Ο Περί της Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης και της Ίδρυσης και Λειτουργίας Φορέα για Συναφή Θέματα Νόμο του 2015, Ν.136(i)/2015-16 Καθ. Μαίρη Κουτσελίνη Πρόεδρος του Φορέα 1
2
1. Σκοπός Ο Φορέας Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης είναι αρμόδιος για τη διασφάλιση της ποιότητας της ανώτερης εκπαίδευσης της Κύπρου και για την υποστήριξη των διαδικασιών που προνοούνται στη σχετική νομοθεσία για τη συνεχή βελτίωση και αναβάθμιση των ιδρυμάτων ανώτερης εκπαίδευσης και των προγραμμάτων σπουδών τους. Αναβάθμιση της προσφερόμενης εκπαίδευσης για να γίνει αποτελεσματική και ελκυστική εντός και εκτός Κύπρου 3
1. Νέα στοιχεία Ο Φορέας Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση είναι ανεξάρτητος Φορέας Καθορίζονται διαδικασίες για αξιολόγηση και πιστοποίηση Ιδρύματος, Τμήματος και Προγράμματος Εισάγεται ο όρος Πιστοποίηση ως αποτέλεσμα θετικής αξιολόγησης Ο όρος Κλάδος Σπουδών αντικαθίσταται με τον όρο Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΙΣΤΕ ιδιωτικές σχολές (εισαγωγικές διατάξεις) Καθορίζονται και εφαρμόζονται μετρήσιμα και συγκρίσιμα κριτήρια και δείκτες ποιότητας στη βάση των Ευρωπαϊκών Προτύπων και Κατευθυντήριων Γραμμών, τα οποία δημοσιοποιούνται Τα Κριτήρια και οι Δείκτες προσαρμόζονται στην ιδιαίτερη φυσιογνωμία κάθε Ιδρύματος χωρίς, όμως, να αφίστανται από τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα και Κατευθυντήριες Γραμμές 4
Νέα Στοιχεία Εκτείνεται η αρμοδιότητα για την αξιολόγηση της ποιότητας τόσο σε δημόσια όσο και σε ιδιωτικά ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης Εισάγεται ο θεσμός και η διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης του κάθε ιδρύματος και η συγκρότηση «Επιτροπή Εσωτερικής Ποιότητας» σε κάθε ίδρυμα ανώτερης εκπαίδευσης. Κάθε 3 χρόνια υποβάλλεται Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Δεν μπορούν να προσφερθούν νέα προγράμματα σπουδών, παρά μόνο αν αξιολογηθούν και πιστοποιηθούν από τον Φορέα Δεν υπάρχει διαδικασία «έγκρισης υπό όρους» για προγράμματα σπουδών- το άρθρο 20 καθορίζει διαδικασία ένστασης και επαναξιολόγησης 5
Νέα στοιχεία Καθορίζονται τομείς ανάπτυξης κριτηρίων και στα εξ αποστάσεως προγράμματα Προγράμματα δικαιόχρησης μπορούν να προσφέρουν όλα τα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης, όχι μόνο ΙΣΤΕ Τα προγράμματα που προσφέρονται από τοπικά ιδρύματα σε άλλες χώρες (διασυνοριακή εκπαίδευση) αξιολογούνται και πιστοποιούνται από τον Φορέα Εισάγεται η έννοια της περιοδικής αξιολόγησης ανά 5ετία για όλα τα ιδρύματα και προγράμματα ανώτερης εκπαίδευσης, με έναρξη υπολογισμού της την έναρξη ισχύος του Νόμου του Φορέα Τα Παραρτήματα χρειάζονται ιδρυματική αξιολόγηση τόσο για αρχική άδεια λειτουργίας όσο και περιοδικά (εισαγωγικές διατάξεις) 6
Νέα στοιχεία - Τα προγράμματα τα οποία καταλήγουν σε τίτλους που οδηγούν σε ρυθμιζόμενα επαγγέλματα, προσαρμόζονται στη σχετική επαγγελματική νομοθεσία - Οι αξιολογήσεις επαναλαμβάνονται περιοδικά κάθε 5 χρόνια και η πιστοποίηση είναι δυνατόν να αρθεί ως αποτέλεσμα αρνητικής αξιολόγησης ή μη υποβολής αίτησης για επαναξιολόγηση Ο Φορέας Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση της Κύπρου ενεργοποιεί διαδικασίες ένταξής του: στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διασφάλισης Ποιότητας (European Network of Quality Assurance E.N.Q.A.) και στο Ευρωπαϊκό Μητρώο Φορέων Διασφάλισης Ποιότητας (European Quality Assurance Register E.Q.A.R.). 7
2. Η Αξιολόγηση ως Μέσο ποιοτικής αναβάθμισης Αξιολόγηση: Η συστηματική και αντικειμενική αποτίμηση ενός προγράμματος/ ιδρύματος, διαδικασίας του σχεδιασμού και ανάπτυξής τους της εφαρμογής τους και των αποτελεσμάτων τους 8
Σκοπός της αξιολόγησης Είναι να καθορίσει τη συνάφεια: Του σκοπού, των στόχων και της εφαρμογής τους, της αποτελεσματικότητας σε σχέση με τους στόχους, της επίδρασης και σημαντικότητάς τους, των μέσων και διαδικασιών εφαρμογής τους, της αξίας και επίδρασης στην κοινωνία και της συνέχειας και διατήρησης της ποιότητας στο ίδιο επίπεδο όλων των πιο πάνω (ENQA, OECD). 9
Η ποιότητα αποτιμάται με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια - άρθρο 6(1) Ποσοτικά: π.χ. αριθμός φοιτητών, φόρτος εργασίας σε διδασκόμενους και διδάσκοντες, αριθμός εισακτέων και αποφοίτων, υλικοτεχνική υποδομή, αριθμός διδακτορικών ανά διδάσκοντα Ποιοτικά: π.χ. τα προσόντα των διδασκόντων, η ποιότητα και ενημερότητα της υποδομής, η ποιότητα των εργασιών και διατριβών 10
3. Η άμεση εφαρμογή του Νόμου δεν βρίσκει εξ απροόπτου τα ΙΑΕ ; Η αξιολόγηση ίσχυε και στον Νόμο Ν. 67 (i)1996 Εισαγωγή των Ευρωπαϊκών Προτύπων στην Ανώτατη Εκπαίδευση είναι γνωστή από το 2010 (διαδικασία Bologna) Αναβάθμιση ποιότητας στις υπηρεσίες Διαφάνεια, Ισοτιμία και Συγκρισιμότητα προσόντων Διευκόλυνση κινητικότητας 11
Προστασία από τον Νόμο Πρόνοιες για Μεταβατικές διατάξεις Περιθώριο 5 ετών για ιδρυματική αξιολόγηση των ήδη εγγεγραμμένων στο Μητρώο (άρθρο 20 (3) του Ν. 136(i)2015) Πρόνοια για Διεκπεραίωση από τον Φορέα διαδικασιών αξιολόγησης οι οποίες άρχισαν από τα προηγούμενα σώματα και εκκρεμούσαν Τα λειτουργούντα μέχρι τον διορισμό του Συμβουλίου του Φορέα (2/11/2015)-και μη αξιολογημένα προγράμματα δεν χρειάζονται αξιολόγηση παρά μόνο εντός της 5ετίας. 12
Ποιοι υποβάλλονται σε Ιδρυματική, Τμηματική και Προγραμματική αξιολόγηση Υποχρεωτική στον Νόμο Ν. 135(i)/2015 (άρθρο 4). Από την τμηματική εξαιρούνται οι ιδιωτικές σχολές: Εσωτερική- Έκθεση Εσωτερικής Ποιότητας Εξωτερική Έκθεση Αξιολόγησης Πιστοποίηση, Επαναλαμβάνεται κάθε 5 χρόνια (από την ημερομηνία ισχύος του Νόμου 2/11/15) Στη βάση ορισμένων προκαθορισμένων και δημοσιοποιημένων κριτηρίων ή προτύπων κατάλληλων για κάθε κατηγορία ιδρύματος 13
Είναι απαραίτητη η Ιδρυματική Αξιολόγηση; Το άρθρο 17 (3) προνοεί ότι απαιτείται Ιδρυματική αξιολόγηση για τα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης Οι ιδρυματικές αξιολογήσεις περιέχουν εισηγήσεις για βελτιώσεις οι οποίες πρέπει να επαναξιολογηθούν μέσα σε διάστημα από 2-3 χρόνια Για τα εγκεκριμένα και εγγεγραμμένα στο Μητρώο ιδρύματα δίδεται μεταβατική περίοδος, μέχρι 5 έτη, για υποχρεωτική ιδρυματική αξιολόγηση τόσο του μητρικού ιδρύματος όσο και των παραρτημάτων Ο Φορέας δύναται να εξετάζει κατά πόσο τα κριτήρια πιστοποίησης κατά τη διάρκεια ισχύος της συνεχίζουν να τηρούνται -άρθρο 17(3)ζ) 14
Είναι απαραίτητη η ιδρυματική αξιολόγηση; Ένα πρόγραμμα σπουδών δεν μπορεί να προσφέρεται από ιδιωτικό ίδρυμα το οποίο δεν έχει ιδρυματική πιστοποίηση Εάν μέσα σε μία 5ετία το ίδρυμα ανώτερης εκπαίδευσης δεν επιτύχει την Πιστοποίηση έστω και ενός προγράμματος Σπουδών, διαγράφεται από το Μητρώο 15
Χρειάζονται αξιολόγηση τα διασυνοριακά προγράμματα; Είναι ρητά προδιαγραμμένο στον Νόμο ότι : τα διασυνοριακά διεπιστημονικά και διαπανεπιστημιακά προγράμματα που προσφέρονται στην Κύπρο με τη μέθοδο της δικαιόχρησης ή ως από κοινού προσφερόμενα προγράμματα, με πανεπιστήμια του εξωτερικού ή ως εξ αποστάσεως προγράμματα, αξιολογούνται από τον Φορέα, αν δεν έχουν αξιολογηθεί και πιστοποιηθεί από τον αντίστοιχο τοπικό Φορέα, ο οποίος πρέπει να είναι μέλος των ENQA και EQAR Επίσης, υπάρχει τροποποίηση στο 7(2) σύμφωνα με την οποία τα διασυνοριακά προγράμματα θα πρέπει να τυγχάνουν αξιολόγησης με βάση τα κριτήρια που εφαρμόζονται για την προσφορά προγράμματος από τοπικά ιδρύματα. 16
Τι γίνεται με τα Διαπανεπιστημιακά προγράμματα από διαφορετικές χώρες; (Άρθρο 19) Ο Φορέας για σκοπούς Αξιολόγησης και Πιστοποίησης οποιουδήποτε διαπανεπιστημιακού προγράμματος σπουδών που εισάγει ιδιωτικό πανεπιστήμιο- (α) εφαρμόζει κατ αναλογίαν τη διαδικασία Προγραμματικής Αξιολόγησης και Πιστοποίησης που προβλέπεται στις παραγράφους (α) και (β) του εδαφίου (1) του άρθρου 17 για πανεπιστημιακό πρόγραμμα (β) δύναται να εφαρμόζει επιπρόσθετα κριτήρια και δείκτες ποιότητας που να συνάδουν με τις μορφές διασυνοριακής εκπαίδευσης 17
Ο Φορέας μπορεί να αποδέχεται Αξιολόγηση ιδρύματος που λειτουργεί στη Δημοκρατία, η οποία γίνεται από άλλους φορείς του εξωτερικού; Το άρθρο 5(6) θέτει σαφείς προϋποθέσεις για την εφαρμογή μιας τέτοιας διαδικασίας: Το εξωτερικό σώμα αξιολόγησης είναι καταχωρισμένο στο Ευρωπαϊκό Μητρώο Διασφάλισης Ποιότητας Το ίδρυμα έχει εξασφαλίσει εκ των προτέρων τη συγκατάθεση του Φορέα Και ισχύει η επιφύλαξη συμπληρωματικής αξιολόγησης 18
Συνεργασία με άλλα σώματα Ο Φορέας έχει ήδη εγκαθιδρύσει συνεργασία με τα ευρωπαϊκά σώματα Διασφάλισης Ποιότητας με στόχο την πλήρη ένταξη του Βρίσκεται σε επικοινωνία με αντίστοιχα ή σχετικά σώματα σε Κύπρο και Ελλάδα ( π.χ. ΑΔΙΠ, ΔΟΑΤΑΠ, ΚΥΣΑΤΣ) Ο Φορέας έχει πάρει αποφάσεις πολιτικής, εντός των αρμοδιοτήτων που του παρέχει ο Νόμος, για επίλυση προβλημάτων που έχουν ήδη προκύψει ή για θέματα που προκύπτουν σε σχέση με τη λειτουργία των ιδρυμάτων ανώτερης εκπαίδευσης 19