Ελπίδα Βλαχοπαπαδοπούλου Διευθύντρια Ενδοκρινολογικό Τμήμα-Τμήμα Αύξησης κι Ανάπτυξης Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Ελπίδα Βλαχοπαπαδοπούλου Διευθύντρια Ενδοκρινολογικό Τμήμα-Τμήμα Αύξησης κι Ανάπτυξης Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑςΗς ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟςΙΑ ΥΓΕΙΑ: ΑΠΟΤΥΠΩςΗ, ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙςΗ ΤΗς ΠΑΙΔΙΚΗς ΠΑΧΥςΑΡΚΙΑς ΔΡΑςΕΙς ΓΙΑ ΤΗΝ ΑςΚΗςΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ (MIS301205)

ΝΟΣΟΚ. ΠΑΙΔΩΝ Π. Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ-ΜΟΝΑΔΑ ΑΥΞΗςΗς & ΑΝΑΠΤΥΞΗς ΣΥΝΤ. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Σ. ΜΙΧΑΛΑΚΟς ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΕς Ε. ΒΛΑΧΟΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ. Φ. ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΥ ΤΜ. ΚΟΙΝ.ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗς ΕΠ. ΥΓΕΙΑς Α. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.ΧΑΤΖΑΚΗΣ ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Θ. ΨΑΛΤΟΠΟΥΛΟΥ ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Δ. ΚΟΥΤΣΟΥΚΗ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Γ. ΜΠΟΓΔΑΝΗΣ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι. ΜΑΝΙΟΣ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Β.ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η εκπόνηση σε πανελλαδικό επίπεδο, άρτιας επιδημιολογική μελέτης ώστε να να καταγραφεί αξιόπιστα ο επιπολασμός της παιδικής παχυσαρκίας, και να διερευνηθεί η διαφοροποίηση του επιπολασμού ανάλογα με το φύλο και την ηλικιακή ομάδα, ανά περιφέρεια της ελληνικής επικράτειας Η διερεύνηση της αιτιολογικής συσχέτισης του αυξημένου σωματικού βάρους με πιθανούς οικογενειακούς, κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες Η αξιολόγηση της επίπτωσης της παχυσαρκίας στην ποιότητα ζωής των παιδιών Η αύξηση των γνώσεων των μαθητών, με βιωματικό τρόπο, σε σχέση με την υγιεινή διατροφή και η υποστήριξη των σωστών επιλογών διατροφής στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος Να εμπεδώσουν οι μαθητές, με βιωματικό τρόπο, τα οφέλη της φυσικής δραστηριότητας και να καταβληθεί προσπάθεια για αύξηση των ωρών φυσικής δραστηριότητας στα Σχολεία

Το δείγμα επελέγη με στρωματοποίηση των μαθητών και εφαρμογή PPS επί του πανελληνίου πληθυσμού των μαθητών δημοτικών και γυμνασίων σχολείων και περιελάμβανε 260 δημοτικά και 93 Γυμνάσια στα οποία φοιτούν 40000 μαθητές Οι μετρήσεις έγιναν από ειδικούς επαγγελματίες υγείας, προκειμένου να αποφευχθούν συστηματικά σφάλματα αναφοράς (reporting bias) Έγινε στατιστικός έλεγχος της συμφωνίας ανά εξεταστή και μεταξύ εξεταστών με τη χρήση του intraclass correlation coefficient. Ο δείκτης ICC ήταν > 0,9 για όλες τις μετρήσεις εκτός από την περιφέρεια μέσης που ήταν 0,56

ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΥΨΟΣ ΒΑΡΟΣ ΠΕΡ. ΜΕΣΗΣ ΠΕΡ. ΛΑΙΜΟΥ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ

Οι μετρήσεις έγιναν με ελαφρύ ρουχισμό, χωρίς παπούτσια, με τη χρήση ηλεκτρονικού ζυγού ακριβείας,με ευαισθησία 100 γρ, και φορητού αναστημόμετρου με ευαισθησία 0,1 εκ. Κάθε μέτρηση επαναλαμβάνετο 3 φορές Ο Δείκτης Μάζας Σώματος υπολογίσθηκε διαιρώντας το βάρος (κιλά) με το ύψος (μέτρα) υψωμένο στο τετράγωνο H ταξινόμηση των μαθητών σε υπέρβαρους και παχύσαρκους έγινε με βάση τα όρια της Ιnternational Obesity Task Force Οι γονείς απάντησαν σε προ-κωδικοποιημένο ερωτηματολόγιο (φυσική δραστηριότητα, διατροφικές συνήθειες, κοινωνικοδημογραφικές παράμετροι, κλπ) Έλεγχος της σχετικής εγκυρότητας και επαναληψιμότητας των ερωτηματολογίων Έγινε λογιστική παλινδρόμηση (logistic regression) με προσαρμογή για ηλικία και φύλο. (STATA 11.0)

Από το σύνολο των 40000 μαθητών, μετρήθηκαν οι 25195 μαθητές, για τους οποίους οι γονείς έδωσαν έγγραφη συγκατάθεση 18648 μαθητές δημοτικού ΑΛΒΑΝΙΑ FYROM ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΤΟΥΡΚΙΑ 6547 μαθητές γυμνασίου

Συνολικό ποσοστό υπερβαρότητας-παχυσαρκίας στην Eπικράτεια 34,4 % Ποσοστό ανά φύλο Αγόρια 35,7 % Κορίτσια 33,1 % Ποσοστό ανάλογα με βαρύτητα Υπέρβαρα 25,0 % Παχύσαρκα 9,4 %

Σε όλες τις περιφέρειες και ηλικίες υψηλότερο ποσοστό υπέρβαρου-παχυσαρκίας είχαν τα αγόρια Η διαφορά του επιπολασμού μεταξύ των δύο φύλων ήταν στατιστικά σημαντική για τους μαθητές του Γυμνασίου αλλά όχι για τους μαθητές του Δημοτικού Σε όλες τις περιφέρειες το ποσοστό ήταν υψηλότερο στην ηλικιακή ομάδα Δ-ΣΤ Δημοτικού Το υψηλότερο ποσοστό 40 % διαπιστώθηκε στις περιφέρειες Μακεδονίας και Ιονίων Νήσων

Α-Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 35,1 % Δ-ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 36,5 % Α-Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 31,0 % Σε όλες τις περιφέρειες το ποσοστό υψηλότερο στην ηλικιακή ομάδα Δ-ΣΤ Δημοτικού

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 40,5 43,5 37,9 ΔΥΤ. ΜΑΚ/ΝΙΑΣ 40,0 40,2 41 Β.ΑΙΓΑΙΟΥ 38,6 41,6 36,3 ΚΡΗΤΗ 37,7 37,5 36,6 ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 35,3 36,4 34,8 Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ 35,6 36,2 35 Ν.ΘΡΑΚΗΣ 34,6 35,9 33,1 ΠΕΛΟ/ΝΗΣΟΥ 34,3 35,7 33,6 ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 33,4 35 31,9 Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ 33,6 36,6 30,1 ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 33,1 32,8 32,9 Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 33 34,3 30,5 ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑΣ 32 32,7 30,6 ΗΠΕΙΡΟΥ 31,8 33,2 31,3

Δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ του επιπολασμού ανά περιφέρεια Αν διακρίνουμε τις περιοχές,ως αστικές, ημι-αστικές και αγροτικές, υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά, με τις αγροτικές περιοχές να έχουν υψηλότερο ποσοστό παχυσάρκων, ενώ δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στα ποσοστά των υπέρβαρων Το ποσοστό των παχύσαρκων παιδιών είναι χαμηλότερο σε στατιστικά σημαντικό βαθμό στο Γυμνάσιο σε σχέση με το Δημοτικό

ΠΕΡΙΟΧΗ % ΠΑΧΥΣΑΡΚΩΝ % ΥΠΕΡΒΑΡΩΝ ΑΣΤΙΚΗ 8,4 3,6 25,0 4,4 ΗΜΙΑΣΤΙΚΗ 9,3 5,5 24,9 5,2 ΑΓΡΟΤΙΚΗ 11,3 6,6 25,1 8,7

Ή παχυσαρκία της μητέρας Η παχυσαρκία του πατέρα Αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη Το βάρος κατά τον 6 ο μήνα της ζωής Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Το φυσιολογικό βάρος γέννησης Η μακρύτερη διάρκεια του θηλασμού

Μόρφωση γονέων 0,1,2,3 <9, 9-12, 12-16, > 16 Αριθμός αυτοκινήτων 0,1,2,3 0,1,2, > 3 Ενοίκιο ή ιδιόκτητο σπίτι 0 ενοίκιο 1 ιδιόκτητο σπίτι Αριθμός τετραγωνικών μέτρων του σπιτιού/αριθμός ατόμων που διαμένουν στο σπίτι 0,1,2,3 < 20, 20-25, 35-30, >30 m 2 /άτομο Συνολικό 0-13

Στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των παχύσαρκων και των φυσιολογικού βάρους μαθητών ως προς τον δείκτη κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης

Οι αυξημένες ώρες εργασίας της μητέρας Η ύπαρξη τηλεόρασης στο δωμάτιο του παιδιού Οι αυξημένες ώρες τηλεθέασης Οι ώρες μελέτης

Η εκπαίδευση της μητέρας Η εκπαίδευση του πατέρα Οι ώρες του ελεύθερου χρόνου

Οι παχύσαρκοι/υπέρβαροι έφηβοι δήλωναν σπανιότερα σε σχέση με τους μη υπέρβαρους συμμαθητές ότι ένιωθαν σε φόρμα και υγιείς και ότι διασκέδαζαν με τους φίλους τους Δήλωναν όμως συχνότερα σε σχέση με τους μη υπέρβαρους ότι ένιωθαν λυπημένοι, ότι ένιωθαν μόνοι και ότι η υγεία του ήταν κακή

Ο επιπολασμός υπερβαρότητας-παχυσαρκίας είναι υψηλός σε όλες τις γεωγραφικές περιφέρειες και σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με το ποσοστό να μειώνεται στους εφήβους συγκριτικά με τους μαθητές του δημοτικού Υψηλό ποσοστό παχυσαρκίας στις αγροτικές περιοχές Η παχυσαρκία επηρεάζει το αίσθημα ευεξίας των παδιών Τα υψηλά ποσοστά παχύσαρκων υπέρβαρων παιδιών καταδεικνύουν την ανάγκη για ανάληψη δράσης ώστε να ανακοπεί η προοδευτική αύξηση Τα παιδιά περνούν ένα μεγάλο μέρος της ημέρας στο σχολείο το οποίο θεωρείται ο ιδανικός χώρος για εφαρμογή δράσεων αγωγής και προαγωγής υγείας Στη Β Φάση του προγράμματος «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία Αποτύπωση, Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Παιδικής Παχυσαρκίας» βρίσκονται σε εξέλιξη δράσεις αγωγής υγείας σε σχολεία Πανελλαδικά

ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΦΘΗΚΑΝ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ