7.ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗΣ

7.ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗΣ Με τον όρο αποστείρωση περιγράφεται η καταστροφή όλων των παθογόνων μικροοργανισμών και των σπόρων τους με τη βοήθεια φυσικών ή χημικών μέσων. Η χρήση της θερμότητας έχει χαρακτηρισθεί ως η πλέον εύκολη και αξιόπιστη μέθοδοςαποστείρωσης, αλλά παρουσιάζει το μειονέκτημα της πρόκλησης διαφόρων ζημιών στα εργαλεία και υλικά που αποστειρώνονται μ αυτόν τον τρόπο. 7.1. Αποστείρωση με φυσικά μέσα Αποστείρωση με ξηρή θερμότητα (ξηρός κλίβανος) Η μέθοδος αυτή ήταν η πιο διαδεδομένη στα οδοντιατρεία λόγω του χαμηλού κόστους, της σχετικής ασφάλειας που πρόσφερε, καθώς και της πρόκλησης σχετικά μικρού αριθμού ανεπιθύμητων προβλημάτων στα αποστειρούμενα εργαλεία. Η διάταξη αποτελείται από έναν κλίβανο του οποίου το εσωτερικό θερμαίνεται με τη βοήθεια ηλεκτρικών αντιστάσεων. Οι συνθήκες λειτουργίας του ξηρού κλιβάνου είναι προϊόν δύο μόνο παραμέτρων, της θερμοκρασίας και του χρόνου. Έτσι, για την αποστείρωση των εργαλείων υπάρχει ποικιλία επιλογών, όπως η λειτουργία στους 160 C, επί τουλάχιστον δύο ώρες ή η λειτουργία στους 170 C επί τουλάχιστον μία ώρα ή στους 180 C επί 45 λεπτά κ.ο.κ. Τα πλεονεκτήματα της τεχνικής είναι το χαμηλό κόστος του κύκλου αποστείρωσης, η πρόκληση μικρότερου αριθμού προβλημάτων στα αποστειρούμενα εργαλεία, ο μειωμένος απαιτούμενος χρόνος προετοιμασίας των εργαλείων, η δυνατότητα καταγραφής του κύκλου της αποστείρωσης, καθώς και του αποτελέσματος του κύκλου (θετικού ή μη), με τη βοήθεια κατάλληλων δεικτών ή μηχανικών καταγραφέων που είναι εγκαταστημένοι σε κλιβάνους νοσοκομειακού τύπου. Στα μειονεκτήματα περιλαμβάνονται ο απαιτούμενος χρόνος για την αποστείρωση, δεδομένου ότι υπολογίζεται και ο απαραίτητος χρόνος για να φθάσει η θερμοκρασία στο ύψος αποστείρωσης, η κακή διεισδυτικότητα της θερμότητας, ιδίως σε περιοχές όπου υφίσταται μετουσιωμένη πρωτεΐνη (Cottone et al., 1991), η κακή κατανομή της θερμότητας μέσα στον χώρο αποστείρωσης, ιδίως όταν δεν υπάρχει κυκλοφορητής αέρα, η καταστροφή θερμοευαίσθητων εργαλείων και οργάνων και η αλλοίωση του χρώματος σε πολλά από τα αποστειρούμενα εργαλεία. Αποστείρωση με υγρή θερμότητα (αυτόκαυστος κλίβανος) Η τεχνική αυτή απαιτεί την τοποθέτηση των πλυμένων και καθαρών εργαλείων σε ειδικό θάλαμο, όπου

υγρή θερμότητα με τη μορφή του ατμού, υπό διαφορετική πίεση (ανάλογα με τις απαιτήσεις του χειριστή ή τις προεπιλογές του κατασκευαστή), προκαλεί την καταστροφή και τον θάνατο όλων ανεξαιρέτως των παθογόνων μικροοργανισμών, καθώς και των σπόρων τους. Οι συνθήκες λειτουργίας του αυτόκαυστου κλιβάνου είναι προϊόν τριών παραμέτρων, της θερμοκρασίας, της πίεσης και του χρόνου. Έτσι, ο κύκλος της αποστείρωσης μπορεί να ρυθμισθεί από 15-20 λεπτά σε θερμοκρασία 121 C και σε πίεση 15 psi ή 3-5 λεπτά σε θερμοκρασία 134 C και πίεση 30 psi. Εικόνα 7.1.: Τυπικός αυτόκαυστος κλίβανος μικρών διαστάσεων για οδοντιατρείο. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι ο σύντομος χρόνος που απαιτείται για την επίτευξη της αποστείρωσης, η διεισδυτικότητα της τεχνικής, η δυνατότητά της να αποστειρώσει ποικιλία υλικών, καθώς και η δυνατότητα καταγραφής τόσο της πορείας του κύκλου αποστείρωσης όσο και του αποτελέσματος. Τα μειονεκτήματα της τεχνικής είναι η επιβάρυνση των λειτουργικών άκρων των κοπτικών εργαλείων, η οξείδωση πολλών διατάξεων και η πιθανή καταστροφή θερμοευαίσθητων εργαλείων και οργάνων. Αποστείρωση με ακόρεστους χημικούς ατμούς (chemiclave) Η τεχνική αυτή έχει να επιδείξει πολλές ομοιότητες με εκείνη του αυτόκαυστου, με τη διαφορά ότι στη θέση

του απεσταγμένου νερού, που διαθέτει το αυτόκαυστο στον ταμιευτήρα, υπάρχεικατάλληλο μίγμα από αλκοόλη, φορμαλδεύδη, ακετόνη και απεσταγμένο νερό. Οι συνθήκες λειτουργίας του κλιβάνου χημικών ατμών είναι αποτέλεσμα τριών παραμέτρων, της θερμοκρασίας, της πίεσης και του χρόνου. Έτσι, οι πλέον συνήθεις συνθήκες λειτουργίας είναι η εσωτερική θερμοκρασία θαλάμου να βρίσκεται στους 131 C, η πίεση στα 20 psi και η χρονική διάρκεια κύκλου στα 30 λεπτά. Μεταξύ των πλεονεκτημάτων αναφέρεται ο μικρός κύκλος αποστείρωσης, η μη πρόκληση βλάβης στα μεταλλικά εργαλεία και η διεισδυτικότητα των ατμών φορµαλδεΰδης. Στα μειονεκτήματα αναφέρονται η καταστροφή των θερμοευαίσθητων εργαλείων, η διακοπή του κύκλου αποστείρωσης, εφόσον τα εργαλεία είναι υγρά, αλλά και η έντονη οσμή από τους ατμούς φορµαλδεΰδης. Οι ατμοί αυτοί αναδίδονται στον χώρο και παρά το γεγονός ότι μετά το πέρας του κύκλου επανασυμπυκνώνονται και εναποθηκεύονται στον ταμιευτήρα για προσεχή χρήση, ένα μικρό ποσοστό από αυτούς διαχέεται στην ατμόσφαιρα του χώρου, στον οποίο είναι εγκατεστημένος ο κλίβανος. Για τον λόγο αυτό και επειδή οι ατμοί φορµαλδεΰδης έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων αλλά και νεοπλασιών, είναι απαραίτητος ο καλός εξαερισμός του χώρου, με τη βοήθεια κατάλληλου απορροφητήρα. Αποστείρωση με μικροκύματα (microwaves) H τεχνική αυτή έχει ως αρχή της τη διέγερση των μορίων του ύδατος όταν αυτά υποστούν την επίδραση κυμάνσεων υψηλής συχνότητας (2450 ΜHz). Τα μικροκύματα παράγουν τριβή των μορίων του νερού σε ένα περιβάλλον εναλλασσόμενου ηλεκτρικού πεδίου. Η ενδομοριακή τριβή που προέρχεται από τις δονήσεις παράγει θερμότητα. Ορισμένοι συγγραφείς πιστεύουν ότι η επίδραση των μικροκυμάτων εξαρτάται από τη θερμότητα που παράγεται, ενώ άλλοι περιγράφουν ένα θανατηφόρο για τα μικρόβια και τους κυτταρικούς οργανισμούς γενικά μη θερμικό φαινόμενο. Τα μικροκύματα που παράγονται από έναν οικιακού τύπου φούρνο μικροκυμάτων (2,45 GHz) αδρανοποιούν εντελώς βακτηριακές καλλιέργειες, μυκοβακτηρίδια, ιούς, G. stearothermophilus και σπόρους, σε διάστημα 60 δευτερολέπτων έως 5 λεπτών. Τα συστήματα αυτά, σχεδιασμένα για ιατροβιολογικές εφαρμογές, προσφέρουν το πλεονέκτημα της αποστείρωσης σε χαμηλή θερμοκρασία και με εξαιρετικά μεγάλη ταχύτητα (3 λεπτά). Υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να επιτευχθεί αποστείρωση των μεταλλικών εργαλείων, αλλά αυτή απαιτεί ορισμένες διατάξεις και συγκεκριμένη διαδικασία. Δυστυχώς, υπάρχουν επιφυλάξεις για το κατά πόσο τα μικροκύματα μπορούν να λειτουργήσουν εντός των χειρολαβών (κεφαλές, σωληνώσεις) και εκφράζεται η ανησυχία ότι οι φούρνοι μικροκυμάτων οικιακού τύπου δεν μπορούν να έχουν όργαναελέγχου της ποιότηταςτης αποστείρωσηςκαι ως εκ τούτου, μπορεί να υπάρξουν περιοχές που δεν έχουν αποστειρωθεί ή απολυμανθεί. Η τεχνική αυτή φαίνεται ότι είναι αποτελεσματικήγια την αποστείρωση μεταλλικών εργαλείων (με εξαίρεση την προσβολή του μικροβιακού στελέχους Proteusmirabilis), με την προϋπόθεση ότι έχουν τοποθετηθεί σε κατάλληλα διαμορφωμένη συσκευή εκπομπής μικροκυμάτων, ενώ σχετικά με την αποστείρωση κοίλων εργαλείων, όπως οι χειρολαβές, εκφράζονται επιφυλάξεις. Η τεχνική των μικροκυμάτων θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για αποστείρωση ευαίσθητων εργαλείων, με την προϋπόθεση να είναι βεβαιωμένο και καταγράψιμο το αποτέλεσμα της όλης διαδικασίας. Αναφορικά με την

ακεραιότητα των μεταλλικών εργαλείων που αποστειρώνονται, η υπάρχουσα βιβλιογραφία αναφέρει ότι μετά την επανειλημμένη έκθεση στην τεχνική των μικροκυμάτωνδιαφόρων τύπων περιστροφικών κοπτικών εργαλείων (εγγλυφίδες από αδαμαντόκονη, εγγλυφίδες χάλυβα κ.λπ.) καθώς και λεπίδων από νυστέρι, η ποιότητα της κοπτικής επιφάνειας των εργαλείων αυτών παρέμεινε αναλλοίωτη. Αποστείρωση με ατμούς οξειδίου του αιθυλενίου Η τεχνική αυτή είναι απαλλαγμένη από θερμότητα και ενδείκνυται για αντικείμενα που είναι ευαίσθητα στη θερμότητα και την υγρασία. Το οξείδιο του αιθυλενίου καταστρέφει όλους τους παθογόνους μικροοργανισμούς και είναι ιδανικό για την αποστείρωση ελαστικών πολυμερών διατάξεων, ευαίσθητων διατάξεων (ενδοσκόπια) και των οδοντιατρικών χειρολαβών. Η συγκεκριμένη τεχνική έχει όμως το μειονέκτημα ότι απαιτεί ιδιαίτερα παρατεταμένο χρόνο (10 έως 16 ώρες) για να επιτευχθεί η αποστείρωση, καθώς και ιδιαίτερη προσοχή κατά τη χρήση του λόγω της ιδιότητάς του να εκρήγνυται με την παρουσία φλόγας ή σπινθήρα, αλλά και να προκαλεί οξύ ερεθισμό στους ιστούς, εφόσον εισπνευστεί ή έρθει σε επαφή. Για τους λόγους αυτούς, η συγκεκριμένη διάταξη έχει χρήση μόνο σε νοσοκομειακό περιβάλλον, από κατάλληλα εξειδικευμένο προσωπικό και με μεγάλη επάρκεια εργαλείων. Αποστείρωση με ακτινοβολία Χρησιμοποιούνται η γ-ακτινοβολία και η Χ-ακτινοβολία οι οποίες εκπέμπονται από κατάλληλα διαμορφωμένες κάμερες. Η τεχνική αυτή είναι δραστική έναντι πολλών βακτηριακών ειδών και ιών, αλλά παρουσιάζει το μειονέκτημα να μην προσβάλλει εύκολα τον ιό της ανοσοανεπάρκειας (HIV) και τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV). Ειδικά, ο HIV απαιτεί δόσεις γ-ακτινοβολίας άνω των 2 Χ 105 rads και Χ ακτινοβολίας άνω των 5 Χ 103 Joules/m2 για να καταστραφεί (Favero & Garner, 1986). Χρησιμοποιείται κυρίως για την αποστείρωση χώρων, συσκευών αλλά και αναλωσίμων υλικών μίας χρήσης, όπως γάζες, σύριγγες, καθετήρες, εγγλυφίδες, ράμματα, ουροσυλλέκτες κ.ά. 7.2. Αποστείρωση με χημικά μέσα Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η επίτευξη αποστείρωσης με φυσικά μέσα είναι αδύνατο να επιτευχθεί, για λόγους τόσο τεχνικούς όσο και πρακτικούς, προτείνεται η χρήση διαφόρων εξειδικευμένων χημικών μέσων, κυρίως με τη μορφή διαλυμάτων δραστικών ουσιών, που έχουν σκοπό τον μέγιστο δυνατό περιορισμό του αριθμού των παθογόνων μικροοργανισμών. Οι χημικοί αυτοί παράγοντες ονομάζονται μικροβιοστατικές ουσίες, όταν αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων και μικροβιοκτόνες, όταν τα θανατώνουν. Η δράση των αντιμικροβιακών αυτών παραγόντων οφείλεται άλλοτε στην πρόκληση βλαβών στο DNA των παθογόνων μικροοργανισμών, στη μετουσίωση της πρωτεΐνης, στη διάσπαση της κυτταρικής μεμβράνης, στην

αφαίρεση των ελεύθερων σουλφυδρυλικών ομάδων και τέλος, σε χημικό ανταγωνισμό (Μαρίνης, 1991). Η αποτελεσματικότητα των απολυμαντικών ουσιών επηρεάζεται από ποικιλία παραγόντων όπως: 1. το εύρος του αντιμικροβιακού φάσματος, 2. τον αριθμό των μικροβίων, 3. τη δυνατότητα να έλθει σε επαφή με το μικρόβιο, 4. τη θερμοκρασία, την πυκνότητα και το ph του απολυμαντικού, 5. τον χρόνο εμβάπτισης, 6. τον χρόνο ζωής του διαλύματος, 7. τις αλλαγές της αντοχής των μικροβίων, 8. την παρουσία οργανικών ουσιών ή απορρυπαντικών. Από την πλευρά του μικροοργανισμού, η αποτελεσματικότητα των διαλυμάτων αυτών εξαρτάται από το εξωτερικό φυσικό περιβάλλον, από τη φύση, τη δομή, τη σύνθεση και την κατάσταση του μικροοργανισμού και τέλος, από την ικανότητά του να αδρανοποιεί ή να αποδομεί τον παράγοντα. Το ιδανικό απολυμαντικό θα πρέπει να διαθέτει ευρύ αντιμικροβιακό φάσμα, να είναι ταχέως δραστικό έναντι ιών, πρωτοζώων, μυκήτων, βακτηριδίων, καθώς και των σπόρων τους, να διατηρεί τη δραστικότητά του παρουσία οργανικού ρύπου και να είναι συμβατό με την παρουσία απορρυπαντικών και άλλων χημικών ουσιών που εμπλέκονται στον κύκλο της ασηψίας. Θα πρέπει επίσης να είναι ατοξικό για το προσωπικό, να μην προκαλεί διαβρώσεις στα εργαλεία ή σε μεταλλικές επιφάνειες και να μην καταστρέφει τον ιματισμό, τα πλαστικά, τα ελαστικά ή άλλα υλικά. Επιπλέον, θα πρέπει να έχει παρατεταμένη δράση στις επιφάνειες που χρησιμοποιείται και τέλος, να είναι εύκολο στη χρήση, άοσμο και οικονομικό (Molinari, Campbell & York, 1982) Οι κυριότερες οικογένειες αντιμικροβιακών διαλυμάτων είναι οι αλκοόλες, οι φαινόλες, οι αλδεΰδες, τα αλογόνα, οι δι-γουανίδες, οι ενώσεις του τεταρτοταγούς αμμωνίου, οι ενώσεις απελευθέρωσης ενεργού οξυγόνου και τελευταία προστέθηκαν τα διάφορα ενζυμικά διαλύματα. Τα αλκοολούχα απολυμαντικά παρουσιάζουν ταχεία βακτηριοκτόνο δράση καταστρέφοντας το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και τους λιπόφιλους ιούς, είναι ελαφρά ερεθιστικά και εξαιρετικά οικονομικά. Παρ όλα αυτά δεν καταστρέφουν τους σπόρους, παρουσιάζουν μειωμένη δραστικότητα όπου υπάρχει οργανικό φορτίο και όταν η πυκνότητά τους είναι κάτω του 60 %. Επιπλέον, καταστρέφουν ελαστικά και πλαστικά,

διαβρώνουν τα μέταλλα και εξατμίζονται ταχύτατα. Τα φαινολικά διαλύματα παρουσιάζουν μεγάλο αντιμικροβιακό φάσμα, λειτουργούν χωρίς να καταστρέφουν τα μέταλλα, το γυαλί, τα ελαστικά και τα πλαστικά, είναι λιγότερο τοξικά σε σχέση με τις αλδεΰδες και έχουν χαμηλό κόστος παραγωγής. Εντούτοις, δεν έχουν την ικανότητα να καταστρέφουν τους σπόρους, το δε διάλυμα πρέπει να παρασκευάζεται καθημερινά, η παρατεταμένη έκθεση σε αυτά καταστρέφει ορισμένα πλαστικά, ενώ δημιουργούν υμένιο στην επιφάνεια με την οποία έρχονται σε επαφήκαι τέλος, είναι ερεθιστικά για τα μάτια και το δέρμα. Οι αλδεΰδες, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τη γλουταραλδεΰδη και τη φορμαλδεΰδη, έχουν να επιδείξουν υψηλή και ευρεία αντιμικροβιακή δράση, είναι σποροκτόνα σε θερμοκρασία δωματίου (μετά την παρέλευση 6-10 ωρών), προκαλούν μέτρια διάβρωση, διαπερνούν το αίμα, το πύον και τα οργανικά ξέσματα, έχουν μεγάλο χρόνο ζωής, είναι σχετικά ακίνδυνα για πλαστικά και λάστιχα και χρησιμοποιούνται σαν απολυμαντικά ή αποστειρωτικά εργαλείων. Εντούτοις, δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν σαν αντισηπτικά ούτε προτείνονται για απολύμανση επιφανειών, εμφανίζονται επίσης πολύ ερεθιστικά για τους ιστούς και έχουν ισχυρή αλλεργιογόνο δράση και τέλος, αποτελούν πηγές εκπομπής μεγάλων ποσοτήτων πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs/Volatile Organic Compounds) (Helmis, Tzoutzas, Flocas, Halios, Assimakopoulos, Stathopoulou, Panis & Apostolatou, 2008). Επιπλέον, οι αλδεΰδεςαποχρωματίζουν τα διάφορα μέταλλα και ο χρόνος ζωής τους εξαρτάται από το οργανικό φορτίο, ενώ η αραίωσή τους αυξάνει την οξειδωτική τους ικανότητα. Κατά το πρόσφατο παρελθόν και στην προσπάθεια να αντικατασταθεί η γλουταραλδεϋδη, η οποία είναι μεν αποτελεσματική αλλά επικίνδυνη για τη γενική υγεία των εργαζομένων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, προτάθηκε η χρήση της OPA, δηλαδή της ορθο-φθαλαλδεύδης, η οποία παρουσιάζει σημαντική μικροβιοκτόνο δραστηριότητα και παράλληλα είναι λιγότερο επιβλαβής για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Τα αλογόνα διακρίνονται σε ιωδιούχα και χλωριούχα απολυμαντικά. Απ αυτά, τα ιωδιούχαπαρουσιάζουν μεγάλο αντιμικροβιακό φάσμα, είναι δραστικά σε μικρό χρόνο, οικονομικά, με παρατεταμένη δραστικότητα και με λίγες παρενέργειες. Παρουσιάζουν, βέβαια, το μειονέκτημα ότι δεν μπορούν να αποστειρώσουν, είναι ασταθή σε υψηλές θερμοκρασίες, το διάλυμα πρέπει να παρασκευάζεται καθημερινά ενώ απενεργοποιείται από νερό μεγάλης σκληρότητας και από τις αλκοόλες. Μεταξύ των μειονεκτημάτων τους είναι και και η ιδιότητά τους να χρωματίζουν τις επιφάνειες, τις οποίες και οξειδώνουν ταχύτατα. Τα χλωριούχα εμφανίζουν ταχεία μικροβιοκτόνο δράση, ενώ είναι σποροκτόνα μόνο σε υψηλές συγκεντρώσεις. Είναι οικονομικά, αλλά απαιτείται καθημερινή παρασκευή του διαλύματος, ενώ η δράση του περιορίζεται από την ύπαρξη οργανικού φορτίου. Επίσης, διαβρώνουν τα μέταλλα, τα πλαστικά και τον ιματισμό, έχουν έντονη οσμή και είναι ερεθιστικά για το δέρμα και τα μάτια. Οι ενώσεις του τεταρτοταγούς αμμωνίου είναι διαλύματα βακτηριοκτόνα σε Gram+ μικροοργανισμούς αλλά δεν είναι δραστικά στο μυκοβακτηρίδιο της φυματιώσεως, τους σπόρους και τούς υδρόφιλους ιούς. Δεν είναι ερεθιστικά, είναι οικονομικά, αλλά απενεργοποιούνται από ανιονικά απορρυπαντικά, καθώς και από το οργανικό φορτίο. Τα διαλύματα πολλές φορές ευνοούν την ανάπτυξη Gram- μικροβίων. Κατά συνέπεια, δεν συνιστώνται από διεθνείς οργανισμούς, για χρήση σε εργαλεία ή επιφάνειες. Οι παράγοντες απελευθέρωσης οξυγόνου, αποδεικνύονται δραστικοί σε βακτήρια, ιούς και σπόρους, ενώ δεν αδρανοποιούνται από οργανικά υλικά. Διαθέτουν καθαριστική και απολυμαντική ικανότητα, καθώς και χρωματικό δείκτη δραστικότητας. Σε μορφή διαλύματος, δεν ερεθίζουν το δέρμα και τα μάτια και οι ατμοί τους δεν είναι τοξικοί, ενώ αντίθετα, σε μορφή σκόνης έχουν έντονη ερεθιστικά δράση. Τέλος, πιθανά χρωματίζουν τις πορώδεις επιφάνειες, ενώ είναι εξαιρετικά διαβρωτικοί για τα μεταλλικά εργαλεία, ιδιαίτερα αν αυτά παραμείνουν μέσα στο διάλυμα για περισσότερο χρόνο από τον προβλεπόμενο ή αν το εργαλείο έχει επιφάνεια

διαταραγμένη από τη χρήση ή από φθορά, λόγω τριβής με άλλο εργαλείο ή επιφάνεια. Τελευταία, προτείνονται επίσης διάφορα ενζυμικά διαλύματα τα οποία ισχυρίζονται ότι με την παρουσία σειράς ενζύμων στη σύνθεσή τους, είναι ικανά να καθαρίζουν και απολυμαίνουν σε υψηλό βαθμό όλα τα μεταλλικά και πλαστικά εργαλεία, χωρίς ναπροκαλούν βλάβες στην επιφάνεια των εργαλείων, ενώ παράλληλα είναι εξαιρετικά φιλικά προς το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, τα διαλύματα αυτά διαθέτουν σειρά ενζύμων όπως λιπάση, πρωτεάση, καρβοανυδράση και αμυλάση, τα οποία είναι ικανά να αποδομούν τους αντίστοιχους βιολογικούς ρύπους και να αποδίδουν το εργαλείο καθαρό και έτοιμο προς αποστείρωση. 7.3. Αποστειρωμένα εφάπαξ χρήσης περιστροφικά κοπτικά εργαλεία Η αναγκαιότητα για χρήση στείρων και καλής ποιότητας περιστροφικών κοπτικών εργαλείων ώθησε τη βιομηχανία στην παραγωγή εγγλυφίδων από καρβίδιο του τουνγκστενίου αλλά και από αδαμαντόκονη που είναι ήδη αποστειρωμένες και οι οποίες χαρακτηρίζονται ως μίας χρήσης εργαλεία. Τα μακροσκοπικά χαρακτηριστικά τους, όπως και η σχεδίασή τους, δεν διαφέρουν από εκείνα των εργαλείων πολλαπλής χρήσης, διαθέτουν όμως κάποια πλεονεκτήματα, όπως: o κίνδυνος για διασταυρούμενη λοίμωξη είναι ανύπαρκτος, περιορισμένος κίνδυνος τραυματισμού του προσωπικού κατά τη διαδικασία καθαρισμού και συσκευασίας για αποστείρωση, οικονομία χρόνου, υλικών και ενέργειας λόγω παράλειψης των διαδικασιών καθαρισμού, συσκευασίας και αποστείρωσης, επιτάχυνση διαδικασιών διότι το εργαλείο είναι άθικτο και υψηλής κοπτικής ικανότητας, περιορισμός της δυσφορίας του ασθενούς λόγω του μειωμένου χρόνου απασχόλησής του και της ολιγοκραδασμικής διαδικασίας. Τα εφάπαξ χρήσης αποστειρωμένα περιστροφικά κοπτικά εργαλεία έχουν χαμηλό κόστος, θεωρούνται υψηλής ποιότητας για περιορισμένη διάρκεια χρήσης στον ίδιο ασθενή και εξασφαλίζουν από τη μία την ικανοποίηση του ασθενούς και από την άλλη ταχύτητα στο παραγόμενο έργο.

Εικόνα 7.2.: Τυποποίηση εγγλυφίδας εφάπαξ χρήσης. Οι εγγλυφίδες αυτές είναι συσκευασμένες αεροστεγώς και έχουν αποστειρωθεί με ακτινοβολία γ (γάμμα), η διάρκεια της οποίας μπορεί να φθάσει έως και 5 χρόνια, εφόσον η συσκευασία παραμείνει κλειστή. Εικόνα 7.3.: Εικόνα εγγλυφίδας εφάπαξ χρήσης υπό το μικροσκόπιο και σύγκριση της με εγγλυφίδα πολλαπλών χρήσεων.

Στα μειονεκτήματα ανήκει η διάθεση περιορισμένου αριθμού σχημάτων κεφαλής, όπως το φλογοειδές, το απιοειδές (pear), το ωοειδές (football), το σφαιρικό, το κυλινδρικό και τέλος, διάφοροι τύποι παρασκευής αυχενικού βάθρου (chamfer). Όμως, σχετικά πρόσφατα οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής κοπτικών εργαλείων έχουν επεκτείνει την παραγωγή τους σε πλειάδα αδροτήτων και σχημάτων που καλύπτουν όλο το φάσμα των απαιτήσεων της κλινικής οδοντιατρικής. Πολλές απ αυτές τις εγγλυφίδες φέρουν πάνω στην έγχρωμη ταινία της διάκρισης της αδρότητας (μαύρο, κόκκινο, πράσινο, μπλε κ.λπ.) εκτυπωμένο το γράμμα S, από το αρχικό SingleUse, ώστε να είναι εύκολα διακριτή η ιδιαιτερότητα του εργαλείου αυτού, από εκείνα των πολλαπλών χρήσεων.

Βιβλιογραφία 7ου κεφαλαίου Favero, M.S. & Garner, J.S.(1986). CDC guidelines for handwashing and hospital environmental control. InfectControl, Vol 7, 231-243. Helmis, C.G., Tzoutzas, J., Flocas, H.A., Halios, C.H., Assimakopoulos, V.D., Stathopoulou, O.I., Panis, V. & Apostolatou, M. (2008). Emissions of total volatile organic compounds and indoor environment assessment in dental clinics in Athens, Greece.Int Dent J, Vol 58 (5), 269-278. Μαρίνης, Ε.(1991). Απολύμανση-Αντισηψία.Ορισμοί-Ομάδες. Δελτίο Ελλ. Μικροβιολ. Εταιρείας,Vol 36, 556-567. Molinari, J.A., Campbell, M.D.& York, J. (1982) Minimizing potential infections in dental practice. J Mich Dent Assoc, Vol 64,411-416.