Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή & Ευχρηστία

Transcript

1 Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή & Ευχρηστία Ενότητα 1: Εισαγωγικές Έννοιες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις εισαγωγικές έννοιες της αλληλεπίδρασης/ επικοινωνίας ανθρώπου-υπολογιστή. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Ορισμός επικοινωνίας/ αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή (ΕΑΥ). Ορισμός διεπιφάνεια χρήστη. Σπουδαιότητα ΕΑΥ στην ανάπτυξη λογισμικού. Ορισμός ευχρηστίας. Θεμελιώδης αρχή ΕΑΥ. 5

6 Τι είναι η αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή; (1) Ξεκίνησε να χρησιμοποιείται μόλις από τις αρχές της δεκαετίας του 80. Ευρέως αναφέρεται και ως «Επικοινωνία Ανθρώπου- Υπολογιστή (ΕΑΥ)» Αφορά την αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ των χρηστών ενός υπολογιστικού συστήματος και του ίδιου του συστήματος, είτε άμεση είτε έμμεση. Αυτή η αλληλεπίδραση υλοποιείται μέσα από το σύστημα διεπιφάνειας (user interface). 6

7 Τι είναι η αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή; (2) Η ΕΑΥ βασίζεται και επομένως ενσωματώνει ειδικούς από πολλά επιστημονικά πεδία, όπως: ψυχολογία, κοινωνιολογία, τεχνολογία της πληροφορίας, κτλ. Ως άνθρωπος/ χρήστης, στην ΕΑΥ, εννοούμε κατά βάση μία ομάδα χρηστών και σε ελάχιστες περιπτώσεις έναν μεμονωμένο χρήστη. Ως υπολογιστή, στην ΕΑΥ, εννοούμε οποιαδήποτε τεχνολογία υπολογιστών, δηλαδή από υπολογιστές γενικής χρήσης μέχρι εξαιρετικά εξειδικευμένα συστήματα. 7

8 ΕΑΥ: Ορισμός Επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη σχεδίαση, αξιολόγηση και υλοποίηση αλληλεπιδραστικών υπολογιστικών συστημάτων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση, καθώς επίσης και με τη μελέτη των σημαντικών φαινομένων που την περιβάλλουν. Κοινώς, απαντάει στα εξής 2 ερωτήματα; Πως εξασφαλίζουμε πως ένα σύστημα βοηθάει παρά δυσκολεύει την εργασία μας; Τι καθιστά μία διεπιφάνεια καλή; 8

9 Διεπιφάνεια χρήστη (user interface): Ορισμός Το σύνολο των στοιχείων του Η/Υ με το οποίο έρχεται σε επαφή και αλληλεπιδρά ο χρήστης. 9

10 Σπουδαιότητα ΕΑΥ στην ανάπτυξη λογισμικού (1) Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις στο χώρο της τεχνολογίας λογισμικού, περίπου το μισό λογισμικό σε συστήματα που αναπτύσσονται σήμερα και 37% έως 50% των προσπαθειών σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του λογισμικό συνδέονται με τα συστήματα διεπιφάνειας χρηστών-υπολογιστή. Οι εταιρείες ανάπτυξης λογισμικού έχουν πλήρως κατανοήσει τη σημαντικότητα και αναγκαιότητα των αρχών και μεθόδων της ΕΑΥ. Λογισμικό, πλέον, χρησιμοποιείται σε όλους τους βιομηχανικούς κλάδους. Πηγή: Dix et al. (2007). 10

11 Σπουδαιότητα ΕΑΥ στην ανάπτυξη λογισμικού (2) Κακές διεπιφάνειες κοστίζουν, από μειωμένες χρηματικές ροές μέχρι ζωές. Δε θεωρείται εύκολο να αναπτυχθούν καλές διεπιφάνειες. Γι αυτό, οι εξαιρετικά καινοτόμες και καλές διεπιφάνειες επιφέρουν υψηλή ανταπόκριση χρηστών και κατ επέκταση χρήματα για τις παρασκευάστριες εταιρείες. Χαρακτηριστικά παράδειγμα τα προϊόντα της Apple ipod, iphone και ipad, τα οποία μέσω της καινοτομίας του στα συστήματα διεπιφάνειας με τον χρήστη αναπροσδιόρισαν την τεχνολογική εξέλιξη. 11

12 Θεμελιώδης αρχή ΕΑΥ Θεμελιώδης αρχή: Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τους Η/Υ για να εκτελέσουν την εργασία τους. Αυτή η αρχή οδηγεί σε 3 βασικούς πόλους ενδιαφέροντος: 1. τον άνθρωπο, 2. τους Η/Υ και 3. τις εργασίες που εκτελούν. Ωστόσο, οι παραπάνω πόλοι οδηγούν και σε ένα 4 ο σημείο εστίασης, την ευχρηστία (Dix et al., 2007). 12

13 Ευχρηστία: Ορισμός (1) Δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός. Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις που καθορίζουν την ευχρηστία ενός συστήματος με βάση: α) την ευκολία χρήσης, β) την αποτελεσματικότητα, γ) την αποδοτικότητα, δ) την ικανοποίηση, ε) την ικανότητα μάθησης, στ) την ευελιξία, ζ) την ευρωστία, η) τα λιγότερα λάθη, κτλ. 13

14 Ευχρηστία: Ορισμός (2) Από την άλλη, ένα υψηλό επίπεδο ευχρηστίας μπορεί να επιφέρει διάφορα οφέλη, όπως: α) υψηλή αποτελεσματικότητα β) υψηλότερη ευκολία χρήσης, γ) υψηλότερη παραγωγικότητα, δ) λιγότερα λάθη, ε) υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας. στ) υψηλότερη αποδοχή από το κοινό, ζ) υψηλότερες πωλήσεις-κέρδη, κτλ. 14

15 Ευχρηστία: Ορισμός (3) Οι Shackel & Richardson (1991) καθορίζoυν την ευχρηστία ενός συστήματος ως την «ικανότητα σε ανθρώπινους όρους που έχει ένα σύστημα, να χρησιμοποιείται εύκολα και αποτελεσματικά, από ένα προκαθορισμένο φάσμα χρηστών, λαμβάνοντας υπόψη την προκαθορισμένη κατάρτιση και υποστήριξη των χρηστών, για να εκπληρώσει μία προκαθορισμένη σειρά στοιχειωδών εργασιών, ακολουθώντας μια προκαθορισμένη ακολουθία σεναρίων». 15

16 Παραδείγματα ευχρηστίας Συσκευασίες συναρμολόγησης Η βιομηχανία του «Κάνε το μόνος σου» Αυτόματες μηχανές πώλησης. 16

17 Όλοι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν Η/Υ Παλαιότερα, οι Η/Υ χρησιμοποιούνταν μόνο από επιστημονικό προσωπικό. Σήμερα, κυρίως λόγω διαδικτύου και κινητής τηλεφωνίας όλοι ανεξαιρέτως, από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους. Κατά συνέπεια, οι απαιτήσεις στην ΕΑΥ είναι υψηλότερες, καθώς δεν θα πρέπει να αποκλείεται καμία κοινωνική ομάδα. 17

18 Επίδραση τεχνολογικών τάσεων στην προσβασιμότητα Τάση 1: αύξηση υπολογιστικής ισχύος με ταυτόχρονη μείωση του μεγέθους και του κόστους. Τάση 2: νέοι τύποι αλληλεπίδρασης ανθρώπου υπολογιστή. Τάση 3: Δυνατότητα του χρήστη να είναι συνδεδεμένος οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Τάση 4: Δημιουργία εικονικών χώρων, προϊόντων και παρεχόμενων υπηρεσιών. Πηγή: Dix et al. (2007). 18

19 Ενδεικτικές κατηγορίες «ιδιαίτερων» χρηστών Άτομα με αναπηρία. Ηλικιωμένοι (20% του πληθυσμού το 2020, 28% το 2025). Μετακινούμενοι χρήστες. Άτομα με μαθησιακές δυσκολίες.. 19

20 Ποικιλία πλαισίων χρήσης Χαρακτηριστικά παραδείγματα περιπτώσεων χρηστών: Άτομα που δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν μικρά πλήκτρα (ιδίως σε κινητά τηλέφωνα). Άτομα με δυσκολία να χειριστούν το ποντίκι ή το πληκτρολόγιο. Άτομα που έχουν δυσκολία να διαβάσουν κείμενα. Δυσκολίες λόγω μικρής οθόνης... 20

21 Σχεδίαση διεπιφανειών (1) Στόχος ΕΑΥ: Να κατασκευάζονται εύχρηστα, ασφαλή και λειτουργικά συστήματα. Κύκλος σχεδιασμού διεπιφανειών: Περιλαμβάνει την κυκλική/ επαναληπτική διαδικασία α) της ανάλυσης, β) της προτυποποίησης και γ) της αξιολόγησης. 21

22 Σχεδίαση διεπιφανειών (2) Η σχεδίαση διεπιφανειών περιλαμβάνει άτομα με διαφορετικά επιστημονικά υπόβαθρα, όπως: ψυχολογίας, κοινωνιολογίας, εργονομίας, επιστήμης υπολογιστών, κτλ. 22

23 Βιβλιογραφία Dix, A., Finlay, J., Abowd, G. D, and Beale, R. (2007). Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή (3 η Έκδοση). Εκδόσεις Μ. Γκιούρδας, Αθήνα. Shackel, B., and Richardson, S. (1991). Human factors for Informatics usability. Cambridge University Press, UK. 23