική τερηδόνα στην Ελλάδα έχει σχεδόν πανδημικό χαρακτήρα γιατί πάσχει από αυτήν το 85% έως και το 100% του πληθυσμού. Παρουσιάζεται συνήθως στις οπές, στις σχισμές, στον αυχένα και μεταξύ των δοντιών. Η οδοντική πλάκα που αποτελείται από μικρά σωματίδια τροφίμων, μυκήτων και βακτηριδίων αυξάνεται και δημιουργεί σιγά σιγά την οδοντική πέτρα, η οποία αρχίζει να καταστρέφει πρώτα την αδαμαντίνη του δοντιού, μετά την οδοντίνη και την οστεΐνη και τέλος προσβάλλει τον πολφό. Σ? αυτό το στάδιο νιώθουμε δυνατούς πόνους και καταφεύγουμε στον οδοντίατρο οοποίος καθαρίζει το σαπισμένο κομμάτι του δοντιού και το γεμίζει με αδρανές εμφρακτικό υλικό, δηλαδή το σφραγίζει, όπως λέμε, γιαναμηναπονεκρωθείτελείωςτοδόντικαιτοχάσουμε. Περιοδοντίτιδα Η ασθένεια αυτή είναι μια κατάσταση συστηματικής φλεγμονής των ούλων και των οστών που στηρίζουν τα δόντια και εμφανίζεται στο 40% 60% του παιδικού πληθυσμού, ενώ στους ενήλικες μπορεί να φτάσει και το 90% 100%. Ξεκινάει με την ουλίτιδα στην οποία τα ούλα, εξ αιτίας της άφθονης οδοντικής πέτρας που υπάρχει στα δόντια, αδυνατίζουν, κοκκινίζουν και συχνά ματώνουν και αιμορραγούν. Αν συνεχίσουμε να μην πλένουμε τα δόντια μας, ηασθένεια εξελίσσεται σε περιοδοντίτιδα η οποία αδυνατίζει τελείως τα ούλα και τα κόκαλα που στηρίζουν τις 20 ρίζες των δοντιών κι έτσι αυτά πέφτουν ή αναγκαζόμαστε να τα βγάλουμε στον οδοντίατρο.

ΗΥγείατωνΟύλων Τα σημάδια των Παθήσεων των Ούλων και πώς να τις αντιμετωπίσετε. Πρησμένα ούλα και αίμα στην οδοντόβουρτσα είναι σημάδια πιθανής πάθησης των ούλων. Αυτές οι παθήσεις είναι κατηγοριοποιημένες ανάλογα από τη σοβαρότητά τους. Τα δυο μεγάλα στάδια των παθήσεων των ούλων είναι οι: Ουλίτιδα Περιοδοντίτιδα 21

Υγιή Ούλα: 22

Πάσχοντα Ούλα: 23

Οι Παθήσεις των Ούλων μπορούν να επηρεάσουν τη γενικότερη υγεία σας. Πολλοί άνθρωποι επικεντρώνονται στη δίαιτα και την άσκηση και πολλές φορές δε δίνουν τη πρέπουσα σημασία στα δόντια, ούλα και στόμα τους. Για πολλούς η συνειδητοποίηση έρχεται μετά από συγκεκριμένες διαδικασίες στη καρέκλα του οδοντογιατρού τους. Παρ όλα αυτά, για όλους η στοματική υγιεινή πρέπει να γίνει ένα σημαντικό κομμάτιτηςκαθημερινήςμαςρουτίναςδεδομένου τηςαμφίδρομηςσχέσηςμεταξύτηςστοματικής υγείας και της ολικής υγείας. 24

Προφυλαχθείτε από τις αιτίες και τα σημάδια της ουλίτιδας. Οι παθήσεις των Ούλων είναι χωρισμένες ανάλογα τη δριμύτητά τους, με την ουλίτιδα να είναι η πιο ήπια μορφή της. Η ουλίτιδα είναι η πιο εύκολα αντιμετωπίσιμη και αναστρέψιμη μορφή από τις παθήσεις των ούλων. Παρ όλα αυτά αν παραμεληθεί, η ουλίτιδα μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα. Η πιο κοινή αιτία για τη δημιουργία ουλίτιδας είναι η ελλιπής στοματική υγιεινή. Η ουλίτιδα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη μόλυνση των ούλων από τη δημιουργία πλάκας στη γραμμή των ούλων. Η πλάκα είναι βακτηρίδια τα οποία πρέπει να αφαιρούνται συστηματικά αλλιώς θα μετατραπούν σε τρυγία (πέτρα) το οποίο μπορεί να αφαιρεθεί μόνο από τον οδοντίατρο. Υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να κάνουν ένα μεμονωμένο παράγοντα πιο ευαίσθητο στην ουλίτιδα, κάποιοι από τους οποίους είναι: Ελλιπής στοματική υγιεινή Κακή διατροφή Κάπνισμα Ηλικία Γενετική προδιάθεση Ορμονικές αλλαγές Κάποιες φαρμακευτικές αγωγές Στρες Μυκητιακές και άλλες προερχόμενες από υιούς μολύνσεις Παθήσεις που εξασθενούν την άμυνα του οργανισμού Εγκυμοσύνη Θεραπείες ορθοδοντικής 25

Ανάμεσα σε πολλά, ο πόνος είναι μια καλή ώθηση να αποκωδικοποιήσουμε τη παρουσία ενός προβλήματος. Παρ όλα αυτά, με τη ουλίτιδα, σε αυτό το στάδιο μπορεί να υπάρχουν ελαφριά ή έως και καθόλου σημάδια. Τρεις στους τέσσερις ενήλικες θα βιώσουν τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους μια πάθηση των ούλων. Είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε τη στοματική μας υγιεινή σα μια συνεργασία ανάμεσα σε εμάς και τον οδοντίατρό μας. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι για την καθημερινή διατήρηση, ενώ ο οδοντίατρος έχει να εξετάσει σχολαστικά τα δόντια και τα ούλα, ώστε να αναγνωρίσει αλλαγές που δηλώνουν σημάδια ανησυχίας. Όσον αφορά στην ουλίτιδα, τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια μπορεί να περάσουν απαρατήρητα. Παρ όλα αυτά, οι συστηματικές επισκέψεις στον οδοντίατρο μπορεί να διατηρήσει τη στοματική σας υγιεινή σε ικανοποιητικά επίπεδα. Όπως προαναφέρθηκε, η ουλίτιδα είναι αναστρέψιμη, επομένως η πρόωρη διάγνωσή της κρίνεται σημαντική, ακολουθούμενη από τον οδοντιατρικό έλεγχο και καλή στοματική φροντίδα στο σπίτι. 26

Ημηαντιμετώπισητηςουλίτιδαςμπορείνα οδηγήσει σε σοβαρές παθήσεις των ούλων. Στη περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί η ουλίτιδα, μπορεί να μετατραπεί σε μια εξελιγμένη μορφή πάθηση των ούλων, γνωστή και ως περιοδοντίτιδα, η οποία μπορεί να καταστρέψει τον ιστό των ούλων καθώς και τα κόκκαλα κάτω από αυτά. Η απώλεια δοντιών και άλλες παθήσεις που προκλήθηκαν από την περιοδοντίτιδα δε είναι αναστρέψιμες. Παρ όλα αυτά, ο οδοντίατρός σας μπορεί να μειώσει περαιτέρω ζημιά με το να σταματήσει την εξέλιξη της περιοδοντίτιδας. Πολλές πρόσφατες ιατρικές μελέτες έδειξαν ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην ελλιπής στοματική υγιεινή και σε σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως καρδιακά προβλήματα, εγκεφαλικό και διαβήτης. Οχυρώνοντας τον εαυτό μας με τα σωστά οδοντικά προϊόντα, κάνοντας συχνούς ελέγχους και όντας ενημερωμένοι για το πώς η στοματική μας υγεία σχετίζεται με την ολική μας υγεία, θα μπούμε στο σωστό δρόμο για υγιή δόντια και ούλα και φυσικά έναν πιο υγιή εαυτό μας. 27

Παθήσεις των ούλων - Τα στάδια της περιοδοντικής νόσου Ουλίτιδα Η μικροβιακή πλάκα παράγει τοξίνες που ερεθίζουν τους ιστούς των ούλων. Ουλίτιδα είναι η φλεγμονή των ούλων και χαρακτηρίζεται απο ερυθρότητα, πρήξιμο και μερκές φορές μάτωμα των ούλων κατα το βούρτσισμα. 28

Τα ούλα αρχίζουν να υποχωρούν και να ματώνουν, χάνοντας την πρόσφυση τους με τα δόντια και αφήνοντας εκτεθειμένο μεγαλύτερο τμήμα της μύλης ή και τμήμα της ρίζας του δοντιού.σε αυτό το αρχικό στάδιο της ουλίτιδας, οι βλάβες μπορούν να αντιστραφούν με σωστή στοματική υγιεινή. Δεν έχουν συμβεί ακόμη μόνιμες βλάβες στους συνδετικούς ιστούς ή το οστό οι οποίες να απαιτούν περιοδοντική θεραπεία. 29

Περιοδοντίτιδα Περιοδοντίτιδα Τα βακτήρια της πλάκας αρχίζουν να εισχωρούν ανάμεσα στα δόντια και τα ούλα, όπου το περιβάλλον ευνοεί την ανάπτυξη αναερόβιων μικροβίων κάτω από την επιφάνεια των ούλων. Περιοδοντικοί θύλακοι αρχίζουν να σχηματίζονται κάτω από την γραμμή των ούλων. 30

Ο συνδετικός ιστός και το οστό που περιβάλλει το δόντι μολύνεται. Οι βακτηριακές τοξίνες αλλά και τα αμυντικά ένζυμα του ανοσοποιητικού συστήματος που μάχονται την μόλυνση, αρχίζουν να καταστρέφουν τους περιοδοντικούς ιστούς που συγκρατουν τα δόντια στη θέση τους.σε αυτό το στάδιο, οι περιοδοντικοί ιστοί υφίστανται μόνιμες βλάβες. Η περιοδοντική θεραπεία και βελτιωμένη στοματική υγιεινή μπορούν να αποτρέψουν περαιτέρω βλάβες. 31

Προχωρημένη περιοδοντίτιδα Καθώς η περιοδοντίτιδα προχωρά, οι περιοδοντικοί θύλακοι βαθαίνουν και συνεχώς μεγαλύτερη μάζα συνδετικών ιστών και οστού καταστρέφεται. Η θεραπεία περιοδοντίτιδας πρέπει πλέον να γίνει απο ειδικό περιοδοντολόγο. 32

Τα δόντια συνεχώς χαλαρώνουν, και χωρίς άμεση περιοδοντική θεραπεία, ένα ή περισσότερα δόντια θα χαθούν (είτε μόνα τους είτε γιατί θα πρέπει να εξαχθούν απο τον οδοντίατρο για να αντιμετωπιστεί η μόλυνση). 33

ΗΥΓΙΕΙΝΗΤΩΝΔΟΝΤΙΩΝ 1. ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ α) Κάθε πότε πλένουμε τα δόντια μας Όταν τρώμε οποιαδήποτε τροφή, παραμένουν υπολείμματά της ανάμεσα στα δόντια και τα ούλα. Τότε ακριβώς είναι η στιγμή που πρέπει να πλύνουμε τα δόντια μας. Με άλλα λόγια, το ιδανικό θα ήταν κάθε φορά που τρώμε κάτι να πλένουμε και τα δόντια, αν θέλουμε να είναιπάντακαθαράκαιναμηνυπάρχειποτέπάνωτουςοδοντική πλάκα που προξενεί την καταστροφή. Όμως αυτό πρακτικά δεν είναι δυνατό. Γι αυτό καταλήγουμε σε μια καλή κι εφικτή λύση, η οποία είναι να πλένουμε τα δόντια μας τρεις φορές την ημέρα, μετά από κάθε κύριο γεύμα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό). Αν κι αυτό είναι δύσκολο, ας τα πλένουμε πρωί + βράδυ ή τέλος τέλος μια φορά την ημέρα, κάθε βράδυ μετά το δείπνο. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν πρέπει να τα αφήνουμε άπλυτα για μέρες ή να τα πλένουμε μόνο όταν αρχίσουν να πονάνε και να ματώνουν τα ούλα μας γιατί η καταστροφή των δοντιών μας, με όλα τα ακόλουθα προβλήματα που συνεπάγεται, θα είναι σίγουρη κι ανεπανόρθωτη. 34

35

β) Πώς καθαρίζουμε τα δόντια μας Ένα σύντομο και επιπόλαιο πλύσιμο δεν είναι αρκετό για να καθαρίσουν τα δόντια μας. Για να έχουμε τα αποτελέσματα που πρέπει χρειάζεται να τα πλύνουμε για πέντε λεπτά προσεκτικά και με τον τρόπο που μας υποδεικνύουν οι οδοντίατροι. Η οδοντόβουρτσα πρέπει να σημαδεύει τη γραμμή μεταξύ ούλων και δοντιών με γωνία 45ο και να κινείται πάνω? κάτω με κυκλικές κινήσεις και όχι αριστερά? δεξιά. Φροντίζουμε να βουρτσίζουμε σωστά όλα τα δόντια, όχι μόνο τα μπροστινά. Ξεκινάμε από την εξωτερική επιφάνεια, μετά κάνουμε την εσωτερική και τέλος τη μασητική. Για τα μεσοδόντια διαστήματα χρησιμοποιούμε το οδοντικό νήμα που είναι πιο κατάλληλο και μπορεί να καθαρίσει σημεία που η οδοντόβουρτσα δεν καθαρίζει. Ακόμη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ξύλινες οδοντογλυφίδες ή μεσοδόντια βουρτσάκια γιατί δεν πρέπει να παραμένουν τροφές ανάμεσα στα δόντια και να διαλύονται εκεί. Τέλος, καλό είναι να βουρτσίζουμε απαλά και τη γλώσσα μας, γιατίκιεκείβρίσκονταιμικρόβια. 36

Πώς καθαρίζουμε τα δόντια μας 37

γ) Ποια είναι η κατάλληλη οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα Πιο κατάλληλη οδοντόβουρτσα θεωρείται αυτή που είναι μαλακή, έχει νάιλον τρίχες με στρογγυλευμένες άκρες και μικρό κεφάλιγιαναμπορείναεισχωρείσεόλατασημείατου στόματος μέχρι τα πίσω δόντια. Η οδοντόβουρτσα πρέπει να αλλάζεται όταν φθείρεται ή κάθε τρεις μήνες. Καταλληλότερη οδοντόκρεμα θεωρείται αυτή που περιέχει fluoride το οποίο είναι φθοριούχο ασβέστιο και είναι η καλύτερη ασπίδα των δοντιών. Βέβαια κυκλοφορούν οδοντόκρεμες που καλύπτουν όλες τις ανάγκες και τις περιπτώσεις, όπως π.χ. πέτρα, ουλίτιδα, τερηδόνα, ευαισθησία κ.α. Αν έχουμε κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να συμβουλευτούμε τον οδοντίατρό μας, προτού αποφασίσουμε να πάρουμε κάποια οδοντόκρεμα. 38

2. ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Οι διατροφικές μας συνήθειες μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των δοντιών μας. Τροφές με πολλή ζάχαρη και άμυλο βλάπτουν τα δόντια, ενώ τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο, φθόριο και βιταμίνες Β και C, τα ωφελούν και αποτελούν τη βάση για μια υγιή οδοντοστοιχία. 39

Οι τροφές που βλάπτουν τα δόντια Στην κατηγορία αυτή μπαίνουν: αναψυκτικά, γλυκά, γκοφρέτες, ζάχαρη, καραμέλες, κρουασάν, μπισκότα, παγωτά, πατατάκια, πίτσες, σοκολάτες, σοκολατούχο γάλα, τούρτες, τσίχλες κ.α. Είναι χαρακτηριστικό ότι σ? ένα μπουκάλι αναψυκτικό υπάρχουν 4-6 κουταλιές ζάχαρη. Μια σοκολάτα έχει 7 κουταλιές ζάχαρη. Τα αναψυκτικά με ανθρακικό, όπως η Coca Cola, σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να διαβρώσει την αδαμαντίνη των δοντιών και να τους κάνει σημάδια. Τα σιροπιαστά γλυκά και οι καραμέλες που έχουν διαλυμένη ζάχαρη κάνουν περισσότερο κακό, γιατί η ζάχαρη μένει πολλή ώρα στο στόμα μας. Οι βλαβερές για τα δόντια τροφές προξενούν μεγαλύτερη καταστροφή όταν καταναλώνονται ανάμεσα στα κύρια γεύματα και μετά την κατανάλωσή τους δεν πλένουμε τα δόντια μας. 40

Οι τροφές που ωφελούν τα δόντια Στην κατηγορία αυτή μπαίνουν: Αυγά, γάλα, γιαούρτι, τυρί, δημητριακά, καλαμπόκι, καρύδια, κοτόπουλο, κρέας, λαχανικά, ξηροί καρποί, όσπρια, συκώτι, φρούτα, φυσικοί χυμοί, ψάρια, κ.α. Οι τροφές αυτές δεν περιέχουν ζάχαρη και ορισμένες, όπως π.χ. τα φρούτα και τα λαχανικά βοηθούν στον καθαρισμό των δοντιών γιατί καθώς είναι σκληρές, όταν τις τρώμε, παίζουν το ρόλο της οδοντόβουρτσας και τα δόντια μας αυτοκαθαρίζονται. Είναι καλύτερα, όταν θέλουμε να φάμε κάτι ανάμεσα στα κύρια γεύματα, να τρώμε ξηρούς καρπούς, καλαμπόκι (pop corn) και φρούτα, παρά κάποια από τις τροφές της άλλης κατηγορίας π.χ. κρουασάν, γαριδάκια, πατατάκια κλπ. 41

42

3. ΕΓΚΑΙΡΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Τα δόντια μας είναι πολύτιμα και σαν πολύτιμα πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε. Δηλαδή όταν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα να μην αδιαφορούμε ή να πιστεύουμε πως θα λυθεί μόνο του ή ακόμα χειρότερα να κάνουμε τους «ειδικούς». Πρέπει αμέσως να πηγαίνουμε στον οδοντίατρο και μαζί του να βρίσκουμε την καλύτερη λύση. Δεν είναι λίγοι αυτοί που έπαθαν μεγάλη ζημιά στα δόντια τους από αμέλεια ή αδιαφορία στην έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Επίσης θα πρέπει να προσέχουμε να μην προξενούμε μόνοι μας βλάβες στα δόντια μας. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν σπάμε ξηρούς καρπούς με τα δόντια ή όταν τρώμε απότομα πολύ ζεστές ή κρύες τροφές. 43

4. ΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ Ο οδοντίατρος είναι ο ειδικός που παρακολουθεί την κατάσταση των δοντιών μας, μας δίνει τις κατάλληλες οδηγίες για τη σωστή φροντίδα τους και μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και σωστά τα διάφορα προβλήματα, όπως π.χ. σαπίσματα των δοντιών, ασθένειες των ούλων και του περιοδοντίου, ορθοδοντικά προβλήματα από στραβά δόντια, ατυχήματα, ασθένειες του στόματος κ.α. Η επίσκεψή μας στον οδοντίατρο πρέπει να είναι τακτική, δυο φορές το χρόνο, ακόμα κι αν πιστεύουμε πως δεν έχουμε προβλήματα στα δόντια μας. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε μόνοι μας να διαγνώσουμε πιθανά προβλήματα. Υπάρχουν περιπτώσεις που συμβαίνει κάτι και δεν προηγούνται συμπτώματα αλλά κι όταν νιώσουμε κάποιο πόνο που μας πληροφορεί ότι κάτι συμβαίνει ίσως τότε να?ναι αργά για να προλάβουμε το κακό. Σφυγμομέτρηση που έκανε η τάξη μας σε 32 μαθητές της Δ1+Δ2 τάξης του δημοτικού σχολείου Κορινού, έδειξε πως αν και ένας μεγάλος αριθμός παιδιών 22 δηλώνει ότι δε φοβάται τον οδοντίατρο, μόνο 5 παιδιά τον επισκέπτονται δυο φορές το χρόνο και μεγάλος αριθμός παιδιών 12 πηγαίνει μόνο όταν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα στα δόντια. 44

ΣΦΥΓΜΟΜΕΤΡΗΣΗ Κάναμε σφυγμομέτρήση σε 32 μαθητές της Δ1+Δ2 τάξης Δημοτικού Σχολείου του Κορινού, δίνοντας τις παρακάτω ερωτήσεις γύρω από τη στοματική υγιεινή, τη διατροφή, την κατάσταση των δοντιών των μαθητών και τη σχέση τους με τον οδοντίατρο. 1. Πόσο συχνά πίνεις αναψυκτικά; Ποτέ, Όχι κάθε μέρα, Κάθε μέρα: 1φ., 2φ., 3φ. 2. Πόσο συχνά τρως γλυκά; Ποτέ, Όχι κάθε μέρα, Κάθε μέρα: 1φ., 2φ., 3φ. 3. Πόσο συχνά τρως καραμέλες γλειφιτζούρια, τσίχλες, μπισκότα, σοκολάτες, γαριδάκια και πατατάκια; Ποτέ, Όχι κάθε μέρα, Κάθε μέρα: 1φ., 2φ., 3φ. 4. Στο σπίτι σου ποια γεύματα τρως συνήθως; Πρωινό, Μεσημεριανό, Βραδινό, Όλα. 5. Τρως ανάμεσα στα γεύματα; ΝΑΙ ΟΧΙ 6. Τρως συχνά φρούτα; ΝΑΙ ΟΧΙ 7. Τρως συχνά λαχανικά; ΝΑΙ ΟΧΙ 8. Αν πεινούσες λίγο και σου έδιναν τώρα ένα από τα παρακάτω τρόφιμα, ποιο θα ήθελες να φας; (Υπογράμμισε μόνο ένα) Γάλα, Μπισκότα, Καραμέλες, Γλυκό, Κρουασάν, Καρύδια, Γκοφρέτα, Σάντουιτς, Τυρόπιττα, Αυγό, Τσίχλα, Αναψυκτικό, Φρούτο, Παγωτό, Σοκολάτα, Φυσικός χυμός, Ξηροί καρποί, Πατατάκια, Γιαούρτι, Δημητριακά 9. Πόσο συχνά πλένεις τα δόντια σου; Κάθε μέρα, Μερικές φορές τη βδομάδα, Σπάνια, Ποτέ 10. Την ημέρα πλένω τα δόντια μου: 1 φορά, 2 φορές, 3 φορές 11. Φοβάσαι να πας στον οδοντίατρο; ΝΑΙ ΟΧΙ 12. Πότε πηγαίνεις στον οδοντίατρο; 1φ. το χρόνο, δόντια μου 2φ.το χρόνο, Μόνο αν πάθουν κάτι τα 13. Όταν φας κάτι γλυκό, σου πονάνε τα δόντια; ΝΑΙ ΟΧΙ 14. Ματώνουν τα ούλα σου όταν πλένεις τα δόντια σου; ΝΑΙ ΟΧΙ 15. Γράψε μόνο αν έχεις κάνει στον οδοντίατρο: Εξαγωγές δοντιών επειδή ήταν σάπια (Γράψε πόσες)?????. Σφραγίσματα (Γράψε πόσα)?????? 45

Απαντήσει ς Αριθμός Παιδιών Αριθμός Παιδιών Αριθμός Παιδιών Αριθμός Παιδιών Αριθμός Παιδιών 1 Ποτέ : 4 Όχι κάθε μέρα : 25 Κάθε μέρα 1φ : 3 2φ : 3φ : 2 Ποτέ : 1 Όχι κάθε μέρα : 20 Κάθε μέρα 1φ : 4 2φ : 4 3φ : 3 3 Ποτέ : 1 Όχι κάθε μέρα : 23 Κάθε μέρα 1φ : 3 2φ : 3 3φ : 2 4 Πρωινό : 20 Μεσημεριανό: 24 Βραδινό : 12 5 Ναι : 26 Όχι : 6 6 Ναι : 28 Όχι : 3 7 Ναι : 24 Όχι : 8 8 Δημητριακά : 5 Πατατάκια : 4 Καρύδια : 1 Φρούτα : 4 Τυρόπιτα : 2 Φυσικός χυμός : 5 Αυγό : 1 Γάλα : 1 Σάντουιτς: 3 Παγωτό : 6 9 Κάθε μέρα : 23 Μερικές φορές τη βδομάδα : 7 Σπάνια : 1 Ποτέ : 1 10 1φ : 10 2φ : 14 3φ : 8 11 Ναι : 10 Όχι : 22 12 1φ. το χρόνο: 15 2φ. το χρόνο: 5 Μόνο αν πάθουν κάτι τα δόντια μου : 12 13 Ναι : 6 Όχι : 26 14 Ναι : 16 Όχι : 16 15 Εξαγωγές δοντιών επειδή ήταν σάπια :5 Σφραγίσματα: 13 Αποτελέσματα σφυγμομέτρησης : Σύνολο μαθητών 32, Δ Τάξης (Δ1, Δ2 )

47 Τα δόντια παίζουν κρυφτό. Στο παρακάτω κρυπτόλεξο βρίσκονται κρυμμένες πέντε ονομασίες δοντιών. Μπορείς να τις βρεις; Υ Σ Ε Τ Ν Ο Δ Ο Ν Υ Κ Σ Ι Τ Π Ο Κ Ι Ν Ζ Η Ρ Ρ Β Ο Δ Ν Γ Θ Ε Τ Π Ο Σ Μ Ξ Ι Λ Χ Φ Γ Σ Ξ Ν Ε Α Ω Ψ Φ Χ Ο Μ Α Λ Κ Ρ Α Η Η Ζ Μ Α Χ Μ Φ Ρ Η Τ Λ Κ Φ Θ Ο Η Ι Β Α Τ Ε Δ Ι Τ Σ Ζ Γ Ν Ω Ψ Π Χ Ο Φ Υ Τ Σ Ρ Ο Π Ξ Ο Ι Μ Λ Κ Ι Η Θ Μ Ρ Ζ Κ Α Λ Ι Γ Ο Ε Ν Β Α Π

48 Επίσκεψη στον Οδοντογιατρό. Στο παρακάτω κρυπτόλεξο είναι κρυμμένες έξι λέξεις που έχουν σχέση με τον οδοντογιατρό. Μπορείς να τις βρεις; Χ Η Γ Ω Γ Α Ξ Ε Λ Κ Α Π Ζ Κ Μ Σ Β Η Γ Η Α Μ Λ Σ Ξ Η Ο Β Ξ Ω Σ Ο Σ Κ Γ Η Η Χ Ν Θ Ρ Ω Τ Ι Ξ Η Γ Σ Ο Μ Ι Ε Ρ Κ Γ Η Σ Ω Ι Ρ Ο Θ Φ Υ Ψ Α Η Γ Φ Δ Τ Χ Σ Ζ Ε Ν Ρ Μ Κ Ξ Η Γ Φ Δ Σ Ν Η Φ Ν Κ Ξ Υ Τ Φ Ρ Ε Ο Δ Σ Π Λ Γ Δ Λ Α Ε Δ Π Ε Γ Σ Ο Μ Σ Ι Ρ Α Θ Α Κ Β

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ 1. Ηστοματικήυγιεινή, όπως προαναφέραμε, έχει μεγάλη σημασία για την υγεία του σώματός μας. Γι αυτό πρέπει να την αντιμετωπίζουμε με την προσοχή και τη σοβαρότητα που της ταιριάζει. Έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή των παιδιών μας, να τους καλλιεργήσουμε από τη μικρή ηλικία καλές συνήθειες που θα τους χαρίσουν υγεία και χαρά σε όλη τη ζωή τους. 2. Ο καλύτερος τρόπος να τα διδάξουμε σωστή στοματική υγιεινή είναι το παράδειγμα. Γι αυτό όσες καλές συνήθειες θέλουμε να μάθουν πρέπει πρώτα να τις έχουμε κι εμείς. Δεν ωφελεί π.χ. να τους φωνάζουμε καθημερινά να πλένουν τα δόντια τους κι εμείς να μην πλένουμε τα δικά μας ή να τους λέμε να μην τρώνε πολλά γλυκά κι εμείς να τρώμε. 3. Πλένουμε μαζί τους τα δόντια μας μετά από κάθε κύριο γεύμα (πρωί, μεσημέρι, βράδυ). Αν αυτό είναι δύσκολο, επιμένουμε να γίνεται οπωσδήποτε το βραδινό πλύσιμο. 4. Τα παροτρύνουμε να μην τρώνε πολλά γλυκά (ιδιαίτερα στα ενδιάμεσα γεύματα) αλλά όταν πεινούν να τρώνε τροφές που ωφελούν τα δόντια π.χ. γάλα (όχι σοκολατούχο), ξηρούς καρπούς, φρούτα, φυσικούς χυμούς κλπ. (βλ. τροφές που ωφελούν και τροφές που βλάπτουν τα δόντια). 5. Τους λέμε να αποφεύγουν να τρώνε απότομα πολύ ζεστά ή πολύ κρύα φαγητά. Η απότομη αλλαγή από το ζεστό στο κρύο και αντίστροφα, βλάπτει τα δόντια. Ακόμηναμησπάνεσκληρέςτροφές(π.χ. ξηρούς καρπούς) με τα δόντια τους, γιατίμπορείκάποιοδόντινασπάσει. 6. Επισκεπτόμαστε τακτικά τον οδοντίατρο (δυο φορές το χρόνο) κι όχι μόνο όταν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα. 7. Τα ενθαρρύνουμε να λένε τα τυχόν προβλήματα που παρουσιάζονται στα δόντια τους και να τα αντιμετωπίζουν αμέσως, δίνοντάς τους να καταλάβουν ότι ο φόβος, η αμέλεια και η αδιαφορία μόνο κακό θα κάνουν παρά καλό. 8. Ελέγχουμε και μόνοι μας κάθε τόσο τα δόντια τους για να εντοπίζουμε κάθε πρόβλημα στην αρχή του κιόχιότανπιαείναιαργά. 9. Τα αφήνουμε να παίρνουν την οδοντόκρεμα και οδοντόβουρτσα που τους αρέσει, αρκεί να πληρεί τις προϋποθέσεις που πρέπει (βλ. Υγιεινή των δοντιών). 10. Τα συμβουλεύουμε να μην χρησιμοποιούν τα ποτήρια, κουτάλια, πιρούνια, μαχαίρια κλπ. των άλλων αλλά μόνο τα δικά τους, ενημερώνοντας τα ότι κινδυνεύουν να κολλήσουν διάφορες ασθένειες. Επίσης ναπλένουνκαλάκαιτακτικάταχέριατους και να μη βάζουν οποιαδήποτε αντικείμενα στο στόμα τους. 11. Τα παροτρύνουμε να συμμετέχουν στα διάφορα προγράμματα αγωγής Υγείας που γίνονται (συνήθως 49 στο σχολείο) και να ενημερώνονται συνεχώς για ό,τι αφορά την υγεία του σώματος.

Σας Ευχαριστούμε : Οι μαθητές και οι δασκάλες της Τρίτης τάξης Δημοτικού Σχολείου Κορινού : Δασκαλοπούλου Ελένη Λάμπρου Μαρία (Γ2) (Γ1) 50

Ευχαριστούμε πολύ τη δ/ντρια του Σχολείου μας κ. Σαμαρά Ευστρατία, την υπεύθυνη του προγράμματος Αγωγής Υγείας της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Πιερίας. κ. Παταρίδου Ελένη, τους δασκάλους και τα παιδιά της Δ τάξης του σχολείου μας (γιατησυνεργασίαπου είχαμε στη σφυγμομέτρηση που κάναμε ) τους παιδο-οδοντιάτρους κ. Παγουρας Α. και κ. Πωγωνιδου Β., τον φαρμακοποιό κ. Θωμά στον Κορινό και όλους τους γονείς, που συνεργάστηκαν με τα παιδιά τους, για τη συλλογή πληροφοριών εντύπων σχετικών με το θέμα μας. Ευελπιστούμε ότι η προσπάθεια αυτή θα είναι ένα πολύτιμο εφόδιο για τους μαθητές μας στην πορεία της ζωής τους στον τομέα της υγείας. 51

ΤΕΛΟΣ 52