ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ A MULTICRITERIA METHODOLOGY FOR THE COMPARATIVE ASSESSMENT OF AN ENGINEERING DEPARTMENT Νικόλαος Ματσατσίνης, Ευαγγελία Κρασαδάκη, Ευάγγελος Γρηγορούδης Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης Εργαστήριο Συστημάτων Υποστήριξης Αποφάσεων Πολυτεχνειούπολη, Χανιά, 73100 email: <nikos, lia, vangelis>@ergasya.tuc.gr Nikolaos Matsatsinis, Evangelia Krassadaki, Evangelos Grigoroudis Technical University of Crete Department of Production Engineering and Management Decision Support Systems Laboratory University Campus, Chania, 73100 email: <nikos, lia, vangelis>@ergasya.tuc.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στα πλαίσια της στρατηγικής του Τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης αναπτύχθηκε και εφαρμόσθηκε από το 1997 μια μεθοδολογία πολυκριτήριας αξιολόγησης, βασιζόμενη στην ανάλυση των εκτιμήσεων των φοιτητών, των αποφοίτων αλλά και των απόψεων της αγοράς εργασίας. Γενικότερα, η ακαδημαϊκή αξιολόγηση αποτελεί ένα από τα πλέον σύγχρονα και ενδιαφέροντα αντικείμενα της έρευνας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς αυτή αποσκοπεί: στη μέτρηση της ποιότητας της εκπαίδευσης, τη συνεχή αναβάθμιση και βελτίωση και την ανταπόκριση στις κοινωνικές ανάγκες. Το άρθρο αυτό παρουσιάζει μια πραγματική περίπτωση εσωτερικής αξιολόγησης του Τμήματος από προπτυχιακούς φοιτητές. Η έρευνα αυτή πραγματοποιείται σε ετήσια βάση από το ακαδημαϊκό έτος 2003-04 έως σήμερα. Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της συγκριτικής αξιολόγησης για τα προαναφερόμενα έτη. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται βασίζεται στις αρχές της πολυκριτήριας ανάλυσης και της πολυκριτήριας μέτρησης της ικανοποίησης των φοιτητών. Τα σημαντικότερα αποτελέσματα αφορούν τον καθορισμό των διαχρονικά κρίσιμων παραγόντων που επηρεάζουν τις εκτιμήσεις των φοιτητών από την παρεχόμενη εκπαίδευση, τη συνολική και επιμέρους ικανοποίηση σε ένα πλήθος παραγόντων της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τα βάρη των παραγόντων αυτών καθώς και τις προτεινόμενες ενέργειες για βελτίωση. ABSTRACT According to the assessment strategy which applies the Department of Production Engineering and Management of the Technical University of Crete, a multicriteria analysis methodology has been implemented since 1997, which is based on the analysis of preferences of undergraduate students, graduates and organizations. Generally speaking, the academic assessment constitutes one topic of major interest for research in higher education, as it focuses on the: quality of teaching, continuous improvement of the whole process and connection with the labor market needs. This paper presents an original study, which deals with the internal assessment process in which have been participated undergraduate students of the aforementioned Engineering Department. This research is applied on a yearly base since year 2003; therefore, the results of the comparative assessment for years 2003 until 2012 are presented. The methodology applied is based on the principles of multicriteria analysis and more specific on the multicriteria satisfaction analysis of the students. Among

the most important results of the assessment is the determination of the critical criteria for every year, which affect the satisfaction level of the undergraduate students. Moreover, interesting results can be considered the following: the global satisfaction index per year, the satisfaction indices per criterion, the weights per criterion, and the proposed actions for further improvement. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τη δεκαετία του 80 πολλές Ευρωπαϊκές χώρες έχουν υιοθετήσει τεχνικές για την ακαδημαϊκή αξιολόγηση των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Οι πρώτες προσπάθειες αξιολόγησης Τμημάτων και Ιδρυμάτων στην Ευρώπη ξεκίνησαν από τη Γαλλία, την Ολλανδία, την Αγγλία και τη Δανία [8], [11]. Στην κατεύθυνση της αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών από τα Τμήματα/Ιδρύματα, δραστηριοποιείται σήμερα το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ENQA), το οποίο προτείνει ένα πλαίσιο Αρχών και Οδηγιών για τα Ιδρύματα της Ευρώπης. Αντίστοιχα, στη χώρα μας με τον Νόμο 3374/2005 ορίστηκε μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή που φέρει την επωνυμία «Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση» (Α.ΔΙ.Π.). Στόχος της Α.ΔΙ.Π. είναι η υποστήριξη των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης για την πραγματοποίηση διαδικασιών που στοχεύουν στη διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου έργου τους, την εγγύηση της διαφάνειας των διαδικασιών, την προαγωγή της έρευνας σε συναφή ζητήματα και την ενημέρωση της Πολιτείας και των ιδρυμάτων για τις σύγχρονες διεθνείς εξελίξεις και τάσεις στον τομέα αυτό. Ωστόσο, αρκετοί οργανισμοί προκρίνουν ως μεθοδολογική προσέγγιση για την αξιολόγηση των Τμημάτων ή των Ιδρυμάτων την ανάλυση SWOT (Strengths-Weaknesses-Opportunities-Threats) [12], [13]. Ειδικότερα, το Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης (ΜΠΔ) του Πολυτεχνείου Κρήτης εφαρμόζει από το έτος 1997 μια πρωτότυπη προσέγγιση του προβλήματος της Ακαδημαϊκής Αξιολόγησης, η οποία βασίζεται στις αρχές της πολυκριτήριας ανάλυσης και η οποία προτείνει διαδικασίες τόσο για την εσωτερική όσο και την εξωτερική αξιολόγηση [3]. Σύμφωνα με την προτεινόμενη προσέγγιση, η εσωτερική αξιολόγηση εστιάζει στην άποψη των φοιτητών, των αποφοίτων και των επιχειρήσεων ενώ η εξωτερική αξιολόγηση στην άποψη των εξωτερικών εμπειρογνωμόνων με μια πολυκριτήρια οπτική. Στο άρθρο αυτό, παρουσιάζεται ένα τμήμα της εσωτερικής αξιολόγησης και ειδικότερα η πολυκριτήρια ανάλυση της άποψης των φοιτητών για τα έτη 2004 έως 2012. 2. ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 2.1 Η διαδικασία της αξιολόγησης Η προτεινόμενη διαδικασία αξιολόγησης του Τμήματος ΜΠΔ, αναλύεται σε τρία στάδια (Σχήμα 1). Στο 1 ο στάδιο της Προκαταρκτικής Ανάλυσης καθορίζονται οι στόχοι της αξιολόγησης καθώς και η συνεπής οικογένεια των κριτηρίων που θα χρησιμοποιηθούν. Επίσης, καθορίζεται η μέθοδος με την οποία θα γίνει η αξιολόγηση και ο τρόπος εκτίμησης της απόδοσης σε κάθε κριτήριο. Το 2 ο στάδιο της Εσωτερικής Αξιολόγησης και της αξιολόγησης των Εμπειρογνωμόνων αποτελεί το κυρίως τμήμα της αξιολόγησης. Η Εσωτερική Αξιολόγηση ερευνά τις απόψεις των φοιτητών, των αποφοίτων και των επιχειρήσεων, μέσω τριών ερευνών, οι οποίες αναλύονται με την πολυκριτήρια μέθοδο μέτρησης της ικανοποίησης MUSA (MUlticriteria Satisfaction Analysis) [2]. Επιπλέον, η αξιολόγηση του Τμήματος από τους Εμπειρογνώμονες (Εξωτερική Αξιολόγηση), είναι αναγκαία. Γι αυτό, οι Εμπειρογνώμονες συλλέγουν τα απαραίτητα στοιχεία, επισκέπτονται το Τμήμα, καθορίζουν τη σημαντικότητα των κριτηρίων αξιολόγησης και κρίνουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Στο 3 ο στάδιο των Αποτελεσμάτων, γίνεται συνδυασμός της Εσωτερικής και Εξωτερικής Αξιολόγησης προκειμένου να γίνει η συνολική εκτίμηση της απόδοσης του Τμήματος. Σε αυτό το στάδιο αποφασίζονται οι στρατηγικές βελτίωσης του Τμήματος. 2.2 Πολυκριτήρια Ανάλυση

Το μοντέλο που προτείνεται για την αξιολόγηση (μέθοδος MUSA) βασίζεται στη θεωρία της Πολυκριτήριας Ανάλυσης, και ειδικότερα στην αρχή ότι η σύνθεση των διαφορετικών προτιμήσεων ενός συνόλου ατόμων γίνεται σε μια συνολική συνάρτηση ικανοποίησης, με τη χρήση προχωρημένων τεχνικών γραμμικού προγραμματισμού και ποιοτικής ανάλυσης παλινδρόμησης για μονότονες μεταβλητές. Η MUSA κινείται στο πεδίο της πολυκριτήριας ανάλυσης, δεδομένου ότι η ολική ικανοποίηση είναι συνάρτηση ενός συνόλου κριτηρίων, τα οποία εκτιμούνται μέσω επιμέρους συναρτήσεων ικανοποίησης. Το συγκεκριμένο μοντέλο ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των Αναλυτικών Συνθετικών Μοντέλων Προτίμησης (preference aggregation disaggregation Models) και βασίζεται στη λογική ότι, ενώ η σύνθεση των κριτηρίων οδηγεί σε μια απόφαση, η ανάλυση μιας απόφασης οδηγεί στην ανεύρεση των κριτηρίων που οδήγησαν στη λήψη της. Με αυτόν τον τρόπο, το μοντέλο εκτίμησης της ικανοποίησης πελατών, και στην περίπτωσή μας των φοιτητών, προσπαθεί να αναλύσει την πολυκριτήρια συμπεριφορά ενός συνόλου ατόμων, με δεδομένες τις προτιμήσεις των τελευταίων. Προκαταρκτική Ανάλυση Καθορισμός των στόχων της αξιολόγησης Συνεπής οικογένεια κριτηρίων Καθορισμός της διαδικασίας της αξιολόγησης Εσωτερική Αξιολόγηση Σχεδιασμός ερωτηματολογίων Αξιολόγηση Εμπειρογνωμόνων Συλλογή απαραίτητων στοιχείων Έρευνα φοιτητών Διεξαγωγή ερευνών ικανοποίησης Έρευνα αποφοίτων Έρευνα επιχειρήσεων Επίσκεψη εξωτερικών εμπειρογνωμόνων στο Τμήμα Αξιολόγηση των στοιχείων από τους εμπειρογνώμονες Καθορισμός των βαρών κριτηρίων Εκτίμηση της διαδικασίας αξιολόγησης Αποτελέσματα Εσωτερικής Αξιολόγησης Αποτελέσματα της αξιολόγησης των εμπειρογνωμόνων Εκτίμηση της απόδοσης Τμήματος ΜΠΔ Αποτελέσματα Στρατηγικές βελτίωσης Σχήμα 1. Τα στάδια της διαδικασίας αξιολόγησης Γενικότερα, τα αποτελέσματα της πολυκριτήριας μεθόδου μέτρησης της ικανοποίησης MUSA περιλαμβάνουν: συναρτήσεις ικανοποίησης, βάρη κριτηρίων, δείκτες ικανοποίησης και διαγράμματα δράσης και βελτίωσης. Για το μαθηματικό υπόβαθρο της μεθόδου βλ. [2], [6] και [7] ενώ ενδεικτικά για τις εφαρμογές της μεθόδου στη μέτρηση της ικανοποίησης πελατών ή εργαζομένων καθώς και στην αξιολόγηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων βλ. [9], [4], [5] και [10]. 3. Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2004-2012 Η αξιολόγηση του Τμήματος ΜΠΔ από τους προπτυχιακούς φοιτητές αποτελεί ένα τμήμα της Εσωτερικής Αξιολόγησης, όπως αναλύθηκε παραπάνω. Ειδικότερα, η έρευνα για τους

φοιτητές εμπίπτει στη γενικότερη φιλοσοφία αναβάθμισης, παρακολούθησης, αξιολόγησης, επανεκτίμησης και επαναπροσδιορισμού των υπηρεσιών που προσφέρει το Τμήμα. Συγκεκριμένα, τα ερωτήματα που επιδιώκει να διερευνήσει η έρευνα αυτή είναι : Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την άποψη των φοιτητών. Ποιο είναι το επίπεδο σημαντικότητας αυτών των παραγόντων. Πόσο ικανοποιημένοι είναι οι φοιτητές. Ποιο είναι το επίπεδο ικανοποίησης των φοιτητών σε σχέση με τα χαρακτηριστικά των προσφερόμενων υπηρεσιών. Ποιο είναι το ολικό επίπεδο ικανοποίησης των φοιτητών. Ποιοι είναι οι παράγοντες που πρέπει να βελτιωθούν. Για τις ανάγκες της έρευνας έχει συνταχθεί ειδικά διαμορφωμένο δομημένο ερωτηματολόγιο, το οποίο διανέμεται στο τέλος κάθε ακαδημαϊκού έτους. Οι ερωτήσεις που έχουν περιληφθεί αφορούν την ικανοποίηση των φοιτητών στα κριτήρια: Μαθήματα, Διδασκαλία, Εγκαταστάσεις και Εικόνα του Μηχανικού Παραγωγής & Διοίκησης στην Αγορά. Επιπλέον, στο ερωτηματολόγιο έχει περιληφθεί μια ερώτηση που αφορά τον Ολική Ικανοποίηση από το Τμήμα ΜΠΔ. Δηλαδή, οι κύριες διαστάσεις στις οποίες έχει αναλυθεί η ικανοποίηση των φοιτητών είναι τέσσερις, ενώ κάθε μια από αυτές αναλύεται σε επιμέρους (υποκριτήρια), οι οποίες δεν παρουσιάζονται στο παρόν σύντομο κείμενο. Η αξιολόγηση στα κριτήρια (υποκριτήρια) και Ολικά πραγματοποιείται σε μια 5βάθμια ποιοτική κλίμακα μέτρησης της ικανοποίησης, ως εξής: Καθόλου Ικανοποιημένος, Λίγο Ικανοποιημένος, Ικανοποιημένος, Αρκετά Ικανοποιημένος και Απόλυτα Ικανοποιημένος. Τα έγκυρα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια από φοιτητές του Τμήματος ΜΠΔ ανά έτος είναι, όπως φαίνονται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Ερωτηματολόγια ανά έτος Ακαδημαϊκό Αριθμός Ακαδημαϊκό Αριθμός Έτος Έτος 2003-04 257 2008-09 115 2004-05 299 2009-10 (δεν πραγματοποιήθηκε) 2005-06 300 2010-11 309 2006-07 389 2011-12 504 2007-08 300 ΣΥΝΟΛΟ 2.473 Η MUSA εκτιμά ένα σύνολο αποτελεσμάτων. Δηλαδή, εκτιμά τόσο στατιστικά αποτελέσματα (συχνότητες στην 5βάθμια κλίμακα μέτρησης για κάθε διάσταση της έρευνας) όσο και πολυκριτήρια αποτελέσματα. Το σύντομο αυτό κείμενο εστιάζει στα πολυκριτήρια αποτελέσματα σε επίπεδο κριτηρίων (4 κύριες διαστάσεις της έρευνας & ολική ικανοποίηση). Για τις ανάγκες της συγκριτικής αξιολόγησης από έτος σε έτος εφαρμόστηκε η μέθοδος MUSA οκτώ (8) φορές -όσα είναι τα έτη που υπάρχουν δεδομένα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτά ανά έτος υπολογίσθηκε η μέση εικόνα για κάθε διάσταση της έρευνας, όπως αυτή παρουσιάζεται στον Πίνακα 2. Έτσι, το σημαντικότερο κριτήριο για τους φοιτητές φαίνεται να είναι η Εικόνα του Μηχανικού Παραγωγής & Διοίκησης στην αγορά εργασίας (30%) και ακολουθούν τα Μαθήματα (29%). Το λιγότερο σημαντικό κριτήριο για την ικανοποίηση των φοιτητών είναι οι Εγκαταστάσεις του Τμήματος (19.9%). Αντίστοιχα, η υψηλότερη ικανοποίηση παρουσιάζεται από τα Μαθήματα (77.3%) και την Εικόνα του Μηχανικού Παραγωγής & Διοίκησης στην αγορά εργασίας (70.3%). Οι Εγκαταστάσεις, συγκεντρώνουν τη χαμηλότερη ικανοποίηση, καθώς ο δείκτης διαμορφώνεται στο 52.6% (σύμφωνα με εμπειρικές έρευνες, η ικανοποίηση θεωρείται υψηλή όταν ο αντίστοιχος δείκτης παίρνει τιμές άνω του 70%). Παρόλα αυτά, οι Εγκαταστάσεις δεν αποτελούν κριτήριο υψηλής σημαντικότητας, κι έτσι αναμένεται ότι μικρή επίδραση θα έχει στη διαμόρφωση της Ολικής

Ικανοποίησης. Αντίστοιχα, ο Δείκτης Ολικής Ικανοποίησης από το Τμήμα ΜΠΔ, σύμφωνα με τις απόψεις των φοιτητών όπως αποτυπώθηκαν ανά έτος διαμορφώνεται ως μέση τιμή στο ύψος του 68.5% που δείχνει ότι υπάρχει περαιτέρω περιθώριο βελτίωσης. Πίνακας 2. Βάρη κριτηρίων και Δείκτες Ικανοποίησης (μέσος 8 ετών) ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΑΡΟΣ (%) (μέση τιμή για 8 έτη) ΔΕΙΚΤΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ (%) (μέση τιμή για 8 έτη) Μαθήματα 29 62.1 Διδασκαλία 21.1 77.3 Εγκαταστάσεις 19.9 52.6 Εικόνα ΜΠΔ στην αγορά 30 70.3 Ολική Ικανοποίηση από Τμήμα 68.5 Ωστόσο, η αναλυτική μελέτη της εξέλιξης των Βαρών και των Δεικτών σε ετήσια βάση, αναδεικνύει περαιτέρω πληροφορίες, που βοηθούν στη συγκριτική εικόνα. Για παράδειγμα, η εξέλιξη του Δείκτη Ολικής Ικανοποίησης από το ΜΠΔ ανά έτος παρουσιάζεται στο Σχήμα 2. Όπως προκύπτει, τα τρία πρώτα έτη της έρευνας (2003-04 έως 2005-06) παρουσιάζεται μια αυξητική τάση του Δείκτη Ολικής Ικανοποίησης από το Τμήμα, καθώς ο Δείκτης από 68% αυξάνει στο 86.5%. Επίσης, υψηλή Ολική Ικανοποίηση από το Τμήμα παρουσιάζεται τα έτη 2007-08 (84.1%) και 2010-11 (83.8%). Αντιθέτως, μεγάλη πτώση της ικανοποίησης παρουσιάζεται τα έτη: 2006-07 (39.4%), 2008-09 (62.1%) και 2011-12 (43.2%). Επομένως, η σύγκριση του δείκτη Ολικής Ικανοποίησης από το Τμήμα ανά έτος αναδεικνύει: χαμηλή ικανοποίηση ( απογοήτευση ) των φοιτητών τα έτη 2006-07, 2008-09 & 2011-12, η οποία μπορεί να ερμηνευτεί από την αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο των ΑΕΙ (περίοδος καταλήψεων στο Τμήμα) ή/και τις χαμηλές προσδοκίες σε μια δύσκολη οικονομικά περίοδο που διανύομε. Εξέλιξη Δείκτη Ολικής Ικανοποίησης από το Τμήμα Μ.Π.Δ. 100% 80% 68.0% 80.9% 86.5% 84.1% 83.8% 60% 62.1% 40% 20% 39.4% 43.2% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2011 2012 Σχήμα 2. Δείκτης Ολικής Ικανοποίησης από Τμήμα ΜΠΔ ανά έτος (έρευνα φοιτητών) Τέλος, στη σύντομη αυτή παρουσίαση αξίζει να παρουσιαστεί το Διάγραμμα Δράσης, όπως προτείνεται από τη μέθοδο MUSA. Γενικά, το Διάγραμμα Δράσης προκύπτει από το συνδυασμό των βαρών των κριτηρίων ικανοποίησης και των Δεικτών Ικανοποίησης στα κριτήρια (υποκριτήρια). Ειδικότερα, στην περίπτωσή μας για την παρουσίαση ενός ενιαίου Διαγράμματος Δράσης, έχουν ληφθεί υπόψη οι μέσες τιμές των Βαρών και οι μέσες τιμές των Δεικτών Ικανοποίησης για τα 8 έτη (βλ. Πίνακα 2). Τα Διαγράμματα Δράσης χωρίζονται σε τεταρτημόρια ανάλογα με το βάρος και την απόδοση (δείκτη ικανοποίησης) ενός κριτηρίου. Όπως προκύπτει από το Σχήμα 3, στην Περιοχή Ισχύος (επάνω δεξιά) περιλαμβάνονται τα κριτήρια τα οποία συγκεντρώνουν συγκρινόμενα με τα υπόλοιπα υψηλή σημαντικότητα και

ταυτόχρονα υψηλή απόδοση. Στην Περιοχή Δράσης (κάτω δεξιά) περιλαμβάνονται τα κριτήρια που συγκεντρώνουν συγκρινόμενα με τα υπόλοιπα υψηλή σημαντικότητα αλλά ταυτόχρονα χαμηλή απόδοση. Αντίστοιχα, στην Περιοχή Μεταφοράς Πόρων (επάνω αριστερά) περιλαμβάνονται τα κριτήρια που συγκρινόμενα με τα υπόλοιπα παρουσιάζουν χαμηλή σημαντικότητα αλλά ταυτόχρονα υψηλή απόδοση και τέλος στην Περιοχή Ισχύουσας Κατάστασης (κάτω αριστερά) περιλαμβάνονται τα κριτήρια που συγκρινόμενα με τα υπόλοιπα παρουσιάζουν χαμηλή σημαντικότητα και ταυτόχρονα χαμηλή απόδοση. Επομένως, από το Σχήμα 3 προκύπτουν τα εξής: Η Εικόνα του Μηχανικού Παραγωγής & Διοίκησης στην αγορά εργασίας αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημα, σύμφωνα με την αντίληψη που έχουν οι φοιτητές για την συγκεκριμένη ειδικότητα. Η Διδασκαλία ικανοποιεί αρκετά τους φοιτητές, ωστόσο δεν αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κριτήρια (βάρος: 21.1%). Τα Μαθήματα φαίνεται να μην συγκεντρώνουν υψηλή ικανοποίηση, αν και η σημαντικότητά τους είναι υψηλή. Οι Εγκαταστάσεις δεν ικανοποιούν τους φοιτητές αλλά ως κριτήριο δεν είναι σημαντικό, συγκρινόμενο με τα υπόλοιπα κριτήρια της έρευνας. Σύμφωνα με τα παραπάνω, τα Μαθήματα του Τμήματος πρέπει να αποτελέσουν την 1 η προτεραιότητα για βελτίωση, δεδομένου ότι οι φοιτητές τα θεωρούν ως σημαντικά αλλά δεν είναι ικανοποιημένοι (κρίσιμη διάσταση ικανοποίησης). Ως 2 η προτεραιότητα για βελτίωση θα πρέπει να είναι οι ενέργειες που στοχεύουν στη διατήρηση της καλής εικόνας του Μηχανικού Παραγωγής & Διοίκησης στην αγορά εργασίας, ενώ ως 3 η προτεραιότητα για βελτίωση θα πρέπει να είναι οι ενέργειες που αφορούν τις εγκαταστάσεις. Τέλος, ως τελευταία προτεραιότητα για ενέργειες βελτίωσης από το Τμήμα θα πρέπει να είναι η διδασκαλία, στην οποία φαίνονται ικανοποιημένοι οι φοιτητές χωρίς να αποτελεί για αυτούς σημαντικό κριτήριο. Σχετικό Διάγραμμα Δράσης (εικόνα 8 ετών για Τμήμα ΜΠΔ) 1 Περιοχή Μεταφοράς Πόρων Περιοχή Ισχύος Α Π Ο Δ Ο Σ Η Κ Διδασκαλία Ρ Ι Εικόνα Μ.Π.Δ. στην Τ αγορά Η 0 Ρ -1 0 1 Μαθήματα Ι Ω Ν Εγκαταστάσεις Περιοχή Ισχύουσας Κατάστασης -1 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Περιοχή Δράσης Σχήμα 3. Διάγραμμα Δράσης (αποτύπωση μέσης εικόνας 8 ετών έρευνας) 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στο συγκεκριμένο σύντομο άρθρο καταβλήθηκε προσπάθεια να παρουσιαστεί αρχικά το γενικό πλαίσιο της διαδικασίας αξιολόγησης του Τμήματος ΜΠΔ, όπως έχει προταθεί από το 1997. Επίσης, καταβλήθηκε προσπάθεια να παρουσιαστεί η πολυκριτήρια προσέγγιση που

εφαρμόζει το Τμήμα. Σημαντικό πλεονέκτημα της πολυκριτήριας προσέγγισης έναντι άλλων προσεγγίσεων είναι καταρχήν η δυνατότητα ποσοτικής αποτύπωσης της ποιοτικής πληροφορίας από όλους τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία της αξιολόγησης (φοιτητές, απόφοιτοι, επιχειρήσεις, εμπειρογνώμονες). Επιπλέον, η πολυκριτήρια μέθοδος MUSA παρέχει τη δυνατότητα εξαγωγής σημαντικών συμπερασμάτων που δεν μπορούν να αποτυπωθούν από άλλες ποσοτικές μεθόδους, όπως: η σημαντικότητα και η απόδοση των κριτηρίων καθώς και η προτεραιότητα των ενεργειών βελτίωσης. Ειδικότερα, στο άρθρο αυτό παρουσιάστηκε τμήμα της πολυκριτήριας αξιολόγησης που αφορά την άποψη των φοιτητών (μέρος της εσωτερικής αξιολόγησης). Τα δεδομένα των 8 ετών αναλύθηκαν με τη μέθοδο MUSA. Για τη συγκριτική αξιολόγηση παρουσιάστηκε ενδεικτικά η διακύμανση του δείκτη Ολικής Ικανοποίησης, η οποία αποτυπώνει άλλοτε ικανοποίηση και άλλοτε δυσαρέσκεια. Η δυσαρέσκεια κυρίως ερμηνεύεται από γεγονότα που συνέβησαν τα αντίστοιχα έτη, με συνέπεια να διαμορφώσουν μια αρνητική θέση των φοιτητών. Ωστόσο, η μέση αντίληψη που έχουν οι φοιτητές για το Τμήμα (μέση τιμή δείκτη ολικής ικανοποίησης: 68.5%) είναι καλή, με δυνατότητα για περαιτέρω βελτίωση. Ως κρίσιμη διάσταση της ικανοποίησης των φοιτητών αναδεικνύονται τα μαθήματα. Επίσης, ως σημαντικότερο και ταυτόχρονα με υψηλή απόδοση κριτήριο αναδεικνύεται η εικόνα των Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης στην αγορά εργασίας. Δηλαδή, οι φοιτητές διατυπώνουν την αντίληψη που έχουν για τους απόφοιτους Μηχανικούς του Τμήματος, ότι δηλαδή οι τελευταίοι απολαμβάνουν της εκτίμησης της αγοράς εργασίας. Το κριτήριο αυτό αποτελεί το βασικό συγκριτικό πλεονέκτημα του Τμήματος. Τα αποτελέσματα αυτά δικαιολογούνται και από την πρόσφατη έρευνα αποφοίτων (έρευνα 2011 για απόφοιτους 2001-2006) που πραγματοποίησε το Γραφείο Διασύνδεσης & Σταδιοδρομίας του Πολυτεχνείου Κρήτης [1], η οποία αναδεικνύει ποσοστό ανεργίας ιδιαίτερα χαμηλό της τάξης του 7.4%. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Γραφείο Διασύνδεσης και Σταδιοδρομίας Πολυτεχνείου Κρήτης. Μελέτες Απασχόλησης Αποφοίτων 2001-2006. Προσπέλαση 11-9-2012 από διεύθυνση: http://www.career.tuc.gr/downloads/summary_results_2001-2006.pdf. [2] Γρηγορούδης, Β., Σίσκος, Γ. (2000). Ποιότητα Υπηρεσιών και Μέτρηση Ικανοποίησης του Πελάτη. Το σύστημα MUSA. Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, Αθήνα. [3] Σίσκος, Γ., Πολίτης, Γ., Καζαντζή, Γ. (2001). Πολυκριτήρια Μεθοδολογία για την Αξιολόγηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης: Η περίπτωση ενός Πολυτεχνειακού Τμήματος. Operational Research. An International Journal, vol. 1 (1). [4] Grigoroudis, E., Samaras, A., Matsatsinis, N.F., Siskos, Y. (1999a). Preference and customer satisfaction analysis: An integrated multicriteria decision aid approach. In: Despotis, D.K., Zopounidis, C., (Eds.), Proceedings of the 5th Decision Sciences Institute s International Conference on Integrating Technology & Human Decisions: Global Bridges into the 21st Century, 2 Athens, Greece, 1350-1352. [5] Grigoroudis, E., Malandrakis, J., Politis, J., Siskos, Y. (1999b). Customer satisfaction measurement: An application to the Greek shipping sector. In: Despotis, D.K., Zopounidis, C., (Eds.), Proceedings of the 5th Decision Sciences Institute s International Conference on Integrating Technology & Human Decisions: Global Bridges into the 21st Century, 2 Athens, Greece, 1363-1365. [6] Grigoroudis, E. and Siskos, Y. (2002). Preference disaggregation for measuring and analyzing customer satisfaction: The MUSA method. European Journal of Operational Research, vol. 143, pp. 148-170. [7] Grigoroudis, E. and Siskos, Y. (2010). Customer Satisfaction Evaluation: Methods for Measuring and Implementing Service Quality. Springer, New York.

[8] Kaufmann, C. (1996). Project pilote europeen pour l evaluation de la qualite dans l enseignement, Rapport du colloque Qualité et Université, Faculté Universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux. [9] Siskos, Y., Grigoroudis, E., Zopounidis, C., Saurais, O. (1998). Measuring customer satisfaction using a collective preference dissagregation model. Journal of Global Optimization 12 (2). [10] Siskos, Y., Grigoroudis, E., Politis, Y., Malandrakis, Y. (2001). Customer satisfaction evaluation: Some real experiences. In Colorni, A., Paruccini, M., Roy, B., (Eds.), A-MCD-A: Multiple criteria decision aiding, European Commission, Joint Research Center, EUR 19808 EN, 297-314. [11] Vught, F.A., and Westerheijden, D.F. (1993). Quality management and quality assurance in European higher education Methods and Mechanisms. Center for Higher Education Policy Studies, University Twente. [12] Vught, F.A., and Westerheijden, D.F. (1996a). Guidelines for self-evaluation and preparation for review team visits. CRE Institutional Evaluation Programme. [13] Vught, F.A., and Westerheijden, D.F. (1996b). Institutional evaluation and management for quality: background, goals and procedures of the CRE Institutional Evaluation Programme. CRE Institutional Evaluation Programme.