EΛΛHNIKH HMOKPATIA ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Προτάσεις Χάραξης Νέας Πολιτικής Επενδυτικών Κινήτρων όσον αφορά τα κύρια Τουριστικά Καταλύµατα (Ξενοδοχεία Campings) 1. Εισαγωγή Στην παρούσα οικονοµική συγκυρία η χώρα µας χρειάζεται επενδύσεις που θα εκσυγχρονίσουν το παραγωγικό δυναµικό και θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά της. Με δεδοµένο το ύψος των διαθέσιµων οικονοµικών πόρων, αυτό µπορεί να επιτευχθεί, όχι µόνο µε αναµόρφωση του υφιστάµενου νοµοθετικού πλαισίου, αλλά µε βαθιές τοµές, ξεκινώντας από µηδενική βάση. Έως τώρα, βάση κάθε νέου αναπτυξιακού νόµου ήταν ο προηγούµενος µε ένα παράλληλο συγκερασµό και σύνθεση αιτηµάτων και πολιτικών πιέσεων, που διαµόρφωναν τις µορφές κινήτρων και το ύψος της ενίσχυσης που παρείχαν, χωρίς να λαµβάνονται υπόψη οι δυνατότητες, οι ανάγκες και οι υποδοµές κάθε περιοχής. Κάθε αναπτυξιακός νόµος επιβάλλεται να έχει ως στόχο ένα ιδεατό µοντέλο τουριστικής ανάπτυξης µε βάση τις δυνατότητες και την ελκυστικότητα κάθε περιοχής και περιφέρειας. Η πολιτική αυτή πρέπει να οδηγεί, µέσω των ενισχύσεων που θα παρέχει, στην επίτευξη του µοντέλου τουριστικής ανάπτυξης που επιθυµούµε και που θα µεγιστοποιήσει την αξιοποίηση των τουριστικών δυνατοτήτων της χώρας µας. Ενόψει της χάραξης νέας πολιτικής επενδυτικών κινήτρων, καθώς και του θεσµικού ρόλου του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου Ελλάδος ως συµβούλου της πολιτείας επιθυµούµε να σας καταθέσουµε τις προτάσεις και τις θέσεις µας, οι οποίες πιστεύουµε ότι θα συµβάλλουν στην καλύτερη δοµή, λειτουργία και αναπτυξιακή αποτελεσµατικότητα του νέου αναπτυξιακού νόµου. Οι γενικές αρχές που πρέπει να διέπουν τη νέα πολιτική επενδυτικών κινήτρων συνοψίζονται ως εξής:
2. Γενικές Αρχές Προτεραιότητα σε κλάδους της ελληνικής οικονοµίας µε µεγάλη συµµετοχή στο ΑΕΠ και την απασχόληση, µε µεγάλες πολλαπλασιαστικές επιδράσεις, άµεσης απόδοσης και εξωστρέφειας, τοµείς που θεωρούµε ότι η χώρα µας έχει ή µπορεί να αναπτύξει συγκριτικό πλεονέκτηµα. Βασικός στόχος του νόµου πρέπει να είναι ο εκσυγχρονισµός και η αναβάθµιση του υπάρχοντος δυναµικού. Απλοποίηση και επιτάχυνση των χρονοβόρων και κοστοβόρων διαδικασιών υποβολής, έγκρισης κι εκταµίευσης των οικονοµικών ενισχύσεων. Τα κριτήρια αξιολόγησης και οι διαδικασίες θα πρέπει να περιοριστούν στα απολύτως αναγκαία. Η φερεγγυότητα του φορέα, ο κλάδος οικονοµικής δραστηριότητας, η γεωγραφική περιφέρεια και η επιθυµητή και ιδεατή ανάπτυξη κάθε περιοχής σύµφωνα µε το προδιαγεγραµµένο µοντέλο ανάπτυξης µπορούν να αποτελέσουν τα κριτήρια αξιολόγησης (π.χ. οι µελέτες τεκµηρίωσης που συνοδεύουν τις αιτήσεις υπαγωγής επενδύσεων στον αναπτυξιακό νόµο, ελάχιστα συνεισφέρουν στην ουσιαστική αξιολόγηση του επενδυτικού σχεδίου). Σηµαντική αύξηση, αν όχι κατάργηση του περιορισµού υποβολής επενδυτικών σχεδίων πάνω από ένα ποσό στην Περιφέρεια Να δοθεί πλήρης ευελιξία στον υποψήφιο επενδυτή, για να αξιοποιήσει τον νόµο χωρίς περιορισµούς εφόσον η επένδυση ικανοποιεί τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της περιοχής εγκατάστασης της επένδυσης Άµεση ενεργοποίηση του νόµου. Η παρούσα οικονοµική συγκυρία δεν επιτρέπει καθυστερήσεις Αυστηροί έλεγχοι κατά τη διαδικασία εκτέλεσης και αποπεράτωσης του έργου. Ανάθεση των ελέγχων σε ανεξάρτητο ιδιωτικό φορέα. 3. Για τον Κλάδο των Τουριστικών Καταλυµάτων Ειδικότερα Α. ιαπιστώσεις 1. Η Παρούσα Κατάσταση Σε εθνικό επίπεδο υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγική δυναµικότητα της τάξης του 190,5%. Με βάσει το πιο αισιόδοξο σενάριο (µέση ετήσια αύξηση των αφίξεων 6%), το υφιστάµενο παραγωγικό δυναµικό της χώρας µπορεί να εξυπηρετήσει τη ζήτηση για 18 χρόνια. Παρατηρείται υψηλή συγκέντρωση του ξενοδοχειακού δυναµικού. Οι 4 µεγαλύτεροι προορισµοί (Κρήτη, Νησιά Ν. Αιγαίου, Ιόνια Νησιά και Αττική) συγκεντρώνουν το 65% του ξενοδοχειακού δυναµικού (βάσει κλινών).
Οι µεγαλύτεροι προορισµοί δεν διακρίνονται µόνο για τον υψηλό βαθµό συγκέντρωσης ξενοδοχειακών µονάδων γενικά, αλλά και για τον ακόµη υψηλότερο βαθµό συγκέντρωσης ξενοδοχείων 5* και 4*. Υπάρχει µεγάλος αριθµός περιοχών στις οποίες, δεν υπάρχουν ξενοδοχεία 5* και ο αριθµός των ξενοδοχείων 4* είναι πολύ µικρός. Αντίθετα, υπάρχει µεγάλος αριθµός ξενοδοχείων χαµηλών κατηγοριών. Με κριτήριο το µέσο µέγεθος και την κατανοµή ανά κατηγορία του καταλυµατικού δυναµικού, η Ελλάδα βρίσκεται σε δυσµενή θέση έναντι των κύριων ανταγωνιστικών προορισµών. 2. Ο Ρόλος των Αναπτυξιακών Νόµων Τα κεφάλαια που διατέθηκαν µέσω των αναπτυξιακών νόµων δεν διοχετεύθηκαν σε µορφές επενδύσεων που είναι σηµαντικές για την επιβίωση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισµού. Τέτοιες επενδύσεις είναι: H Ίδρυση νέων ξενοδοχείων 4* και 5* σε περιοχές που δεν υπάρχουν ξενοδοχεία αυτών των κατηγοριών και το επιτρέπει η ζήτηση (π.χ. Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Χαλκιδική κ.α.) O Εκσυγχρονισµός των ξενοδοχείων και των κάµπινγκ.h Αναβάθµιση των ξενοδοχειακών µονάδων και camping σε υψηλότερη κατηγορία από αυτή που είναι. H Μετατροπή διατηρητέων ή παραδοσιακών κτισµάτων σε ξενοδοχεία. H ϊδρυση, επέκταση κι εκσυγχρονισµός εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδοµής (συνεδριακά κέντρα, µαρίνες, γήπεδα γκολφ, υδροθεραπευτήρια, κέντρα θαλασσοθεραπείας κ.α.) Το κίνητρο της επιδότησης της δηµιουργούµενης απασχόλησης δεν αποδείχθηκε πρόσφορο για τις τουριστικές επενδύσεις. Η ενιαία διάκριση των περιοχών της χώρας για τον τουρισµό και τη βιοµηχανία ήταν εκ των προτέρων λανθασµένη. Νέα δεδοµένα δηµιουργούν τουριστικές προοπτικές για περιοχές εκτός κλασσικού τουριστικού ενδιαφέροντος, π.χ. άξονας Εγνατίας Οδού. Η διαφοροποίηση των κινήτρων ανά περιοχή για όλες τις µορφές επενδύσεων δεν επιτρέπει ευελιξία και οδηγεί συχνά σε µη αποδοτικές επενδύσεις.
Οι ανεπτυγµένες τουριστικά περιοχές έχουν µεγαλύτερη ανάγκη αναβάθµισης και διαφοροποίησης της προσφοράς κι εποµένως απαιτούνται οριζόντια µέτρα. Ο αναπτυξιακός νόµος δεν θεσπίζει βαθµό τουριστικού κορεσµού κάθε περιοχής. εν προσδιορίζει, δηλαδή, ένα µέγιστο επιθυµητό µέγεθος ξενοδοχειακού δυναµικού για κάθε γεωγραφική περιοχή, πέραν του οποίου σταµατά η οποιαδήποτε οικονοµική ενίσχυση από το κράτος. Λειτούργησαν συγκεντρωτικά και γραφειοκρατικά. εν επέτρεψαν ευελιξία στους επενδυτές για την καλύτερη αξιοποίησή τους. Από τα παραπάνω εξάγεται το συµπέρασµα ότι η ασκηθείσα πολιτική ενίσχυσης της τουριστικής καταλυµατικής υποδοµής της χώρας είχε ως αναπόφευκτο αποτέλεσµα τη σπατάλη πόρων και οδήγησε στην υπερσυγκέντρωση ξενοδοχειακού δυναµικού σε τρεις κυρίως περιοχές της χώρας (Ιόνια, Κρήτη, ωδεκάνησα), χωρίς να βοηθήσει περιοχές που υστερούν τουριστικά. Β. Αναγκαία Κατεύθυνση Τουριστικής Πολιτικής Οι παραπάνω διαπιστώσεις συνεπάγονται ανάγκη δραστικού αναπροσανατολισµού της πολιτικής των επενδυτικών κινήτρων, κατάλληλα δοµηµένων περιφερειακά, τα οποία να προάγουν την ποιότητα και παράλληλα να αποµειώνουν την υπερβάλλουσα προσφορά, κυρίως στα χαµηλής ποιότητας καταλύµατα. Η πολιτική, λοιπόν, που επιβάλλεται να ασκηθεί αναφορικά µε τη δυναµικότητα του καταλυµατικού δυναµικού της χώρας πρέπει να βασίζεται σε έξι πυλώνες: Πρώτον, στην ορθολογική κατανοµή του ξενοδοχειακού δυναµικού της χώρας ανά περιφέρεια και κατηγορία. Η κατανοµή αυτή θα πρέπει να γίνει µε βάση τη σηµερινή, αλλά και την προβλεπόµενη ζήτηση κάθε περιοχής, τις υφιστάµενες υποδοµές (π.χ. αεροδρόµια, οδικές αρτηρίες και προσβάσεις) και τους ανθρώπινους και φυσικούς πόρους (έκταση παραλίας κ.α.) που αυτή διαθέτει και να στοχεύει σε συγκεκριµένα µεγέθη και κατηγορίες καταλυµάτων. εύτερον, στον εκσυγχρονισµό όλων των κατηγοριών των καταλυµάτων. Τρίτον, στην αναβάθµιση των καταλυµάτων των κατώτερων κατηγοριών σε ανώτερες βαθµίδες. Τέταρτον, στην ενθάρρυνση απόσυρσης παλαιών ξενοδοχειακών µονάδων.
Πέµπτον, στη µετατροπή διατηρητέων ή παραδοσιακών κτισµάτων σε ξενοδοχεία Έκτον, σε εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδοµής. Γ. Απαραίτητα Μέτρα Πολιτικής Η παραπάνω πολιτική θα µπορέσει να υλοποιηθεί µε τη λήψη των ακόλουθων µέτρων: 1. Ισόρροπη Τουριστική Ανάπτυξη Μη παροχή κινήτρων δηµιουργίας νέων ξενοδοχειακών µονάδων -ακόµη κι αν αυτά ανήκουν σε υψηλές κατηγορίες- σε γεωγραφικές περιοχές της χώρας όπου υπάρχει µεγάλη συγκέντρωση. Τέτοιες περιοχές είναι η Αττική, η Θεσσαλονίκη, η Κρήτη, η Ρόδος, η Κως, η Μύκονος, η Σαντορίνη και η Κέρκυρα. Προτιµησιακή πολιτική κινήτρων για περιοχές µε ευχερώς αξιοποιήσιµους πόρους, αλλά τουριστικά υποανάπτυκτες ή υστερούσες σε ξενοδοχεία υψηλών κατηγοριών. Οι περιοχές αυτές θα πρέπει να προσδιορισθούν µε αντικειµενικά κριτήρια. Σε αυτά, πέραν των χωροταξικών και περιβαλλοντικών, θα πρέπει να περιλαµβάνεται η υφιστάµενη προσφορά σε τουριστικές κλίνες, καθώς και οι δείκτες της πορείας της τουριστικής κίνησης. Ενίσχυση της επέκτασης µικρών µονάδων µε περισσότερα από 10 δωµάτια, µε προϋπόθεση την παράλληλη λειτουργική αναβάθµισή τους, ώστε να καταστούν οι εν λόγω µονάδες βιώσιµες. 2. Εκσυγχρονισµός και Αναβάθµιση Ίδρυση νέων ξενοδοχείων 4* και 5* σε περιοχές που κρίνεται αναγκαίο για την αναβάθµιση της περιοχής και το επιτρέπει η ζήτηση (π.χ. Χαλκιδική, Κεφαλονιά, Ζάκυνθος, Σάµος, Μυτιλήνη, κ.α.). Αναβάθµιση ξενοδοχείων από 2* και άνω. υνατότητα επανένταξης στον Αναπτυξιακό Νόµο για εκσυγχρονισµό ξενοδοχείων µετά από 6 έτη και όχι 8. Αύξηση του ποσοστού επιχορήγησης, όταν πρόκειται για αναβάθµιση κατηγορίας κατά 5 επιπλέον ποσοστιαίες µονάδες Επιδότηση µετατροπής διατηρητέων ή παραδοσιακών κτισµάτων σε ξενοδοχεία Να δοθούν κίνητρα για
- την απόσυρση των παλαιών ξενοδοχείων εντός κι εκτός οικισµών - την αλλαγή χρήσης στα εντός σχεδίου κι εκτός οικισµού ξενοδοχεία - τη µετατροπή των εντός και εκτός σχεδίου ξενοδοχείων σε θεµατικά Θέσπιση ορίων προϋπολογισµού κατά περίπτωση (για ίδρυση, για εκσυγχρονισµό, για αναβάθµιση κλπ.) 3. Προώθηση της Πράσινης Ανάπτυξης Επιδότηση σε πράσινες επενδύσεις Ανακαίνιση ξενοδοχείων µε έµφαση την ανακύκλωση νερού, την εξοικονόµηση ενέργειας, την εγκατάσταση εναλλακτικών πηγών ενέργειας και την περιβαλλοντική πολιτική και διαχείριση. 4. Προώθηση των Ειδικών Μορφών Τουρισµού Κίνητρα για επενδύσεις φορέων κι επιχειρήσεων σε θεµατικό τουρισµό υνατότητα ενίσχυσης της µετατροπής ξενοδοχειακών µονάδων σε εγκαταστάσεις ειδικών µορφών τουρισµού, αφού προηγηθεί η θεσµοθέτηση των προδιαγραφών που αυτές πρέπει να έχουν Τα κέντρα αποκατάστασης να µπορούν να λειτουργούν σε ξενοδοχεία µέσω αλλαγής χρήσης και να επιδοτούνται γι αυτό Ενθάρρυνση επενδύσεων σε γήπεδα γκολφ και οικολογικά πάρκα 5. Εξάλειψη Γραφειοκρατικών και άλλων Εµποδίων Να αυξηθεί το ύψος της επένδυσης που εµπίπτει στη εγκριτική δικαιοδοσία της Περιφέρειας στα 4.000.000 για να αποφευχθεί ο συγκεντρωτισµός των Υπουργείων.
Να µην απαιτούνται δικαιολογητικά που συνδέονται µε την έκδοση και υποβολή άλλων απαιτούµενων δικαιολογητικών (π.χ. ιδιοκτησία ή έγκριση αρχιτεκτονικών σχεδίων, όταν υποβάλλεται το σήµα λειτουργίας που τα προαπαιτεί) Να αρκεί η έγγραφη διαβεβαίωση της Τράπεζας για άµεση εκταµίευση του δανείου µετά την υπαγωγή του επενδυτικού σχεδίου στον Αναπτυξιακό Νόµο και την κάλυψη της ίδιας συµµετοχής. 6. Μεγαλύτερη Ευελιξία στη Λειτουργία του Αναπτυξιακού Νόµου για Μεγαλύτερη Αποτελεσµατικότητα υνατότητα επιλογής δέσµης µέτρων και αντί για µία να µπορεί να γίνει συνδυασµός (π.χ. επιχορήγηση και παράλληλη επιδότηση του κόστους απασχόλησης) Η διάρκεια υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων να αυξηθεί από 2 σε 3 έτη. Να θεσµοθετηθεί δέσµευση της πολιτείας για την έγκαιρη εκταµίευση των οφειλοµένων δόσεων επιδότησης. Να θεσµοθετηθεί πλαφόν ύψους επένδυσης ανά δωµάτιο, συνεκτιµώντας την περιοχή της επένδυσης, την κατηγορία των καταλυµάτων καθώς και τις επενδύσεις σε εγκαταστάσεις που προγραµµατίζονται. Οι εκκρεµούσες αιτήσεις υπαγωγής νέων τουριστικών επενδύσεων πρέπει να εξεταστούν µε βάση τα όσα ισχύουν ως τη λήξη του προηγούµενου Αναπτυξιακού Νόµου Να µην γίνονται δεκτές αιτήσεις εφόσον δεν έχει εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη ροή των χρηµατικών ενισχύσεων. Να αυξηθούν τα φορολογικά κίνητρα και να µπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά µε τις οικονοµικές ενισχύσεις. Θα πρέπει η χώρα να διαιρεθεί σε περιοχές µε διαφορετικά κριτήρια για τον τουρισµό από αυτά που χρησιµοποιούνται για τη βιοµηχανία. Το Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος προτείνει η διαίρεση να γίνει ως εξής:
ιαίρεση Περιοχών Α Περιοχή Θράκη, Α. Αιγαίο Β Περιοχή Ήπειρος, Μακεδονία Γ Περιοχή Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος Περιοχή Νησιά Ιονίου (πλην Κέρκυρας), Κυκλάδες (πλην Μυκόνου, Σαντορίνης, Πάρου) ωδεκάνησα (πλην Ρόδου και Κω) Ε Περιοχή Αττική, Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Ρόδος, Κως, Κέρκυρα, Μύκονος, Πάρος, Σαντορίνη Να εξαιρεθούν από τις ενισχυόµενες σήµερα, µορφές εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδοµής, επενδύσεις πχ σε συνεδριακά κέντρα, οι οποίες δεν συνδυάζονται µε την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής τους και δεν συνδέονται µε καταλυµατικές υποδοµές, αλλά εντάσσονται στον αναπτυξιακό νόµο µε πρόσχηµα την τουριστική ανάπτυξη, και στην συνέχεια αναπτύσσουν άλλες µορφές εκµετάλλευσης, π.χ. κέντρα διασκέδασης κλπ, όπως και τα θεµατικά πάρκα. Προκειµένου για τα τελευταία, θα πρέπει, εφόσον υπάρχει πολιτική βούληση, να αναθεωρηθούν οι προδιαγραφές, ώστε να γίνουν πιο απαιτητικές και συγκεκριµένες, εντασσόµενες στην τουριστική λειτουργία των περιοχών τους. Επενδυτικές προτάσεις που ξεπερνούν έναν συγκεκριµένο προϋπολογισµό (50Εκατ.) θα πρέπει να εξετάζονται εκτός διαδικασιών αναπτυξιακού νόµου, από ειδική επιτροπή, στα πλαίσια Εθνικών επενδύσεων, ώστε να κρίνεται η βιωσιµότητα τους, η ένταξη και επιδράσεις τους στην τοπική κοινωνία και αγορά, στην απασχόληση κλπ 7. Ειδικότερα για τα Campings
Ίδρυση νέων campings τουλάχιστον 3*, µε εξαίρεση τις κορεσµένες µε αυτή την κατηγορία περιοχές. Μάλιστα για ορισµένες από αυτές να εξαιρείται η υπαγωγή για ίδρυση campings κατηγορίας χαµηλότερης των 4* Εκσυγχρονισµός των campings κατηγορίας τουλάχιστον 2* µε ενίσχυση ταυτόχρονα της αναβάθµισης των. Ενίσχυση και επέκταση λειτουργουσών µονάδων campings κατηγορίας 5*, 4*, 3* και 2*, όπως και 1* -υπό τον όρο της αναβάθµισής σε τουλάχιστον 2*