Διεπαφή Ανθρώπου Μηχανής Human-Computer Interface 9. Ευχρηστία Τμήμα Βιομηχανικής Πληροφορικής
Ορισμοί της ευχρηστίας Δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για την ευχρηστία και είναι πλέον σαφές, πως η ευχρηστία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ένα αντικειμενικό μέτρο. Ο Shackel (1991) καθορίζει τη ευχρηστία ενός συστήματος ως την «ικανότητα - σε ανθρώπινους όρους - που έχει ένα σύστημα, να χρησιμοποιείται εύκολα και αποτελεσματικά, από ένα προκαθορισμένο φάσμα χρηστών, λαμβάνοντας υπόψη την προκαθορισμένη κατάρτιση και υποστήριξη των χρηστών, για να εκπληρώσει μια προκαθορισμένη σειρά στοιχειωδών εργασιών, ακολουθώντας μια προκαθορισμένη ακολουθία σεναρίων».
Ορισμοί της ευχρηστίας Στο πρότυπο ISO9241-11 (ISO1991c) «Ο βαθμός στον οποίο ένα προϊόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από προκαθορισμένους χρήστες, για να επιτευχθούν προκαθορισμένοι στόχοι με αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και ικανοποίηση, σε ένα προκαθορισμένο πλαίσιο χρήσης». Η «αποτελεσματικότητα» ορίζεται ως η ακρίβεια και η πληρότητα με την οποία οι χρήστες επιτυγχάνουν τις προκαθορισμένες στοιχειώδεις εργασίες Η «αποδοτικότητα», ως οι πόροι που καταναλώνονται, σε σχέση με την ακρίβεια και την πληρότητα με την οποία οι χρήστες επιτυγχάνουν τους στόχους τους. Η «ικανοποίηση» είναι ένα καθαρά υποκειμενικό μέτρο και αφορά στην άνεση και στην αποδοχή της χρήσης του συστήματος από τους τελικούς χρήστες.
Ορισμοί της ευχρηστίας Preece (1990): Η ευχρηστία ορίζεται ως: ένα «μέτρο της ευκολίας με την οποία ένα σύστημα μπορεί να μαθευτεί ή να χρησιμοποιηθεί, της ασφάλειάς, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας του, καθώς επίσης και της συμπεριφοράς των χρηστών απέναντι σ αυτό». Αυτός ο ορισμός δεν κάνει καμία ρητή αναφορά στο πλαίσιο της χρήσης ή στους προκαθορισμένους στόχους των χρηστών, αλλά προτείνει πως η ευχρηστία είναι απλώς ένα χαρακτηριστικό του συστήματος.
Ορισμοί της ευχρηστίας ISO9241-11 Shneiderman Nielsen Αποδοτικότητα Ταχύτητα Απόδοσης Αποδοτικότητα Χρόνος Εκμάθησης Ικανότητα Εκμάθησης Αποτελεσματικότητ α Ικανοποίηση Διατήρηση Στον Χρόνο Ποσοστό Λαθών Χρήστών Υποκειμενική Ικανοποίηση Ικανότητα Απομνημόνευσης Λάθη/Ασφάλεια Ικανοποίηση
Ορισμοί της ευχρηστίας Ο Dix διαχωρίζει τρεις βασικές ομάδες: ικανότητα εκμάθησης, ευελιξία και ευρωστία
Ευχρηστία - στόχοι Ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας, θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη υψηλή αποδοτικότητα: πολλά συστήματα, έχουν ως σκοπό τους την ολοκλήρωση, όσο το δυνατόν, περισσότερης εργασίας, στον λιγότερο χρόνο. Αν ένα τέτοιο σύστημα δεν είναι εύχρηστο, κάποιος χρήστης, πιθανώς, να σπαταλήσει περισσότερο χρόνο «παλεύοντας» με τη διεπαφή, παρά να παράγοντας έργο.
Ευχρηστία - στόχοι Ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας, θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη υψηλή παραγωγικότητα: μια εύχρηστη διεπαφή επιτρέπει στους χρήστες, να επικεντρωθούν στην εργασία τους, και όχι στα εργαλεία που χρησιμοποιούν.
Ευχρηστία - στόχοι Ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας, θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη λιγότερα σφάλματα - υψηλή ασφάλεια: ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπινων σφαλμάτων, οφείλεται στην φτωχή σχεδίαση. Σε μερικές περιπτώσεις, τέτοια σφάλματα είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε επικίνδυνες καταστάσεις, είτε για τους ανθρώπους είτε για το σύστημα.
Ευχρηστία - στόχοι Ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας, θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη μικρότερη ανάγκη για υποστήριξη: ένα εύχρηστο σύστημα θα προκαλέσει λιγότερα προβλήματα στους χρήστες του, και ως εκ τούτου, η ανάγκη για υποστήριξη του μειώνεται.
Ευχρηστία - στόχοι Ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας, θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη υψηλή αποδοχή: όταν οι χρήστες «συμπαθούν» ένα σύστημα επειδή αυτό είναι εύχρηστο, είναι ευκολότερο να το αποδεχθούν και να το χρησιμοποιήσουν.
Ευχρηστία - στόχοι Ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας, θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη υψηλές πωλήσεις: ένα σύστημα μπορεί να γίνει περισσότερο ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλα, εξαιτίας της ευχρηστίας του.
Ευχρηστία - στόχοι Ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας, θα μπορούσε να φέρει πολλά οφέλη οικονομία σε δαπάνες ανάπτυξης: οι αλλαγές που γίνονται νωρίς στον κύκλο ζωής ενός συστήματος, είναι πολύ φτηνότερες από αυτές που γίνονται στα τελικά στάδια.
Αξιολόγηση ευχρηστίας Μακράκης (1999): «η αξιολόγηση είναι μια διαδικασία συλλογής, επεξεργασίας, ανάλυσης και ερμηνείας δεδομένων που αφορούν συγκεκριμένα αντικείμενα, και η οποία πραγματοποιείται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια».
Αξιολόγηση ευχρηστίας Οι Hilbert & Redmiles (2000) ορίζουν την «αξιολόγηση ευχρηστίας» ως: «την πράξη της μέτρησης των ιδιοτήτων της ευχρηστίας (ή του προσδιορισμού πιθανών προβλημάτων) ενός συστήματος ή μιας εφαρμογής, σε σχέση με συγκεκριμένους χρήστες, που εκτελούν συγκεκριμένες διεργασίες, σε προκαθορισμένα πλαίσια»
Κατηγοριοποίηση μεθόδων αξιολόγησης Διαμορφωτική αξιολόγηση Η αξιολόγηση αυτή εφαρμόζεται στη φάση της κατασκευής του συστήματος και είναι μικρής κλίμακας και εντατική, με αξιολογητές ειδικούς ή χρήστες, που αναφέρουν συνεχώς τα αποτελέσματα στους σχεδιαστές, οι οποίοι, με την σειρά τους, εφαρμόζουν τις αλλαγές που απαιτούνται. Συνολική αξιολόγηση Αποτιμά την επιτυχία του συστήματος μετά την ολόκλήρωσή του σε σχέση με τους προκαθορισμένους στόχους, αναζητά τις συνθήκες εκείνες που οδηγούν στα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα και δίνει μοντέλα χρήσης του συστήματος με την καλύτερη σχέση κόστουςαπόδοσης
Κατηγοριοποίηση μεθόδων αξιολόγησης Ποιοτική αξιολόγηση Στις ποιοτικές προσεγγίσεις, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην ανάλυση των υποκειμενικών νοημάτων, που αποδίδουν οι χρήστες σε αυτό που αξιολογείται. Ποσοτική αξιολόγηση Στις ποσοτικές αναζητάμε ποσοτικά δεδομένα. Αυτά είναι δεδομένα στα οποία αποδίδεται μια αριθμητική τιμή και στα οποία θα γίνει εφαρμογή στατιστικών μεθόδων και μεθόδων ανάλυσης
Κατηγοριοποίηση μεθόδων αξιολόγησης Ανοικτή αξιολόγηση Ο χρήστης-αξιολογητής καλείται να εκφράσει τη γνώμη του ελεύθερα, χωρίς την καθοδήγηση μιας προκαθορισμένης δομής ερωτήσεων Κλειστή αξιολόγηση Ο χρήστης αξιολογητής καλείται να απαντήσει σε μια προδιαγεγραμμένη πορεία ερωτήσεων
Κατηγοριοποίηση μεθόδων αξιολόγησης Καταμετρητική αξιολόγηση (survey) Kαταγράφονται οι απόψεις του αξιολογητή, είτε από τον ίδιο σε ένα ερωτηματολόγιο, είτε από τους διεξάγοντες την αξιολόγηση μέσω μιας συνέντευξης Παρατηρητική αξιολόγηση (observational) Παρατήρηση χρηστών: Χρήστες ή αξιολογητές χρησιμοποιούν το υπό αξιολόγηση σύστημα, ενώ ανεξάρτητοι παρατηρητές (συνήθως οι διεξάγοντες την αξιολόγηση) ή/και λογισμικό υπολογιστή ή άλλη καταγραφική συσκευή, καταγράφουν τις ενέργειες και τις αντιδράσεις των χρηστών αξιολογητών Παρατήρηση ειδικών: Ειδικοί στο υπό αξιολόγηση σύστημα παρατηρούν και μελετούν την χρήση του συστήματος και καταγράφουν τις απόψεις τους
Κατηγοριοποίηση μεθόδων αξιολόγησης Μέθοδος Περιγραφή Υπέρ / Κατά Πότε Χρησιμοποιείται Αναλυτική Αξιολόγηση Χρησιμοποιεί μια επίσημη ή μια ημι-επίσημη περιγραφή της διεπαφής για να προβλέψει την απόδοση του συστήματος Δεν χρειάζεται πρωτότυπο ή χρήστες. Έχει περιορισμένη εστίαση και δεν δίνει λύσεις για επανασχεδιασμό. Μπορεί να γίνει νωρίς στον κύκλο ζωής (και να απασχολήσει λίγους πόρους). Αξιολόγηση Ειδικών Εμπειρική Παρατηρητική Αξιολόγηση Ειδικοί κρίνουν το σύστημα και προσπαθούν να βρουν προβλήματα στη διεπα-φή παίζοντας το ρόλο άπειρων χρηστών Συλλέγουμε δεδομένα από την συμπεριφορά των χρηστών κατά την χρήση του συστήματος Φτηνή και αποδοτική μέθοδος, μιας και λίγοι ειδικοί μπορούν να ανακαλύψουν πολλάσημαντικά προβλήματα. Η ανάλυση των στοιχείων συλλέγονται είναι χρονοβόρα και καταναλώνει πόρους. Δίνει όμως, ποιοτικά ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα φασα-ριόζικη μέθοδος και να επηρεάσει την δραστηριό-τητα και την αποδοτικότητα των χρηστών. Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και κατασκευής του συστήματος. Χρησιμοποιείται συνήθως σε πρωτότυπα που έχουν φτάσει σε σημαντικό βαθμό ολοκλήρωσης και είναι σχεδόν έτοιμα προς χρήση. Συνεπώς είναι πιο ακριβής μέθοδος σε σχέση με τις άλλες. Εμπειρική Καταμετρική Αξιολόγηση Με συνεντεύξεις και ερωτηματο-λόγια εξάγονται οι υποκειμενικές γνώμες των χρηστών για την διεπαφή Οι συνεντεύξεις χρησιμοποιούνται σε ένα περιορι-σμένο γκρουπ χρηστών και μπορεί να είναι χρονοβόρες. Τα ερωτηματολόγια χρησιμοποιούνται σε μεγάλα γκρουπ χρηστών και είναι πιο εύχρηστα. Όπως και η προηγούμενη. Πειραματική Αξιολόγηση Ο αξιολογητής μπορεί να χειριστεί κάποιες παραμέτρους που συνδέονται με το σχεδιασμό της διεπαφής και να τις μεταβάλ-λει. Μελετάει την επίδραση στην απόδοση των χρηστών κατά τις μεταβολές. Προϋποθέτει καλή γνώση πειραματικής μεθοδολογίας, είναι χρονοβόρα και χρειάζεται πόρους. Έχει περιορισμένο εύρος, αλλά δίνει καλά αποτελέ-σματα σε σωστά εστιασμένα ερωτήματα. Χρησιμοποιείται συνήθως σε πλήρως εξελιγμένα προϊόντα.
Κατηγοριοποίηση μεθόδων αξιολόγησης Μη αυτόματη: μέθοδοι που εκτελούνται από ειδικούς και όχι από υπολογιστικά συστήματα. Αυτόματη συλλογή: μέθοδοι που στηρίζονται στην χρήση λογισμικού για την καταγραφή πληροφοριών σχετικών με τον χρήστη και το σύστημα. Αυτόματη ανάλυση: μέθοδοι που είναι ικανές να εντοπίσουν προβλήματα ευχρηστίας αυτόματα Αυτόματη κριτική: μέθοδοι που όχι μόνο επισημαίνουν πιθανά προβλήματα αλλά προτείνουν και λύσεις
Σχεδιάστε Καλείστε να δημιουργήσετε τη διεπιφάνεια για ένα ATM κιόσκι για την ανάληψη (μόνο) χρημάτων που βρίσκεται μέσα σε ένα τμήμα Πληροφορικής και χρησιμοποιείται μόνο από έμπειρους χρήστες υπολογιστών. Το σύστημά μας συνδέεται μόνο με λογαριασμούς ταμιευτηρίου. Ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα Σημειώστε τη λίστα των απαιτήσεων του συστήματος Σχεδιάστε τις διαφορετικές οθόνες και με σημειώσεις και συνδέσμους περιγράψτε τη λειτουργία τους Σχεδιάστε τον τρόπο χειρισμού της οθόνης (πληκτρολόγιο; Κάτι άλλο;) Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή - Τμήμα Βιομηχανικής Πληροφορικής - ΤΕΙ Καβάλας
Σχεδιάστε Σχεδιάστε ένα σύστημα για τον προγραμματισμό εγγραφής του DVD Recorder σας περιοδικός έκτακτος προγραμματισμός προσδιορισμός ημερομηνίας, ώρας, διάρκειας Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή - Τμήμα Βιομηχανικής Πληροφορικής - ΤΕΙ Καβάλας
Ευρετική αξιολόγηση
Ευριστική αξιολόγηση Συστηματική αξιολόγηση για να εξετάσουμε αν η διεπαφή είναι συμβατή με συγκεκριμένες οδηγίες σχεδιασμού ΜέθοδοςΕπιθεωρητές Ευχρηστίας 3-5 Μηχανικοί ευχρηστίας, τελικοί χρήστες, ειδικοί Επιθεωρούν ξεχωριστά τη διεπαφή (~1 2 ώρες μια απλή διεπαφή) Συγκρίνουν μετέπειτα τις σημειώσεις τους Ένα αξιολογητής συλλαμβάνει περίπου ~35% των προβλημάτων ευχρηστίας 5 αξιολογητές συλλαμβάνουν το 75% των προβλημάτων της Είναι επαρκής για αξιολόγηση πρωτοτύπων και πραγματικών συστημάτων
Ευριστική αξιολόγηση Πλεονεκτήματα minimalist προσέγγιση Λίγες οδηγίες συλλαμβάνουν πολλά κοινά προβλήματα ευχρηστίας Οι κανόνες είναι εύκολο να απομνημονευτούν και να εφαρμοστούν με μέτρια προσπάθεια Δεν απαιτείται η εμπλοκή τελικών χρηστών Φθηνός και γρήγορος τρόπος για την επιθεώρηση ενός συστήματος Μειονεκτήματα Οι αρχές είναι οι στοιχειώδεις Δεν μπορούν να εξεταστούν ως μια απλή λίστα ελέγχων Υπάρχουν ασάφειες κατά τη χρήση τους
Η διαδικασία 1) Εκπαίδευση πριν την αξιολόγηση Παρέχουμε στους ειδικούς τη γνώση του πεδίου (αν χρειάζεται) 2) Αξιολόγηση Οι ειδικοί αξιολογούν τη διεπαφή και στη συνέχεια συνδυάζουν τα διαφορετικά αποτελέσματά τους Εξετάζουν τα στοιχεία της διεπαφής με τους ευρετικούς κανόνες Η εργασία γίνεται συνήθως σε δυο περάσματα Στο πρώτο πέρασμα οι ειδικοί αποκτούν μια ιδέα για τη χρήση της διεπαφής και τους στόχους της Στο δεύτερο πέρασμα οι ειδικοί συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένα στοιχεία Κάθε αξιολογητής παράγει λίστα προβλημάτων Εξηγεί τη συσχέτισή τους με κανόνες ευχρηστίας Είναι συγκεκριμένος και παρουσιάζει κάθε πρόβλημα ξεχωριστά Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή - Τμήμα Βιομηχανικής Πληροφορικής - ΤΕΙ Καβάλας
Η διαδικασία Πραγματοποιείται αξιολόγηση κρισιμότητας προβλημάτων Αισθητικό, σημαντικό, καταστροφικό, ασήμαντο Πρώτα αξιολογεί κάθε ειδικός ξεχωριστά και στη συνέχεια ως ομάδα Συζήτηση Τα αποτελέσματα συζητιούνται με τη σχεδιαστική ομάδα Προτείνονται πιθανές λύσεις Αξιολογείται πόσο δύσκολη είναι η ανακατασκευή της διεπαφής Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή - Τμήμα Βιομηχανικής Πληροφορικής - ΤΕΙ Καβάλας
Οι κανόνες
1 Απλή και φυσιολογική αλληλεπίδραση Χρησιμοποίησε το υπάρχον εννοιολογικό πλαίσιο των χρηστών Ακολούθησε τη σειρά εργασιών του χρήστη Ελαχιστοποίησε την αντιστοίχιση μεταξύ διεπαφής και σημειολογίας της εργασίας From Microsoft applications
1 Απλή και φυσιολογική αλληλεπίδραση Παρουσίασε ακριβώς τις πληροφορίες που χρειάζεται ένας χρήστης Λιγότερες είναι τελικά περισσότερες... Λιγότερα να μάθεις, λιγότερα λάθη, λιγότερη απόσπαση προσοχής... Πληροφορίες πρέπει να εμφανίζονται σε φυσική σειρά Οι σχετικές πληροφορίες πρέπει να είναι γραφικά ομαδοποιημένες Η σειρά πρόσβασης στις πληροφορίες πρέπει να συναντά τις προσδοκίες των χρηστών Απομάκρυνε ή κρύψε άσχετες ή σπάνια χρησιμοποιήσιμες πληροφορίες Βάλε μόνο τις σημαντικές Απέφυγε τις καταστάσεις λειτουργίας (modes) Χρησιμοποίησε τα παράθυρα με φειδώ Μη προσθέτεις άσκοπη πλοήγηση και διαχείριση παραθύρων
1 Απλή και φυσιολογική αλληλεπίδραση Compuserve Information Manager File Edit Services Mail Special Window Help Services Telephone Access Numbers PHONES Access Numbers & Logon Instructions United States and Canada United States and Canada CompuServe Network Only 9600 Baud List? List List by: State/Province Area Code
Πλεονέκτημα: όλες οι πληροφορίες στην ίδια θέση
Μειονέκτημα: ειδική κατάσταση επεξεργασίας
Πλεονέκτημα: σταθερή θέση των παραθύρων Μειονέκτημα: οι συνταγές ξεχωριστά από τα γραφήματα
collapsed onto one screen (needs formatting) Add Undo Double click to edit (mode buttons gone) Click to get info
2 Μίλησε με τη γλώσσα του χρήστη My program gave me the message Rstrd Info. What does it mean? That s restricted information But surely you can tell me!!! No, no Rsdrd Info stands for Restricted Information Hmm but what does it mean??? It means the program is too busy to let you log on Ok, I ll take a coffee
2 Μίλησε με τη γλώσσα του χρήστη Η ορολογία να βασίζεται στη γλώσσα των χρηστών για την εργασία Χρησιμοποίησε στοιχεία υποβοήθησης της μνήμης, εικονίδια & συντομεύσεις με νόημα eg File / Save Ctrl + S (συντόμευση) Alt FS (δράση μενού) (tooltip)
2 Μίλησε με τη γλώσσα του χρήστη
3 Ελαχιστοποίησε το γνωστικό φόρτο του χρήστη Οι υπολογιστές είναι καλοί στο να θυμούνται, οι άνθρωποι όχι! Προώθησε την αναγνώριση αντί της ανάκλησης μενού, εικονίδια, διαλογικά πλαίσια επιλογή vs εντολών Βασίσου στην παρουσίαση των αντικειμένων From Microsoft applications
3 Ελαχιστοποίησε το γνωστικό φόρτο του χρήστη Δώσε μορφοποίηση εισόδου, παράδειγμα και προκαθορισμένη τιμή
3 Ελαχιστοποίησε το γνωστικό φόρτο του χρήστη
4: Να είσαι συνεπής Συνεπής σύνταξη εισόδου Συνεπής γλώσσα και γραφικά Ίδια οπτική εμφάνιση σε όλο το σύστημα Ίδιες πληροφορίες / στοιχεία ελέγχου στην ίδια θέση σε όλα τα παράθυρα Ok Cancel Cancel Ok Ok Accept Dismiss Συνεπείς επιδράσεις Cancel εντολές, δράσεις πρέπει να έχουν το ίδιο αντίκτυπο σε αντίστοιχες περιστάσεις προβλεψιμότητα
Γιατί έχουν υπερυψωμένη εμφάνιση οι συγκεκριμένες ετικέτες; 4: Να είσαι συνεπής
From Peachpit website
From Peachpit website
5: Να παρέχεις ανάδραση Να ενημερώνεις διαρκώς το χρήστη Για το τι συμβαίνει Πως ερμηνεύεις την είσοδό του Οι χρήστες πρέπει να γνωρίζουν διαρκώς το τι συμβαίνει What s it doing? > Doit > Doit This will take 5 minutes... Time for coffee.
5: Να παρέχεις ανάδραση Σε τι κατάσταση βρίσκομαι Τι επέλεξα Πως το σύστημα ερμηνεύει τις ενέργειές μου Microsoft Paint
5: Να παρέχεις ανάδραση Γίνε όσο πιο συγκεκριμένος μπορείς βάσει της εισόδου του χρήστη Ακόμη καλύτερα στο πλαίσιο της ενέργειας του χρήστη
5: Να παρέχεις ανάδραση Πολλαπλά αρχεία αντιγράφονται αλλά ανάδραση εμφανίζεται μόνο ανά αρχείο που μεταφέρεται Drawing Board LT
5: Να παρέχεις ανάδραση Χρόνος αντίδρασης Πως οι χρήστες αντιλαμβάνονται τις καθυστερήσεις: <0.1s στιγμιαίο 1s η ροή της σκέψης μένει ανεπηρέαστη αλλά η καθυστέρηση γίνεται αντιληπτή 10s απόσπαση προσοχής από το διαλογικό πλαίσιο > 10s ο χρήστης θα θελήσει να κάνει επιπλέον ενέργειες
5: Να παρέχεις ανάδραση Μεγάλες καθυστερήσεις κέρσορες Για μικρής διάρκειας συναλλαγές Διαλογικά πλαίσια με ποσοστά για μεγαλύτερες εργασίες Χρόνος που απέμεινε Εκτιμώμενος χρόνος Τυχαία ανάδραση Για άγνωστους χρόνους Contacting host (10-60 seconds) cancel
6. Να παρέχεις σαφείς εξόδους How do I get out of this?
Core Dum 6. Να παρέχεις σαφείς εξόδους Δεν αρέσει στους χρήστες να παγιδεύονται από τον υπολογιστή! Πρέπει να παρέχουμε έναν εύκολο τρόπο διαφυγής από όσο το δυνατόν περισσότερες καταστάσεις Στρατηγικές: Cancel (για διαλογικά πλαίσια που αναμένουν την είσοδο του χρήστη) Universal Undo (για να επιστρέφουν σε προηγούμενη κατάσταση) Interrupt (για μεγάλης διάρκειας ενέργειες) Quit (για να φεύγουν από το πρόγραμμα οποιαδήποτε στιγμή) Defaults (για την επαναρχικοποίηση ενός διαλογικού πλαισίου με ιδιότητες)
7. Να παρέχεις συντομεύσεις Έμπειροι χρήστες πραγματοποιούν συχνές λειτουργίες γρήγορα Στρατηγικές: Συντομεύσεις σε πληκτρολόγιο και ποντίκι Ολοκλήρωση εντολών context menus function keys Διπλό κλικ vs επιλογή μενού type-ahead (εισαγωγή εισόδου πριν το σύστημα είναι έτοιμο για αυτήν) Άλματα πλοήγησης Συστήματα ιστορικού WWW: ~60% αφορούν επανεπισκέψεις ιστοσελίδων
Συντομεύσεις πληκτρολογίου για μενού Ρυθμιζόμενες μπάρες εργαλείων για συχνές δράσεις Μενού με διαχωρισμό, πιο πρόσφατα επιλεγμένες γραμματοσειρές στην κορυφή Διπλό κλικ ανοίγει διαλογικό πλαίσιο Διπλό κλικ ανοίγει μενού σχετικό με το αντικείμενο Στοιχεία κύλισης για αλλαγές σε επίπεδο σελίδας Microsoft Powerpoint
Διαφορετικές αναπαραστάσεις για να πραγματοποιείς γρήγορα διαφορετικά σύνολα εργασιών Εμφάνιση μπάρας εργαλειών κατάλληλης με το περιεχόμενο Microsoft Powerpoint
8: Αντιμετώπισε τα λάθη με θετικό τρόπο Τα άτομα κάνουν λάθη! Τα προβλήματα προέρχονται από λάθη Συνειδητές σκέψεις οδηγούν σε ένα λάθος αντί σε μια σωστή λύση απροσεξία Ασυνείδητη συμπεριφορά οδηγεί σε λάθος κατεύθυνση για την επίτευξη ενός στόχου Π.χ. Οδηγείς για το κατάστημα, και καταλήγεις στο γραφείο Εμφανίζεται συχνά σε επαναλαμβανόμενες εργασίες Λόγω της έλλειψης συγκέντρωσης Συχνά προκαλείται σε παρόμοιες ενέργειες
Σχεδιάσε για τις απροσεξίες Γενικοί κανόνες Να τις προλάβεις πριν συμβούν Ανίχνευσε και διόρθωσέ τες όταν συμβούν Να μπορεί να τις διορθώσει ο χρήστης μέσω ανάδρασης και undo
Τύποι απροσεξίας Λάθος σύλληψη Συχνά εκτελέσιμες ενέργειες εκτελούνται αντί για αυτές που είχαμε πρόθεση Συμβαίνει όταν συχνές και πιο σπάνιες ενέργειες έχουν την ίδια αρχική ακολουθία Επιβεβαίωση αποθήκευσης ενός αρχείου όταν δεν θέλετε να οριστικοποιηθούν οι αλλαγές που κάνατε Ελαχιστοποίησε τις φορές αυτές Κάνοντας τις ενέργειες ακυρώσιμες (undoable) αντί της επιβεβαίωσης Επέτρεψε την επανεξέταση της ενέργειας ενός χρήστη Π.χ. Άνοιξε τον κάδο ανακύκλωσης για να επαναφέρεις ένα αρχείο I can t believe I pressed Yes...
Τύποι απροσεξίας Λάθος περιγραφής Η επιδιωκόμενη ενέργεια παρόμοια με άλλες που είναι πιθανές Συχνά συμβαίνει όταν τα σωστά και λάθος αντικείμενα είναι κοντά μεταξύ τους Βάζεις χυμό σε ένα μπολ αντί σε ένα ποτήρι Μετακινείς ένα αρχείο σε λάθος κατάλογο με το ίδιο όνομα Ελαχιστοποίησε με Πλούσια ανάδραση Έλεγξε αν η είσοδος του χρήστη είναι λογική, etc. undo
Τύποι απροσεξίας Απόσπαση προσοχής έλλειψη συγκέντρωσης Ξεχνάς το στόχο καθώς πραγματοποιείς την ακολουθία των ενεργειών Ξεκινάς να πας σε ένα δωμάτιο και ξεχνάς τι ήθελες να κάνεις Επιλέγεις μενού και διαλογικά πλαίσια και ξεχνάς τι αναζητάς Αλλά συνεχίζεις τη δράση για να θυμηθείς (ή πηγαίνεις πίσω στο αρχικό βήμα)! Ελαχιστοποίησε γνωστικό φόρτο Αν το σύστημα γνωρίζει το στόχο, πρέπει να τον κάνει σαφή Αν όχι, πρέπει να επιτρέπει στο χρήστη να δει τη διαδρομή ενεργειών που επέλεξε
Τύποι απροσεξίας Λάθη κατάστασης Τα άτομα πραγματοποιούν ενέργειες σε μια κατάσταση εργασίας ενώ βρίσκονται σε μια άλλη Αναφέρονται σε ένα αρχείο που βρίσκεται σε άλλο κατάλογο Αναζητούν εντολές και επιλογές μενού που δεν είναι σχετικές με την τρέχουσα δράση τους Ελαχιστοποίησε Να έχεις όσο πιο λίγες καταστάσεις λειτουργίας μπορείς (ιδανικά καμία) Να καθιστάς τις διαφορετικές καταστάσεις έντονα διακρίσιμες και ορατές
Γενικές αντιδράσεις του συστήματος για λάθη Γενική ιδέα: Υποχρέωσε λειτουργίες Εμποδισε τη συνέχιση των αδικαιολόγητων ενεργειών Να επιβληθείς στο χρήστη Απαγόρευσε στο χρήστη να συνεχίσει Π.χ. δεν μπορείς να περάσεις την οθόνη εισόδου (login) μέχρι να δώσεις το σωστό κωδικό Προειδοποίησε Προειδοποίησε το χρήστη ότι κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει Προσοχή γιατί όταν χρησιμοποιείται συχνά, μετατρέπεται σε εκνευριστική αλληλεπίδραση Π.χ. alert box
Γενικές αντιδράσεις του συστήματος για λάθη Μη κάνεις τίποτε Η μη λογική δράση να μην μεταφράζεται σε υπολογιστική δράση Ο χρήστης πρέπει να κατανοήσει μόνος του τι συνέβη Π.χ. Εισαγωγή γραμμάτων σε ένα αριθμητικό πεδίο (δεν εμφανίζεται τίποτε στο πεδίο) Π.χ. Όταν βάζεις ένα εικονίδιο ενός αρχείου πάνω σε ένα άλλο εικονίδιο αρχείου (επιστρέφει στην αρχική θέση) Αυτο-διόρθωση Το σύστημα αναγνωρίζει τις λάθος ενέργειες και τις διορθώνει Οδηγεί όμως σε προβλήματα εμπιστοσύνης Π.χ. ορθογράφος
Γενικές αντιδράσεις του συστήματος για λάθη Ας το συζητήσουμε Το σύστημα αρχικοποιεί διάλογο με τους χρήστες για να βρεθεί μια λύση στο πρόβλημα Ένα λάθος μετάφρασης ενός προγράμματος μας οδηγεί στη γραμμή που εμφανίστηκε το λάθος Δείξε μου Το σύστημα ρωτά το χρήστη σε τι αποσκοπούσε η ενέργεια που πραγματοποίησε Μετά η δράση γίνεται αποδεκτή
8: Αντιμετώπισε τα λάθη με θετικό τρόπο What is error 15762?
8: Αντιμετώπισε τα λάθη με θετικό τρόπο Ένα λάθος προβλήματος σε ένα χειριστή πυρηνικού αντιδραστήρα
8: Αντιμετώπισε τα λάθη με θετικό τρόπο Adobe's ImageReady AutoCAD Mechanical Windows Notepad Microsoft's NT Operating System
8: Αντιμετώπισε τα λάθη με θετικό τρόπο Να παρέχεις μηνύματα λάθους με νόημα Τα μηνύματα λάθους πρέπει να είναι στη γλώσσα εργασίας του χρήστη Μην κάνεις το χρήστη να νιώθει ανόητο Ξαναπροσπάθησε, ξεροκέφαλε! Error 25 Cannot open this document Cannot open chapter 5 because the application Microsoft Word is not on your system Cannot open chapter 5 because the application Microsoft Word is not on your system. Open it with Teachtext instead?
8: Αντιμετώπισε τα λάθη με θετικό τρόπο Απέφυγε τα λάθη Προσπάθησε να κάνεις τα λάθη αδύνατα Να παρέχεις λογικούς ελέγχους στην είσοδο των δεδομένων Π.χ. Όταν εισάγεις μια παραγγελία 5000 pencils is an unusually large order. Do you really want to order that many?
Εγχειρίδια...
9. Να παρέχεις βοήθεια Η βοήθεια δεν αντικαθιστά μια κακή σχεδίαση! Απλά συστήματα: Άμεση χρήση, ελάχιστες οδηγίες Τα υπόλοιπα συστήματα Πλούσια σε χαρακτηριστικά Τα απλά πράγματα πρέπει να γίνονται με απλό τρόπο Να προκαθορίζεται μονοπάτι μάθησης για τις σύνθετες λειτοργίες Volume 37: A user's guide to...
Πως χρησιμοποιείται η τεκμηρίωση Πολλοί χρήστες δε διαβάζουν εγχειρίδια Προτιμούν να δαπανούν το χρόνο τους διερευνώντας τρόπους εκτέλεσης της εργασίας Συνήθως χρησιμοποιούνται όταν οι χρήστες είναι σε κατάσταση πανικού Η τεκμηρίωση στο διαδίκτυο είναι καλύτερη Δυνατότητα αναζήτησης σε μηχανή αναζήτησης Βοήθεια ειδική για το συγκεκριμένο πλαίσιο στο οποίο ζητήθηκε Κάποιες φορές χρησιμοποιείται για σύντομη αναφορά Λίστα συντομεύσεων Σύνταξη ενεργειών, δυνατότητες...
Τύποι βοήθειας Διδασκαλίες ή/και εγχειρίδια «ξεκινώντας το...» Σύντομοι οδηγοί που αρέσουν στα άτομα όταν χρησιμοποιούν για πρώτη φορά το σύστημά τους Ενθαρρύνουν τη διερεύνηση και την αναγνώριση των βασικών χαρακτηριστικών Προσπαθούν να εισάγουν στις γενικές έννοιες της εφαρμογής και τις βασικές λειτουργίες on-line tours, ασκήσεις, και demos Επιδείξεις βασικών αρχών μέσα από πρακτικά παραδείγματα
Τύποι βοήθειας Εγχειρίδια αναφοράς Χρησιμοποιούνται για λεπτομερείς αναζητήσεις από ειδικούς Σπάνια ερμηνεύουν έννοιες Είναι οργανωμένες θεματικά on-line υπερκείμενο search / find Πίνακας περιεχομένων index cross-index Microsoft Help
Τύποι βοήθειας Wizards - Οδηγοί Βοηθούν το χρήστη σε βασικές εργασίες Επικίνδυνοι αν ο χρήστης «κολλήσει» Ποιο είναι το όνομα του υπολογιστή μου? Fred? Intel? AST? Microsoft Powerpoint
Συνεπώς 9 Αρχές σχεδιασμού διεπαφών Απλός και φυσικός διάλογος Μιλάμε με τη γλώσσα του χρήστη Ελαχιστοποιούμε το φόρτο μνήμης για το χρήστη Είμαστε συνεπείς Παρέχουμε ανάδραση Παρέχουμε καθαρά σημεία εξόδου Παρέχουμε συντομεύσεις Αντιμετωπίζουμε τα λάθη με θετικό τρόπο Παρέχουμε βοήθεια Ευρετική αξιολόγηση Οι αρχές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση ευχρηστίας μιας διεπαφής
Προβλήματα που βρίσκονται από ένα αξιολογητή Μέσος όρος σε έξι περιπτώσεις 35% όλων των προβλημάτων ευχρηστίας 42% των σημαντικών προβλημάτων ευχρηστίας 32% των μικρών προβλημάτων Το να βρεις κάποια προβλήματα με έναν αξιολογητή είναι καλύτερο από το να μη βρεις κανένα πρόβλημα με κανέναν αξιολογητή!
Προβλήματα που βρίσκονται από ένα αξιολογητή Οι επιδόσεις ποικίλουν ανάλογα Με τη δυσκολία της διεπαφής που αξιολογείται Την εμπειρία και εξειδίκευση του αξιολογητή Μέσος αριθμός προβλημάτων που βρίσκονται από: Αρχάριους αξιολογητές - 22% Καμία εμπειρία αξιολόγησης Τυπικούς αξιολογητές - 41% Με εμπειρία στην ευχρηστία Με διπλή εξειδίκευση - 60% Εμπειρία στην αξιολόγηση ευχρηστίας και στη συγκεκριμένη διεπαφή Βρίσκουν επίσης προβλήματα που σχετίζονται με το πεδίο
Προβλήματα που βρίσκονται από ένα αξιολογητή Οι αξιολογητές εντοπίζουν τόσο εύκολα όσο και δύσκολα προβλήματα Οι καλύτεροι αξιολογητές μπορούν να μη βρουν εύκολες δυστοχίες Οι χειρότεροι αξιολογητές μπορούν να ανακαλύψουν δύσκολα προβλήματα
Προβλήματα που βρίσκονται από πολλαπλούς αξιολογητές 3-5 αξιολογητές βρίσκουν 66-75% των προβλημάτων ευχρηστίας Διαφορετικά άτομα βρίσκουν διαφορετικά προβλήματα Όχι μεγάλη αλληλοκάλυψη των προβλημάτων που αναφέρονται
Προβλήματα που βρίσκονται από πολλαπλούς αξιολογητές Ποια είναι η καλύτερη σχέση κόστους-οφέλους;
Ατομική ή ομαδική αξιολόγηση Nielsen Προτείνει ο κάθε αξιολογητής να εξετάζει μόνος του τη διεπαφή Γιατί; Ώστε να μην επηρεάζεται η αξιολόγησή του από άλλους Να είναι ανεξάρτητη και αμερόληπτη Μεγαλύτερη ποικιλία στο είδος των λαθών που βρίσκονται Δεν απαιτείται το διαχειριστικό κόστος οργάνωσης των συναντήσεων
Αυτοκαθοδηγούμενη διερεύνηση ή βάση σεναρίων; Αυτοκαθοδηγούμενη Ανοιχτή διερεύνηση Όχι αναγκαστικά προσανατολισμένη στις εργασίες Καλή για τη διερεύνηση διαφορετικών προοπτικών της διεπαφής, και για ανίχνευση λαθών Σενάρια Εξετάζεις τη διεπαφή χρησιμοποιώντας αντιπροσωπευτικές εργασίες των χρηστών Διασφαλίζει ότι τα προβλήματα εντοπίζονται στα σχετικά σημεία της διεπαφής Διασφαλίζει ότι συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της διεπαφής αξιολογούνται Περιορίζει το εύρος της αξιολόγησης, μπορεί να μην εντοπιστούν γενικά προβλήματα
Στην επόμενο εργαστήριο Άλλες μέθοδοι αξιολόγησης Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή - Τμήμα Βιομηχανικής Πληροφορικής - ΤΕΙ Καβάλας