ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Η έννοια της επιχείρησης 1
Κάθε οικονομικό σύστημα λειτουργεί με στόχο την ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών. Μέσα σε αυτό υπάρχουν οργανισμοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί, τράπεζες, επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες. Κάθε μία από αυτές τις μονάδες εξυπηρετεί τους δικούς της στοχους, αλλά και τους ευρύτερους. Οι μονάδες αυτές αλληλεπιδρούν, παίρνοντας εισροές και δίνοντας εκροές η μία στην άλλη. 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων 2
Ο σπουδαιότερος παράγοντας είναι ο οικονομικός, που επιδρά στην : α) ίδρυση, β) ανάπτυξη, γ) αποτελεσματικότητα της επιχείρησης 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων 3
Οι διάφορες ομάδες συμφερόντων συνδέονται και επιδρούν στην επιχείρηση για εξυπηρέτηση δικών τους επιδιώξεων, π.χ. 1. Επιχειρηματίες: υψηλά κέρδη και κοινωνική προβολή. 2. Χρηματοδότες: ασφάλεια των κεφαλαίων τους και υψηλά κέρδη. 3. Προμηθευτές: συνεργασία, φερέγγυες και διαρκείς συναλλαγές. 4. Πελάτες: ποιότητα, καλές τιμές και εξυπηρέτηση. 5. Κράτος: είσπραξη φόρων-εισφορών και τήρηση νόμων. 4 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων
Το περιβάλλον της επιχείρησης εξελίσσεται ως προς : Οι επιχειρήσεις πρέπει να παρακολουθούν τις εξελίξεις και να προσαρμόζονται. Οι επιχειρήσεις που δεν αντιλαμβάνονται εγκαίρως τις αλλαγές, το-τε συρρικνώνονται και κλείνουν. α. την τεχνολογία β. τις καταναλωτικές συνήθειες γ. την πολιτική του κράτους Οι επιχειρήσεις που αντιλαμβάνονται τις αλλαγές, μεγεθύνονται, ελαχιστοποιούν το κόστος και επιβιώνουν. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «δημιουργική καταστροφή». 1.4 Το περιβάλλον της επιχείρησης 5
Γενικό (εξωτερικό) περιβάλλον Οικονομικό περιβάλλον. Περιλαμβάνει : δομές της οικονομίας, ρυθμούς ανάπτυξης, δείκτες για πληθωρισμό, απασχόληση, δημόσιο χρέος, πορεία κεφαλαιαγοράς (χρηματιστήριο) και εισοδημάτων, βαθμό κρατικής παρέμβασης, φορολογικό σύστημα, διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Νομικό περιβάλλον. Κοινωνικό περιβάλλον. Περιλαμβάνει νόμους για επιχειρήσεις, συναλλαγές, εργασιακές σχέσεις. Περιλαμβάνει την «κοινωνική οργάνωση της χώρας», δημογραφικά χαρακτηριστικά, συνδικαλιστικό κίνημα κ.λ.π. Τεχνολογικό περιβάλλον. Η πλέον «ορατή» επίδραση στην επιχείρηση. 6 1.4 Το περιβάλλον της επιχείρησης
Γενικό (εξωτερικό) περιβάλλον Πολιτισμικό περιβάλλον. Περιλαμβάνει: Εθνολογικά και λαογραφικά χαρακτηριστικά, ήθη κι έθιμα, παραδόσεις, θρησκεία. Πολιτικό περιβάλλον. Περιλαμβάνει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του κράτους (τις πολιτικές του κράτους). Οικολογικό περιβάλλον. Υφίσταται προβλήματα από τις επιχειρήσεις, προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις. 7 1.4 Το περιβάλλον της επιχείρησης
Οι προμηθευτές υλικών ή υπηρεσιών. Οι καταναλωτές και οι πελάτες. Ειδικό (εσωτερικό) περιβάλλον Οι εργαζόμενοι και οι συνδικαλιστική τους ένωση. Οι πιστωτές, χρηματοδότες, μέτοχοι. Επιχειρήσεις, που συνεργάζονται ή ανταγωνίζονται, άλλοι οργανισμοί και τράπεζες. 8 1.4 Το περιβάλλον της επιχείρησης
Κάθε επιχείρηση είναι ιδιαίτερα σημαντικός θεσμός για κάθε κοινωνία, διότι:1. Προσφέρει αγαθά και υπηρεσίες, 2. προσφέρει απασχόληση χρήμα. Κάθε επιχείρηση πρέπει να αισθάνεται μία κοινωνική ευθύνη, δεν πρέπει να έρχεται σε αντίθεση με το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου. Πρέπει να υπάρχει επαρκής νομοθεσία κι ένας «Κώδικας Επιχειρησιακής Ηθικής». 1.4 Το περιβάλλον της επιχείρησης 9
Ο κώδικας επιχειρησιακής ηθικής περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: 1. Την προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών με μέριμνα για προστασία των καταναλωτών. 2. Την τήρηση της κείμενης νομοθεσίας και την αποφυγή αθέμιτων ενεργειών. 3. Την κοινωνική και πολιτιστική συνεισφορά προς όφελος των εργαζομένων και της κοινωνίας. 4. Τη συμβολή στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. 5. Τη συνεισφορά στην προστασία του περιβάλλοντος. 10 1.4 Το περιβάλλον της επιχείρησης
Στόχος είναι μία επιθυμητή κατάσταση στην οποία θέλει να φτάσει η επιχείρηση ή ένα αποτέλεσμα προς επίτευξη. 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων 11
Στόχοι Θεσμικοί Λειτουργικοί υπάρχουν στο καταστατικό νομιμοποιούν ύπαρξη και λειτουργία είναι γενικοί και μη συγκεκριμένοι συνθέτουν την αποστολή τους εκφράζουν το βασικό καθήκον δικαιολογεί τη δημιουργία της 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων 12
Στόχοι Θεσμικοί Στα συνολικά μεγέθη Στην παραγωγή Λειτουργικοί Στην αγορά Στους ανθρώπους Στις καινοτομίες 13 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων
Στόχοι: Ο θεσμικός στόχος ενός ιδιωτικού σχολείου είναι η παροχή σωστής εκπαίδευσης. Ο θεσμικός στόχος ενός νοσοκομείου είναι η παροχή υπηρεσιών υγείας. Ο στόχος για αύξηση της παραγωγής μίας επιχείρησης κατά 10% είναι ένας λειτουργικός στόχος που αναφέρεται στα συνολικά μεγέθη της. Ο στόχος για αύξηση κατά 15% του μεριδίου αγοράς είναι ένας λειτουργικός στόχος που αναφέρεται στην αγορά. 14 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων
Οι στόχοι των επιχειρήσεων είναι στόχοι των ανθρώπων που συνδέονται με την επιχείρηση, είναι επιμέρους στόχοι των ομάδων συμφερόντων. Οι στόχοι αυτοί πολλές φορές συγκρούονται μεταξύ τους, δηλαδή η επίτευξη του ενός επιδρά αρνητικά στην επίτευξη κάποιου άλλου. Τελικά γίνεται μία ιεράρχηση των στόχων μέσα από διαπραγματεύσεις, συναίνεση, συμβιβασμό και άσκηση εξουσίας. Λαμβάνονται υπ όψη οι πιέσεις, περιορισμοί, ευκαιρίες και απειλές του περιβάλλοντος. 15 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων
Η ιεράρχηση είναι διαφορετική για κάθε μία επιχείρηση. Ο στόχος για τη μεγιστοποίηση των κερδών δεν είναι ο μοναδικός στόχος. 1.4 Οι στόχοι των επιχειρήσεων 16
Οι επιχειρήσεις θέτουν στόχους και στη συνέχεια μετρούν και το βαθμό επίτευξης των στόχων αυτών. Οι έννοιες της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας συνδέονται με το βαθμό επίτευξης των στόχων. Η αποτελεσματικότητα δείχνει σε ποιο βαθμό έχουμε πετύχει τους στόχους που έχουμε θέσει. 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων 17
Η αποδοτικότητα δείχνει με ποιες θυσίες (κόστη) έχουμε πετύχει το κάθε αποτέλεσμα. Υπάρχουν δύο μορφές αποδοτικότητας : α) η παραγωγικότητα, που αφορά την παραγόμενη ποσότητα και β) η οικονομική αποδοτικότητα, που αφορά τα οικονομικά αποτελέσματα. 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων 18
Αποδοτικότητα = εκροές εισροές 1. Παραγωγικότητα = Ποσότητα παραγόμενου προϊόντος Ποσότητα μέσων παραγωγής 2. Οικ. αποδοτικότητα = Κέρδη ή ζημίες Χρησιμοποιηθέν χρηματικό κεφάλαιο 19 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων
Έστω ότι μία επιχείρηση βάζει ως στόχο να πετύχει 100.000 κέρδη. Αν τελικά το αποτέλεσμα είναι 90.000, τότε λέμε ότι έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα. Αν αυτό το αποτέλεσμα το πέτυχε παράγοντας μεγάλη ποσότητα προϊόντος με λίγους εργάτες, τότε λέμε ότι έχει υψηλή παραγωγικότητα εργασίας. Τέλος, αν αυτά τα κέρδη τα πέτυχε επίσης χρησιμοποιώντας μικρό σχετικά χρηματικό κεφάλαιο, τότε λέμε ότι η οικονομική αποδοτικότητα είναι μεγάλη. Ερώτηση: Η υψηλή αποδοτικότητα οδηγεί πάντα σε υψηλή αποτελεσματικότητα; 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων 20
Η παραγωγικότητα μπορεί να μετρηθεί σε σχέση με έναν συντελεστή ή με περισσότερους, π.χ. παραγωγικότητα εργασίας ή παραγωγικότητα κεφαλαίου Η παραγωγικότητα μπορεί να μετρηθεί ως προς μία επιχείρηση, έναν κλάδο, μία χώρα. 21 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων
Παραγωγικότητα = εργασίας Ποσότητα παραγόμενου προϊόντος Σύνολο ανθρωποωρών 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων 22
Υψηλή παραγωγικότητα της εργασίας επιτυγχάνεται με : 1) Με καλύτερη οργάνωση της εργασίας (κατάλληλοι άνθρωποι στις κατάλληλες θέσεις) 2) Με βελτίωση του επιπέδου των εργαζομένων (συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση) και 3) Με ισχυρά κίνητρα, όπως : i) καλύτερη αμοιβή ii) κλίμα σιγουριάς για την εργασία iii) καλές συνθήκες εργασίας και iv) αξιοκρατικές και συμμετοχικές διαδικασίες. 23 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων
Κάθε ομάδα που συνδέεται με την επιχείρηση βάζει στόχους και άρα μετράει επίσης την αποτελεσματικότητα της επίτευξής τους. Κριτήριο αποτελεσματικότητα για κάθε ομάδα είναι : Μέτοχοι: Οικονομική αποδοτικότητα των κεφαλαίων. Εργαζόμενοι: επίπεδο εισοδήματος, ικανοποίηση αναγκών κ.λ.π. Πελάτες: ποιότητα, καλές τιμές και εξυπηρέτηση. Κράτος: φορολογική συνέπεια, τήρηση νόμων. Κοινότητα: θέσεις απασχόλησης, προστασία περιβάλλοντος. 24 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων
Παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα Μία επιχείρηση είναι ανταγωνιστική όταν πουλάει περισσότερα προϊόντα απ ότι οι ανταγωνιστές της. Για να το πετύχει αυτό πρέπει να έχει τον καλύτερο συνδυασμό τιμής και ποιότητας ή να φαίνεται ότι έχει. Η υψηλή παραγωγικότητα δίνει το περιθώριο στην επιχείρηση : α) να έχει χαμηλό κόστος και να πουλάει το προϊόν σε χαμηλότερη τιμή, β) να διαθέτει επιπλέον χρήματα στη βελτίωση της ποιότητας ή στη διαφήμιση για να φαίνεται καλύτερο το προϊόν. 25 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων