Ανάπτυξη πρότυπου λογισμικού συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος

Ανάπτυξη πρότυπου λογισμικού συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος Α.Γ. Μπίσκα Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, MSc, Τεχνική Επιθεωρήτρια Εργασίας Ν. Οικονόμου Αναπληρωτής καθηγητής, Εργαστήριο Δομήσιμων υλικών ΑΠΘ Λέξεις κλειδιά: Ανάλυση Κύκλου Ζωής, περιβαλλοντική διαχείριση, εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος, οικολογικό σκυρόδεμα, ENVI.CON ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται αρχικά οι περιβαλλοντικές επιδράσεις από την παραγωγή 1m³ ετοίμου σκυροδέματος. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται για την ποιοτική και ποσοτική καταγραφή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι η μέθοδος Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (Life Cycle Assessment - LCA), η οποία εφαρμόζεται σε δύο εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος. Οι κύριες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την έρευνα είναι η κατανάλωση σε πρώτες ύλες, πρόσθετα υλικά, ενέργεια, υλικά συντήρησης, οι εκπομπές σε αέρα, νερό, έδαφος και η δημιουργία θορύβου. Στη συνέχεια της εργασίας παρουσιάζονται αποτελέσματα των περιβαλλοντικών προβλημάτων που προκύπτουν από συγκρίσεις των δύο κύριων ειδών σκυροδέματος, C16/20 και C20/25 και παράλληλα διαπιστώνονται αδυναμίες και ελλείψεις της μεθόδου LCA κατά την εφαρμογή της. Η ανάγκη βελτίωσης της μεθόδου οδήγησε στη δημιουργία ενός πρότυπου λογισμικού συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος, το οποίο ονομάζεται ENVI.CON. Το σύστημα αυτό εφαρμόζεται στα δύο εργοστάσια σκυροδέματος, τα αποτελέσματα των οποίων παρουσιάζονται στην εργασία. 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μεγάλη παραγωγή σκυροδέματος, το οποίο αποτελεί το κύριο δομικό υλικό των κατασκευών, η πληθώρα εργοστασίων παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος στον ελλαδικό χώρο, ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των εργαζομένων, που απασχολείται στον κατασκευαστικό κλάδο και παράλληλα τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα (η εξασθένιση της στοιβάδας του όζοντος, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η οξίνιση του περιβάλλοντος, η ρύπανση και υποβάθμιση του αέρα, του νερού και του εδάφους, η εξάντληση φυσικών πόρων κ.λ.π) αποδεικνύουν την σπουδαιότητα που παρουσιάζει ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια η παραγωγή οικολογικού σκυροδέματος. Η αντιμετώπιση της ρύπανσης στη βιομηχανία, αρχικά επικεντρωνόταν στον έλεγχο και στη λήψη μέτρων μετά την παραγωγική διαδικασία (end of the pipe technologies), ενώ αργότερα στην 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 1

εξάλειψη ή περιορισμό της ρύπανσης στην πηγή της (clean production). Η ιδέα της καθαρής παραγωγής, η οποία αποτελεί βασικό συστατικό της βιώσιμης ανάπτυξης (sustainable development - αειφόρος ή βιώσιμη ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες) οδήγησε στην εισαγωγή νέων Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, όπως τη σειρά ISO 14000, το σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου EMAS (Οικονόμου Στ. 2003), την οικολογική σήμανση και την Οδηγία 96/61 για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης στη βιομηχανία IPPC (Γεωργοπούλου Ε. και συν. 2003). Η εφαρμογή Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στη βιομηχανία παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος δυστυχώς βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο (Dourala et al 2003). Η ανάγκη εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος οδήγησε στην εφαρμογή της μεθόδου Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (Life Cycle Assessment-LCA) σε δύο εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος διαφορετικής γεωγραφικής περιοχής, περιβαλλοντικής διαχείρισης και ημερήσιας παραγωγής σκυροδέματος (πίνακας 1). Η μέθοδος LCA θεωρείται έως και σήμερα η πιο ολοκληρωμένη μέθοδος εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων υλικών/ δραστηριοτήτων (Gorree Μ. et al 1998). Πίνακας 1. Εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος Εργοστάσια σκυροδέματος Γεωγραφική περιοχή Περιβαλλοντική διαχείριση Ημερήσια παραγωγή σκυροδέματος Α Θεσσαλία - 200m³ Β Μακεδονία ISO14001 700m³ 2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ Η εφαρμογή της μεθόδου LCA έγινε σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ISO 14040-14043. Η μέθοδος εφαρμόσθηκε στο χώρο των εργοστασίων. Ως όρια του συστήματος ορίσθηκαν η είσοδος και η έξοδος των εργοστασίων. Η λειτουργική μονάδα του συστήματος αφορά τον όγκο του υλικού, δηλαδή το 1m³ σκυροδέματος C16/20 και το 1m³ σκυροδέματος C20/25. Η εφαρμογή της μεθόδου έγινε στα δύο είδη σκυροδέματος C16/20 και C20/25, διότι αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα παραγωγής σε όλα τα εργοστάσια ετοίμου σκυροδέματος. Οι πληροφορίες που απαιτήθηκαν για την υλοποίηση της μεθόδου λήφθησαν με α) συνεντεύξεις εργαζομένων των εργοστασίων, β) μετρήσεις με τη βοήθεια ειδικού εξοπλισμού/ οργάνων, γ) στατιστικά στοιχεία καθώς επίσης δ) ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, όπου απαιτούνταν. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συλλογή δεδομένων διήρκεσε 3 έτη (2002-2004). 3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ LCA Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την παραγωγή 1m³ σκυροδέματος είναι καταναλώσεις σε πρώτες ύλες (αδρανή υλικά, κονία, νερό), πρόσθετα υλικά (επιβραδυντής), 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 2

ενέργεια (ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο κίνησης), υλικά συντήρησης (γράσα, ορυκτέλαια, κ.λ.π.) και εκπομπές σε αέρα (CO, NOx, VOC, PM, σκόνη), νερό (υγρά απόβλητα), έδαφος (στερεά απόβλητα) καθώς επίσης ο θόρυβος (Biska A. et al. 2005). Η παραγωγή ετοίμου σκυροδέματος σύμφωνα με τη μέθοδο LCA συμβάλλει σε μικρό βαθμό στα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα που αφορούν την οξίνιση, την ανθρώπινη τοξικότητα, τον ευτροφισμό, την κατανάλωση καυσίμων, την κατανάλωση νερού, τη δημιουργία αποβλήτων, την αλλαγή κλίματος και το φωτοχημικό νέφος και σε μεγαλύτερο βαθμό στην εξόρυξη υλών. Τα πρώτα συμπεράσματα από την εφαρμογή της μεθόδου αφορούν τη σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ του 1m³ C20/25 και του 1m³ C16/20 στο Α εργοστάσιο. Παρατηρείται, λοιπόν, ότι το 1m³ C20/25 σε σχέση με το 1m³ C16/20 επιβαρύνει περισσότερο το περιβάλλον και συγκεκριμένα παρατηρείται αύξηση στα εξής περιβαλλοντικά προβλήματα: οξίνιση (2,7%), ανθρώπινη τοξικότητα (2,7%), ευτροφισμός (3,7%), κατανάλωση καυσίμων (7,3%), κατανάλωση νερού (2,9%), δημιουργία αποβλήτων (2,6%). Μείωση παρατηρείται μόνο στην εξόρυξη υλών (2,7%). Συγκρίνοντας τις περιβαλλοντικές επιδράσεις από την παραγωγή 1m³ C16/20 του Α εργοστασίου σε σχέση με το Β εργοστάσιο παρατηρείται ότι το Α εργοστάσιο παρουσιάζει αυξημένες τιμές σε: οξίνιση (7%), κατανάλωση καυσίμων (28%), κατανάλωση νερού (56%) και δημιουργία αποβλήτων (76%) και μειωμένες τιμές σε αλλαγή κλίματος (3%) και εξόρυξη υλών (1%). Η σύγκριση των περιβαλλοντικών επιδράσεων του Β εργοστασίου σε σχέση με το Α εργοστάσιο ετησίως οδήγησε στα εξής αποτελέσματα: αύξηση των τιμών του Β εργοστασίου σε σχέση με το Α σε οξίνιση (155%), αλλαγή κλίματος (186%), φωτοχημικό νέφος (97%), κατανάλωση καυσίμων (111%), εξόρυξη υλών (176%), κατανάλωση νερού (76%) και δημιουργία αποβλήτων (56%). Τα συμπεράσματα, που προκύπτουν από την εφαρμογή της μεθόδου LCA είναι: α) τα εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος συμβάλλουν κατά κύριο λόγο σε ένα και μόνο παγκόσμιο περιβαλλοντικό πρόβλημα, της «εξόρυξης υλών», εξαιτίας της μεγάλης κατανάλωσης αδρανών υλικών, β) οι περιβαλλοντικές επιδράσεις από την παραγωγή 1m³ σκυροδέματος C16/20 είναι κατά το πλείστον μικρότερες σε σχέση με αυτές του 1m³ C20/25 (χωρίς να παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές), γ) οι περιβαλλοντικές επιδράσεις του Α εργοστασίου από την παραγωγή 1m³ σκυροδέματος C16/20 είναι κατά το πλείστον μεγαλύτερες με αυτές του Β εργοστασίου, ενώ οι ετήσιες περιβαλλοντικές επιδράσεις του Β εργοστασίου είναι μεγαλύτερες από αυτές του Α εργοστασίου, λόγω μεγαλύτερης ετήσιας παραγωγής. 4 ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ LCA Κατά την εφαρμογή της μεθόδου LCA διαπιστώθηκαν αρκετές αδυναμίες και κενά που παρουσιάζει η μέθοδος. Συγκεκριμένα η διαδικασία για τον υπολογισμό των ποσοτήτων των εισαγομένων και εξαγομένων περιβαλλοντικών επιπτώσεων αποδείχθηκε δύσκολη και χρονοβόρα, ενώ τα τελικά αποτελέσματα αποδείχθηκαν γενικά και ανούσια (τα εργοστάσια παραγωγής σκυροδέματος συμβάλλουν κατά κύριο λόγο σε ένα και μόνο παγκόσμιο περιβαλλοντικό 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 3

πρόβλημα «της εξόρυξης υλών»). Παράλληλα, διαπιστώθηκε αδυναμία της μεθόδου να θέσει όρια στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις (ώστε να υπάρχουν συγκρίσιμα αποτελέσματα) και να συμπεριλάβει κι άλλα σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως τα εργατικά ατυχήματα, τις πυρκαγιές και τις διαρροές χημικών ουσιών. Επίσης, κατά την εκτίμηση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκαν βάσεις δεδομένων άλλων χωρών (ατελείς), λόγω της απουσίας αντίστοιχης βάσης με ελληνικά δεδομένα. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, η ανάγκη ανάπτυξης ενός εύχρηστου, ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος, που θα καλύπτει τα κενά και τις αδυναμίες της μεθόδου LCA και θα οδηγεί σε ουσιαστικά συμπεράσματα. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος παρουσιάζεται στη συνέχεια. Πρόκειται για ένα πρότυπο λογισμικό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος, το οποίο βασίζεται στη γλώσσα προγραμματισμού - Visual Basic και ονομάζεται Envi.Con από τα αρχικά των λέξεων Environment & Concrete (Περιβάλλον και Σκυρόδεμα). 5 ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ENVI.CON Το λογισμικό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης ENVI.CON (εικόνα 1) είναι ένα σύστημα εύχρηστο, γρήγορο και δυναμικό. Δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις, είναι φιλικό προς το χρήστη, περιλαμβάνει όλες τις κατηγορίες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, οδηγεί στην εξαγωγή χρήσιμων και ουσιαστικών συμπερασμάτων και παρουσιάζει τα αποτελέσματα σε μορφή λειτουργικών πινάκων και διαγραμμάτων σε όλα τα τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας. Επίσης, ορίζει το βαθμό σπουδαιότητας και θέτει «όρια» για όλες τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τόσο ο βαθμός σπουδαιότητας όσο και τα όρια, τα οποία προκύπτουν κατόπιν αναλύσεως και επεξεργασίας δεδομένων θεωρούνται απαραίτητα για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Εικόνα 1. Λογισμικό Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ENVI.CON 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 4

Το ENVI.CON περιλαμβάνει πέντε βήματα. Στο 1 ο βήμα καθορίζονται, το διάγραμμα ροής της παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος, τα όρια του συστήματος και η λειτουργική μονάδα του συστήματος (εικόνα 2). Στο 2 ο βήμα καθορίζονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις (εικόνα 3) και ο τρόπος υπολογισμού και μετρήσεων αυτών. Στο 3 ο βήμα καταγράφονται οι ποσότητες καταναλώσεων υλικών και ενέργειας και εκπομπών σε αέρα, νερό, έδαφος /m³ σκυροδέματος (εικόνα 4) και επίσης καταγράφεται ο θόρυβος που δημιουργείται και αφορά τόσο τον εργαζόμενο όσο και το ευρύτερο περιβάλλον. Στο 4 ο βήμα φαίνεται η επιβάρυνση της επιχείρησης για κάθε κατηγορία περιβαλλοντικής επίπτωσης /m³ σκυροδέματος και γίνεται εκτίμηση αυτών (εικόνα 5). Στο 5 ο βήμα σχεδιάζεται αρχικά ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπου καταγράφονται μεταξύ άλλων οι περιβαλλοντικοί στόχοι για κάθε περιβαλλοντικό πρόβλημα της επιχείρησης και στη συνέχεια αξιολογείται ή/ και αναθεωρείται, όποτε απαιτείται (εικόνα 6). 6 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ENVI.CON Οι πιο σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στα εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος που προκύπτουν από την εφαρμογή του Envi.Con είναι: τα υγρά απόβλητα (επιφανειακά), τα στερεά απόβλητα που προέρχονται από πρώτες ύλες, καυσαέρια οχημάτων/ μηχανημάτων έργων, η ηλεκτρική ενέργεια, το πετρέλαιο κίνησης και ο θόρυβος. Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το 1m³ σκυροδέματος C16/20 δείχνει ότι το Α εργοστάσιο υπερβαίνει τα όρια στην κατανάλωση νερού γεώτρησης (49%) και στη δημιουργία υγρών αποβλήτων που καταλήγουν στην επιφάνεια του εδάφους (134kg/m³ σκυροδέματος) και στο υπέδαφος (31%). Αντίστοιχα, το Β εργοστάσιο παρουσιάζει υπέρβαση των ορίων μόνο στην κατανάλωση του νερού ύδρευσης (2%) και στα υγρά απόβλητα που καταλήγουν στο δίκτυο αποχέτευσης (2%) και στο υπέδαφος (20,6%). Τα υγρά απόβλητα (επιφανειακά) προέρχονται κυρίως από τα πλυσίματα του αναμικτήρα (10,5%), των αναδευτήρων (78%) και των αντλιών σκυροδέματος (11%). Οι μεγάλες ποσότητες κατανάλωσης νερού γεώτρησης οφείλονται κυρίως στην έλλειψη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και στον πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής. Η μείωση, όμως των αποθεμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς επίσης η επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για μερική ή ολική ανακύκλωση των υγρών αποβλήτων. Τα υγρά απόβλητα, σύμφωνα με έρευνες που έγιναν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ακόμη και ως νερό αναμίξεως, αρκεί να μειωθεί το PH τους (Chini S.A. and W.J. Mbwambo. 1996). Η συλλογή των υγρών αποβλήτων και των νερών της βροχής, καθώς επίσης η περιβαλλοντική εκπαίδευση των εργαζομένων θεωρούνται βασικά για τη μείωση της κατανάλωσης νερού και της δημιουργίας υγρών αποβλήτων. Υπέρβαση των ορίων παρατηρείται ακόμη στη δημιουργία στερεών αποβλήτων και στα δύο εργοστάσια. Στο Α εργοστάσιο η δημιουργία στερεών αποβλήτων από πρώτες ύλες υπερβαίνει το όριο κατά 1140%, ενώ στο Β κατά 618%. Υπέρβαση επίσης παρατηρείται και στη δημιουργία στερεών αποβλήτων από τα βαρέλια των ορυκτελαίων και τα δοχεία των γράσων. Τα στερεά απόβλητα από πρώτες ύλες (αδρανή και τσιμέντο) δημιουργούνται κυρίως από τις επιστροφές του νωπού σκυροδέματος, το οποίο κρίνεται ακατάλληλο για άλλη χρήση (41%) και από το σκυρόδεμα που φέρουν οι αντλίες σκυροδέματος και το εναποθέτουν στο χώρο του εργοστασίου μετά το 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 5

πέρας των εργασιών (44,5%). Η ανακύκλωση, λοιπόν, του σκυροδέματος θεωρείται απαραίτητη και πραγματοποιείται ήδη σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (Albeck J. and H. Baumgartner. 1993) Παράλληλα, η παραγωγή παραπροϊόντων σκυροδέματος οδηγεί σε μείωση των στερεών αποβλήτων από πρώτες ύλες. Επίσης, υπέρβαση των ορίων παρατηρείται στο Α εργοστάσιο στην κατανάλωση πετρελαίου κίνησης (2,5%) και στη δημιουργία καυσαερίων (σε ορισμένες διεργασίες). Συγκεκριμένα στα καυσαέρια παρατηρείται υπέρβαση των στερεών σωματιδίων PM (18%) και των οργανικών πτητικών ενώσεων VOC (25%). Στο Β εργοστάσιο παρατηρείται υπέρβαση στη δημιουργία καυσαερίων σε περισσότερες διεργασίες σε σχέση με το Α και κυρίως στα στερεά σωματίδια (η οποία φθάνει και το 57%), καθώς επίσης στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (11%). Μείωση της δημιουργίας των καυσαερίων και της κατανάλωσης πετρελαίου κίνησης επιτυγχάνεται κυρίως με την αντικατάσταση των παλιών οχημάτων/ μηχανημάτων έργων και την τακτική συντήρησή τους. Μείωση της ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί, είτε χρησιμοποιώντας άλλη μορφή ενέργειας, είτε με την αντικατάσταση/ συντήρηση ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Όσον αφορά το θόρυβο, υπέρβαση των ορίων για τους εργαζόμενους παρατηρείται και στα δύο εργοστάσια και σε ορισμένες διεργασίες, όπως στο στάδιο της φόρτωσης-μεταφοράςεκφόρτωσης αδρανών, στη συντήρηση του συγκροτήματος, στο στάδιο της αναμίξεως κ.λ.π. Μείωση του θορύβου μπορεί να επέλθει για παράδειγμα με την αντικατάσταση παλιών οχημάτων και παλιού ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, με τη διατήρηση γεμάτων με αδρανή των σιλό αδρανών, με τη χρήση κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας από τους εργαζόμενους κ.λ.π. (National Ready Mixed Concrete Association. 1996). Επίσης, υπέρβαση των ορίων του θορύβου για το περιβάλλον διαπιστώνεται στο Α εργοστάσιο, λόγω της θέσης του εργοστασίου (περιοχή με αυξημένο κυκλοφοριακό φόρτο). Στην περίπτωση αυτή μείωση του θορύβου μπορεί να επιτευχθεί, είτε με την κατασκευή τοιχοποιίας, είτε με κατάλληλη δενδροφύτευση στην περίμετρο του εργοστασίου. 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Είναι γενικά παραδεκτό ότι η μέθοδος LCA θεωρείται ως η πιο ολοκληρωμένη μέθοδος εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων υλικών και δραστηριοτήτων. Η εφαρμογή της μεθόδου στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος απέδειξε ότι η μέθοδος παρουσιάζει αδυναμίες και ελλείψεις. Η απαίτηση χρόνου και ειδικών γνώσεων από το άτομο που θα την υλοποιήσει, η υιοθέτηση ατελών βάσεων δεδομένων ξένων χωρών, η αδυναμία να συμπεριλάβει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να θέσει όρια στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθώς επίσης η διεξαγωγή γενικών συμπερασμάτων είναι κάποιες από τις πιο σημαντικές αδυναμίες της μεθόδου LCA. Τα κενά και τις ελλείψεις αυτές καλύπτει το λογισμικό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης Envi.con. Το λογισμικό αυτό σύστημα είναι γρήγορο, δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις, περιλαμβάνει όλες τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, θέτει όρια και βαθμό σπουδαιότητας για όλες τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τέλος οδηγεί σε χρήσιμα και ουσιαστικά συμπεράσματα. Η υιοθέτηση του συστήματος ως εργαλείο περιβαλλοντικής διαχείρισης από τα εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος θα βοηθήσει αρχικά στην καταγραφή των περιβαλλοντικών 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 6

επιπτώσεων, στη σύγκριση αυτών με ανώτατα όρια και τέλος στον προγραμματισμό και στη λήψη μέτρων με στόχο τη μελλοντική μείωσή τους. Από τα παραπάνω διαπιστώνεται η σπουδαιότητα και η χρησιμότητα του πρότυπου λογισμικού συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης Envi.Con στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά και παγκοσμίως (λόγω έλλειψης αντίστοιχων εργαλείων σε άλλες χώρες). Αξίζει να σημειωθεί ακόμη, ότι το σύστημα αυτό με ορισμένες τροποποιήσεις δύναται να εφαρμοσθεί και σε άλλους τομείς παραγωγής δομικών υλικών, όπως του τσιμέντου, των κεραμικών, των ασφαλτομιγμάτων κ.λ.π. και να οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα, που αφορούν βασικά περιβαλλοντικά προβλήματα (υγρά και στερεά απόβλητα, ενέργεια, θόρυβο κ.λ.π.). Τέλος αξίζει να τονισθεί, ότι δεν αρκεί η συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων στον τομέα παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος, αλλά επιβάλλεται η άμεση εφαρμογή ολοκληρωμένων και αποτελεσματικών συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης για την παραγωγή οικολογικού σκυροδέματος, όπως αυτό που προτείνεται στην παρούσα εργασία. 8 ΑΝΑΦΟΡΕΣ Γεωργοπούλου Ε., Ν. Γκάργκουλας, Α. Λουκάτος και Α. Σιταρά. 2003. Κέντρο Καθαρής Παραγωγής: Μηχανισμός Προώθησης της περιβαλλοντικής διαχείρισης στη βιομηχανία. Πρακτικά συνεδρίου 4 ης Διεθνής έκθεσης και συνεδρίου για την τεχνολογία περιβάλλοντος, Τόμος Β σελ. 509-513. Οικονόμου Στ. 2003. Εφαρμογή EMAS-Κόστος και οφέλη. Πρακτικά συνεδρίου 4 ης Διεθνής έκθεσης και συνεδρίου για την τεχνολογία περιβάλλοντος, Τόμος Β σελ. 529-536. Albeck J. and H. Baumgartner. 1993. Waste and residues-free Production of Concrete Building Elements. Concrete Precasting Plant and Technology, Issue 4, pg. 91-92 Biska A., N. Oikonomou, K. Sikalidis. 2005. Environmental Consequences in the section of the ready-mixed concrete production. Proceedings of 13 th International Symposium on Environmental Pollution and its Impact on life in the Mediterranean Region, pg. 316 Chini S.A. and W.J. Mbwambo. 1996. Environmentally friendly solutions for the disposal of concrete wash water from ready mixed concrete operations. CIB W89 BEIJING International Conference. Dourala N., E.Giama, A. Boura and N. Moussiopoulos. 2003. Τhe implementation of environmental management systems in Greece. Πρακτικά συνεδρίου 4 ης Διεθνής έκθεσης και συνεδρίου για την τεχνολογία περιβάλλοντος, Τόμος Β σελ. 376-382. Gorree Μ., R. Heijungs, G. Huppes, R. Kleijn, H.A. Udo de Haes, E. van der Voet and M.N. Wrisberg. 1998. Εnvironmental Life Cycle Assessment Backgrounds-Draft National Ready Mixed Concrete Association. 1996. Environmental Management Practices. 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 7

Εικόνα 2. Καθορισμός ορίων, λειτουργικής μονάδας και διαγράμματος ροής παραγωγικής διαδικασίας 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 8

Εικόνα 3. Καθορισμός περιβαλλοντικών επιπτώσεων (καταναλώσεις υλικών και ενέργειας) 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 9

Εικόνα 4. Ποσοτική καταγραφή περιβαλλοντικών επιπτώσεων /m³ σκυροδέματος (εκπομπές σε αέρα, νερό, έδαφος) 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 10

Εικόνα 5. Επιβάρυνση και εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων /m³ σκυροδέματος (καταναλώσεις υλικών και ενέργειας) 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 11

Εικόνα 6. Πρόγραμμα περιβαλλοντικής διαχείρισης 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου, 2006 12